HAMİTABAT DOĞAL GAZ KOMBİNE ÇEVRİM SANTRALİ YENİLEME PROJESİ (2.500 MWt / MWm / MWe)

Transkript

1 HAMİTABAT ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET A.Ş. Tatarköy Mevkii P.K. 17 Lüleburgaz/KIRKLARELİ Posta Kodu: Tel:+90 (288) / Faks: +90 (288) HAMİTABAT DOĞAL GAZ KOMBİNE ÇEVRİM SANTRALİ YENİLEME PROJESİ (2.500 MWt / MWm / MWe) KIRKLARELİ İLİ LÜLEBURGAZ İLÇESİ HAMİTABAT KÖYÜ, TATARKÖY MEVKİİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ ÇED Raporu RAPORU X x x X X ENVY Enerji ve Çevre Yatırımları A.Ş. Çetin Emeç Bulvarı Cadde No: 7 Öveçler ANKARA - TÜRKİYE Tel: +90 (312) (Pbx) Faks: +90 (312) e-posta: envy@envy.com.tr ANKARA 2014

2 BAŞLIK SAYFASI Proje Sahibinin Adı: Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. Adresi: Tatarköy Mevkii P.K. 17 Lüleburgaz/KIRKLARELİ Telefon ve Faks Numaraları: Projenin Adı: Projenin Kapasitesi/Isıl Gücü: Proje Bedeli: Proje için Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii): Proje için Seçilen Yerin Koordinatları, Zon: Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü): Telefon : +90 (288) / Faks : +90 (288) Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Projesi MWt / MWm / MWe USD Kırklareli İli Lüleburgaz İlçesi Hamitabat Köyü, Tatarköy Mevkii SAHA KOORDİNATLARI No Projeksiyon UTM 35 Datum ED50 Projeksiyon Coğrafik WGS 84 X Y Y X , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Ek.I Madde 2 Termik güç santralleri: a) Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla olan termik güç santralleri ile diğer yakma sistemleri

3 Raporu Hazırlayan Kuruluşun / Çalışma Grubunun Adı: Raporu Hazırlayan Kuruluşun / Çalışma Grubunun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları: Raporu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlilik Belgesi No.su, Tarihi: Rapor Sunum Tarihi (Gün, Ay, Yıl): ENVY Enerji ve Çevre Yatırımları A.Ş. Çetin Emeç Bulvarı Cadde No: Öveçler / ANKARA Telefon : + 90 (312) (Pbx) Faks : + 90 (312) /

4 İçindekiler Eklerin Listesi Tabloların Listesi Şekillerin Listesi Fotoğrafların Listesi Kısaltmalar İÇİNDEKİLER i vii viii x xi xii I. PROJENİN TANIMI VE AMACI... 1 I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü ve Hizmet Amaçları... 1 I.2. Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Önem ve Gereklilikleri... 2 I.2.1. Pazar veya Hizmet Alanları... 2 I.2.2. Projenin Amacı, Ekonomik ve Sosyal Yönden Önemi... 3 I.3. Çevresel Etki Değerlendirmesi... 3 II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 5 II.1. Proje Yer seçimi (İlgili Valilik Veya Belediye Tarafından Doğruluğu Onanmış Olan Faaliyet Yerinin, Lejant Ve Plan Notlarının Da Yer Aldığı 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, (Plan Notlan ve Hükümleri), Onaylı Nazım İmar Planı Ve Uygulama İmar Planı, (Plan Notlan Ve Lejantları) Üzerinde, Değil İse Mevcut Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi)... 5 II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Mevcut Durum Ve Yenilenen Birimleri Kapsayacak Şekilde Bütün İdari Ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Yerleşim Planı, Bunlar İçin Belirlenen Kapalı Ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri Ve Yükseklikleri, Temsili Resmi)...14 III. PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI...17 III.1. Projenin Gerçekleşmesi ile İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları...17 III.2. Projenin Gerçekleşmesi ile İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu...18 III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi...20 III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri...21 III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin İhtiyaç Duyulan Ve Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Beklenen Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri...21 III.6. Kamulaştırma ve/veya Yeniden Yerleşimin Nasıl Yapılacağı...21 III.7. Diğer Hususlar...21 IV. PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI...22 IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek)...22 IV.2. Proje ve Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı...24 IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Bölgenin Genel ve Lokal İklim Koşulları, Sıcaklık- Basınç- Yağış-Nem Dağılımları, Buharlaşma Durumu, Sayılı Günler, FEVK Bilgileri, Rüzgar Dağılımı vb. Bu Başlık Altında Yer Alan Bilgilerin Aylık-Mevsimlik-Yıllık i / xiii

5 Dağılımları İçermesi, Meteorolojik Data Setini Kapsaması - Lüleburgaz Meteoroloji İstasyonu Bülteni)...24 IV.2.2. Jeolojik Özellikler (Bölgesel Jeoloji ve Faaliyet Alanı Jeolojisi) Jeolojik Yapının Fiziko-Kimyasal Özellikleri, Tektonik Hareketler ve Depremsellik, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi, Su Baskını v.s. Başlıkları Altında İncelenmesi, Proje Sahasının 1/ Ölçekli Genel Jeoloji Haritası ve İnceleme Alanına Ait 1/1000 ve/veya 1/5000'lik Jeolojik Harita ve Lejantı, Stratigrafik Kolon Kesiti, Jeoteknik Etüt Raporu)...41 IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikleri (Yer Altı Su Seviyeleri, Halen Mevcut Her Türlü Keson, Derin, Artezyen v.b. Kuyu Emniyetli Çekim Değeri; Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Yer Altı Suyunun Mevcut Ve Planlanan Kullanımı)...49 IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (Yüzeysel Su Kaynaklanandan Gol, Dalyan, Akarsu Ve Diğer Sulak Alanların Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik Ve Ekolojik Özellikleri, Bu Kapsamda Akarsuların Debisi, Faaliyet Alanına Mesafesi Ve Mevsimlik Değişimleri, Taşkınlar, Su Toplama Havzası, Drenaj, Tüm Su Kaynaklarının Kıyı Ekosistemleri)...50 IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut Ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri Üretiminde Ürün Çeşidi Ve Üretim Miktarları, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor Ve Benzeri Amaçlı Su Ve/Veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar)...58 IV.2.6. Göl, Akarsudaki Canlı Türleri (Bu Türlerin Tabii Karakterleri, Ulusal Ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Bunların Üreme, Beslenme, Sığınma Ve Yaşama Ortamları; Bu Ortamlar İçin Belirlenen Koruma Kararları)...59 IV.2.7. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları...60 IV.2.8. Toprak Özellikleri Ve Kullanım Durumu (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Taşıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erozyon, Toprak İşleri İçin Kullanımı, Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır v.b)...61 IV.2.9. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları) Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları...62 IV Orman Alanları (Ağaç Türleri Ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri Ve Kapalılığı Bunların Mevcut Ve Planlanan Koruma Ve/Veya Kullanım Amaçlan)...66 IV Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Av Hayati Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit Ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan Ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar, Faaliyet Alanının Söz Konusu Koruma Alanları Arasındaki Mesafelerin 1/25000 Ölçekli Haritada Gösterimi)...70 IV Flora Ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Alanda Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal Ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler, Nadir Ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler Ve Bunların Alandaki Bulunuş Yerleri, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları Ve Bunlar İçin Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanındaki Vejetasyon Tiplerinin Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi. Projeden Ve Çalışmalardan Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Önlemleri (İnşaat Ve İşletme Aşamasında). Arazide Yapılacak Flora Çalışmalarının Vejetasyon Döneminde Gerçekleştirilmesi Ve Bu Dönemin Belirtilmesi, Arazide Tespit Edilen Türler, Anket Görüşme Sonucu Tespit Edilen Ve Literatürden Alınan Türlerin Ayrı Ayrı Belirtilmesi...73 ii / xiii

6 IV Madenler Ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut Ve Planlanan İşletilme Durumları, Yıllık Üretimleri Ve Bunun Ülke Veya Yerel Kullanımlar İçin Önemi Ve Ekonomik Değerleri) IV Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri Ve Değeri) IV Devletin Yetkili Organlarının Hüküm Ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum Ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, Vb.) IV Proje Yeri Ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak Ve Gürültü Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi IV Diğer Özellikler IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler, Yöre Ve Ülke Ekonomisi İçindeki Yeri ve Önemi, Diğer Bilgiler) IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri, Göçler, Nüfus Artış Oranları, Diğer Bilgiler) IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Bölgede Mevcut Endemik Hastalıklar, Kültür Hizmetleri Ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları IV.3.5. Gelir Ve İşsizlik (Bölgede Gelirin İş Kollarına Dağılımı İş Kolları İtibariyle Kişi Başına Düşen Maksimum, Minimum Ve Ortalama Gelir) IV.3.6. Diğer Özellikler V. PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER V.1. (A) Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.1.1. Arazinin Hazırlanması ve Ünitelerin İnşası İçin Yapılacak İşler Kapsamında (ulaşım altyapısı dahil) Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Bitkisel Toprak ve Hafriyat Artığı Miktarı ve Nerede Depolanacağı, Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb Maddelerin Nerelere, Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları; Kullanılacak Malzemeler, Araçlar ve Makineler, Kırma, Öğütme, Taşıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler, Tozun Yayılmasına Karşı Alınacak Önlemler V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin İnşasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları, Hangi İşlem İçin Nasıl Kullanılacakları, Bu İşler İçin Kullanılacak Alet Ve Makineler V.1.3. Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler (Taşıma Gücü, Emniyet Gerilmesi, Oturma Hesapları) V.1.4. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı V.1.5. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi ve Planı, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı, Özellikleri, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Ortaya Çıkan Atıksuyun Miktar ve Özellikleri, Nasıl Arıtılacağı ve Nereye Deşarj Edileceği, Alınacak Önlemler (İnşaat ve İşletme Aşaması İçin Proses, İçme ve Kullanma Suyu İle İlgili Su Yönetim Planı Hazırlanması, Su Teminini Yetersizliği Durumunda Ne Yapılacağına İlişkin Açıklama) V.1.6. Hammadde Ürün ve Kimyasal Maddelerin Taşınması ve Depolanması iii / xiii

7 V.2. V.1.7. Proje Kapsamındaki Soğutma Sisteminin Yapısı, Soğutma Suyu Alma ve Deşarj Yapılarında Kullanılacak Malzemeler, Soğutma Suyu Deşarjı, Soğutma Suyu Sistemi İle İlgili Yapıların İnşaatı Sırasında Alınacak Önlemler V.1.8. Doğalgaz Boru Hattına Yakınlığı (Mesafesi), Etkileşimi, Doğalgaz Boru Hattı Yapılması İçin Gerekli Olan İşlemler V.1.9. Arazinin Hazırlanmasından Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşler Sonucu Meydana Gelecek Katı Atıkların Cins Ve Miktarları (Atık Lastik, Atık Pil ve Akümülatörler, Tıbbi Atıklar vs. Gibi), Bu Atıkların Nerelere Taşınacakları Veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Oluşabilecek Emisyonlar V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yapılacak İşler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler, Çevresel Gürültü nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne Göre Akustik Raporun Hazırlanması ( adresinde bulunan Akustik Formatının Esas Alınması) V Arazinin Hazırlanması Ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri Ve Tarım Ürün Türleri V Arazinin Hazırlanması Ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür Ve Sayıları, Meşcere Tipi, Kapalılığı, Kesilecek Ağaçların Bölgedeki Orman Ekosistemi Üzerine Etkileri, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri Ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı, Ağaç Ve Bitki Kaybından Ötürü Fauna Üzerine Olabilecek Etkiler, Önlemler V Arazi Hazırlama Ve İnşaat Faaliyetleri Sırasında Olası Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler V Karasal ve Sucul Flora / Fauna Üzerine Olası Etkileri ve Alınacak Önlemler V Proje Ve Yakın Çevresinde Yeraltı Ve Yerüstünde Bulunan Kültür Ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti Ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre için Riskli ve Tehlikeli Olanlar V Proje Kapsamında Yapılacak Bütün Tesis İçi ve Tesis Dışı Taşımaların Trafik Yükünün ve Etkilerinin Değerlendirilmesi V Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri V Faaliyetin yerleşim Yerine Mesafesi ve Olası Etkiler Alınacak Önlemler (1/ ölçekli topografik harita üzerine işlenerek) V Diğer Faaliyetler (B) Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetleri, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, (Mevcut Durum Ve Yenileme Yapılacak Üniteler Dahil) Hangi Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde Gerçekleştirileceği, iv / xiii

8 Kapasiteleri, Her Bir Ünitenin Ayrıntılı Proses Akım Şeması, Temel Proses Parametreleri, Prosesin Açıklaması, Faaliyet Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler, Kullanılacak Makinelerin, Araçların, Aletlerin Ve Teçhizatın Özellikleri Ve Miktarları V.2.2. Proje Ünitelerinde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler, Nihai ve Yan Ürünlerin Üretim Miktarları, Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Pazarlanacakları, Üretilecek Hizmetlerin Nerelere, Nasıl ve Ne Kadar Nüfusa ve/veya Alana Sunulacağı V.2.3. Proje Ünitelerinden Kullanılacak Suyun Hangi Prosesler İçin Ne Miktarlarda Kullanılacağı, Nereden, Nasıl Temin Edileceği, Ne Miktarlarda Hangi Alıcı Ortamlara Nasıl Verileceği (arıtma tesisi dahil vs.), Suya Uygulanacak Ön İşlemler (Arıtma Birimleri İle Katma Besleme Suyu Olarak Katılacağı Birimleri Kapsayan), Su Hazırlama Ana Akım Şeması, Su Buhar Çevrimi, Proses Akım Şeması Çevrimde Uygulanacak Su İç İşlemleri, Kullanılacak Kimyasal Maddeler V.2.4. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıt ve Yardımcı Yakıtın Ne Şekilde Sağlanacağı V.2.5. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıt Ve Yardımcı Yakıtın Hangi Ünitelerde Ne Miktarlarda Yakılacağı Ve Kullanılacak Yakma Sistemleri, Yakıt Özellikleri, Anma Isıl Gücü, Emisyonlar, Azaltıcı Önlemler, Emisyon Ve Bunların Verileri, Emisyon Dağılım Modellemesi, Ölçümler İçin Kullanılacak Aletler Ve Sistemler (Baca Gazı Emisyonlarının Anlık Ölçülüp Değerlendirilmesi (On-Line) İçin Kurulacak Sistemler, Mevcut Hava Kalitesinin Ölçülmesi İçin Yapılacak İşlemler) Modelleme Çalışmasında Kullanılan Yöntem, Modelin Tanımı, Modellemede Kullanılan Meteorolojik Veriler (Yağış, Rüzgar, Atmosferik Kararlılık, Karışım Yüksekliği vb.) Model Girdileri, Kötü Durum Senaryosu Da Dikkate Alınarak Model Sonuçları, Modelleme Sonucunda Elde Edilen Çıktıların Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterilmesi V.2.6. Projenin Drenaj Sistemi, Toplanacak Suyun Miktarı, Hangi Alıcı Ortama Deşarj Edileceği V.2.7. Tesisin Faaliyeti Sırasında Oluşacak Diğer Katı Atık Miktar Ve Özellikleri, Depolama/Yığma, Bertarafı İşlemleri, Bu Atıkların Nerelere Ve Nasıl Taşınacakları Veya Hangi Amaçlar İçin Yeniden Değerlendirilecekleri, Alıcı Ortamlarda Oluşturacağı Değişimler V.2.8. Proje Kapsamında Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü Kaynakları Ve Seviyeleri, Çevresel Gürültü nün Değerlendirilmesi Ve Yönetimi Yönetmeliği ne Göre Akustik Raporun Hazırlanması ( Adresinde Bulunan Akustik Formatının Esas Alınması) V.2.9. Radyoaktif Atıkların Miktar ve Özellikleri, Muhtemel ve Bakiye Etkiler ve Önerilen Tedbirler V Proje Ünitelerinde Üretim Sırasında Kullanılacak Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı Ve Patlayıcı Maddeler, Taşınımları ve Depolanmaları, Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Kullanımları Sırasında Meydana Gelebilecek Tehlikeler ve Alınabilecek Önlemler, V Sucul Ve Karasal Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler Ve Alınacak Tedbirler V Projenin Tarım Ürünlerine ve Toprak Asitlenmesine Olan Etkileri, Toprak Asitlenmesinin Tahmininde Kullanılan Yöntemler ve Alınacak Tedbirler, V Yeraltı ve Yüzey Suyuna Etkiler ve Alınacak Tedbirler V Bölgenin Mevcut Kirlilik Yükü (Hava, Su, Toprak) Dikkate Alınarak Kümülatif Etkinin Değerlendirilmesi V Tesisin Faaliyeti Sırasında Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği202 v / xiii

9 V Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetlerden İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Olanlar, (Tesiste Çalışanlar İçin Alınacak Önlemler v.s.) V Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak Veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, Yeşil Alan Düzenlemeleri Vb.) Ne Kadar Alanda Nasıl Yapılacağı, Bunun İçin Seçilecek Bitki ve Ağaç Türleri Vb V Termik Santralin Verimi, Açığa Çıkan Atık Isının Miktarı, Enerji Kaybından (Yakıtın Tamamının Enerjiye Dönüştürülememesinde Kaynaklanan) Dolayı Atmosfere Verilecek Isının Başka Amaçlarla Kullanılıp Kullanılmayacağı V Sağlık Koruma Bandı İçin Önerilen Mesafe V Diğer Faaliyetler, V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri V.3.1. Projeyle Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları, Yaratılacak İstihdam İmkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal Ve Teknik Altyapı Hizmetleri Ve Bu Hizmetlerden Yararlanma Durumlarında Değişiklikler Vb V.3.2. Çevresel Fayda-Maliyet Analizi V.3.3. Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak Sosyal Etkilerin Değerlendirilmesi VI. İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER VI.1. Arazi Islahı ve Reklamasyon Çalışmaları, VI.2. Yeraltı Ve Yerüstü Su Kaynaklarına Etkiler VI.3. Olabilecek Hava Emisyonları VII. PROJENİN ALTERNATİFLERİ VIII. İZLEME PROGRAMI VE ACİL EYLEM PLANI VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği'nde "Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri" başlığının Dördüncü Bendinde Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program IX. HALKIN KATILIMI IX.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler IX.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar IX.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler X. YUKARIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA VERİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ XI. SONUÇLAR XII. KAYNAKÇA NOTLAR VE KAYNAKLAR vi / xiii

10 EKLERİN LİSTESİ Ek-1 Mevcut ve Yeni Genel Yerleşim Planları Ek-2 Özelleştirme Karar Yazısı ve İşletme Belgesi Ek-3 1/ ve 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planları Ek-4 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Ek-5 Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Meteoroloji Bülteni ( ) Ek-6 Büyük Toprak Grupları, Şimdiki Arazi Kullanma Şekli, Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfı ve Erozyon Derecesi Haritaları Ek-7 Kuyu Kullanım İzni ve Kuyu Suyu Analiz Sonuçları Ek-8 Yüzeysuyu Analiz Sonuçları Ek-9 Toprak Numuneleri Analiz Sonuçları Ek-10 Gürültü Ölçüm Sonuçları ve Akustik Rapor Ek-11 Flora, Fauna ve Sucul Yaşam Değerlendirme Raporu Ek-12 Çevre İzin Belgeleri Ek-13 Resmi Yazılar Ek-14 Acil Müdahale Planı Ek-15 Hava Kalitesi Ölçüm Raporu Ek-16 Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) Ek-17 Hava Kalitesi Modelleme Raporu Ek-18 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası Ek-19 Jeoteknik Etüd Raporu vii / xiii

11 TABLOLARIN LİSTESİ Tablo II.1: Proje Sahasına Yakın Yerleşim Yerleri... 6 Tablo II.2: Santral Alanı na Ait Koordinatlar Tablo II.3: Ünitelerin Kapalı Alan Büyüklükleri Tablo III.1 Kullanılacak Finansal Kaynaklar Tablo III.2 İşletme Giderleri Tablo III.3 İşletme Öncesi Oluşacak Giderler Tablo IV.1: Basınç Değerleri Tablo IV.2: Sıcaklık Değerleri Tablo IV.3: Yağış Değerleri Tablo IV.4: Fevk Bilgileri Tablo IV.5: Ortalama Nispi Nem Değerleri Tablo IV.6: Sayılı Günler Verileri Tablosu Tablo IV.7: Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Tablo IV.8: Buharlaşma Değerleri Tablo IV.9: Yönlere Göre Rüzgârların Esme Sayıları Toplamı Tablo IV.10: Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamları Tablo IV.11: Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı Tablo IV.12: Ortalama ve Maksimum Rüzgâr Yönü ve Hızı Verileri Tablo IV.13: Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayıları Verileri Tablo IV.14 Büyük Akarsuların Santral Alanına Göre Mesafeleri Tablo IV.15 Baraj ve Göllerin Santral Alanına Göre Mesafeleri Tablo IV.16 Ergene Havzası Bazı Akarsularda Kirletici Parametre Değerleri Tablo IV.17: Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunluk Tablo IV.18 Hububat Üretiminin İlçelere Göre Dağılımı (2010) Tablo IV.19 Meyve Üretiminin İlçelere Göre Dağılımı (2010) Tablo IV.20: Kırklareli Orman İşletme Müdürlüğü Orman Varlığı Tablosu Tablo IV.21: Proje Alanının Meşcere Haritasına Göre Dağılımı Tablo IV.22: Proje alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek olan Flora Türleri,Türkçe isimleri, Fitocoğrafik Bölgeleri,Endemizm Durumu,IUCN Red Data Book Kategorileri ve Habitatları Tablo IV.23: Hidrobiyoloji Çalışmaları Kapsamında Örnekleme Yapılan Noktalar Tablo IV.24: Yapılan Örneklemelerde Tespit Edilen Makroomurgasız Canlılar Tablo IV.25: Proje Alanında Mevcut Olan Balık Türleri, Popülasyon Yoğunlukları ve Koruma Statüleri Tablo IV.26: Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Proje Uygulama Alanı ile Yakın Çevrede Yaşadığı Belirlenen İkiyaşamlı (Amphibia)Türleri ve Koruma Statüleri Tablo IV.27: Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Sürüngen Türleri Tablo IV.28: Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Proje Uygulama Alanı ile Yakın Çevrede Yaşadığı Belirlenen Kuş (Aves)Türleri ve Koruma Statüleri Tablo IV.29: Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Proje Alanı ile Yakın Çevrede Yaşadığı Belirlenen Memeli (Mammalia)Türleri ve Koruma Statüleri Tablo IV.30 Kırklareli İli Sanayi Madeni Kaynakları Tablo IV.31 Kırklareli İli Metalik Maden Kaynakları Tablo IV.32 Kırklareli İli Hayvansal Üretim Miktarları (2011) Tablo IV.33 Kırklareli İli Hayvan Varlığı (2011) Tablo IV.34 Mevcut Durum NO 2 Aylık Ortalama Konsantrasyon Değerleri (TPAO,HEAŞ Lojmanları) viii / xiii

12 Tablo IV.35 Mevcut Durum NO 2 Ölçüm Sonuçları (Santral Civarı) Tablo IV.36 Yeraltı Suyu Numunelerinin YSKYY Tablo 5 e Göre Değerlendirmesi Tablo IV.37 Yüzeysuyu Numunelerinin YSKYY Tablo 5 e Göre Değerlendirmesi Tablo IV.38 Gürültü Ölçümü Sonuçları Ortalama Değerleri (dba) Tablo IV.39: Türkiye ve Kırklareli İli Nüfusları Tablo IV.40: Lüleburgaz İlçesi Nüfusları Tablo IV.41: Kırklareli İli nin Yıllara Göre Aldığı ve Verdiği Göç Değerleri Tablo IV.42: Kırklareli İli ne Ait Yıllara Göre Net Göç Değerleri ve Net Göç Hızı Tablo IV.43: Kırklareli Merkez ve Lüleburgaz İlçelerinde Bulunan Sağlık Kurumları Tablo IV.44: Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Bölgesi İşgücü Bilgileri Tablo IV.45: Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Bölgesi İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı (15 Yaş Üstü) Tablo V.1: Toz Emisyon Faktörleri Tablo V.2: En yüksek Günlük PM10 Konsantrasyonları ve Koordinatları (İnşaat Dönemi) Tablo V.3: En yüksek Yıllık PM10 Konsantrasyonları ve Koordinatları (İnşaat Dönemi) Tablo V.4 İnşaat Aşamasında Kullanılacak Ekipmanlar Tablo V.5: İnşaat Dönemi Su Tüketimleri ve Kaynaklardan Elde Edilecek Su Miktarları Tablo V.6 Evsel Atıksu Arıtma Tesisi Deşarj Edilen Atıksu Analizi Tablo V.7 Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi Deşarj Edilen Atıksu Analizi Tablo V.8: Proje Kapsamında Kullanılacak Kimyasallar Tablo V.9: İş Makinalarından Kaynaklanan Günlük Kirletici (CO, HC ve NOx) Emisyonları Tablo V.10: İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makinelerden Kaynaklanan Ses Gücü Düzeyleri Tablo V.11: HEAŞ Elektrik İletim Hatları Tablo V.12: İşletme Dönemi Su Tüketimleri ve Kaynaklardan Elde Edilecek Su Miktarları Tablo V.13: Tesise Ait Bacalar ve Özellikleri Tablo V.14:Tesisten Kaynaklanacak Kirletici Emisyonları Tablo V.15: Tesisten Kaynaklanacak Toplam Kirletici Debileri ve Yönetmelik Sınır Değerleri ile Karşılaştırılması Tablo V.16: SKHKKY de Belirtilen Sınır Değerler Tablo V.17: HKDYY de Belirtilen Sınır Değerler Tablo V.18: Abakta Kullanılan Değerler Tablo V.19: Aliağa Meteoroloji İstasyonu Yönlere göre Rüzgarların Esme Sayıları Toplamı (2010 yılı) Tablo V.20: Modelleme Çalışmalarında Kullanılan Bacalar ve Özellikleri Tablo V.21 En yüksek Günlük NO 2 Konsantrasyonları ve Koordinatları Tablo V.22: En Yüksek Yıllık NO 2 Konsantrasyonları ve Koordinatları Tablo V.23: En Yüksek Günlük PM Konsantrasyonları ve Koordinatları Tablo V.24: En Yüksek Yıllık PM Konsantrasyonları ve Koordinatları Tablo V.25: İşletme Aşamasında Gürültü Oluşturacak Makine ve Ekipmanların Sayısı ve Ses Gücü Düzeyleri Tablo VIII.1 İzleme Programı ix / xiii

13 ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil II.1: Proje Sahası Yer Bulduru Haritası... 7 Şekil II.2: Proje Sahası ve Yakın Yerleşimler Uydu Görüntüsü Şekil II.3 Hamitabat DGKÇS Uydu Görüntüsü Şekil II.4 Hamitabat DGKÇS Temsili 3 Boyutlu Gösterimi Şekil III.1 Projenin Zamanlama Tablosu Şekil IV.1 Proje Etki Alanı Şekil IV.2: Basınç Değerleri Grafiği Şekil IV.3: Sıcaklık Değerleri Grafiği Şekil IV.4: Yağış Değerleri Grafiği Şekil IV.5: Ortalama Nispi Nem Değerleri Grafiği Şekil IV.6: Sayılı Günler Verileri Grafiği Şekil IV.7: Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Grafiği Şekil IV.8: Buharlaşma Değerleri Grafiği Şekil IV.9: Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı Şekil IV.10: Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları Şekil IV.11: Esme Sayılarına Aylık Rüzgar Diyagramları Şekil IV.12: Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı Diyagramı Şekil IV.13: Ortalama ve Maksimum Rüzgâr Hızı ve Yönü Grafiği Şekil IV.14: Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Grafiği Şekil IV.15: Uzun Yıllar ve 2010 Yılı Rüzgar Gülü Diyagramları Şekil IV.16: Bölgenin Genel Jeoloji Haritası Şekil IV.17: Trakya Havzası Genelleştirilmiş Stratigrafi Kesiti (TPAO dan değiştirilmiştir) (Güler, 2005) Şekil IV.18: Kırklareli İli Deprem Haritası Şekil IV.19: Bölgenin Aktif Fay Haritası Şekil IV.20 Hasar Yapıcı Depremler Haritası Şekil IV.21 Ergene Nehri ve Kolları Şekil IV.22 Hamitabat DGKÇS ve Yakın Çevresi Akarsu ve Göletler Şekil IV.23 Hamitabat DGKÇS ve Etrafındaki Baraj, Göl ve Akarsular Şekil IV.24: Proje Alanının İşlendiği 1/25000 Ölçekli Meşcere Haritası Şekil IV.25 Koruma Alanlarının Hamitabat DKÇS ne Mesafeleri Şekil IV.26: Proje Alanının Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Şekil IV.27 Proje Alanı ve Çevresindeki Vejetasyon Haritası Şekil IV.28 Hamitabat DGKÇS Çevresindeki Mevcut Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonu Lokasyonları (TPAO,HEAŞ) Şekil IV.29 Mevcut Durum Değerlendirmesi Numune Noktaları (tüm noktalar) Şekil V.1: Drenaj Hatlarının Gösterimi Şekil V.2: Doğalgaz Boru Hattının Şematiksel Görünümü Şekil V.3: Arka Plan Gürültü ölçüm Noktalarını Gösterir Uydu Fotoğrafı Şekil V.4: Tüm Kaynaklardan Oluşacak Toplam Ses (Gürültü) Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Grafiği Şekil V.5: Trafik Hacim Haritası Şekil V.6: Proje Alanının Yerleşim Yerlerine Mesafesini Gösterir Harita Şekil V.7 Elektrik Üretim Prosesi Akım Şeması Şekil V.8 Atık Isı Kazanı Proses Akım Şeması Şekil V.9 Ana Soğutma Suyu Sistemi Proses Akım Şeması Şekil V.10 Şalt Sahası Proses Akım Şeması x / xiii

14 Şekil V.11 Proses Suyu ve İçmesuyu Arıtma Ünitesi Proses Akım Şeması Şekil V.12 Evsel Atıksu Arıtma Sistemi Proses Akım Şeması Şekil V.13 Endüstriyel Atıksu Nötralizasyon Sistemi Proses Akım Şeması Şekil V.14 Bölge Elektrifikasyon Şeması Şekil V.15: Baca Yüksekliği Hesaplanırken Kullanılan Abak Şekil V.16: Kırklareli MGM 2010 Yılı Rüzgar Diyagramı (Esme Sayıları Toplamına göre) Şekil V.17: Hava Kalitesi Modelleme Çalışmalarında Kullanılan Alıcı Ortamı Gösterir Harita Şekil V.18: AERMOD Modeline Tanımlanan Bacalar ve Soğutma Kuleleri Şekil V.19: İşletme Döneminde Oluşacak Toplam Ses (Gürültü) Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Şekil V.20: Çevresel Fayda Maliyet Analizi Şekil IX.1 El Broşürü FOTOĞRAFLARIN LİSTESİ Fotoğraf II.1: Hamitabat DGKÇS Genel Görünüm Fotoğraf II.2: Hamitabat DGKÇS Genel Görünüm Fotoğraf II.3: Hamitabat DGKÇS Şalt Sahası Fotoğraf II.4 Hamitabat DGKÇS Şalt Sahası Fotoğraf II.5: Hamitabat DGKÇS Gaz Türbin Kontrol Kabini Fotoğraf II.6 Hamitabat DGKÇS Gaz Türbin Fotoğraf II.7 Gaz Türbini Jeneratör Binası Fotoğraf II.8 Buhar Türbini Fotoğraf II.9 Soğutma Kulesi İç Görünüş Fotoğraf IV.1: Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Belirlenen Flora Türleri Fotoğraf IV.2: Saha Çalışmalarında Bentik Organizmaların Toplanması Fotoğraf IV.3: Saha Çalışmalarında Balık Örneklerinin Toplanması Fotoğraf IV.4: Cobitis Strumicae (Kobit Kum Yiyen) Fotoğraf IV.5: Carassius gibelio (Havuz Balığı) Fotoğrafı Fotoğraf IV.6: Sazan Fotoğrafları Fotoğraf IV.7: Rhodeus amarus (Acıbalık) Fotoğrafı Fotoğraf IV.8: Squalius cephalus (Tatlısu Kefali) Fotoğraf IV.9: Alıcı Ortam Fotoğrafları Fotoğraf IV.10: Pelophylax ridibundus (Ova/Su kurbağası/ Marsh Frog) Tatarköy (Köyaltı) Deresi Fotoğraf IV.11: Proje Alanı ve Yakın çevresinde Tespit Edilen Kuş Örnekleri Fotoğraf IV.12: Ophisops Elegans (Tarla Kertenkelesi) Fotoğraf IV.13: Galerida Cristata (Tepeli Toygar) Fotoğraf IV.14: Spermophilus Citellus (Gelengi Yuvası) Fotoğraf IV.15: Nannospalax Leucodon (Beyazdişli Körfarenin Yuvası) Fotoğraf V.1-2- Numaralı Çevrim Bloğunun Kurulacağı Alan Fotoğraf V.2-1- Numaralı Çevrim Bloğunun Kurulacağı Alan Fotoğraf IX.1 Tatarköy Köy Kahvesi Fotoğraf IX.2 Köy İçerisindeki Yönlendirme İşaretleri xi / xiii

15 KISALTMALAR % Yüzde ºC derece santigrat µ Mikro $ ABD Doları ABD Amerika Birleşik Devletleri AMP Acil Müdahale Planı A.Ş Anonim Şirketi B Batı Bakanlık T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bkz. Bakınız BOİ Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. CaO Kalsiyum oksit Cent ABD Dolarının yüzde biri Cl Klorür cm santimetre CO Karbon monoksit Cu Bakır ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi D Doğu da Dekar DLN Düşük Emisyonlu Kuru Yakma Sistemi DSİ Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ED50 European Datum 1950 ENTSO-E Avrupa Elektrik İletim Sistemi İşletmecileri Birliği EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Fe Demir Fe 2 O 3 Demir oksit g Gram G Güney GB Güneybatı GD Güneydoğu GWh Gigawattsaat ha hektar hm³ hektometreküp hpa hektopaskal HC Hidrokarbon HDGKÇS Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali HEAŞ Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. IUCN Uluslararası Doğa Koruma Birliği [International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources] K K 2 0 KB KD Kuzey Potasyum oksit Kuzeybatı Kuzeydoğu xii / xiii

16 kg Kilogram kcal Kilokalori km Kilometre KOİ Kimyasal Oksijen İhtiyacı kv Kilovolt KVS Kısa Vadeli Sınır Değer kwh Kilowatt-saat L Litre MGM Meteoroloji Genel Müdürlüğü Mn Manganez Mo Molibden MTA Maden Tetkik Arama MW Megawatt MWe Megawatt elektrik MWm Megawatt mekanik MWt Megawatt termal m Metre m/sn Metre/saniye mm Milimetre m² Metrekare nm Nanometre NO x Azot oksitler ph Hidrojen Gücü PM Partiküler Madde Sm³ Standart metreküp SKHKKY Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrol Yönetmeliği SKKY Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği sn Saniye SiO 2 Silisyum oksit SO 2 Kükürt Dioksit SO 4 Sülfat T.C. Türkiye Cumhuriyeti TEM Avrupa Transit Karayolu [Trans European Motorway] TM TEİAŞ TPAO TÜBİTAK TÜBİVES TÜİK USEPA UTM UVS vb. YSKYY W Trafo Merkezi Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Türkiye petrolleri Anonim Ortaklığı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Türkiye Bitkileri Veri Sistemi Türkiye İstatistik Kurumu Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Örgütü Universal Transverse Mercator Uzun Vadeli Sınır Değer ve benzeri Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Wolfram xiii / xiii

17 I. PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri) I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü ve Hizmet Amaçları Limak Doğal Gaz Elektrik Üretim A.Ş., Kırklareli İli, Lüleburgaz İlçesi, Hamitabat Köyü, Tatarköy mevkiinde tapunun 155, 156, 157, 158, 159, 2613, 2614, 2615, 2628, 2629, 2630, 2631, 2632, 2633, 2649 ve hazine arazisi olarak gözüken 2650, 3390 parsel numaralarında kayıtlı m² yüzölçümlü alan üzerinde m 2 yüzölçümlü kapalı alanda hâlihazırda kurulu olan Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali nde (HDGKÇS) türbin yenileme çalışması yapmayı planlanmaktadır. Mevcut durumda, MWe kurulu güce sahip tesiste yapılması planlanan yenileme çalışmaları kapsamında MWe (2.500 MWt / MWm) kurulu güce ve yeni teknolojiye sahip bir santral kurulması, yeni ünitelerin kademeli olarak devreye alınması ve bu süreçte kesintisiz olarak elektrik üretimine devam edilmesi planlanmıştır. Bu kapsamda, yeni tesis inşaatının tamamlanmasını takip edecek olan mevcut ünitelerin söküm kararı, gelecekteki piyasa şartlarına göre değerlendirilecektir. Bu kapsamda, projeye ait mevcut ve yeni genel yerleşim planları Ek-1 de verilmiştir. Hâlihazırda kurulu gücü MWe olan Hamitabat Santrali, Mayıs 2013 tarihinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından özelleştirilmiş (bkz. Ek-2) ve 01.Ağustos.2013 tarihinde imzalanan devir anlaşması ile Limak Yatırım Enerji Üretim İşletme Hizmetleri ve İnşaat A.Ş. nin bağlı kuruluşu olan Limak Doğal Gaz Elektrik Üretim A.Ş. ye devredilmiştir. Elektrik üretimi, Limak Doğal Gaz Elektrik Üretim A.Ş. tarafından %100 hissesinin devir alındığı Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (HEAŞ) üzerinden gerçekleştirilmektedir. Söz konusu saha HEAŞ a ait olup, özelleştirme karar yazısı ve işletme belgesi Ek-2 de sunulmaktadır yılında işletmeye alınması planlanan proje (bkz. Şekil III.1) için 49 yıllık üretim lisansı alınmıştır. Bununla birlikte projenin fayda maliyet analizleri 30 yıllık üretim üzerinden yapılmış olup ekonomik ömrü 30 yıl olarak belirlenmiştir. Tesiste gerçekleştirilecek bakım, onarım ve yenileme çalışmaları ile bu süre uzatılabilecektir. Tesiste, yaklaşık 7,8 milyar kwh/yıl elektrik üretilecek ve 1,2 milyar m 3 /yıl doğal gaz kullanılacaktır. Santralde tüketilecek olan doğal gaz, halihazırda da olduğu üzere 36 inç çapındaki Rusya- Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı ndan sağlanacak ve yaklaşık 800 m mesafeden 20 inç çapındaki mevcut branşman hattı güzergahında yer alacak olan branşman hattı ile Santrale taşınacaktır. Üretilen elektrik enerjisi, yine halihazırda kurulu bulunan Hamitabat Şalt Sahası ndaki 154 kv ve 380 kv hatlar üzerinden iletilecektir. Hamitabat Şalt Sahası ulusal ve uluslararası şebeke sistemlerinin birbiri ile köprülendiği bir saha olup, 154 kv ve 380 kv luk şalt sahası, iki grup ana bara ve transfer bara sistemini barındırmaktadır. Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali nde yapılacak türbin yenileme çalışmaları sonucunda 2 adet kombine çevrim bloğu bulunacaktır. Her kombine çevrim bloğu seçilecek marka ve modele göre MW güçleri arasında 1 adet gaz türbini, yine seçilecek marka ve modele göre değişiklik gösterebilecek MW güçleri arasında 1 adet yüksek, orta ve alçak basınç kademesine sahip buhar türbini ve 1 adet de jeneratörden oluşacaktır. Dolayısı ile, tesiste toplam 2 adet gaz türbini, 2 adet buhar türbini ve 2 adet de jeneratör yer alacak, ayrıca, her çevrim bloğu için 1 adet atık ısı kazanı, 1 adet kondenser, 1 adet ana soğutma suyu sistemi de bulunacaktır. Tesiste gaz 1 / 237

18 türbinleri hava soğutmalı olacak, dolayısı ile su tüketimleri olmayacaktır. Buhar türbinleri ise kapalı çevrim su soğutmalı olacak ve sıcak su soğutma kuleleri vasıtasıyla soğutulacaktır. Ana soğutma suyu sistemi olarak, halihazırda Hamitabat DGKÇS bünyesinde 2 adet olarak yer alan, 135 m boyunda, üst çapı 70 m, alt çapı 121 m olan soğutma kuleleri çevrim bloklarına hizmet edecektir. Santrale ait yeni vaziyet planı Ek-1 de verilmiştir. Bu plandan da görüleceği üzere; kombine çevrim bloklarından bir tanesinin alanın kuzeyinde yer alan soğutma kulesi ve idari bina yakınlarına, diğerinin ise santralin güneyinde yer alan ikinci soğutma kulesi yakınına inşa edilmesi planlanmıştır (bkz. Ek-1 ve Şekil II.4). Proje alanı yürürlükteki onaylı Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası 1/ Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı ve Kırklareli İli 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı üzerinde işaretli olarak Ek-3 içerisinde sunulmuştur. I.2. I.2.1. Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Önem ve Gereklilikleri Pazar veya Hizmet Alanları Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) 2012 yılı sonunda Türkiye elektrik enerjisi kurulu gücü bir önceki yıla göre %7,8 e karşılık gelen 4.148,3 MW artışla ,4 MW olarak gerçekleşmiştir. Bu kapsamda, termik santrallerde 1.096,1 MW, hidrolik santrallerde 2.472,3 MW, jeotermal ve rüzgar santrallerinde ise 579,9 MW artış sağlanmıştır. Bu kurulu güç içerisinde Elektrik Üretim A.Ş nin (EÜAŞ) ve bağlı ortaklıklarının payı ise sırasıyla %36,6 ve %6,8 olarak gerçekleşmiştir.[1] Türkiye nin en önemli elektrik üretim tesislerinden bir tanesi olan ve halihazırda MWe kurulu güce sahip olan santral, 2012 yılı itibarıyla Elektrik Üretim A.Ş nin (EÜAŞ) kurulu kapasitesinin yaklaşık %4,8 ini ve Türkiye kurulu kapasitesinin yaklaşık %2,2 sini temsil etmiştir. Diğer taraftan, 2012 yılı Türkiye elektrik enerjisi üretimi bir önceki yıla göre %4,4 e karşılık gelen ,7 milyon kwh artış ile ,8 milyon kwh, tüketim ise yine %5,2 ye karşılık gelen ,6 milyon kwh artış ile ,9 milyon kwh olmuştur. Türkiye elektrik enerjisi üretiminin birincil enerji kaynaklarına göre dağılımına bakıldığında ise 2011 yılı itibariyle doğal gaz %43,6 lık bir paya sahip olmuş, bunu %28,4 ile kömür ve %24,2 ile hidrolik enerji kaynağı takip etmiştir. [1] yılları arasını kapsayan Onuncu Kalkınma Planı verilerine göre Türkiye de elektrik enerjisi tüketimi döneminde yıllık ortalama %5,6 oranında artmıştır ve 2013 yılı itibariyle GWh olarak gerçekleşeceği tahmin edilen elektrik enerjisi talebinin, 2018 yılında yaklaşık %34 lük bir artışla GWh olacağı doğal gazın elektrik üretimindeki payının %41 olacağı öngörülmüştür.[2] Ayrıca, kamu sahipliğinde kalacak elektrik iletiminde, yatırımların elektrik sisteminin güvenliğini koruyacak şekilde sürdürüleceği de yine Onuncu Kalkınma Planı politikaları arasında yer almaktadır. [2] Diğer taraftan, Avrupa Elektrik İletim Sistemi İşletmecileri Birliği (ENTSO-E) sistemine deneme senkron paralel bağlantısı gerçekleştirilerek, Ülkemiz ile Bulgaristan ve Yunanistan arasında elektrik alışverişinin başlatıldığı da Kalkınma Planı nda paylaşılan bilgiler arasındadır [2]. Bu kapsamda, Ülkemiz ile Bulgaristan arasında (Babaeski-Maritsa) 400 kv luk iki ayrı hat halinde mevcut 2 / 237

