İMALAT YÖNTEMLERİ II Prof.Dr. İrfan AY DÖVMENİN MEKANİĞİ. Rijit tam plastik bir ideal malzeme sürtünmesiz şekilde dövüldüğünde ;

Transkript

1 A A DÖVMENİN MEKANİĞİ Rijit ta plastik bir ideal alzee sürtünesiz şekilde üldüğünde ; Kuvveti Hesabı: İş Hesabı: k. h A.h h A. h k f. A f. A.A dir. h. h h.a. Pekleşen h bir alzee ise kuvvet hesabı ; (k f ) İş ifadesi kuvvet x yol dan ziyade hacideki deforasyo n iktar gidilerek bulunursa dw iş σ.d ε biri hacideki iş ifadesi dw W iş σ. ε Tü hacideki W V. σ. ε W topi ş topi ş iş σ V. σ..ln 3 iş ifadesi h h ε. dε σ yaz ıazıl.ε ise ε ger. A n ( K. ε ). A olur. Topla e işi ; W W W W W topiş topiş topiş topiş topiş V.. d n A. h. K. ε. d n n K.ε K.ε A. h. A. h..ε n n n n K.ε h.ε A... ln K h n h n h A. h.. ln Şekil değiştire işi elde edilir. h

2 Şayet ülen parça dikdörtgen prizası şeklinde ise; Plastik şekil vere hesap yöntelerinden gerile teorisi esas alındığında Döve gerilesi: -( y ). e μ( ax) / h Malzee pekleşen ise e gerilesi: -( y. 3 ). e μ( ax) / h Döve kuvveti: a Bu integralin sonucu w w a (- ) (- y μ. a. h olur..a.w dx. e μ( ax) / h. dx).w.a. Aynı zaanda Şayet parça silindirik koordinatlarla verilişse; Döve gerilesi: z -( ). e μ( Rr) / h Malzee Pekleşirse Döve gerilesi: -( z. 3 ). e R.( ) 3h μ( Rr)/ h

3 Döve kuvveti: R.....kp PROBLEMLER Proble Çapı 5 olan yüksekliği olan silindirik bir parça oda sıclığında açık kalıpta ülecektir. Dövülecek alzeenin ukaveet katsayısı K=3 kp/ dir. Pekleşe üsteli n=,7 Sürtüne katsayısı μ=, alınar yükseklik 5 indiğinde e kuvveti ne olur? Çözü : Silindirik parçalar için R ve V A. h. d V (. R A. h. d. h 4 d. h h ). i hesaplayalı d. h buradan 4 d R. 6 R. 3h 3.(,693) 5. 5 forülünde 97kp / n k f K. yazabiliriz. h ε ln ln ln,693 bulunur. h 5 Buradan d h h ε,7., kp / 3.5 (3,4.6 ) ton bulunur. 3

4 Proble Çapağı dahil izdüşü alanı A=9355 olan çok karaşık şekilli bir parça tonluk bir preste ülecektir. Parçanın iniu ve siu a sınırları ne olabilir? Verilenler: φ = düzelte katsayısı Parça şekli 3-5 Basit şekilli çapsız 5-8 Basit şekilli çaplı 8- Karışık şekilli Çözü: in in in bulunur k f A..A. A. A buradan Msiu ve inuu a için ax ax 43 kp/ 64,5 kp / ax A

5 . İZOTERMAL DÖVME DÖVMEDE BAZI KAVRAMLAR Kalıbın iş parçası sıclığına kadar ısıtılası izoteral edir. Pahalı bir yöntedir. Titanyu ve Nikel gibi alzeeler ülür. 5

6 . ORBİTAL DÖVME Dövülecek olan alzeenin yörünge hareketi yapan bir üst kalıp ile rotasyon hareketi olayan bir alt kalıp arasında ülerek şekillendirilesidir. Bu tür enin avantajı nokta teaslı e işlei yapıldığından gerekli olan e yükü diğer e çeşitlerine göre daha az olactır. ORBİTAL DÖVME ÖRNEK: 6

7 3. RADYAL DÖVME Genellikle soğuk, gerektiği zaan sıc olar veya 4 tane çekicin radyal hareketiyle çubuk veya tüp şeklindeki parçaların (kadeeli iller, tabanca tüfek naluları ve tüpler) ülesidir. g k (a) Swaging of tubes without a andrel; not the increase in wall thickness in the die gap. (b) Swaging with a andrel; note that the final wall thickness of the tube depends on the andrel diaeter. (c) Exaples of cross-sections of tubes produced by swaging on shaped andrels. Rifling (spiral grooves) in sall gun barrels can be ade by this process. 7

8 RADYAL DÖVME ÖRNEK DÖVME MAKİNALARI Hidrolik Presler: Bu preslerde koç hızı nispeten düşüktür.,6-,3 /s ve strok boyunca hız sabit kalır. He açık he kapalı kalıplarda kullanılırlar.günüüzde en büyük hidrolik presin kapasitesi 8 ton dur. 5 TON 65 TON TON 8

9 Hidrolik Preslerle yapılan soğuk e örnekleri Mekanik Presler:Kranklı veya eksantrikli olabilir. Koç hızları strok boyunca değişkendir. Alt ölü noktada yük çok yükseldiğinden aşırı yük eniyeti tertibatı ol zorundadır. Koç hızları,6-,5 /s arasında ve en büyük ekanik pres tonluktur. 5-5 TON 5-5 TON 9

10 Vidalı Presler: Kare dişli çok büyük adılı bir vida siste içinde serbestçe döner. Bir ile bağlı iki disk vardır.milin ucuna volan bağlanıştır. Kare vida ucundi disk sürtüne ile kendisine dik olan iki diske ine ve çıka duruuna göre sürterek aşağı yukarı iner çıkar.koç hızları,6-, /s arasındadır.türbin kanadı gibi hassas parçaların ülesinde kullanılır en büyük vidalı pres 6 MN 7 ton dur.

11 Vidalı Pnöatik Pres: Çekiçler (Şaherdanlar): En ucuz e ineleridir. Koç hızları 3-9 /s arasında değişir. Ağırlık düşeli çekiç, Güç düşeli çekiç, karşı vuruşlu çekiç ve pnöatik çekiç tipleri evcuttur. En çok kullanılan e inesidir. Günüüzde siu çekiç kapasitesi ton dur. Pnöatik Çekiç (Şaherdan):

12 . Haaddeden gelen kusurlar: a. Kater Kusuru: DÖVME KUSURLARI

13 b. Gereğinden fazla alzee(δv): c. Gözenek (porozite) kusuru: Döve ile yalnızca bu kusur düzeltilebilinir. d. Kalıntı (inclusion) kusuru: 3

14 d. Kalıntı (inclusion) kusuru:. Kalıp Tasarıından Gelen Kusurlar a. Keskin Köşe Kusuru 4

15 İMALAT YÖNTEMLERİ II a. Keskin Köşe Kusuru b. azla haadde dar kalıp alanı kusuru 5

16 c. İkincil çeki gerileleri sebebiyle çatl oluşuu Çaresi iç bükey kalıp kullan 3. Isıl İşleden Kaynlanan Kusurlar a) Tufal Oluşuu: Döve işleinden önce tufal utla giderilelidir. b) Dekarbürizasyon (Karbonsuzlaşa): Karbon kaybına uğrayan taba e sonrası talaş kaldırılar giderilecekse sorun olaz. 6

17 7