Evde Bakım Bakım hatalarında, ücretlendirme manipülasyonunda ve şiddette ne yapmalı?

Transkript

1 Evde Bakım Bakım hatalarında, ücretlendirme manipülasyonunda ve şiddette ne yapmalı?

2 Bu yayın, Hamburg Tüketici Merkezi, Techniker Krankenkasse, BARMER GEK ve Hamburg Emniyet Müdürlüğünün ortak broşürüne dayanmaktadır. Yazarlar Isolde Bock, Birgit Lein, Christoph Kranich (Hamburg Tüketici Merkezi) Frank Keller, Katrin Krüger (Techniker Krankenkasse), Stephan Fritsch-Krohn (BARMER GEK), Frank Erkelenz (Hamburg Emniyet Müdürlüğü LKA 12 Önleme ve Mağduru Koruma) Berlin için Yeniden Gözden Geçirme Claudia Groth (Berlin Sağlık ve Sosyal Hizmetler Senato Yönetimi) Bu broşürü Sağlık ve Sosyal Hizmetler Senato Yönetiminin Broşür Dairesinden almak için: Tel.: 030/ E-posta: Broşürü internetten indirebilirsiniz:

3 ÖNSÖZ Sevgili okurlarımız, Berlin de in üzerinde insan bakıma muhtaçtır. Çoğu kendi evlerinde kararlarını kendilerinin alabileceği bir yaşam arzuluyor. Yatarak tedaviden önce ayakta tedavi bu ilke gerek politika gerekse bakım sigortalarınca onaylanırken buna uygun yapılar da desteklenmektedir. Berlinli bakıma ihtiyacı olan insanların yaklaşık dörtte üçü evde yaşıyor. Çoğu zaman bakımın önemli bölümünü akrabalar üstleniyor. Bakıma muhtaç olanların çoğu için kendi dört duvarlarının arasında yaşam Berlin deki yaklaşık 560 ayakta tedavi hizmeti olmasa mümkün olmazdı. Evde bakım toplumumuz için vazgeçilmezdir. Bakıcı akrabaların ve bakım hizmetlerindeki çalışanların çoğunluğu bakılacak kişilere büyük bir angajman gösteriyorlar. Kısmen zor çerçeve koşullarına rağmen mümkün olduğunca büyük bir fedakârlık, bilgi ve özenle bakım sağlıyorlar. Ama: Evde bakım, özel mekânda, kamu algısının dışında gerçekleşiyor. Bu nedenle de mesela daha sık kontrol edip düzenlenen yatarak bakımda olduğundan daha sık düzensizliklere maruz kalabiliyor. Dar bir mekânda insanların birbirleriyle etkileşime girdikleri, bağımlılıkların ve eşitsizliklerin bulunduğu yerlerde hatalı davranışlar, tacizler, hatta şiddet görülebilir. Bu durum sadece bakım hizmetlerinin çalışanları için değil, bakıcı akrabalar için de geçerlidir. Bu nedenle de bakılan kişilerin yardımcılarına güvenle yaklaşabilmeleri daha da büyük önem taşıyor. İşleyen bir yardım sistemine güveni pekiştirmek için bu sistemi hiç kimsenin tek taraflı olarak kendi lehinde kullanamayacağı da garantilenmelidir. Hatalı davranışların 3

4 Hamburg broşürünün yayıncıları, Berlin şartlarına uyarlanarak Sağlık ve Sosyal Hizmetler Senato Yönetimi aracılığıyla gözden geçirilen yeniden basıma onay verdiler. Bunun için çok teşekkür ederiz.

5 ÖNSÖZ üstünün örtülmemesi, göz ardı edilmemesi veya sadece bir kerelik diyerek önemsizleştirilmemesi için bakıma katılan herkes katkı sağlayabilir. Bu davranışlar tartışılmalı ve gerektiğinde takibata da uğratılmalıdır. İyi bir bakım herkesin sorumluluğunda yatar. Uyanıklık ve açık bir iletişim, ihmalkâr veya kasti hatalı davranışların bakım hizmetinde kök salmamasına katkıda bulunabilir. İşte bu broşür bu konuda katkı sağlayacak. Bakıma muhtaç kişilere, akrabalarına, bakıcılarına ve bakım hizmetlerinin çalışanlarına teşvik ve yardım sunmaktadır. Yardımcılara ve bakıcılara da yeri gelmişken angajmanları için teşekkürümüzü ve saygımızı ifade etmek istiyoruz. Techniker Krankenkasse, Berlin/Brandenburg Eyalet Temsilciliği Yöneticisi Barmer GEK, Eyalet Genel Müdürü Berlin-Brandenburg Sağlık ve Sosyal Hizmetler Senatörü 5

6 İÇINDEKILER İçindekiler 1. Bakım Hataları 7 Bakım hatalarının yol açtığı sağlık sorunları 7 Yasal haklar 9 Bakılan kişi ve akrabaları için bilgiler 10 Bakıcılar için bilgiler Ücretlendirmede Suiistimal ve Manipülasyon 12 Bakım sözleşmesi 13 Hizmet suiistimali ve ücretlendirmede manipülasyon 14 Bakılan kişi ve akrabaları için bilgiler 16 Bakıcılar için bilgiler Tacizler ve Şiddet 19 Taciz ve şiddet biçimleri 19 Bakılan kişi ve akrabaları için bilgiler 23 Bakıcılar için bilgiler Tamamlayıcı bilgiler ve ipuçları 27 Bakılan kişiler ve akrabaları 27 Bakıcılar 28 Bakım sigortaları ve sosyal hizmet dairesi Ek Yardıma ve bakıma muhtaç insanların yasal hakları 30 Berlin deki ayakta bakım hizmetleri için Hizmet Kompleksleri 31 Açıklayıcı ilave bilgiler 41 Adresler 44 6

7 BAKIM HATALARI 1. Bakım Hataları Bakıcılar ister akrabalar olsun, ister bir bakım hizmetinin çalışanları genelde görevlerini özen ve dikkatle yerine getirirler. Elbette herkes hata yapabilir. Yanlış bir tahmin veya zaman baskısı nedeniyle hata yapmayan insan var mı? Bir bakıcı ihmalkâr davranmışsa, hatta bakıcıların özen yükümlülüğünü kasten ihlal etmişse hatalar medeni hukuk veya ceza hukuku boyutuna kavuşurlar. Bakıcılar, bilimsel ve teknik açıdan ilgili bakımın güncel durumuna uygun olan bakıcılıkla ilgili güvenli bilgileri dikkate almadıklarında ve gerekli ölçüde beceri, özen ve uzmanlık göstermediklerinde ihmal söz konusudur. İhlal isteyerek gerçekleşirse kasıt vardır. Ama bu durum nadiren yaşanır. Bakım hatalarının nedeni sıklıkla bakıcının zaman baskısı nedeniyle özen eksiklikleri veya yeterli kalifikasyona sahip olmayan bakım personelinin kullanılmasıdır. Bakım hatalarının yol açtığı sağlık sorunları Bakımdaki her hata bir zarara neden olmaz. Ama ufak dikkatsizlikler bile önemli sonuçlara yol açabilir. Bu durum sadece bakımla ilgili önlemlerin eksik yerine getirilmesi için değil, gerekli önlemlerin alınmaması için de geçerlidir: Yanlış yara bakımı nedeniyle enfeksiyonlar, eksik dezenfeksiyon veya bakıcıların koruyucu eldiven kullanmaması 7

