Gebelik, Böbreküstü bezi tümörleri ve hastalıkları, Bazı over tümörleri.

Transkript

1 PROGESTERON Progesteron hormonu beyinden gelen uyarıcı hormon olan LH sayesinde overler den salgılanır. Etkisini kadın cinsel organları üzerinde gösterir. Östrojenin etkisini azaltır, eğer döllenme olduysa bunun uterusa tutunmasını kolaylaştırıcı ortamı hazırlar, gebeliğin başlamasını ve sürmesini sağlar, meme dokusunu geliştirir süt salınımına hazırlar. Progesteron için normal Değerler: Erkek: ng/ml Kadın: Faliküler Faz: ng/ml Luteal Faz: 4-25 ng/ml Menopoz: ng/ml. Progesteronu arttıran sebepler Gebelik, Böbreküstü bezi tümörleri ve hastalıkları, Bazı over tümörleri. Progesteronu azaltan sebepler Kalıtsal, genetik hastalıklar, Over metabolizmasının bozulduğu düzensiz adetler, Beyin hipofiz hipotalamus hstalıkları, Tiroid hastalıkları progesteron miktarını düşürür.

2 POTASYUM K+; Potasyum yaşam için gerekli önemli bir mineraldir. Hücre içinde bol miktarda bulunur. Hücre içindeki kimyasal ortamın ana elementidrir. Hergün besinlerle alınır ve idrarla atılır. Potasyum için normal Değerler: Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır. Potasyumu Arttıran Sebepler Gıdayla fazla potasyum alımı, Serumla fazla potasyum verilmesi, Hücrelerin parçalanması sonucu hücre içindeki potasyumun dışarı çıkması: Yanıklar, Kas ezilmeleri ve kas iltihapları, Ağır sistemik enfeksiyonlar, sepsis, Agır travmalar ezilme çarpmalar, Lenfoma lösemi tedavisi Potasyumun atılımının azalması: Böbrek yetmezliği, Ağır ani su kayıpları, Şeker koması, Potasyumu Azaltan Sebepler Beslenme bozukluğu açlık, Alkolizm, Şeker koması tedavisi sırasında, Anabolik hormon tedavisi, İdrarda fazla potasyum atılması, Böbreküstü bezi hastalıkları, Hormonal tedaviler,

3 İlaçlar, İshal, kusma, Aşırı terleme OTOİMMÜN KARACİĞER HASTALIKLARI PANELİ Autoimmune liver disease panel; Liver disease test panel autoimmune; Otoimmün karaciğer hastalıklarının teşhisinde kullanılan test paneli dir. Kanda bakılır. Otoimmün karaciğer hastalıkları vücudun kendi karaciğer dokusuna saldırması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. Otoimmün karaciğer hastalıkları paneli hangi testleri içerir? Anti Liver / kidney mikrozomal antikor, Anti mitokondrial antikor ( AMA), Anti nükleer antikor ( ANA), Anti düz kas antikor ( ASMA ), Bazen bu panele diğer testlerde eklenir. Otoimmün Karaciğer Hastalıkları Paneli için normal değerler: Normal şartlarda bu testlerin negatif olması beklenir. Anormal sonuçlar ne anlama gelir? Anormal sonuçlar antikor varlığına vücutta karaciğere karşı

4 bir saldırının ve hastalığın olabileceği anlamına gelir. Anti mitokondrial antikorun pozitif olması primer bilyer siroz anlamına gelir. İmmün globülinlerin yüksek, albümin in düşük olması karaciğer sirozu veya kronik aktif hepatit anlamına gelir. Referanslar: 1. Angulo P, Lindor KD. Primary biliary cirrhosis. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2010:chap Czaia AJ. Autoimmune hepatitis. In: In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2010:chap Hoofnagle JH. Chronic hepatitis. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier METABOLİK PANEL Basic metabolic panel; SMAC7; Sequential multichannel analysis with computer-7; SMA7; Metabolic panel 7; CHEM-7 Metabolik Panel: Amerika ve Avrupa ülkelerinde sık kullanılan ana metabolik parametrelerin bakıldığı test panelidir. Ülkemizde bu isimde çok kullanılmaz. Metabolizma hakkında kısa ve öz bilgi verir. Kandan bakılır.

