10.0 ATIK YÖNETİMİ Giriş Yöntemler

Transkript

1 ATIK YÖNETİMİ 10.1 Giriş Bu kısımda, projede atık yönetimi ile ilgili çevresel konular yer almaktadır. Proje ile ilgili olası atık yönetimi konuları aşağıda açıklanmıştır ve hassas alıcılara olası etkileri değerlendirilmiştir. Söz konusu etkiler, iki kategoriye ayrılmıştır. Kısa vadeli inşaat etkileri ve Kalıcı etkiler ile işletme aşamasının etkileri. Potansiyel etkiler ve her parametre için önerilen etki azaltıcı önlemler aşağıda açıklanmıştır. Bu önlemler uygulamaya konulduktan sonra da devam etmesi olası kalıcı etkiler tespit edilmiştir ve değerlendirilmiştir. Açıklanan koşulların ve etkilerin bazılarının, bilhassa kirlenme ve hidrojeoloji ile ilgili olanların, ekoloji ve yüzey suyu gibi başka parametrelerle etkileşime geçebileceği unutulmamalıdır. Söz konusu etkileşimler uygun görüldüğü yerlerde açıklanmıştır Yöntemler Değerlendirmenin Kapsamı Proje, Boğaziçi nin (ya da İstanbul Boğazı) üzerinde bir köprü ile ilgili bağlantı ve bağlantı yollarıyla birlikte Avrupa ve Asya nın her iki yakasında bir otoyolu içermektedir ve Proje, 3 üncü Boğaz Köprüsünü de kapsayacak şekilde Kuzey Marmara Otoyolu olarak anılacaktır. Kuzey Marmara Otoyolu (3.Boğaz köprüsü dâhil) Projesi yaklaşık 54 km bağlantı yolu ve Odayeri nden Paşaköy e yaklaşık 60 km uzunluğunda bir otoyol içermektedir. Yapılacak yolun toplam uzunluğu yaklaşık 114 km olacaktır Başlangıçtaki Metotlar Bilgi; proje bölgesini ve civarındaki alanı yerinde kontrol etmek için dolaşarak yapılan saha araştırmasıyla ve masa başı çalışması yürütülerek toplanmıştır. Masa başı çalışmasının bulgularını teyit etmek için saha çalışmasının yapılmadığı göz önünde bulundurulmalıdır. İlk olarak jeoteknik amaçlarla ICA adına yol üzerinde bir zemin araştırması yapılmıştır. Bu raporun ilgili bölümleri, değerlendirmenin parçası olarak gözden geçirilmiştir Değerlendirme Metotları Bilgi toplandıktan sonra, teklif edilen gelişmenin parametrelerin her biri üzerindeki etkilerini tutarlı bir şekilde belirlemek gerekli olmuştur. Bu bölümde, söz konusu etkilerin atık yönetimi bakımından nasıl değerlendirildiği açıklanmaktadır. Gelişmeyle ilgili atık yönetimi konuları iki sınıfa ayrılır. Bunlar; Sahanın içerisinde veya civarında lisanslı atık yönetim alanlarının mevcudiyeti; Yol inşaatının ve işletilmesinin sonucu olarak oluşan atığın bertarafıyla ilgili konular.

2 10-2 Aşağıda yer alan tabloda, bu projeyle ilgili olarak atık yönetimi konularının etkisinin değerlendirilmesinde bu ÇSED de kullanılan değerlendirme kriteri açıklanmaktadır. Tablo 10-1 Atık Yönetimi Konularında Etkinin Değerlendirilmesi Kriteri Etkinin Değerlendirilmesi Büyük ölçekli Orta ölçekli Küçük ölçekli İhmal edilebilir Tanımı Atık yönetimi yönetmeliği kapsamında lisans verilmiş olan bir sahanın, gelişim sahasının sınırlarının içerisinde veya yakınında olması. Aynı şekilde Tehlikeli atığın veya çok miktarda tehlikeli olmayan atığın bertarafı da inşaat ve/veya işletme aşamasının bir sonucu olarak gerekli olacaktır. Kapatılmış bir atık yönetim sahasının gelişim sınırlarının içerisinde veya yakınında olması ve/veya tehlikeli olmayan atığın veya çok miktarda içi boş atığın elden çıkarılması da inşaat ve/veya işletme aşamasının bir sonucu olarak gerekli olacaktır. Kapatılmış ve lisans verilmemiş atık yönetimi sahalarının ve/veya lisans verilmemiş sahaların gelişim sınırlarının içerisinde veya sınırlara bitişik olması. Bu yerler saha içerisinde yasa dışı çöp dökme yerlerini içerir. İçi boş atığın elden çıkarılması da inşaat ve/veya işletme aşamasının bir sonucu olarak gerekli olacaktır. Yeni gelişim sınırları içerisinde veya civarında hiçbir atık yönetim sahasının olmaması ve/veya yapım ve/veya işletme aşamasının bir sonucu olarak çok küçük seviyede atığın elden çıkarılmasının gerekli görülmesi. Bu değerlendirmenin niteleyici özellikte olduğu ve teklif edilen inşaat faaliyetleri hakkında bilgi düzeyine ve değerlendirmenin yapıldığı zaman itibarıyla bilinen nihai tasarıma dayandığı unutulmamalıdır Mevcut Durum Atık Bertaraf Yerleri ve Kirletilmesi Olası Yerler Türkiye de üç yerde tehlikeli atık dökme sahası bulunmaktadır. Bunlar; İZAYDAŞ (İzmit Büyükşehir Belediyesi, İzmit Atık ve Artıkları Arıtma ve Yakma ve Değerlendirme A.Ş.), ERDEMİR (Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları AŞ.) ve İSKEN (İskenderun Enerji Üretim ve Ticaret Şirketi)dir. İZAYDAŞ, proje sahasına en yakın konumda bulunduğundan, proje kapsamında ortaya çıkan her türlü tehlikeli atığın lisanslı taşıma araçlarıyla İZAYDAŞ a taşınması büyük olasılıktır. Ayrıca, İstanbul da ve İstanbul ilinin yakın çevresinde evsel atık, tehlikeli olmayan atığı bertaraf ve çöp dökme sahaları ile atık yağ değerlendirme tesisleri de bulunmaktadır. İstanbul Belediyesi, İstanbul bölgesinde hafriyat/atık ve döküntü malzeme depolama sahalarını planlamıştır. Söz konusu tesisler, teklif edilen proje sahasına, inşaat kamplarına ve fabrika sahalarına yakın konumdadır. Tablo 10-2 de, İstanbul daki katı atık bertaraf tesisleri gösterilmektedir (İstanbul Çevre Gelişim Planı, 2009).