8 BAKIM HATALARI Fazla yüksek dozajla verilen ilaçlardan kaynaklanan sağlıkla ilgili zararlar, hatalı veya eksik ilaç verilmesi Yetersiz sıvı verilmesi nedeniyle susuz kalma Hatalı bakım hareketleri ve/veya temel bakım işlemlerinde fazla sert kavramadan kaynaklanan morarmalar, kırılmalar veya diğer yaralanmalar Fazla sıcak duş veya banyo nedeniyle yanıklar Yatalak hastaların hatalı yatırılması nedeniyle bir dekubitüsün (yatak yarası) oluşması veya mevcut bir dekubitüsün yetersiz bakım nedeniyle kötüleşmesi Bakımı yapılan kişinin sağlık durumundaki kötüleşmenin doktora zamanında haber verilmemesinden kaynaklanan komplikasyonlar İlgili kişiler için hatalar karşısında açık olmak önemlidir. Bu açıklık sayesinde yapıcı tepki verilebilmekte, hatadan kaynaklanan başka zararların oluşması engellenebilmekte ve bu hataların tekrarlanması önlenebilmektedir. Ayrıca bakıcı ile bakılan kişi arasındaki güven ilişkisi güçlendirilmektedir. Örnekler u Bayan S. nin üçüncü derece debukitüsü var (bütün deri katmanları ve cildin altındaki bağ dokusunun büyük bir bölümü zarar görmüştür). Sabahları büyük bir vücut bakımı yapılması kararlaştırılmıştır. Bu bağlamda debukitüste pansuman yapılacaktır. Bakıcı Bayan Z. Bayan S. den sorumludur. Bayan Z. yaşlı bakıcısıdır ve Bayan S. onun özenli vücut bakımından çok memnundur. O da görevine bağlı olarak debukitüs pansumanını da değiştirir (oysa kalifikasyonu nedeniyle bunu yapması yasaktır!) ve günlerdir dekubitüsün küçülmek yerine sürekli büyümesine şaşırıyor. Ama ne yazık danışabileceği bir hemşire yok çünkü hepsi hastalara bakıyor. Ama gelecek hafta aile 8

9 BAKIM HATALARI hekimi nasılsa Bayan Z. yi ziyaret edecek, ne yapılacağına o karar verir. u Bakıcı Bay A. öğlenleri Bay O. nun yanına gelip yemekten önce kandaki şeker oranını belirler. Kan şekeri fazlasıyla düşük. Bakıcı Bay A. bunu gözlemlemeye karar verir. Ama akşam ve sabah nöbetindeki bakıcıların da aynı gözlemi yaptıklarını bilmiyor. Ama Bay O. da kan şekeri protokolü tutulmadığı ve bakım evrakları da bakım hizmetlerinde yönetimde bulunduğu için bakıcıların hiçbiri gözlemini not etmedi ve bu nedenle Bay A. da doktora haber vermeyi henüz gerekli görmüyor. Kimse insülin dozlarını ayarlamadığı veya aile hekimine haber vermediği için akşam Bay O. şeker komasına giriyor. Yasal haklar Ciddi bir sağlık sorununa neden olan bakım hataları yasal talepler için gerekçe oluşturabilir. Mağduriyet yaşayan kişi içinse, sağlık sorunları ilave bir hastalık gibi başka nedenlerden de kaynaklanabilirse bakım hatası ile sağlık sorunu arasındaki ilk bağlamı kanıtlamak ne yazık ki sıklıkla zordur. Böyle durumlarda tıbbi bir ekspertiz raporu alınmalıdır. Bir bakıcının sağlık sorununda suçu olduğu kuşkusu artarsa mağdur olan kişi, medeni kanuna dayalı taleplerde bulunabilir (mali hasarların karşılanması ve/veya manevi tazminat) veya cezai takibat başlatabilir. Talepler bir taraftan bakım hizmetine yönelik olabilirler ve bu hizmet tedarikçisiyle yapılan bakım sözleşmesinde gerekçelendirilmiştir. Diğer taraftan da Alman Medeni Kanunu (BGB) Madde 823 paragraf 2 ye göre bakıcıların kendileri de izinsiz davranış nedeniyle sorumludur. Mesela bakıcıların tedavi bakımı (bkz. Örnek 1, pansuman değiştirme) yapmaları yasaktır. Tazminat ve manevi tazminat talepleri bakım hatasından ve bu zarara neden 9

10 BAKIM HATALARI olan kişiden haberdar olunan takvim yılının sona ermesinden sonraki üç yıl içinde zaman aşımına uğrar (BGB Maddeler 195, 199 Paragraf 2). Bakım hatalarını önlemeye yardım etmek Bakılan kişi ve akrabaları için bilgiler Akraba olarak uyanık olun ve bakılan kişinin durumunu gözlemleyin. Bakıcıların yetersiz eğitim veya deneyim nedeniyle profesyonelce davranmadıkları veya durumları yanlış yorumladıkları izlenimine kapılırsanız gerekli kalifikasyonlara sahip başka çalışanların da çağrılmasını isteyin. Bir bakım hatasının gerçekleştiğinden kuşku duyarsanız bakım hizmetinden tutulan bakım evraklarının bir kopyasını isteyin. Evrakları inceleme hakkına sahipsiniz. Bir bakım hatası yapıldığına dair ciddiye alınması gereken bir kuşkuda bakımla ilgili ve gerektiğinde tıbbi uzmanlığa ihtiyacınız var. Konunun açıklığa kavuşturulması konusunda destek almak için sağlık / bakım sigortanıza veya sosyal hizmetler dairenize başvurun. Bakım hataları onaylanırsa taleplerinizi bakım hizmetine öncelikle yazılı olarak iletin ve karşılıklı iyiniyetli bir uzlaşma sağlamaya çalışın. Doğrudan müzakereler istediğiniz sonuca yol açmıyorsa mahkeme yoluyla taleplerinizi iletebilirsiniz. Bunun için her durumda bir danışmanlık dairesinden (bk. Ek, sayfa 44) hukuki danışmanlık veya destek almalısınız. Bakıcılar için bilgiler Kalifikasyonunuza uygun olmayan bakım önlemlerini gerçekleştirmeyi reddedin. Bakımda uzman standartlarına uygun davranın (bkz. Ek, sayfa 43). 10

11 BAKIM HATALARI Bakım evraklarını başkalarının okuyabileceği biçimde okunaklı, gerçeğe uygun, sürekli, tam ve uygulamaya dayalı olarak tutun. Tedavi eden doktorla yakın teması sürdürün. Kararlaştırılan bakım için çalışma saatleriniz yeterli olmuyorsa bakım hizmeti yönetimiyle görüşün ve çözüm isteyin. Bir zarara yol açtıysanız bu konuda açık olun. Herkes mesleğinde hata yapabilir. Bunu itiraf etmekten kaçınmayın da yılından beri mali sorumluluk sigortacısının önceden izni olmadan da mağdur kişi karşısında zararlar kabul edilebilir (Yeni sigorta sözleşmesi kanunu Madde 105). 11

12 ÜCRETLENDİRMEDE SUİİSTİMAL VE MANİPÜLASYON 2. Ücretlendirmede Suiistimal ve Manipülasyon Ayakta bakımda hizmet tedarikçilerinin ve bakıcıların büyük çoğunluğu doğru ve dürüst davranır. Ama kasten suiistimal veya manipülasyon için fırsat kollayan ve bu fırsatlardan yararlanan istisnalar da vardır. Çoğu zaman böyle durumlarda bakılan kişilerin ve onların akrabalarının deneyimsizlikleri ve güvenleri suiistimal edilir. Bizzat bakıma muhtaç olan kişiler genellikle görünür düzensizlikleri dile getirmezler çünkü kendilerini bağımlı hissederler ve olası sakıncalardan korkarlar. Bazı durumlarda bakılan kişiler de bundan yararlanır ve bakım hizmetiyle beraber toplum hesabına haksız avantaj sağlamak için ücretlendirme sistemini suiistimal ederler. Normalde kasıt olmayan bakım hatalarının tersine hizmet suiistimali ve ücretlendirme manipülasyonu çoğu zaman bilinçli ve kasten gerçekleşir. EvdE BakıM kim ödüyor? Bakım sigortası (SGB XI) Bakıma ihtiyacı olan kişi bakım sigortası kapsamında değilse veya bakım sigortasının hizmetleri yeterli değil ve bakıma ihtiyacı olan kişi masrafları kendisi karşılayamıyorsa bakım yardımı çerçevesinde sosyal yardım dairesi (SGB XII) Doktor tarafından reçete edilen hasta bakımı söz konusuysa sosyal sigorta 12