5 Metabolik panel hangi bilgileri verir? Üre ( yada BUN), kreatinin, CO2, kan şekeri, ve elektrolitler bakılır. Panel böbrek fonksiyonları, kan asit / baz dengesi, kan şekeri, elektrolitler hakkında bilgi verir. Metabolik panel için normal değerler: BUN: 7 to 20 mg/dl CO2 (carbon dioxide): 20 to 29 mmol/l Kreatinin: 0.8 to 1.4 mg/dl Glukoz : 64 to 128 mg/dl Serum klor: 101 to 111 mmol/l Serum potasyum: 3.7 to 5.2 meq/l Serum sodyum: 136 to 144 meq/ LÖKOSİT WBC; White Blood Cell,; Akyuvar Lökositler kanın beyaz hücreleridir ve vücudun savunmasında görev alırlar. Lökositler kemik iliğinde yapılır ve kan yoluyla bütün dokulara ulaşır vücudumuzu mikrop ve yabancı maddelere karşı korurlar. lökositler bağışıklık sisteminin en önemli bölümünü oluşturlar. Lökosit için normal değer : / mm3 arasında değişir. Lökositler 3 çeşittir: Granülositler ( daha çok kan dolaşımında bulunurlar ) Nötrofiller,

6 Bazofiller, Eozinofiller, Lenfositler ( daha çok lenf sistemi içinde bulunurlar ), Monositler ve makrofajlar ( daha çok dokularda bulunurlar ). Lökosit sayısını arttıran sebepler: Enfeksiyon Hastalıkları, Lösemiler, Kemik iliğini ilgilendiren hastalıklar, İlaçlar, Alerjiler ( sadece Eozinofiller artar ), Paraziter hastalıklar ( Sadece Eozinofiller artar ). Lökosit sayısını azaltan sebepler: Kemik iliğini bozan hastalıklar, İlaçlar, Radyasyon, Tümörler lökosit miktarını düşüren sebeplerdir. LAKTAT DEHİDROJENAZ LDH Laktat dehidrogenaz şekerden enerji elde etmekte kullanılan önemli bir enzimdir, hücre içinde bulunur 5 tipi vardır. LDH-1 (4H) kalpte, LDH-2 (3H1M) kanda, LDH-3 (2H2M) akciğerde, LDH-4 (1H3M) böbreklerde,

7 LDH-5 (4M) karaciğer ve kaslarda bulunur. LDH birçok hastalıkta yükselir.hatta normal gebelikte ve kuvvetli egzersizde bile yükselir. Laktat dehidrogenaz için normal Değerler: LDH normal değeri : U/L arasındadır. Laktat dehidrogenazı arttıran sebepler: Kalp krizi, Hepatit, Tümöral hadiseler, Kemik iliği ve karaciğer hasarı yapan tümörler, Zatüre, Kan hastalıkları, Gebelikte kan uyuşmazlığı varsa Kas hastalıkları, Kalp hastalıkları, Böbrek hastalıkları LDH seviyesinin artmasına yol açan hastalıklardır. LDL-KOLESTEROL Low Density Lipoprotein; Düşük dansiteli lipoproteindir ve karaciğerden kolesterolü alarak damar ve organ duvarlarına yapıştırıp damar sertliğine, hipertansiyona ve buna bağlı hastalıkların oluşumuna neden olur. Kötü kolesterol olarak bilinir. Kalp krizi geçirmiş

