C N G. Malzeme Güvenlik Bilgi Formu

Transkript

1 C N G Malzeme Güvenlik Bilgi Formu

2 TEHLİKELİ MADDE GÜVENLİK BİLGİ FORMU GİRİŞ (Bu bilgi formu 26/12/2008 Tehlikeli Maddeler Ve Müstahzarlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması Ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik e uygun olarak hazırlanmıştır.) 1. MADDE ve ŞİRKET TANIMI 1.1 Madde: Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG) Doğal gazın yüksek basınca dayanıklı özel imalat tüplerde 200 bar basınçta sıkıştırılmış halidir. Doğal gazlı araçlarda yakıt olarak kullanıldığı takdirde; araca monte tüplere doldurularak sarf edilen CNG, ısıtma ve endüstriyel amaçlı kullanıldığı durumlarda çoklu tüplerle yani palet (manifold) halinde tüketiciye sunulur. CNG, kesintisiz enerji ihtiyacı olan fabrika, imalathane, otel, site gibi mekânlarda rahatlıkla kullanılabilen, en düşük maliyet ile maksimum verim sağlayan ve çevreci özellikleriyle öne çıkan son derece avantajlı bir üründür. CNG, tüketicilere özel imalat kamyonlarla yerinde bağlantı yapılarak sunulmaktadır. 1.2 Şirket tanıtımı: Naturelgaz San. ve Tic. A.Ş Kemankeş Mustafa Paşa Cad. No:51 Kat:3 Karaköy İstanbul 2. BİLEŞİMİ / İÇİNDEKİLER HAKKINDA BİLGİ Liste No CAS No EC No Maruziyet Limiti (TWA*) Risk İbareleri Tehlike İşareti Güvenlik İbareleri Metan (Methane) Etan (Ethane) Propane (Propan) ppm 650 mg/m 3 R12 F X ppm 1200 mg/m 3 R12 F ppm 1800 mg/m 3 R12 F + S2 / S9 S16 / S33 S2 / S9 S16 / S33 S2 / S9 S16 * 8 saatlik çalışmada ortalama maruziyet Sayfa 1

3 Tehlike işareti: Risk İbareleri: Güvenlik İbareleri: F + Çok Kolay alevlenebilir. R 12 Çok kolay alevlenebilir S 2 Çocukların erişiminden uzak tutun S 9 Kabı çok iyi havalandırılan ortamda muhafaza edin S 16 Ateş kaynağından uzak tutun / Sigarayla yaklaşmayın S 33 Statik elektriklenmeye karşı tedbir alın 3. TEHLİKELERİN TANIMI - Yüksek konsantrasyonda uzun süre solunması halinde sağlığa zararlıdır. Oksijen yetersizliği sonucu baş dönmesi veya bulantıya neden olabilir. - Metan boğucu gaz özelliği gösterir. Normal atmosfer basıncında molar oksijen konsantrasyonu % 18 in üzerinde olmalıdır. - Çok kolay alev alabilir. - Hava ile patlayıcı karışım oluşturabilir. - Kapalı hacimlerde uzun süre solunması boğulmalara neden olabilir. - Yüksek basınçlı ani genişlemesinde soğuk yanığı yapabilir. - Yüksek basınç sebebiyle kuvvetli akışın ortaya çıktığı kaza anında gaz akışına cepheden yaklaşılmamalıdır. - Çevre için zararlı olarak listelenmemiştir. NFPA sınıflandırması (NFPA 704): Sağlık: 1/4 Alevlenme: 4/4 Kimyasal aktivite: 1/4 Şekil 1 NFPA tablosu Sayfa 2