19 bulunan bağlantı Hamitabat a irtibatlandırılmış ve Babaeski-Maritsa, Hamitabat-Maritsa ya dönüştürülmüştür. Her iki hat da Ülkemiz elektrik sisteminin ENTSO-E sistemi ile deneme senkron paralel işletimi kapsamında işletilmektedir. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, öngörülen proje oldukça geniş bir pazar ve hizmet alanına sahip olacaktır. I.2.2. Projenin Amacı, Ekonomik ve Sosyal Yönden Önemi Projenin başlıca amacı; daha az emisyon ile yüksek verimliliğe ve yeni teknolojiye sahip bir doğal gaz kombine çevrim santrali kullanarak, elektrik arzına güvenli bir şekilde devam edilmesidir. Diğer taraftan; Her yıl artan elektrik enerjisi ihtiyacının, güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde karşılanması, Ülkemizin elektrik enerjisi politikasındaki istikrarının sağlanması, Ülkemize yeni ve gelişmiş enerji teknolojilerinin getirilmesi, Enerji kaynaklarındaki çeşitliliğin arttırılması, Ülkede sayıları hızla artan sanayi tesislerine sağlıklı ve sürekli enerji iletilebilmesi için kaynak sağlanması, Tesisin kurulacağı bölgede yaşayan halka istihdam sağlanması ve yöre ve Ülke ekonomisine katkıda bulunulması bakımından da önem taşımaktadır. Ayrıca, proje kapsamında inşaat ve işletme aşamalarında oluşabilecek doğrudan ve dolaylı istihdam olanakları ile bulunması halinde mal ve hizmet alımlarının yöreden karşılanacak olması da yörenin ekonomik ve sosyal yönden gelişmesini geçmiş dönemde sağladığı gibi desteklemeye devam edecektir. I.3. Çevresel Etki Değerlendirmesi Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali (HDGKÇS) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği nin Geçici 3. Maddesi gereği ÇED Yönetmeliği kapsamı dışındadır, ancak, türbin yenileme çalışmaları ile ilgili olarak T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (Bakanlık) tarafından mütalaa edilen görüş doğrultusunda projenin ÇED Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmesi gerektiği bildirilmiş ve bu ÇED Raporu hazırlanmıştır. Yönetmelik hükümleri doğrultusunda hazırlanan ÇED Başvuru Dosyası tarihinde sunulmuş ve dosyanın Bakanlık bünyesindeki ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Altyapı Yatırımları ÇED ve Stratejik Çevresel Değerlendirme Dairesi Başkanlığı tarafından uygun bulunmasının ardından, tarihinde proje hakkında bilgi vermek, katılımcıların öneri ve görüşlerini almak maksadıyla Halkın Katılım Toplantısı, santrale en yakın yerleşim birimi olan Tatarköy de, köy kahvesinde gerçekleştirilmiştir. Halkın Katılımı Toplantısı nı takiben Bakanlık tarafından tarihinde de projeye özel formatın belirlenmesi amacıyla Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı gerçekleştirilmiştir. Raporun kapsamı, söz konusu toplantı sonrasında Bakanlık tarafından verilmiş olan özel formata göre belirlenmiştir. 3 / 237

20 Bu ÇED Raporu nun amacı, önerilen projenin biyo-fiziksel ve sosyo-ekonomik çevre üzerindeki olası etkilerinin tanımlanması ve değerlendirilmesidir. Bahsi geçen bu çalışma, aşağıdaki konuları kapsamaktadır: Projeye ilişkin alternatiflerin tanımlanması, Projeden etkilenebilecek çevrenin mevcut özelliklerinin belirlenmesi, Projenin çevre üzerine olabilecek etkilerinin belirlenmesi, Olası çevresel etkileri engellemek ve/veya azaltmak için uygulanacak etki azaltıcı önlemlerin belirlenmesi, Proje sahasının mevcut çevresel durumu hakkındaki bilgiler, çevre projeleri grubu tarafından yürütülen arazi çalışmaları ve literatür araştırmaları neticesinde toplanan veriler kullanılarak ortaya konulmuştur. Etki değerlendirmesi çalışmaları ise santral çalışma prensipleri ile santral ve çevresinin mevcut özelliklerinin belirlenmesinden sonra gerçekleştirilmiş ve etki azaltıcı önlemler belirlenmiştir. Bu değerlendirmede, etkilerin süreleri; inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemleri kapsayacak şekilde yapılarak, model ve matematiksel hesaplar ile de desteklenmiştir. Ayrıca, civardaki yerleşim birimleri üzerinde oluşabilecek olumlu veya olumsuz sosyal etkiler de değerlendirme kapsamında yer almıştır. 4 / 237

21 II. II.1. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje Yer seçimi (İlgili Valilik Veya Belediye Tarafından Doğruluğu Onanmış Olan Faaliyet Yerinin, Lejant Ve Plan Notlarının Da Yer Aldığı 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, (Plan Notlan ve Hükümleri), Onaylı Nazım İmar Planı Ve Uygulama İmar Planı, (Plan Notlan Ve Lejantları) Üzerinde, Değil İse Mevcut Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi) Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali (HDGKÇS), Kırklareli İli, Lüleburgaz İlçesi, Hamitabat Köyü, Tatarköy mevkiinde yer almakta olup, m² yüzölçümlü alan üzerindedir. Faaliyetlerin yürütüleceği alan, mevcut Santral alanı olup, tüm türbin yenileme faaliyeti bu alan içerisinde gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında, mevcut santral alanı dışında yeni alan kullanımı söz konusu değildir. Proje alanı, yürürlükteki onaylı Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası 1/ Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı ve Kırklareli İli 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı üzerinde işaretli olarak, Lejantı ve Plan Notları ile beraber Ek-3 de sunulmuştur. Santral alanı, 1/ ölçekli planda F18, 1/ ölçekli planda F18-b1 paftasında, Doğal Gaz Çevrim Santrali olarak gösterilen alanda yer almaktadır. Diğer taraftan, söz konusu DGKÇS ne ait alt ölçekli imar planının bulunmadığı Kırklareli İl Özel İdaresi görüşü ile bildirilmiştir ve söz konusu görüş yazısı Ek-13 sayfa 2 de sunulmuştur. Bu kapsamda, projeye ilişkin ÇED Olumlu kararı alındıktan sonra Kırklareli İli 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı hükümleri doğrultusunda 1/1.000 ölçekli Uygulama İmar Planları ve 1/5.000 ölçekli Nazım İmar Planları hazırlanacak ve Kırklareli İl Özel İdaresi ne onaylatılarak, yapılacak yapılara inşaat ruhsatı alınacaktır. Yapılacak işlemlerde 1/ ölçekli Kırklareli İl Çevre Düzeni Planı nın maddesinde belirtilen hükümlere ve ilgili diğer tüm hükümlere uyulacaktır. Söz konusu plan hükmü aşağıda verilmiştir: Doğal Gaza Dayalı Enerji Üretimi a) Doğal gaz potansiyeli olan ve doğal gaz enerji koridoru üzerinde bulunan Kırklareli İli nde çevresel etkileşimler gözetilmek ve kurumların uygun görüşleri alınmak koşuluyla, doğal gaza dayalı enerji üretim santralleri ve/veya doğal gaz kombine çevrim santralleri alt ölçekli imar planları ile yapılabilir. Bu alanlarla ilgili olarak; b) EPDK dan lisans alınmadan alt ölçekli imar planları yapılamaz. c) Bu alanlardaki yapılaşma koşulları teknolojinin gerekleri dikkate alınarak alt ölçekli imar planında belirlenecektir. d) Bu alanlarda kesinlikle imalat sanayi işletmeleri yer alamazlar. e) Doğal gaz kombine çevrim santrallerinde kömüre dayalı enerji kaynakları kullanılmayacaktır. f) ÇED Raporu alınacak ve hava, su ve toprak kirliliğini önleyici tüm tedbirlerin alınması sağlanacaktır. g) Yeraltı suyu değerleri ilgili idarece denetlenecektir. Proje sahasına en yakın yerleşim yeri Tatarköy dür ve santral alanı sınırının 410 m kadar kuzeydoğusunda yer almaktadır. Santral çevresinde bulunan diğer yerleşimlere ait mesafeler Tablo II.1 de verilmektedir. 5 / 237

22 Tablo II.1: Proje Sahasına Yakın Yerleşim Yerleri Yerleşim Mesafe (km) Yön Tatarköy 0,41 Kuzeydoğu Yenitaşlı 3,75 Doğu Hamitabat 4,10 Kuzeybatı Turgutbey 4,55 Güneydoğu Celaliye 4,60 Kuzeydoğu Ayvalı 4,30 Güneybatı Eskitaşlı 5,34 Doğu Kırıkköy 7,26 Güneybatı Çeşmekolu 7,8 Kuzeydoğu Lüleburgaz 6,56 Doğu Hamzabey 8,87 Kuzeydoğu Kumrular 9,46 Kuzeybatı Umurca 10,4 Güneydoğu Karaağaç 11,32 Kuzeydoğu Sakızköy 12,7 Güneydoğu Sofuhalil 14,82 Güneybatı Yeniköy 15,49 Kuzeybatı Alana ulaşım, İstanbul-Edirne Otobanı nın (E80/O3) Lüleburgaz çıkışından sonra sırasıyla Turgutbey, Yenitaşlı ve Tatarköy yolları takip edilerek sağlanmaktadır. Sahanın, Lüleburgaz a olan mesafesi yaklaşık 9,5 km en yakın havaalanı olan Tekirdağ Çorlu Havaalanı na mesafesi ise 84 km dir. Proje alanına ait yer bulduru haritası Şekil II.1 de ve proje sahası ve yakın yerleşimler uydu görüntüsü Şekil II.2 de verilmiştir. 6 / 237

23 Şekil II.1: Proje Sahası Yer Bulduru Haritası 7 / 237

24 Şekil II.2: Proje Sahası ve Yakın Yerleşimler Uydu Görüntüsü -1-8 / 237

25 300 m Şekil II.3 Hamitabat DGKÇS Uydu Görüntüsü -2-9 / 237

26 Santral sahasına ait koordinatlar Tablo II.2 de, mevcut santrale ait saha fotoğrafları ise Fotoğraf II.1 ve Fotoğraf II.9 arasında verilmiştir. No Tablo II.2: Santral Alanı na Ait Koordinatlar Projeksiyon UTM35 Datum ED50 Projeksiyon WGS 84 X Y Y X , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Fotoğraf II.1: Hamitabat DGKÇS Genel Görünüm / 237

27 Fotoğraf II.2: Hamitabat DGKÇS Genel Görünüm -2- Fotoğraf II.3: Hamitabat DGKÇS Şalt Sahası / 237

28 Fotoğraf II.4 Hamitabat DGKÇS Şalt Sahası -2- Fotoğraf II.5: Hamitabat DGKÇS Gaz Türbin Kontrol Kabini 12 / 237

29 Fotoğraf II.6 Hamitabat DGKÇS Gaz Türbin Fotoğraf II.7 Gaz Türbini Jeneratör Binası 13 / 237

30 Fotoğraf II.8 Buhar Türbini Fotoğraf II.9 Soğutma Kulesi İç Görünüş II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Mevcut Durum Ve Yenilenen Birimleri Kapsayacak Şekilde Bütün İdari Ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Yerleşim Planı, Bunlar İçin Belirlenen Kapalı Ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri Ve Yükseklikleri, Temsili Resmi) Hamitabat DGKÇS Kırklareli İli, Lüleburgaz İlçesi, Hamitabat Köyü, Tatarköy mevkiinde tapunun 155, 156, 157, 158, 159, 2613, 2614, 2615, 2628, 2629, 2630, 2631, 2632, 2633, 2649 ve hazine arazisi olarak gözüken 2650, 3390 parsel numaralarında kayıtlıdır. Hamitabat DGKÇS ne ait mevcut durumdaki genel yerleşim planı ve türbin yenileme çalışmalarından sonra santralin sahip olacağı yeni genel yerleşim planı Ek-1 de, Santral alanının yeni 14 / 237

31 kombine çevrim blokları eklendikten sonraki halini gösteren temsili üç boyutlu görüntüsü Şekil II.4 te verilmiştir.verilmiştir. Ek-1 de verilen yeni genel yerleşim planı üzerinde, yenileme faaliyetleri sonucunda eklenecek üniteler kırmızı renkte gösterilmiştir. Santral alanı içerisinde yer alacak olan ünitelere kapalı alan büyüklükleri Tablo II.3 de verilmiştir Tablo II.3: Ünitelerin Kapalı Alan Büyüklükleri Ünite Adı Yeni Eklenecek Binalar Alan (m 2 ) Kumanda Odası 521 Revir Nolu Santral Binası Nolu Santral Binası Mevcut Halihazırda Mevcut Olan Binalar Gaz Türbinleri Kazan ve Buhar Türbinleri Şalt Kontrol Odası (2 adet) 400 Su Arıtma Binaları (2 adet) Soğutma Kuleleri (2 adet) Lojmanlar (52 adet) Kantin 264 Su Deposu 510 Misafirhane 501 Yemekhane 492 İdari Bina 870 Tesis Grup Müdürlüğü 592 Lokal 495 Tamirhane Kömürlük 390 Eski Revir Binası 283 Depo 24 Marangozhane 226 Elektrik Bakım-Ölçü Kontrol Atölyesi 586 Güvenlik Kulübesi 27 Kazan Bakım Atölyesi Türbin Bakım Atölyesi Ambarlar Kaynak: HEAŞ 15 / 237

32 Şekil II.4 Hamitabat DGKÇS Temsili 3 Boyutlu Gösterimi 16 / 237

33 III. III.1. PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI Projenin Gerçekleşmesi ile İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları Hamitabat DGKÇS Yenileme Projesi toplam yatırım bedeli yaklaşık olarak 600 milyon ABD Doları olarak öngörülmektedir. Proje toplam maliyetinin %20 lik kısmı (120 milyon ABD Doları) öz kaynaklardan, kalan %80 lik kısım (480 milyon ABD Doları) ise uluslararası ve ulusal kuruluşlardan sağlanacak krediler ile karşılanacaktır. Ayrıca, sabit ve yakıt hariç değişken işletme giderlerinin her yıl için 25 milyon ABD Doları olacağı öngörülmüştür. Proje maliyetlerini karşılamak amacıyla kullanılacak finansal kaynaklar Tablo III.1 de verilmektedir. Proje Kaynakları Tablo III.1 Kullanılacak Finansal Kaynaklar Tutar (milyon ABD Doları) Öz Sermaye Oran (%) Krediler TOPLAM Proje nin ekonomik açıdan değerlendirilmesi için yapılan hesaplamalarda aşağıdaki kabuller esas alınmıştır: İşletme süresinde oluşacak giderler, işçilik, genel yönetim giderleri, bakım-onarım ve doğrudan giderler ve yakıt olarak sınıflandırılmıştır. Bu giderlerin büyük bölümünü doğal gaz harcamaları oluşturmaktadır. İşletme süresince oluşacak giderler Tablo III.2 de verilmiştir. Gider Kalemi İşçilik, Genel Yönetim, Bakım-onarım, Doğrudan Giderler Tablo III.2 İşletme Giderleri Maliyet (ABD Doları/yıl) Yakıt (doğal gaz) TOPLAM Tablo III.2 de sunulan maliyetler için gerekli her türlü yerel ve uluslararası teknik, hukuki ve ticari araştırmalar ile pazar araştırmaları ve ön mühendislik çalışmaları HEAŞ tarafından tamamlanmış olup, tüm gider kalemleri proje için yapılan ön çalışmaları yansıtmaktadır. İşletme öncesinde oluşacak giderler Tablo III.3 de verilmiştir. Tablo III.3 İşletme Öncesi Oluşacak Giderler Gider Kalemi Maliyet (ABD Doları/yıl) Anahtar Teslimi Tesis Maliyeti Sigorta Mühendislik, Danışmanlık ve Diğer Hizmetler Yeni Doğal Gaz Altyapı ve Devreye / 237

34 Gider Kalemi Alma Maliyet (ABD Doları/yıl) TOPLAM Bu kabullere göre, yapılan ekonomik analizler ve finansman değerlendirmesi neticesinde, Hamitabat DGKÇS Projesi için önerilen yatırımın ilk 6-7 yıl içerisinde kendini amorti edeceği öngörülmektedir. Bundan dolayı, Proje nin ülke ekonomisi ve yatırımcı açısından faydalı bir yatırım olacağı düşünülmektedir. III.2. Projenin Gerçekleşmesi ile İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu Projenin gerçekleşmesi ile zamanlama tablosu Şekil III.1 de verilmiştir. Şekilden de görüleceği üzere, tasarım ve satın alma faaliyetlerine ÇED prosedürünün 2014 yılının ilk çeyreğinde tamamlanması ile başlanacak ve yürütülecek inşaat çalışmaları 2016 yılı sonunda devreye alma ve test faaliyetleri ile tamamlanacaktır. 18 / 237

35 Şekil III.1 Projenin Zamanlama Tablosu 19 / 237

36 III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi Projenin ekonomik açıdan değerlendirilmesi için yapılan hesaplamalarda aşağıdaki veri ve kabuller esas alınmıştır: Enerji Santralı Tesis Bedeli : $ Diğer Yatırımlar (Altyapı, Ruhsat vb) : $ Elektrik Enerjisi Birim Satış Fiyatı** : 8,5 $cent/kwh Yıllık Elektrik Enerji Satış Miktarı** : GWsaat Yıllık Toplam Gelir Tutarı** : $/yıl İşçilik Ücretleri ve Genel Yönetim ** : $/yıl Yakıt Gideri** : $/yıl Proje nin Yıllık Net Kar ı** : $/yıl Proje nin Net Bugünkü Değeri (NPV) : $/yıl Yatırımın Geri Ödenme Oranı (IRR) : %24,3 Yatırımın Geri Dönüş Süresi : 6-7 yıl ** 20 yıllık ortalama İç Karlılık Oranı (IRR): İç karlılık oranı projenin ekonomik ömrü boyunca tüm yıllık gider ve gelirlerinin bugünkü değerlerini eşitleyen faiz-iskonto oranıdır. Projenin iç karlılık oranı hesabı, 20 yıl boyunca oluşacak tüm kalemleri kapsayarak hesaplanmış ve %24,3 olarak hesaplanmıştır. Net Bugünkü Değer (NPV): Bir projenin net bugünkü değeri, ekonomik ömrü boyunca oluşan net nakit akımlarının belirlenen bir iskonto oranına göre bugünkü değere indirgenmiş değerleri toplamıdır. Proje nin net bugünkü değeri 150 milyon ABD Doları olarak hesaplanmıştır. Fayda-maliyet analizi tablosunda gelir-gider değerlendirmesi yapıldığında, planlanan Proje nin ülke ekonomisine katkı sağlayacağı görülmektedir. Ekonomik Değerlendirme sonucunda bir yatırımın yapılabilir bulunması için Net Bugünkü Değer in pozitif, İç Karlılık Oranı nın kullanılan iskonto oranından yüksek, ve Geri Ödeme Süresi nin ise değerlendirme dönemi içerisinde olması gerekmektedir ve bu değerlendirme kriterlerinin tamamı istenilen şartları sağladığı için bu yatırım ekonomik açıdan yapılabilir bulunmuştur. Ülkemizde elektrik tüketimi uzun yıllar ortalaması dikkate alındığında; her yıl yaklaşık olarak %7-8 civarında arttığı görülmektedir. Hem bu artıştan doğan ihtiyacı karşılamak ve hem de eskiyen santrallerin yerini almak üzere enerji üretiminde yeni yatırımlar zorunludur. Doğal gaz kombine çevrim santralleri yüksek verimlilikleri ve çevreye uyumları nedeniyle pek çok ülkede tercih edilmektedir. Ayrıca, doğal gaz santralleri daha kısa sürede devreye alınıp elektrik üretmeye başlayabilmektedir. Enerji açısından ülkemizin kavşak noktası niteliğinde bulunan bir bölgesinde yer alan ve yenilenmesi planlanan Hamitabat DGKÇ Santrali enerji talebinin önemli bir bölümünü karşılayabilecek bir enerji yatırımıdır. TEİAŞ tarafından hazırlanan Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu ( ) nda da ifade edildiği üzere, Türkiye elektrik politikalarının temel amacı, ülkenin ekonomik ve sosyal yönden kalkınmasını sağlıklı olarak yürütebilmek için, tüm tüketicilere ihtiyaç duyulan her an ucuz, güvenilir ve nitelikli elektrik enerjisi sunmaktadır. Bu amaçla başlıca ve ikincil enerji talebini tüm yerli ve ithal enerji kaynaklarının kullanılması, ekonomik ve emniyetli şekilde karşılayabilmek için tüm yerli ve yabancı, özel ve kamu yatırım/finans kaynaklarının seferber edilmesi gerekmektedir. 20 / 237

37 Türkiye nin hızla artmaya devam etmesi beklenen elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanabilmesi için çeşitli üretim teknolojileri ile enerji üretilmesi planlanmakta ve gerçekleştirilmektedir. Önerilen Hamitabat DGKÇS projesi hem ülke ekonomisine katkıda bulunacak hem de ülkemizin elektrik ihtiyacının bir kısmını temiz bir yakıt olan doğal gaz kullanarak gerçekleştirme olanağını bulacaktır. Yapılan tüm değerlendirmelerin sonucunda, önerilen Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali nin ülke ekonomisi açısından faydalı bir yatırım olduğu düşünülmektedir. III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri Temeli 17.Mart.1985 tarihinde atılan ve günümüze kadar sahip olduğu; su temini ve atıksu sistemleri, doğal gaz ve elektrik bağlantıları, tesis içi düzenlemeleri, idari ve sosyal binaları, güvenlik sistemi, telefon ve internet altyapısı, yangına karşı koruma v.b. sistemleri ile hizmet veren Hamitabat DGKÇS için yeni teknolojiye, yüksek verime ve çok daha düşük emisyonlara sahip türbinler dışında tasarlanan başkaca ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyeti yoktur. Efektif biçimde kullanılacak olan mevcut sistemler ile Hamitabat, güvenli ve sürdürülebilir elektrik arzına devam edecektir. III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin İhtiyaç Duyulan Ve Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Beklenen Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri Hamitabat DGKÇS için ihtiyaç duyulan doğal gaz, halihazırda 36 inç çapındaki Rusya- Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı ndan sağlanmaktadır. Yaklaşık bar basınçla sağlanan bu doğal gaz, Santralin yaklaşık 800 m batı-kuzeybatısında, Hamitabat Köy Yolu nun kenarında yer alan bir basınç düşürme ve ölçme istasyonu sayesinde 18,5 bar a düşürülmekte ve 20 inç çapında, 1,7 m gömme derinliğine sahip karbon çelik bir boru hattı ile Santral e ulaştırılmaktadır (bkz. Ek-4, Topografik Harita). Bu kapsamda, kesintisiz bir elektrik arzı sağlanabilmesi için; bir yandan Santral mevcut durumdaki çalışma rejimine devam eder iken bir yandan da yenileme projesi kapsamındaki faaliyetler sürdürülecektir. Dolayısı ile elektrik arzında herhangi bir kesintiye mahal vermemek adına mevcut branşman hattının yanına yeni bir doğal gaz branşman hattı da döşenecektir. Proje kapsamında; projenin gerçekleşebilmesi için ihtiyaç duyulan ve yatırımcı firma veya diğer firmalar tarafından gerçekleştirilmesi beklenen başkaca ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyeti yoktur. III.6. Kamulaştırma ve/veya Yeniden Yerleşimin Nasıl Yapılacağı Proje kapsamında, herhangi bir kamulaştırma ve/veya yeniden yerleşim öngörülmemiştir. III.7. Diğer Hususlar Bu kapsamda belirtilecek başkaca bir husus bulunmamaktadır. 21 / 237

38 IV. PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI Bu bölümde, Santral alanı ve etki alanı içerisindeki mevcut çevresel durum değerlendirilmiştir. Bu kapsamda değerlendirme amacıyla kullanılan biyo-fiziksel ve sosyo-ekonomik veriler; saha incelemeleri, ölçüm çalışmaları ve literatür araştırmaları sonucunda elde edilmiştir. IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek) Projeden etkilenecek alanın seçiminde; projenin ekonomik, sosyal, biyolojik ve fiziksel çevre ile etkileşim potansiyeli göz önüne alınmış, doğrudan ve dolaylı olabilecek etkilere karşın farklı etki alanları belirlenmiştir. Doğal gaz yakılarak, elektrik üreten ve üretilecek olan Hamitabat DGKÇS, 2012 yılı itibarıyla Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) nin kurulu kapasitesinin yaklaşık %4,8 ini ve Türkiye kurulu kapasitesinin yaklaşık %2,2 sini temsil etmektedir. Üretilen elektriğin enterkonnekte sistem ile Türkiye ye veriliyor olması, ayrıca, ENTSO-E sistemi vasıtasıyla Ülkemiz ile Bulgaristan ve Yunanistan arasında elektrik alışverişinin başlamış olması Santral de üretilen/üretilecek olan hizmetin etki alanının büyüklüğünü ve önemini göstermektedir. Santral in Ülke ekonomisi üzerindeki olumlu etkilerinin yanı sıra, Santral alanına yakın yerleşimler olan ve Tablo II.1 de verilen yerlerde de sosyoekonomik açıdan doğrudan veya dolaylı yollarla olumlu etkilerinin olması beklenmektedir. Tablo II.1 den de görüleceği üzere bu yerleşimler 0,41 km ile 15,5 km arasındaki mesafelerde yer almaktadırlar. Diğer taraftan, projenin çevresel etki alanları; projenin inşaat ve işletme dönemlerine ait kısa ve uzun vadeli etkilere bağlı olarak değişmektedir. Şöyle ki; projenin inşaat dönemi etkileri kısa vadeli ve geçici olacaktır. Bu kapsamda, inşaat faaliyetlerine bağlı en önemli etkiler gürültü ile tozdur ve santral çevresinde 500 m lik bir alan içerisinde değerlendirilerek, yapılan toz hesapları ve Akustik Rapor dikkate alınmıştır (bkz. Bölüm V.1.1 ve Bölüm V.1.11). Santral in işletme aşamasındaki etkileri Bölüm V.2 içerisinde değerlendirilmiş olup, sosyoekonomik etkilerinin yanı sıra en önemli etkisinin hava kalitesi üzerine olacağı öngörülmüştür. Santralin hava kalitesi üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 de de belirtildiği üzere emisyonun merkezinden, diğer bir deyişle 2 adet ve 62 m yüksekliğinde olacak egzoz gazı bacaları merkez olmak üzere baca yüksekliklerinin 50 katı yarı çapa (3.100 m) sahip 2 adet alan toplamı (2.849 ha) etki alanı olarak belirlenmiş ve modelleme çalışmalarına baz teşkil etmiş, ancak, modellemede çok daha geniş bir alan kullanılmıştır. Modellemeye ilişkin veriler ve model sonuçları Bölüm V.2.5 de, hava kalitesi etki alanının işlendiği topografik harita Şekil IV.1 de verilmiştir. 22 / 237

39 Şekil IV.1 Proje Etki Alanı 23 / 237

40 IV.2. IV.2.1. Proje ve Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Bölgenin Genel ve Lokal İklim Koşulları, Sıcaklık- Basınç- Yağış-Nem Dağılımları, Buharlaşma Durumu, Sayılı Günler, FEVK Bilgileri, Rüzgar Dağılımı vb. Bu Başlık Altında Yer Alan Bilgilerin Aylık-Mevsimlik-Yıllık Dağılımları İçermesi, Meteorolojik Data Setini Kapsaması - Lüleburgaz Meteoroloji İstasyonu Bülteni) Proje sahasının meteorolojik ve iklimsel özelliklerin belirlenmesinde ÇED Raporu komisyon üyesi olan Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından Lüleburgaz Meteoroloji İstasyonu na ait yılları arası verilerin kullanılması istenmiştir. Ancak modelleme çalışmaları için gerekli olan rüzgar verileri tedarikinde söz konusu istasyonda çok fazla eksik veri olması sebebiyle, meteorolojik ve iklimsel özelliklerin belirlenmesinde Kırklareli Meteoroloji İstasyonu na ait yılları verisinin kullanılmasına yine Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından karar verilmiştir. Her iki istasyonunda proje alanına yaklaşık olarak aynı mesafede yer alması, hakim rüzgar yönlerinin benzer olması sebebiyle hem modelleme çalışmalarının, hem de genel iklimsel özelliklerin ÇED Raporu kapsamında ortaya konmasında söz konusu iki istasyonunda kullanılmasında sakınca bulunmamaktadır. Modelleme çalışmaları için gerekli veri setinin Kırklareli İstasyonunda tam olması sebebiyle değerlendirmelerde bu istasyonun verilerinin kullanılmasına yönelinilmiştir. Bu kapsamda, meteorolojik ve iklimsel özelliklerin belirlenmesinde kullanılan verilerin yer aldığı ve Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) ne bağlı olan Kırklareli Meteoroloji İstasyonu uzun yıllar ( ) bülteni Ek-5 te verilmiştir. Bölgenin Genel İklim Şartları Kırklareli iklimi yörelere göre farklılık göstermektedir. Yıldız Dağları'nın kuzeye bakan kesimlerinde Karadeniz iklimi görülür. Buna bağlı olarak yazlar serin, kışlar ise soğuktur. Bu kesimde, yaz ve kış mevsimleri arasındaki sıcaklık farkı az olup, m² ye düşen yıllık ortalama yağış oranı mm dolaylarındadır. Denizden uzak iç kesimlerde ise karasal iklim görülmekte olup, yaz ve kış mevsimleri arasında sıcaklık farkı yüksektir. İç kesimler, her mevsim yağış almakla birlikte, yıllık yağış miktarı kıyı kesimlere göre oldukça azdır. Bu kesimlerde, yıllık sıcaklık ortalaması 13,1ºC, metrekareye düşen yağış ortalaması ise 772,8 mm dolaylarındadır. Diğer taraftan Hamitabat DGKÇS nin de yer aldığı ve Kırklareli nin en büyük yerleşimi olan Lüleburgaz İlçesi de iklim açısından benzer özellikler göstermektedir. İlçe de genel olarak yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise yağışlı ve soğuk geçmektedir. Genellikle kışın Balkanlardan gelen soğuk hava akımlarından etkilenilmektedir. Basınç Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık ortalama basınç 988,8 hpa dır. Maksimum basınç 1015,2 hpa, minimum basınç ise 957,5 hpa olarak ölçülmüştür. Ortalama, minimum ve maksimum basınç değerleri Tablo IV.1 da ve basınç değerleri grafiği Şekil IV.2 te verilmiştir. Aylar Ortalama Basınç (hpa) Tablo IV.1: Basınç Değerleri Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Ocak 991,2 1015,2 957,5 Şubat 989,7 1012,8 962,7 Mart 988,9 1013,1 962,4 Nisan 986,3 1004,3 965,1 Mayıs 987,1 998,9 972,4 24 / 237

41 Aylar Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Haziran 986,5 997,9 972,7 Temmuz 986,1 996,1 973,7 Ağustos 986,9 996,2 974,3 Eylül 989,2 1003,2 971 Ekim 991,5 1005,5 971,6 Kasım 991,3 1007,1 968,8 Aralık 990,9 1014,6 959,7 Yıllık 988,8 1015,2 957,5 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.2: Basınç Değerleri Grafiği Sıcaklık Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 13,2ºC dir., Sıcaklığın en düşük olduğu ay -15,8 ºC ile Ocak, aylık ortalama sıcaklığın en yüksek olduğu ay 42,5 ºC ile Temmuz ayıdır. Sıcaklık değerleri Tablo IV.2 de ve sıcaklık değerleri grafiği Şekil IV.3 te verilmiştir. Aylar Minimum Sıcaklık ( o C) Tablo IV.2: Sıcaklık Değerleri Ortalama Sıcaklık ( o C) Maksimum Sıcaklık ( o C) Ocak -15,8 2,8 18,1 Şubat -15 3,9 21 Mart -11,8 6,8 25,7 Nisan ,4 Mayıs 1,4 17, / 237

42 Aylar Minimum Sıcaklık ( o C) Ortalama Sıcaklık ( o C) Maksimum Sıcaklık ( o C) Haziran 5,8 21,6 39,8 Temmuz 8,8 23,9 42,5 Ağustos 8,7 23,2 40,4 Eylül 3 19,2 37 Ekim -3,4 13,9 37,4 Kasım -7,2 8,9 33,4 Aralık -11,1 5 21,6 Yıllık -15,8 13,2 42,5 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.3: Sıcaklık Değerleri Grafiği Yağış Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık toplam yağış ortalaması miktarı 561,3 mm ve maksimum yağış miktarı 128,3 mm dir. Yağış değerleri Tablo IV.3 de ve yağış değerleri grafiği Şekil IV.4 de verilmiştir. Aylar Tablo IV.3: Yağış Değerleri Toplam Yağış Ortalaması (mm) Maksimum Yağış Miktarı (mm) Ocak 60,1 91,5 Şubat 47,8 56,1 Mart 48,4 128,3 26 / 237

43 Aylar Toplam Yağış Ortalaması (mm) Maksimum Yağış Miktarı (mm) Nisan 44 39,7 Mayıs 49,9 57,4 Haziran 47,1 55,2 Temmuz 26,8 74,9 Ağustos 21,6 50,2 Eylül 33,4 71,4 Ekim 49,3 84,8 Kasım 62 57,1 Aralık 70,9 82 Yıllık 561,3 128,3 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.4: Yağış Değerleri Grafiği Standart Zamanlarda Ölçülen En Yüksek Yağış Miktarı Ve Tekerrür Grafikleri Bölgeye ait standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerleri tablosuna göre 24 saatte 100 yıllık en çok yağış miktarının 85,6 mm olduğu görülmekte olup proje bu değerler göz önüne alınarak dizayn edilecektir. Kırklareli Meteoroloji İstasyonu nda gözlenen en büyük yağış değerleri ve yağış şiddet süre tekerrür eğrileri Ek-5 te verilmiştir. Bölgeye Ait FEVK Bilgileri Projenin gerçekleştirileceği Kırklareli İli sınırları içerisinde kaydedilmiş olan FEVK bilgileri Tablo IV.4 te sıralanmıştır. Tablo IV.4 de bakıldığında en son kaydedilen FEVK olayı tarihinde gerçekleşen, insanların ve hayvanların ulaşım ve yerleşim yerlerinin zarar gördüğü yağış ve sel olayıdır. Projenin inşaat ve işletme döneminde gerçekleştirilecek faaliyetlerde, bölgeye ait FEVK bilgilerine dikkat edilerek faaliyetler gerçekleştirilecektir. 27 / 237

44 Tablo IV.4: Fevk Bilgileri Tarih Yer Olay Zarar Kırklareli Dolu Dolu zirai ürünlere zarar vermiş Kırklareli Yağış ve Sel Sellerden dolayı zirai ürünler, çevre ve yerleşim yerleri zarar görmüş Kırklareli Yağış, Sel ve Dolu Yağış, sel ve doludan dolayı zirai ürünler zarar görmüş Kırklareli Fırtına Fırtınadan dolayı zirai ürünler, çevre ve yerleşim yerleri zarar görmüş Kırklareli Kar Karayolu ulaşımı aksadı Kırklareli Yağış ve Sel Yerleşim yerleri zarar gördü Kırklareli Fırtına Ağaçlarda dallar kırıldı Kırklareli Dolu Ekinler yattı Kırklareli Yağış ve Sel İnsan, hayvan ulaşım ve yerleşim yerleri zarar gördü Kırklareli Dolu Ulaşım araçları zarar gördü Kırklareli Dolu Sebze bahçeleri zarar gördü Kırklareli Fırtına Yerleşim yerleri zarar gördü Kırklareli Yağış ve Sel İnsan, hayvan ulaşım ve yerleşim yerleri zarar gördü. Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Ortalama Nispi Nem Kırklareli Meteoroloji İstasyonu rasat verilerine göre, ortalama nem %69,69 olup en yüksek aylık ortalama nispi nem %80,2 ile Aralık ayında gözlemlenmiştir. Ortalama ve minimum nem değerleri Tablo IV.5 te ve grafiksel görünümü Şekil IV.5 te verilmiştir. Aylar Tablo IV.5: Ortalama Nispi Nem Değerleri Ortalama Nem (%) Minimum Nem (%) Ocak 78,6 20 Şubat 76,2 17 Mart Nisan 67,9 18 Mayıs 65,2 20 Haziran 61,2 14 Temmuz 58,6 15 Ağustos 60,4 14 Eylül 64,8 13 Ekim 72,6 14 Kasım 77,6 10 Aralık 80,2 16 Yıllık 69,69 10 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri 28 / 237

45 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.5: Ortalama Nispi Nem Değerleri Grafiği Sayılı Günler Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık toplam kar yağışlı günler sayısı 15,8, kar örtülü günler sayısı 6,5, sisli günler sayısı 15,1, dolulu günler sayısı 2, kırağılı günler sayısı 30,7 ve orajlı günler sayısı 23 tür. (bkz. Tablo IV.6 ve Şekil IV.6). Tablo IV.6: Sayılı Günler Verileri Tablosu Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Kar Yağışlı Günler Sayısı Kar Örtülü Günler Sayısı Sisli Günler Sayısı Ortalaması Dolulu Günler Sayısı Ortalaması Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması Toplam Orajlı Günler Sayısı Ortalaması 4,9 4,1 2,7 0,4 0,1 0,8 2,8 15,8 2,9 1,4 0,8 0 0,1 1,3 6,5 3,8 2,1 1,4 0,6 0,2 0, ,1 0,7 2,6 3,5 15,1 0,2 0,1 0,2 0,5 0,3 0,4 0,1 0, ,1 2,0 8 6,2 4,9 1 0,4 3,7 6,5 30,7 0,7 0,6 0, ,9 3,6 2,3 1,7 1 0,9 0,7 23,0 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri 29 / 237

46 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.6: Sayılı Günler Verileri Grafiği Maksimum Kar Kalınlığı Kırklareli Meteoroloji İstasyonu verilerine bölgenin maksimum kar kalınlığı 30 cm dir. Maksimum kar kalınlığı değerleri Tablo IV.7 de, maksimum kar kalınlığı değerleri grafiği Şekil IV.7 de verilmiştir. Tablo IV.7: Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri 30 / 237

47 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.7: Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Grafiği Buharlaşma Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre ortalama açık yüzey buharlaşması 1041,8 mm, günlük maksimum açık yüzey buharlaşması ise 15 mm dir. Buharlaşma değerleri Tablo IV.8 de ve buharlaşma değerleri grafiği Şekil IV.8 de verilmiştir. Tablo IV.8: Buharlaşma Değerleri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) 6,6 90,7 137,5 174,1 208,2 194,8 130,9 73,4 22,5 3,1 1041,8 Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri 6,8 8 10, ,7 13,2 6,7 5 5,4 15,0 31 / 237

48 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.8: Buharlaşma Değerleri Grafiği Rüzgâr Dağılımı Esme Sayılarına Göre Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgâr Yönü Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yönlere göre rüzgârın esme sayıları toplamı Tablo IV.9 de ve esme sayılarına göre yıllık rüzgâr diyagramı Şekil IV.9 da görülmektedir. Rüzgâr Yönü Tablo IV.9: Yönlere Göre Rüzgârların Esme Sayıları Toplamı AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri 32 / 237

49 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.9: Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre esme sayısı ile birinci derecede hâkim rüzgâr yönü kuzeydoğu (NE), esme sayısı ile ikinci derecede hâkim rüzgâr yönü doğu-kuzeydoğu (ENE), esme sayısı ile üçüncü derecede hâkim rüzgâr yönü doğudur (E). Yönlere göre rüzgârın mevsimlik esme sayıları toplamları Tablo IV.10 da, esme sayılarına göre mevsimlik rüzgâr diyagramları Şekil IV.10 da verilmiştir. Tablo IV.10: Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamları Rüzgâr Yönü Mevsimler İlkbahar Yaz Sonbahar Kış N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri 33 / 237

50 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.10: Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre aylık olarak çizilmiş olan esme sayıları diyagramları Şekil IV.11 de verilmiştir. 34 / 237

51 35 / 237

52 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.11: Esme Sayılarına Aylık Rüzgar Diyagramları 36 / 237

53 Yönlere Göre Rüzgâr Hızı Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre yönlere göre ortalama rüzgâr hızları Tablo IV.11 da ve yönlere göre ortalama rüzgâr hızı diyagramı Şekil IV.12 de görülmektedir. Rüzgâr Yönü Tablo IV.11: Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık N 2,2 2,3 2,2 1,8 1,6 1,8 1,8 1,8 1,8 2 1,9 2,1 1,9 NNE 2,6 2,6 2,4 2,1 1,8 1,9 1,9 1,9 1,9 2,2 2 2,1 2,1 NE 2,6 2,6 2,5 2, ,9 2 2,1 2,3 2,2 2,5 2,3 ENE 2,3 2,3 2,4 2,2 2 2,1 2,2 2,2 2,2 2,2 2,2 2,2 2,2 E 1,6 1,6 1,8 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,5 1,5 1,5 1,6 1,6 ESE 1,8 1,9 1,9 1,9 1,9 1,9 1,9 1,9 1,7 1,7 1,6 1,7 1,8 SE 1,8 1,9 1,8 1,8 1,8 1,7 1,7 1,7 1,6 1,7 1,7 1,9 1,8 SSE 2,2 2,2 2 2, ,8 1,8 1,7 1,8 2,1 2,1 2,0 S 2,2 2,4 2,2 2,3 2 1,9 1,7 1,7 1,9 2,1 2,2 2,2 2,1 SSW 2,4 2,5 2,7 2,8 2,3 2,3 1,8 1,9 1,9 2,3 2,3 2,5 2,3 SW 2,2 2,2 2,3 2,3 2,1 1,9 1,8 1,7 1,9 2,1 1,9 2,4 2,1 WSW 1, ,4 2,2 2,1 2 1,9 1,8 1,8 1,7 1,8 2,0 W 1, ,9 1,8 1,8 1,7 1,8 1,8 1,6 1,5 1,6 1,8 WNW 2,1 2,3 2,1 2,5 2,2 2,4 2,2 2,3 2, ,2 NW 2,3 2,1 2,1 2 1,8 1, ,9 2,3 2,0 NNW 2,6 2,7 2,5 2,1 2 2,1 2 2,2 2,1 2,2 2,1 2,3 2,2 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.12: Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı Diyagramı 37 / 237

