İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve KARBON PAZARI

Transkript

1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve KARBON PAZARI

2 İklim değişikliği Sanayi devriminden bu yana ve özellikle 1950 yılı sonrasında iklim hızla değişiyor. İklim değişikliğinin başlıca sorumlusu fosil yakıt kullanan «insanoğludur». İklim değişikliğine sebep olan sera gazları * Karbon dioksit (CO2 ) * Metan (CH4 ) * Diazot monoksit (N2O) * Hidroflorokarbonlar (HFCs) * Perflorokarbonlar (PFCs) * Kükürt heksa florid (SF6 )

3 İklim Değişikliği

4 Atmosferdeki sera gazları konsantrasyonu, insanoğlu aktiviteleri sonucunda artmıştır. Source: IPCC WGI Fourth Assessment Report

5 Uluslarası İklim Politikaları Brundlandt raporu 1987 WCED Uluslararası uzlaşma komitesi Birleşmiş Milletler iklim değişikliği çerçeve anlaşması 1992 Rio summit Ülkelerin ortak, fakat değişken sorumlulukları Gelişmiş ülkelerin (Ek-1) daha çok sorumluluk almaları Kyoto Protokolü dönemindeki emisyon değerlerinin, 1990 değerlerinin %5,2 altına indirilmesi Ek-1 Ülkeleri değişken hedefler almışlardır. AB %7, Japonya %6, Diğer tüm gelişmiş ülkeler %5

6

7 Karbon Pazarı işleyişi Azaltım hedefi alan Ek-1 Ülkelerinin her biri, enerji yoğun sektörleri ve hedeflerini belirler. Bu sektörlerde bulunan tüm kuruluşlar için emisyon tahsisatı gerçekleştirir. Kuruluşlar kendisine verilmiş olan tahsisatı aşarsa ceza öder (AB için ton başına 100 Euro). Veya aştığı miktar kadarını satın alır. Kuruluşlar kendisine verilmiş olan tahsisatın altında kaldılarsa, altında kaldığı miktar kadarını satar. (cap and trade) Alım Satımın gerçekleştirdiği yer Karbon Pazarıdır.

8 Kyoto Esneklik Mekanizmaları Uluslararası Emisyon Ticareti (IET), AAUs Emisyon azaltım hedefi almış iki ülke arasında yapılan karbon ticareti Ortak Uygulama (JI),ERUs Emisyon azaltım hedefi almış iki ülke arasında proje bazında gerçekleşen karbon ticareti Temiz Kalkınma Mekanizmaları (CDM), CERs Ek 1 ülkeleri ve Ek 1 dışı ülkeler arasında proje bazında gerçekleşen karbon ticareti

9 Carbon value ( ) NL ROM Carbon credit

10 Örnek Ticaret CDM Karbon Değeri (para) Karbon kredisi Hollanda hükümeti veya Hollanda şirketi Çin

11 Kyoto işleyiş mekanizması Emissions - 5 % AAUs ERUs CERs RMUs x 5 Base year Assigned Amount

12 Türkiye de Karbon Ticareti Türkiye henüz zorunlu pazarda yer almamaktadır. Türkiye, 2007 yılından beri, proje bazlı «gönüllü karbon kredileri» (VERs) üretmektedir. VERs, CERs lerle aynı şekilde geliştirilir, ancak alıcılar VERs kredilerini emisyon kotalarından düşemezler. Alıcılar, marka prestiji, sosyal sorumluluk vs gibi sebeplerle VERs kredisi satın alırlar. Türkiye kısa süre içerisinde, «Gönüllü Karbon Ticaretinde» çok hızlı büyümüş ve yapılan proje başvuru sayısı itibariyle piyasanın yaklaşık %40 ına ulaşmış durumdadır.

13 Karbon Pazarları Hacim Değer

14 2012 sonrası için iklim politikaları Kopenhag anlaşması, 2009 COP15 Ülke emisyon indirim hedeflerine yönelik bağlayıcı bir anlaşma sağlanamadı. (2011 de bekleniyor) 2020 yılında sıcaklık artışının 2 C, CO2 yoğunluğunun 450 ppm konsantrasyon seviyesinin altında olması kararlaştırıldı yılına kadar Ek 1 ülkelerinden gelişmekte olan ülkelere 100 milyar Dolar aktarılacak. Ülkelerin, 31 ocak 2009 tarihine kadar emisyon indirim taahüdlerini UNFCCC ye bildirmeleri istendi.