13 ÜCRETLENDİRMEDE SUİİSTİMAL VE MANİPÜLASYON Sağlık sigortaları ve bakım sigortalarıyla birlikte sosyal hizmet kurumları yıl be yıl evde bakım için gitgide daha fazla para harcıyorlar. Bu harcamalara hizmet suiistimali ve manipüle edilen faturalarla oluşan katkılar da dahildir. Bu payın tam olarak ne kadar olduğu bilinmiyor, karanlıkta kalan rakamı belirlemek mümkün değil. Her durumunda hizmet sağlayıcılardan bu şekilde çekilen para, sigorta katılım payları ve vergileriyle yarattığı dayanışan toplumun artık hizmetinde değil. Sadece sigortalıların, onların akrabalarıyla bakım hizmetlerinin yardımıyla gerekli olan şeffaflık oluşturulabilir. Bu yüzden hizmet ücretlendirmesi sırasında işlerin dürüstçe yürütülmediğinden kuşkulanıyorsanız bunu bakım sigortasına veya sosyal hizmet dairesine bildirmekten çekinmeyin ve kontrol edilmesini talep edin. Ödemeyi yapan kurumlar haksız yere ödenen parayı geri talep etme ve bu parayı gerçekten ihtiyacı olanların hizmetine verme imkânına sahipler. Bakım Sözleşmesi Bakıma ihtiyacı olanlarla bakım hizmeti arasındaki ilişki, ilk bakım işleminden önce imzalanması gereken yazılı bakım sözleşmesine dayanır. Bu sözleşmede bakım hizmetinin sağlaması gereken bütün hizmetler tür, içerik ve kapsama göre açıklanır. Her hizmet için ödeme karşılığı belirtilmelidir. Aynı şekilde, hangi hizmet sağlayıcısının maliyetlerin hangi tutarını karşıladığına ve bakım alan kişinin belli hizmetleri kendisinin ödeyip ödemediğine dair bilgiler de bulunmalıdır. Bakım hizmeti sadece bakım sözleşmesinde düzenlenen hizmetleri yerine getirip ve gerektiğinde sizin adınıza faturalanabileceğinden bu sözleşme kendi çıkarınız için her zaman güncel tutulmalıdır. Kişisel bakım ihtiyacındaki bir değişiklik bu yüzden derhal sözleşmede yazılı olarak kaydedilmelidir. Bakım ancak bir bakım sözleşmesi yapıldıktan sonra başlamalı 13

14 ÜCRETLENDİRMEDE SUİİSTİMAL VE MANİPÜLASYON Bakım evrakları hizmet kanıtının temelini oluşturur Bakım hizmetinin sözleşmede kararlaştırılan hizmetleri gerçekten de yerine getirip getirmediğini anlamak sizin ve akrabalarınız için genellikle zordur. Bakıcılar tarafından her bakımdan sonra ve sizin tarafınızdan da haftada bir veya ayda bir imzalanması gereken hizmet belgelerinde, mesela hizmet kompleksi 1 genişletilmiş küçük vücut bakımı veya hizmet kompleksi 6 yemek yerken yardım gibi hemen anlaşılamayan kavramlar kullanılır. Sık sık da kısaltmalar mesela hizmet kompleksi için HK gibi kullanılır. Hizmet komplekslerinde çoğu zaman, gerektiği zaman ve istendiği zaman bakıcı hizmeti tarafından yerine getirilmesi gereken ve ilgili hizmet kompleksini ücretlendirebilmek için birden fazla bireysel hizmetler bulunur. Berlin için kararlaştırılan hizmet kompleksleriyle ilgili açıklamayı ekte 31. sayfadan itibaren bulabilirsiniz. Hizmet Suiistimali ve Ücretlendirmede Manipülasyon Aşağıdaki örneklerle hizmet suiistimali ve ücretlendirmede manipülasyonların zararsız kandırmalar olmadığını göstermek istiyoruz. İhmalkârca veya kasıtlı sözleşme ihlalleri ağır sonuçlara yol açabilir. Bu durum, bilinçli olarak buna katılırlar, kendilerine veya bakım sözleşmesi ortağına haksız avantajlar sağlıyorlarsa hem bakım hizmetleri hem onların personeli hem de bakıma ihtiyacı olan kişilerle onların akrabaları için geçerlidir. Bu işlemler en başta şu suçlara girer: Dolandırıcılık ( 263 StGB) ve dolandırıcılığa iştirak Evrakta sahtekârlık ( 267 StGB) En kötü durumda: Ödemenin iadesi, tazminat talepleri ve/veya cezai takibat 5 yıla kadar hapis cezasına veya para cezasına çarptırılabilirsiniz. 14

15 ÜCRETLENDİRMEDE SUİİSTİMAL VE MANİPÜLASYON Örnekler u Bakım sözleşmesine göre Bayan M., bakım hizmetiyle günde üç kere bağırsak ve mesane boşaltma işlemine yardım etmesi konusunda anlaştı. Oysa bakım hizmeti sadece öğlen bezi değiştiriyor ve Bayan M. nin tuvalete gitmesine yardım ediyor. Bunun dışında sabah işe gitmeden ve akşam kızı kalanını hallediyor. Ama bakım hizmeti, bakım sigortası veya sosyal hizmetlere günde 3 kere bağırsak ve mesane boşaltmayı fatura ediyor. olası Suç Unsuru: Dolandırıcılık u Bay B. Büyük vücut bakımını seçti ama bakım hizmetinden hemşire her zaman sadece vücudunun üst bölümünü yıkıyor, Bay B. le beraber dişlerini fırçalıyor ve saçlarını tarıyor. Sabah vakit daha fazlasına izin vermiyor. Ama bakım sigortası veya sosyal sigorta dairesine büyük vücut bakımı fatura ediliyor. olası Suç Unsuru: Dolandırıcılık u Dr. A., bakım hizmetinin Bayan P. ye X ilacını günde üç kere vermesini yazdı. Bakım hizmeti sabahları ve öĝlenleri Bayan P. nin yanına geliyor ve diğer hizmetlerle birlikte ona ilaçları da veriyor. Sonra da bakıcı Bayan P. ye yemeye hazır akşam sandviçini buzdolabına koyuyor, tableti da yanına ve Bayan P. den akşam yemekle birlikte almasını rica ediyor. Bakım hizmeti üç işlemi fatura ediyor. olası Suç Unsuru: Dolandırıcılık u Bakıcı Bay T. nin önüne henüz gerçekleştirilmemiş bakım hizmetleriyle ilgili boş hizmet evraklarını koyuyor ve bakım hizmeti parasını alabilmesi için ondan Önceden hizmetlerin onaylanması yasaktır 15

16 ÜCRETLENDİRMEDE SUİİSTİMAL VE MANİPÜLASYON evrakları imzalamasını istiyor. Sonraysa bakıcı ne zaman ve neden Bay L. ye gittiğini ay sonunda yazacaktır. olası Suç Unsuru: Evrakta sahtekârlık u Bayan L. yi kimse ziyaret etmiyor, çünkü çocukları uzakta yaşıyor. Bakım hizmeti ona ilaçların verilmesiyle ilgili doktordan reçete almaya ve akşam üzere bir fincan kahve için uğramak için onun yerine bunu kullanmaya söz veriyor. İlaç verme hizmeti için fatura çıkarılır. olası Suç Unsuru: Dolandırıcılık u Bay B. ye bakım hizmeti tarafından Tıbbi Hizmet ve Sosyal Hizmetler Dairesinin incelemesi sırasında olduğundan daha hastaymış gibi yaparsa kazançtan pay alma sözü verilir. Bu şekilde Bay B. (daha yüksek) bir bakım seviyesine yükselir ve bakım hizmeti de asla gerçekleşmeyen hizmetlerin faturasını çıkarır. olası Suç Unsuru: Dolandırıcılık u Bakım hizmeti, bir uzman bir bakıcı tarafından günlük tedavi bakımıyla ilgili fatura çıkarır, ama gerçekte bu işlemi bakıcılara ve asistan bakıcılara yaptırır. olası Suç Unsuru: Dolandırıcılık Güven kontrolün yerine geçmez Anlamadığınız konuları bakım hizmetiyle görüşün Bakılan kişi ve akrabaları için bilgiler Bakım sözleşmesini imzalamadan önce sağlık/bakım sigortanıza ve sosyal hizmetler dairenize seçtiğiniz bakım hizmetinin yapılacak bakımla ilgili izni olup olmadığını sorun. Bütün bakım hizmetleriyle ilgili olarak mümkün oldukça kendi kayıtlarınızı tutun. 16