54 Ortalama ve Maksimum Rüzgâr Hızı ve Yönü Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre ortalama rüzgâr hızı 1,8 m/sn dir. Maksimum rüzgâr yönü batı-kuzeybatı (WNW), hızı ise 33 m/sn dir. Ortalama ve maksimum rüzgâr yönü ve hızı verileri Tablo IV.12 de ve grafiği Şekil IV.13 te görülmektedir. Tablo IV.12: Ortalama ve Maksimum Rüzgâr Yönü ve Hızı Verileri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Rüzgâr Hızı (m/s) Maksimum Rüzgâr Hızı (m/s) Maksimum Rüzgâr Yönü 2,1 2,1 2,1 1,9 1,6 1,6 1,6 1,6 1,7 1,8 1,8 2 1,8 31,3 27,4 26,9 26,9 23,4 25, , ,4 25,9 33 NNE NNE S WNW W WNW WNW WNW NNW NNE N NNE WNW Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.13: Ortalama ve Maksimum Rüzgâr Hızı ve Yönü Grafiği Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı Kırklareli Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık toplam fırtınalı gün sayısı 10,5 tir. Yıllık toplam kuvvetli rüzgârlı gün sayısı 46,7 dir. Fırtınalı ve kuvvetli rüzgârlı gün sayıları verileri Tablo IV.13 de ve fırtınalı ve kuvvetli rüzgârlı günler grafiği Şekil IV.14 de görülmektedir. 38 / 237

55 Tablo IV.13: Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayıları Verileri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Ortalaması 1,7 1,5 1,2 0,9 0,5 0,5 0,3 0,3 0,3 1 0,9 1,4 10,5 4,2 4,4 5 4,4 3,1 3,5 3,7 3,4 3,6 3,9 3,2 4,3 46,70 Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Kaynak: Kırklareli Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil IV.14: Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Grafiği Proje kapsamında inşaat döneminde oluşacak toz emisyonu ve işletme döneminde oluşacak NO 2, ve toz dağılımının ortaya konulabilmesi amacıyla Aermod programında modelleme çalışması yapılmıştır (bkz. Ek-17). Modelleme çalışmalarında kullanılacak meteorolojik istasyon verilerinin seçilmesinde en önemli etmen verilerin (özellikle rüzgar verilerinin) proje alanını mümkün olan en iyi şekilde temsil etmesidir. Diğer bir konu ise modelleme çalışmalarında kullanılacak meteorolojik verilerin saatlik bazda sıcaklık, basınç, bulutluluk, rüzgar hızı ve yönü değerlerini içermesidir. Bu bağlamda, hava kalitesi modelleme çalışmasında kullanılmak üzere öncelikle proje alanı yakınındaki meteoroloji istasyonları araştırılmıştır, Kırklareli Meteoroloji İstasyonu proje sahasına en yakın saatlik ölçüm yapabilen istasyondur, Bu sebeple saatlik sıcaklık, bulutluluk, rüzgar vb, veriler bu istasyondan alınmış ve üst atmosfer verileri içinde aynı istasyon verileri kullanılmıştır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü ile görüşülerek uzun yılları temsil eden en son yıl 2010 olarak belirlenmiştir ve 2010 yılı verileri modelleme çalışmalarında kullanılmıştır. Şekil IV.15 te uzun yıllar ve 2010 yılı rüzgar esme sayıları grafikleri verilmiştir. 39 / 237

56 Şekil IV.15: Uzun Yıllar ve 2010 Yılı Rüzgar Gülü Diyagramları AERMOD modeli için bir çalışma alanının tanımlanması ve bu alanın alıcı ortam elemanlarına ayrılması gerekmektedir. Hava kirlenmesine katkı değerinin hesaplanması ve hava kalitesi ölçümü ile ilgili esaslar SKHKKY Ek-2 de belirtilmiştir. Bu esaslara uyularak, tesis etki alanı Emisyonların merkezinden itibaren SKHKKY Ek-4 de verilen esaslara göre tespit edilmiş baca yüksekliklerinin 50 katı yarıçapa sahip alan olarak tanımlanmıştır.bu tanıma göre tesis etki alanı 3100 metre yarıçaplı daire olarak bulunmaktadır. Fakat kirleticilerin dağılımının etraftaki köylerde oluşturacağı kirletici düzeylerinin tam olarak tespit edilebilmesi için bu alan bir kenarı metre olan bir kare olarak tanımlanmıştır ve bu alanda kartezyen grid metodu ile alıcı noktalar yerleştirilmiştir. Bu çalışma için alıcı ortam olarak tanımlanan kartezyen grid alanının merkezi tesisin orta noktası olarak belirlenmiştir. Kartezyen grid sisteminde iki alıcı nokta arası uzaklık 250 metre olarak tanımlanmış olup toplam 1681 alıcı nokta ile çalışılmıştır. Ayrıca, tesis bacalarının yakınında bulunan yüksek bina ve yapılar da modellemeye dahil edilmiştir. Bu sebeple, 135 metre yüksekliğindeki soğutma kulelerinin, kirleticilerin atmosferik dağılıma etkisi de modellemeye dahil edilmiştir. Modelleme çalışmasında inşaat döneminde PM10, işletme döneminde ise mevzuat sınır değerleri aştığı için NO 2 ve PM10 kirleticilerinin yayılımı modellenmiştir. Modelleme sonuçlarına göre inşaat dönemi boyunca günlük en yüksek PM10 konsantrasyonu 991,91 µg/m 3 ve yıllık en yüksek PM10 konsantrasyonu 371,12 µg/m 3 dir. SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 ye göre PM10 için verilen kısa vadeli sınır değer 100 µg/m 3 ve uzun vadeli sınır değer 60 µg/m 3 tür. Modelleme sonuçlarına göre, çalışmaya katılan 1681 alıcı noktadan 29 adetinde (%1,73) kısa vadeli sınır değer, 4 adetinde (%0,24) uzun vadeli sınır değer aşılmakta olup söz konusu değerler %5 in altındadır. İşletme döneminde ise NO 2 kirleticisi modelleme sonuçlarına göre günlük konsantrasyonlar içinde en yüksek değer 7,8 µg/m 3 tür. Bu değer SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 de verilen kısa vadeli sınır değer olan 300 µg/m 3 konsantrasyonunu aşmamaktadır. Buna ek olarak, yıllık periyotta yapılan 40 / 237

57 modellemede ise en yüksek değer 1,07 µg/m 3 olarak bulunmuştur. Bu değer yönetmelikte belirlenen uzun vadeli sınır değer olan 60 µg/m 3 değerini aşmamaktadır. Tesisten kaynaklı işletme dönemi boyunca kaynaklanacak PM10 kirleticisinin günlük modelleme sonuçlarında en yüksek konsantrasyon değeri 0,78 µg/m 3 olarak bulunmuştur. SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 ye göre PM için verilen kısa vadeli sınır değer 100 µg/m 3 tür. Modelleme sonucu sınır değeri aşmamaktadır. Yıllık modellemede ise sınır değer 60 µg/m 3 tür. Modelleme sonuçlarına göre yıllık en yüksek konsantrasyon 0,1 µg/m 3 olup bu değer sınır değerleri aşmamaktadır. IV.2.2. Jeolojik Özellikler (Bölgesel Jeoloji ve Faaliyet Alanı Jeolojisi) Jeolojik Yapının Fiziko- Kimyasal Özellikleri, Tektonik Hareketler ve Depremsellik, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi, Su Baskını v.s. Başlıkları Altında İncelenmesi, Proje Sahasının 1/ Ölçekli Genel Jeoloji Haritası ve İnceleme Alanına Ait 1/1000 ve/veya 1/5000'lik Jeolojik Harita ve Lejantı, Stratigrafik Kolon Kesiti, Jeoteknik Etüt Raporu) Bölgenin Genel Jeolojisi Istranca masifinin temel kayaları, almandin-amfibolit fasiyesi koşullarında metamorfizmaya uğramış granit gnays, stavrolit disten şist, gnays, amfibolit, granatlı şist ve kalkşistten oluşmuştur. Granitik-metamorfik bu temel olasılı Permiyen yaşlı güneyde konkordan, kuzeyde diskordan özellikteki granitoidlerle kesilmiştir. Üzerine Permiyen-Alt Mesozoyik yaş aralığında çökelmiş, çalışma alanı batı ve orta bölümünde alüvyal yelpaze çökelleri olan kırıntılarla başlayıp denizel karbonatlarla biten, orta ve doğu kesimde ise, karasal ve sığ denizel kırıntılı kayalarla başlayıp, denizel şeyller, türbiditlerle süren ve volkanotortullarla son bulan, yer yer bazik ara katkılı, az metamorfik örtü kayaları yer alır [21]. Tüm bu kayalar, Srednogorie ya da Tetis'in kapanımına bağlı olarak gelişen, Üst Jura-Alt Kretase yaşlı, adayayı kökenli granitik-granodiyoritik Dereköy-Demirköy sokulumları tarafından kesilmektedir. Bu sokulumlar yanında, sıkışma ve gerilmeli sistemlerin oluşturduğu sağ yönlü doğrultu atımlı fay demeti/çifti arasında kalan Istranca masifinde, sol yönlü rotasyonel hareketler ve bu hareketlere uyumlu, devrik izoklinal kıvrımlar ve kiremitsi (imbricate) yapılar gelişmiştir. Sağ yönlü bölgesel burulma bir yandan masifin yükselimini sağlarken, diğer yandan, Srednogorie'nin kapanması pahasına Karadeniz'in en batı kesiminin açılmasına (Permo-Triyas) ve gerilmeli Trakya Havzası nın bugünkü şeklini almasına (Alt Jura-Eosen) neden olmuştur. Istranca masifi, Üst Kretase'de, bazaltik volkanizma ve piroklastiklerin egemen olduğu kırıntılı kayaların (İğneada Grubu) çökeldiği İğneada dolayları dışında, pozitif alan haline gelmiştir. Trakya havzası güneyinde Alt Eosen'de başlayan transgresyon, Üst Eosen'de tüm havzayı kaplamış ve Istranca dağları üzerine ilerlemiştir. Tabanı faylarla kontrol edilen havzada, sığ deniz klastikleri ile başlayan ve resifal karbonatlarla devam eden çökelim, Istranca masifi kayaları üzerinde alüvyon yelpazesi - iç şelf fasiyesinde durulmuş kırıntılılarla başlamış ve resifal karbonatlarla sürmüştür. Eosen ve resif gerisi fasiyesinde çökelmiş Alt Oligosen birimleri ise, Istranca'dan havza içerisine doğru yanal yönde geçiş gösterirler. Alt Oligosen ve sonrası gelişen regresyon sonucu, Trakya havzası ve kuzeyi, denizel-delta ortamdan, lagün-akarsu ortamına geçerken, Çatalca yükseliminin kuzey ve kuzeydoğusunda denizel Oligosen çökelimi sürmüştür. Oligosen sonunda göl, lagün, bataklık ve kanal dolgusu gibi karasal 41 / 237

58 fasiyeslerin egemen olduğu Trakya bölgesinde, Miyosen süresince bölgede Alt Oligosen'den beri devam eden yükselimlere bağlı olan çökelmezlik/aşınma sürecine paralel olarak, menderesli akarsu, lagün ve taşkın ovası çökelleri etkinliklerini sürdürmüştür. Pliyosen dönemindeki flüviyal ve kanal dolgusu birimleri ile günümüzde boydan boya uzanan güncel çökeller, paleo-yapıyı yansıtır bir morfoloji çizerler. Bölgenin Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından 1/ ölçekli olarak hazırlanan genel jeoloji haritası Şekil IV.16 da verilmektedir. 42 / 237

59 Şekil IV.16: Bölgenin Genel Jeoloji Haritası 43 / 237

60 Faaliyet Alanı Jeolojisi Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından 1/ ölçekli olarak hazırlanan jeoloji haritası incelendiğinde (bkz. Şekil IV.16) proje alanının tamamen Ergene Grubu olarak adlandırılan Pliyosen yaşlı karasal kırıntılı birimler üzerinde yer aldığı görülmektedir. Faaliyet alanında tabanda Ergene Grubu na ait Erken Pliyosen yaşlı Çorlu Formasyonu yer almaktadır. Bu tabakalar çakıllı, kaba taneli kum ve siltli, killi kumdan oluşmakta olup, en kalın kesimlerinde kalınlığı yaklaşık 350 m dir. Bu seviyenin üzerinde Ergene Grubu na ait Geç Pliyosen yaşlı Babaeski Formasyonu bulunmaktadır. Siltli kil ara tabakalı siltli, killi kum-ince çakıl taşından oluşan bu formasyonun kalınlığı m civarındadır (İTÜ, 1984). Kırmızı ve kahverengi bu karasal çökellerden matriks destekli çakıltaşları, moloz ve çamur akması süreçleri sonucu depolanmıştır. Tane destekli kanallı çakıltaşı ve kumtaşları ise yaygı akması ve akarsular ile taşınıp biriktirilmişlerdir. Akmalar, yüzey akmaları biçiminde gelişmiş ve yer yer sığ kanal gelişmelerine neden olmuştur. Moloz, çamur ve yaygı akmaları, alüvyon yelpazelerinin gelişiminde görülen etkin süreçlerdir. Bu özelliklerine göre, birim, Istranca masifinden beslenen ve genellikle Ergene Grubu üzerinde gelişen alüvyon yelpazesi görünümündedir (MTA, 2002). Bölgeye ait 1/ ölçekli jeoloji haritası Ek-18 de, Jeoteknik Etüd Raporu Ek-19 da, stratigrafik istif ise Şekil IV.17 de sunulmaktadır. Yapılan Sondajlar ve Zemin Profili 1984 yılında İTÜ Yapı Deprem Uygulama Araştırma Merkezi tarafından gerçekleştirilen Jeoteknik Etüt çalışmaları kapsamında faaliyet alanında yaklaşık 50 m aralıklarla 28 sondaj yapılmıştır. Üç tanesinin derinliği 30 m, diğerlerinin ise 25 m olan sondajlarda örselenmiş ve örselenmemiş örnekler alınmıştır. Gerçekleştirilen saha gözlemleri ile yapılan test sonuçlarının değerlendirmesi sonucunda faaliyet alanında kalınlığı 1,5 ile 3,0 m arasında değişen bir üst toprak seviyesinin bulunduğu gözlenmiştir. Üst toprak seviyesinin altında genellikle kahverengi-kırmızımsı kumlu, siltli, yüksek plastisiteye sahip kil seviyesi (CH) yer almaktadır. Bu seviyenin bazı kesimlerinde kaba taneli malzeme oranı artmakta olup, bu kesimlerde zemin düşük plastisiteye sahip siltli kil (CL) veya kumlu kil (SC) özellikleri göstermektedir. Bu seviyenin kalınlığı 1,5-4,5 m arasında değişmekte olup, ortalama olarak 2,5-3,0 m civarındadır. Bu slitli kil seviyesinin altında kahverengi-kırmızımsı siltli, killi, çakıllı kum veya kumlu çakıl seviyesi görülmektedir. Bu seviye içerisinde tane boyu dağılımı değişimler göstermekte olup, zemin türü, kumlu çakıl (GW) ile çakıllı kum (SC) aralığında kaba taneli zemin gruplarından birine ait olarak değerlendirilebilmektedir. Toprak yüzeyinden itibaren yaklaşık 8,5-9,0 m derinlikte, bahsi geçen siltli, killi kum seviyesinin altında, bazı kesimlerde marn özellikleri gösteren yeşil-beyaz renkli, siltli kil seviyesi bulunmaktadır. Bu seviyenin altında ise kalınlığı 4,5 ile 9,0 m arasında değişen ve hemen üzerinde yer alan kum seviyesi ile benzer özellikler gösteren siltli, killi, çakıllı kum seviyesi yer almaktadır. 44 / 237

61 Şekil IV.17: Trakya Havzası Genelleştirilmiş Stratigrafi Kesiti (TPAO dan değiştirilmiştir) (Güler, 2005) 45 / 237

62 Depremsellik ve Heyelan T.C. Bayındırlık Bakanlığı na bağlı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi tarafından 1996 yılında yayınlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre Hamitabat DGKÇS sahası 4. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır (bkz. Şekil IV.18) yılında İTÜ Yapı Deprem Uygulama Araştırma Merkezi tarafından gerçekleştirilen Jeoteknik Etüt çalışmaları kapsamında belli bir zaman diliminde (inşa edilecek yapıların tahmini ömrü) meydana gelebilecek yıkıcı deprem olasılığını bilmek gerekliliği dolayısıyla sismik risk analizi yapılmıştır. Verilen bir zaman aralığında (T) magnitüdü M olan depremlerin olma olasılığı aşağıda verilen formül ile belirlenebilmektedir. P(M, T) = 1 - e -N(M)T (1) Yukarıda verilen formülde N(M) M magnitüdlü depremlerin ortalama oluş sayısı olarak tanımlanmakta olup, aşağıda verilen formül ile hesaplanmaktadır. N (M) = 10 a 1 - M b (2) Burada a 1 ve Mb değerleri faaliyet alanı için (a)=4,63 ve (b)=0,746 olarak hesaplanmış olan parametreler kullanılarak belirlenmektedir. Faaliyet alanında magnitüdü 4 den büyük depremlerin ortalama oluş sayısı hesaplanmış olup, Lüleburgaz Bölgesi nin sismik riskinin Marmara Bölgesi nin sismik riskinden az olduğu görülmüştür (İTÜ, 1984). Belli bir bölge için M magnitüdlü bir depremin ortalama tekrarlanma periyodu, θ, aşağıdaki denklem ile belirlenebilmektedir. θ = 1 / N (M) (3) Bu denkleme göre Lüleburgaz Bölgesi için depremlerin oluş sayısına ait eğri dikkate alındığında, magnitüdü 6 olan depremlerin tekrarlanma periyodu aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır. θ = 1/ 0,0146 = 68 yıl Verilen bir zaman aralığında, T, belli bir magnitüde sahip depremlerin olma olasılığı Formül (1) kullanılarak hesaplanmıştır. Buna göre, 50 yıllık bir zaman diliminde magnitüdü 6 olan depremlerin olma olasılığı yaklaşık %50 dir. İnşa edilmesi planlanan yapıların tahmini ömrüne göre tekrarlama periyodu temel alınarak beklenen en kuvvetli depremin magnitüdü belirlenebilmektedir. Proje kapsamında inşa edilmesi planlanan yapıların tahmini ömrü 50 yıl olarak alındığında, tasarım için beklenen en kuvvetli depremin magnitüdü 5,5 < M < 6,0 olarak alınmalıdır. Proje sahasını gösteren fay haritası Şekil IV.19 te (MTA, 1992), yılları arasında Türkiye de meydana gelen hasar yapıcı depremler haritası Şekil IV.20 te verilmiştir. Şekillerden de görüleceği üzere Hamitabat DGKÇS sahası yakınlarında aktif fay görünmemektedir ve 1900 lü yıllardan bu yana hiç hasar yapıcı deprem olmamıştır. Konuyla ilgili olarak 1984 yılında İTÜ Yapı 46 / 237

63 Deprem Uygulama Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan Jeoteknik Rapor da belirtildiği üzere, DSİ tarafından Ergene Bölgesi nde gerçekleştirilen jeofizik araştırmalar sırasında gözlenen güneydoğukuzeybatı istikametinde uzanan Büyük Karıştıran-Lüleburgaz Fayı santral sahasını etkilemeyecektir. Bu kapsamda, santralin deprem konusunda tehlike arz edecek boyutta bir riski bulunmadığı söylenebilir. Ancak, olası bir deprem karşısında, proje alanı içerisinde kurulacak tesislerin, bir deprem sırasında bütünlüğünü koruması için, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Diğer taraftan, santral alanının genel topografik yapısı göz önüne alındığında, kaya düşmesi, heyelan, orman yangını v.b. konularda afet riski bulunmadığı söylenebilir. Şekil IV.18: Kırklareli İli Deprem Haritası 47 / 237

64 Kaynak: MTA, 1992 Şekil IV.19: Bölgenin Aktif Fay Haritası Kaynak: Deprem Dairesi Başkanlığı Şekil IV.20 Hasar Yapıcı Depremler Haritası 48 / 237

65 IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikleri (Yer Altı Su Seviyeleri, Halen Mevcut Her Türlü Keson, Derin, Artezyen v.b. Kuyu Emniyetli Çekim Değeri; Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Yer Altı Suyunun Mevcut Ve Planlanan Kullanımı) Hamitabat DGKÇS sahasının da içerisinde bulunduğu Ergene Havzası nın akiferini Üst Miyosen ve Pliyosen yaşlı birimler oluşturmaktadır. Üst Miyosen serilerinin yüzeylendiği havzanın doğu ve batı bölümünde serbest akifer şartları, bunların üzerine gelen Pliyosen serilerinin yer aldığı ve Santral sahasının da bulunduğu orta kısımlarda ise basınçlı akifer şartları gözlenmektedir. Ancak, piezometrik seviyedeki düşme nedeniyle hâlihazırda artık serbest akifer gibi çalışmaktadır. Kırklareli İli nin toplam yeraltı suyu potansiyeli 125,0 hm 3 /yıl civarındadır. Santral alanının da içerisinde yer aldığı Ergene Havzası akifer sınırları fay ve antiklinal gibi yapısal unsurlar tarafından belirlenmiştir ve akiferin yıllık ortalama rezervi 337,5 hm³ tür. Toplam akifer kalınlığı 600 m civarındadır. Havza rezervinin %60 dan fazlası içme ve sanayi suyuna tahsis edilmiş durumdadır. Ayrıca elliye yakın sulama kooperatifine ait 350 civarındaki kuyudan hektarın üzerinde bir alan sulanmaktadır. [15] Ergene Havzası nda alüvyon ile Pliyosen ve Miyosen yaşlı birimler içerisinde açılan, verimleri derinliklerine göre değişen sayısız kuyu bulunmakta olup, bölgede yerüstü sulamaları dışında içme, kullanma ve sanayi suyu ağırlıklı olarak yeraltı suyundan sağlanmaktadır. [15] Çeşitli Devlet Kurumları tarafından araştırma ve işletme amaçlı açılan sondaj kuyularına ilaveten, derinlikleri m arasında değişen ve çoğunlukla Pliyosen - Miyosen seriler içerisinde açılan birçok özel sondaj kuyusu da havzada bulunmaktadır (DSİ, 2001). Tesiste halihazırda kullanılan ve yenileme projesi sonrasında da kullanılmaya devam edilecek olan proses ve içmesuyu, tesise ait 4 adet yaklaşık 200 metre derinliğindeki kuyudan sağlanmaktadır (bkz. Bölüm V.2.1). Bu kapsamda DSİ 11.Bölge Müdürlüğü tarafından verilen kuyu izin belgeleri Ek-7 de verilmiştir. Diğer taraftan, kuyu sularının özelliklerinin belirlenmesi amacıyla tarihinde Santral sahası içerisinde yer alan 4 adet kuyudan örnekler alınmış ve kalite sınıflarının değerlendirilebilmesi amacıyla Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği (YSKYY) Ek-5 Tablo 5 e göre değerlendirilmiştir. Numunelere ait detaylı değerlendirme sonuçları Bölüm IV.2.16 da, analiz sonuçları ise Ek-7 de verilmiştir. Kuyuların özelliklerine ait genel bilgiler aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Kuyu No.1 İzin Belgesi Numarası Maksimum Pompa Kapasitesi Statik Su Seviyesi Dinamik Su Seviyesi Çekilecek Su Miktarı Krk L/sn 129 m 139 m 2,4 L/sn 49 / 237

66 Kuyu No.2A İzin Belgesi Numarası Maksimum Pompa Kapasitesi Statik Su Seviyesi Dinamik Su Seviyesi Çekilecek Su Miktarı Krk L/sn 128 m 139,66 m 2,4 L/sn Kuyu No.2B İzin Belgesi Numarası Maksimum Pompa Kapasitesi Statik Su Seviyesi Dinamik Su Seviyesi Çekilecek Su Miktarı Krk L/sn 132 m 140,44 m 2,4 L/sn Kuyu No.3 İzin Belgesi Numarası Krk Numune Numarası 1 Maksimum Pompa Kapasitesi Statik Su Seviyesi Dinamik Su Seviyesi Çekilecek Su Miktarı 11 L/sn 132 m 148 m 2,4 L/sn IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (Yüzeysel Su Kaynaklanandan Gol, Dalyan, Akarsu Ve Diğer Sulak Alanların Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik Ve Ekolojik Özellikleri, Bu Kapsamda Akarsuların Debisi, Faaliyet Alanına Mesafesi Ve Mevsimlik Değişimleri, Taşkınlar, Su Toplama Havzası, Drenaj, Tüm Su Kaynaklarının Kıyı Ekosistemleri) Kırklareli İli nin su kaynakları potansiyeli aşağıda sunulmuş olup, daha kapsamlı bilgiler alt başlıklarda verilmiştir. [5] Yerüstü suyu (il çıkışı toplam ortalama akım) : 1.137,00 hm³/yıl Yeraltı suyu : 125,00 hm³/yıl Toplam su potansiyeli : 1.262,00 hm³/yıl Doğal göl yüzeyleri : 363 ha Baraj rezervuar yüzeyleri toplamı : ha Gölet rezervuar yüzeyleri toplamı : 54 ha Akarsu yüzeyleri toplamı : 114 ha Toplam su yüzeyleri : ha 50 / 237

67 Akarsular Santral alanının da içerisinde bulunduğu Ergene Havzası ndaki başlıca yüzeysel su kaynaklarını Meriç ve Ergene Nehirleri ile bu nehirlerin kolları oluşturmaktadır. Ergene Havzası 26 sı büyük olmak üzere toplam 67 alt havzadan oluşmaktadır. Ergene Nehri nin en önemli kolları (bkz. Şekil IV.21); Ergene Deresi, Çorlu Deresi, Sulucak Deresi, Lüleburgaz Deresi, Babaeski (Şeytan) Deresi, Teke Deresi, Ana Dere ve Hayrabolu Deresi dir (Topal, 2000) (Ordu, 2005), (Eylem Planı, 2008).[15] Ergene Deresi: Ergene Nehri, Ergene Deresi adıyla Tekirdağ Saray İlçesi nin kuzeyinde Yıldız (Istranca) Dağları nın 312 rakımlı Taşpınar Tepesi civarındaki Güneşkaya mevkiindeki kaynaklardan doğar ve kuzeydoğu-güneybatı yönünde akar. İnanlı yakınlarında Çorlu Deresi ile birleşerek Ergene Nehri adı altında kuzeybatıya döner. Çorlu Deresi: Çerkezköy ün doğusundan doğarak Boyacıçatağı, Lefka ve Paşaderesi ile birleşip Çerkezköy e ulaşır. Çorlu nun kuzeyinden geçtikten sonra Marmaracık ve Kütüklü Dereleri ni alır ve Muratlı nın kuzeyinden Ergene ye karışır. Su toplama havzası km 2, uzunluğu 62 km dir. Sulucak Deresi: Istranca Dağları nın güney yamaçlarındaki Sergen Bucağı yakınlarından kaynaklanan dere, Kumsayı Köyü yakınında, Ergene Nehri ne karışır. Oldukça uzun (55 km) olmasına karşın yaz aylarında kurumaktadır. Kaynak: [15] Şekil IV.21 Ergene Nehri ve Kolları Lüleburgaz Deresi: Istranca Dağları nın güney yamaçlarından doğmakta ve Celaliye ve Poyralı Dere ile birleştikten sonra, Katrancı yakınlarında Ergene Nehri ne karışmaktadır. Su toplama 51 / 237

68 alanı 633 km 2, uzunluğu 58 km olan derenin ortalama debisi 0,905 m 3 /sn dir. Temmuz- Eylül ayları arasında kurumaktadır. Babaeski (Şeytan) Deresi: Istranca lardan kaynaklanır. Babaeski den sonra Kuştepe Köyü yakınında Ergene ye karışır. Su toplama alanı 762 km 2, uzunluğu 60 km olan derenin ortalama debisi 2,54 m 3 /sn dir. Yaz aylarında kurumamasına rağmen suyu azalmaktadır. Teke Deresi: Ergene Nehri nin büyük kollarından biridir. Ana kolu sık sık taşkınlara sebep olan Süloğlu Deresi dir. Su toplama alanı km 2, uzunluğu 80 km olan dere, Istranca Dağları nın batısından kaynaklanmakta ve Pehlivanköy ün doğusunda Ergene ye karışmaktadır. Akarsuyun debisi, 13 m 3 /sn ye çıkabilmektedir. Ana Dere: Istranca Dağları nın Vize nin kuzeyinde kalan kesimlerinden kaynaklanan dere, daha sonra Pehlivanköy yakınlarında, Ergene Nehri ne karışmaktadır. Yıllık ortalama debisi 0,585 m 3 /sn dir. Hayrabolu Deresi: Güney-kuzey yönünde akan Hayrabolu Deresi, Hayrabolu İlçe Merkezi nden geçerek, kuzeyde Karakavak civarında, Ergene Nehri ne karışmaktadır. Uzunluğu 96,3 km ve debisi 4,88 m 3 /sn dir. Santral alanı civarındaki büyük akarsuların, santral alanına göre mesafeleri Tablo IV.14 de konumları ise Şekil IV.23 da verilmiştir. Tablo IV.14 Büyük Akarsuların Santral Alanına Göre Mesafeleri Akarsu Adı Mesafe (km) Yön Ergene Deresi 13,34 KB Çorlu Deresi 37,31 KB Sulucak Deresi 19,75 KD Lüleburgaz Deresi 7,58 KB Babaeski (Şeytan) Deresi 18,1 GD Teke Deresi 28,09 KB Ana Deresi 34,6 GB Hayrabolu Deresi 26,45 GB Diğer taraftan, Santral alanına en yakın dere Kayalı (Tatarköy) Deresi olup, santralin yaklaşık 300 m doğusunda bulunmaktadır (bkz. Şekil IV.22). Proje kapsamında faaliyet alanı ve çevresindeki akarsular ve mevsimsel akış gösteren kuru dere yataklarına zarar verilmeyecek, yatak akışları bozulmayacak, dere yataklarına ve dere yataklarına ulaşması muhtemel yerlere pasa malzeme, hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıklar atılmayacak, dere yatakları değiştirilmeyecek olup muhtemel çevre kirliliğinin önlenmesi için her türlü önlem alınacaktır. Baraj, Göller ve Sulak Alanlar Kayalıköy Barajı, Kırklareli Barajı, Armağan Barajı; Kırklareli sınırları içerisinde yer alan başlıca baraj gölleridir. Bu barajlara ait karakteristik özellikler aşağıda verilmiştir.[16] 52 / 237

69 Kayalıköy Barajı Yeri Akarsuyu Amacı İnşaatın Başlama- Bitiş Yılı Gövde Dolgu Tipi Kırklareli İli nin 14 km kuzeybatısında Teke Deresi Sulama+Taşkın Koruma+ İçmesuyu Toprak+Kaya Dolgu Gövde Hacmi 1,53 hm 3 Yükseklik (talvegden) Normal Su Kotunda Göl Hacmi Normal Su Kotunda Göl Alanı Sulama Alanı, İçmesuyu 68,7 m 149,86 hm 3 10,186 km ha, 5,96 hm 3 /yıl Edirne+0,49 hm 3 /yıl Kırklareli Kırklareli Barajı Yeri Akarsuyu Amacı İnşaatın Başlama- Bitiş Yılı Gövde Dolgu Tipi Kırklareli İl Merkezi nin 5 km doğusunda Şeytandere Sulama+Taşkın Koruma+ İçmesuyu Kil Çekirdek Kaya Dolgu Gövde Hacmi 1,46 hm 3 Yükseklik (talvegden) Normal Su Kotunda Göl Hacmi Normal Su Kotunda Göl Alanı Sulama Alanı, İçmesuyu 67,5 m 113,31 hm 3 5,98 km ha, 10,7 hm 3 /yıl 53 / 237

70 Armağan Barajı Yeri Akarsuyu Amacı İnşaatın Başlama- Bitiş Yılı Gövde Dolgu Tipi Kırklareli İl Armağan Köyü kuzeydoğusunda Kocadere Sulama (Kırklareli Barajı na derive) Kil Çekirdek Kaya Dolgu Gövde Hacmi 1,50 hm 3 Yükseklik (talvegden) Normal Su Kotunda Göl Hacmi Normal Su Kotunda Göl Alanı Sulama Alanı, İçmesuyu 57,5 m 51,50 hm 3 3,05 km ha Kırklareli nde yer alan diğer doğal göller ise Erikli Gölü, Mert Gölü, Pedina Gölü, Hamam Gölü ve Saka Gölü dür. İğneada nın güneyinde yer alan Saka Gölü, göl, sazlık ve ormanlık alanlarla birlikte yaklaşık 55 hektarlık bir alana sahiptir. Bu alan ilkbahar ve sonbaharda sular altında kalmakta, Avrupa ve Türkiye de nadir bulunan Subasar Ormanları nı oluşturmaktadır. Bu nedenle de bu bölgeye Saka Longosu adı da verilmektedir. Bu alan, Hamitabat DGKÇS nin kuzeydoğu istikametinde harita mesafesi olarak 60 km uzaklıkta yer almaktadır. Tatlı su ekosistemlerindeki fauna elemanlarını omurgalı ve omurgasız canlılar oluşturmaktadır. Bu canlılar çoğunlukla havza içerisindeki kirlenmemiş ya da az kirlenmiş akarsularda ve göl, gölet ve barajlarda dağılım göstermektedir. [5] Yukarıda söz konusu edilen baraj ve göllerin, santral alanına göre mesafeleri Tablo IV.15 de, konumları ise Şekil IV.23 da verilmiştir. Tablo IV.15 Baraj ve Göllerin Santral Alanına Göre Mesafeleri Akarsu Adı Mesafe (km) Yön Kayalıköy Barajı 38,00 KB Kırklareli Barajı 28,61 KB Armağan Barajı 45,43 KD Erikli Gölü 70,62 KD Mert Gölü 66,61 KD Pedina Gölü 63,00 KD Hamam Gölü 64,56 KD Saka Gölü 65,24 KD Diğer taraftan, Santral sahasının yaklaşık 2,0 km kuzeydoğusunda ise sulama amaçlı kullanılan Tatarköy Göleti yer almaktadır (bkz. Şekil IV.22). 54 / 237

71 Şekil IV.22 Hamitabat DGKÇS ve Yakın Çevresi Akarsu ve Göletler 55 / 237

72 Şekil IV.23 Hamitabat DGKÇS ve Etrafındaki Baraj, Göl ve Akarsular 56 / 237

73 Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Özellikler Endüstriyel, evsel ve tarımsal kökenli atık suların tamamı doğrudan ya da dolaylı olarak Ergene Nehri ne deşarj edilmektedir. Santral alanının da içerisinde yer aldığı Ergene Havzası nda bugüne kadar su kirliliği üzerine farklı kurum ve kuruluşlar tarafından birçok çalışma yapılmıştır. Tüm bu çalışmalar özellikle Ergene Nehri ve kollarının kirlendiğini göstermektedir. [15] Ergene Nehri ve kollarındaki su kalitesi ile ilgili uzun süreli izleme çalışmalarından birini DSİ yapmaktadır yılından itibaren değişik noktalardan iki ayda bir alınan numunelerde AKM, BOİ5, KOİ, NH4-N, NO2-N, NO3-N, sıcaklık, mineral yağ ve çözünmüş oksijen parametreleri ile birlikte çok sayıda parametre DSİ tarafından izlenmiştir. Su kalite sınıfları değişik parametrelere göre II ile IV arasında değişmektedir yılından itibaren su kalite sınıfı II. Sınıf ın altına hiç inmemiş, çoğu kere tüm parametrelere göre IV. Sınıf olmuştur. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ne göre II. Sınıf su az kirlenmiş suya, III. Sınıf su kirlenmiş suya ve IV. Sınıf su çok kirlenmiş suya karşılık gelen kalite sınıflarıdır. [15] Ergene Havzası Çevre Yönetimi Master Planı projesi kapsamında 2007 yılında Şubat, Mayıs ve Ağustos aylarında olmak üzere 3 kez örnekleme yapılmış ve bu çalışmada Ergene Nehri nin başlangıcından, Meriç Nehri ile birleşerek denize ulaştığı noktaya kadar yapılan örneklemede su kalite değişimleri incelenmiştir. Bu proje kapsamında 2007 yılında yapılan izleme çalışması, Çerkezköy sanayi bölgesinden itibaren kirlenmenin başlamakta olduğunu ve Çorlu-Lüleburgaz arasında en yüksek değerlere ulaştığını göstermiştir. Uzunköprü den itibaren ise su kalitesi iyileşmekte olup Meriç Nehri nin katılımı ile daha kaliteli bir su kütlesi ile karşılaşılmıştır (Master Plan, 2008). [15] Bölgedeki su kaynaklarının kalitesi üzerine yapılan başka bir çalışmada da havzadaki sanayi dağılımını temsil edici endüstrilerden ve Ergene Nehri, Çorlu Deresi, Sinandede Deresi ve Ergene Deresi su ve sedimentlerinden numuneler alınmıştır. Çalışmada nehir ve derelerdeki fiziksel-kimyasal parametreler yanında bir tuzlu su organizması ile zehirlilik testleri de yapılmış ve nehir ve derelerin ölçülen birçok parametre açısından IV.sınıf su kalitesinde olduğu ve zehirliliğin yüksek seviyelerde olduğu görülmüştür (bkz. Tablo IV.16). [15] Parametre Sinandede Deresi (Velimeşe) Tablo IV.16 Ergene Havzası Bazı Akarsularda Kirletici Parametre Değerleri Sinandede Deresi (Fakülte önü) Çorlu Deresi (Velimeşe) Çorlu Deresi (Deri OSB önü) Ergene Deresi (Referans Bölge) Ergene Nehri (Çiflikköy) IV.Sınıf Su Kalitesi Standartları ph 11,1 9,5 9,9 8,1 7,9 9 <6 veya >9 Sıcaklık( o C) 34 30,2 28, ,6 26,4 >30 ÇO (mg/l) 5,1 1,9 1,7 1,7 7,2 2,3 >3 KOI (mg/l) BOİ5 (mg/l) BOI5/KOI 0,30 0,39 0,42 0,47-0,38 - TÇM mg/l) >5000 AKM (mg/l) Top-P (mg/l) 1,5 2,4 9,6 5,7 3,1 3,6 >0,65 NH4-N (mg/l) Top-Cr (mg/l) 1,2 17,8 13, ,8 >2 0,02 0,08 0,05 39 <0,01 7,1 >0,2 Top-S (mg/l) 0,18 1,5 0,14 9,7 <0,01 2 >0,01 57 / 237

74 Parametre Sinandede Deresi (Velimeşe) Sinandede Deresi (Fakülte önü) Çorlu Deresi (Velimeşe) Çorlu Deresi (Deri OSB önü) Ergene Deresi (Referans Bölge) Ergene Nehri (Çiflikköy) IV.Sınıf Su Kalitesi Standartları Fe (mg/l) 1,7 13,2 17,8 69 1,1 12,5 >5 Renk (340 nm abs) 0,54 1,3 0,7 1,1 0,002 0,8 - TU 2,2 (t) 7,8 (t) 3,8 (t) 8,9 (t) nt 3,8 (t) - Kaynak: [15] Diğer taraftan, Santral alanı yakınındaki yüzeysel suların özelliklerinin belirlenmesi amacıyla tarihinde Santral sahası yakınında yer alan 4 adet yüzey suyundan örnekler alınmış ve kalite sınıflarının değerlendirilebilmesi amacıyla YSKYY Ek-5 Tablo 5 e göre değerlendirilmiştir. Numunelere ait detaylı değerlendirme sonuçları Bölüm IV.2.16 da, analiz sonuçları ise Ek-8 de verilmiştir. Ekolojik Özellikler Santral alanı yakın çevresindeki yüzeysel suların ekolojik özellikleri; tarihinde Santral sahası ve yakınında yapılan saha çalışmaları kapsamında değerlendirilerek, flora ve faunaya ilişkin detaylı değerlendirme sonuçları Bölüm IV:2.11 de, sucul yaşama ilişkin değerlendirme sonuçları Bölüm IV.2.6 da, kapsamlı Flora, Fauna ve Sucul Yaşam Değerlendirme Raporu ise Ek-11 de verilmiştir. IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut Ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri Üretiminde Ürün Çeşidi Ve Üretim Miktarları, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor Ve Benzeri Amaçlı Su Ve/Veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar) Daha önceki bölümlerde de bahsedildiği üzere Kırklareli İl Merkezi sınırları içerisinde, Kırklareli Barajı, Kayalıköy Barajı ve Armağan Barajı olmak üzere üç adet baraj yer almaktadır ve İl deki barajlar enerji üretiminden ziyade tarımsal sulama, içmesuyu ve taşkın önleme amaçlı değerlendirilmektedir. [5] Şöyle ki; Kayalıköy ve Kırklareli Barajları sulama, taşkın koruma ve içmesuyu teminine hizmet ederken, Kırklareli İlinin içmesuyu ihtiyacı Kırklareli Barajı ndan karşılanmaktadır. Armağan Barajı ise sulama ihtiyacına cevap vermektedir. Babaeski İlçesi nin içmesuyu ihtiyacı ise derin kuyulardan karşılanmaktadır. Çimenlidere Havzası nda yer alan 4 adet derin kuyudan toplam 80 L/sn su çekilmektedir. Pınarhisar Belediyesi sınırları içerisinde ise Hamam Suyu denilen ve atık suların da deşarj edildiği bir yüzeysel su bulunmaktadır ve İlçe nin içmesuyu ana kaynaktan temin edilmektedir. Ana kaynak debisi 30 L/sn dir ve ayrıca 3 adet derin kuyu bulunmaktadır. Vize Belediyesi sınırları içerisinde iki yüzeysel su bulunmaktadır. Bunlar Tabakhane Deresi ile Ana Dere dir. İlçe ye içmesuyu Kışladere Membası, Karpuz Kaldıran, Belediye Kuyusu ve Yediküpler- Asmakaya Kaynağı ndan karşılanmaktadır. Kofçaz Belediyesi sınırları içerisinde Kayalı Barajı na akan Kanara Deresi bulunmaktadır. İlçe nin içmesuyu ihtiyacı 10 L/sn kapasitedeki iki depoda toplanmak suretiyle, Küçük Bataklık ve Büyük Bataklık adlı iki ayrı kaynaktan sağlanmaktadır. Demirköy İlçesi nin içmesuyu Kadınkule Bölgesi nden temin edilmekte olup, cazibeli olarak gelmektedir. 5 adet yeraltı ve 1 adet de yüzeysel olmak üzere 6 adet kaynaktan 58 / 237