4 4. İLK YARDIM TEDBİRLERİ 4.1 Soluma: Yüksek oranda solunması durumunda kişiyi en kısa sürede temiz havaya çıkarınız. Kişinin bilinci yerinde değilse yetkin kişilerce suni teneffüs yapılıp, en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. 4.2 Gözle temas: Göze temas halinde yaralıyı kaçak mahallinden uzaklaştırınız. Gözler su ile yıkanmalıdır. 4.3 Cilde temas: Cilde temas halinde, bölge sabun ve su ile yıkanmalıdır. 5. YANGINLA MÜCADELE ÖNLEMLERİ - Yangınla mücadelede, yangına müdahale edenlerin ve aktif olan kişilerin dışındaki personel ortamdan uzaklaştırılmalıdır. - Yangın bölgesi izole edilmelidir. - Mümkün ise yangına neden olan gaz kaçağı giderilmeli, gaz akışı kesilmelidir. Eğer uygunsa gaz kaynağı kesildikten sonra yangının kendiliğinden sönmesi beklenebilir. Gaz kesildiği takdirde yangın sönecektir. - Kaçak ihtimali bulunan ortamlardan tutuşturma kaynakları uzaklaştırılmalıdır. - Yangına maruz kalan tüpler su ile soğutulmalıdır. - Statik elektriklenme yangına yol sebebiyet verebilir. Tehlikeli yanma ürünü: Karbon monoksit, karbon dioksit Üst patlama konsantrasyonu: % 15 Alt patlama konsantrasyonu: % 5 Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı ( o C): Söndürücüler: Yangında kimyasal tip söndürücüler, karbondioksit ve su kullanılabilir. Yangında elektrik teçhizatı söz konusu ise su kullanılmamalı, kuru kimyevi maddeler, karbon dioksit veya buharlaşan sıvı yangın söndürücüler kullanılmalıdır. 5.2 Ekipmanlar: Tam korumalı kıyafetler ve çevreden bağımsız solunum sağlayan donanımlar kullanılmalıdır. Şekil 3 - Örnek Ekipman Sayfa 3

5 6. KAZA SONUCU YAYILMAYA KARŞI TEDBİRLER - Kullanılan CNG tüpleri açık havada veya iyi havalandırılan alanlarda tutulmalıdır. - Hat üzerinde veya palet üzerindeki kaçak şüphelerinde köpük-su solüsyonu kullanılmalıdır. Kabarcıklar muhtemel kaçakları gösterir. Ayrıca metan kaçak dedektörü de kullanılabilir. - Sorumlu personel dışındakiler derhal ortamdan uzaklaştırılmalı ve güvenlik alanı oluşturularak İlgili personel dışındakilerin girişi önlenmelidir. - Gaz çıkışı yüksek basınçlı ve soğuktur. Sadece bilgili personelce ve mümkünse gaz kaynağı kapatılmalıdır. - Muhtemel tutuşturma kaynakları (sigara, statik elektrik kaynakları) derhal ortamdan uzaklaştırılmalıdır. - Alev sızdırmaz cihazlar dışındaki tüm elektrikli cihazların kıvılcım kaynağı olabileceği unutulmamalıdır. - Ekipman üzerine hizmet dışı olduğunu gösterir yazı asılmalıdır. - Elektrik şalterleri / anahtarları ile oynamayınız. - İtfaiye (110) aranmalıdır. - Doküman sonunda yer alan en yakın Naturelgaz tesisi ile iletişime geçilmelidir. 7. ELLEÇLEME VE DEPOLAMA - Açık aleve ve sigara içilmemesine dair uyarı levhalar asılmalıdır. - Gaz çıkışlarının yüksek basınçlı ve soğuk yanığı yapabileceğine dair uyarı asılmalıdır. - Bütün doğal gaz (metan) hatları ile donanım topraklanmalıdır. Statik elektrik kaynaklarına dikkat edilir. - Alev sızdırmaz cihazlar dışında elektrikli alet kullanılmamalıdır. - Dolu tüp taşımasında ya da tamiri esnasında sigara içilmez. - Elektrik kıvılcımından uzak tutulmalıdır. - Sistemler basınç düşürücü elemanlarla basınç düşürme işlemi yapıldıktan sonra kullanılmalıdır. - Gaz kaçağı anında sistemden gaz çıkışını önleyecek emniyet valfleri kullanılmalıdır. - Tüp basıncını arttırmak için elektrikli ısıtıcı veya açık alev kullanılmamalıdır. Tanklar ısıya maruz bırakılmamalıdır. - Tüp çıkış valfleri yağ ve su gibi kirleticilerden uzak ve temiz tutulmalıdır. - Tüp çıkış valfleri, regülatör ve emniyet ventillerine hasar verebilecek anormal mekanik şoklar uygulanmamalıdır. - Tüp valfleri ve emniyet ventilleri onarılmaya veya üzerinde değişiklik yapılmaya çalışılmamalıdır. - Dökme CNG tesisatlarında; ısıtıcı sulu kazanın su seviyesi her gün kontrol edilmelidir. - Dökme CNG tesisatlarında; sisteme gaz verilmeden sulu ısıtıcı kazanın belirtilen ısı değerine ulaşana kadar beklenmelidir. - Dökme CNG tesisatlarında; yüksek basınç hattında kullanılan küresel valfler tehlike anında hızlı kapatılabilir ancak açılırken yavaş ve kontrollü açılır. - Hasarlı tüpler ve paletler derhal Naturelgaz a bildirilmelidir. - Gaz kullanımı gerekli değilse valfler ve dolum ağızları kapalı tutulmalıdır. - Tüpler ve paletler çok iyi havalandırılan alanlarda bulundurulmalıdır. - Depolama için yangın riskinden uzak yerler seçilmelidir. - Depolama sahaları uygun tehlike uyarıcı işaretler ile işaretlenmelidir. - Depolama sahalarına yalnızca yetkili personel girebilir. - Dökme CNG tedariki yapılan tüpler ve paletler devrilmemelidir. Tüpler dik muhafaza edilmelidir. Sayfa 4