3 10-3 Tablo 10-2 İstanbul da Bulunan Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tesisi adı Kapasite (ton/gün) Baruthane Aktarma İstasyonu Halkalı Aktarma İstasyonu Yenibosna Aktarma İstasyonu Hekimbaşı Aktarma İstasyonu Küçükbakkalköy Aktarma İstasyonu Aydınlı Aktarma İstasyonu Silivri Aktarma İstasyonu Odayeri Düzenli Depolama Sahası Kömürcüoda Düzenli Depolama Sahası Kompost Tesisi 700 Tıbbi Atık Yakma Tesisi 24

4 10-4

5 Atık Yönetim Sahaları Yukarıda da belirtildiği üzere, yapım süresince, Odayeri, Poyrazköy, Hüseyinli ve Garipçe olmak üzere dört farklı şantiye sahası olacaktır. Her inşaat sahasında, her türlü atığın geçici olarak depolanacağı atık depolama sahaları olacaktır. ICA, bu sahaların farklı atık türleri için bölümlere ayrılacağını ve aşağıda gösterildiği üzere farklı renklerle etiketleneceğini ifade etmiştir. Tehlikeli atık Metal atık Kontamine atık Plastik atık Ahşap atık Evsel atık Kâğıt atık Atık Bertarafı Yürürlükteki Türk Çevre Yönetmeliğine göre, farklı atık türleri için pek çok farklı yönetmelik bulunmaktadır. Bu yönetmelikler aşağıda belirtilmiştir. 31 Aralık 2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 30 Mart 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazete ile yeniden düzenlenmiştir; 5 Temmuz 2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik; 14 Mart 2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; 14 Mart 1991 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; 30 Temmuz 2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği; 31 Ağustos 2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği; 22 Temmuz 2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; 26 Mart 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik; 24 Haziran 2007 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği; 18 Mart 2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği; 17 Haziran 2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği; 25 Kasım 2006 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği

6 Etki Değerlendirmesi Tehlikeli Olmayan Atıklar Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (KAKY), 14 Mart 1991 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış; son olarak 26 Mart 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede de gözden geçirilmiş yeni hali yayımlanmıştır. KAKY nin amacı, çevre için doğrudan veya dolaylı biçimde zararlı olan her türlü atığın alıcı ortama direkt desarjını yasaklamaktır. Buna ek olarak, atığın geçici depolanması, taşınması ve bertarafı işleminin, havada, suda, toprakta ve hayvanlar üzerinde, bitkilerde, doğal kaynaklarda ve ekolojik dengede kalıcı etkiler ve kirletici tehlikeler oluşturmayacak şekilde yapılmalıdır Evsel Atık İnşaat Aşamasındaki Etkiler Türkiye İstatistik Enstitüsü Bölgesel İstatistiklerine (2010) göre, İstanbul ilinde kişi başına düşen ortalama atık üretim miktarı 1.20 kg/gündür. ICA, her inşaat alanında çalışan ve her kampta kalan kişi sayısının, Tablo 10-3 te gösterildiği şekilde olduğunu bildirmiştir. Tablo 10-3 İnşaat Personeli İnşaat Sahası Personel Kamp yeri Personel A Odayeri Kampı 1000 A Garipçe Kampı 1000 E Poyrazköy Kampı 500 E Hüseyinli Kampı 500 En fazla 7500 Toplam 3000 Böylelikle, en fazla kişi için günlük, toplam, katı atık üretim miktarının kamp başına kg/gün olması beklenmektedir. 500 ila kişi kapasiteli kamp yerleri için günlük, toplam, katı atık üretim miktarının ise kamp başına sırasıyla 600 ila kg/gün olması tahmin edilmektedir. ICA, çalışma yapılan tüm sahalarda ortaya çıkacak evsel atığın toplanacağını ve uygun yerlere konulan konteynerlerde depolanacağını ve ilgili belediyeler tarafından düzenli aralıklarla uzaklaştırılacağını ifade etmiştir. Evsel atığın tümü, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre bertaraf edilecektir. Özet olarak ifade edilecek olursa, oluşacak atık belediye tarafından toplanacak ve KAKY gereksinimlerine göre bertaraf edileceğinden, inşaat sırasında oluşacak evsel atığın etkisinin öneminin az seviyede olacağı tahmin edilmektedir. Gerekli olan tüm önlemler alındıktan sonra kalan etki az seviyede etki olarak tanımlanabilir. İşletmesel Sürekli Etkiler Projenin işletme aşamasında oluşacak evsel atığın, bakım çalışmalarının ve düzenlenen alanların muhafazasıyla ilgili olarak az miktarlarla sınırlı olması muhtemeldir. Uygun atık işleme, depolama ve elden çıkarma prosedürleri uygulandığı sürece, belirgin düzeyde etkiler olmayacak ve kalıcı etki, İhmal edilebilir düzeyde olacaktır.