75 temin edilmektedir. Lüleburgaz İlçesi sınırları içerisinde Ergene Nehri ve Lüleburgaz Deresi olmak üzere iki yüzeysel su bulunmaktadır. İçmesuyu temini 20 adet derin içmesuyu kuyusundan sağlanmakta olup, toplam kapasite m 3 /sa dır. Pehlivanköy İlçesi nin belli başlı yerüstü suları kasabanın 1 km güneyinden geçen ve taşkın durumunda bütün alüvyon sahayı su altında bırakan Ergene Nehri ve kasabanın 2 km doğusunda Ergene Nehri ne karışan Kuştepe Deresi dir. Pehlivanköy ün içmesuyu ihtiyacının karşılandığı başlıca iki kaynak mevcuttur. Bunlar, Pehlivanköy e m deki Akarcakale drenaj ve membaları ile 2,5 km mesafedeki Kemer Bendi drenajıdır. [5] Kırklareli İlinde toplam dekar alanda yüzey ve yeraltı suyu kullanılarak sulama yapılmaktadır. Bu arazilerin dekarı Devlet, dekarı halk sulamasıdır. [5] Yapılan literatür çalışması doğrultusunda, Santral alanının da içerisinde yer aldığı Kırklareli nde herhangi bir su yolu ulaşımı tesisine rastlanmamıştır. Ancak, Kırklareli'nin 60 kilometreyi bulan Karadeniz kıyılarındaki Limanköy, tek doğal limandır. İğneada ve Kıyıköy, İl'in deniz ulaşımı açısından önemli iki merkezidir. Kırklareli'nin Karadeniz ile bağlantısı İl Merkezi ne 100 kilometre uzaklıktaki İğneada Limanı ndan olmaktadır. İğneada Limanı, ballıkçı barınağı olarak yapılmış ve 1972 yılında hizmete girmiştir. Liman Tesisleri, Denizcilik Müsteşarlığı'na bağlı olarak, İgneada Liman Başkanlığı tarafından işletilmektedir. Liman'da iki adet rıhtım mevcuttur. İğneada Limanı'ndan diğer limanlara 45 bin ton yük sevkiyatı yapılabilmektedir. Kıyıköy'de ise doğal bir kumsal ve iskele mevcuttur. Vize İlçesi Kıyıköy kasabasının iki yanında yer alan Pabuçdere ve Kazandere'nin, Karadeniz'e ulaştığı noktadan itibaren önemli bir bölümü, l. derece doğal sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. Her iki derenin denize kavuştuğu bölgede, yerli ve yabancı turistlerin sıklıkla ziyaret ettiği iki ayrı plaj mevcuttur. Söz konusu İğneada Limanı, Santral alanına harita mesafesinde yaklaşık 70 km mesafede iken, Kıyıköy 65 km mesafededir. [5] Ormanlık alanın önemli bir bölümü ile birlikte Saka, Pedina ve Hamam Gölleri doğal sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. Yine İğneada yakınlarındaki Mert ve Erikli Gölleri ile Sarpdere Köyü yakınlarındaki Dupnisa Mağaraları l. derece tescilli doğal sit alanlarıdır. Bölgede Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Dünya Bankası tarafından müştereken yürütülen koruma ve turizm amaçlı GEF II projesi çalışmaları halen devam etmektedir. Göllerin Santral alanına mesafeleri Şekil IV.23 da verilmiştir. İl de Erikli Gölü nde tatlı su balıkçılığı yapılmaktadır. İl genelinde 197 ortaklı 3 adet su ürünleri kooperatif de yer almaktadır. Ayrıca akarsu ve derelerde olta balıkçılığı da yapılmaktadır. En çok alabalık, miryana ve sazan avlanmaktadır. Alabalık, özellikle Dereköy, Balaban, Dolap Dere, Kara Dere, Kula, Çağlayık, Kazan ve Pabuç Dere deki doğal ortamlarda bol miktarda bulunmaktadır. [5] Yapılan literatür çalışmasında turizm, spor ve benzeri amaçlı başkaca bir su ve/veya kıyı kullanımına rastlanmamıştır. IV.2.6. Göl, Akarsudaki Canlı Türleri (Bu Türlerin Tabii Karakterleri, Ulusal Ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Bunların Üreme, Beslenme, Sığınma Ve Yaşama Ortamları; Bu Ortamlar İçin Belirlenen Koruma Kararları) Bu kapsamdaki değerlendirmeler Kırklareli il geneli ve Hamitabat DGKÇS sahası yakınında bulunan akarsu ve göletler olmak üzere iki ayrı başlık altında değerlendirilmiş ve aşağıdaki bölümlerde sunulmuştur. 59 / 237

76 Kırklareli İl Geneli İl de kara avcılığı yanında, Karadeniz de balık avcılığı da yapılmaktadır. Deniz balıkçılığı, suların sığ olması yüzünden kayık ve motorlarla yapılmakta, mevsime göre her tür balık avlanabilmektedir. Ayrıca akarsu ve derelerde olta balıkçılığı da yapılmaktadır. En çok alabalık, miryana ve sazan avlanmaktadır. Alabalık, özellikle Dereköy, Balaban, Dolapdere, Karadere, Kula, Çağlayık, Kazan ve Pabuçdere deki doğal ortamlarda bol miktarda bulunmaktadır. [5] İl de nesli gittikçe azalan ve yok olma tehlikesiyle yüz yüze gelen av hayvanlarını koruma altına almak, avcılığın daha bilinçli ve disiplinli yapılmasını sağlamak amacıyla, İl Av Komisyonu kararıyla Babaeski, Lüleburgaz, Pınarhisar ve Vize ilçelerinde yasak av sahaları belirlenmiştir. Ayrıca Saka Gölü Longozu Yaban Hayatı Koruma Sahası, Kazandere ve Pabuçdere nin yukarı kısımları ise doğal alabalık üretiminin artması, avlanmanın kontrol altına alınması amacıyla Alabalık Koruma Sahası olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, Pedina Gölü, Erikli Gölü, Mert Gölü (Kocagöl), Karadeniz sahil kesimi, çeşitli akuatik canlıları ve balıkları barındırmaktadır. Ayrıca, Erikli Gölü nde tatlı su balıkçılığı yapılmaktadır. [5] İl de, balık üretim çiftliklerinin yanın da bir adet Yaban Hayatı Koruma Sahası mevcuttur yılında ha lık bir alanda kurulan Kırklareli Demirköy Longos Yaban Hayatı Koruma Sahası nın en önemli özelliği geyik, karaca, su samuru gibi nesli tehlikede bulunan yaban hayvanı türlerini bünyesinde barındırmasıdır. [5] Tatlısu ekosisteminde fauna elemanlarını omurgalı ve omurgasız canlılar oluşturmaktadır. Bu canlılar çoğunlukla havza içerisindeki kirlenmemiş ya da az kirlenmiş akarsularda ve göl, gölet ve barajlarda dağılım göstermektedir. [5] Demirköy yakınlarında, Karaman Bayırı na 4 km mesafede bulunan Velika Deresi, dereboyu ve orman içi mesire yeri olmasının yanı sıra bol miktarda alabalığı da bünyesinde bulundurmaktadır. Ayrıca, Dereköy ün 7 km kuzeyinde, Türkiye-Bulgaristan Yolu na 100 m mesafede bulunan Dolapdere de de alabalık avlama olanağı bulunmaktadır. Karadeniz e egemen, kayalık bir zemin üzerinde bulunan Kıyıköy Beldesi nin kuzeyindeki koya Pabuçdere, güneyindeki koya ise Kazandere akmaktadır. Her ikisi de 1.Derece doğal sit alanı olarak tescilli olan bu derelerde alabalık, sazan ve kefal balıkları avlanabilmektedir. [5] İl doğal yapısı nedeniyle ilginç hayvan türlerinin yaşamasına olanak vermektedir. İğneada Longoz Ormanı Tabiatı Koruma Alanı civarında bir alan, geyik ve karaca av koruma ve üretim sahası olarak koruma altına alınmıştır. Kazan ve Pabuç Dereleri nin kaynak kesimleri Türkiye nin en önemli alabalık üretme alanı, İğneada ve Kastros arasında kayalık alanlar ile su altı mağaralarının bulunduğu alanlar ise türü tükenmekte olan Akdeniz Foku yaşama alanıdır. [5] IV.2.7. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları Kırklareli İl Çevre Durum Raporu nda (2011) da belirtildiği üzere, Kırklareli İli sınırları içerisinde jeotermal saha bulunmamaktadır. [5] 60 / 237

77 IV.2.8. Toprak Özellikleri Ve Kullanım Durumu (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Taşıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erozyon, Toprak İşleri İçin Kullanımı, Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır v.b) Proje alanının toprak açısından değerlendirilmesinde Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 1/ ölçekli toprak haritalarından faydalanılmıştır. Bölgeye ait toprak haritaları Ek-6 da sunulmaktadır. Büyük toprak grupları haritasına göre; Hamitabat DGKÇS sahasının bir bölümü vertisol, bir bölümü ise kireçsiz kahverengi topraklar üzerinde yer almaktadır (bkz. Ek-6). Bu toprak gruplarının tanımları aşağıda verilmektedir: Vertisoller: AC profilli topraklardır. A horizonu kalın, koyu renkli, fakat organik madde miktarı nispi olarak düşüktür ve CaCO 3 ihtiva edebilir. A horizonunun yukarı kısımları kuru iken, granüler yapıda ve çoğu halde çatlaklıdır. Bariz olarak yıkanma ve birikme horizoniarı yoktur. Vertisoller ağır bünyeli topraklardır. Kil fraksiyonunda %30 undan fazla şişme-büzülme kabiliyetine sahip killer bulunduğundan, ıslanma veya kurumalarla şişer veya büzülürler. Vertisoller için özel bir iklim tipi olmayıp, doğal vejetasyonları muhteliftir. Ana madde çok kireçli kil, marn, kil taşı, yumuşak tebeşirimsi kireçtaşı, ara tabakalı killer ve deniz, göl, ırmak oluşumlu kalkerli ince bünyeli materyaller ile marn, tebeşir, kireçtaşı ve kalkerli kil taşlarının ayrışmış olanlarıdır (KHGM, 1991). Kireçsiz Kahverengi Topraklar: Kireçsiz kahverengi topraklar, niteliği bozulmuş granit ve taneli madde içeriğinden dolayı meydana gelmiş A(B)C profilli topraklardır. A katmanı, kahverengi, kırmızımsı ve grimsi kahverengi renkli, gevşek veya pekişmiş dokuya sahiptir. B katmanı yoğun dokuya ve koyu kahverengi veya kırmızımsı kahverengi renge sahiptir. Kireçsiz kahverengi topraklar hidroklorik asit ile reaksiyona girmezler. Bu tip toprakların üst katmanı asidiktir ve drenajları iyidir. Arazi kullanım kabiliyet sınıfı bakımından, santral sahasının bir kısmı IV. Sınıf, bir kısmı ise II. Sınıf araziler üzerindedir (bkz. Ek-6). Arazi kullanım kabiliyet sınıfları Tablo IV.17 da verilmiştir. Tablo IV.17: Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunluk Kabiliyet Sınıfı İşlenmeye Elverişliliği Tarımı Kısıtlayan Faktörler I Birçok mahsul tipi için işlemeye uygundur. Çok az ya da hiç sınırlama yoktur. II III IV V VI VII Çeşitli mahsuller için uzun süreli işlemeye elverişlidir. Özel koruma önlemleri sağlayan belirli tipte ürünlerin ekimi için uygundur. Genel olarak tarımsal amaçlar için kullanıldığında özel bakım gerektirir. Uygun sürümle bir kaç özel tarımsal ürünün ekimine elverişlidir. Genel olarak tarımsal amaçlar için kullanıldığında özel bakım gerekir. Düz ya da hafif eğimli, taşlı ya da çok sulu toprak, sürülme ve ekime elverişli değildir. Genellikle çayır ya da orman alanı olarak kullanılır. Sürülme ve işlenmeye elverişli değildir. Çoğunlukla otlak ve orman alanı olarak kullanılır. Tarımsal faaliyetler için ekonomik değildir fakat zayıf otlak ya da ağaçlandırma sahası olarak elverişlidir. Toprak ve su kaybına karşı özel etki azaltıcı önlemler gerektirir. Erozyona açıktır ve işlendiğinde yapay drenaj gerektirir. Toprak derinliği, taş içeriği, nem ve eğim konusunda ciddi sınırlamalar vardır. Zayıf bir drenajı ve sürülmek için uygun olmayan bir yapısı vardır. Eğim ve sığ toprak açısından çok ciddi sınırlamalar vardır Sığ toprak, taş içeriği, eğim ve erozyon açısından sınırlamalar vardır. 61 / 237

78 Kabiliyet Sınıfı İşlenmeye Elverişliliği Tarımı Kısıtlayan Faktörler VIII Bitki örtüsü için uygun değildir. Rekreasyon ya da yaban hayatı için koruma alanı olarak kullanılabilir. Topraktan yoksundur. Kaynak: Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Erozyon derecesi bakımından santral sahasının bulunduğu arazi 1. Derece (hiç veya çok az) ve 2. Derece (orta) erozyon alanları içerisinde kalmaktadır (bkz. Ek-6). Halihazırda mevcut olan Hamitabat DGKÇS için tahsis edilmiş olan arazi, HEAŞ a aittir ve alan içerisinde mera, çayır vasfında arazi bulunmamaktadır ve halihazırda tarım amaçlı kullanım söz konusu değildir. IV.2.9. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları) Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları Hamitabat DGKÇS Yenileme Projesi, halihazırda faaliyetini sürdürmekte olan Santral alanı içerisinde kaldığından bu alan içerisinde herhangi bir tarımsal gelişme proje alanı ve özel mahsul plantasyon alanı bulunmamaktadır. [5] Diğer taraftan, Kırklareli İl genelinde ha sulu tarım ve ha kuru tarım arazisi olmak üzere toplam ha tarım alanı mevcuttur ve bu alanın hektarı diğer bir deyişle %30 dan fazlası, Hamitabat DGKÇS nin de içerisinde yer aldığı Lüleburgaz İlçesi nde bulunmaktadır. [5] Tarım arazilerinin % 82' sinde nadassız kuru tarım, % 18 sinde ise sulu tarım yapılmaktadır. Arazilerin, dekarı devlet, dekarı ise halk sulaması olmak üzere toplam dekarında sulama yapılmaktadır. [5] İl genelinde, tarım arazilerinin %82'sinde nadassız kuru tarım, %18 inde ise sulu tarım yapılabilmektedir ve arazilerin, hektarı Devlet, hektarı ise halk sulaması olmak üzere toplam hektarında sulama yapılabilmektedir. [5] İl de kuru tarım alanlarının yaygınlığı nedeniyle en çok tarla bitkileri üretilmektedir. Toplam ekilebilir arazinin içersinde buğday, birinci sırayı almakta ve ekilişteki payı yıllara göre %55 60 arasında değişmektedir. İkinci sırayı ise ayçiçeği almakta olup, ekilişteki payı %20 25 düzeyindedir. Kırklareli nde örtü altı sebze yetiştiriciliği konusunda son yıllarda önemli gelişmeler olmuştur. İl Özel İdaresi ve Sosyal ve Dayanışma Fonu kaynaklarından yararlanılarak gerçekleştirilen tesislere, daha sonra çiftçi öz kaynaklarıyla yapılan tesisler de eklenmiştir. [5] 2010 yılı hububat ve meyve üretiminin ilçelere göre dağılımı sırasıyla Tablo IV.18 ve Tablo IV.19 de verilmiştir. Tablo IV.18 Hububat Üretiminin İlçelere Göre Dağılımı (2010) Ürün İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Ürün İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Buğday Merkez Yulaf Merkez -- Babaeski (y.ot) Babaeski -- Demirköy 135 Demirköy 735 Kofçaz Kofçaz / 237

79 Ürün Arpa Çavdar Yulaf Dane Mısır Dane 1 ek. Mısır Dane 2 ek. İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Ürün İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Lüleburgaz Lüleburgaz -- Pehlivanköy Pehlivanköy -- Pınarhisar Pınarhisar -- Vize Vize -- Toplam Toplam 735 Merkez Merkez 60 Babaeski Babaeski Demirköy 23 Demirköy -- Kofçaz 213 Kofçaz -- Lüleburgaz Şeker Pancarı Lüleburgaz Pehlivanköy 788 Pehlivanköy Pınarhisar Pınarhisar Vize Vize 900 Toplam Toplam Merkez 140 Merkez Babaeski -- Babaeski Demirköy -- Demirköy -- Kofçaz 300 Kofçaz Lüleburgaz -- Ayçiçeği 1.ek Lüleburgaz Pehlivanköy 38 Pehlivanköy Pınarhisar 260 Pınarhisar Vize -- Vize Toplam 738 Toplam Merkez Merkez Babaeski -- Babaeski Demirköy 88 Demirköy -- Kofçaz Kofçaz -- Lüleburgaz 300 Ayçiçeği 2.ek Lüleburgaz Pehlivanköy 214 Pehlivanköy 11 Pınarhisar 560 Pınarhisar 80 Vize Vize 125 Toplam Toplam Merkez Merkez -- Babaeski Babaeski -- Demirköy 308 Demirköy -- Kofçaz -- Kofçaz -- Lüleburgaz Aspir Lüleburgaz -- Pehlivanköy 100 Pehlivanköy -- Pınarhisar Pınarhisar -- Vize 700 Vize 6 Toplam Toplam 6 Merkez Merkez Babaeski Babaeski Demirköy -- Demirköy -- Kanola Kofçaz -- Kofçaz 30 Lüleburgaz -- Lüleburgaz Pehlivanköy -- Pehlivanköy / 237

80 Ürün Mısır Silaj 1 ek. Mısır Silaj 2 ek. Çeltik Tritikale Dane Tütün İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Ürün İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Pınarhisar 325 Pınarhisar 600 Vize 125 Vize 63 Toplam Toplam Merkez Merkez Babaeski Babaeski Demirköy 564 Demirköy 732 Kofçaz Kofçaz -- Lüleburgaz Patates 1.ek Lüleburgaz 720 Pehlivanköy Pehlivanköy -- Pınarhisar Pınarhisar Vize Vize 413 Toplam Toplam Merkez Merkez Babaeski Babaeski Demirköy 186 Demirköy 82 Kofçaz -- Kofçaz 100 Lüleburgaz Soğan Kuru Lüleburgaz Pehlivanköy 875 Pehlivanköy -- Pınarhisar Pınarhisar 50 Vize Vize Toplam Toplam Merkez 77 Merkez 280 Babaeski Babaeski 600 Demirköy -- Demirköy 20 Kofçaz -- Kofçaz 9 Lüleburgaz 320 Sarımsak Kuru Lüleburgaz 350 Pehlivanköy Pehlivanköy -- Pınarhisar -- Pınarhisar 14 Vize -- Vize 720 Toplam Toplam Merkez H.Pancarı Merkez 680 Babaeski -- Babaeski 800 Demirköy 11 Demirköy 45 Kofçaz Kofçaz -- Lüleburgaz -- Lüleburgaz 400 Pehlivanköy 35 Pehlivanköy 200 Pınarhisar 225 Pınarhisar -- Vize 125 Vize -- Toplam Toplam Merkez 69 Merkez Babaeski -- Babaeski Demirköy -- Demirköy 141 Kofçaz -- Yonca Kofçaz 360 Lüleburgaz -- (y.oy) Lüleburgaz Pehlivanköy -- Pehlivanköy Pınarhisar -- Pınarhisar 450 Vize -- Vize / 237

81 Ürün Nohut İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Ürün İlçe Üretim Miktarı (ton/yıl) Toplam 69 Toplam Merkez 38 Merkez 300 Babaeski 2 Babaeski 75 Demirköy -- Demirköy -- Kofçaz -- Kofçaz -- Lüleburgaz 192 Korunga (y.ot) Lüleburgaz -- Pehlivanköy -- Pehlivanköy -- Pınarhisar 38 Pınarhisar 20 Vize 15 Vize 60 Toplam 285 Toplam 455 Kuru Fasulye Merkez 398 Fiğ (y.ot) Kaynak: [5] Merkez -- Babaeski 75 Babaeski 210 Demirköy 105 Demirköy -- Kofçaz 225 Kofçaz -- Lüleburgaz 180 Tritik (y.ot) Lüleburgaz -- Pehlivanköy 3 Pehlivanköy -- Pınarhisar 60 Pınarhisar -- Vize 42 Vize -- Toplam Toplam 210 Merkez Merkez -- Babaeski Babaeski -- Demirköy 465 Demirköy -- Kofçaz Kofçaz -- Lüleburgaz Yeşil Mercimek Lüleburgaz 45 Pehlivanköy 413 Pehlivanköy -- Pınarhisar 500 Pınarhisar -- Vize 120 Vize -- Toplam Toplam 45 Tablo IV.19 Meyve Üretiminin İlçelere Göre Dağılımı (2010) Meyve/İlçe Merkez Babaeski Demirköy Kofçaz Lüleburgaz Pehlivanköy Pınarhisar Vize Toplam Armut Ayva Elma Gold Elma Stark Elma Grans Elma Diğer Elma Amas Erik Kayısı Zerd Kiraz Şeftali Şeftali Nekt / 237

82 Meyve/İlçe Merkez Babaeski Demirköy Kofçaz Lüleburgaz Pehlivanköy Pınarhisar Vize Toplam Vişne Kızıl Muşmula Dut Badem Ceviz İğde İncir Fındık Nar Böğür Çilek Üzüm Sofralık Üzüm Şaraplık Kaynak: [5] Proje kapsamında, santral sahası dışında gerçekleştirilebilecek ve arazi kullanımını gerektiren işlemler için inşaat işlemlerine başlanmadan önce 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu gereğince, yatırımcı firma tarafından plan yapma yetkisine sahip kuruluş aracılığıyla müracaat edilecektir sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve meri mevzuata uyulacaktır. IV Orman Alanları (Ağaç Türleri Ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri Ve Kapalılığı Bunların Mevcut Ve Planlanan Koruma Ve/Veya Kullanım Amaçlan) Kırklareli İli nde Yıldız Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçları sık bir orman örtüsü ile kaplıdır. Bu ormanlar, kıyıdan başlayarak dağların yamaçları boyunca 1000 metreye kadar yükselir m. yüksekliğe ulaşan Yıldız Dağları nın kuzey yamaçları ile m.ye kadar olan güney yamaçlarında, doğu kayın ormanları yaygındır. Kayın ormanları, Yıldız Dağları nın genel doğrultusu olan Kuzeybatı-Güneydoğu istikametinde Bulgaristan sınırı yakınlarına ve İğne ada'nın güneyinde yer alan Panayır Deresi Havzasına kadar devamlı bir şerit halinde gelişmektedir. Yıldız Dağları nın kuzey yamaçlarında egemen olan kayınlar sahile doğru m.ye kadar devam etmektedir. Kıyıköy'de denize dökülen akarsuların açmış olduğu vadilerde kayın bulunmaz, ancak bu saha, Çoruh meşesi, Macar meşesi ye Saçlı meşe türleri ile örtülüdür. Bulgaristan sınırı ile doğuda Şükrü Paşa - Armağan (Hedye) hattı arasındaki alan ormanların egemen olduğu bölgedir. Buradan kuzeybatıya doğru gidildikçe kayın ormanlarının içerisine adacıklar halinde gürgen kümelerinin karıştığı görülür. Bu sahanın batısındaki ormanlarda ise saplı meşe egemendir. Ayrıca meşe ormanları içerisinde kızılcık, üyez, akçaağaç, fındık, muşmula ve yabani erik de bulunmaktadır [5]. Kırklareli İli hudutları dahilindeki ormanlar Kırklareli, Demirköy ve Vize Orman İşletme Müdürlükleri sınırları içinde yer almaktadır. Kırklareli İli Ormanlık alan miktarı ,0 ha. dır. Bunun 36392,5 hektarı bozuk orman niteliğindedir [5]. Nemli orman alanının orta bölümü ise, sık bir orman altı florasına sahip, kayın ormanları ile kaplıdır. Kayın ormanlarına Çoruh meşesi birlikleri karışmaktadır. Bu sahanın etek kesimlerinde ise 66 / 237

83 meşe ye gürgen ormanları yayılmaktadır. Kuzey yamaç boyunca 300 m.den sahile doğru olan kuşak, meşelerle kaplıdır. Yine bu kuşakta m. arası psödomaki topluluklar hâkim duruma geçer. Özellikle, Yıldız Dağları'nın en yüksek kesimini oluşturan Mahya Tepesi ye çevresinde tamamen kayın hâkimdir. Burada, optimum gelişme koşullarına sahip kayın yanı sıra, az da olsa meşe, gürgen, kızılcık, titrek kayak ve dişbudak türleri görülür [5]. Kayın ormanları, yüksek Yıldız Dağları'nın güney yamacında m.ye kadar inmektedir. Bu yamaçlardaki kayın ormanlarının bileşimine %30 40 nispetinde meşe ve gürgen de katılmaktadır [5]. Yıldız Dağları üzerinde Demirköy- Yeniceköy arasında tipik bir vejetasyon örtüsü kesiti görülmektedir. Bu kesitte dağların güney yamacında 450 m yüksekliğe kadar olan kesimlerdeki ormanlar tamamen tahrip edilmiş ve tarım alanı haline dönüştürülmüştür m. arasında meşe ye gürgen çalılıkları, 600 m.den sonra meşe-gürgen ye kayın karışık ormanları başlar m.den sonra, şistler üzerinde kayının flora dâhilindeki oranı artarak, zirveye doğru birlikler teşkil etmektedir. Kuzey yamaç boyunca 300 m.ye kadar saf kayın ormanları geniş alanlara yayılır. Demirköy'e kadar devam eden kayın ormanları, burada yerini sapsız meşe ormanlarına bırakır [5]. İğneada'nın doğusunda ve güneyinde, kıyı kordonları ile ağızları tıkanarak göl ye bataklık haline dönüşmüş saz ve bataklık bitkileri görülür. Bu saha dâhilinde nemli alüvyal tabanları kaplayan ve "Longos" denilen orman topluluğu vardır. Çok nemli bir zemin ve balçıklı topraklar üzerinde gelişmiş olan bu ormanın, zengin bir alt florası bulunmaktadır. Orman içinde yürümek adeta olanaksızdır. Longos ormanı, esas itibariyle dişbudak, kızılağaç, karaağaç, kavak, ceviz, ıhlamur ve söğütlerden oluşmaktadır [5]. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü ne bağlı Kırklareli Orman İşletme Müdürlüğü kayıtlarına göre orman varlığı verileri aşağıda verilmiştir. Proje alanının da sınırları içinde bulunduğu Lüleburgaz İşletme Şefliği sınırları içinde ha sı verimli koru, 5.415,5 ha sı bozuk koru olmak üzere toplam 9.470,5 ha ormanlık alan bulunmaktadır (bkz. Tablo IV.20). Şefliği Tablo IV.20: Kırklareli Orman İşletme Müdürlüğü Orman Varlığı Tablosu Verimli Koru (ha) Bozuk Koru (ha) Ormanlık Alan (ha) Ormansız Alan (ha) Genel Toplam (ha) Değirmendere 10681, , , , ,5 Dereköy 7.800, , , , ,5 Kırklareli , , , , ,0 Kirazpınar ,0 884, , , ,0 Kofçaz 6.384, , , , ,0 Lüleburgaz 4.055, , , , ,5 Pınarhisar , , , , ,5 Üsküp 9.739, , , , ,5 TOPLAM , , , , ,5 [5] Proje kapsamında yenileme faaliyetinin gerçekleştirileceği alan İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü, Kırklareli Orman İşletme Müdürlüğü, Lüleburgaz Orman İşletme Şefliği sınırları içinde kalmaktadır. Yenileme faaliyeti hali hazırda mevcut olan m 2 lik (67,72 ha) Hamitabat DGKÇS alanı içinde gerçekleştirilecek olup mevcuttaki santral alanı dışında başka herhangi bir arazi kullanımı söz konusu değildir. 67 / 237

84 Halihazırda mevcut olan santral alanı 1/ ölçekli meşcere haritası üzerine işlenmiş olup Şekil IV.24 de ve santral alanının orman arazileri üzerine dağılımı Tablo IV.21 de verilmiştir. Tablo IV.21 den görüleceği üzere 1/ ölçekli meşcere haritasına göre santral alanının m 2 lik (%33,47) kısmı bozuk meşe meşcere tipinde, m 2 lik (%46,88) kısmı iskan arazisinde ve kalan m 2 lik (%19,64) kısmı ise tarım arazisi olarak gözükmektedir. Ancak projenin gerçekleştirilmesi planlanan santral alanı uzun yıllardır kullanımda olan ve onaylı Çevre Düzeni Planları da dahil olmak üzere bütün planlara santral alanı olarak işaretlenmiş olan alandır. Dolayısıyla proje alanı orman alanı içinde değildir. Proje alanına en yakın ağaçlık alan ise, santral alanın 205 m güneydoğusunda yer alan koruluk bölge ve m kuzeydoğusunda yer alan orman alanıdır. Meşcere Tipi Tablo IV.21: Proje Alanının Meşcere Haritasına Göre Dağılımı Alan m 2 Alan (ha) Alan (%) Bozuk Meşe ,67 33,47 İskan ,75 46,88 Ziraat ,30 19,64 TOPLAM , / 237

85 Şekil IV.24: Proje Alanının İşlendiği 1/25000 Ölçekli Meşcere Haritası 69 / 237

86 Projenin gerçekleştirilmesi ile alakalı olarak İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nün görüşü ve ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu alınmıştır (bkz. Ek-13). Projenin gerçekleştirileceği santral alanı içinde Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş tarafından peyzaj amaçlı dikilmiş olan ağaçlık bir alan bulunmaktadır. Projede gerçekleştirilmesi planlanan iki yeni çevrim bloğundan bir tanesi, hali hazırda kullanılmayan mazot tanklarının bulunduğu alana, diğeri ise peyzaj amaçlı oluşturulmuş ağaçlık alana kurulması planlanmaktadır. Söz konusu ağaçlık alanda yeni çevrim bloğu için 150 kadar ağacın alandan kaldırılması gerekmektedir. Alandan kaldırılacak ağaçlardan öncelikle yaşları itibariyle taşınabilecek olanlar santral alanında başka bir yere taşınacak, yaşları itibariyle taşınamayacak olanlar kesilerek İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nün görüşleri doğrultusunda uygun şekilde değerlendirilecektir (bkz. Bölüm V.1.13). IV Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Av Hayati Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit Ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan Ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar, Faaliyet Alanının Söz Konusu Koruma Alanları Arasındaki Mesafelerin 1/25000 Ölçekli Haritada Gösterimi) Türbin yenileme projesinin yürütüleceği mevcut Hamitabat DGKÇS alanı içerisinde herhangi bir koruma alanı bulunmamakla birlikte; Kırklareli İli nde bir adet milli park yer almakta olup, tarihinde İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı adıyla ha alanda ilan edilmiştir. Hamitabat DGKÇS nin, Milli Parka olan harita mesafesi yaklaşık 62 km dir. İlde tabiat anıtı yoktur. İğneada nın güneyinde yer alan Saka, İğneada dan 25 km uzaklıktaki Pedina ve 20 km uzaklıktaki Hamam Gölleri doğal sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. Yine İğneada nın 1 km güneyindeki Mert ve Demirköy İlçesi hudutlarına dâhil olan Erikli Gölleri ile Sarpdere Köyü yakınlarındaki Dupnisa Mağaraları l. derece tescilli doğal sit alanlarıdır. Dupnisa Mağaraları, Santral alanına yaklaşık 42 km harita mesafesindedir. Vize İlçesi Kıyıköy kasabasının iki yanında yer alan Pabuçdere ve Kazandere'nin, Karadeniz'e ulaştığı noktadan itibaren önemli bir bölümü, l. derece doğal sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. İl in tek Tabiatı Koruma Alanı olan Kırklareli - Kasatura Körfezi Tabiatı Koruma Alanı, Vize İlçesi, Kıyıköy Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır tarihinde 329 ha olarak ilan edilmiştir. Alanda Çamlıköy Tabiat Parkı da yer almaktadır. Koruma alanı, Santral sahasına 66 km harita mesafesindedir. Ayrıca, Merkez İlçe Kavaklı Beldesinde Kavaklımeşe Korusu, Santral alanına en yakın mesire yeridir ve Santral alanına 20 km harita mesafesindedir. Diğer taraftan, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü nden de görüş alınmış ve Ek-13 sayfa 3 de verilmiştir. Söz konusu resmi yazıda, proje alanının herhangi bir Özel Çevre Koruma Alanı nda kalmadığı bildirilerek, alanda tabiat varlığı ve doğal sit bulunup, bulunmadığının Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden öğrenilmesi istenmiştir. Bu kapsamda, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün görüşü Ek-13 sayfa 4 de verilmiş olup, resmi yazıdan da görüleceği üzere, proje sahasında doğal sit ve tabiat varlığı bulunmamaktadır. 70 / 237

87 Dolayısı ile, Santral kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler ile koruma alanları arasında herhangi bir etkileşim söz konusu değildir. Koruma alanlarının santral sahasına olan mesafeleri Şekil IV.25 de gösterilmiştir. 71 / 237

88 Şekil IV.25 Koruma Alanlarının Hamitabat DKÇS ne Mesafeleri 72 / 237

89 IV Flora Ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Alanda Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal Ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler, Nadir Ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler Ve Bunların Alandaki Bulunuş Yerleri, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları Ve Bunlar İçin Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanındaki Vejetasyon Tiplerinin Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi. Projeden Ve Çalışmalardan Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Önlemleri (İnşaat Ve İşletme Aşamasında). Arazide Yapılacak Flora Çalışmalarının Vejetasyon Döneminde Gerçekleştirilmesi Ve Bu Dönemin Belirtilmesi, Arazide Tespit Edilen Türler, Anket Görüşme Sonucu Tespit Edilen Ve Literatürden Alınan Türlerin Ayrı Ayrı Belirtilmesi Proje kapsamında Kırklareli ili, Lüleburgaz ilçesi, Tatarköy sınırları içerisinde yer alan HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali nde ve çevresinde Temmuz ve Ekim 2013 dönemlerinde flora, fauna ve sucul yaşam uzmanları akademisyenler tarafından saha çalışması yapılarak alanın habitatı belirlenmiştir. Proje kapsamında hazırlanmış olan raporlar Ek-11 de sunulmuş olup, raporların ilgili bölümleri aşağıda detaylı olarak verilmiştir. Flora Kırklareli ili, Lüleburgaz ilçesi, Tatarköy sınırları içerisinde yer alan HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali nde ve çevresinde Temmuz ve Ekim 2013 dönemlerinde zooloji ve hidrobiyoloji uzmanlarıyla birlikte alan çalışması yapılmış ve alanın florası ortaya çıkarılmıştır. HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali içinde genel olarak insan eliyle dikilmiş meyve ağaçları yer almaktadır. Bununla birlikte, proje alanın çevresinde genel olarak ayçiçeği tarlaları ve çamlık-ile meşeden oluşan bölgeler tespit edilmiştir. Metodoloji Kırklareli ili, Lüleburgaz ilçesi, Tatarköy sınırları içerisinde yer alan HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali nin florasını belirlemek üzere proje alanı ve çevresinde doğal olan bitki türleri toplanmış, resimleri çekilmiş ve toplanan örnekler laboratuarda tespit edilmiştir. Ülkemiz topografik yapı ve iklim özelliklerinin farklılığından dolayı 3 floristik bölgenin etkisi altındadır. Bunlar; Akdeniz, İran-Turan ve Avrupa Sibirya bölgeleridir. Türkiye nin floristik bölgeleri incelendiğinde, Kırklareli İli nin Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi sınırları içinde yer aldığı görülmektedir. Yapılan çalışma ve araştırma kapsamında faaliyet alanı, Grid Kareleme Sistemine göre A1 karesinde yer almaktadır (bkz. Şekil IV.26). 73 / 237

90 Şekil IV.26: Proje Alanının Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Alanın florası "Flora of Turkey and The East Aegean Islands" adlı kaynaktan yararlanılarak oluşturulmuştur. Ayrıca alana yakın, alan ile aynı ekolojik özellikleri gösteren alanlardaki yapılan floristik çalışmalardan da faydalanılarak alanın flora listesi oluşturulmuştur (bkz. Tablo IV.22). Flora türleri tablosunda öncelikle bitkilerin familyası, cinsi ve türü, ikinci sütunda bitkinin Türkçe adı (bitkilerin Türkçe adları için Turhan Baytop tarafından hazırlanmış "Türkçe Bitki Adları" adlı kaynağından ve Türkiye bitkileri listesinden faydalanılmıştır), üçüncü sütunda bitkinin endemizm ve nadirlik durumu, dördüncü sütunda -biliniyor ise- fitocoğrafik bölgesi, beşinci sütunda bitki türlerinin tehlike kategorileri (Tehlike kategorileri IUCN tarafından belirlenmiş kriterler ile (2000) hazırlanmış, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği tarafından yayınlanan "Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı" adlı kaynaktan faydalanılmıştır) belirtilmiştir. Ayrıca her bir flora türü için TÜBİVES (Türkiye Bitkileri Veri Servisi) taraması ve değerlendirilmesi yapılmıştır (bkz. Tablo IV.22). Endemik bitki türleri için Türkiye Tabiatını Koruma Derneği tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayında kullanılan IUCN Red Data Book kategorileri aşağıdaki açıklanmıştır. EX EW CR EN VU DD NE LR LR :Tükenmiş :Doğada Tükenmiş :Çok Tehlikede :Tehlikede :Zarar Görebilir :Veri Yetersiz :Değerlendirilemeyen :Az Tehdit Altında; :kategorisinin gelecekteki durumlarına göre tehdit açısından sıralanabilecek 3 alt kategorisi mevcuttur. Cd :Conservation Dependent (Koruma Önlemi Gerektiren): 5 yıl içerisinde yukarıdaki kategorilerden birisine girebilecek taksonlar bu gruptadır. 74 / 237

91 Nt :Near Threatened (Tehdit Altına Girebilir): Bir önceki kategoriye konamayan ancak VU kategorisine konmaya yakın aday olan bitki türleri bu grupta yer alır. Ic :Least Concern (En Az Endişe Verici): Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayan bitki türleri bu kategoride yer alır. 75 / 237

92 Tablo IV.22: Proje alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek olan Flora Türleri,Türkçe isimleri, Fitocoğrafik Bölgeleri,Endemizm Durumu,IUCN Red Data Book Kategorileri ve Habitatları FAMİLYA TÜR TÜRKÇE ADI ENDEMİZM DURUMU FİTOCOĞRAFİK BÖLGE KORUNMA STATÜSÜ ROSACEAE Malus sylvestris Elma Avrupa-Sibirya BERN* Pyrus communis Armut Avrupa-Sibirya/Akdeniz Rosa canina Kuşburnu Çok Geniş Yayılışlı Cydonia oblonga Ayva Geniş Yayılışlı PUNİCACEAE Punica granatum Nar Akdeniz/İran-Turan MORACEAE Ficus carica İncir Geniş Yayılışlı OLEACEAE Olea europea Zeytin Akdeniz/İran-Turan VİTACEAE Vitis vinifera Üzüm ELAEAGNACEAE Elaeagnus angustifolia İğde Çok Geniş Yayılışlı ASTERACEAE Helianthus annuus Ayçiçeği İran-Turan/Avrupa-Sibirya Centaurea nigra Siyah Kantaron İran-Turan/Avrupa-Sibirya PİNACEAE Pinus nigra Karaçam Geniş Yayılışlı APİACEAE Pimpinella anisum Anason Akdeniz CAMPANULACEAE Campanula rotundifolia Yuvarlak Yapraklı Çan Çiçeği Avrupa-Sibirya Campanula trachelium Kovan Çanı Avrupa-Sibirya/Akdeniz Campanula cervicaria Tüylü Çan Çiçeği Campanula persicifolia Büyük Çan Çiçeği Avrupa-Sibirya Campanula phrygia Balçık Çanı Akdeniz Campanula sparsa Mahya Çanı Avrupa-Sibirya İRİDACEAE Crocus biflorus İkiz Çiğdem Avrupa-Sibirya EN-(Tehlikede) Crocus flavus Yer Çiğdemi Avrupa-Sibirya ASPARAGACEAE Ornithogalum pyrenaicum Eşek Susamı Avrupa-Sibirya/Akdeniz Ornithogalum narbonense Akbaldır Çok Geniş Yayılışlı Ornithogalum montanum Dağ Akyıldızı Ornithogalium umbellatum Sunbala İran-Turan/Akdeniz Ornithogalum refractum Dönek Yıldız 76 / 237

93 FAMİLYA TÜR TÜRKÇE ADI ENDEMİZM DURUMU FİTOCOĞRAFİK BÖLGE KORUNMA STATÜSÜ Muscari comosum Morbaş Akdeniz Muscari neglectum Arapüzümü Akdeniz SUCUL BİTKİLER PLANTAGİNACEAE Plantago lanceolata Daryapraklı Sinirotu Çok Geniş Yayılışlı RANUNCULACEAE Ranunculus aquatilis Su Düğünçiçeği Akdeniz/Avrupa-Sibirya Ranunculus trichophyllus Sulu Çanak Akdeniz/Avrupa-Sibirya CYPERACEAE Cyperus longus Kırkboğum Akdeniz/Avrupa-Sibirya POACEAE Echinochloa crus-galli Darıcan Çok Geniş Yayılışlı JUNCACEAE Juncus inflexus Sert Hasırotu Çok Geniş Yayılışlı Juncus articulatus Eklemli Hasırotu Avrupa-Sibirya ARACEAE Lemna minor Su Mercimeği Avrupa-Sibirya/Akdeniz POTAMOGETONACEAE Potamogeton panormitanus Küçük Su Sümbülü Avrupa-Sibirya/Akdeniz HYDROCHARİTACEAE Najas minor Küçük Superisi Avrupa-Sibirya/Akdeniz 77 / 237

94 Proje alanı ve çevresinde yapılan çalışmada tespit edilen bitki türlerinden sadece Crocus biflorus (İkiz Çiğdem) Türkiye Bitkileri Kırmızı Liste ye göre Tehlike Altında (EN) türler kapsamında değerlendirilmektedir. Proje alanının dışında tespit edilen bu türün popülasyon yoğunluğunun yüksek olduğu görülmüştür (Fotoğraf-1). Bu tür dışında proje alanı ve yakın çevresinde Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern) kapsamında, Ek Liste 1'de verilen; 'Kesin Olarak Koruma Altına Alınan Flora Türleri' listesinde yukarıda verilen türler bulunmamaktadır. Proje alanının doğal florası alandaki yapılaşma nedeniyle bozulmuş ve alanda insan eliyle proje alanına dikilen meyve ağaçlarının ve kültürel bitkilerin yoğun olarak bulunduğu belirlenmiştir. Proje alanı ve çevresinde tespit edilen bazı bitki türlerinin fotoğrafları aşağıda verilmiştir (bkz. Fotoğraf IV.1). Crocus biflorus-ikiz Çiğdem Helianthus annus - Ayçiçeği Juncus inflexus Makus sylvestris - Elma Vitis vinifera - Üzüm Ficus carica - İncir Fotoğraf IV.1: Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Belirlenen Flora Türleri 78 / 237