15 Ülke indirim Taahüdleri 2020

16 Türkiye nin pozisyonu İlk başlarda EK-1 ülkeleri dışında kalmak istese dahi, bu mümkün görünmüyor. Türkiye herhangi bir baz seneye göre indirim taahhüdü almak istemiyor. İndirim hedefini, 2020 senesinde herşey aynı şekilde giderse (BAU) gerçekleşecek emisyon miktarından %x azalım olarak belirlemek istiyor. Bu şartlarda Türkiye nin mevcut ya da geliştirilmiş esneklik mekanizmalarından yararlanması mümkün görünmüyor.

17 Türkiye de 2012 sonrası muhtemel Karbon Ticaret Seçenekleri Gönüllü Karbon Ticareti Kredilendirilmiş Milli Emisyon Azaltım Tahsisatı (NAMA s) Sektörel NAMA Programatik NAMA Ormanlaştırma ve Orman koruma NAMA

18 Mitigation options for Turkey in the post-2012 period NAMA Nedir? Bali Aksiyon Planı tarafından tanımlanmıştır. NAMA lar CDM değildir. Stratejik, uzun dönemli değişim yöntemlerini belirler. Ülke şartlarına en uygun azaltım yöntemlerine izin verir. Ulaşım, binalar vb enerji yoğun tüm sektörlere uygulanabilir. Sektörü belirleyen ana aktörlerin hepsi NAMA kapsamında olmalı Merkezi ve idari yönetim tarafından desteklenir. Gerekirse, yasal ve mevzuat değişiklikleri yapılır. Uluslarası düzeyde ölçülebilir, raporlanabilir ve doğrulanabilir (MRV) emisyon azaltımları gerekir. Meksika, Brezilya, Çin, Hindistan vs gibi Türkiyeye benzer ekonomiye sahip birçok ülke tarafından gerçekleştirilmektedir. NAMA lar, UNFCCC dışında ikili anlaşmalarla dahi gerçekleştirilebilir. Ek 1 ülkesi olma veya olmama şartı aranmaz.

19 Karbon Pazarından Yararlanabilecek Sektörler ve Örnek Uygulamalar

20 Enerji bağlantılı projeler Sektör GHG/GWP Tip/teknoloji/Örnek uygulamalar Hidro Yenilenebilir enerji Enerji Enerji dağıtımı CO2/1 CO2/1 CO2/1 CO2/1 Rüzgar Biyokütle Güneş Jeotermal Fosil yakıtlı kaynaklar yerine, yenilenebilir enerji CHP: Birleşik ısı ve güç santralleri örneğin atık ısının buhar jeneratörleri kullanılarak değerlendirilmesi Verimlilik arttırma: Isı geri kazanım, process iyileştirme, buhar dağıtım vs gibi birçok enerji verimliliği seçenekleri Yakıt değişimi: örneğin kömür ve fuel oil kullanmaktansa doğal gaz ya da biyokütle kullanımı Mevcut merkezi ısıtma sistemlerindeki verimlilik arttırıcı yöntemler

21 Demir Çelik Endüstrisi Sektör GHG/GWP Tip/Teknoloji/ Örnek uygulamalar Demir çelik endüstrisi CO2/1 Kok frırınları: Kok kurutma prosesi, daha yüksek ve geniş fırınlar Sinter tesis: Atık ısı geri kazanımı ve Brülörlerin iyileştirilmesi Blast fırını: CDI (kömür tozu püskürtme)/ CTI (kömür katranı püskürtme); Yüksek basınç geri dönüştürme türbini (TRT) Elektrik ark fırını (EAF): ön ısıtma; oksijen ayarlama SMS: Açık ocak fırın (OHF)/ İkiz ocak fırın (THF) yerine Blast Oksijen fırını (BOF); LD (Linz-Donawitz) Gazının yeniden değerlendirilmesi (CV : 1680 KCal/m3); Sürekli döküm ve ince levha döküm prosesleri. Güç tesisi: Yakıt değişimi Haddahane optimizasyonu

22 Çimento Endüstrisi Sektör GHG/GWP Tip/ Teknoloji/ Örnek uygulamalar Klinker değişimi: klinker yerine kül, granule curüf vs. katkı maddeleri kullanımı Çimento Endüstrisi CO2/1 Klinker prosesinde enerji verimliliği; ısı geri kazanım, yanma proses iyileştirmesi Yakıt değişimi: Fosil yakıt yerine biyokütle, kanalizasyon çamuru ve atık yakılması Kojenerasyon: Atık ısıdan gaz türbinleriyle elektrik üretimi

23 Ulaşım Sektör GHG/GWP Tip/Teknoloji/ Örnek uygulamalar Taşıt yakıt verimliliği arttırılması trafik yönetimi ve altyapı değişikliğiyle sağlanacak iyileştirmeler Benzin veya Dizelden CNG, elektrikli ya da yakıt hücreli taşıtlara geçiş Ulaşım CO2/1 Daha az emisyon üretimine sebep olacak toplu taşıma, hafif metro, raylı ulaşım vs seçenekler Ulaşım aktivitelerini azaltmak, şehir planlama, ücretli geçişler vs Taşıtlardaki kişi sayısını arttırmak, araç paylaşımı, toplu taşımanın teşvik edilmesi