6 8. MARUZİYET KONTROLLERİ / KİŞİSEL KORUNMA Madde Referans Tipi Yoğunluğu Metan ACGIH TWA* 1,000 ppm 650 mg / m3 Etan ACGIH TWA 1,000 ppm 1200 mg / m3 Propan OSHA Z1A TWA 1,000 ppm 1,800 mg/m3 Bütan ACGIH TWA 1,000 ppm Hidrojen Sülfit OSHA Z1A TWA 10 ppm 14 mg / m3 Hidrojen Sülfit OSHA Z1A STEL** 15 ppm 21 mg / m3 Doğal Gaz ACGIH TWA 1,000 ppm * 8 saatlik günlük çalışma süresi boyunca ortalama maruz kalma yoğunluğu ** 15 dakikalık süre içinde ortalama maruz kalma yoğunluğu - İş eldiveni, koruyucu gözlük, kulaklık ve statik elektrik problemi yaratmayacak çelik burunlu ayakkabılar kullanılmalıdır. - Kaçak dedektörü ve oksijen dedektörü uygun ortamlarda kullanılabilir. - Metan ya da CNG zehirli değildir. Ancak atmosfer havasındaki oksijeni yaşamı durduracak seviyeye düşürerek basit bir boğucu gaz gibi rol oynar. Çabuk yorulma, baş ağrısı, baş dönmesi, hızlı ve güçlükle teneffüs, mide bulantısı, kusma, bilinç kaybı boğulma belirtileridir. Oksijensiz ortamda kalınması devam ettiği takdirde yukarıdaki belirtilerin akabinde ölüm olayı gerçekleşir. Çalışma ortamında düzenli havalandırma sağlanmalıdır. Kapalı kabine oto-cng tüpü monte edilemelidir. - Personelde boğulma belirtileri gözlendiği zaman, en kısa zamanda ortamdan uzaklaştırılarak çok iyi havalandırılmış bölgeye veya direk atmosfere açık alana çıkarılmalıdır. Solunum durmuş ise suni teneffüs yapılmalıdır. Gerekiyorsa kişisel solunum cihazı ile oksijen verilmelidir. Kendinden habersiz veya bilincini kaybetmişse acilen tıbbi yardım uygulanmak üzere hastaneye götürülmelidir. 9. FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLER Fiziksel hali Gaz Rengi Renksiz Koku Kokusuz, güvenlik amacı ile kokulandırılmıştır. PH Uygulanmıyor Kendiliğinden Tutuşma Sıcaklığı 600 C Kaynama Noktası -161 C Donma Noktası -182 C Tutuşma sıcaklığı -188 o C Kritik Basıncı 46 C Çözünürlüğü (suda) Çözünmez Hava Karışım oranı %5-%15 Yanma Verimi 92% Oktan Sayısı Sayfa 5

7 10. KARARLILIK VE TEPKİME 10.1 Kararlılık: Kararlıdır Uyumsuz ( uzak tutulması gereken ) maddeler: Oksitleyicilerden (oksijen gibi) ve halojenlerden (klorin gibi) uzak tutulmalıdır Zararlı ayrışma ürünleri: Karbon dioksit ve karbon monoksit dışında zararlı çözünü ürünü bulunmamaktadır. 11. TOKSİKOLOJİK BİLGİLER - Metan dolayısıyla CNG zehirsiz bir gazdır. - Havada % 21 oksijen bulunur. Bu oran %18'in altına düştüğünde potansiyel boğucudur. 12. EKOLOJİK BİLGİLER - CNG nin toprakta ve suda kirlilik üretmesi olası değildir. - Yüksek uçuculuk nedeni ile yayılması çok düşüktür. - Atmosferde fotokimyasal yöntemle ayrışır. - Birikim yapmaz. 13. BERTARAF BİLGİLERİ - Açık ateş kaynağı ve oksitleyicilerden uzak tutularak yapılır. - Konuyla ilgili doğrudan Naturelgaz Sanayi ve Tic. A.Ş.'ye başvurunuz. - Bu işlemler yetkili gaz veren firmanın yetkili personeli tarafından güvenlik önlemleri alınarak yapılır. 14. TAŞIMACILIK BİLGİSİ ADR/RID (Kara yolu / Demir yolu) Sınıfı: 2 Sınıf Kodu: 1F UN No: UN 1971 Nakliye Adı: Natural Gas, compressed Etiket: 2.1 Tehlike Numarası: 23 Paketleme İşareti: P200 Şekil 2 Örnek İşaretleme Sayfa 6