95 Proje Alanı ve Yakın Çevresi Hidrobiyolojisi Kırklareli ili, Lüleburgaz ilçesi, Tatarköy sınırları içerisinde yer alan HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali nin çevresinde yer alan sucul habitatlardaki faunanın tespiti, koruma statülerinin ve endemizm durumlarının ortaya konması amacıyla Temmuz ve Ekim 2013 dönemlerinde arazi çalışması gerçekleşmiş ve söz konusu Doğalgaz Çevrim Santrali nin sucul ekosistem üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali çevresinde yer alan akarsu ve/veya göletler Ergene Nehri havzası sınırları içerisinde yer alıp, sularını bu nehir sistemine boşaltmaktadır. Bu çalışma kapsamında proje alanı yakınında Tatarköy sınırları içerisinde ismini köyden alan bir Tatarköy Deresi ve sulama amaçlı yapılmış 2 gölet yer almaktadır. Metodoloji Kırklareli ili, Lüleburgaz ilçesi, Tatarköy sınırları içerisinde yer alan HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali nin sucul ekosistem üzerindeki etkisinin tespitine yönelik gerçekleştirilen çalışmada Tatarköy Deresi, Doğalgaz Çevrim Santrali nin proses suyunu deşarj ettiği dere ve Topraksu Göleti incelenmiş ve bu habitatlarda mevcut olan sucul fauna tespit edilmiş ve mevcut türlerin koruma statüleri ve endemizm durumları ortaya konmuştur. Sucul ekosistemler, üretici basamağında yer alan fitoplanktonik organizmalar (serbest veya bağlı halde yaşayan algler), bunlar üzerinden beslenen ve birincil ile ikincil tüketiciler olarak adlandırılan zooplanktonik ve bentik organizmalar ile besin tercihine göre gerek fitoplanktonik, zooplanktonik ve bentik organizmalarla, gerekse küçük balıklarla beslenen ve üçüncül tüketiciler olarak adlandırılan balıklardan oluşmaktadır. Bu kapsamda ele alındığında, sucul ekosistemdeki besin zincirinin temel halkaları algler (bağlı formlar ve serbest formlar-fitoplanktonik organizmalar), zooplanktonik organizmalar, bentik organizmalar ve balıklardır. Sucul sistemlerde meydana gelecek değişimler özellikle hareket yetenekleri sınırları olan veya hiç olmayan makroomurgasız canlılar ile balıklar üzerinde değişimlere neden olabilmektedir. Bu nedenle çalışma kapsamında makroomurgasız canlılar ile balıklar temel alınmıştır. Bu canlıların tespitinde aşağıdaki yöntemler kullanılmıştır. Bentik Organizmalar Bentik organizmalar kumluk ve dibi balçık alanlardan alınan çamurdan, çakıl taşları ve kayalık olan alanlarda ise taşların altından toplanarak hem alanda, hem de laboratuvarda familya düzeyinde tespit edilmiştir. Dip çamuru örneklerinin elenmesinde çeşitli gözeneklere sahip elekler kullanılmıştır (bkz. Fotoğraf IV.2). 79 / 237

96 Fotoğraf IV.2: Saha Çalışmalarında Bentik Organizmaların Toplanması Balıklar Sucul omurgalı hayvanların önemli bir göstergesi olan balık örnekleri Samus 725 MP elektroşoker aletiyle ile yakalanmıştır (bkz. Fotoğraf IV.3). Elde edilen balıklar hem % 4'lük formaldehit, hem de % 96 lık alkolle fikse edilerek laboratuvara getirilmiş ve teşhis edilmiştir. Fotoğraf IV.3: Saha Çalışmalarında Balık Örneklerinin Toplanması Proje alanını temsil etmesi amacıyla çalışma alanının çevresinde yer alan Tatarköy- Topraksu Göleti ile Tatarköy de yer alan diğeri ise doğalgaz Çevrim Santrali nin proses suyunu boşalttığı dere olmak üzere üç alanda örnekleme yapılmıştır. Örnekleme yapılan noktaların koordinatları aşağıda verilmiştir (bkz. Tablo IV.23). 80 / 237

97 Tablo IV.23: Hidrobiyoloji Çalışmaları Kapsamında Örnekleme Yapılan Noktalar İstasyon Adı Zon X Koordinatı Y Koordinatı Tatarköy Dere 35T Topraksu Göleti 35T Deşarj Noktası 35T Bulgular Bentik Organizmalar Tatlı su habitatlarında tabanda (sediment, döküntü, makrofitler, filamentöz algler üzerinde) hayatının en az bir kısmını geçiren organizmaları içine alır. Bentik organizmalar kavramına nektonlar ve tabanda gömülen formlar da dahildir. Bentik omurgasızlardan hareket yeteneklerinin kısıtlı olması nedeniyle sucul ortamın mevcut durumunu öğrenmek ve zamanla meydana gelen değişimleri izlemek açısından takip edilen grupların başında gelmektedir (bkz. Tablo IV.24). Proje alanında Annelida şubesinin Oligochatea sınıfına ait 1, Arthorpoda şubesinden Insecta sınıfına ait 5 olmak üzere toplam 6 takson tespit edilmiştir. Proje alanında tespit edilen Tubificidae familyasına ait olan Tubifex biyolojik izleme çalışmalarında kirlilik indikatörü olarak kullanılan bir cinstir. Alanda bu cinsin popülasyon yoğunluğunun yüksek olması organik kirliliğin bir göstergesidir. Tablo IV.24: Yapılan Örneklemelerde Tespit Edilen Makroomurgasız Canlılar Taksonomi No Filum Sınıf Ordo Familya 1 ANNELIDA OLIGOCHAETA LUMBRICULIDA Tubificidae 2 ARTHROPODA INSECTA EPHEMEROPTERA Baetiae 3 ODONATA Gomphidae 4 HEMIPTERA Geriidae 5 DIPTERA Chrinomidae 6 Simuliidae Balıklar Balıklar, sucul sistemlerdeki besin zincirinin üst halkasında yer alan önemli biyolojik bileşenlerdir. Ekolojik olarak alg, zooplankton ya da bentik canlılarla beslenen balıklar su içerisindeki zincirin en üst halkasında yer almaktadırlar. Bazı türleri ekolojik olduğu kadar ekonomik önemleri bakımından da değer kazanmaktadır. 81 / 237

98 Proje alanında yapılan çalışmada Cyprinidae (Sazangiller) familyasından 4, Cobitidae (Kum yiyenler) den 1 ve Poecilidae (Doğuran Balıklar) den 1 olmak üzere toplam 6 tür tespit edilmiştir. Çalışma alanında tespit edilen türler ile bu türlerin IUCN Kırmızı Liste (2010) ve Bern Sözleşmesi (2002) ne göre koruma statüleri aşağıda verilmiş olup, verilen kategoriler ve kısaltmalar aşağıda açıklanmıştır (bkz. Tablo IV.25): IUCN : (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources) Versiyon 2010 EX : (Tükenmiş): Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan CR EN VU türler. : (Kritik tehlikede): Vahşi yasamda soyu tükenme tehlikesi had safhada olan türler. : (Tehlikede): Vahşi yasamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. : (Hassas): Vahşi yasamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler. LC : (Asgari endişe): Yaygın bulunan türler. BERN (BERN Sözleşmesi-2002) EK II : SPFS Kesinlikle Korunması Gereken Hayvan Türleri EK III : PFS Korunması Gereken Hayvan Türleri 82 / 237

99 Tablo IV.25: Proje Alanında Mevcut Olan Balık Türleri, Popülasyon Yoğunlukları ve Koruma Statüleri NO TAKSONOMİ KORUMA DURUMU ORDO FAMİLYA TÜR BERN IUCN POPULASYON YOĞUNLUĞU ENDEMİZM 1 CYPRINIFORMES COBITIDAE Cabitis strumicae (Karaman, 1955) - NE Yüksek 2 CYPRINIDAE Carassius gibelio (Bloch, 1782) - NE Yüksek - 3 Cyprinus carpio (Lınnaeus, 1758) - Tuna popülasyonu koruma altında Yüksek - 4 Rhodeus amarus (Bloch, 1782) Ek-III LC Yüksek - 5 Squalius cephalus (Lınnaeus, 1758) - LC Orta - 6 POECILIDAE Gambusia holbrooki (Gırard, 1859) - LC Yüksek - 83 / 237

100 Alanda tespit edilen türlerin bazı biyo-ekolojik özellikleri ise aşağıda verilmiştir. FAMİLYA: COBITIDAE Cobitis strumicae (Karaman, 1955) (Kobit-Kum Yiyen) Vücut genel olarak yanlardan basık ve yüksektir. Dördüncü Gambetta zonda sayıları arasında değişen siyah benekler mevcuttur. Kuyruk yüzgecinin başlangıç noktasında çok küçük bazen belirgin olmayan iki siyah nokta bulunur. Bentik olarak yaşayan bu tür diğer türlerden vücut üzerindeki desenlenme ve ağız yapısıyla ayırt edilir. Biyolojileri çok iyi bilinmemekle birlikte üreme döneminin Nisan-Haziran ayları arasında olduğu bilinmektedir. Genellikle bentik organizmalarla beslenen tür Trakya bölgesinde dağılım gösterir. Çalışma alanındaki popülasyon yoğunluğu Yüksek düzeyde olup, genel olarak dip yapısı balçık-çamurlu alanları tercih eder (bkz. Fotoğraf IV.4). Fotoğraf IV.4: Cobitis Strumicae (Kobit Kum Yiyen) FAMİLYA: CYPRINIDAE (SAZANGİLLER) Carassius gibelio (Bloch, 1782) (Havuz Balığı) Vücut kısa, yüksek yapılı ve yanlardan yassılaşmıştır. Genel olarak sazan balığına çok benzer ancak ağız etrafında bıyık taşımamasıyla bu türden kolaylıkla ayırt edilebilir. Ağız terminal (uç) konumludur. Vücut iri sikloid pullarla kaplıdır. Vücut rengi oldukça geniş varyasyonlar göstermekle birlikte genel olarak sarımtıraktır. Ekolojik toleransı oldukça yüksek olan ve çok düşük oksijen seviyelerinde bile yaşayabilen bu tür istilacı bir tür olup genel olarak göl, gölet ve akarsuların vejetasyonlu alanlarında ve akıntı hızının düşük olduğu alanlarda dağılım gösterir. Üreme dönemi Mayıs-Haziran ayları arasındadır. Eşeyler arasında eşeysel dimorfizm görülür ve üreme döneminde erkek bireylerde baş ve vücut üzerinde üreme tüberkülleri görülür (bkz. Fotoğraf IV.5). Fotoğraf IV.5: Carassius gibelio (Havuz Balığı) Fotoğrafı 84 / 237

101 Cyprninus carpio (Lınnaeus, 1758) (Sazan) Carrassius gibelio türüne çok benzeyen bu tür ağız etrafında 2 çift bıyık taşımasıyla kolaylıkla ayırt edilmektedir. Vücut kısa, yüksek yapılı ve yanlardan yassılaşmıştır. Baş büyük, burun ucu yuvarlak olan bu türün vücut üzeri dökülmeyen iri sikloid pullarla kaplıdır. Ağız terminal (uç) konumludur. Vücut rengi yaşadığı habitata göre değişkenlik gösterir. Genel olarak sırt tarafı siyahkahverengi, yan taraflar ise altın sarısı ya da gri kahverengidir. Karın tarafı ise kirli sarı renktedir. Ekolojik toleransı oldukça yüksek olan ve çok düşük oksijen seviyelerinde bile yaşayabilen bu türün kültürü yapılmakta olup aynalı ve pullu sazan olmak üzere değişik formları mevcuttur. DSİ tarafından kültüre yapılan bu tür baraj gölü ve sulama göletlerinin balıklandırılmasında sıklıkla kullanılmaktadır. Çalışma alanında Topraksu Göleti nde tespit edilen bu türün iki formu da tespit edilmiştir (bkz. Fotoğraf IV.6). Cyprinus carpio-pullu Fotoğraf IV.6: Sazan Fotoğrafları Cyprinus carpio-aynalı Üreme dönemi Nisan-Haziran ayları arasındadır. Erkekler genelde 3 yaşında, dişiler ise 3-4 yaşlarında eşeysel olgunluğa ulaşır. Cyprinus caripo nun yabanıl formu Tuna Nehri nde IUCN kriterlerine göre Hassas (VU) Türler kapsamında değerlendirilmektedir, ancak ülkemizdeki göletlerde bulunan birçok popülasyon kültür formlarını içermektedir. Rhodeus amarus (Bloch, 1782) (Acıbalık) Kumlu ve milli zemine sahip tatlı sularda gruplar halinde bulunan Rhodeus amarus, akıntısı az olan ve içerisinde Unio ve Anadonta gibi midyelerin yaşadığı tatlısuları tercih eder. Rhodeus amarus ile bu midyeler arasında mutualist bir yaşam söz konusudur. Üreme dönemi Nisan ile Temmuz sonu arasındadır. Erkek ve dişi arasında seksüel dimorphism görülür. Üreme dönemi erkek bireyler mor ve pembe rengin hakim olduğu bir görünüm kazanır, dişilerde ise ventral yüzgeç ile anal yüzgeç arasında turuncu renkli yumurta bırakma borusu (ovipositor) bulunur. Çalışma alanında Tatarköy Deresi nde tespit edilen türün Bern Sözleşmesi (2002) ve IUCN Kırmızı Liste (2010) ye göre herhangi bir koruma statüsü bulunmamaktadır. Proje alanındaki popülasyon yoğunluğun Yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir (bkz. Fotoğraf IV.7). 85 / 237

102 Fotoğraf IV.7: Rhodeus amarus (Acıbalık) Fotoğrafı Squalius cephalus (Linnaeus, 1758) Tipik olarak akarsu balığı olarak bilinen ve bölge halkı tarafından Tatlısu Kefali-Pullu Sazan olarak adlandırılan Squalius cephalus, göllere veya acısulara çok iyi uyum gösterir. Üreme dönemi Mayıs-Haziran aylarındadır. Çoğunlukla sucul omurgasızlar, böcek larvaları, bitki parçacıkları ve küçük balıklarla beslenir. Erginleri 3-4 yaşlarında eşeysel olgunluğa erişir. Ekolojik toleransı yüksek olan bu türün proje sahasındaki popülasyon yoğunluğunun Orta düzeydedir ve IUCN 2010 a göre LC kategorisinde olup tehlike altında değildir (bkz. Fotoğraf IV.8). Fotoğraf IV.8: Squalius cephalus (Tatlısu Kefali) FAMİLYA: POECILIDAE (DOĞURAN BALIKLAR) Gambusia holbrooki (Gırard, 1859) (Sivrisinek Balığı) İstilacı bir tür olan ve Türkiye iç sularına sivrisinekle mücadele amacıyla aşılanmış olan bu tür küçük boyludur. Genel olarak vücudun göğüs bölgesi geniş, kuyruk bölgesi ise lateral olarak yassılaşmıştır. Ağız dorsal (üst) konumlu olup, vücut üzeri sikloid pullarla kaplıdır. Vücudun genel rengi yan taraflarda kahverengi-yeşilimsi, karın tarafında ise gümüşidir. Vücudun her iki tarafında da anal yüzgecin başlangıcında belirgin siyah bir benek bulunur. Ekolojik toleransı oldukça yüksek olan bu tür vivipar üreme özelliğine sahiptir ve üreme dönemi Nisan-Ağustos ayları arasındadır. Erkek ve dişi bireyler arasında eşeysel dimorfizm görülür. Erkeklerde anal yüzgecin 3,4 ve 5. Işınlar değişikliğe uğrayarak kopulasyon organı (gonopodium) haline dönüşmüştür. Çalışma alanında Tatarköy Deresi ve deşarj noktasındaki su birikintisinde tespit edilen bu türün popülasyon yoğunluğu Yüksek düzeydedir. Çalışma alanında incelenen Tatarköy Deresi ve HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali nin deşarj noktasındaki geçici dere genel olarak değerlendirildiğinde, her ikisinde sucul makrofitlerin yoğun olduğu belirlenmiştir. Ayrıca organik kirlilik göstergesi olan Lemna minor (su mercimeği) un incelenen derelerdeki yoğunluğu da oldukça yüksek ve dip yapıları da balçıktır. İncelenen derelerde gerek Tubifex cinsine ait türün, gerekse sucul makrofitlerin ve özellikle Lemna minor un yoğun olarak 86 / 237

103 bulunması derelerin organik atıklarla kirletildiğini göstermektedir. Bununla birlikte, söz konusu derelerde yoğun olarak çöplere de rastlanılmıştır. Santralin proses suyunun deşarj edildiği dere geçici bir dere olup Temmuz 2013 de yapılan incelemelerde büyük bir kısmının kurumuş olduğu belirlenmiştir (bkz. Fotoğraf IV.9). Fotoğraf IV.9: Alıcı Ortam Fotoğrafları HEAŞ Doğalgaz Çevrim Santrali nde evsel kaynaklı atıksular için biyolojik paket atıksu arıtma tesisi ve proses suyunun arıtılmasında kullanılan sistem olmak üzere iki adet arıtma sistemi mevcuttur. Söz konusu atıksular aşağıda belirtilen yönetmeliklere uygun olarak Tatarköy Deresi nin koluna deşarj edilmektedir Tarih ve sayılı Resmi Gazetede (Değişiklik tarih ve sayılı R.G) yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de (Değişiklik tarih ve sayılı R.G) yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yönetmeliği Bunun yanı sıra, suyun bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri sucul canlıları direkt olarak etkilemekte olup bunlar aşağıda sıralanmıştır. Periyodik olarak izlenmesi önerilen su kalitesi parametrelerinden biri olan ph, suyun asidik ve bazik özelliğinin bir göstergesidir ve balık yaşamı ile verimi açısından çok önemlidir. Tatlısu balıkları genellikle arasındaki ph yı tercih eder. Sucul canlılar için en önemli faktörlerden biri olan ve by pass işlemi sırasında periyodik olarak izlenmesi önerilen çözünmüş oksijen (ÇO 2 ) miktarı yaşamları aerobik metabolizmaya bağlı olan canlılar için büyük önem taşımaktadır ve sucul canlıların yaşamları ve gelişmeleri bakımından oldukça önemlidir. Çözünmüş oksijen miktarı sıcaklığın ve organik madde miktarının artmasıyla azalır, hava basıncının artmasıyla da artar (Yaramaz, 1992). Bununla birlikte, tuzluluk ve akıntı hızı gibi faktörler de çözünmüş oksijen miktarını etkiler (Wetzel, 1983). Bremond et Vuichard (1973), Cyprinidlerin yaşamlarını devam ettirebilmesi için çözünmüş oksijen miktarının en az 5 mg/l olması gerektiğini belirtmiştir. 87 / 237

104 Suda bulunan iyonların elektrik akımını iletme gücü olan elektriksel iletkenlik (EC) değeri, suda çözünmüş olarak bulunan tüm tuzların yoğunluğuna bağlı olarak değişir. Sudaki düzeyinin periyodik olarak takip edilmesi gereken parametrelerden biri olan elektriksel iletkenlik oranındaki artış, sudaki tuzluluk oranının artmasına bağlıdır (Wetzel (1989). Bununla birlikte, Bremond et Vuichard (1973), elektriksel iletkenliğin çözünmüş madde miktarının bir göstergesi olduğunu ve balıklar için uygun iç sularda µs/cm arasında değiştiğini, 3000 µs/cm ye ulaşması durumunda sudaki ekolojik dengenin bozulmasına neden olduğunu belirtmiştir. Proje kapsamında oluşan atıksular alıcı ortama arıtılarak deşarj edilmekte olup, arıtılmış suların deşarj limitlerini sağlayıp sağlamadığına dair ölçüm ve analizler hali hazırda yapılmaktadır. Bununla birlikte tesiste çalışan ve yenileme projesi sonrasında da çalışacak olan arıtma tesisleri Ek- 12 de verilen Çevre İzni Belgesi kapsamında işletilmekte olup, arıtma tesislerinden deşarj limitleri sağlanmadan alıcı ortama herhangi bir atıksuyun verilmesi söz konusu değildir. Yenileme çalışmaları sonrasında da söz konusu çevre izni kapsamında periyodik ölçümlere devam edilecek ve alıcı ortama deşarj limitleri dışında atıksu deşarj edilmeyecektir. Fauna, Kırklareli İli Lüleburgaz İlçesi Hamitabat Köyü, Tatarköy Mevkii nde yer alan tarım alanları, yerleşkeler ve aralarında kalmış çok dar stepler ile yaprak döken koruluklardan oluşan habitatlarda mevcut bulunan santral alanında planlanmıştır. Proje uygulama sahası mevcut bulunan santral alanından oluşmakta olup çevresi tarım alanları ile çevrilidir. Proje uygulamasının Karasal Omurgalı faunası ile ilişkisi değerlendirilirken proje uygulama alanı ve yakın çevresi birlikte ele alınmıştır. Temmuz 2013 ve Ekim 2013 tarihlerinde yapılan arazi çalışmalarında proje uygulama alanı ve yakın çevresinde bulunan ve Omurgalı hayvanların alanla ilişkilerinin gözlemlenebileceği habitatlar ziyaret edilerek, karasal Omurgalı fauna elemanları ile uygulamanın olası etkileşimleri konusunda inceleme ve değerlendirmelerde bulunabilmek amacıyla proje alanı ve yakın çevresinde Omurgalı uzmanı tarafından alan gözlemleri ve incelemeler gerçekleştirilmiştir. Proje uygulama alanının yakın çevresindeki faunaya ilişkin veri elde edilebilecek alanlar olarak, proje uygulama sahasının batısında bulunan Hamitabat Köyü nün güneybatısındaki meşe yoğunluklu koruluk, proje uygulama sahasının 4 km kuzeybatısında antropojenik baskı altında bulunan kırık meşe ve açıklıklardan oluşan bozunuma uğramış dar koruluk alanlarda gözlemler yoğunlaştırılmıştır. Bu alanlar dışında proje uygulama alanı merkez alınarak oluşturulacak bir daire içerisinde tarım alanları ve yerleşkeler yer almaktadır. Proje uygulama alanı, etki alanı ve dahil olduğu karasal ekosistemde omurgalı uzmanı tarafından veriler toplanmış, bunlara ek olarak yöre sakinleri ve avcılar ile birebir görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca proje sahası ve dahil olduğu ekosistem alanlarında çeşitli araştırmalar kapsamında karasal omurgalılara ait daha önce yapılmış çalışmalara ait veriler de değerlendirilmiştir. Alan çalışmalarından elde edilen Omurgalılara ait yuva, kıl, iz, dışkı, fotoğraf, ses ve derilerine ait veriler alanda yaşayan türlerin teşhisinde kullanılmıştır. Bu çalışmalardan elde edilen sonuçlar mevcut literatür ile birlikte değerlendirilerek, alanda var olan Omurgalı Faunası belirlenmiştir. Proje uygulama alanında belirlenen türlerin tanımlanmasında kullanılan literatür kaynaklar bölümünde verilmiştir. Proje alanı ve çevresindeki vejetasyon tipleri Şekil IV.27 te verilmiştir. 88 / 237

105 Şekil IV.27 Proje Alanı ve Çevresindeki Vejetasyon Haritası 89 / 237

106 uygulamaları halihazırda mevcut santral alanında gerçekleştirilecek olup yenileme çalışmaları sırasında bu alanın dışına çıkılmayacaktır. Yapılan alan ve literatür çalışmaları sonucu proje uygulama ve etki alanında yaşayan karasal omurgalı türleri belirlenerek, belirlenen türlerin ulusal ve uluslararası tehlike/korunma durumlarını belirleyen tablolar oluşturulmuştur. IUCN (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği) tarafından belirlenmiş olan European Red List e göre değerlendirilerek, listelerde kullanılan standart simgeler ile tablolarda verilmiştir. Ayrıca inceleme yapılan alanlarda belirlenen karasal Omurgalı türleri Bern Sözleşmesi nin fauna için hazırlamış olduğu ek listelerine (Ek-II ve Ek- III) göre değerlendirilerek grup tablolarında verilmiştir. Proje ve etki alanında belirlenen kuş ve memeli türleri Merkez Av Komisyonu (MAK) kararlarına göre değerlendirilerek tablolarda verilmiştir. Çalıma alanında belirlenen kuş türleri Kiziroğlu (2008) tarafından hazırlanmış Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi (Species List in Red Data Book R.D.B) ne göre incelenerek, durumları kuşlara ait tabloda verilmiştir. İkiyaşamlılar (Amphibia) Ekolojik etki sınırları içerisinde belirlenen 8 tür iki yaşamlı biyolojik ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri, akıntılı ve durgun küçük su kenarları, içleri ve yaprak döken vejetasyonun oluşturduğu ormanlık ve makilik alanlarda rutubetli ortamlarda, kaya yarıkları ve taş altlarında yaşamaktadırlar. Özellikle karasal olanlar gündüzleri dingin halde saklanmakta olup akşamları havanın kararmasıyla birlikte beslenme ve çiftleşme amacıyla geceleri aktiftirler. Yapılan alan ve literatür çalışmalarında Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Projesi ekolojik etki sınırları içerisinde Amphibia türlerinin yaşayabileceği çok fazla habitatın bulunmadığı belirlenmiştir. Alan çalışmaları sırasında Tatarköy ve civarında sucul kurbağalardan Rana ridibunda (Pelophylax ridibundus) gözlemlenebilmiştir. Proje uygulama sahası içerisinde sucul alanlara bağımlı Amphibiler için uygun habitat yoktur. Ancak yakın çevrede varlıklarını sürdürebilecekleri uygun habitatlar vardır (bkz. Fotoğraf IV.10). Fotoğraf IV.10: Pelophylax ridibundus (Ova/Su kurbağası/ Marsh Frog) Tatarköy (Köyaltı) Deresi 90 / 237

107 Proje sahasında belirlenmiş olan Amfibi türlerinin koruma statüleri ile ilgili olarak IUCN Avrupa kırmızı Listesi (ERL) tarafından hazırlanmış ve güncellenmiş listeye göre yapılan değerlendirmede ise alanda yer alan 8 Amfibi türünün de LC (en düşük seviyede kaygı verici) kategorisinde yer aldıkları belirlenmiştir. BERN sözleşmesine göre 8 amfibi türünün 2 si Ek-III de, yani Mutlak Koruma Altındaki Türler Listesi nde, 6 amfibi türünün ise Ek-II de, yani Koruma Altındaki Türler Listesi nde yer aldıkları belirlenmiştir. Proje uygulanma ve etki alanı içerisinde varlığı belirlenen İkiyaşamlı türleri arasında alan için herhangi bir endemik tür yer almamaktadır (bkz. Tablo IV.26). 91 / 237

108 Tür No Tablo IV.26: Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Proje Uygulama Alanı ile Yakın Çevrede Yaşadığı Belirlenen İkiyaşamlı (Amphibia)Türleri ve Koruma Statüleri TAKIM FAMİLYA TÜR TÜRKÇE İngilizce adı IUCN BERN CAUDATA (Semenderler) CAUDATA (Semenderler) ANURA (Kuyruksuz Kurbağalar) ANURA (Kuyruksuz Kurbağalar) ANURA (Kuyruksuz Kurbağalar) ANURA (Kuyruksuz Kurbağalar) ANURA (Kuyruksuz Kurbağalar) ANURA (Kuyruksuz Kurbağalar) Salamandridae (Semendergiller) Salamandridae (Semendergiller) Discoglossidae (Diskdilliler) Pelobatidae (Sarmısaklı Kurbağalar) Bufonidae (Kara Kurbağaları) Hylidae (Ağaç Kurbağaları) Ranidae (Su Kurbağaları) Ranidae (Su Kurbağaları) Triturus karelinii Triturus vulgaris (=Lissotriton vulgaris) Pürtüklü Semender Southern Crested Newt Proje Uygulama Alanı Yakın Çevre Kayıt Şekli LC EK-II + L,G Küçük Semender The Smooth Newt LC Ek-III + L,G Bombina bombina Kırmızılı Kurbağa Fire-bellied Toad LC EK-II + L,G Pelobates syriacus Pseudepidalea viridis (=Bufo viridis) Toprak Kurbağası Eastern Spadefoot, Syrian Spadefoot LC EK-II + L,G Gece Kurbağası Green Toad LC EK-II + L,G Hyla arborea Ağaç Kurbağası LC EK-II + L,G Rana dalmatina Çevik Kurbağa Agile Frog LC EK-II + L,G Rana ridibunda (=Pelophylax ridibundus) Ova Kurbağası Euroasian Marsh Frog, Marsh Frog LC Ek-III + L,G 92 / 237

109 Sürüngenler (Reptilia) kapsamında yapılması planlanan faaliyetlerin ekolojik etkilerini değerlendirmek amacıyla alanda var olan sürüngen türleri de belirlenmiştir. Proje uygulama alanı ve yakın çevresi; dahil olduğu yoğun antropojenik baskı altında olan bir ekosistem olup, bu alanda Sürüngenler ekolojik gereksinimlerini karşılayabilecekleri bozulmamış stepler, tarla kenarları ve dere kenarlarında varlıklarını sürdürebilmektedir. Alanda yapılan gözlemler ve görüşmeler sonucunda; proje alanı ve ekolojik etki alanlarında 18 sürüngen türünün yaşadığı tespit edilmiştir. Bunlardan 3 tanesi kaplumbağa, 7 tanesi kertenkele diğer 8 tanesi yılanlardır. Proje alanı ve ekolojik etki alanlarında yaşadığı tespit edilen sürüngen türleri ile bu türlerin ulusal ve uluslararası koruma statüleri de aşağıda verilmiştir (bkz. Tablo IV.27) 93 / 237

110 Tablo IV.27: Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Sürüngen Türleri Tür No TAKIM FAMİLYA TÜR TÜRKÇE İngilizce adı IUCN BERN CITES MAK Proje Uygula ma Alanı Yakın Çevre Kayıt Şekli 1 TESTUDINES (KAPLUMBAĞALAR) TESTUDINIDAE (TOSBAĞAGİLLER) Testudo hermanni Gmelin, 1789 Trakya Tosbağası Hermann s Tortoise NT EK-II Ek-II Ek-I + + L,G 2 TESTUDINES (KAPLUMBAĞALAR) EMYDIDAE (BATAKLIK ve NEHİR KAPLUMBAĞALARI) Emys orbicularis (Linnaeus, 1758) Benekli Kaplumbağa European Pond Turtl NT EK-II Ek-I + L,G 3 TESTUDINES (KAPLUMBAĞALAR) GEOEMYDIDAE (BATAGURIDAE) (ESKİ TATLISU KAPLUMBAĞALARI) Muaremys rivulata Western Caspian Turtle Western Caspian Turtle NE Ek-III Ek-I + L,G 4 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) ANGUINIDAE (YILANIMSI KERTENKELELER) Anguis fragilis Linnaeus, 1758 Yılanımsı Kertenkele Slow Worm NE Ek-III Ek-I + L,G 5 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) ANGUINIDAE (YILANIMSI KERTENKELELER) Pseudopus apodus (Pallas, 1775) Oluklu Kertenkele European Glass Lizard NE EK-II Ek-I + L,G 6 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) LACERTIDAE (ASIL KERTENKELELER) Ophisops elegans Menetries, 1832 Tarla Kertenkelesi Snake-eyed Lizard NE EK-II Ek-I + + L,G 7 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) LACERTIDAE (ASIL KERTENKELELER) Lacerta viridis (Laurenti, 1768) Yeşil Kertenkele Green Lizard LC EK-II Ek-I + + L,G 8 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) LACERTIDAE (ASIL KERTENKELELER) Lacerta trilineata Bedriaga, 1886 Büyük Yeşil Kertenkele Balkan Green Lizard LC EK-II Ek-I + + L,G 94 / 237

111 Tür No 9 10 TAKIM FAMİLYA TÜR TÜRKÇE İngilizce adı IUCN BERN CITES MAK SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) LACERTIDAE (ASIL KERTENKELELER) LACERTIDAE (ASIL KERTENKELELER) Lacerta (=Podarcis) muralis (Laurenti, 1768) Lacerta taurica (=Podarcis tauricus) Pallas, 1813 Duvar Kertenkelesi Trakya Kertenkelesi Common Wall Lizard Balkan Wall Lizard Proje Uygula ma Alanı Yakın Çevre Kayıt Şekli LC EK-II Ek-I + + L,G LC EK-II Ek-I + L,G 11 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) TYPHLOPIDAE (KÖR YILANLAR) Typhlops vermicularis Merrem, 1820 Kör Yılan Worm Snake, Blind Snake NE Ek-III Ek-I + L,G 12 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) COLUBRIDAE (YILANLAR) Elaphe quatuorlineata (Lacépède, 1789) Sarı Yılan East-Fourlined Ratsnake NT EK-II Ek-I + + L,G 13 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) COLUBRIDAE (YILANLAR) Zamenis situla (=Elaphe situla) (Linnaeus, 1758) Ev Yılanı European Ratsnake, Leopard Snake LC EK-II Ek-I + L,G 14 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) COLUBRIDAE (YILANLAR) Natrix natrix (Linnaeus, 1758) Yarı Sucul Yılan, Küpeli Su Yılanı Grass Snake LC Ek-III Ek-I + L,G 15 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) COLUBRIDAE (YILANLAR) Natrix tessellata (Laurenti, 1768) Su Yılanı Dice Snake, Tessellated Water Snake NE EK-II Ek-I + L,G 16 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) COLUBRIDAE (YILANLAR) Malpolon monspessulanus (Hermann, 1804) Çukurbaşlı Yılan Eastern Montpellier Snake LC Ek-III Ek-I + L,G 95 / 237

112 Tür No TAKIM FAMİLYA TÜR TÜRKÇE İngilizce adı IUCN BERN CITES MAK Proje Uygula ma Alanı Yakın Çevre Kayıt Şekli 17 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) COLUBRIDAE (YILANLAR) Telescopus fallax (Fleischmann, 1831) Kedi Gözlü Yılan Cat-eyed Snake, Cat Snake LC EK-II Ek-I + L,G 18 SQUAMATA (PULLU SÜRÜNGENLER) VIPERIDAE (ENGEREKLER) Vipera ammodytes (Linnaeus, 1758) Boynuzlu Engerek Horned Viper, Sand Viper LC EK-II Ek-I + L,G 96 / 237

113 IUCN tarafından hazırlanmış olan Avrupa Kırmızı Listesi (ERL) baz alınarak yapılan değerlendirmeye göre ise; proje alanı ve ekolojik etki alanlarında kaydedilmiş olan 18 Sürüngen türünden 3 tanesi NT: (Neredeyse tehdit altında), 9 tanesi LC (=Least Concern), yani En Düşük Derecede Tehdit Altında kategorisinde yer almakta, 6 tür NE: (Değerlendirme Yok): kategorisinde yer almamaktadır. Proje alanı ve ekolojik etki alanlarında Bern Sözleşmesi ek listelerine göre alandaki sürüngen türlerinden 13 ünün Ek-II ye, 5 türün ise Ek-III e tabi olduğu belirlenmiştir. Merkez Av Komisyonu (MAK) nun dönemi için belirlenmiş olan koruma listeleri temel alınarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre bölgede varlığı belirlenen sürüngen türlerinin tamamının EK-I de yer aldığı belirlenmiştir. Buna göre alandaki tüm sürüngenlerin Bakanlık tarafından Koruma Altına Alınmış Olan Yaban Hayvanları listesinde yer almaktadır. Proje alanı ve ekolojik etki alanlarında varlığı belirlenen Sürüngen türleri arasında herhangi bir endemik tür bulunmamaktadır. Kuş Türleri (Aves) Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Proje alanı ve ekolojik etki alanlarında var olan kuş türlerini belirlemek amacıyla 2013 Temmuz ve Ekim aylarında arazi gözlem çalışmaları yapılmıştır. Proje uygulama alanı çevresi tarım alanı ve step kalıntılarından oluştuğundan alanda var olan kuş türleri genellikle açık alan kuşlarıdır. Arazi gözlemleri ve yöre halkı ile yapılan görüşmeler mevcut literatür ile birlikte değerlendirilerek alanda varlığı belirlenen kuş türleri ve bu türlerin BERN, IUCN ve Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi göre koruma kategorileri belirlenmiştir. Proje alanı ve ekolojik etki alanlarında var olan kuş türleri, koruma statüleri proje uygulaması ile ilgili durumlarının tespiti amacıyla yapılan çalışmalar sonucu alanda 49 Kuş türünün varlığı belirlenmiştir. Bu kuş türlerinin uluslararası ve ulusal kategorileri aşağıda verilmiştir. (bkz. Fotoğraf IV.11) Columba livia =Kaya güvercini Hamitabat santral alanı Ciconia nigra =Kara Leylek Fotoğraf IV.11: Proje Alanı ve Yakın çevresinde Tespit Edilen Kuş Örnekleri 97 / 237

114 Tür No Tablo IV.28: Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Proje Uygulama Alanı ile Yakın Çevrede Yaşadığı Belirlenen Kuş (Aves)Türleri ve Koruma Statüleri Bilimsel Adı Türkçe Adı İngilizce adı IUCN BERN MAK RDB STATÜ CICONIIFORMES CICONIIDAE LEYLEKSİLER LEYLEKLER Proje Uygulama Alanı 1 Ciconia nigra Karaleylek Black stork LC EK-II EK-I A.3 YZ, Y + L,G ACCIPITRIFORMES YIRTICI KUŞLAR Yakın Çevre Kayıt Şekli ACCIPITRIDAE ATMACAGİLLER; KARTALLAR 2 Accipiter nisus Atmaca Eurasian sparrowhawk LC EK-II EK-I A.3 Y + + L,G 3 Buteo rufinus Kızıl Şahin Long-legged buzzard LC EK-II EK-I A.3 Y + + L,G 4 Buteo buteo Şahin Common buzzard LC EK-II EK-I A.3 Y, KZ + + L,G FALCONIFORMES GÜNDÜZ YIRTICILARI FALCONIDAE DOĞANGİLLER 5 Falco tinnunculus Kerkenez Common kestrel LC EK-II EK-I A.2 Y + + L,G 6 Falco subbuteo Delice Doğan Eurasian hobby LC EK-II EK-I A.3.1 Y + + L,G GALLIFORMES TAVUKLAR PHASIANIDAE KEKLİK VE SÜLÜNLER 7 Coturnix coturnix Bıldırcın Common quai LC EK-III EK-III A.3 YZ,Y + L,G GRUIFORMES TURNAMSILAR RALLIDAE YELVEGİLLER 8 Fulica atra Sakarmeke Common coot LC EK-III EK-I A.5 Y + L,G COLUMBIFORMES GÜVERCİNLER COLUMBIDAE GÜVERCİNGİLLER 9 Streptopelia decaocto Kumru Collared dove LC EK-III EK-II A.5 Y + + L,G 10 Streptopelia turtur Üveyik Turtle dove LC EK-III EK-III A.3.1 YZ + + L,G 11 Columba livia Kaya Güvercini Rock pigeon LC EK-III EK-III A.5 Y + + L,G CUCULIFORMES GUGUKKUŞUGİLLER CUCULIDAE GUGUKKUŞLARI 12 Cuculus canorus Gugukkuşu Cuckoo LC EK-III EK-I A.2 YZ + + L,G STRIGIFORMES GECE YIRTICILARI STRIGIDAE BAYKUŞLAR 98 / 237

115 Tür No Bilimsel Adı Türkçe Adı İngilizce adı IUCN BERN MAK RDB STATÜ Proje Uygulama Alanı 13 Otus brucei Çizgili ishakkuşu Striated scops owl LC EK-II EK-I A.1.2 YZ + + L,G CORACIIFORMES MEROPIDAE KUZGUNKUŞLARI ARIKUŞUGİLLLER 14 Merops apiaster Arıkuşu Bee-eater LC EK-II EK-I A.3.1 YZ + + L,G UPUPIDAE ÇAVUŞKUŞUGİLLER 15 Upupa epops İbibik Hoopoe LC EK-II EK-I A.2 YZ + + L,G PICIFORMES PICIDAE AĞAÇKAKANLAR AĞAÇKAKANLAR 16 Dendrocopus syriacus Alaca Ağaçkakan LC EK-II EK-I A.2 Y + + L,G PASSERIFORMES ALAUDIDAE ÖTÜCÜ KUŞLAR TARLAKUŞLARI 17 Melanocorypha calandra Boğmaklı Tarlakuşu Calandra lark LC EK-II EK-I A.5 Y + + L,G 18 Calandrella brachydactyla Bozkır Toygarı Short-toed lark LC EK-II EK-I A.3 Y + + L,G 19 Galerida cristata Tepeli Toygar Crested lark LC EK-III EK-II A.3 Y + + L,G 20 Alauda arvensis Tarla Kuşu Skylark LC EK-III EK-II A.3 Y + + L,G HIRUNDINIDAE KIRLANGIÇGİLLER 21 Hirundo daurica Kızıl Kırlangıç Red-rumped swallow LC EK-II EK-I A.3 YZ + + L,G 22 Delichon urbica Pencere Kırlangıcı House martin LC EK-II EK-I A.3 YZ + + L,G MOTACILLIDAE KUYRUKSALLAYANGİLLE R 23 Anthus campestris Kır İncirkuşu Tawny pipit LC EK-II EK-I A.2 YZ + + L,G 24 Motacilla flava Sarı Kuyruksallayan Yellow wagtail LC EK-II EK-I A.3.1 YZ + + L,G CINCLIDAE SU KARATAVUKLARI 25 Cinclus cinclus Su Karatavuğu Dipper LC EK-II EK-I A.1.2 Y + L,G TURDIDAE ARDIÇGİLLER 26 Luscinia megarynchos Bülbül Nightingale LC EK-II EK-I A.2 YZ + + L,G 27 Saxicola rubetra Çayır Taşkuşu Whinchat LC EK-II EK-I A.3 Y + + L,G 28 Oenanthe isabellina Toprak Renkli Kuyrukkakan Isabellina wheatear LC EK-II EK-I A.3 Y + + L,G SYLVIIDAE ÖTLEĞENGİLLER 29 Hippolais languida Beyaz Mukallit Upcher LC EK-II EK-I A L,G Yakın Çevre Kayıt Şekli 99 / 237

116 Tür No Bilimsel Adı Türkçe Adı İngilizce adı IUCN BERN MAK RDB STATÜ Proje Uygulama Alanı 30 Sylvia atricapilla Karabaş Ötleğen Blackcap LC EK-II EK-I A.2 YZ + + L,G PARIDAE BAŞTANKARAGİLLER 31 Parus majör Büyük Baştankara Titmouse LC EK-II EK-I A.3.1 Y + + L,G SITTIDAE SIVACIKUŞUGİLLER 32 Sitta europaea Sıvacı Nuthatch LC EK-II EK-I A.3 Y + + L,G ORIOLIDAE SARIASMAGİLLER 33 Oriolus oriolus Sarıasma Golden oriole LC EK-II EK-I A.2 YZ + + L,G LANIIDAE ÇEKİRGEKUŞLARI 34 Lanius senator Kızılbaşlı Çekirgekuşu Woodchat shrike LC EK-III EK-I A.2 Y + + L,G 35 Lanius isabellinus Kırmızıkuyruklu Çekirgekuşu Isabelline shrike LC EK-III EK-I A.2 YZ + + L,G CORVIDAE KARGAGİLLER 36 Garrulus glandarius Kestane Kargası Jay LC -- EK-III A.3.1 Y + + L,G 37 Pica pica Saksağan Magpie LC -- EK-III A.5 Y + + L,G 38 Corvus monedula Cüce Karga Jackdaw LC EK-II EK-III A.5 Y + + L,G 39 Corvus frugilegus Ekinkargası Rook LC -- EK-III A.5 Y + + L,G 40 Corvus corone Leşkargası Carrion crow LC -- EK-III A.5 Y + + L,G 41 Corvus corax Kuzgun Raven LC EK-III EK-II A.5 Y + + L,G PASSERIDAE SERÇEGİLLER 42 Passer domesticus Ev Serçesi House sparrow LC -- EK-III A.5 Y + + L,G 43 Passer hispaniolensis Bataklık Serçesi Spanish Sparrow LC EK-III EK-II A.3 Y + + L,G FRINGILLIDAE İSPİNOZGİLLER 44 Fringilla coelebs İspinoz Chaffinch LC EK-III EK-II A.4 Y + + L,G 45 Carduelis carduelis Saka Finch LC EK-II EK-I A.3.1 Y + + L,G 46 Coccothraustes coccothraustes Kocabaş Hawfinch LC EK-II EK-I A.3 Y + + L,G EMBERIZIDAE KİRAZKUŞUGİLLER 47 Emberiza cirlus Çit Kirazkuşu Cirl bunting LC EK-III EK-I A.2 Y + + L,G 48 Emberiza melanocephala Karabaş Kirazkuşu Black-headed bunting LC EK-II EK-I A.4 YZ + + L,G 49 Emberiza calandra Tarla Kirazkuşu Corn bunting LC EK-III EK-II A.6 Y + + L,G Yakın Çevre Kayıt Şekli 100 / 237