7 Geri Dönüştürülebilen ve Yeniden Kullanılabilen Atık İnşaat Aşamasındaki Etkiler ICA, inşaat aşamasında çalışma yapılan sahalarda oluşacak geri dönüştürülebilir ve yeniden kullanılabilir atık türlerinin aşağıda belirtilen atık çeşitleri bazında değerlendirmektedir: Metal atık Plastik atık Kablo atıkları Cam atık Atık kâğıtlar (ambalaj malzemesi) Temiz hava filtreleri Temiz konteynerler, variller, kovalar vb. Çakıl taşları ve mozaik taşları. ICA, söz konusu atıkların, atık toplama yerlerinde diğer atık türlerinden ayrı toplanacağını ve depolanacağını ifade etmiştir. Daha sonra geri kazanılabilir atık, nihai geri dönüşüm prosesi için lisanslı geri dönüşüm tesislerine gönderilecek ve tekrar kullanılabilir atıklar, başka bir amaç için uygun şekilde kullanılacaktır. Özetle ifade edilecek olursa, inşaat süresince oluşacak olan geri dönüştürülebilir ve tekrar kullanılabilir atığın etkisinin önemi, oluşan atık uygun şekilde işleneceğinden az seviyede olacaktır. İşletme Aşamasındaki Etkiler İşletme süresince, geri dönüştürülebilir atığın sürekli olarak çok miktarlarda oluşması beklenmemektedir. Bakım ve onarım işlerinde ortaya çıkan malzemelerin - beton, asfalt, metal, kablolar vb. - geri dönüşümü mümkündür. Söz konusu bu atıklar uygun şekilde toplanacak ve nihai geri dönüşüm prosesi için lisanslı bir tesise gönderilecektir. İşletme süresince oluşacak olan geri dönüştürülebilir atığın etkisinin önemi, oluşan atık uygun şekilde toplanıp gönderileceğinden az seviyede olacaktır Hafriyat nedeniyle ortaya çıkan atıklar Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, 18 Mart 2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış, daha sonra 26 Mart 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de de gözden geçirilmiş son hali yayımlanmıştır. Bu yönetmeliğin amacı; ilk olarak hafriyat, inşaat ve yıkıntı atıklarını oluştuğu yerde en az seviyede tutmak ve bu atıkları çevreye zarar vermeyecek şekilde toplamak, geçici olarak depolamak, aktarmak, geri kazanmak, tekrar kullanmak ve yok etmek için ilke ve prosedürleri ortaya koymaktır. Yönetmeliğin 9 uncu maddesine göre; hafriyat toprağı, inşaat ve yıkım atığı oluşturan tesisler, atıkların çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerini en aza indirecek şekilde atık yönetimini ortaya koymak zorundadır. Anılan tesisler, atıkların oluşumu, taşınması ve depolanmasıyla ilgili gerekli izinleri almalıdır. Yine bu tesislerin, belediye veya başka yetkili makamlarca izin verilen yerler dışındaki yerlere/sahalara ve tesislere inşaat atıklarını dökmelerine izin verilmez. Yönetmelik, proje sahibini; hafriyat toprağının kaldırılması sırasında ve faaliyet sahasının yanlarının kapatılmasında gürültü ve görüntü etkileri ile tozun yayılmasını en aza indirmek amacıyla alınması gereken