17 ÜCRETLENDİRMEDE SUİİSTİMAL VE MANİPÜLASYON Verilen hizmetleri kontrol edin, hizmet kayıtlarını bakım sözleşmesiyle karşılaştırın. Fatura edilen her bir hizmet kompleksinin tek tek hangi hizmetleri içerdiği konusunda bilgi alın (bkz. Ek Sayfa 31). İmzanızı sadece tamamen doldurulmuş, gerçekten verilen hizmetler için kendinizin kanıtlayabileceği hizmet belgelerinin altına atın. Düzensizlikler belirlerseniz öncelikli olarak bakıcıya ve bakım hizmeti yönetimine başvurun. Hizmetin gerçekleşmesi veya faturalanmasıyla ilgili olarak işlerin doğru yapılmadığından kuşkulanırsanız bunu sigortaya veya sosyal hizmetler dairesine bildirmekten ve bir denetim yapılmasını istemekten çekinmeyin. Çünkü bu makamlar, hatalı davranışları tanıma yetkinliğine ve yaptırım önlemleri başlatma imkânlarına sahiptir (Adresler için bkz. Ek. S. 44) Tıbbi hizmetin veya sosyal hizmetler dairesinin meşru çalışanlarının ziyaretlerinden düzensizlikleri bildirmek için yararlanabilirsiniz. Onlar bakım evraklarına bakma yetkisine sahiptir ve bakımdaki eksik veya yetersiz hizmetleri görebilir ve iptal edebilirler. Akraba olarak zaman zaman hizmetlerin doğru biçimde verilip verilmediğini kontrol etmek için bakıcıların çalışma saatlerinde önceden haber vermeksizin ziyaret- lerde bulunun. Akrabaların rolü Bakılan kişi ve bakıcılar veya bakım hizmeti yönetimiyle gözlemlerinizle ilgili olarak görüşmekten çekinmeyin. Bakım hizmetiyle aşılmaz anlaşmazlıklar ortaya çıkarsa bakım sözleşmesi feshedilebilir ve başka bir işletme görevlendirilebilir. 17

18 ÜCRETLENDİRMEDE SUİİSTİMAL VE MANİPÜLASYON Güven dolu işbirliği Bakıcılar için bilgiler Çalışmaya ilk başlarken verilecek hizmetlerle ilgili olarak anlaşmaya varın ve bakım sözleşmesinde kararlaştırılan bütün hizmetleri sağlayın. Sağladığınız bakımın sözleşmede kararlaştırılan hizmetlerle aynı olup olmadığını kontrol edin. Bunun için hizmet komplekslerinin içeriğini (bkz. Ek Sayfa 31) iyice öğrenin. Bunların gerçekleştirilmesinin sorumluluğu sizde! Hizmet evrakında sadece gerçekleştirdiğiniz hizmetleri imzalayın. Hizmet evraklarınızı, bakılan kişiye imzalatmadan önce her zaman eksiksiz ve doğru olarak doldurun. Kararlaştırılan bakım için çalışma saatleriniz yeterli olmuyorsa bakım hizmeti yönetimiyle görüşün ve çözüm isteyin. Bakılacak kişiye yedek hizmetler teklif etmeyin (örn. ilaç vermek yerine kahve içmek). Hizmet suiistimali sınırına bununla bile ulaşılmış olur. Gerekli mesleki kalifikasyonlara sahip olmadığınız işlemleri reddedin. Olası gerekli tıbbi tedavi bakımı, ilaç planları, sıvı bilançoları ve beslenme protokolleri dahil bakım evraklarının tutarlı bir biçimde tutulmasını asla ihmal etmeyin kendinizi korumak için de. 18

19 TACİZLER VE ŞİDDET 3. Tacizler ve Şiddet Dışarıda olanlar için bakıcıların veya akrabaların kendilerine emanet edilen yardıma muhtaç kişilere karşı şiddet uygulamaları pek düşünülemez bir şeydir. Uyarılar veya şikâyetler sıklıkla ciddiye alınmaz. Ama ne yazık ki evde bakımda da şiddet ve tacizlerle karşılaşılır. Yatalak olan, başkalarının yardımı olmadan hareket edemeyen veya konuşarak zor iletişim kurabilen bir kişinin kendini savunması veya durumuna dikkat çekmesi için pek imkânı olmaz. Çoğu zaman bakıma muhtaç kişiler, başka misillemelerden veya gerekli yardımların kaybedilmesinden korktukları için de susarlar. Evde bakımda bakan ve bakılan kişi dar bir alanda karşılaşırlar. Bakanlar akrabaysa ailevi ve duygusal yakınlık da işin içine girer. Aradaki mesafenin olmayışı ve bakıcıların kişisel olarak aşırı zorlanması, gitgide daha fazla dayanılmaz gerilimlere ve nihayetinde sözlü, ruhsal, hatta fiziksel şiddete yol açabilir. Profesyonel bakıcılar da buna karşı korunmuş değildir. Zorlayıcı görevleri, yetersiz destek veya eğitim, stres, yeterince takdir edilmeme veya kötü ücretlerle daha da zorlaştırılır. Bu faktörler de aşırı yorulmaya yol açıp şiddet eşiğini de düşürebilir. Bakıma muhtaç kişiler de başkalarının yardımına muhtaç olmayı sık sık içlerine sindiremezler. Taciz ve Şiddet Biçimleri Şiddet, bakılanlardan da, bakanlardan da, profesyonel bakıcılardan da, amatörlerden de (örn. Akrabalar) kaynak- 19

20 TACİZLER VE ŞİDDET lanabilir. Şiddet çeşitli şekillerde uygulanır: örn. bedensel (fiziksel), ruhsal (psikolojik) veya özgürlüğün meşru olmayan biçimde kısıtlanması olarak. Bazen de şiddet tehdidi, hatta uygulanması amaca aracılık da eder, örn. bakıma muhtaç olanları bir sözleşmeyi imzalamaya (bakım sözleşmesi) veya bir ücretlendirme manipülasyonuna katılmaya zorlamak amacıyla. Aşağılanmalar ve tehditler de şiddet anlamına gelir Şiddetin bir şekli olarak alıkoyma fiziksel şiddet servete müdahale En az dikkat çeken ve belki de bu nedenle en sık karşılaşılan şiddet türü psikolojik şiddettir, mesela sövmeler, aşağılanmalar ve örneğin bir yurda yerleştirme tehdidi gibi tehditlerle. İğneleme ve alay bile bir şiddet biçiminin açık bir biçimde iletilmesi anlamına gelir. Aynı şekilde bakılan kişilerin bağımlılığı bilinçli olarak vurgulanır, iletişim en gerekli şeylerle sınırlanır veya bakılan kişiler göz ardı edilir. Mesela bakılan kişiye birey olarak saygı duyulmaması veya bakan kişilerin iktidar konumlarını suiistimal etmesi ile kendi davranış biçimini tayin etme hakkının suiistimal edilmesi yardıma muhtaç kişilerce şiddet olarak algılanabilir. Tek başlarına bırakılmaları ve vücut hijyeninin, yeme ve içme hizmetinin reddedilmesi gibi bakılan kişilerin ihmal edilmesi de şiddettir. Mesela tıbbi olmayan nedenlerle gerekli olan sakinleştirici ilaçların verilmemesi gibi özgür iradenin kısıtlaması veya bakılan kişilerin özgürlüğünü kısıtlayan başka önlemler de (örn. yataklara parmaklıklar, kapıların kilitlenmesi) buna dahildir. Bakımda bedensel (fiziksel) şiddet de yaşanır. Buna her tür saldırgan taciz de dahildir. Gerekli yardım hizmetiyle aradaki sınırı belirlemek her zaman kolay değildir. Mesela hırsızlık, zimmetine geçirme veya dolandırıcılık şeklinde bakılan kişilerin servetlerine el atmak da oldukça sorunludur. Bunlar da ilgili kişiler için tahammül edilemez bir taciz oluşturur. 20