117 IUCN tarafından hazırlanış olan Avrupa Kırmızı Listesi (ERL) ne göre yapılan değerlendirme sonucunda proje alanı ve yakın çevresinde kaydedilmiş olan kuş türlerinin tamamının LC (=Least Concern: En Düşük Derecede Kaygı Verici) kategorisine girdikleri belirlenmiştir. Bern Sözleşmesi ne göre ise; 27 kuş türü Bern Listesi Ek-II de, yani Mutlak Koruma Altındaki Türler listesinde; 15 kuş türü ise Ek-III te yani Koruma Altındaki Türler listesinde bulunmaktadır MAK Koruma Listeleri ne Göre; Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu (MAK) koruma listeleri temel alınarak yapılan değerlendirme sonucunda proje alanında yıl boyunca veya geçici süreler için yaşadığı belirlenen 49 kuş türünden; 33 kuş türünün Ek-I e, yani Orman ve Su işleri Bakanlığı tarafından Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesine girdiği 7 kuş türünün Ek-II ye, yani Merkez Av Komisyonu Tarafından Koruma Altına Alınan Av Hayvanları Listesine girdiği; 9 kuş türünün ise Ek-III e, yani, Belli Edilen Sürelerde Avlanmasına İzin Verilen Av Hayvanları Listesi ne girdiği belirlenmiştir. Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi (R.D.B) ne Göre; Türkiye kuşları için hazırlanmış olan Kırmızı Liste (Red Data Book) kriterlerine göre yapılan değerlendirme sonucuna göre ise, proje alanında kaydedilmiş olan kuş türleri arasından A.1 kategorisine giren 2 kuş türü, A.2 kategorisine giren 11 kuş türü, A.3 kategorisine giren 23 kuş türü, A.3.1 kategorisine giren 22 kuş türü, A.4 kategorisine giren 2 kuş türü, A.5 kategorisine giren 10 kuş türü A.6 kategorisine giren 1 kuş türü belirlenmiştir. Proje alanı ve ekolojik etki alanlarında var olan kuş türleri arasında endemik kuş türü yoktur. Memeli Hayvan Türleri (Mammalia) uygulama alanı ve ekolojik etki sınırları içerisinde var olan Memeli (Böcekçiller, Yarasalar, Tavşanlar, Kemiriciler, Yırtıcılar ve Toynaklılar) Hayvanları belirlemek amacıyla yapılan arazi gözlemleri ve yerel halkla yapılan görüşmeler, mevcut literatür ile birlikte değerlendirilmiştir. Alanda bulunan memeli hayvan türleri tablosu oluşturulurken alanın dahil olduğu doğal ekosistem özellikleri ile birlikte mevcut fauna listelenmiştir. Çünkü omurgalı hayvanlar hareket etme yetenekleri sayesinde antropojenik özellik kazanmış alanlar içerisinde zaman zaman girip çıkabilmekte hatta adapte olabilmektedirler. Proje uygulama alanı ve ekolojik etki sınırları içerisinde yapılan alan çalışması ve literatür değerlendirmeleri sonucu alanda 34 memeli hayvan türünün varlığı belirlenmiştir. 101 / 237

118 Tür No Tablo IV.29: Hamitabat Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Proje Alanı ile Yakın Çevrede Yaşadığı Belirlenen Memeli (Mammalia)Türleri ve Koruma Statüleri TAKIM TÜRKÇESİ FAMİLYA TÜRKÇESİ LATİNCE TÜR TÜRKÇESİ İngilizce adı IUCN BERN MAK 1 SORICOMORPHA Böcekçiller Soricidae 2 SORICOMORPHA Böcekçiller Soricidae 3 SORICOMORPHA Böcekçiller Soricidae 4 SORICOMORPHA Böcekçiller Soricidae Sivri burunlufareler Sivri burunlufareler Sivri burunlufareler Sivri burunlufareler Sorex minutus Sorex araneus Crocidura leucodon Crocidura suaveolens Cüce Sivriburunlufare Orman Sivriburunlufaresi Sivriburunlu Tarlafaresi Sivriburunlu Bahçefaresi Eurasian Pygmy Shrew Common Shrew Bicolored Shrew Lesser Whitetoothed Shrew Proje Uygulama Alanı Yakın Çevre Kayıt Şekli LC Ek-III + L,G LC Ek-III + L,G LC Ek-III + L,G LC Ek-III + L,G 5 SORICOMORPHA Böcekçiller Talpidae Köstebekler Talpa levantis Karadeniz Köstebeği Levantine Mole LC - + L,G 6 ERINACEOMORPHA Kirpiler Erinaceidae Kirpiler Erinaceus concolor Kirpi 7 CHIROPTERA Yarasalar Pteropodidae 8 CHIROPTERA Yarasalar Rhinolophidae 9 CHIROPTERA Yarasalar Rhinolophidae 10 CHIROPTERA Yarasalar Vespertilionidae 11 CHIROPTERA Yarasalar Vespertilionidae 12 CHIROPTERA Yarasalar Miniopteridae Nalburunlu Yarasalar Nalburunlu Yarasalar Düzburunlu Yarasalar Düzburunlu Yarasalar Uzunkanatlı Yarasalar Rousettus aegyptiacus Rhinolophus ferrumequinum Rhinolophus hipposideros Myotis alcathoe Pipistrellus pipistrellus Miniopterus schreibersii Southern White-breasted Hedgehog LC L,G Meyveyarasası LC EK-II EK-II + + L,G Büyük Nalburunlu Yarasa Küçük Nalburunlu Yarasa Balkan Bıyıklı Yarasası Cüce Yarasa Greater Horseshoe Bat Lesser Horseshoe Bat Alcathoe s Myotis- Alcathoes Whiskered Ba Common Pipistrelle LC EK-II EK-I + + L,G LC EK-II EK-I + + L,G DD EK-II EK-I + + L,G LC Ek-III EK-I + + L,G Uzunkanatlı Yarasa NT EK-II EK-I + + L,G 13 LAGOMORPHA Tavşanlar Leporidae Tavşanlar Lepus europaeus Yabani Tavşan European Hare LC Ek-III EK-I + L,G 14 RODENTIA Kemirgenler Sciuridae Sincaplar Sciurus vulgaris Kızıl Sincap LC Ek-III EK-I + L,G 15 RODENTIA Kemirgenler Sciuridae Sincaplar Spermophilus citellus Gelengi 16 RODENTIA Kemirgenler Cricetidae Avurtlaklar Cricetulus migratorius Cüce Avurtlak 17 RODENTIA Kemirgenler Cricetidae Avurtlaklar Microtus levis (=M. rossoiameridionalis) 18 RODENTIA Kemirgenler Cricetidae Avurtlaklar Microtus guentheri Akdeniz Tarlafaresi European Ground Squirrel- Migratory Hamster VU - A2bc EK-II EK-I + L,G LC - EK-I + + L,G Tarlafaresi LC L,G Guenther s Vole LC L,G 102 / 237

119 Tür No TAKIM TÜRKÇESİ FAMİLYA TÜRKÇESİ LATİNCE TÜR TÜRKÇESİ İngilizce adı IUCN BERN MAK Proje Uygulama Alanı 19 RODENTIA Kemirgenler Muridae Fareler Apodemus sylvaticus Dağ Faresi Wood Mouse LC L,G 20 RODENTIA Kemirgenler Muridae Fareler Apodemus flavicollis Sarıboyunlu Ormanfaresi Yellow-necked Mouse Yakın Çevre Kayıt Şekli LC L,G 21 RODENTIA Kemirgenler Muridae Fareler Rattus rattus Sıçan Black Rat LC L,G 22 RODENTIA Kemirgenler Muridae Fareler Rattus norvegicus Göçmen Sıçan Brown Rat LC L,G 23 RODENTIA Kemirgenler Muridae Fareler Mus domesticus Evfaresi House Mouse LC L,G 24 RODENTIA Kemirgenler Muridae Fareler Mus macedonicus Sarı Evfaresi 25 RODENTIA Kemirgenler Spalacidae Körfareler Nannospalax leucodon Beyazdişli Körfare Macedonian Mouse Lesser Mole Rat LC L,G DD L,G 26 CARNIVORA Etoborlar Canidae Köpekgiller Canis aureus Çakal Golden Jackal LC - EK-I + L,G 27 CARNIVORA Etoborlar Canidae Köpekgiller Vulpes vulpes Tilki LC - EK-I + + L,G 28 CARNIVORA Etoborlar Mustelidae Gelincikgiller Mustela nivalis Gelincik Least Weasel LC Ek-III EK-I + + L,G 29 CARNIVORA Etoborlar Mustelidae Gelincikgiller Mustela putorius Kokarca 30 CARNIVORA Etoborlar Mustelidae Gelincikgiller Vormela peregusna Alaca Sansar European Polecat Marbled Polecat LC Ek-III EK-I + L,G VU - A2c EK-II EK-I + L,G 31 CARNIVORA Etoborlar Mustelidae Gelincikgiller Martes foina Kaya Sansarı Beech Marten LC Ek-III EK-I + + L,G 32 CARNIVORA Etoborlar Mustelidae Gelincikgiller Meles meles Porsuk European Badger LC Ek-III EK-II + L,G 33 ARTIODACTYLA Çifttoynaklılar Suidae Domuzlar Sus scrofa Yabandomuzu Wild Pig LC - EK-III + L,G 34 ARTIODACTYLA Çifttoynaklılar Cervidae Geyikler Capreolus capreolus Karaca Roe Deer LC Ek-III EK-I + L,G 103 / 237

120 Memeli Hayvan Türlerinin Koruma Statüleri; IUCN Avrupa Kırmızı Listesi (ERL) ne göre yapılan değerlendirmede Çalışma alanı ve ekolojik etki sınırları içerisinde var oldukları belirlenen Memeli Hayvan türlerinin 29 u LC (=Least Concern), yani En Düşük Derecede Tehdit Altında kategorisinde, 2 si VU A2: son 10 yılda popülasyon büyüklüğü % 30 azalmış, 1 i NT: (Neredeyse tehdit altında): Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler, 2 si DD: (Yetersiz veri): Üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türler yer almaktadırlar. Çalışma alanı ve ekolojik etki sınırları içerisinde ve var olan memeli hayvan türlerinden 7 tanesinin, Bern Listesi Ek-II ye girdiği; 12 memeli hayvan türünün de Ek-III de yer aldıkları belirlenmiştir. Geriye kalan 15 memeli hayvan türü ise Bern Sözleşmesi Ek Listelerinde yer almamaktadırlar Merkez Av Komisyonu (MAK) kararlarında belirlenen koruma listelerine göre yapılan değerlendirme sonucuna göre ise: 16 memeli hayvan türü Ek-I e, yani Orman ve Su işleri Bakanlığı tarafından Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları Listesinde; 1 memeli hayvan türü Ek-II de MAK Tarafından Koruma Altına Alınmış Av Hayvanları listesinde; 1 memeli hayvan türü, Ek-III e, yani 2013 sezonu için Belli Edilen Dönemlerde Avlanmasına İzin Verilen Türler listesinde bulunmakta olup diğer 15 memeli hayvan türü ise listelerde yer almamaktadırlar. HAMİTABAT Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Yenileme Projesi, Proje Alanı Ve Yakın Çevresinde Belirlenen Omurgalı Faunası Üzerine Olası Etkileri Ve Alınması Gereken Önlemler Projede gerçekleştirilecek santral yenileme çalışmaları halihazırda mevcut doğal gaz çevirim santralı olarak faaliyet gösteren yapılaşmış saha içerisinde gerçekleştirilecektir. Bununla birlikte hali hazırda bulunan ve santrale doğal gaz taşıyan boru hattında da, aynı hat yatağı kullanılarak boru değişimi yapılacaktır. Bu sebeple alan mevcut santral faaliyetleri için kullanım sürecindedir ve yaban hayatı; özellikle omurgalılar için doğal ekolojik koşullar geçerli değildir. Arazi çalışmaları literatür verileri ile birlikte değerlendirildiğinde proje uygulama alanı genel olarak Omurgalılar için beslenme, yaşam ve üreme alanı değildir. Tabi ki kuşlar, memeliler ve sürüngenler zaman zaman alanı kullanmaktadırlar, ancak, ekolojik ihtiyaçları açısından alana bağımlı olan herhangi bir omurgalı türü bulunmamaktadır. İki yaşamlılar genel olarak sucul habitatlara bağımlı olmaları sebebiyle proje uygulama alanına bağımlılıkları bulunmamaktadır. Sürüngenlerden alanda en yaygın olarak bulunduğu belirlenen Ophisops elegans (Tarla Kertenkelesi) (bkz. Fotoğraf IV.12) ki tarla kenarlarındaki sürülmemiş alanlarda var olamaya çalışmaktadır ve kasıtlı olarak öldürülmediğinde tehdit algıladıkları anda uzaklaşabilen canlılardır. Proje uygulama alanının yakın çevresi yoğun tarımsal kullanımda olup doğal yaşam ancak dar alanlara sıkışmış parçalı doğal habitatlarda varlığını sürdürebilmektedir. 104 / 237

121 Fotoğraf IV.12: Ophisops Elegans (Tarla Kertenkelesi) Antropojenik olarak oluşmuş olan şartlarda varlığını sürdüren çayır kuşları Tarla kuşu=alauda arvensis, Tepeli Toygar= Galerida cristata (Y=Native species) (bkz. Fotoğraf IV.13) proje uygulaması sonrasında da alanda varlıklarını sürdürebilecektir. Proje uygulama alanında mevcut haliyle yaşayan omurgalı türleri burada var olmaya devam edecektir. Alanda mevcut olan enerji akışına bağlı omurgalı türlerinin devamlılığı hatta popülasyonlarının geliştirilmesi için yapılabilecek uygulamalar Sonuç bölümünde belirtilmiştir. Fotoğraf IV.13: Galerida Cristata (Tepeli Toygar) Tarla fareleri, Gelengi (bkz. Fotoğraf; 6) ve Körfare (bkz. Fotoğraf;7) tarla kenarlarında ve proje uygulama sahasında bulunabilirler. Bilindiği üzere tarım alanlarında çiftçiler Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı aracılığıyla bu türlere yönelik mücadele yürütmektedir. Proje uygulama alanı bu türler için mevcudiyet alanı olacaktır. Bu türler kasten öldürülmedikleri sürece tehdit algıladıklarında varlıklarını sürdürebilecekleri başka alanlara geçiş yapabilmektedir. Bu kapsamda, proje uygulama sahasında inşaat ve uygulama sırasında popülasyonu zarar görecek herhangi bir türün mevcut olmadığı söylenebilir. 105 / 237

122 Fotoğraf IV.14: Spermophilus Citellus (Gelengi Yuvası) Fotoğraf IV.15: Nannospalax Leucodon (Beyazdişli Körfarenin Yuvası) Alanın yakın çevresinde çiftçiler tarafından sürülememiş stepler çok dar alanlar halinde bulunmakta ve bu alanlarda Gelengi ve Beyazdişli Körfare yuvaları görülebilmektedir. Yapılan incelemeler sonucu proje alanı ve ekolojik etki sınırları içerisinde herhangi bir özel statülü koruma alanı belirlenmemiştir. Sonuç ile ilgili alan araştırmaları, yerel halkla görüşmeler sonucu elde edilen veriler literatür verileri ile birlikte değerlendirilerek alanda yaşayan Omurgalı hayvan türleri tespit edilmiştir. Alanda varlığı belirlenen 8 tür Amfibi ve 18 tür Sürüngen yaygın olarak Türkiye nin hemen hemen tüm ekosistemlerinde yayılış gösteren türlerdir. 106 / 237

123 Kuşlar alanda 49 türle temsil edilmekte olup genel anlamda step çayırlar ve açıklıklarda ekolojik ihtiyaçlarını karşılayabilen türlerdir. Alanda varlığı belirlenen 34 Memeli türü; Türkiye de antropojenik alanlara ve buralara komşu steplere adapte olmuş türlerdir. Belirlenen türlerin ulusal ve uluslararası koruma statüleri önceki bölümlerde sunulan tablolarda verilmiş ve alanda yapılacak faaliyetlerin omurgalı faunasına olası etkileri ve bu etkilerin minimize edilmesi için alınması gereken önlemler belirlenmeye çalışılmıştır. Alanda yapılacak uygulamalar sonucu Omurgalı habitatlarında meydana gelebilecek bozunmaların belirlenen önerilere uyulduğunda geri kazanılacağı, inşaatın tamamlanmasından sonra hassasiyeti olan alanların kendi doğasına bıkılarak eski ekolojik özelliklerine kavuşmaları da sağlanacaktır. Uygulamalar sırasında ve sonrasında belirlenen tedbirlere uyulması durumunda alanda herhangi bir Omurgalı türünün yok olmasına ya da popülasyonun daralmasına sebep olunmayacaktır. Sonuç olarak, projenin uygulanması sonucu oluşacak kalıcı yapılar, sahada belirlenmiş olan herhangi bir Omurgalı türünün yok olmasına sebep olmayacaktır. Alınması Gereken Önlemler Proje inşası ve işletimi sırasında (i) kimyasal madde, uygulamacılar tarafından kullanılan temizlik kimyasalları da dahil, (ii) yiyecek artıkları, (iii) yapı malzemesi artıkları da dahil olmak üzere hiçbir atık yada artık alana kontrolsüz şekilde bırakılmamalı, atık yönetimi için belirlenen kurallara uyulmalıdır. Aydınlatma sadece proje alanını aydınlatacak şekilde ve en az yapay ışığı doğal ortama verecek şekilde tasarlanmalı, yönleri ona göre belirlenmelidir. Özellikle ağır taşıt sürücülerinin alan etrafında yapacakları sürüşlerde yavaş sürüş yapmaları ve korna çalmalarını en aza indirecek tedbirler alınmalıdır. Yapılacak inşaat faaliyetleri sırasında özellikle gece alan çevresine direk ışık yöneltilmesi önlenmelidir. Proje uygulama sahasına ulaşım için mevcut yollar kullanılmalıdır. Projenin her aşamasındaki çalışanlara doğayla uzlaşık yaşama kültürünün kazandırılması amacıyla çok temel bilgilerin kazandırılması ve doğada hiçbir canlının tehdit algılamadıkça tüm ekosistemlerin en işgalci türü olan insana saldırmayacağı öğretilerek; a. Araç ile ya da araçsız herhangi bir Omurgalı türü gördüklerinde durup en az 5 metre mesafede beklemeleri, b. Gece ise araçların ışıklarını kapatmaları, c. Yuva ya da yavru gördüklerinde dokunmamaları, d. Herhangi bir şekilde beslenen yabanıl bir türe müdahale etmemeleri (Kurbağa yiyen yıla öldürerek kurbağayı kurtarmak gibi), konularında eğitim verilmelidir. İnşaat aşamasının tamamlanması sonrasında peyzaj ve geri kazanım çalışmaları yapılmalıdır. Peyzaj uygulamalarında alanda mevcut flora türleri ya da uyumlu türler ile bitkilendirme yapılması koşuluyla habitatların geri kazanımı sağlanarak, uygulama alanının dahil olduğu ekosistemin bu faaliyeti tolere etmesi sağlanacaktır. 107 / 237

124 IV Madenler Ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut Ve Planlanan İşletilme Durumları, Yıllık Üretimleri Ve Bunun Ülke Veya Yerel Kullanımlar İçin Önemi Ve Ekonomik Değerleri) Santral yenileme projesi kapsamındaki faaliyetler mevcut Hamitabat DGKÇS alanında yürütüleceğinden, bu alanda herhangi bir maden ve fosil yakıt kaynağı bulunmamaktadır. Diğer taraftan, Kırklareli İli Demirköy İğneada da; altın ve gümüş, Demirköy - Dereköy de; bakır, kurşun ve çinko, Dereköy - Çataktepe, Domuzbayırı ve Balaban da; Demir, Demirköy - İkiztepe ve Şükrüpaşa da; Volfram yatakları vardır. Kırklareli İli nde yer alan sanayi maden kaynakları Tablo IV.30 da, metalik maden kaynakları ise Tablo IV.31 de verilmiştir. Tablo IV.30 Kırklareli İli Sanayi Madeni Kaynakları Madenin Cinsi Dolomit (Dol) Feldspat (Fld) Kuvars (Q) Mermer (Mr) Tuğla-Kiremit (TdKi) Kaynak: [5] Açıklama Kofçaz-Kocayazı Köyü Sahası Tenör: % MgO Rezerv: ton görünür+muhtemel rezerv Merkez-Dereköy ve Armağan Sahaları Tenör: % 20,3-20,5 MgO, %53,5 CaO Rezerv: ton görünür+muhtemel dolomit ve ton görünür+muhtemel kalsit rezervi Üsküp-Ahmetçe, Yündalan Sahası Tenör: % 4,65 K 2O, %0,9 F 2O 3 Rezerv: ton mümkün rezerv. Düşük kaliteli olan yatak işletilmemektedir. Dereköy-Kapaklı Köyü Tenör: %97,76 SiO 2, %0,72 Fe 2O 3 Rezerv: ton görünür rezerv Dereköy-TRAKYA GRANIT Kalite: Zonlu pembemsi plajioklaslar pembe renk vermektedir. Diğer mineraller kuvars, biotit, hornblend, piroksen, sfen ve apatittir. Sertliği 7-8, yoğunluğu 2,68 gr/cm 3, porozitesi %0,5 Rezerv: m 3 jeolojik.yatak zaman zaman işletilmektedir. Vize-Sergen Köyü- VIZE PEMBESI Kalite: İnce kristalli ve pembe renklidir. Basınç ikizlenmesi gösteren kalsit kristallerinden oluşmuştur. Sertliği 3, yoğunluğu 2,72 gr/cm 3, porozitesi %0,2 Rezerv: m 3 jeolojik rezerv Üsküp-Sazara Köyü-SAZARA SEDEF MERMERI Kalite: Beyaz yer yerde açık yeşil renkli olan ince kristalli mermerdir. Sertliği 3, yoğunluğu 2,73 gr/cm 3, porozitesi % 0,3 Rezerv: m 3 jeolojik rezerv Merkez-Pehlivan Köyü-Mercan Dere-Koca Tepe Sahası Kalite: Orta-iyi kalite Rezerv: ton muhtemel rezerv Tablo IV.31 Kırklareli İli Metalik Maden Kaynakları Madenin Cinsi Altın (Au) Bakir-Molibden- Wolfram (Cu-Mo-W) Demirköy-İneada, Mertgölü Sahası Tenör: %0,5 gr/ton Rezerv: ton görünür rezerv Açıklama Merkez-Dereköy Sahası Tenör: %0,25-0,40 Cu, %0,003 Mo, %0,01 W Rezerv: ton mümkün+muhtemel rezerv Demirköy-Şükrüpaşa Sahası Tenör: %0,01 WO 3, %0,3-0,4 Cu, %0,01-0,02 Mo Rezerv: ton görünür+muhtemel rezerv Demirköy ( İkiztepe) Sahası Tenör: %0,5 Cu Rezerv: ton muhtemel rezerv. Türk Maden A.Ş. tarafından 108 / 237

125 Madenin Cinsi Açıklama Demir (Fe) Manganez (Mn) Kaynak: [5] geçmişte işletilmiş olan Cu, Mo, W yatağıdır. Dereköy, Çataktepe, Domuzbayırı Zuhurları Tenör:%38,26 ve %55,16 Fe (Çataktepe), %33,95 Fe ve %58,15 Fe (Domuzbayırı) Rezerv: Yüksek ve düşük tenörlü olmak üzere Çataktepe zuhurunda toplam ton, Domuzbayırı zuhurunda ise toplam ton görünür+muhtemel rezerv. Sahada üretim yapılmamaktadır. Balaban-Maglavit Zuhuru Tenör: %30 Fe Rezerv: ton görünür rezerv. Tenörün düşük olması nedeniyle saha işletilmemektedir. Çakıllı Sahası Tenör: %32 Mn Rezerv: ton mümkün rezerv Ayrıca, Trakya Neojen Havzasında, yürütülen kömür arama ve rezerv tespitine yönelik çalışmalar 2005 yılında başlamıştır. Kırklareli İli nde halen devam eden çalışmalar, Vize İlçesi güneyi ile Pınarhisar İlçesi güneyinde kalan alanı kapsamaktadır. Topçuköy, Çövenli, Hasbuğa, Müsellim, Ertuğrul, Sütlüce ve Karaağaç çalışma alanındaki yerleşim yerlerinden bazılarıdır. [5] Bölgedeki kömür oluşumları Oligosen yaşlı olup, düşük kalorili linyit karakterindedir. Ortalama kömür derinliği m olup, bu derinlik arasında değişik kalınlık ve kalitede linyit damarları bulunmaktadır. Kalori değerleri kcal/kg dir. [5] Kırklareli (Pınarhisar-Vize) Bölgesi nde MTA adına tescilli 23 adet ruhsat bulunmakta olup, ruhsatlı sahalarda rezerv tespitine yönelik sondajlı çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda yılında 3.008,00 m, 2010 yılında 1.239,0 m ve 2011 yılının Nisan ayı sonuna kadar 8.209,80 m istikşaf ve rezerv sondajları yapılmıştır. Ayrıca, İl sınırları içerisinde 1-a, 1-b, II, II-A ve IV. Grup madenlere ait 19 adet ruhsatlı maden işletmesi yer almaktadır. [5] Diğer taraftan, Türkiye Petrolleri A.Ş. tarafından Trakya Bölgesi nde 1970 li yılların başından itibaren yapılan araştırmalar sonunda Lüleburgaz-Hamitabat civarında doğalgaz mevcudiyeti tespit edilmiş ve bunun süratle ekonomiye kazandırılması için çeşitli çalışmalar yapılmış sonuç olarak şu andaki Hamitabat Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali nin de burada kurulmasına karar verilmiştir. Tespit edilen bu doğalgaz miktarının tahminen 80 milyar m 3 olduğu ve bunun 13 milyar m 3 nün de görünür rezerv olduğu tespit edilmiştir. [5] Ayrıca, 2011 yılı içerisinde Trakya Bölgesi ndeki 5 kuyunun işletilmesi faaliyetine de devam edilmiş olup, petrol sahalarından 2011 yılında toplam ham petrol üretimi varil olarak gerçekleşmiştir. [5] IV Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri Ve Değeri) Hamitabat DGKÇS nin de içerisinde bulunduğu Kırklareli İli, hayvansal üretim miktarları ve hayvan varlığı sırasıyla Tablo IV.32 ve de verilmiştir. 109 / 237

126 Tablo IV.32 Kırklareli İli Hayvansal Üretim Miktarları (2011) Hayvansal Ürün Süt Et Bal Yumurta Kaynak: [5] Yıllık Üretim Miktarı ton ton 582 ton adet Tablo IV.33 Kırklareli İli Hayvan Varlığı (2011) Hayvan Türü Kırklareli Lüleburgaz Büyükbaş (sığır, manda) Küçükbaş (koyun, keçi) Kanatlı (tavuk, ördek, kaz, hindi) Kaynak: [5] Lüleburgaz ın Toplam İçerisindeki Payı (%) , , ,2 Kırklareli yukarıdaki tablolarda verilen değerler ile TL lık canlı hayvan değeri ile Türkiye genelinde 51,16 lık bir paya sahip olmuş ve 36 ncı sırada yer almıştır. Diğer taraftan, hayvansal ürünler değeri bakımından ise TL lık değer ile Türkiye genelinin %0,47 lik payına sahip olarak 35 inci sırada yer almıştır. [12] Diğer taraftan, santral yenileme projesi kapsamındaki faaliyetler mevcut Hamitabat DGKÇS alanında yürütülecektir ve tel çit ile çevrili bulunan bu alan HEAŞ A.Ş. ye aittir. Bu sebeple, saha içerisinde hayvancılık için kullanılan bir beslenme alanı mevcut değildir. IV Devletin Yetkili Organlarının Hüküm Ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum Ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, Vb.) Proje alanı, 1/ ölçekli haritada F18b1 paftasında, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 2613, 2614, 2615, 2628, 2629, 2630, 2631, 2632, 2633, 2649, 2650, 3185, 3390 parsel numaralarında kayıtlı m² yüzölçümlü alan üzerinde yer almaktadır ve 1985 yılından beri işletilmekte olan Hamitabat DGKÇS için tahsis edilmiş olan bu arazi tamamen HEAŞ a aittir. Tesise ait işletme belgesi Ek-2 de verilmiştir. Bu kapsamda, proje sahasında askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile sınırlandırılmış alanlar v.b. bulunmamaktadır. IV Proje Yeri Ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak Ve Gürültü Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi Hava Kalitesi Açısından Mevcut Kirlilik Yükü Tesis çevresinde iki adet çevre hava kalitesi ölçüm istasyonu mevcuttur. Bu istasyonların yerleri Şekil IV.28 de verilen uydu fotoğrafında gösterilmiştir. İstasyon seçiminde cihazların güvenliği 110 / 237

127 ön planda tutulmuş ve bir tanesi Lüleburgaz daki HEAŞ Lojmanları na diğeri de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Lojmanları na yerleştirilmiştir. HEAŞ Lojmanları ndaki istasyonda NO ve NO 2 olmak üzere iki tür azotoksit, rüzgar hızı, sıcaklık, nem ve basınç gibi meteorolojik veriler ölçülürken,tpao İstasyonu nda ise NO ve NO 2 ölçülmektedir.[6] Bu istasyonlardan elde edilen yarım saatlik ortalama değerlerden hesaplanan aylık ortalama değerler, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-2 Tablo 2.2 de verilen sınır değerleri ile birlikte Tablo IV.34 da verilmiştir. Tablodan görüldüğü üzere HEAŞ ve TPAO İstasyonları için Ocak 2010 ve Temmuz 2012 periyodundaki veriler değerlendirilmiş ancak söz konusu periyotta 2011 yılı boyunca ölçüm alınamamıştır. Ölçüm sonuçlarına göre, her iki istasyonda da düşük değerler elde edilmiştir. Tesisten alınan bilgilere göre teknik aksaklıklar ve veri depolama sorunları nedeniyle ölçüm alınmasının kimi zaman kesikli olduğu gözlenmektedir. [6] Şekil IV.28 Hamitabat DGKÇS Çevresindeki Mevcut Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonu Lokasyonları (TPAO,HEAŞ) Tablo IV.34 Mevcut Durum NO 2 Aylık Ortalama Konsantrasyon Değerleri (TPAO,HEAŞ Lojmanları) Aylar NO 2 Konsantrasyonu (µg/m 3 ) HEAŞ TPAO SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 Sınır Değerleri Ocak ,39 62,56 Şubat ,14 32,09 Mart ,70 56,04 Nisan ,44 61,56 KVS 300 µg/m 3 UVS 60 µg/m / 237

128 NO 2 Konsantrasyonu (µg/m 3 ) Aylar HEAŞ TPAO Mayıs ,90 Haziran ,01 Temmuz ,01 Ağustos ,00 0,00 Eylül ,00 - Ekim ,11 - Kasım ,73 - Aralık ,,23 - Ocak ,49 2,55 Şubat ,75 0,20 Mart ,99 17,47 Nisan ,98 39,42 Mayıs ,54 34,23 Haziran ,77 14,18 Temmuz ,86 13,92 SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 Sınır Değerleri Hava kalitesi ölçüm istasyonlarına ait günlük konsantrasyon değerleri ve SKHKKY Ek 2- Tablo 2.2 NO 2 için verilen kısa vadeli hava kalitesi sınır değeri ile karşılaştırılmış ve Tablo IV.34 dan da görüleceği üzere her iki istasyon için de ölçüm noktalarından alınan değerler, KVS değerlerinin oldukça altında kalmıştır. Ayrıca, Santral alanı etrafında 8 noktada daha, 2 ay boyunca süren NO 2 ölçümleri tarihleri arasında pasif difüzyon tüpleri aracılığıyla yapılmış ve elde edilen ölçüm sonuçları Tablo IV.35 de, ölçüm noktalarının lokasyonlarını gösterir topografik harita Şekil IV.29 da verilmiş olup Hava Kalitesi Ölçüm Raporu Ek-15 te verilmiştir. Tablo IV.35 Mevcut Durum NO 2 Ölçüm Sonuçları (Santral Civarı) Nokta Adı Arası NO 2 Konsantrasyonu (µg/m 3 ) Arası NO 2 Konsantrasyonu (µg/m 3 ) HK-1 8,74 15,73 HK-2 8,09 9,87 HK-3 8,91 13,10 HK-4 8,04 10,44 HK-5 11,06 15,83 HK-6 18,11 24,25 HK-7 8,03 10,22 HK-8 13,38 10,68 Yeraltı ve Yüzeysuyu Açısından Mevcut Kirlilik Yükü Santral alanı ve civarındaki yeraltı ve yüzeysuyu mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi amacıyla, Santral sahası içerisinde içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılandığı 4 adet kuyudan ve Santral alanı civarındaki yüzey sularını temsil eden 4 noktadan örnekler alınmış ve analiz sonuçları 112 / 237

129 Ek-8 de, analiz sonuçlarının YSKYY Ek-5 Tablo 5 e göre değerlendirmeleri ise aşağıdaki tablolarda, numune noktalarının lokasyonlarını gösterir topografik harita Şekil IV.29 da verilmiştir. YSKYY Yönetmeliği kapsamında da belirtildiği üzere, su kalitesi sınıflandırması en kötü değerler dikkate alınarak yapılmaktadır. Bu kapsamda: 1 Nolu numune iletkenlik (1184 µg/l) sebebiyle III. Sınıf, 2A Nolu numune ph (7,49), iletkenlik (727 µg/l), çözünmüş oksijen (6,2 mg/l), oksijen doygunluğu (%80,4), cıva (<0,5 µg/l) sebebiyle II.Sınıf, 2B Nolu numune iletkenlik (482 µg/l), çözünmüş oksijen (6,05 mg/l), oksijen doygunluğu (%79,7), cıva (<0,5 µg/l) sebebiyle II. Sınıf, 3 Nolu numune iletkenlik (472 µg/l), çözünmüş oksijen (6,07 mg/l), oksijen doygunluğu (%79,8), cıva (<0,5 µg/l) sebebiyle II. Sınıf olarak değerlendirilmiştir. YSKYY nde de belirtildiği üzere II.Sınıf sular diğer özelliklerinin yanı sıra içmesuyu olma potansiyeli olan suları, III.Sınıf sular ise diğer özelliklerinin yanı sıra uygun bir arıtmadan sonra kullanılabilecek sanayi suyunu temsil etmektedir. Bu kapsamda, Hamitabat DGKÇS nde kuyulardan temin edilen yeraltı suyunun proses ve içmesuyu olarak kullanılmasında bir sakınca öngörülmemiştir. Diğer taraftan, yüzey sularına ilişkin olarak: YS-1 Nolu numune BOİ (10 mg/l), nitrit azotu (0,014 mg/l) sebebiyle III. Sınıf, YS-2 Nolu numune nitrit azotu (0,81 mg/l) ve toplam fosfor (0,71 mg/l) sebebiyle IV. Sınıf, YS-3 Nolu numune BOİ (10 mg/l), nitrit azotu (0,013 mg/l) sebebiyle III. Sınıf, YS-4 Nolu numune iletkenlik (µg/l), BOİ (9 mg/l), nitrit azotu (0,048 mg/l) ve toplam fosfor (0,26 mg/l) sebebiyle III. Sınıf olarak değerlendirilmiştir. Proje kapsamında yapılan flora ve fauna ve yüzey suyu numune alma çalışmalarında civardaki yüzey suyu kaynaklarının fazlaca kirletildiği, derelere çöp döküldüğü ve hatta bütün dere kanarının çöplük olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu sebeple civardaki yüzeysularının organik kirlilik yükü açısından hali hazırda yoğun şekilde kirlenmiş durumdadır. 113 / 237

130 Tablo IV.36 Yeraltı Suyu Numunelerinin YSKYY Tablo 5 e Göre Değerlendirmesi Parametre/Birim 1 Nolu Numune Analiz Sonucu 2A Nolu Numune Analiz Sonucu 2B Nolu Numune Analiz Sonucu 3 Nolu Numune Analiz Sonucu Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-5 Tablo 5 Su Kalite Sınıfları I II III IV Sıcaklık ( o C) 20,2 20,6 23,2 23, ph 7,36 7,49 7,45 7,38 6,5-8,5 6,5-8,5 6,0-9,0 6,0-9,0 dışında İletkenlik (µs/cm) < > 3000 RES 436 nm < 0,5 < 0,5 1,46 < 0,5 1,5 3 4,3 5 Renk RES 525 nm < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,5 1,2 2,4 3,7 4,2 RES 620 nm < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,5 0,8 1,7 2,5 2,8 Çözünmüş Oksijen (mg/l) 6,5 6,2 6,05 6,07 > < 3 Oksijen Doygunluğu (%) a 82,3 80,4 79,7 79, < 40 KOİ (mg/l) < 10 < 10 < 10 < 10 < > 70 BOİ (mg/l) < 4 < 4 < 4 < 4 < > 20 Amonyum Azotu (mg/l) < 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,2 b 0,2-1 b 1-2 b > 2 Nitrit Azotu (mg/l) < 0,002 < 0,002 0,002 < 0,002 < 0,002 0,002-0,01 0,01-0,05 > 0,05 Nitrat Azotu (mg/l) 7,11 1,82 0,37 0,6 < > 20 Toplam Kjeldahl Azotu (mg/l) 0,62 0,45 < 0,2 0,29 0,5 1,5 5 > 5 Toplam Fosfor (mg/l) 0,01 0,017 0,017 0,025 < 0,03 0,03-0,16 0,16-0,65 > 0,65 Cıva (µg/l) < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,1 0,1-0,5 0,5-2 > 2 Kadmiyum (µg/l) < 1 < 1 < 1 < > 7 Kurşun (µg/l) < 5 < 5 < 5 < > 50 Bakır (µg/l) < 2 < 2 < 2 < > 200 Nikel (µg/l) < 5 < 5 < 5 < > 200 Çinko (µg/l) , > 2000 Fekal Koliform (KOB/100 ml) > 2000 Toplam Koliform (KOB/100 ml) > (a) Konsantrasyon veya doygunluk yüzdesi parametrelerinden sadece birisinin sağlanması yeterlidir. (b) ph değerine bağlı olarak serbest amonyak azotu konsantrasyonu 0,02 mg NH - 3 N/L değerini geçmemelidir. I.SINIF II.SINIF III.SINIF IV.SINIF 114 / 237

131 Tablo IV.37 Yüzeysuyu Numunelerinin YSKYY Tablo 5 e Göre Değerlendirmesi Parametre/Birim YS-1 Nolu Numune Analiz Sonucu YS-2 Nolu Numune Analiz Sonucu YS-3 Nolu Numune Analiz Sonucu YS-4 Nolu Numune Analiz Sonucu Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-5 Tablo 5 Su Kalite Sınıfları I II III IV Sıcaklık ( o C) 23,2 21,6 23,1 20, ph 7,41 7,34 7,52 7,43 6,5-8,5 6,5-8,5 6,0-9,0 6,0-9,0 dışında İletkenlik (µs/cm) < > 3000 RES 436 nm 1,24 1,14 1,3 1,22 1,5 3 4,3 5 Renk RES 525 nm < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,5 1,2 2,4 3,7 4,2 RES 620 nm < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,5 0,8 1,7 2,5 2,8 Çözünmüş Oksijen (mg/l) 7,5 7,65 7,55 7,62 > < 3 Oksijen Doygunluğu (%) a 88,9 89,4 89,2 89, < 40 KOİ (mg/l) < > 70 BOİ (mg/l) < > 20 Amonyum Azotu (mg/l) < 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,2 b 0,2-1 b 1-2 b > 2 Nitrit Azotu (mg/l) 0,014 0,81 0,013 0,048 < 0,002 0,002-0,01 0,01-0,05 > 0,05 Nitrat Azotu (mg/l) < 0,1 16,6 0,19 3,54 < > 20 Toplam Kjeldahl Azotu (mg/l) 0,67 0,93 0,64 0,73 0,5 1,5 5 > 5 Toplam Fosfor (mg/l) 0,15 0,71 0,093 0,26 < 0,03 0,03-0,16 0,16-0,65 > 0,65 Cıva (µg/l) < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,5 < 0,1 0,1-0,5 0,5-2 > 2 Kadmiyum (µg/l) 1 < 1 < 1 < > 7 Kurşun (µg/l) < 0,5 < 5 < 5 < > 50 Bakır (µg/l) < 2 < 2 3,4 < > 200 Nikel (µg/l) 18 < 5 15 < > 200 Çinko (µg/l) < 1 1 < 1 < > 2000 Fekal Koliform (KOB/100 ml) > 2000 Toplam Koliform (KOB/100 ml) > (a) Konsantrasyon veya doygunluk yüzdesi parametrelerinden sadece birisinin sağlanması yeterlidir. (b) ph değerine bağlı olarak serbest amonyak azotu konsantrasyonu 0,02 mg NH - 3 N/L değerini geçmemelidir. I.SINIF II.SINIF III.SINIF IV.SINIF 115 / 237

132 Toprak Kalitesi Açısından Mevcut Kirlilik Yükü Santral alanı civarındaki toprak kalitesi açısından mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi amacıyla, 4 adet toprak numunesi alınmış ve analiz sonuçları Ek-9 da, numune noktalarının lokasyonlarını gösterir topografik harita Şekil IV.29 da verilmiştir. Ayrıca proje kapsamında topraktaki mevcut kurşun, kadmiyum, nikel, krom, çinko, bakır, kükürt ve klor, toprakta sülfat olarak kükürt, ph, florür ve agregat stabilitesi analizleri yapılarak mevcut toprak kompozisyonu ve kirlilik yükü ortaya konulacaktır. Gürültü Açısından Mevcut Kirlilik Yükü Santral sahasında ve sahaya en yakın yerleşim birimi olan Tatarköy de gürültü açısından mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi amacıyla 24 saatlik gündüz, akşam ve gece ölçümleri yapılmış ve ölçüm sonuçları Ek-10 da, ölçüm sonuçları ortalama değerleri Tablo IV.38 de, ölçüm noktalarının lokasyonlarını gösterir topografik harita Şekil IV.29 da verilmiştir. Tablodan da görüleceği üzere, ölçülen noktalara ait ortalama değerler; Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek-VII Tablo 4 - Endüstri Tesisleri için ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar için verilmiş olan çevresel gürültü sınır değerlerinin (Lgündüz (65 dba), Lakşam (60 dba), Lgece (55 dba)) altındadır. Tablo IV.38 Gürültü Ölçümü Sonuçları Ortalama Değerleri (dba) Nokta Adı Lgündüz (07:00-19:00) Lakşam (19:00-23:00) Lgece (23:00-07:00) G-1 43,0 40,8 41,8 G-2 53,3 48,5 401, Diğer taraftan, Hamitabat DGKÇ Santrali için tarihinde, Kırklareli İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ne, tarih ve sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği kapsamında santralin Yönetmelik 33. maddesinin (ç) ve (d) bentleri uyarınca görüş sorulmuştur. Kırklareli İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, tarih ve 364 sayılı yazısında, tesisin gürültü haritaları hazırlanması gereken yerleşim yerleri dışında kaldığından, Çevresel Gürültü Kontrol İzin Belgesinden muaf olmasına karar vermiştir. Söz konusu izin belgesi Ek-12 de sunulmuştur. 116 / 237