8 10-8 önlemlerden sorumlu tutmaktadır. Ek olarak, hafriyat toprağının miktarının, dolgu yapılacak hacme eşit olacak ve hafriyat toprağı inşaat alanının içerisinde kullanılacak şekilde planlama yapılmalıdır. Hafriyat Atığı Yönetimi, Bölüm 9 Jeoloji ve Toprak kısmında açıklanmıştır. İnşaat aşamasında etkiler Kazılan malzemenin en büyük hacmi, projenin inşaat faaliyetlerinde ortaya çıkacaktır. Yolun tamamı boyunca inşa edilecek tüneller ve çok sayıda yarmalar bulunmaktadır ve bunlar çok fazla miktarda hafriyat malzemesinin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Mümkün olan yerlerde, topraktan çıkan malzeme, dolgu malzemesi olarak veya tesviye amacıyla inşaatta tekrar kullanılacaktır. Bu husus, şantiye alanında malzeme kullanım oranını en üst seviyeye çıkarırken, şantiye dışına atılması gereken malzeme miktarını azaltacaktır. Projede, söz konusu atıkların oluşumu, taşınması ve depolanmasıyla ilgili gerekli izinler alınmalıdır. Proje sahibinin veya alt yüklenicilerin, belediye veya başka yetkili makamlarca izin verilen yerler dışındaki yerlere inşaat atıklarını dökmelerine izin verilmez. Hafriyatın taşınması ve depolanmasıyla ilgili dokümanlar, Proje için Çevre Yönetim Sistemleri Uzmanı tarafından çoğaltılacak ve muhafaza edilecektir. Yukarıda da açıklandığı üzere, Hafriyat Atıklarının Yönetimi, Bölüm 9 Jeoloji ve Toprak kısmında açıklanmıştır. İnşaat süresince oluşacak hafriyatın etkisinin önemi, oluşan atığın Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nin gereksinimlerine uygun şekilde toplanacağından ve kullanılacağından az seviyede olması beklenmektedir. İşletme Aşamasındaki Etkileri Hafriyatın, projenin işletme aşamasında artması beklenmemektedir ve bu nedenle etki ihmal edilebilir düzeydedir Atıksu Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY), 31 Aralık 2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve son olarak 30 Kasım 2012 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de, gözden geçirilmiş yeni hali yayımlanmıştır. SKKY nin amacı; yüzey ve yeraltı kaynaklarını korumak amacıyla gerekli olan yasal ve teknik ilkeleri belirlemek, sürdürülebilir su kullanımını sağlamak ve sürdürülebilir gelişim hedefleriyle uyumlu şekilde suların kirlenmesini önlemektir. SKKY; su kalitesi sınıflarını ve kullanım amaçlarını, su kalitesinin korunmasıyla ilgili planlama ilkelerini ve yasakları, atık suyun kanalize edilmesi ilke ve atılma izinlerini, atık su işleme tesisleri için başvuruları ve suyun kirlenmesini önlemek için prensiplerin izlenmesini ve denetlenmesini içerir. Sanayi kuruluşları, SKKY de kendi sektörlerine göre sınıflandırılır. SKKY, çeşitli atıksu türlerinin deşarjı için sektöre özgü deşarj limitlerini belirler. SKKY, aynı zamanda kirlenme yüküne göre evsel atık suların deşarj limitlerini de belirler. Kanalizasyon sisteminin bulunmadığı bir alanda konumlanan ve 84 kişiden daha az kişinin bulunduğu tesisler için SKKY, evsel atıksuyun toplanması için sızdırmaz özellikte bir tahliye tankının veya havuzun yapılmasına izin verir. Proje, bir kanalizasyon sisteminin bulunmadığı bir alanda gerçekleştirilecektir. Personel sayısının 84 çalışandan daha az olduğu durumlarda, projede oluşacak atıksu, bir fosseptik tankında toplanacak ve vidanjörle çekilerek atıksu arıtma sistemine/tesisine götürülecektir.