21 TACİZLER VE ŞİDDET Bakıma muhtaç kişiler de şiddet uygulayabilir, örneğin iletişim kurmayı reddetme, sövme, gücendirme, çimdikleme, tükürme veya cinsel taciz olarak elleme gibi davranışlarla. Bu tür davranışlar, kasten altına yapma veya temel bakımla ilgili olarak yardım etmelerini reddetme gibi bakıcıların bakım hizmetini zorlaştırabilirler. Çoğu zaman şiddet uygulayan kişiler, bu davranışlarıyla bir suçun unsurlarını yaratabileceklerinin farkında değiller. İlk başta aşağıdaki davranışlar suç olarak kabul edilir (ceza kanunu maddesi ve en yüksek cezalarla birlikte): bakıma muhtaç olanların saldırganlığı ve şiddet suç unsurlarının bulunması Hakaret ( 185 StGB): 2 yıla kadar hapis cezası. Cebir kullanma ( 240 StGB): 5 yıla kadar. Yaralama ( 223 StGB): 5 yıla kadar. Hürriyete gasp ( 239 StGB): 10 yıla kadar. Korunan kişilere fena muamele ( 225 StGB): 10 yıla kadar. Dolandırıcılık ( 263 StGB): 10 yıla kadar. Zimmete geçirme ( 246 StGB): 5 yıla kadar. Hırsızlık ( 242 StGB): 5 yıla kadar. Bir ceza davasının sonucunda yukarıda sözü edilen hapis cezaları veya para cezaları oluşabilir. Örnekler u Bayan P. bir bakım hizmetini görevlendirdi; günde üç kere yemek hazırlamak da görevlerinin arasında. Akşamları bakıcı akşam yemeği için hazırlanan ekmekleri mutfak masasına hazırlıyor. Ertesi sabah bakıcı geldiğinde akşam yemeğine dokunulmamış ve yemek kurumuş. Bakıcı kendini kaybediyor ve yaşlı kadına nankör yaşlı cadı diye sövüyor ve yeni hazırlanan kahvaltı yerine önceki akşamın kurumuş ekmeğini 21

22 TACİZLER VE ŞİDDET yemeğe zorluyor, başka bir şey olmadığını söyleyerek. olası Suç Unsurları: Hakaret Cebir Kullanma u Bay A. çalışan kızı tarafından evinde bakılıyor. Zor bir iş gününden sonra kızı, hâlâ yürüyebilen babasından birlikte yedikleri akşam yemeğinden sonra akşam tuvalet ihtiyacını tek başına yapmasını rica ediyor. Bay A. tek başına kalmak istemiyor ve kızına tembel ve bencil diyerek sövüyor. Kızı kendini tutamayarak ona vuruyor. olası Suç Unsurları: Hakaret Yaralama u Acelesi olan bakıcı, Bayan M. nin sabah tuvaletini halletmek istiyor. Ama Bayan M. nin o sabah başı döndüğü için iş her zamankinden uzun sürüyor. Bakıcı sabırsızlanıyor ve Bayan M. yi kolundan tutarak banyoya çekiştiriyor. Saçlarını tararken özellikle kaba davranıyor ve Bayan M. nin bir tutam saçını koparıyor. olası Suç Unsurları: Yaralama Korunan kişilere fena muamele u Bay B. günde üç kere bakım hizmetine bağlı. Bakılmaktan hoşlanmadığından sık sık hırçın davranıp yardımları boykot ediyor. Bakıcı da onunla ilgilenmek yerine ona sakinleştirici psikofarmaka veriyor. olası Suç Unsurları: Yaralama Cebir Kullanma Korunan kişilere fena muamele Hürriyeti gasp u Bakıcı Bayan K. adına düzenli olarak alışveriş yapıyor ve bunları kasa fişlerini göstererek fatura ediyor. Oysa 22

23 TACİZLER VE ŞİDDET bu fişlerde bakıcının kendi alışverişleri de bulunuyor, bu şekilde Bayan K. nın kendisini finanse etmesini sağlıyor. Bayan K. ise bunu fark etmiyor. olası Suç Unsurları: Dolandırıcılık u Bay S. cüzdanını koridordaki dolabın bir çekmecesinde bulunduruyor. Gözlemlenmediği zamanlarda bakıcı düzenli olarak buradan ufak miktarlarda para alıyor. olası Suç Unsurları: Hırsızlık u Bakıcı, yalnız yaşayan Bayan R. den boş bir hizmet formu doldurmasını istiyor. Bunu reddederse bakım hizmetinin artık ona gelemeyeceğini söylüyor. Bayan R. de tek başına kalabileceği korkusuyla evrakı imzalıyor. olası Suç Unsurları: Cebir Kullanma Bakımda saldırganlığa ve şiddete karşı elbette kesin bir reçete yok, ama nasıl oluştuğuna dair bilgi sahibi olmak, saldırganlığı ve şiddeti azaltmaya ve önlemeye katkı sağlayabilir. Bakılan kişi ve akrabaları için bilgiler Her tür şiddet tehdidine veya uygulanmasına karşı kendinizi korumanız gerekiyor. Bakım destek noktalarına veya Pflege in Not (bkz. ekteki adres bölümü) gibi diğer danışmanlık kurumlarına danışıp destek alın. Servet veya sağlıkla ilgili zararlarda polise de başvurabilirsiniz. Tıbbi hizmetin veya sosyal hizmetler dairesinin meşru çalışanlarının ziyaretlerinden düzensizlikleri bildirmek için yararlanabilirsiniz. 23

24 TACİZLER VE ŞİDDET akrabaların rolü Akraba olarak zaman zaman kendiniz anlamak için bakıcıların çalışma saatlerinde önceden haber vermeksizin ziyaretlerde bulunun. Akrabalarınıza bakım hizmetleri bakıyorsa gözle görünen yaralanmalara veya ihmal edilmişlikle ilgili göstergelere dikkat edin. Bakılan kişi ve bakıcılar veya bakım hizmeti yönetimiyle gözlemlerinizle ilgili olarak görüşmekten çekinmeyin. Bakım hizmetiyle aşılmaz anlaşmazlıklar ortaya çıkarsa bakım sözleşmesi feshedilebilir ve başka bir işletme görevlendirilebilir. Saldırılarda veya mal veya mülkle ilgili tacizlerde polise haber verin. Polis şikâyetlerde cezai eylemleri soruşturmak zorundadır. kendi durumunuzu düşünün Bakımın akrabalar tarafından kısmen veya tamamen üstlenmesi için kendi ailenizin desteği önemlidir. Görevleri birkaç kişiye dağıtın. Bakıcılık yapan akrabaların gündelik sorunlarına aşina olan yetkili bir merkezden danışmanlık alın. Bu konuda bakım destek noktaları, bakım sigortaları ve sosyal hizmet daireleriyle birlikte başka merkezler de danışmanlık sunuyorlar (adresler ekte). Bakılacak kişinin hastalık belirtileri ile ilgili bilgi alın. Hastalığa dayalı belli davranış biçimleri bakan kişilere karşı saldırganlıklarla gösterebilir mesela kendini. Kendinizi aşırı yüklenmeye karşı koruyun. Bakılacak kişilerin aşırı taleplerini açıkça reddedin. Aşırı yüklendiğiniz duygusuna kapılırsanız bunları ele alın ve bakılan kişinin sözlü veya fiili tacizlerine maruz kalırsanız şaşkınlığınızı gösterin. Karşınızdaki kişinin neden saldırgan davrandığını anlamaya çalışın ve gerektiğinde sakinleşmek için odadan ayrılın. 24

25 TACİZLER VE ŞİDDET Mesela engelli bakımı (diğer adıyla yedek bakım), başka akrabalar veya başka güvenilir kişilerden vaktinde yardım isteyin. Gündüz veya kısa zamanlı bakım da beklenen bir yüklenmeyi önlemeye katkı sağlayabilir. Ayrıca zihinsel bozukluk, psikolojik rahatsızlık veya demans hastalığı nedeniyle özellikle yüksek bir bakım ihtiyacı olan hastalarda ilave bakım hizmeti alma hakkınız vardır. Bakım sigortanıza veya sosyal hizmetler dairenize başvurun. Bakıcılar için bilgiler Kararlaştırılan bakım için çalışma saatleriniz yeterli olmuyorsa bakım hizmeti yönetimiyle görüşün ve çözüm isteyin. Beklenen bir aşırı yüklenme durumunda görevlerinizin yeniden düzenlenmesini rica edin. aşırı yüklenme ve şiddetten kesinlikle kaçının Denetim, ekip görüşmeleri ve profesyonel bir kriz ve şikâyet yönetiminin yapılmasıyla sorunların önlenmesi mümkündür. Gerek sizin için, gerekse bakıcı akrabalar için de şunlar geçerlidir: Bakıma muhtaç kişilerin aşırı taleplerini açık olarak reddedin ve fiziksel veya sözel tacizlere karşı kendinizi koruyun. Bakımı aile üyeleriyle paylaşıyorsanız, vücutta morarma, yanıklar gibi fiziksel şiddet gösteren ilgili işaretlere veya yetersiz beslenme işaretlerine dikkat edin ve bunları görürseniz derhal bu konuyu bildirin (bkz. ekteki adres bölümü). Özgürlüğü kısıtlayan önlemler (örn. sokak kapısının kilitlenmesi, yatağa parmaklık konulması) bir insanın kişilik haklarına ağır tacizlerdir. Bu önlemler, genelde sadece ilgili kişinin kendi izni veya yetkili bir mahkemenin onayıyla alınabilirler. Zorunlu olarak alınması gereken özgürlük kısıtlayıcı önlemlerden kaçınmak 25