133 Şekil IV.29 Mevcut Durum Değerlendirmesi Numune Noktaları (tüm noktalar) 117 / 237

134 IV Diğer Özellikler Doğal Kaynak Kullanımı Proje faaliyetleri kapsamında, doğal kaynak olarak elektrik üretimi için doğal gaz, içme, kullanma ve proses suyu için ise yeraltı suyu kullanımı söz konusu olacaktır. Daha önceki bölümlerde de bahsedildiği üzere elektrik kullanımı için kullanılacak olan doğal gaz halihazırda da olduğu üzere 36 inç çapındaki Rusya-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı ndan sağlanacaktır. Proje kapsamında, Santral yenilendikten sonra yaklaşık 1,2 milyar m 3 /yıl doğal gaz kullanılacağı ve 7,8 milyar kwh elektrik üretileceği öngörülmüştür. Diğer taraftan, HEAŞ resmi internet sitesinde yer alan verilere göre, Santral de geçmiş yıllarda ortalama 1,75 milyar m 3 doğal gaz tüketimine karşın 7,2 milyar kwh elektrik üretildiği bilgisine yer verilmiştir. [13] Bu kapsamda, kaba bir hesap ile; yapılacak iyileştirme çalışmaları sonucunda artacak verim ile daha az doğal gaz tüketilerek, daha fazla elektrik üretimi sağlanacaktır. Şöyle ki; önceki yıllarda 1 m 3 doğal gaz yakılarak 4,11 kwh elektrik üretilirken (7,2 kwh / 1,75 m 3 = 4,11 kwh/m 3 ), yapılacak türbin yenileme çalışmaları neticesinde 1 m 3 doğal gaz yakılarak 6,5 kwh (7,8 kwh / 1,2 m 3 = 6,5 kwh/m 3 ) elektrik üretilmesi planlanmıştır. Sonuç olarak, doğal gaz tüketimi ve buna bağlı olarak emisyonlar düşerken, elektrik üretiminde m 3 başına 1,58 kat artış sağlanmış olacaktır. Diğer taraftan, yenileme çalışmaları kapsamında inşaat işlerine paralel olarak yürüyecek olan hali hazırdaki tesisin çalışması içinde su ihtiyacı olacaktır. Hali hazırdaki tesisi yılda 12 ay, ayda 30 gün ve günde 3 vardiya üzeriden 24 saat faaliyet gösterecek olup, çeşitli bakım vb. gibi zamanlarda enerji üretimine ara verilmesi sebebiyle yılda toplamda saat çalışacaktır. Bu çalışma süresince kazan ve buhar türbinlerindeki kayıp ve kaçaklar için 4 m 3 /sa, blöfler için 4 m 3 /sa ve rejenerasyon ve geri yıkama suları için ise 7 m 3 /sa suya ihtiyaç duyulacaktır. İhtiyaç duyulan su Santral sahasında halihazırda mevcut olan 4 adet kuyudan karşılanacaktır. Bu kapsamdaki yeraltı suyu kullanımına ilişkin izin Ek-7 de sunulmuştur. 118 / 237

135 IV.3. IV.3.1. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler, Yöre Ve Ülke Ekonomisi İçindeki Yeri ve Önemi, Diğer Bilgiler) Bölge ekonomisinde ağırlığı olan başlıca sektörler aşağıdaki bölümlerde detaylı olarak ele alınmaktadır. Tarım Kırklareli nde kuru tarım alanlarının yaygınlığı nedeniyle en çok tarla bitkileri üretilmektedir. Toplam ekilebilir arazinin içersinde buğday, birinci sırayı almakta ve ekilişteki payı yıllara göre %55 60 arasında değişmektedir. İkinci sırayı ise ayçiçeği almakta olup, ekilişteki payı %20 25 düzeyindedir. Kırklareli nde örtü altı sebze yetiştiriciliği konusunda son yıllarda önemli yıllarda önemli gelişmeler olmuştur [17]. İl Özel İdaresi ve Sosyal ve Dayanışma Fonu kaynaklarından yararlanılarak gerçekleştirilen tesislere, daha sonra çiftçi öz kaynaklarıyla yapılan tesisler eklenmiştir. Tarım arazilerinin %83'ünde nadassız kuru tarım, %17 sinde ise sulu tarım yapılmaktadır. Sulanan araziler içinde hektar Devlet sulaması, hektarında ise halk sulaması olmak üzere toplam hektar alanda sulama yapılmaktadır [17]. Hayvancılık Kırklareli nde ağırlıklı olarak kümes hayvancılığı ve küçük baş hayvancılığı yapılmaktadır. Ayrıca yöreye özgü arıcılıkta yapılmaktadır. İl de en çok küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmakta olup, bunu sırasıyla yumurtacı tavuk yetiştiriciliği, büyükbaş hayvan yetiştiriciliği ve arıcılık izlemektedir. İlde adet yerli tip koyun, adet ise kıl keçisi kayıtlara geçirilmiştir. Bununla birlikte büyükbaş hayvancılığında özellikle kültür sığırı yetiştiriciliği yaygın şekilde yapılmakta olup İl de kayıtlı toplam adet kültür sığırı, adet melez sığır ve adet yerli sığır bulunmaktadır [17]. Sanayi Kırklareli nde sanayi daha çok D-100 karayolu etrafında ve özellikle Lüleburgaz da yoğunlaşmıştır. Kırklareli nde sanayi artan bir hızla gelişmektedir döneminde %6,7 ile sanayi, İl in en hızlı büyüyen sektörü olmuştur. Kırklareli nin İstanbul ve Avrupa ya yakın olması bunun temel nedenlerindendir. Kırklareli imalat sanayi gelişmişlik sıralamasında 14. sırada bulunmaktadır. Kırklareli de toplam 267 sanayi tesisi bulunmaktadır. Bunların %88 i Merkez, Babaeski ve Lüleburgaz İlçelerinde, geri kalan %12 si diğer ilçelerde yer almaktadır. Merkezde 79, Babaeski de 34, Demirköy de 2, Kofçaz da 2, Lüleburgaz da 121, Pınarhisar da 11, Vize de 18 sanayi tesisi mevcuttur. Kırklareli İli nde, "gıda ürünleri ve içecek imalatı", "tekstil ürünleri imalatı", "kimyasal madde imalatı" ile "metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı" sektörleri öne çıkmaktadır. Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektöründe, unlu mamuller ve öğütülmüş tahıl ürünlerini içeren imalatlar dışında, süthane işletmeciliği ve peynir imalatı, çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı, rafine sıvı ve katı yağların imalatı ile kakao, çikolata ve şekerleme imalatı ; tekstil ürünleri imalatı sektöründe, giyim eşyası dışında hazır tekstil ürünleri imalatı ile dokumanın aprelenmesi ; kimyasal madde ve ürünleri imalatı sektöründe, farmasötik preparat imalatı, boya, vernik benzeri 119 / 237

136 kaplayıcı maddeler ile matbaa mürekkebi ve macun imalatı alt sektörleri önde gelmektedir. Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatında, cam imalatı önemli bir yer tutmaktadır. Gıda ürünleri, içecek ve tütün imalatı yapan 92, tekstil ve tekstil ürünleri imalatı yapan 55, deri ve deri ürünleri imalatı yapan 3, ağaç ürünleri imalatı yapan 11, kağıt hamuru, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, basım ve yayım 2, kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer ve yakıt imalatı yapan 3, kimyasal madde ve ürünleri ile suni elyaf imalatı yapan 5, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı yapan 5, metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı yapan 21, ana metal ve fabrikasyon metal ürünleri imalatı yapan 14, makine ve teçhizat imalatı yapan 2, elektrik ve optik donanım imalatı yapan 2, ulaşım araçları imalatı yapan 1, başka yerde sınıflandırılmamış imalat yapan 51 tesis bulunmaktadır. Bu tesislerde 19 bin dolayında kişi çalışmaktadır. 500 ün üzerinde çalışanı olan 8 tesisi bulunmaktadır. Bu 8 tesiste toplam çalışanların yüzde 35 i istihdam edilmektedir. Ülkemizin önemli sanayi tesislerinin bir bölümü Kırklareli nde yer almakta, cam, gıda, tekstil, ilaç, metal alanında önemli tesisler bulunmaktadır. Bunların arasında; Türkiye'nin ilk şeker Fabrikası Alpullu Şeker Fabrikası, Saray Bisküvi ve Gıda, Danone Tikveşli Gıda, ACT Tekstil, Zorlu Linen, Eczacıbaşı İlaç, Kırklareli Cam, Trakya Cam, Trakya Otocam, Trakya Çimento ve Trakya Döküm ilk akla gelenlerdir. Bu tesislerin hem ülke hem de il ekonomisine büyük katkıları olmaktadır. Üretilen mamüllerin önemli bir kısmı ihraç edilmektedir [18]. Madencilik & Enerji Kaynakları Kırklareli İli nin kuzeyinde batı kuzeybatı doğu güneydoğu doğrultusu boyunca uzanan Istranca masifine ait metamorfik kayaçlar yüzeylerken, güneyinde ise Ergene havzasına ait Tersiyer- Kuvaterner yaş aralığında çökelmiş kırıntılı birimler bulunur. Istranca masifi içerisinde metamorfik serileri kesen plütonik kayaçların varlığı, bölgede metalik ve endüstriyel hammadde açısından maden çeşitliği yaratmıştır. Ergene Tersiyer havzasında ise daha çok hammadde ve enerji kaynakları potansiyeli mevcuttur. Metalik maden yatakları olarak potansiyelleri ortaya konmuş ve bazıları da geçmişte işletilmiş, başta bakır-molibden-wolfram olmak üzere demir, manganez ve altın cevherleşmeleri bilinmektedir. Başlıca bakır-molibden-wolfram cevherleşmeleri; Merkez-Dereköy sahası, Demirköy- Şükrüpaşa sahası, Demirköy-İkiztepe sahalarıdır. Merkez-Dereköy sahası; % Cu, %0.003 Mo, %0.01 W tenörlü 220,000,000 ton mümkün + muhtemel rezerve sahiptir. Demirköy-Şükrüpaşa sahası; % Cu, % Mo, %0.01 WO3 tenörlü 8,000,000 ton görünür + muhtemel rezerve sahiptir. Demirköy-İkiztepe sahası ise; %0.5 Cu tenörlü 2,000,000 ton muhtemel rezervlidir. Diğer sahalarda herhangi bir üretim faaliyetinde bulunulmamışken, bu saha özel sektör tarafından geçmişte işletilmiştir. Bölgedeki metalik cevherleşmelerden bir diğeri demir cevherleşmeleridir. Dereköy-Çataktepe demir zuhurunda yüksek tenörlü (%55.16 Fe) ve düşük tenörlü (%38.26) cevherin toplam rezervi 300,000 ton, Domuzbayırı zuhurundaki yüksek tenörlü (58.15 Fe) ve düşük tenörlü (33.95 Fe) cevherin toplam rezervi ise 110,000 ton olarak belirlenmiştir. Balaban zuhuru ise %30 Fe tenörlü 2,800,000 ton görünür rezerve sahiptir. Her iki cevherleşme de granit-kireçtaşı dokanaklarında oluşmuş skarn tip manyetitlerden ibarettir. Cevher tenörünün düşük olması nedeniyle sahalar işletilmemektedir. Metalik cevherleşmelerden bir diğeri altındır. Demirköy İğneada, Mertgölü sahasında %0.5 gr/ton tenörlü 112,500 ton görünür rezerve 120 / 237

137 sahip altın sahası tespit edilmiştir. Bilinen manganez sahası ise %32 Mn tenörlü, 54,000 ton mümkün rezervli Çakıllı sahasıdır. Kırklareli ili endüstriyel hammaddeler bakımından daha zengindir. Büyük çoğunluğu yine Istranca masifi içerisinde yer alan dolomit, feldispat, kuvars, mermer ve tuğla-kiremit hammaddeleri bilinmektedir. Kırklareli ndeki mermer sahaları zaman zaman işletilmekte ve piyasada kendi isimleriyle bilinmektedir Dereköy-Trakya Graniti pembemsi zonlu plajioklaslar nedeniyle pembe renk vermektedir. Diğer mineraller kuvars, biyotit, hornblend, piroksen, sfen ve apatittir. Sertliği 7-8, yoğunluğu 2.68 gr/cm 3, porozitesi %0.5 tir. Saha 400,000 m 3 jeolojik rezerve sahiptir, yatak zaman zaman işletilmektedir. Vize-Sergen Köyü- Vize Pembesi; İnce kristalli ve pembe renklidir. Basınç ikizlenmesi gösteren kalsit kristallerinden oluşmuştur. Sertliği 3, yoğunluğu 2.72 gr/cm 3, porozitesi %0.2 dir. Saha 2,500,000 m 3 jeolojik rezerve sahiptir. Üsküp-Sazara Köyü-Sazara Sedef Mermeri; beyaz, yer yer de açık yeşil renkli olan ince kristalli mermerdir. Sertliği 3, yoğunluğu 2.73 g/cm 3, porozitesi %0.361 olan mermerlerin sahada 250,000 m 3 jeolojik rezervi saptanmıştır. Bir diğer endüstriyel hammadde zenginliği feldispattır. Üsküp-Ahmetçe, Yündalan sahasında %4.65 K 2 O, %0.9 F 2 O 3 tenörlü 10,800 ton mümkün feldspat rezervi bilinmektedir yıllarında Trakya endüstriyel hammaddeler aramaları projesi kapsamında da Merkez ilçesi Koruköy ve Yörükbayırı sahalarında da feldspat oluşumları tespit edilmiş olup, Koruköy sahasında toplam alkali oranları (%Na 2 O+K 2 O) % arasında değişen 88,332,187 ton görünür rezerv, Yörükbayırı sahasında ise toplam alkali oranları % arasında değişen 432,602,844 ton görünür rezerv belirlenmiştir. Düşük kaliteli olan yatak işletilmemektedir. Dereköy-Kapaklı Köyü sahası ise bilinen kuvars sahasıdır. Sahada %97.76 SiO 2, %0.72 Fe 2 O 3 tenör, 58,080 ton görünür rezerv tespit edilmiştir. Ergene Tersiyer havzası içerisinde yer alan endüstriyel hammadde kaynağı ise, Merkez- Pehlivan Köyü-Mercan Dere-Koca Tepe tuğla-kiremit sahalarıdır. Sahalar orta-iyi kaliteli toplam 20,000,000 ton muhtemel rezerve sahiptir. Sözü edilen madenler dışında ilde bilinen linyit oluşumları ise Vize-Topçuköy sahasında yer almaktadır. 2,300 Kcal/Kg kalitesinde olan linyitlerin toplam rezervi 34,200,000 ton olarak tespit edilmiştir. Ancak gevşek taban ve tavan kayaçları nedeniyle işletme güçlükleri bulunmaktadır [19]. IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri, Göçler, Nüfus Artış Oranları, Diğer Bilgiler) Kırklareli İli nde, dağlık ve ormanlık olan kuzey bölgelere oranla, tarıma ve yerleşime uygun olan Ergene Havzası nda kentleşme daha fazladır. Nitekim nüfusun büyük bölümü düz ve ulaşımı rahat, merkez ulaşım ağına yakın bu bölgelerde yaşamaktadır. Lüleburgaz ilçesinin E-5 ve TEM yollarının üzerinde olması, İstanbul iline yakınlığı ve coğrafi alanının düzlüğü, en büyük ilçe oluşunun gerekçeleridir. Kuzeyde Kofçaz, Demirköy ve İğneada gibi ormanlık ve sahil kesimlerinde nüfus yoğunluğunun az olması, doğal şartlara bağlı olarak var olan ulaşım güçlüğü ile İstanbul gibi önemli bir kente olan uzaklıkları ile yakından ilgilidir. Kırklareli İli nin nüfus artışına bakıldığında en hızlı büyümenin Lüleburgaz İlçesi nde olduğu görülmektedir. Bunun en önemli nedeni sanayinin bu bölgedeki gelişmişliğidir. Ancak nüfusla birlikte artan işgücü ihtiyacı, Lüleburgaz İlçesi nde hızlı ve düzensiz bir büyümeyi de beraberinde getirmektedir. Kırklareli İli nde sanayi, coğrafi konumu nedeniyle özellikle Lüleburgaz da yoğunlaşmıştır. Bunların yüzde 87,5 si Merkez, Babaeski ve Lüleburgaz da yer alırken, diğer ilçelerde ancak %12,5'i faaliyet göstermektedir. 121 / 237

138 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından 2012 yılında gerçekleştirilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Nüfus Sayımı Sonuçları na göre, Kırklareli nüfusu olup %68 lik bölümü il ve ilçe merkezlerinde, %32 lik bölümü ise belde ve köylerde yaşamaktadır (bkz. Tablo IV.39). Proje sahası Lüleburgaz İlçesi nde yer almakta olup, bu ilçenin toplam nüfusu 2012 yılı itibariyle kişidir (bkz. Tablo IV.40) yılından bu yana faaliyette olan bir Santral söz konusu olduğundan ve yenileme çalışmaları yalnızca inşaat döneminde çalışan sayısında belirli bir süre için artışa sebep olacağından, çalışanların yöreden temin edilmeye çalışılacak olması sebebiyle; yapılacak yenileme çalışmalarının nüfus üzerinde herhangi bir etkisi olması beklenmemektedir. Tablo IV.39: Türkiye ve Kırklareli İli Nüfusları Toplam Erkek Kadın Türkiye - Toplam Nüfus Kırklareli - İl Nüfusu Kırklareli - İl/İlçe Merkezleri Nüfusu Kırklareli - Belde ve Köyler Nüfusu Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Tablo IV.40: Lüleburgaz İlçesi Nüfusları İlçe Köy Toplam Kadın Erkek Şehir ,407 Alacaoğlu Ayvalı Celaliye Ceylanköy Çeşmekolu Düğüncübaşı Ertuğrul Eskibedir Eskitaşlı Hamitabat Hamzabey Merkez Karaağaç (B) Kırıkköy Müsellim Oklalı Ovacık (B) Sakızköy Sarıcaali Tatarköy Turgutbey Umurca Yenibedir Yenitaşlı Bucak toplamı ,089 Büyükkarıştıran (B) Ahmetbey , / 237

139 İlçe Köy Toplam Kadın Erkek Akçaköy (B) Büyükkarıştıran ,842 Çengelli Davutlu Emirali (B) Evrensekiz ,428 Karamusul Kayabeyli Seyitler Bucak Toplamı ,113 İlçe Toplamı Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Kırklareli bir sınır kenti olması nedeniyle her dönemde Balkan ülkelerinden gelen göçmenlerin ilk yerleştikleri yer olmuştur. Bu nedenle, il nüfusu geçmişten beri, göç hareketlerinden büyük ölçüde etkilenmiştir. Diğer açıdan iş olanaklarının sınırlı olması, buna karşılık komşu illerin ekonomisinde hızlı bir gelişme yaşanması, ayrıca ilin İstanbul'a olan mesafesi, 1960'tan sonra göç hareketini hızlandırmıştır. Dışarıya göçün asıl kaynağı kırsal kesim olmakla birlikte, ilçe merkezlerinden göç edenlerin sayısı dikkat çekecek boyutlardadır. Göç yolu ile nüfus yitiren Kırklareli'ne sınırlı da olsa il dışından da bir nüfus akımı söz konusudur. Ancak, bu akımın büyük bir bolümü görevleri nedeni ile geçici bir süre ikamet etme durumunda olan kamu görevlileridir. Kırklareli nde nüfusun bir bölümünün çalışma amacıyla şehir dışına göç etmesine karşın, nüfusun cinsiyet yapısında ülke genelinden farklı olarak bir erkek fazlalığı vardır. Bu durumda, il'de çok sayıda askeri birliğin bulunmasının da önemli etkisi vardır. Kırklareli İli nin yıllara göre aldığı ve verdiği göç değerleri Tablo IV.41 te, Manisa İli ne ait yıllara göre net göç değerleri ve net göç hızı Tablo IV.42 da yer almaktadır. Tablo IV.41: Kırklareli İli nin Yıllara Göre Aldığı ve Verdiği Göç Değerleri İl Toplam Nüfus Aldığı Göç Verdiği Göç Kırklareli Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 123 / 237

140 Tablo IV.42: Kırklareli İli ne Ait Yıllara Göre Net Göç Değerleri ve Net Göç Hızı İl Net Göç Net Göç Hızı Kırklareli ,37-2,65 2,27 0,44 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Diğer taraftan, 1985 yılından bu yana faaliyette olan bir Santral söz konusu olduğundan ve yenileme çalışmaları yalnızca inşaat döneminde çalışan sayısında belirli bir süre için artışa sebep olacağından, çalışanların yöreden temin edilmeye çalışılacak olması sebebiyle; yapılacak yenileme çalışmalarının iç ve dış göç üzerinde herhangi bir etkisi olması beklenmemektedir. IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Bölgede Mevcut Endemik Hastalıklar, Kültür Hizmetleri Ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) İlde sağlık hizmetleri veren toplam 100 adet sağlık kuruluşu vardır. Bu sağlık kurumlarında 675 fiili yatak, 137 uzman hekim, 169 pratisyen hekim, 371 hemşire ve 284 ebe bulunmaktadır. Merkez ilçede ve proje alanının bulunduğu Lüleburgaz ilçesinde yer alan hastaneler Tablo IV.43 de verilmiştir. Tablo IV.43: Kırklareli Merkez ve Lüleburgaz İlçelerinde Bulunan Sağlık Kurumları Kurum Adı Fiili Yatak Uzman Hekim Pratisyen Hekim Hemşire Ebe Diğer Merkez İlçe 1. Kırklareli Sağlık Müdürlüğü Kırklareli Merkez ilçe Toplum Sağlığı Merkezi Kırklareli Devlet Hastanesi Kırklareli Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi Kırklareli Verem Savaş Dispanseri Kırklareli Halk Sağlığı Laboratuarı Kırklareli İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi Kırklareli 1 No.lu Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu Kırklareli Ağız Diş Sağlığı Merkezi Kırklareli Sağlık Kurumları Döner Sermaye Saymanlığı 11. Kırklareli Erken Teşhis Ve Tarama Merkezi Kırklareli Merkez Gazi Osman Paşa Göçmen Misafirhanesi Sağlık Birimi 13. Kırklareli Merkez ilçe 75. Yıl 1 Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez İlçe 2. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez İlçe 3. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez İlçe 4. Nolu Atiye Mehmet Genç Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez İlçe 5. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez İlçe 6. Nolu Aile Sağlığı Merkezi / 237

141 Kurum Adı Fiili Yatak Uzman Hekim Pratisyen Hekim Hemşire Ebe Diğer 19. Kırklareli Merkez Kavaklı Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez Üsküp Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez Dereköy Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez İnece Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Merkez Armağan Sağlık Evi Kırklareli Merkez Çukurpınar Sağlık Evi 25. Kırklareli Merkez Dokuzhoyük Sağlık Evi Kırklareli Merkez Dolhan Sağlık Evi Kırklareli Merkez Karahamza Sağlık Evi Kırklareli Merkez Kavakdere Sağlık Evi Kırklareli Merkez Kayalı Sağlık Evi Kırklareli Merkez Kızılcıkdere Sağlık Evi Kırklareli Merkez Paşayeri Sağlık Evi Kırklareli Merkez Urunlu Sağlık Evi Kırklareli Merkez Yoğuntaş Sağlık Evi 1 Merkez Toplam Lüleburgaz 1. Lüleburgaz Toplum Sağlığı Merkezi Lüleburgaz Devlet Hastanesi Lüleburgaz Ana Çocuk Sağlığı Ve Aile Planlaması Merkezi Lüleburgaz Verem Savaş Dispanseri Kırklareli Lüleburgaz 1 Nolu Acil Sağlık İstasyonu Hizmetleri Kırklareli Lüleburgaz İlçe Halk Sağlığı Laboratuarı Kırklareli Lüleburgaz 70. Yıl 1.Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz 2. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Niyazi Düvenci 3. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz 4. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Kasım Tahiroğlu 5. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz 6. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Hatice Yaman 7. Nolu Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Ahmetbey Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Büyükkarıştıran Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Turgutbey Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Evrensekiz Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Hamitabat Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Kırıkköy Aile Sağlığı Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Alacaoğlu Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Çengerli Sağlık İstasyonu 25. Kırklareli Lüleburgaz Çiftlikköy Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Düğüncübaşı Sağlık Evi / 237

142 Kurum Adı Fiili Yatak Uzman Hekim Pratisyen Hekim Hemşire Ebe Diğer 27. Kırklareli Lüleburgaz Emirali Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Ovacık Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Celaliye Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Sakızköy Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Hamzabey Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Karaağaç Sağlık Evi Kırklareli Lüleburgaz Tatarlı Sağlık Evi Lüleburgaz Toplam Kaynak: Kırklareli İl Çevre Durum Raporu, 2011 IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları Proje kapsamında gerçekleştirilecek olan yenileme çalışmaları mevcut santral alanı içinde yapılacak olup, yeni yapılacak çevrim blokları için santral alanı dışında bir alanının kullanımı söz konusu değildir. Proje alanı, yürürlükteki onaylı Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası 1/ Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı ve Kırklareli İli 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı üzerinde işaretli olarak, Lejantı ve Plan Notları ile beraber Ek-3 de sunulmuştur. Santral alanı, 1/ ölçekli planda F18, 1/ ölçekli planda F18-b1 paftasında, Doğal Gaz Çevrim Santrali olarak gösterilen alanda yer almaktadır. Proje alanının toprak açısından değerlendirilmesinde Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 1/ ölçekli toprak haritalarından faydalanılmıştır. Bölgeye ait toprak haritaları Ek-6 da sunulmaktadır. Büyük toprak grupları haritasına göre; Hamitabat DGKÇS sahasının bir bölümü vertisol, bir bölümü ise kireçsiz kahverengi topraklar üzerinde yer almaktadır. Arazi kullanım kabiliyet sınıfı bakımından, santral sahasının bir kısmı IV. Sınıf, bir kısmı ise II. Sınıf araziler üzerindedir. Santral alanının etrafı genel olarak tarım arazileri ile kaplıdır. Yakın çevresinde kırsal yerleşim yerleri bulunmakta olup, en yakın yerleşim yeri olan Tatarköy Köyü santral alanına 410 m mesafededir. Proje alanına en yakın kentsel yerleşim merkezi Lüleburgaz İlçesi olup proje alanına kuş uçuşu 6,56 km mesafededir. IV.3.5. Gelir Ve İşsizlik (Bölgede Gelirin İş Kollarına Dağılımı İş Kolları İtibariyle Kişi Başına Düşen Maksimum, Minimum Ve Ortalama Gelir) Kırklareli İli nin 2011 yılı işsizlik oranı ile Türkiye geneline bakıldığında Kırklareli İli ndeki işsizlik oranı (%8,8) ile Türkiye geneli işsizlik oranının (%9,8) yakın olduğu görülmektedir yılında Türkiye de işgücüne katılma oranı %49,9 oranına sahip iken Kırklareli İli nde bu oran %55,4 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre Kırklareli İlinde yılları arası işgücüne katılım oranı %54 den, %55,4 e çıkmıştır. TUİK tarafından yayınlanan Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Bölgesi 2011 yılı Bölgesel Göstergeler verilerine göre 15 yaş ve üzeri nüfus, işgücü, istihdam ve işsizlik sonuçları Tablo IV.44 te ve istihdam edenlerin sektörel dağılımı Tablo IV.45 te verilmiştir. 126 / 237

143 Yıl 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus İşgücü İstihdam İşsiz İş gücüne dahil olmayan nüfus İşgücüne katılma oranı İşsizlik Oranı İstihdam Oranı Tarım Dışı İşsizlik Oranı Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. Tablo IV.44: Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Bölgesi İşgücü Bilgileri (Bin) (%) TR Türkiye ,9 14,0 41,2 17, ,8 11,9 43,0 14, ,9 9,8 45,0 12,4 TRA21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli ,0 13,0 47,0 16, ,6 9,8 49,3 12, ,4 8,8 50,5 10,4 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Yıl Tablo IV.45: Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Bölgesi İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı (15 Yaş Üstü) Toplam Tarım Sanayi Hizmetler (Bin) TR Türkiye Tarım Sanayi Hizmetler (%) ,6 25,3 50, ,2 26,2 48, ,5 26,5 48,1 TRA21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli ,2 32,7 45, ,6 38,1 40, ,5 38,6 41,9 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Diğer taraftan, 1985 yılından bu yana faaliyette olan bir Santral söz konusu olduğundan ve yenileme çalışmaları yalnızca inşaat döneminde çalışan sayısında belirli bir süre için artışa sebep olacağından, bu süre içerisinde çalışanların yöreden temin edilmeye çalışılacak olması sebebiyle; yöredeki gelirin artacağı ve işsizliğin azalacağı öngörülmüştür. IV.3.6. Diğer Özellikler Bu kapsamda belirtilecek başka bir özellik yoktur. 127 / 237

144 V. PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bu bolümde projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.I.(A) ve V.2.(B) başlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı şekilde açıklanır.) V.1. (A) Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler Proje kapsamında yaklaşık 30 ay sürmesi planlanan inşaat faaliyetleri kapsamında aylık ortalama 500 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Projede inşat işlemlerine devam edilirken, aynı zamanda elektrik üretimine de ara verilmeyecektir. Hâlihazırda HDKÇS nde görevli personel sayısı santralde 120, güvenlik 30 ve diğer yardımcı personel (alt yüklenici) 50 olmak üzere toplam 200 kişidir. Dolayısıyla projenin inşaat aşamasında toplam 700 kişi çalıştırılacaktır. Proje kapsamında arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasında oluşması muhtemel çevresel etkiler ve bu etkiler kapsamında alınması düşünülen önlemler bu bölümde yer almaktadır. V.1.1. Arazinin Hazırlanması ve Ünitelerin İnşası İçin Yapılacak İşler Kapsamında (ulaşım altyapısı dahil) Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Bitkisel Toprak ve Hafriyat Artığı Miktarı ve Nerede Depolanacağı, Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb Maddelerin Nerelere, Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları; Kullanılacak Malzemeler, Araçlar ve Makineler, Kırma, Öğütme, Taşıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler, Tozun Yayılmasına Karşı Alınacak Önlemler 1985 yılından beri faaliyette olan Hamitabat DGKÇS için mevcut ulaşım altyapısı kullanılacağından bu kapsamda herhangi bir hafriyat çalışması yapılmayacaktır. Yapılacak hafriyat çalışmaları Ek-1 de verilen Vaziyet Planı nda UNIT 10 ve UNIT 20 olarak gösterilen yaklaşık m 2 alan üzerinde yapılacaktır. Yapılacak toplam hafriyat miktarı m 3 olacak ve bu miktarın yaklaşık olarak m 3 ü bitkisel toprak olarak sıyrılacaktır. UNIT 20 alanı halihazırda eski mazot tankları için kullanıldığından, bu alanda sıyrılacak bitkisel toprak bulunmamaktadır (bkz. Fotoğraf V.1). Bu kapsamda, sıyırma, doldurma, taşıma ve depolama esnasında geçici süre ile toz oluşumu beklenmektedir. Bunun dışında herhangi bir kırma ve/veya öğütme işlemi yapılmayacak ve bu sebep yüzünden toz oluşmayacaktır. Proje kapsamında gerçekleştirilecek kazı, yükleme, taşıma, boşatma ve depolama işlemleri dolayısıyla toz oluşumu gerçekleşecektir. Oluşacak toz miktarına ilişkin hesaplamalar aşağıda verilmiştir. Proje kapsamında gerçekleştirilecek inşaat işlemleri öncesinde alanda bulunan bitkisel toprak tabakası sıyrılacak olup toplamda m 3 lük bitkisel toprak daha sonra peyzaj işlemlerinde kullanılmak üzere sıyrılacaktır. Bitkisel toprağın sıyrılması sonrasında m 3 lük kazı yapılarak hafriyat toprağı çıkarılacak, çıkacak malzeme dolgu işlemlerinde kullanılmak üzere santral alanı içinde geçici depolanacaktır. Kazı fazlası malzemeden kullanılmayan kısmı ise Lüleburgaz Belediyesi tarafından gösterilecek alanda nihai depolaması yapılacaktır. Projede kapsamında gerçekleştirilecek toplam m 3 lük kazının 2/3 lük kısmı santral alanının güney tarafında kalan Unit-20 de, kalan 1/3 lük kısmı ise güney taraftaki Unit-10 da gerçekleştirilecektir. 128 / 237

145 Bitkisel toprak ve hafriyat toprağının ortalama yoğunluğunun 1,6 ton/m 3 olduğu kabulü ile toplam hareket ettirilecek hafriyat miktarı ( m 3 1,6 ton/m 3 ) ton dur. Proje kapsamında kazı işlemleri toplamda 15,5 ayda tamamlanacak olup, ayda 30 gün ve günde 16 saat olarak iki vardiya çalışılacaktır. Dolayısıyla bir saatte hareket ettirilecek malzeme miktarı, H S; H S = ton / 15,5 ay = ( ton/ay) / (30 gün/ay) = (1032 ton / gün) / (16 sa/gün) = 64,5 ton/sa dır. Toz emisyonu hesaplamalarında tarih ve sayılı Resmi Gazete de (Değişiklik: tarih ve sayılı R.G) yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-12 de verilen toz emisyon faktörleri kullanılmıştır (bkz. Tablo V.1) Tablo V.1: Toz Emisyon Faktörleri Kaynaklar Emisyon Faktörleri kg/ton Kontrolsüz Kontrollü Patlatma 0,080 - Sökme 0,025 0,0125 Yükleme 0,010 0,005 Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 0,35 Boşaltma 0,010 0,005 Depolama 5,8 2,9 Birincil Kırıcı 0,243 0,0243 İkincil Kırıcı 0,585 0,0585 Üçüncül Kırıcı 0,585 0,0585 Proje kapsamında savurma yapılmadan yükleme ve boşaltma yapılacak olması, malzemenin nemli tutulacak olması dolayısıyla kontrollü emisyon faktörleri göz önüne alınmıştır. Bitkisel toprağın sıyrılması ve hafriyat malzemesinin çıkarılması sırasında oluşacak toz emisyonu: Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 64,5 ton/saat x 0,0125 kg/ton = 0,81 kg/saat Bitkisel toprak ve hafriyatın yüklenmesi sırasında oluşacak toz emisyonu: Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 64,5 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,32 kg/saat 129 / 237

146 Bitkisel toprak ve hafriyatın sırasında oluşacak toz emisyonu: Arazi hazırlığı aşamasında 20 ton kapasiteli damperli 4 kamyon günlük ortalama 1032 ton (645 m 3 ) çıkacak hafriyat malzemesi ve bitkisel toprağı, 13 seferde ortalama 400 m mesafe yol kat ederek çalışma alanı içerisinde oluşturulacak olan bitkisel toprak ve hafriyat toprağı depo alanına götürecektir. Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Toz Emisyon Faktörü = 13 sefer/gün x 4 kamyon x 0,8 km x 0,35 kg/km-kamyon = 14,56 kg/gün / 16 saat/gün = 0,91 kg/saat Bitkisel toprak ve hafriyatın boşaltılması sırasında oluşacak toz emisyonu: Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 64,5 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,32 kg/saat Bitkisel toprak ve hafriyatın depolanması sırasında oluşacak toz emisyonu: Projede oluşacak bitkisel toprak ve hafriyat malzemesi birbirlerine karışmayacak şekilde m 2 lik alanda bitkisel toprak ve m 2 lik alanda kazı fazlası malzeme olmak üzere toplamda m 2 alan geçici olarak depolanacaktır. İnşaat faaliyetlerinde gereken yerlere dolgu işlemi ve işlemi tamamlanan alanlara bitkisel toprak serilmesi işlemleri birlikte yürütülecektir. Tozuma Miktarı = Depolama Alanı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,6 ha x 2,9 kg/ha. gün = 4,64 kg/gün / 24 saat = 0,29 kg/saat Santral Alanı nda oluşacak toplam toz miktarı T S ; T SB = 0,81 + 0,32 + 0,91 + 0,32 + 0,29 = 2,65 kg / sa dır. Projenin inşaat dönemine ilişkin yapılan hesaplamalarda oluşacak toplam toz miktarı kontrollü emisyon faktörleri ile hesaplandığında 2,65 kg/sa olarak ortaya çıkmakta olup söz konusu değer tarih ve sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Tablo 2.1. de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden büyük olması sebebiyle çöken toz ve PM10 değerleri için hava kalitesi modelleme çalışması yapılmıştır (bkz. Ek-17). Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi çalışmaları kapsamında AERMOD kullanılmıştır, Bu model tipik bir gauss dağılım modeli olup 3 boyutlu olarak gaz veya toz çeşitli kirleticilerin dağılımının hesaplanmasında kullanılmaktadır, Model kapsamında alan, nokta, doğrusal veya hacimsel kaynakların kirletici dağılımının modellenmesi mümkündür, 2000 yılında ISC yerine kullanılmak üzere geliştirilmiş olan model 9 Kasım 2005'den itibaren EPA (Amerika Çevre Koruma Ajansı) tarafından önerilen model olmuştur, 130 / 237

147 AERMOD 50 kilometreye kadar olan alanlarda, basit veya kompleks arazilerde, sabit bir tesisten kaynaklanan hava kirleticileri için atmosferik dağılımın modellenmesinde kullanılmaktadır. AERMOD modeli, kullanıcı tarafından tanımlanan bir ağ sisteminde çalışmakta, hesaplar ağ sistemini oluşturan her bir alıcı ortam elemanının köşe noktaları için yapılmaktadır. AERMOD modelinin kullandığı ağ sistemi, polar veya kartezyen olarak tanımlanabilmekte; ayrıca ağ sistemi dışında da ayrık alıcı noktalar belirlenerek bu noktalarda daha detaylı hesaplar yapılabilmektedir. Model topografik haritalar kullanıp yer şekillerinin dağılımdaki etkisini de hesaplamaktadır. Modelleme çalışmaları için gerekli olan uzun dönemli meteorolojik veriler, yöredeki mevcut meteoroloji istasyonlarından sağlanmaktadır. Modelleme çalışmalarında kullanılacak meteorolojik istasyon verilerinin seçilmesinde en önemli etmen verilerin (özellikle rüzgar verilerinin) proje alanını mümkün olan en iyi şekilde temsil etmesidir. Bu bağlamda, hava kalitesi modelleme çalışmasında kullanılmak üzere öncelikle proje alanı yakınındaki meteoroloji istasyonları araştırılmıştır. İlk etapta, proje sahasının meteorolojik ve iklimsel özelliklerin belirlenmesinde ÇED Raporu komisyon üyesi olan Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Lüleburgaz Meteoroloji İstasyonu na ait verilerin kullanılması istenmiştir. Ancak modelleme çalışmaları için Lüleburgaz İstasyonu na ait rüzgar verilerinin tedarikinde söz konusu istasyonda çok fazla eksik veri olması sebebiyle, gerek modelleme çalışmalarında, gerekse meteorolojik ve iklimsel özelliklerin belirlenmesinde Kırklareli Meteoroloji İstasyonu na ait verilerin kullanılmasına yine Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından karar verilmiştir. Her iki istasyonunda proje alanına yaklaşık olarak aynı mesafede yer alması, hakim rüzgar yönlerinin benzer olması sebebiyle hem modelleme çalışmalarının, hem de genel iklimsel özelliklerin ÇED Raporu kapsamında ortaya konmasında söz konusu iki istasyonunda kullanılmasında sakınca bulunmamaktadır. Modelleme çalışmaları için gerekli veri setinin Kırklareli İstasyonunda tam olması sebebiyle değerlendirmelerde bu istasyonun verilerinin kullanılmasına yönelinilmiştir. Proje kapsamında inşaat döneminde oluşacak toplam toz miktarı yukarıda detaylı olarak verilmiş olup modelleme sonuçları aşağıda verilmiştir (bkz. Tablo V.2. ve Tablo V.3) Tablo V.2: En yüksek Günlük PM10 Konsantrasyonları ve Koordinatları (İnşaat Dönemi) X Y Konsantrasyon (µg/m 3 ) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , / 237

148 X Y Konsantrasyon (µg/m 3 ) , , , , , , , , , ,7477 Tablo V.3: En yüksek Yıllık PM10 Konsantrasyonları ve Koordinatları (İnşaat Dönemi) X Y Konsantrasyon (µg/m 3 ) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4661 Modelleme sonuçlarına göre inşaat dönemi boyunca günlük en yüksek PM10 konsantrasyonu 991,91 µg/m 3 ve yıllık en yüksek PM10 konsantrasyonu 371,12 µg/m 3 dir. SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 ye göre PM10 için verilen kısa vadeli sınır değer 100 µg/m 3 ve uzun vadeli sınır değer 60 µg/m 3 tür. Modelleme sonuçlarına göre, çalışmaya katılan 1681 alıcı noktadan 29 adetinde (%1,73) kısa vadeli sınır değer, 4 adetinde (%0,24) uzun vadeli sınır değer aşılmakta olup söz konusu değerler %5 in altındadır. Tozlanmaya karşı tarih ve sayı ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (Değişiklik: tarihli ve sayılı R.G.)hükümlerine uygun olarak alınacak tedbirlerle oluşacak toz emisyonu değerinin çok daha az olacaktır. Sıyırma sebebiyle oluşacak bitkisel toprak ve kazı sonucunda çıkacak hafriyat toprağı sahada ayrı ayrı depolanacak ve birbiri ile karıştırılmayacaktır. İnşaat faaliyetlerinin son ermesi ile hafriyat toprağı dolguda kullanılırken, bitkisel toprak çevre ve peyzaj düzenlemelerinde kullanılacaktır. Kullanılamayan hafriyat toprağı Lüleburgaz Belediyesi nin göstereceği alanda depolanacak, bitkisel toprak ise 45 derece yan eğimi ve 2,0 m yüksekliği geçmeyecek şekilde yığınlar halinde istiflenecektir. 132 / 237