9 10-9 Ek olarak, atıksu jeneratörleri Atıksu İdaresi tarafından tanımlanan protokole uyumlu olacaktır. Vidanjörle atıksuyun alınmasına ilişkin makbuzlar beş yıl süreyle saklanacak ve denetimlerde yetkililere gösterilecektir. Çalışan sayısının 84 kişiyi aşması durumunda, projede ortaya çıkan atıksu toplanacak ve proje sahasında yapılacak olan biyolojik arıtma tesisine gönderilecektir. Arıtma prosesinden sonra, evsel atıksu, uygun durumdaki alıcı ortama deşarj edilecektir. İnşaat Aşamasındaki Etkiler Su; yapım işlerinde tozun bastırılması ve inşaat ekipmanının yıkanması için gereklidir. ICA, kullanma suyunun, şantiye bölgesinde açılacak kuyulardan temin edileceğini ve kuyuların keşif ve açılma faaliyetlerinin tüm kamp sahalarında halen devam ettiğini ifade etmiştir (Mayıs 2013). Bir kişinin günde 200 litre suya gereksinim duyduğu ve bu suyun, tamamen atık suya dönüşeceği farz ve kabul edilmektedir. En fazla 1800 kişi için, inşaat sırasında günlük atık su oluşumu aşağıdaki şekilde hesaplanabilir. Toplam personel sayısı : 1800 Gerekli olan su miktarı Toplam su gereksinimi : 200 litre/kişi/gün = 0,2 m 3 / kişi / gün : 0,2 m 3 /kişi/gün x 1800 kişi = 360 m 3 /gün. Çalışan personel sayısı 84 ü aştığından, projede oluşacak atıksu toplanacak ve proje sahasında yapılacak olan atıksu işleme tesisine gönderilecektir. Proje sırasında, çalışma ofislerinde ve şantiyelerde ortaya çıkan evsel atıksuyun paket tipindeki biyolojik arıtma tesislerinde (SBR sistem) arıtılması planlanmaktadır. Arıtma prosesinden sonra, evsel atıksu, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nce onaylanan uygun bir alıcı ortama gönderilecektir. Paket tipinde atıksu arıtma tesislerinin teknik ayrıntılarını içeren dokümana göre, arıtılan atıksuyun, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve aşağıda yer alan Tablo 10-4 te belirtilen sınır değerlerinde olacağı ifade edilmiştir. Tablo 10-4: Alıcı Ortama Evsel Atıksuyun Deşarj Limitleri SKKY Tablo 21.1 Atık su Limiti (BOD miktarı kg/gün; Nüfus ) Parametre Birim Kompozit numune (2 saat) Kompozit numune (24 saat) BOD mg/l COD mg/l TSS mg/l ph ICA, giren ve çıkan suyun kalitesinin aylık olarak analiz edildiğini ve SKKY de belirtilen deşarj standartlarıyla mukayese edildiğini ifade etmiştir. Arıtılan atıksuda arzu edilen kaliteye ulaşıldıktan sonra atıksu, İstanbul Valiliği, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nün belirleyeceği uygun bir yere deşarj edilecektir. Özet olarak ifade edilecek olursa, inşaat sırasında atıksuyun olası etkisinin olasılığının ve büyüklüğünün, sırasıyla küçük ölçekliden orta ölçekliye doğru ortaya çıkacağı tahmin edilmektedir. İnşaat sırasında oluşan atıksuyun etkisinin önemi, söz konusu atıksu oluşumunun evsel atıksuyla sınırlı olması nedeniyle küçük ölçekli ile orta ölçekli seviyesinde kalacaktır. Kalıcı etki ise azaltıcı önlemler uygulamaya konulduktan sonra küçük ölçekli olacaktır.

10 10-10 İşletme Aşamasındaki Etkiler İşletme süresince, projede suyun işleme tutulmasına ihtiyaç duyulmayacaktır. Bununla birlikte, yoldan akıp giden su ile her türlü evsel atıksudan (servis istasyonlarındaki ve ücret toplama noktalarındaki tuvaletlerden) oluşan iki tür atık su ortaya çıkacaktır. Proje, SKKY ye ve UFK/DB Kılavuzuna uyumlu olacaktır ve yerel çevre üzerinde herhangi bir olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Böylelikle projenin, yerel su kaynakları üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi olmayacak; olası etkinin önemi ihmal edilebilir bir seviyede olacaktır Tehlikeli Atık Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne (TAKY) göre, tehlikeli atık üreticileri, tehlikeli atık oluşumunu en aza indirmek amacıyla gereken önlemleri almaya ve atıkların insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirecek şekilde bir atık yönetimini ortaya koymaya mecburdur. TAKY ye göre tesislerin, tehlikeli atıkların bulunduğu yerlerde geçici olarak depolanması durumunda yerel makamlardan bir izin alınması gereklidir. Bununla birlikte, ayda kg den daha az tehlikeli atık üreten tesisler, yerel makamlardan izin almadan atığı geçici olarak 180 gün bulunduğu yerde depolayabilir. Bu durumda, toplanan atığın toplam miktarı hiçbir zaman kg yı aşmamalıdır. Tehlikeli atıkların geçici olarak şantiyede depolanması durumunda, tehlikeli atıklar, hasarsız, sızıntı olmayan, emniyetli ve uluslararası standartları karşılayan konteynerlerde depolanmalıdır. Söz konusu konteynerler, tesisin bulunduğu yerde, inşaat tesis ve binalarından uzakta beton zemine yerleştirilmelidir. Konteynerlerin üzerine Tehlikeli atık etiketleri konulmalı ve etiketlerde, tehlikeli atığın depolama süresi ile depolanan atığın miktarı da belirtilmelidir. Atıkların taşınması, lisanslı atık taşıma araçlarına sahip lisanslı şirketler tarafından yapılacaktır. TAKY de aynı zamanda tehlikeli maddelerin bir listesi, özelikleri ve tavsiye edilen elden çıkarma metotları da yer alır. Böylelikle, teklif edilen bu projede, inşaat sırasında oluşan tehlikeli atığın elden geçirilmesi, depolanması, taşınması ve yok edilmesi nedeniyle yerel çevre üzerinde herhangi bir olumsuz etki oluşmayacaktır ve projede, Türkiye de geçerli olan Yönetmeliklere ve UFK/DB Kılavuzlarındaki gereksinimlere uyulacaktır Atık Yağ Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (AYKY), 30 Haziran 2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır; son revize hâli ise 30 Mart 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. AYKY nin amacı; atık yağların doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortamlarda yok edilmesini önlemek, çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden atık yağların geçici olarak depolanmasını, taşınmasını ve bertarafını temin etmek, atık yağların yönetiminde gerekli teknik ve idari standartları belirlemek, geçici depolama, bertaraf ve bertaraf tesislerini kurmak ve bu tesisleri çevre dostu şekilde yönetmek amacıyla gerekli olan ilke ve programları belirlemektir. AYKY nin 9 uncu maddesine göre, atık yağ üreticileri, motor yağları ve atık yağların işleme tutulmasından ortaya çıkan artıkları da dahil olmak üzere atık yağların ortaya çıkışını en aza indirmek için gerekli önlemleri almaya mecburdur. Atık yağ üreticileri, kullanılan yağ cinsinde herhangi bir değişiklik olmaması durumunda atık yağları lisanslı laboratuarlarda bir kere analizlerini yaptırmalı ve analiz sonuçlarını Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ibraz etmelidir. Farklı atık yağ kategorileri birbirleriyle, PCB ve diğer tehlikeli atıklarla karıştırılmamalıdır. Atığı üretenler, atık yağın lisanslı işlem ve yok etme tesislerine lisanslı taşıyıcılarla taşınması ve yok edilmesi için TAKY de belirtilen koşullara uymalıdır. Atık yağın, tesisin dışına taşınacak olması durumunda Ulusal Atık Taşıma Formu ve Atık Yağ Beyan Formu yıllık olarak hazırlanmalı ve her yıl Şubat ayının bitiminden önce ilgili