26 TACİZLER VE ŞİDDET veya bunların nasıl alınacağı konuşunda bilgilendirme malzemeleri ve kontrol listeleri bulunmaktadır (bkz. ek sayfa 41). 26

27 TAMAMLAYICI BİLGİLER VE İPUÇLARI 4. Tamamlayıcı bilgiler ve ipuçları Önceki bölümlerde bakılan kişiler, onların akrabaları ve bakım hizmetlerinin çalışanları için sayısız ipucu ve tavsiye sunduk. Şimdiyse birkaç genel bilgi daha vererek eksikleri tamamlıyoruz. Aşağıdaki konuların birçoğu için ekte daha fazla açıklama bulunan bilgi ve adresler bulunmaktadır. Bakılan kişiler ve akrabaları Rahatsızlıklarda ve hastalıkta bakım ve tedavi güven gerektir ama körü körüne güven değil! Bakıma muhtaç kişi olarak size bakan kişilerin veya bakım hizmetlerinin karşısında çoğu zaman zayıf bir konumda olduğunuz için onlara karşı güven duymanız için bu güvenin iyi bir temeli olmalıdır. Bakan kişilere ancak davranışlarıyla bunu hak ettikleri zaman güven duymalısınız. Hastaların ve bakıma muhtaç kişilerin hakları Almanya da doğrudan kanunlarda bulunmaz. Çoğunluk bu haklar, temel haklardan ve genel medeni haklardan kaynaklanan içtihatlar olarak mevcutturlar. Bunun dezavantajı, pek biliniyor olmamalarıdır. Bu konuda açıklayıcı biçimde yazılmış özetler bulunuyor. Tüketici merkezlerinin danışmanları dışında özellikle Yardıma ve bakıma muhtaç insanların hakları sözleşmesi çok önemlidir (bkz. ek Sayfa 30). Güven iyidir kontrol pekiştirir Bilgilenin ve haklarınızdan yararlanın Bakım hataları, hizmet suiistimali veya başka düzensizliklerin bulunduğunu düşünüyorsanız bu kuşkunuzu denetlettirmek için birkaç farklı yolunuz var: Bakım destek noktaları, Tıbbi Hizmetler Sağlık/Bakım Sigortaları (MDK), semtlerdeki sosyal hizmetler ve sağlık daireleri, hasta ve 27

28 TAMAMLAYICI BİLGİLER VE İPUÇLARI tüketici danışmanlık merkezleri, polis ve bazı durumlarda kendi kendine yardım organizasyonları (bkz. ekteki adresler). Bakıcı akrabalar ve tanıdıklara vekâletnameler Hasta ve bakıma muhtaç veya yaşlı insanlar artık kendi işlerini kendileri halledemediklerinde yakın akrabaları veya güvendikleri bir kişi için zamanında vekâletnameler çıkarılmalıdır. Bu konuda kişinin üç farklı belge arasından birine karar vermesi gerekmektedir: Önleyici bakım vekâleti ve bakım izni, hasta insanların artık kendilerinin yerine getiremedikleri işlere tam olarak hazırlanabilir. Bir hasta iznindeyse hastalar, bilinçsiz veya karar veremez duruma geldiklerinde tedavi ve bakımla ilgili isteklerini kayda geçirmelidir. Üç evrak için sayısız örnek ve şablon bulunuyor, örn. dini, tıbbi veya hukuki açıdan olduğu gibi daireler ve tüketici merkezlerinde de bulunabilirler. Hukuki refakat ile bakımın görevlendirilen bakım hizmeti çalışanlarından biri üzerinde birleşmesinden kaçınılmalıdır, çünkü burada çıkar çatışması tehlikesi vardır. Birine danışın Berlin de bakıma muhtaç kişilere danışmanlık ve destek sağlayan sayısız kurum bulunuyor. Bakıma muhtaç kişilerin ve akrabalarının ikamet ettikleri yere yakın hizmet merkezleri olarak her semtte bakım destek noktaları vardır. Elbette bakım sigortanız veya sosyal hizmetler dairenizle birlikte başka merkezler de danışmanlık ve destek vermek için hizmetinizdedir. Bütün adresleri ekte bulabilirsiniz. Bakımda ki uygunsuzluklardan kaçınmak için elinizden geleni yapın Bakıcılar Çalışanlar arasında iyi bir iklim, birbirleriyle düzenli bir alışveriş ve dışarıdan destek örn. denetimle bakımda şiddeti ve hatalı davranışları önlemeye yardım eder. Sizi geliştirecek eğitimlerden yararlanın. 28

29 TAMAMLAYICI BİLGİLER VE İPUÇLARI Uygunsuz durumlara göz yummayın ve gözlemlerinizi ve deneyimlerinizi açık ve dürüstçe belirtin. Düzensizliklerin, manipülasyonların, şiddet ve bakım hatalarının gizlenmemesi veya hoş görülmemesini sağlamak hepimizin sorumluluğudur. Ayrıca: Kendi hatalarınızı veya kaçırdıklarınızı dürüstçe ele alın. Ancak bu şekilde bakılan ve bakan kişi arasında kalıcı bir güven ilişkisi kurulabilir. Bakım sigortaları ve sosyal hizmet dairesi Sağlık ve bakım sigortaları ve sosyal hizmet daireleri, ayakta bakımdaki ciddi olmayan ve suiistimal içeren davranış biçimlerini anlamak ve cezalandırmak için kontrol mekanizmaları geliştirdiler. Ceza hukukuna tabi durumlar eyalet emniyet müdürlüğünün ve savcılığın yardımıyla kontrol edilir ve gerektiğinde takibat yapılır. Ayakta bakımla ilgili çerçeve sözleşmeleri düzenli olarak gözden geçirilir ve ayakta bakım hizmetleri birlikleriyle yapılan görüşmelerdeki en son bilgiler bu sözleşmelere dahil edilir. Herkesin yardımıyla ayakta bakımdaki hatalarla birlikte ciddi olmayan ve suiistimal eden davranışlar ortadan kaldırılabilir ve bakım hizmetlerinde gerekli kalite ve sözleşmeye uygun icra elde edilebilir. Bu şekilde hep birlikte ayakta bakımın sağladığı hizmetlerin gerçekten ihtiyacı olanlara verilmesini garantileyebiliriz. 29

30 EK 5. Ek Bilgi kaynaklarından yararlanın En önemli kanunlar (StGB, SGB XI, SGB XII, BGB) her kitapçıda ve internette bulunur: Yardıma ve bakıma muhtaç insanların hakları sözleşmesi. Kaynak: Madde 1: kaderini Tayin ve kendi kendine Yardım için Yardım Her yardıma ve bakıma muhtaç insan, mümkün olduğunca hayatını kendisi belirleyecek ve bağımsız biçimde sürdürmek için kendi kendine yardım için yardıma ve destek alma hakkına sahiptir. Madde 2: Fiziksel ve ruhsal sağlamlık, özgürlük ve güvenlik Her yardıma ve bakıma muhtaç insan, bedeni ve ruhunu tehdit eden tehlikelere karşı korunma hakkına sahiptir. Madde 3: Gizlilik Her yardıma ve bakıma muhtaç insan, özel ve cinsel yaşamının sürdürülmesi ve korunması hakkına sahiptir. Madde 4: Bakım ve Tedavi Her yardıma ve bakıma muhtaç insan, kişisel ihtiyacına göre yönlendirilmiş, sağlığını iyileştirici ve nitelikli bakım ve tedavi alma hakkına sahiptir. Madde 5: Bilgilendirme, danışmanlık ve aydınlatma Her yardıma ve bakıma muhtaç insan, danışmanlık, yardım, bakım ve tedavi ile ilgili olanaklar ve sunumlar hakkında kapsamlı bilgi alma hakkına sahiptir. 30