8 hipertansiyonu olan riskli kişilerde 135 mg dan az olması istenir. Bazı hastalarda ilaçla düşürmek gerekebilir. Kalp krizi riski taşıyan ve hipertansif kişilerde LDL kolesterolün yakından izlenmesi gereklidir LDL kolesterol için normal Değerler: İdeal bir yetişkinde: < 155 mg/dl Risk faktörü bulunan yetişkinde: < 135 mg/dl LUTEİNİZAN HORMON (LH) LH; Luteinizan Hormon ; Beynin hipofiz bölgesinden salgılanır. Erkekte : sperm yapımı ve testesteron salgılanmasını sağlar, kadında : kadınlık hormonlarının üretimi ve yumurta olgunlaşmasını sağlar. Adet sırasında yumurtlamadan hemen önce en yüksek değere çıkar ( ovulasyon dönemi ). LH için normal değerler: Erkek: 1.1_7.0 mlu/ml Kadın: Ovulasyon : 9.6_ 80 mlu/ml Faliküler faz:1.5 _ 8.0 mlu/ml Luteal faz : 0.2 _ 6.5 mlu/ ml Menopoz: 8_33 mlu/ml LH seviyesini arttıran sebepler: Menopoz Genetik kalıtsal hastalıklar,

9 Gonadal yetmezlik, Kısırlaştırma, Polikistik Over Sendromu, Böbrek üstü bezi hastalıkları, Testiküler yetmezlik Luteinizan Hormon seviyesini yükseltir. LH seviyesini azaltan sebepler : Genetik kalıtsal hastalıklar, Hipotalamik supresyon, Beynin hipofiz, hipotalamus bölgesi hastalıkları, Yeme bozuklukları, Hiper prolaktinemi, Gonadotropin supresyon tedavisi Luteinizan Hormon seviyesini düşürür. KALSİTONİN Calcitonin; Tiroit bezinin içinde yer alan C hücrelerinden salgılanır. İnsanlardaki tam vazifesi bilinmemekle beraber kalsiyum metabolizmasında rol almaktadır. Paratiroit hormon (PTH) ve D vitamininin aksine çalışır. Kalsitonin ne için bakılır? Tiroit bezinin içinde yer alan Medüller tiroit kanseri sırasında kalsitonin artar. Hastalığın teşhisinde kalsitonin testi önemlidir. Multipl Endokrin Neoplazi ( MEN ) denilen bir gurup hastalığın tanısında kullanılır,

10 Ensülinoma denilen ensülin salgılayan pankreas tümöründe yükselir, Akciğer kanserlerinin bazı çeşitlerinde yükselir, VİP oma denilen bir pankreas tümöründe yükselir. Kalsitonin için normal değerler: Normal Kalsitonin miktarı 10 pg/ml dir. Kalsitonin artışı ne anlama gelir? İnsülinoma, Akciğer kanseri, Tiroit Medüller kanseri, VİP oma. İlaç olarak kalsitonin kemikten kalsiyumun çözülmesini ve kemiklerin zayıflamasını engellediğinden aşağıdaki kemik hastalıklarının tedavisinde kullanılır: Hiperkalsemi, Osteoproz, Paget hastalığı KANAMA ZAMANI Bleeding time; Kılcal damarların kanamayı ne kadar sürede durdurduklarını ölçen testtir. Ön kola iki adet küçük kesik yapılarak kanama sağlanır daha sonra her 30 sn de bir kurutma kağıdı ile dokunularak süre tutulur. Kanamanın durduğu süre belirlenir.

11 Bazı ilaçlar kanama zamanını arttırır. Aspirin ve ağrı kesiciler pıhtılaşmayı bozarak kanama zamanını arttırırlar. Kanama zamanı testi ne için yapılır? Kanama, pıhtılaşma problemlerinin tespiti amacıyla yapılır. Kanama zamanı için normal değerler: Kanama zamanı normalde 1-9 dakikadır. Kanama zamanını arttıran sebepler: Trombositopeni, Damar hastalıkları, Trombosit hastalıkları; Kazanılmış trombosit fonksiyon bozuklukları, Konjenital trombosit hastalıkları, Von willebrand hastalığı, Primer trombositopeni. Referanslar: 1. Schmaier AH. Laboratory evaluation of hemostatic and thrombotic disorders. In: Hoffman R, Benz EJ Jr., Shattil SJ, et al, eds. Hoffman Hematology: Basic Principles and Practice. 5th ed. Philadelphia, Pa: Churchill Livingstone Elsevier; 2008:chap Schafer A. Hemorrhagic disorders: Approach to the patient with bleeding and thrombosis. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 178.