11 10-11 makama verilmelidir. Atık yağ beyannameleri, analiz raporları ve ulusal atık taşıma formları da dahil olmak üzere tüm kayıtlar en az beş yıl saklanmalıdır. Atık yağ, kalınlığı en az 25 cm olan ve epoksi ile kaplı, jeomembran ve benzer yalıtım malzemesiyle yalıtılmış, geçirgen olmayan bir zemine yerleştirilmiş tanklarda/konteynerlerde toplanmalı ve atık toplama alanları yağmurdan korunmalıdır. Bunun yanı sıra, atık yağların, kırmızı renkli tanklarda/konteynerlerde, üzerinde Atık Yağ ibaresi yazılı etiketler konularak depolanması gereklidir. Farklı atık yağ sınıfları birbirleriyle karıştırılmamalıdır. Su, benzin, fueloil, boya, deterjan, solvent, antifriz ve dizel yakıt gibi her türlü yabancı madde, belirtilen tanklarda/konteynerlerdeki yağ ile karıştırılmamalıdır. İnşaat sırasında, başlıca tehlikeli atık, atık yağ olacaktır. Uygun azaltma önlemlerinin uygulanmaması durumunda atık yağın olası etki öneminin, orta ölçekli ile büyük ölçekli etki aralığında olması beklenmektedir. Bununla birlikte, azaltma önlemlerinin uygulanmasının ardından, kalıcı etki ihmal edilebilir seviyede olacaktır. Projede, AYKY de belirtilen gereksinimlere uyulacaktır. İnşaat Aşamasındaki Etkiler İnşaat süresince, atık yağ makinelerin, ekipmanın ve inşaat araçlarının bakımından ortaya çıkacaktır. ICA tarafından, makine ve ekipmanın yağ değişimi gibi bakım faaliyetlerinin şantiye sahasında yapılmasının planlandığını ifade edilmiştir; bu nedenle, toprağın kirlenmesini önlemek amacıyla bakım faaliyetleri sırasında toplama kabı kullanılmalıdır. Ortaya çıkan atık yağ; emniyetli, sızıntı olmayan konteynerlerde toplanmalı; toprağa ve yer altı sularına ulaşan olası sızıntı ve dökülmeleri önlemek için uygun ikinci bir muhafazanın bulunduğu beton yüzeye sahip bir alanda depolanmalıdır. Tehlikeli atık şeklinde uygun etiketler konteynerlerin üzerine yerleştirilmeli ve bu etikette, tehlikeli atığın depolandığı süre ile depolanan atığın miktarı da belirtilmelidir. Konteynerlerin hasar görmesi durumunda, atıklar aynı özelliklere sahip başka konteynere aktarılmalı ve kapalı olarak muhafaza edilmelidir. Atık yağ konteynerlerinin, herhangi bir dökülmeyi içinde tutması için yeterli yağ depolama alanlarının etrafında sızdırmaz nitelikte duvar bulunacak şekilde, toprak setle çevrilmiş alanlarda bulundurulmaları tavsiye edilir. İdeal olanı, bu yerin depolanan yağın % 110 unu depolayabilecek şekilde olmasıdır. Bu sistem, fueloilin depolanması için de yararlıdır (atık durumunda olmayan yağlar da dahil). Atıkların taşınması, bu iş için lisansı olan kuruluşlar tarafından taşınan atığın özelliklerine uygun araçlarla gerçekleştirilecektir. Sonuçta, belirtilen tehlikeli atıklar, lisanslı bir tesise gönderilecektir. Atıkların taşınması ve geçici olarak depolanması gibi faaliyetlerden sorumlu idareci personel ile ilgili her türlü sağlık ve emniyet tedbiri tesiste alınacaktır. Özet olarak ifade edilecek olursa, başlıca tehlikeli atık, atık yağ olacaktır. Uygun azaltma önlemlerinin uygulanmaması durumunda atık yağın olası etki öneminin, ihmal edilebilir seviyede olması beklenmektedir. Bu nedenle teklif edilen projede, inşaat sırasında oluşan tehlikeli atığın elden geçirilmesi, depolanması, taşınması ve nihai bertarafının gerçekleştirilmesi nedeniyle yerel çevre üzerinde herhangi bir olumsuz etki oluşmayacaktır ve projede, Türk Yönetmeliklerine ve UFK/DB Kılavuzlarındaki gereksinimlere uyulacaktır. İşletme Aşamasındaki Etkiler Atık yağ; köprü ve otoyolların periyodik bakımı nedeniyle ortaya çıkacaktır. Bakım faaliyetlerinde kullanılacak yağ, PCB veya başka herhangi bir kanserojen kimyasal içermeyecektir. Bakım faaliyetlerinden ortaya çıkan