31 EK Madde 6: İletişim, takdir edilme ve topluma katılma Her yardıma ve bakıma muhtaç insan, takdir edilme, başka insanlarla etkileşimde bulunma ve toplumsal hayata katılma hakkına sahiptir. Madde 7: din, kültür ve dünya görüşü Her yardıma ve bakıma muhtaç insan, kendi kültürü ve dünya görüşüne uygun olarak yaşama ve dinini icra etme hakkına sahiptir. Madde 8: Yatıştırıcı refakat, ölmek ve ölüm Her yardıma ve bakıma muhtaç insan onurlu biçimde ölme hakkına sahiptir. Berlin deki ayakta bakım hizmetleri için Hizmet kompleksleri Hizmet komplekslerinde (kısaltması: HK) deneyimlere dayanarak sık sık birleştirilen birden fazla bireysel hizmetler bir araya getirilir. Bu kompleksler bakım kaydını, hizmetin kanıtlanmasını ve faturalamayı kolaylaştırma amacı taşırlar. Hizmet kompleksleri, öncelikle bakım sigortaları tarafından yerine getirilen hizmetler ve sadece sosyal hizmetler dairesinin sorumlu olduğu hizmetler olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Berlin Eyaletinde Yasal Bakım Sigortasına (SGB Xı) göre ayakta bakım hizmetlerinin hizmet kompleksleri Hizmet kompleksleri 1-4 vücut bakımıyla ilgilidir ve içerik açısından teklif edilen kısmi hizmetlere göre değişiklik gösterirler. Bu dört Hk her zaman şunları içerir Giydirme/Soyma: Buna bakılan kişiyle birlikte kıyafetlerin seçilmesi ve gerektiğinde giyinme/soyunma eğitimi de dahildir 31

32 EK Ağız ve diş bakımı: Buna özellikle diş fırçalama, protez bakımı ve ağız hijyeni dahildir Saç tarama: Taramanın yanında saçların şeklinin düzeltilmesi de dahildir Bedensel bakımdaki yardımlar, bakıma muhtaç kişinin kişisel alışkanlıklarına uymalıdır, özel alanını korumalıdır ve bakıma muhtaç kişinin sosyal çevresine uygun olmalıdır, özellikle de bakımın yapılacağı zaman açısından. Hk 1 Genişletilmiş küçük vücut bakımı Bu hizmet kompleksine ayrıca şunlar dahildir: Yatağa girerken ve yataktan çıkarken yardım: Buna protezler gibi yedek bedensel parçaların takılması ve çıkarılmasında yardım etmek de dahildir. Vücudun kısmen yıkanması: Sabunlamanın ve kurutmanın yanı sıra buna yardımcı maddelerin kullanılması, banyoya taşıma, tırnakların kesilmesi, gerektiğinde ayak bakımı için randevu alma, saçların yıkanması ve kurutulması, kuaförden randevu alma, cilt bakımı dahildir. Hk 2 küçük vücut Bakımı Bu hizmet kompleksi, HK 1 deki bütün kısmi hizmetleri içermektedir, ancak bakıma muhtaç kişi yatağa girerken ve yataktan çıkarken yardıma ihtiyaç duymaz. Hk 3 Genişletilmiş büyük vücut bakımı Bu hizmet kompleksine ayrıca şunlar dahildir: Yatağa girerken ve yataktan çıkarken yardım: Buna protezler gibi yedek bedensel parçaların takılması ve çıkarılmasında yardım etmek de dahildir. 32

33 EK Bütün vücut bakımı: Yıkama, duş (HK 3a) veya banyonun (HK 3b) yanı sıra buna gerektiğinde yardımcı maddelerin kullanılması, banyoya taşıma, tırnakların kesilmesi, gerektiğinde ayak bakımı için randevu alma, saçların yıkanması ve kurutulması, kuaförden randevu alma, cilt bakımı dahildir. Banyo gerekirse ayrıca ücretlendirilir. Tıraş: Tıraşın yanı sıra ilgili gerekli yüz bakımını da içerir. Hk 4 Büyük vücut Bakımı Bu hizmet kompleksi, HK 3a daki bütün kısmi hizmetleri içermektedir, ancak bakıma muhtaç kişi yatağa girerken ve yataktan çıkarken yardıma ihtiyaç duymaz. Hk 5 oturtma/yatırma Bu hizmet kompleksine özellikle şunlar dahildir: Yatırma: Buna yatağın/oturma nesnesinin uygun donatılması ve/veya yatma alanının ilave nesneler ve oturmaya yardımcı malzemelerle donatılması konusunda karar verme ve bakıma muhtaç kişinin yatağında vücuduna ve duruma uygun yatmasını ve oturmasını sağlayan bütün önlemler dahildir. Harekete geçirme: Örn. kontraktürlerin (eklemlerin işlevlerinin ve hareketlerinin kısıtlanması) gibi ikincil hastalıkları önleme ve bakıma muhtaç kişinin bağımsızlığını destekleme amacı taşır. Buna mesela yatalak veya tekerlekli sandalyeye bağlı bakıma muhtaç kişinin ayağa kalkması veya hareket etmesi için teşvik edilmesi veya ona yardım edilmesi dahildir. 33

34 EK Hk 6 Yemek Yerken Yardım Etme Bu hizmet kompleksine özellikle şunlar dahildir: Hareketleri kısıtlanmış bakıma muhtaç kişilerin evin içinde desteklenmesi için yemek masasına gidişinde ve masadan ayrılışında yardım etme Yemek yerken ve içerken yardım/gözetim: Buna özellikle yemeğin sunulması ve verilmesi dahildir Yemek yemeyle ilgili olarak hijyen, örn. ağız temizliği veya ellerin yıkanması Bu hizmet kompleksi, sadece en az başka bir hizmet kompleksiyle birlikte faturalanabilir. Hk 7 Bağırsak ve Mesane Boşaltma Bu hizmet kompleksi, özellikle mesane ve/veya bağırsak boşaltımında yardımı/desteği kapsar, buna dışkıların elden çıkarılması ve gerektiğinde tuvalete götürme de dahildir (HK 7a). Dışkılama sırasında yardım, bakım durumuna bağlı olarak fizyolojik olarak mesanenin ve bağırsakların boşaltılmasını desteklemeye veya idrarını kaçırmada destek/bakım (örn. idrar ve stoma torbalarının değiştirilmesi, idrar kaçırma maddelerinin/idrar kabının değiştirilmesi), gerektiğinde çamaşırların değiştirilmesi ile ilgilidir. Bu hizmet ücretlendirilirken vücut bakımı (HK 1 4) ile bağlantılı olarak mı gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine bakılır. Bağırsak ve mesane boşaltımı vücut bakımı (HK1-4) çerçevesinde gerçekleştirilmiyorsa, aşağıdaki yardım/ destek de dahildir (HK 7b): Giydirme/Soyma Cinsel bölgenin bakımı 34

35 EK Hk 8 Evden ayrılırken veya Eve dönerken Yardım Hizmet kompleksi şunlardan oluşur: Evden ayrılırken veya eve dönerken bakıma muhtaç kişinin giydirilmesi veya giysilerinin çıkarılması Merdiven inip çıkma Bu hizmet kompleksine, mesela sokak kapısına kadar eşlik etmek veya bir taksiye binerken yardım etmek gibi evden ayrılma veya eve dönmeyle doğrudan bağlantılı hizmetler dahildir sadece. Evin dışında refakate dahil olan bunun dışındaki bakım ve yardım önlemleri bu hizmet kompleksinin kapsamında değildir (bu durumda bkz. HK 9). Hk 9 Evin dışında refakat Bu hizmet kompleksi, bakıma muhtaç kişinin şahsen bulunması gerektiği ve bir ev ziyaretinin mümkün olmadığı etkinliklere refakati içerir. Gezintiler veya kültürel organizasyonlar buna dahil değildir. Bu hizmet kompleksi, evde yaşamı sürdürmeyi sağlamak için kaçınılmaz olan ve bakıma muhtaç kişinin şahsen gelmesini gerektiren evin dışındaki işlerde yardım edilmesini içerir. Bu hizmet ayda üç kereye kadar fatura edilebilir. Hk 10 Evin ısıtılması (sobayla ısıtma) Sobalı ısıtması olan evlerde hizmet kompleksi özellikle şunları içerir: Isıtma maddelerinin evdeki bir stoktan tedarik edilmesi: Isıtma maddeleri ancak evin hemen yakınından sağlanmalıdır. Mesela buna kilerde depolanan ısıtma maddelerinin getirilmesi dahildir. Soba kalıntılarının elden çıkarılması: Sobanın temizlenmesi ve külün atılması Isıtma: Sobanın doldurulması ve yakılması 35