8 IMDG (Deniz yolu) Sınıfı: 2.1 UN No: UN 1971 Nakliye Adı: Natural Gas, compressed Etiket: 2.1 Tehlike Numarası: 23 Paketleme İşareti: P200 EmS kodları: FD SU IATA (Hava yolu) Sınıfı: 2.1 Nakliye Adı: Natural Gas, compressed Etiket: 2.1 Paketleme İşareti: P200 İlave bilgiler: Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG), gaz fazında 345 barda test edilen dikişsiz çelik tüpler içerisinde 200 bar basınçta sıkıştırılmış olarak kullanılır ve taşınır. 15. MEVZUAT BİLGİSİ Kimyasal Formülü: Sınıfı: Risk durumu: Metan CH4 F+ çok kolay alevlenebilir R12 Çok kolay alevlenebilir sıvılaştırılmış gaz Güvenlik önlemleri: S2 : Çocukların ulaşamayacağı noktalarda tutunuz. S9 : Tankı çok iyi havalandırılan ortamda muhafaza ediniz. S16 : Tutuşturucu kaynaklardan uzak tutun, sigara içmeyin. S33 : Statik elektrik boşalımlarına karşı önlem alın Türkiye'de yürürlükte olan ve hükümlerine uyulması zorunlu standartlar: Montaj güvenlik kuralları TS ISO 15001:1-2 Oto-CNG Malzeme Özellikleri TS ISO 15000:1-19 ECE R 110 Oto-CNG tüpleri için ( bileşenler ) TS ISO Dökme CNG tüpleri için TS ISO 9809 Dolum ağzı bağlantı çifti için (bileşen) TS ISO 14469:1-3 CNG yakıt pompası müdahale TS CNG dönüşüm merkezi kurulum TS CNG yakıt kalite testi TS ISO 15403:1-3 CNG tüp montaj testi ISO Sayfa 7

9 16. DİĞER BİLGİLER - CNG ile çalışan herkes, konu hakkında bilgi sahibi ve tecrübeli kişiler tarafından etkin bir eğitimden geçirilmeli ve gözetilmelidir. - CNG yetkili servislere danışılmadan bu bilgi formunda belirtilen koşul ve uygulamalar dışında kullanılmamalıdır. İletişim bilgilerimiz: TESİS ADI ADRES TELEFON Naturelgaz San. ve Tic. A.Ş. (Merkez Ofis) Antalya Tesisi Söke Tesisi Bursa Tesisi Karaköy Kemankeş Cad. No:51 Kat:3 Karaköy, İstanbul Çıplaklı Mahallesi, Çıplaklı Caddesi, NO:72, Döşemealtı, Antalya. Moralı Köyü, İstasyon Köyü, Germencik, Aydın. Canbazlar Köyü, Sazlık Mevkii, Bursagaz Tesisleri Yanı Gürsu, Bursa İzmir Tesisi Deringöz Mevkii, Çapakyolu 2. Km.,Torbalı, İzmir Adapazarı Tesisi Kurtköy Dönüşüm Merkezi Karaağaçlık Sokak, Pirahmetler Mahallesi, Bekirpaşa Beldesi, Sakarya. Orhanlı Beldesi, Fatih Mahallesi Güney Yan Yol, Kurtköy, İstanbul * Tüm olanaklarımız dâhilinde doğru bilgiler verilmeye çalışılmıştır. * Ürünle ilgili bilinen tüm tehlike ve bilgiler kullanıcıya sunulmuştur. Bununla birlikte ürünün henüz keşfedilmemiş özellik ve tehlikeleri olması mümkündür. * Kullanım yeri ve kullanım şartlarına bağlı olarak kontrolümüz dışında doğabilecek sonuçlardan şirketimiz sorumlu değildir. Sayfa 8