12 10-12 atık yağlar toplanacak ve lisanslı firma tarafından uygun şekilde yok edilecektir. Söz konusu atıklar, Türk AYKY ye uygun olarak şantiye sahasında işleme tabi tutulacaktır. Uygun azaltma önlemlerinin uygulanmaması durumunda, atık yağın olası etki öneminin, orta ölçekli seviye ile yüksek ölçekli seviye aralığında olması beklenmektedir. Bununla birlikte, azaltıcı önlemlerin uygulanmasından sonra kalıcı etki ihmal edilebilir seviyede olacaktır. Böylelikle, teklif edilen projede, işletme sırasında oluşan tehlikeli atığın elden geçirilmesi, depolanması, taşınması ve nihai bertarafı nedeniyle yerel çevre üzerinde herhangi bir olumsuz etki oluşmayacaktır ve projede, Türk Yönetmeliklerine ve UFK/DB Kılavuzlarındaki gereksinimlere uyulacaktır Tıbbi Atık Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (TAKY), 22 Temmuz 2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve 03 Aralık 2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de de gözden geçirilmiş son hâli yayımlanmıştır. TAKY nin amacı, tıbbi atığın çevreye ve insan sağlığına zarar verecek herhangi bir şekilde alıcı ortama doğrudan veya dolaylı olarak atılmasını önlemek ve hukuki, idari ve teknik esaslarıyla birlikte ilkeleri, politikaları ve programları ortaya koymaktır. Yönetmelik aynı zamanda; tıbbi atığın çevreye veya insan sağlığına zarar vermeden kaynağında, ayrı olarak toplanmasını, taşınmasını, geçici olarak depolanmasını ve yok edilmesini gerekli kılmaktadır. Projede, yapım ve işletme aşamalarında Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. İnşaat Aşamasındaki Etkiler ICA, inşaatın yapımı sırasında sağlık hizmetleri yönetiminin şantiye alanında uygulanacağını ve bu hizmetlerin dışarıdan alınacağını ifade etmiştir. Bununla birlikte, tıbbi atıkların en az seviyede olması muhtemeldir ve bu nedenle yapım faaliyetleri sırasındaki etki ihmal edilebilir seviyede olacaktır. İşletme Aşamasındaki Etkiler İşletme aşamasında proje sahasında herhangi bir sağlık hizmeti söz konusu olmayacağından projenin işletme aşamasında tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir Atık Pil ve Akümülatörler Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği 31 Ağustos 2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış ve en son olarak da 30 Mart 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de değişikliği yayımlanmıştır. Söz konusu Yönetmeliğin amacı; kullanılmış piller ve aküler için üretimden yok edilinceye kadar olan süreçte ilkeleri, politikaları ve programları belirlemek, pillerin ve/veya akülerin çevre bakımından belirli kriterler, temel koşullar ve özelliklerle üretilmesini sağlamak, insan sağlığına ve çevreye doğrudan veya dolaylı olarak zarar verecek şekilde alıcı ortamlara atılmasını önlemek, pillerin ve akülerin atık yönetiminde gerekli olan teknik ve idari standartları ortaya koymak, kullanılmış pillerin ve akülerin geri kazanımı ve en sonunda yok edilmesi için bir toplama sistemi oluşturmak ve bir yönetim planı hazırlamaktır. Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinin 13 üncü maddesine göre, pil ve akü tüketicileri, kullanılan pilleri evsel atıklardan ayrı toplamaya ve kullanılan pilleri, pillerin dağıtımı ve satışıyla uğraşan kuruluşlar veya belediyeler tarafından oluşturulacak toplama noktalarına götürmeye, araçlarının akülerini değiştirirken, aküleri dağıtan veya satışını yapan kuruluşlar ile araç bakım/onarım yeri işleten kuruluşlarca oluşturulan geçici eski akü toplama noktalarına eski akülerini götürmeye ve eski akü verilerek yeni bir akü alınacağı zaman bir depozito ücreti ödemeye; tüketici sanayi tesislerinin üretim proseslerinde kullanılan tezgâhların, tesislerin, forkliftlerin, traktörlerin ve başka motorlu araçların akülerini, güç kaynaklarını ve transformatörleri, aküler