36 EK Hk 11 Evin Temizliği Bu hizmet kompleksi özellikle günde bir kere olmak üzere şunları içerir (HK 11a): Evin toplanması Çöplerin ayrılması ve atılması Bulaşık yıkama ve kaldırma bu hizmet sadece en az başka bir hizmet kompleksiyle birlikte fatura edilebilir. Bunun dışında aşağıdaki hizmet genelde haftada iki kereye kadar fatura edilebilir (HK 11b): Evin temizlenmesi: Banyo, tuvalet, mutfak, oturma ve yatma alanının elektrikli süpürgeyle süpürülmesi veya ıslak temizlik ve yıkama/toz alma ile temizlenmesi Buna bütün evin temel temizliği dahil değildir. Ayrıca HK 11a ve 11b aynı gün yan yana faturalanamaz. Hk 12 Çamaşırların ve kıyafetlerin değiştirilmesi ve yıkanması Bu hizmet kompleksine özellikle şunlar dahildir: Çamaşırların (yatak malzemelerinin de) ve kıyafetlerin değiştirilmesi ve bakımı (örn. ütü ve tamir) Çamaşırların kaldırılması Genel olarak bu hizmetle ilgili olarak haftada bir fatura çıkarılabilir. Hk 13 alışveriş Bu hizmet kompleksine özellikle şunlar dahildir: Bir alışveriş ve yemek planının oluşturulması Gıda maddelerinin ve kişisel ihtiyaç olan diğer şeylerin satın alınması Satın alınan nesnelerin kaldırılması Bu hizmet kompleksi normalde haftada bir iki kere fatura edilebilir. 36

37 EK Hk 14 Bakıma muhtaç kişinin evinde sıcak bir yemeğin hazırlanması Bu hizmet kompleksine özellikle şunlar dahildir: Yemek pişirme Derin dondurucu öğle öğününün ısıtılması Öğünlerde kullanılan bulaşıkların yıkanması Çalışma alanının temizlenmesi Hk 15 Bakıma muhtaç kişinin evinde diğer bir öğünün hazırlanması (örn. Tekerlek üzerinde Yemek ) Bu hizmet kompleksine özellikle şunlar dahildir: Diğer öğünlerin hazırlanması veya bir yemek hizmetinin getirdiği yemeklerin ısıtılması. Buna sıcak bir ana öğünün hazırlanması dahil değildir. Öğünlerde kullanılan bulaşıkların yıkanması Çalışma alanının temizlenmesi Hk 16 İlk/Sonraki Ziyaret Bakıma muhtaç kişinin seçtiği hizmet komplekslerinin koordinasyonu veya güncelleştirilmesi için bakım hizmeti ziyaretlerde bulunur. İlk ziyaretin (LK 16a) amacı özellikle şudur: Anamnez, bilgilendirme ve danışmanlık Bakım planlaması Bir bakım sözleşmesi için teklif oluşturma İlk ziyaret her bakıma muhtaç kişi başına sadece bir kere fatura edilebilir. Takip ziyareti (HK 16b), bakımın güncellenmesine hizmet eder ve bakım durumunda önemli bir değişiklik gerçekleştiğinde veya normalde bakım sözleşmesinde bir değişikliği zorunlu kılan bakım risklerinin zorunlu olarak belirlenmesinde fatura edilebilir. 37

38 EK Bu ziyarete özellikle şunlar dahildir: Bakım anamnezinin revizyonu Bakım planlamasının güncellenmesi/revizyonu Bakım sözleşmesinin adapte edilmesi Hk 17 Hizmet Götürü Tutarı Bu hizmet kompleksi, hizmet kompleksleri 1 16 ile bağlantılı yapılan her ev ziyaretinde hesaba katılabilir. Ücretlendirme tutarı, işlemin saatine bağlı olarak farklıdır: HK 17 a) Pt-Cu, saat 06:00 22:00 HK 17 b) Pt-Cu, saat 22:00 06:00 ve Ct-Pz ve resmi tatil günleri Bir evde iki veya daha fazla bakıma muhtaç kişiye aynı anda bakım verilmesi durumunda bakıma muhtaç kişi başına her hizmet günü başına sadece bir hizmet götürü tutarı faturalanabilir. Hk 19 demans hastalığı olan bakıma muhtaç kişilerin ikamet gruplarında bakımı (günlük götürü tutarı) Bu hizmet kompleksinde SGB XI, Madde 45 a par. 1 e göre hak sahibi kişilerden olan, demans hastalığı bulunan ve II veya üzeri bakım aşamasında bulunan, bir ikamet grubunda yaşayan bir bakıma muhtaç kişi için hizmet kompleksleri 1 16 arasında sunulan bütün hizmetler tazmin edilir. Bu hizmet kompleksi bağlamında bir ikamet grubu, her ikamet edenin kendi oturma/uyuma alanına sahip olduğu, mutfakla oturma odasını birlikte kullanabildikleri ve ikamet edenlerin sayısına uygun sayıda tuvalet/ banyonun bulunduğu bir dairede ikamet eden ve normalde 6-12 kişiden oluşan bir gruptur. İkamet edenlerin bakımı, bir veya daha fazla ayakta bakım hizmetleri tarafından gerçekleşir, burada amaç 38

39 EK ikamet edenlerin bireysel ihtiyaçlarına uygun olan 24 saatlik (HK 19a) kapsamlı bir bakımı garanti etmektir. Ücretlendirme, bakıma muhtaç kişi günde altı saatten fazla bir süre bulunmadığında hizmetin yarısı ücretlendirilir (HK 19b). Hizmet götürü tutarının (HK 17) ayrı olarak faturalanması mümkün değildir. Bir bakıma muhtaç kişinin yasal bakım sigortasının hizmetlerini (HK 1 19) aşan bir bakıma ihtiyacı varsa, aşağıdaki hizmet komplekslerini sosyal hizmet dairesinden talep etme imkânı mevcuttur. Berlin Eyaletinde SGB Xıı e (Bakıma Yardım) uygun olarak ayakta bakım hizmetleriyle ilgili hizmet kompleksleri Hk 31 Günün Yapılandırılması ve Meşguliyet Bu hizmet kompleksi özellikle demans ve zihinsel hastalığı olan insanlara yardım etmeyi amaçlamaktadır ve özellikle aşağıdakileri içerir: Zamansal ve mekânsal oryantasyonda yardım Günlük etkinliklerin planlanması/yapılandırılması Evde bağımsızlığın tekrar elde edilmesi ve sürdürülmesi için yönlendirme ve yardım Faturalamaya esas zaman miktarı 30 dakikadır. Hk 32 kişisel yardım/zamansal olarak kapsamlı bakım Hizmet kompleksleri 1 19 un dışına çıkan bireysel yardım ihtiyacında bu hizmet kompleksi özellikle aşağıdakileri kapsar ağır bedensel engellilik ve özel bakım muhtaçlığında kişisel yardım Gündüz ve gece nöbeti: Planlanması imkânsız ihtiyaçların giderilmesini garantilemek için sürekli gözetim ve mevcudiyet Faturalamaya esas zaman miktarı bir saattir. 39

40 EK Hk 33 Psikososyal Bakım Bakımla ilgili iletişimi aşan bireysel bir yardım ihtiyacında bu hizmet kompleksi bakım hizmetlerine ilaveten katılım anlamında özellikle aşağıdaki bakım hizmetlerini içerir: Sosyal ilişkileri teşvik ve destek (örn. akrabalar, grup teklifleri, vs.) Sohbet etmek, etkin hale getirmek amacıyla sohbeti geliştirmek Faturalamaya esas zaman miktarı 30 dakikadır. Hk 34 Manikür Bu hizmet kompleksi, vücut bakımında (HK 1 4) başka yardıma ihtiyaç yoksa sadece tırnakların bakımında yardımı içerir. Hk 35 Saçların yıkanması ve düzeltilmesinde yardım Bu hizmet kompleksi özel yardım olarak özellikle şunları içerir: Saçları yıkamada yardım Saçları yapmada yardım Peruk bakımı, vücut bakımında (LK 1-4) başka yardımlara ihtiyaç duyulmuyorsa. Hk 36 acil durumlarda Yardım Bu hizmet kompleksi, acil durumun türüne göre gerekli olan ilk yardım önlemlerini, gerektiğinde bir doktora, akrabalara, polise haber vermeyi, bunların gelmesini beklemeyi içerir. 40