24 CH4 proje tipleri Setör GHG/GWP Tip/Teknoloji/ Örnek uygulamalar Çöp alanları Kömür maden yatakları Tarım CH4/21 CH4/21 CH4/21, N2O/310 CH4 yakalama ve verimli olarak yakma CH4 yakalama ve enerji üretiminde kullanma CHP Maden kazımı ve işletimi sırasında ortaya çıkan metanı uygun havalandırma sistemleriyle yakalama ve enerji üretiminde değerlendirme. Hayvan çiftlikleri aneorobik çürütücüler elektrik üretimi Toprak gübreleme: Gübreler önemli miktarda N2O emisyonuna sebep olmaktadır. Henüz metodolojisi yok Rafineriler CH4/21 Modernizasyon / kaçak önleme

25 CO2 Kimya Endüstrisi Sektör GHG/GWP Tip/ Teknoloji/ Örnek uygulamalar Kimya Endüstrisi CO2/1 Etilen Amonyak Gaz türbin uygulaması Isı pompaları / mekanik Buhar yeniden değerlendirme Membran teknolojisi Proses uygulama Adyabatik ön yenileme Ototermal değerlendirme Verimli CO2 Hidrojen geri dönüşümü Proses uygulama HFC/ HFC22 production Yakma

26 N2O Kimya Endüstrisi Sektör GHG/GWP Tip/ Teknoloji/Örnek uygulamalar Nitrik asit NH3 oksidizasyon prosesinin iyileştirilmesi Kimya ve petro kimya endüstrisi N2O/310 Caprolactam NH3 oksidizasyon reaktöründe N2O azaltımı Tesisat sonu N2O azaltımı Yüksek sıcaklık katalitik imhası Yüksek sıcaklık oksidizasyon Adipik asit Yeniden değerlendirme N2O yakalanması - Benzenle reaksiyon fenol oluşur -NO nun HNO3 prosesinde kullanımı

27 Yüksek potansiyel GHG Sektör GHG/GWP Tip / Teknoloji/ Örnek uygulamalar Soğutucu akışkan ve hava şartlandırma ekipmanları Semikonduktor Aluminyum dökümü HFC/ PFC/ HFC/ PFC/ SF6/ PFC/ Akışkan geri toplama Proses iyileştirme Alternatif soğutucu akışkan Örnek uygulama Alternatif proseslerle limitli PFC kullanımı, Proses iyileştirme / kaynak azaltımı, Alternatif kimyasallar, Yakalama ve tekrar kullanma İmha teknolojileri Anod etkisinin azaltılması

28 Yüksek Potansiyel GHG Sektör GHG/GWP Tip / Teknoloji/ Örnek uygulamalar Magnezyum üretimi SF / SF6/ Proses iyileştirme: magnezyum kütükleri döküm makineleri boyunca soğutma borulamasının yapılması; SF6 kullanımının azaltımı için dağıtım sisteminin tekrar konfigure edilmesi SF6 Tutma ve yeniden kullanım: membranlarla SF6 yerine SO2 kullanımı: ucuz ancak diğer negatif etkileri için önlem alınmalı (asid yağmuru vs.) SF6 yerine HFC-134a: daha düşük etki ( yerine 1.300)

29 SF6 Yüksek gerilim Hatlarında Sektor GHG/GWP Tip/ Teknoloji/ Örnek uygulamalar SF6 nın yeniden kullanımı : Bakım ve devreden alma sırasında gazlar toplanıp tekrar kullanılabilir. Yüksek gerilim hatları SF6/ Sızıntı yapan ekipmanların tamiri. Sızıntı tespiti için özel cihazlar bulunmaktadır ve içindeki gaz boşaltılmadan ekipman tamir edilebilir. Çalışanların eğitimi: Bu konularda ekibin eğitimi

30 Sonuçlar Türkiye, mevcut esneklik mekanizmalarından yararlanamamaktadır sonrasında da yararlanması güç görünmektedir. Yoğun enerji kullanan sektörler, sektör kuruluşları / kamu işbirlikleriyle, Karbon azaltım projeleri (NAMA) gerçekleştirebilirler. Bu projeler kredilendirilebilir ve uluslararası karbon pazarında satılabilir. Aktiviteler, ölçülebilir, raporlanabilir ve doğrulanabilir (MRV) olmalıdır. Teşekkürler Haluk Sayar h.sayar@ecofys.com.tr