13 10-13 üreticiye teslim edilinceye kadar, aküler fabrika içerisinde geçirimsiz bir zeminin üzerinde 90 günden daha uzun süre atık vaziyette bulundurmamaya mecburdur. Yönetmeliğin 15 nci maddesi, atık durumundaki akülerin geçici toplama noktasından son işlemin yapılacağı fabrikaya otoyoldan taşınmasının Valilikten bir taşıma lisansı alan gerçek ve tüzel kişiler tarafından atığın türüne göre uygun bir araç kullanılarak yapılması hususunu şart koşmuştur. İnşaat Aşamasındaki Etkiler Atık pil ve aküler inşaat aşamasında ortaya çıkacaktır. Söz konusu bu atıklar, evsel atıklardan ayrı toplanacak ve ortaya çıktıktan sonra altı ay içerisinde akümülatör ve pil ürünlerinin dağıtımı ve satışıyla uğraşan kuruluşlar veya belediyeler tarafından oluşturulacak toplama noktalarına götürülecektir. Bu atık akışı ile ilgili etkiler ihmal edilebilir boyutta olacaktır. İşletme Aşamasındaki Etkiler Atık pil ve aküler işletme aşamasında bakım faaliyetleri sırasında ortaya çıkacaktır. Belirtilen atıklar, Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak toplanacak ve yok edilecektir. Bu atık akışı ile ilgili etkiler ihmal edilebilir boyutta olacaktır Özet Bu bölüm, projenin yapımı ve işletilmesi sırasında oluşacak başlıca atık akışlarından biriyle ilgilidir ve atık yönetimi konularıyla ilgili çevresel etkilerin önemini belirler. Her durumda belirleme, olası etkilerin ve bu etkilerin, uygun azaltma tekniklerinin kullanılmasıyla nasıl yönetileceği, azaltılacağı veya sakınılacağının göz önüne alınmasına dayanır. Ayrıntılı bir Atık Yönetim Planı (AYP) hazırlanmalı ve etkiler için uygun azaltma önlemleri tespit edilmelidir. Azaltma önlemleri; geçici atık depolama yerleri, yapıları, atık toplama ve taşıma altyapısı vb. hususlar da dahil olmak üzere projenin tasarımı sırasında göz önüne alınmalı ve ortaya konulmalıdır. Projenin idame ve işletme aşamalarında olduğu kadar, projenin yapımı sırasında da uygun olmayan atık yönetim prosedürleri veya azaltma önlemlerinin bulunmaması aşağıdaki hususlarda olumsuz çevresel etkilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir: Sel suyu kalitesinde ve bu sayede su toplama havzasında bulunan derelerde ve baraj/göletlerdeki su kalitesinde; Toprağın kalitesinde; Deniz suyunun kalitesinde; Yeraltı sularının kalitesinde ve Ekolojik alıcılar veya insan sağlığı üzerinde. Azaltma önlemlerinin alınmaması durumunda, yapım sırasında orta seviyede ortaya çıkması beklenen olumsuz etkiler ile alıcıların bakımı ve işletme dönemleri boyunca yine orta seviyede meydana çıkması beklenen olumsuz etkilerin muhtemelen büyük ölçekli etki seviyesine çıkması beklenmektedir. Teklif edilen projede, Çevre ve Sosyal Eylem Planının bir gereksinimi olarak bir AYP nin hazırlanması beklenmektedir. Atık yönetim planı, teklif edilen Proje nin yapımı, bakımı ve işletmesi sırasında oluşacak atığın olası olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak amacıyla stratejileri ve prosedürleri içerecektir. Söz konusu plan, Türk hukuk mevzuatına uygun olarak, inşaat sahasında kazı materyallerinin yönetimini de kapsayacaktır.

14 10-14 Atık yönetim planı; atığı; evsel atık, tehlikeli olmayan atık, biyolojik ve tehlikeli atık olarak ayrıma tabi tutan prosedürleri içerecek ve atığın yok edilmesi işlemi, lisanslı taşıyıcılar ve bertaraf etme/arıtma tesisleri ile Türk atık mevzuatında açıklandığı şekilde yürütülecektir. Ayrıntılı AYP nin hazırlanması ve AYP de yer alan azaltıcı önlemlerin uygun şekilde tatbik edilmesiyle, azaltıcı önlemlerden önce öngörülen olumsuz etkiler değişecek ve inşaat aşamasında olumsuz etkilerin düşük seviyeden ihmal edilebilir seviyeye dönüşmesi; teklif edilen projenin bakım ve işletme aşamalarında ise muhtemelen, ihmal edilebilir etki seviyesine dönüşmesi beklenmektedir.