149 İstiflenen bu bitkisel toprak rüzgar ve yağmur erozyonuna karşı anaerobik şartları oluşturmayacak şekilde sıkıştırılarak, üzeri uygun şekilde bitkilendirilecek veya uygun bir malzeme ile örtülerek, korunacaktır. Proje kapsamında faaliyet alanı ve çevresindeki akarsular ve mevsimsel akış gösteren kuru dere yataklarına zarar verilmeyecek, yatak akışları bozulmayacak, dere yataklarına ve dere yataklarına ulaşması muhtemel yerlere pasa malzeme, hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıklar atılmayacak, dere yatakları değiştirilmeyecek olup muhtemel çevre kirliliğinin önlenmesi için her türlü önlem alınacaktır. Diğer taraftan, her ne kadar kısıtlı süre boyunca ve az miktarda toz oluşacak olmasına rağmen, tozun yayılmasına karşı aşağıda verilen önlemler alınacaktır: Bu kapsamda yapılacak her türlü faaliyette tarihli sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır, Her türlü doldurma ve boşaltma işlemi savurma yapılmadan gerçekleştirilecektir, Tozumaya yol açacak inşaat malzemesi, hafriyat ve benzeri malzeme taşıyan tüm araçlar ve yığınlar; Yönetmeliklerde belirtildiği üzere tozumayı önleyecek şekilde uygun bir malzeme ile kapatılacaktır, Proje kapsamında kullanılacak araçlara hız limiti uygulaması getirilecektir, Sahada ve taşıma güzergahında tozuma olması için yollar sulanacak/spreylenecek ve nemli kalmaları sağlanacaktır, Araçların çamur ya da tozu sahadan karayolu yada kamuya açık diğer yollara taşımaması için azami dikkat gösterilecek, gerektiğinde sahadan çıkmadan önce lastiklerin temizlenmesi sağlanacaktır. Arazinin hazırlanması ve ünitelerin inşaası için yapılacak işler kapsamında kullanılacak ekipmanların isim ve adetleri Tablo V.4 de verilmiştir. Tablo V.4 İnşaat Aşamasında Kullanılacak Ekipmanlar Ekipman Adı Miktar (adet) Vinç ( ton kapasitede) 1 Vinç ( ton kapasitede) 2 Vinç (<90 ton kapasitede) 12 Paletli Yükleyici 1 Tekerlekli Yükleyici 1 Bekolu Yükleyici 1 Hidrolik Ekskavatör 2 Tekerlekli Ekskavatör 3 Motor Greyder 1 Kompaktör 1 Tanker Kamyon 2 Kamyon (20 ton kapasitede) 4 Hazır Beton Kamyonu (mikser) 4 Beton Pompa Aracı / 237

150 Ekipman Adı Miktar (adet) Teleskopik Forklift 3 Dizel Forklift (20 ton kapasitede) 1 Dizel Forklift (3-5 ton kapasitede) 2 Dizel Kaynak Makinesi 5 Dizel Beton Sıkıştırma Aleti 4 Kaynak: HEAŞ V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin İnşasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları, Hangi İşlem İçin Nasıl Kullanılacakları, Bu İşler İçin Kullanılacak Alet Ve Makineler Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik herhangi bir madde kullanılması planlanmamaktadır. Proje kapsamında inşaat döneminde inşaat makinelerinin kullanacağı yakıt ve yağ dışında parlayıcı, toksik hiçbir kimyasallar kullanılmayacaktır. İş makineleri için gerekli olan akaryakıt ve yağ lisanslı istasyonlardan temin edilecek olup, proje alanı içinde herhangi bir yakıt ve/veya yağ depolanması söz konusu değildir. V.1.3. Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler (Taşıma Gücü, Emniyet Gerilmesi, Oturma Hesapları) Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi tarafından 1996 yılında yayınlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre önerilen proje sahası 4. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır. Bu bağlamda depremsellik açısından bir problem beklenmemektedir. Bununla birlikte tüm kalıcı yapılar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Genel olarak enerjinin salınma merkezinden uzaklaştıkça depremin şiddeti düşmektedir. Bu atenüasyonu tariflemek amacıyla, literatürde önerilen analitik tanımlar ve gözlenen depremlerden türetilen istatistik ilişkiler incelenerek, beklenen bir deprem için aşağıda belirtilen değerler olası karakteristikler olarak ortaya konmuştur: Deprem süresi = 20 saniye Maksimum ivme = 0,08-0,10 g Deprem periyodu = 0.35 saniye Verilen bu değerler, ana kayaçta ya da ana kayaç olarak dikkate alınacak sert zemin seviyesindeki deprem hareketinin karakteristik özellikleridir. Proje kapsamında yapıların üst toprağında altında yer alan kahverengi-kırmızımsı, kumlu, siltli kil seviyesine silty yerleştirilmesi planlanmaktadır. Santral sahasında gözlenen zemin seviyelerinin özellikleri, olası bir deprem durumunda zeminde sıvılaşma veya yıkılma/aşırı oturma gibi mukavemet kayıplarının görülmeyeceğini ortaya koymaktadır. Sismik tasarımda eşdeğer statik yanal kuvvetlerin hesaplanmasında, zemin seviyeleri için olası baskın periyod T O = 0,30-0,35 sn olarak kullanılabilecektir. Ayrıca, sismik zon kodlarına göre sismik zon katsayısı C O = 0,03-0,05 olarak alınabilecektir. 134 / 237

151 Üst toprağın altından yer alan kahverengi-kırmızımsı kumlu, siltli kil seviyesinin kıvamı genel olarak çok sert-sert olup, tüm yapıların bu seviyeye yerleştirilmesi olasıdır. Ana yapılar için temel derinliğinin belirlenmesinde, üst toprak kalınlığı ve üst toprak seviyesinin şişme-kabarma potansiyeli belirleyici unsurlar olacaktır. Genel olarak temel derinliği 2,5 m den daha derin olmak şartıyla istenilen derinlik olarak alınabilecektir. Türbin, baca, soğutma kuleleri gibi önemli yapılar için radye temel kullanılması uygundur. Temel tabanının yüksekliğini belirlemek için teknolojik bir veri olmadığından, temellerin zeminin şişme özellikleri nedeniyle yaklaşık 2,5-3,0 m derinlikte bulunan kahverengi-kırmızımsı kumlu, siltli kil seviyesinin içerisine en az 1 m oturtulması gerekmektedir. Yukarıda bahsi geçen koşullar altında, önemli yapıların radye temelleri için izin verilebilir taşıma gücü gerekli durumlarda en yüksek qa = 3,0 kg/cm² olarak alınabilecektir. Bu durumda toplam yükler ve temel alanları bilinmese de, toplam oturma 3 cm olarak tahmin edilmektedir. İdari bina, hizmet binası ve sosyal binalar gibi yapıların yüklerinin daha az olacağı düşünüldüğünde, bu yapıların kahverengi-kırmızımsı kumlu, siltli kil seviyesi üzerine tekil veya şerit temel ile yerleştirilmesi mümkündür. Bu durumda, temel derinliği en az 1,5 m olmalı ve temel tasarımında izin verilebilir taşıma gücü qa = 2,0 kg/cm² olarak alınmalıdır. Bu yapılarda düşük taşıma güçlerinin kullanılmaması ve temel zemininin şişme/kabarma ve büzülme özellikleri nedeniyle temelin bağlantı kirişleri ile bağlanması daha yerinde olacaktır. Temel kazısının tamamlanmasını takiben, tabanın sıkıştırılması ve grobeton ile kaplanması önerilmektedir. Ayrıca, kil seviyelerinin şişme, kabarma ve büzüşme özellikleri nedeniyle, inşaat sırasında ve sonrasında yüzey sularının drenajı için gerekli önlemler alınmalıdır. Faaliyet alanı için hazırlanmış olan Jeoteknik Etüd Raporu Ek-19 da sunulmuştur. Yetkili kurumca gereke görülmesi halinde yeni yapılacak yapılara ilişkin tarih ve sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Afet İşleri Genel Müdürlüğü) Genelgesi ve tarih ve sayılı Makam Olur u doğrultusunda imar planına esas Jeolojik Jeoteknik Etüd Raporları hazırlatılacak ve değerlendirilmek üzere ilgili kuruma gönderilecektir. V.1.4. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı Santral sahası etrafında taşkın oluşturabilecek kapasitede bir yüzey suyu bulunmamaktadır. Bununla birlikte santral alanı içinden geçen herhangi bir kuru, mevsimsel akışlı ve/veya normal akışlı bir dere veya yüzeysuyu kaynağı bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın yüzeysel su kaynağı 300 m mesafedeki Kayalı Deresi olup söz konusu dereden dolayı hem mesafenin fazla olması hem de santral alanının kot olarak dereden oldukça yukarıda olması sebebiyle herhangi bir taşkın riski bulunmamaktadır. 135 / 237

152 Santral alanında hali hazırda proses kaynaklı atıksular için, evsel nitelikli atıksular için ve yağmur suyu için ayrı olmak üzere 3 farklı drenaj sistemi bulunmaktadır (bkz. Şekil V.1). Şekil V.1: Drenaj Hatlarının Gösterimi Drenaj hatlarının gösterildiği uydu resminden görüldüğü üzere mevcut santral alanı içinde üç farklı drenaj sistemi bulunmaktadır. Buna ek olarak alandaki yağmur sularının toplanması için mevcut yağmur suyu kanalları santral alanında üç hat üzerinden santral alanından dışarıya çıkmakta ve bu hatlar birleşerek, deşarj konulu Çevre İzni kapsamında izni alınmış olan deşarj noktasından alıcı ortama deşarj edilmektedir. Proje kapsamında gerçekleştirilecek yenileme çalışmaları dolayısıyla inşa edilecek iki adet çevrim bloğu, mevcut santral alanı içinde planlandığı ve santral alanı dışında herhangi bir alan kullanımının söz konusu olmaması sebebiyle yeni bir yağmur suyu drenaj hattı yapılması öngörülmemektedir. Bununla birlikte proje alanına ilişkin meteorolojik ve iklimsel özellikler irdelenmiş olup, bölgede 24 saatte 100 yıllık en çok yağış miktarının 85,6 mm oluğu göz önüne alınarak inşaat işlemleri sırasında mevcut drenaj hatlarının yetersiz olması durumunda, mevcut hatlara ek olarak yeni hatlar yapılarak alanda yağmur suyu drenajı sağlanacaktır. Drenaj sistemlerinin tasarımı esnasında Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından Kırklareli Meteoroloji İstasyonu nda kaydedilen standart zamanlarda gözlenen en yüksek yağış değerlerinden yararlanılacaktır. V.1.5. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi ve Planı, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı, Özellikleri, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Ortaya Çıkan Atıksuyun Miktar ve Özellikleri, Nasıl Arıtılacağı ve Nereye Deşarj Edileceği, Alınacak Önlemler (İnşaat ve İşletme Aşaması İçin Proses, İçme ve Kullanma Suyu İle İlgili Su Yönetim Planı Hazırlanması, Su Teminini Yetersizliği Durumunda Ne Yapılacağına İlişkin Açıklama) Projenin arazi hazırlık ve inşaat döneminde şantiye alanında ortalama 500 kişi çalışacak olup yeni santralin inşaatı boyunca enerji üretimine devam edileceğinden alt yüklenici personeli de 136 / 237

153 dâhil olmak üzere yaklaşık 200 kişinin de işletme personeli olarak çalıştırılması planlanmıştır. Bu kapsamda inşaat dönem boyunca tesis kapsamında toplam 700 kişinin çalışması öngörülmektedir. Çalışacak olan işçilerin günlük ihtiyaçlarının karşılanması için içme ve kullanma suyu tüketimi söz konusu olacaktır. İller Bankası kriterlerine göre kişi başına ortala günlük su ihtiyacı 150 L olarak verilmektedir. Bu kriterin kabulü ile inşaat döneminde çalışacak personel için gerekli olan su ihtiyacı, Q evse l ; Q evsel = (150 L/kişi.gün) * (700 kişi) = L/gün = 105 m 3 /gün dür. Diğer taraftan, yenileme çalışmaları kapsamında inşaat işlerine paralel olarak yürüyecek olan hali hazırdaki tesisin çalışması içinde su ihtiyacı olacaktır. Hali hazırdaki tesisi yılda 12 ay, ayda 30 gün ve günde 3 vardiya üzeriden 24 saat faaliyet gösterecek olup, çeşitli bakım vb. gibi zamanlarda enerji üretimine ara verilmesi sebebiyle yılda toplamda saat çalışacaktır. Bu çalışma süresince kazan ve buhar türbinlerindeki kayıp ve kaçaklar için 4 m 3 /sa, blöfler için 4 m 3 /sa ve rejenerasyon ve geri yıkama suları için ise 7 m 3 /sa suya ihtiyaç duyulacaktır. Dolayısıyla işlemle için gereken su miktarı, Q işletme ; Q işletme = (4 m 3 /sa) + (4 m 3 /sa) + (7 m 3 /sa) = 15 m 3 /sa = 360 m 3 /gün dür. Projenin inşaat dönemindeki toplam su ihtiyacı içme ve kullanma suyu ile inşaat işlemlerine paralel yürüyecek hali hazırdaki tesisin su ihtiyaçlarının toplamı olup, Q inşaat ; Q inşaat = Q evsel + Q işletme = 105 m 3 /gün m 3 /gün = 465 m 3 /gün dür. Santral sahasında halihazırda mevcut olan 4 adet kuyudan karşılanacaktır. Açılmış olan ve hali hazırda kullanılabilen bu dört kuyu için DSİ 11. Bölge Müdürlüğü nden izin alınmış olup her bir kuyudan günlük 211 m 3 suyun toplamda 844 m 3 /gün miktarında suyun çekilebilmesine ilişkin yeraltısuyu kullanma izin belgeleri alınmıştır (bkz. Ek-7). Dolayısıyla inşaat dönemi boyunca günlük ihtiyaç duyulacak 465 m 3 su, toplamda 844 m 3 /gün izinli ve kapasiteli yeraltısuyu kuyularında karşılanabilecektir. Bu kapsamdaki yeraltı suyu kullanımına ilişkin izin ve kuyu sularına ait analiz sonuçları Ek-7 de, kuyu kütüklerine ilişkin değerlendirme ve hidrojeolojik yorumlamalar Bölüm IV.2.3 te ve analiz sonuçlarının değerlendirmesi ise Bölüm IV.2.16 da sunulmuştur. Proje kapsamında inşaat dönemimde saatlik, günlük ve yıllık bazda tüketilecek sular ve bu su tüketiminin karşılanacağı kaynaklar detaylı olarak aşağıda verilmiştir (bkz. Tablo V.5). Tablo V.5: İnşaat Dönemi Su Tüketimleri ve Kaynaklardan Elde Edilecek Su Miktarları Kullanım Yeri Tüketim Su Miktarları Saatlik (m 3 ) Günlük (m 3 ) Yıllık (m 3 ) Evsel Kullanım 6, Blöfler / 237

154 Su Miktarları Kullanım Yeri Saatlik (m 3 ) Günlük (m 3 ) Yıllık (m 3 ) Rejenerasyon ve Geri Yıkama Kayıp - Kaçak Ara Toplam 21, Kuyu 1 8, Kaynaklar Kuyu 2 8, Kuyu 3 8, Kuyu - 4 8, Ara Toplam Proje kapsamında hali hazırda izinleri alınmış olan kuyulardan yeterli suyun temin edilememesi durumunda proje sahası içinde yeni kuyular açılarak su ihtiyacı bu kuyulardan karşılanmaya çalışılacaktır. Yeni kuyu açılması durumunda DSİ 11. Bölge Müdürlüğü ne başvurularak Yeraltısuyu Kullanma İzni alınacak bu izin alınmadan proje kapsamında yeni herhangi bir kuyu açılması veya kullanımı yapılmayacaktır. Kuyulardan çekilen su, su hazırlama ünitesine alınmaktadır. Bu ünitede ilk olarak kum filtresinden, sonrasında ise karbon filtresinden geçirilmekte, daha sonra bir kısmı klorlanarak içme ve kullanma suyu olarak kullanılmaktadır. Suyun kalan kısmı ise karbon filtresinden sonra sırasıyla anyonik, katyonik reçinelerden ve mixed-bed filtreden geçirilerek yumuşak su haline getirilmekte ve proses suyu olarak kullanılmaktadır. Prosese ait iş akım şeması Bölüm V.2.1, Şekil V.11 de verilmiştir. Tesiste meydana gelen atıksular proje alanında mevcut olan 100 m 3 /gün kapasiteli biyolojik paket arıtma tesisinde arıtılmaktadır. Arıtılmış su biyolojik arıtma sonrasında suda kalmış olabilecek mikroorganizmaların alıcı ortama kontaminasyonunu engellemek için klorlandıktan sonra Kayalı (Tatarköy) Deresi ne deşarj edilmektedir. Yenileme çalışmaları kapsamında inşaat döneminde çalışacak toplam 700 kişiden kaynaklı 105 m 3 /gün hacminde evsel nitelikli atıksu oluşacaktır. Söz konusu 105 m 3 /gün lük atıksuyun arıtılması için 100 m 3 /gün kapasitesindeki biyolojik paket arıtma tesisine, yeni bir biyolojik paket arıtma tesisi ilave edilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de (Değişiklik: tarih ve sayılı RG) yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 32. maddesi gereğince ilave edilecek paket arıtma tesisi için, 2013/4 sayılı Atıksu Arıtma / Derin Deniz Deşarjı Proje Onayı Genelgesi ne göre projeleri hazırlatılacak ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na onaylatılacaktır. Yeni yapılacak ilave paket arıtma tesisi onaylanan projelere göre inşa edilecektir. Proje kapsamında oluşacak atıksuların bertarafı ve paket arıtma tesisi dizaynında tarih ve sayılı Resmi Gazete de (Değişiklik: tarih ve sayılı RG) yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca projeden kaynaklı atıksu deşarjı konusunda tarih ve sayılı Resmi Gazete de (Değişiklik: tarih ve sayılı R.G.) yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkındaki Yönetmelik doğrulttusunda çevre izni alınacak ve yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Evsel atıksu arıtma tesisi proses akım şeması Bölüm V.2.1, Şekil V.12 da, HEAŞ tarafından arıtma tesisi çıkışından alınan 2013 yılı Ekim ayı numunesi analiz sonuçlarının Su Kirliliği Kontrolü 138 / 237

155 Yönetmeliği (SKKY) Tablo 21.1 (Evsel Nitelikli Atıksular Nüfus= kişi) ve tarih ve 2011/10 sayılı Genelge ile karşılaştırması Tablo V.6 de verilmiştir. Çalışmaların tamamlanmasından sonra da bu sistemin kullanılmasına devam edilecektir. Tesisten 2 ayda bir defa olmak üzere, yıl içerisinde toplam 6 adet numune alınmakta ve analiz ettirilmektedir. Tablodan da görüleceği üzere deşarj edilen atıksuyun SKKY ve Ergene Havzası için uygulanacak KOİ standartlarını belirleyen 2011/10 sayılı Genelge sınır değerlerini sağladığı görülmektedir. Parametre Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) Tablo V.6 Evsel Atıksu Arıtma Tesisi Deşarj Edilen Atıksu Analizi Birim mg/l mg/l Atıksu Analiz Sonucu 2 Saatlik Kompozit Numune SKKY Tablo 21.1 Sınır Değerleri 2011/10 Sayılı Genelge 20, , Askıda Katı Madde (AKM) mg/l < ph -- 7, Kaynak: HEAŞ Tesiste oluşan endüstriyel atıksular ise 480 m 3 /gün kapasiteli endüstriyel atıksu arıtma tesisinde arıtılmaktadır. Mevcut durumda tesiste su hazırlama ünitesinden kaynaklanan rejenerasyon ve geri yıkama suları ile diğer proses kaynaklı endüstriyel atıksular her biri 140 m 3 /gün kapasiteli, 2 adet nötralizasyon havuzunda toplanmaktadır. Burada asit/alkali dozajıyla nötralize edilen atıksular atıksular400 m 3 /gün kapasiteli dengeleme havuzunda toplanmaktadır. Dengeleme havuzundan pompayla çekilen atıksu koagülasyon tankında kimyasal dozaj (BaCl, BaOH 2, polimer) yapılmaktadır. Koagülasyon işleminde sonra flokülasyon tankında floklaşma işlemi tamamlanan atıksu çökeltme tanklarında toplanmaktadır.çökeltme tanklarında üstte biriken duru su deşarj hattı vasıtasıyla Kayalı (Tatarköy) Deresi ne deşarj edilmektedir. Altta çökelen arıtma çamuru IBC tanklara bertaraf edilmek üzere biriktirilmekte ve daha sonra lisanslı geri kazanım / bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf edilmektedir. Tesiste yılda m 3 rejenerasyon ve geri yıkama atıksuyu oluşmaktadır. İnşaat aşaması süresince, enerji üretimine devam amaçlı santralin çalıştırılması sonucunda oluşacak endüstriyel nitelikli atıksular aynı arıtma tesisinde arıtılmaya devam edecektir. Endüstriyel atıksu arıtma tesisi proses akım şeması Bölüm V.2.1, Şekil V.13 de, akredite laboratuar tarafından arıtma tesisi çıkışından alınan 2013 yılı Ekim ayı numunesi analiz sonuçlarının Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) Tablo 20.7 (Su Yumuşatma Demineralizasyon ve Rejenerasyon, Aktif Karbon Yıkama ve Rejenerasyon Tesisleri) ile karşılaştırması Tablo V.6 de verilmiştir. Çalışmaların tamamlanmasından sonra da bu sistemin kullanılmasına devam edilecektir. Tesisten ayda bir defa olmak üzere, yıl içerisinde toplam 12 adet numune aldırılmakta ve analiz ettirilmektedir. Diğer taraftan, Hamitabat DGKÇS nin T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'ndan alınmış atıksu deşarjı konulu Çevre İzni bulunmaktadır (bkz Ek-12). Tablodan da görüleceği üzere deşarj edilen atıksuyun SKKY sınır değerlerini sağladığı görülmektedir. 139 / 237

156 Parametre Tablo V.7 Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi Deşarj Edilen Atıksu Analizi Birim Atıksu Analiz Sonucu 2 Saatlik Kompozit Numune SKKY Tablo 20.7 Sınır Değerleri Klorür (Cl - ) mg/l 106, Sülfat (SO 4-2 ) mg/l Demir (Fe) mg/l <0, Balık Biyodeneyi (ZSF) ph -- 8, Kaynak: HEAŞ V.1.6. Hammadde Ürün ve Kimyasal Maddelerin Taşınması ve Depolanması Proje inşaat aşamasında inşaat işlemlerine yönelik olarak özel bir kimyasal madde kullanımı söz konusu değildir. Bununla birlikte yeni çevrim bloklarının inşaatı sürerken, enerji üretimine devam edileceği için hali hazırda olduğu gibi elektrik enerjisi üretimi amacıyla doğalgaz kullanımı olacaktır ve doğalgazın herhangi bir şekilde depolanması söz konusu değildir. Bununla birlikte inşaat dönemi boyunca tesiste üretime devam edilecek olması sebebiyle endüstriyel atık su ve işçilerden dolayı evsel nitelikli atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Söz konusu atıksular, proje alanındaki atıksu arıtma tesislerinde arıtılacak olup, bu tesislerde kullanılmak üzere çeşitli kimyasallara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaçlara ek olarak atık ısı kazanım sisteminde ve türbin yıkamasında da kullanılmak üzere çeşitli kimyasallara ihtiyaç duyulacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan kimyasallar ve bu kimyasalların yıllık tüketim miktarları aşağıda verilmiştir (Tablo V.8). Tablo V.8: Proje Kapsamında Kullanılacak Kimyasallar No Adı Kullanım Yeri Ortalama Yıllık Tüketim Miktarı (kg) 1 Sülfürik Asit %98 Atıksu Arıtma Tesisleri Hidroklorik Asit %30 Atıksu Arıtma Tesisleri Sodyum Hidroksit %46 Atıksu Arıtma Tesisleri Sodyum Hipklorit %30 Kullanma Suyu Hazırlanması Nalco BT4000 Atık Isı Kazanım Sistemi Nalco 5710 Atık Isı Kazanım Sistemi Nalco 1250 Atık Isı Kazanım Sistemi Baryum Klorür Endüstriyel Arıtma Baryum hidroksit Endüstriyel Arıtma Polimer Endüstriyel Arıtma Turbotech 2000 Türbin Yıkaması Proje kapsamında kullanılacak kimyasallara ait malzeme güvenlik bilgi formları (MSDS) Ek- 16 da sunulmuştur. Söz konusu kimyasallar proje alanına ticari ambalajlarıyla getirilecek olup, kimyasal madde saklama depolarında MSDS formlarında yazılan talimatlara uygun şekilde saklanacaktır. Ayrıca kimyasal depoları, herhangi bir dökülme ve saçılmaya karşın, kimyasalın toprağa temasını engelleyecek şekilde tabanı sızdırmaz beton ile kaplı ve üstü kapalı şekilde olacaktır. 140 / 237

157 Çalışanların, projenin, proje alanı yakınındaki ve etki alanındaki kişi ve alanların güvenliliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlem alınacaktır. Malzemelerin depolanmaları ve kullanımları sırasında Ek-16 da ki güvenlik formlarında belirtilen şartlara uyulacaktır. Ayrıca kimyasallar ile ilgili işlerde çalışacak personele, güvenlik formlarında belirtilen koruyucu ekipmanlar temin edilerek, bu ekipmanların ve kimyasalın kullanılmasına yönelik eğitimler verilecek, tüm işçilerin 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile bu Kanunlara bağlı çıkan tüm yönetmeliklere göre çalışmaları sağlanacaktır. V.1.7. Proje Kapsamındaki Soğutma Sisteminin Yapısı, Soğutma Suyu Alma ve Deşarj Yapılarında Kullanılacak Malzemeler, Soğutma Suyu Deşarjı, Soğutma Suyu Sistemi İle İlgili Yapıların İnşaatı Sırasında Alınacak Önlemler Proje kapsamında yeni bir soğutma sistemi inşa edilmesi söz konusu değildir. Halihazırda çalışan santralde kullanılan kapalı çevrim soğutma sistemi ve soğutma kulelerinin kullanılmasına devam edilecektir. Halihazırda tesiste soğutma sistemi için gerekli olan su, izinli olarak kullanılan kuyulardan karşılanmaktadır. Projenin inşaat aşaması süresince devam edecek olan enerji üretiminde ve yeni çevrim bloklarının devreye alınması sonrasında da aynı soğutma sistemi kullanılacak olup, ihtiyaç duyulacak su, santral alanı içindeki kuyulardan karşılanacaktır. Yeni çevrim bloklarında ki gaz türbinleri kasalarının boyutsal değişimini önlemek adına hava ile soğutulacak ve kompartmanlardaki sıcak hava fanlar ile tahliye edilecektir. Jeneratör ise hidrojen soğutmalı olacak ve ısınan hidrojen su ile soğutulacaktır. Buhar türbininde herhangi bir soğutma işlemi olmayacaktır. Türbinlerin yağ soğutması ve yardımcı ekipman soğutması su ile yapılacaktır. Dolayısıyla proje kapsamında, soğutma için su ihtiyacı olacak olup, bu da kuyulardan karşılanacaktır. V.1.8. Doğalgaz Boru Hattına Yakınlığı (Mesafesi), Etkileşimi, Doğalgaz Boru Hattı Yapılması İçin Gerekli Olan İşlemler Santralde tüketilecek olan doğal gaz, halihazırda da olduğu üzere 36 inç çapındaki Rusya- Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı ndan sağlanacak ve yaklaşık 800 m mesafeden 20 inç çapındaki mevcut branşman hattı güzergahında yer alacak olan branşman hattı ile Santrale taşınacaktır. Söz konusu boru hattının civardaki tesisler ile birlikte boru hattı ağını gösterir şematiksel görünümü aşağıda verilmiştir (bkz. Şekil V.2). 141 / 237

158 Şekil V.2: Doğalgaz Boru Hattının Şematiksel Görünümü Proje kapsamında yeni çevrim blokları faaliyete alınmadan önce, ana doğalgaz boru hattıyla, santral arasından doğalgaz iletimini sağlayan boru hattı yenilenecektir. Söz konusu hattın yenilenmesine ilişkin BOTAŞ ile görüşmeler yapılacak, uygun görüş alınacak ve BOTAŞ ın görüşleri doğrultusunda yenileme çalışmaları yapılacaktır. Söz konusu yenileme çalışmalarında mevcut boru hattı yatağı kullanılacağı için kamulaştırma ve/veya kiralamaya gerek bulunmamaktadır. Yenileme çalışması için hali hazırda kullanılan boru hattı yatağı kullanılacağı için herhangi bir alan kaybı söz konusu değildir. Boru hattının yenilenme çalışmalarında öncelikle üstte bulunan bitkisel toprak sıyrılacak daha sonra kazı işlemi yapılacaktır. Söz konusu bitkisel toprak ve kazı malzemesi birbirlerine karıştırılmadan ayrı ayrı stoklanacak ve boru yenileme çalışması sonrasından kapatma ve arazi düzenleme işlemlerinde kullanılacaktır. Yenileme çalışmaları sonrasında çıkacak kullanılmayan borular ise Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik doğrultusunda lisanslı geri kazanım tesislerine verilecektir. Bununla birlikte proje alanının güney sınır ucunda Malkoçlar Ankara Doğal Gaz İletim Boru Hattı geçmekte olup söz konusu iletim hattında ki olası bakım, onarım ve kontrol çalışmalarının yürütülebilmesi ve çevre emniyetinin sağlanabilmesi için, boru hattı koridorunun üzeri açık tutulacaktır. Boru hattının 400 m sağı ve 400 m solunda herhangi bir altyapı ve/veya üst yapılaşmalarda BOTAŞ tan görüş alınacaktır. Konuya ilişkin olarak BOTAŞ ın tarih ve sayılı yazısı Ek-13 te verilmektedir. 142 / 237

159 V.1.9. Arazinin Hazırlanmasından Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşler Sonucu Meydana Gelecek Katı Atıkların Cins Ve Miktarları (Atık Lastik, Atık Pil ve Akümülatörler, Tıbbi Atıklar vs. Gibi), Bu Atıkların Nerelere Taşınacakları Veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları Proje kapsamında oluşacak atık türleri ve miktarları aşağıda ayrı ayrı irdelenmiştir. Evsel Nitelikli Katı Atıklar Proje kapsamında inşaat aşamasında 500 kişinin ve inşaat işlerine paralel olarak enerji üretimi amacıyla 200 kişi olmak üzere proje alanında toplam 700 kişinin çalışması öngörülmektedir. Çalışacak işçilerden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kişi başına 1,34 kg/kişi-gün atık oluşacağı kabulü ile; Çalışan Sayısı Birim katı atık miktarı Evsel nitelikli katı atık miktarı :700 kişi :1,34 kg/kişi.gün :700 x 1,34 = 938 kg/gün İnşaat ve işletme aşamalarında oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, ağzı kapaklı, dökülme ve saçılmayı önleyici çöp konteynırlarında biriktirilerek, Lüleburgaz Belediyesi katı atık depolama alanına götürülerek bertaraf edilecektir. Evsel nitelikli katı atıkların tarih ve sayılı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 18 de belirtilen; Katı atıkların, üretici veya taşıyanları tarafından denizlere, göllere ve benzeri alıcı ortamlara, caddelere, ormanlara ve çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmesi yasaktır. Bu sebeple işletme sırasında oluşacak katı atıklar (plastik, cam, metal, kâğıt vb.) biriktirme kaplarında niteliklerine göre ayrı ayrı toplanarak görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı özel araçlarla taşınacaktır. Katı atıklardan geri kazanılması mümkün olanları (şişe, cam, pet şişe, kâğıt vb.) biriktirilerek lisanslı geri kazanım firmalarına verilerek değerlendirilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan evsel nitelikli katı atıklar, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak çöp torbalarında biriktirilecek ve belediyenin hizmet alanı dahilindeki en yakın çöp konteynırlarına bırakılarak bertaraf edilecektir. Konutlarda ve işyerlerinde, evsel veya evsel nitelikli endüstriyel çöpleri çöp toplama aracına vermek üzere kullanılan çöp biriktirme kapları, çeşitli büyüklükte ve her biri standart ölçülerde olmak zorundadırlar. Bu kapların ölçüleri, şekilleri, malzemeleri Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilir. Çöpü üretenler, bu çöp biriktirme kaplarını, çevrenin sağlığını bozmayacak şekilde kapalı olarak muhafaza etmek ve çöp toplama işlemi sırasında yol üstünde hazır bulundurmak zorundadır. Evsel katı atık ve evsel nitelikli endüstriyel katı atık üreten kişi ve kuruluşlar, katı atıklarını belediyelerin ve mahallin en büyük mülki amirinin istediği şekilde konut, işyeri gibi üretildikleri yerlerde hazır etmekle yükümlüdürler. hükümlere riayet edilecektir. Faaliyet süresince, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Ambalaj Atıkları Proje kapsamında, çalışacak personelden kaynaklı ambalaj atığı oluşması söz konusudur. 143 / 237

160 Katı atıkların ağırlıkça % 30 unu ambalaj atıkları oluşturmaktadır (Kaynak: T.C. Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Eylem Planı ). Proje kapsamında oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarı günde inşaat aşamasında 938 kg olarak hesaplanmıştır. Buna göre oluşacak ambalaj atığı miktarı; Ambalaj Atığı Miktarı : Katı Atık Miktarı * 30/100 : 938 * 30/100 = 281,4 kg/gün Proje kapsamında oluşacak ambalaj atıkları santral alanı içinde hali hazırda mevcut olan Ambalaj Atığı Geçici Depolama Alanları nda diğer atıklarla karışmayacak şekilde ayrı olarak toplanacaktır. Biriktirilen atıklar lisanslı geri kazanım / geri dönüşüm firmaları ile anlaşılarak belli periyotlarda bu firmalara tarafından alınmaları sağlanarak geri kazanımları sağlanacaktır. Ambalaj atıklarının depolanması ve bertarafı tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne göre sağlanacaktır. Atık Pil ve Akümülatörler Proje kapsamında kullanılacak makinelerin bakım, onarım, yakıt temini ve yağ değişimleri lisanlı servislerde yapılacak olup, söz konusu bakımların santral alanında yapılması zaruri olması durumunda çıkacak aküler tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nin 13. Maddesi uyarınca, eski akümülatörler, akümülatör ürünlerinin dağıtım ve satışını yapan işletmeler ve araç bakım-onarım yerlerini işletenlerin oluşturduğu geçici depolama yerlerine ücretsiz teslim edilecektir. Ayrıca faaliyet sırasında işçiler tarafından kullanılan elektronik eşyalardan (telsiz vb.) kaynaklı atık pillerin oluşması söz konusu olabilecektir. Atık piller evsel atıklardan ayrı toplanacak, pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmelerce veya belediyelerce oluşturulacak toplama noktalarına teslim edilecektir. Faaliyet sırasında oluşacak atık pil ve akümülatörlerin toplanması ve bertarafında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan değişikliğiyle birlikte Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Ömrünü Tamamlamış Lastikler Proje kapsamında araç ve iş makinesi lastiklerinin değişimi lisanslı servislerde gerçekleştirilecektir. Proje alanında lastik değişiminin zaruri olması durumunda araçlardan çıkacak ömrünü tamamlamış lastikler, temin edildikleri bayilere ve/veya en yakın lisanslı lastik değiştirme istasyonuna verilerek buradan geri kazanımlarının sağlanması sağlanacaktır. Ömrünü tamamlamış lastiklerin toplanması ve bertaraf edilmesi konularında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Ömrünü tamamlamış lastiklerin bertarafı ile ilgili belge ve dokümanlar faaliyet alanında bulundurularak denetim esnasında yetkililere ibraz edilmek üzere saklanacaktır. 144 / 237

161 Tıbbi Atıklar Proje alanında hali hazırda revir bulunmakta olup yenileme çalışmaları kapsamında da bu revirin kullanılması planlanmaktadır. Revirlerden oluşacak tıbbi atıklar çevre ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmeyecektir. Tıbbi atıklar, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmayacak, kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak toplanacak, biriktirilecek, taşınacak ve bertaraf edilecektir. Proje kapsamında toplanacak tıbbi atıklar, Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DİKKAT TIBBİ ATIK ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz. Hükümlerine uyularak bertaraf edilecektir. Proje kapsamında oluşacak tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı konusunda, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan değişikliğiyle birlikte Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Tehlikeli Atıklar Proje kapsamında santral alanında kullanılan kimyasalların ambalajları tehlikeli atık sınıfına girmektedir. Ayrıca araç bakım istasyonundan yağ ile kontamine olmuş ambalaj atığı, eldiven, üstübü ve kıyafet, idari binalar ve santralden oluşacak atık florasanlar tehlikeli atık sınıfına girmektedir. Bu atıklar tabanı sızdırmaz, üstü kapalı, etrafı tel örgü ile çevrili Tehlikeli Atık Geçici Depolama Alanları nda kategorilerine göre depolandıktan sonra lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. Tesiste biriktirilen ve lisanslı firmalara verilen tehlikeli atıklar ile ilgili Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın Tehlikeli Atık Beyan Sistemi ne bir sonraki yılın Mart ayı sonuna kadar online giriş yapılarak Tehlikeli Atık Beyan Formu doldurulacak ve beyan formunun çıktısı Kırklareli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne gönderilecektir. Atıkların taşınmasına ilişkin UATF ler beş yıl süre saklanacak olup tarih ve sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" (Değişiklik: tarihli ve sayılı R.G) hükümlerine uyulacaktır. Atık Yağlar Proje kapsamında kullanılacak ekipman ve iş makinelerinin yağ değişimleri araç bakım istasyonlarında gerçekleştirilecek olup, proje kapsamında oluşacak atık yağlar için, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nin tüm hükümlerine göre bertaraf edilecektir. Proje kapsamında atık yağ oluşması durumunda, oluşacak atık yağlar, öncelikle yeterlik sahibi laboratuarlara gönderilerek kategori analizleri yaptırılacak olup oluşan atık yağlar sızdırmaz, ağzı kapaklı variller içinde kategorilerine göre ayrı ayrı olmak üzere Tehlikeli Atık Geçici Depolama Alanları nda biriktirilecektir. 145 / 237

162 Faaliyet kapsamında farklı kategorideki atık yağlar birbirleriyle, PCB ve diğer tehlikeli atıklarla karıştırmayacak; tehlikeli atıkla kirlenmiş yağların bertarafı için Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Atık yağlar, lisans almış taşıyıcılar vasıtasıyla, lisanslı işleme ve bertaraf tesislerine gönderilecektir. Atık yağların tesis dışına taşınması durumunda Ulusal Atık Taşıma Formu doldurulacaktır. Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 26. maddeye göre kayıt tutulacak ve Yönetmeliğin EK-2 sinde yer alan Atık Yağ Beyan Formu doldurularak takip eden bir sonraki yılın Şubat ayı sonuna kadar İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ne gönderilecektir. Atık yağların taşınmasında işleme veya bertaraf tesisi işletmecisi ile uyuşmazlık çıkması halinde, bu uyuşmazlık giderilemezse on beş gün içinde uyuşmazlık İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ne ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na bildirilecek; bu süre içinde uyuşmazlığa konu olan atık yağlar muhafaza altına alınacaktır. Proje kapsamındaki tüm faaliyetler süresince, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan değişikliğiyle birlikte Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nin tüm hükümlerine uyulacaktır. Bitkisel Atık Yağlar Proje kapsamında yemekhanelerden oluşacak bitkisel atık yağlar, madeni atık yağların depolanması, taşınması ve bertarafına ilişkin hususlara uyularak lisanslı geri kazanım firmalarına verilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsamında tarih ve sayılı Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Oluşabilecek Emisyonlar İnşaat aşaması süresince temel olarak vinç, paletli-tekerlekli kepçe, kamyon, dozer, mikser v.b. ağır iş makinalarının (bkz. Tablo V.4) kullanımı için yakıt gerekli olacaktır. Proje araçlarında genel olarak dizel yakıt kullanılacak olup, küçük araçlarda benzin kullanımı söz konusu olacaktır. Benzin tüketiminin dizel tüketimine oranla oldukça az olması beklenmektedir. Çalışma prensipleri itibarıyla farklı olan dizel motorlar, benzinli motorlara kıyasla daha az miktarda karbonmonoksit (CO) ve hidrokarbonlar (HC), ancak daha fazla miktarda azot oksit (NOx) ve partikül madde (PM) emisyonuna sebep olmaktadır. Dizel motorlu araçlar genellikle egzoz ve karter kaçakları gibi kaynaklardan kirletici yaymaktadır. Kapalı enjeksiyon sistemlerinin kullanımı ve dizel yakıtın düşük seviyelerdeki uçuculuğu buharlaşma kayıplarını önlemektedir. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Kurumu (USEPA) emisyon faktörlerine göre, iyi bakım görmüş ve dizel yakıt kullanan her ağır iş makinası 0 ila 30 km/saat hızla kullanılması halinde 8,61 g/dk CO; 1,38 g/dk HC ve 6,27 g/dk NO x emisyonuna neden olmaktadır. Elektrikle çalışan iş makinaları göz önüne alınmamak kaydıyla; greyder, ekskavatör, dozer ve mobil vinçten kaynaklanabilecek günlük kirletici emisyonları yukarıdaki faktörler göz önüne alınarak, belirlenmiştir. Hesaplamalarda, günlük 24 saatlik çalışma süresi içinde, her türden bir adet makinanın aynı anda işlediği ve tüm makinaların günde 12 saat devamlı olarak çalıştığı kabul 146 / 237

163 edilmiştir. USEPA emisyon faktörlerine göre hesaplanan CO, HC ve NO x emisyonları Tablo V.9 de verilmektedir. Tablo V.9: İş Makinalarından Kaynaklanan Günlük Kirletici (CO, HC ve NOx) Emisyonları Parametre Emisyon faktörü (g/dakika) Araç Sayısı Süre (saat/gün) Günlük emisyon (kg/gün) HC 1,38 18,9 NO X 6, ,8 CO 8,61 117,8 İnşaat aşamasında kullanılan makinelerden kaynaklanacak emisyonlar geçici olacaktır. Oluşması beklenen toplam emisyon miktarı herhangi bir karayolundan kaynaklanabilecek emisyon miktarının oldukça altında olup, hava kalitesi üzerinde önemli etkiler yaratabilecek boyutta değildir. Bu nedenle, inşaat aşaması için herhangi bir hava kalitesinde ölçüm ve izleme programı öngörülmemektedir. Bununla beraber, tarih ve sayılı Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yapılacak İşler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler, Çevresel Gürültü nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne Göre Akustik Raporun Hazırlanması ( adresinde bulunan Akustik Formatının Esas Alınması) Proje kapsamında m² yüzölçümlü alan üzerinde, m² yüzölçümlü kapalı alanda hâlihazırda kurulu olan Hamitabat Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali nde yenileme çalışması yapılması planlanmaktadır. Yenileme çalışmaları için inşaat süresi 30 ay olarak ön görülmekte olup, tesisin 2017 yılının Mart ayında işletmeye alınması planlanmaktadır. İnşaat çalışmaları gündüz ve akşam zaman diliminde gerçekleştirilecektir. Aynı zamanda inşaat çalışmaları devam ederken halihazırda bulunan tesis faaliyetlerine devam edilecektir. Proje kapsamına herhangi bir patlatma işlemi gerçekleştirilmeyeceğinden çevre ve insan sağlığını bozacak bir vibrasyon oluşumu söz konusu değildir. Bununla birlikte projenin inşaat aşamasından çalışacak iş makinelerinden dolayı titreşim oluşumu söz konusu olacaktır. Makinelerde veya makinelerin bağlı olduğu yapılarda ortaya çıkan titreşimler makinenin hareketli parçalarının ürettikleri dinamik kuvvetlerden kaynaklanır. Makinelerin farklı parçaları, farklı frekans ve genliklerde titreşim hareketi yaparlar. Titreşimler, zamanla aşınmaya neden olurlar. Genellikle bir makinenin arızalanmasına neden olan en önemli etken titreşimlerdir. Bu bağlamda inşaat aşamasında kullanılacak makine ve teçhizata gerekli bakımlar yapılacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak gürültünün değerlendirilebilmesi ve mevcut durumdaki gürültü düzeylerinin ortaya konulabilmesi için, T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş olan Degol Laboratuvar ve Çevre Hizmetleri Ltd. Şti. tarafından ve tarihlerinde bir tanesi proje alanı içinde, bir tanesi de proje alanına en yakın hassas yapıda olmak üzere iki nokta gündüz, akşam ve gece arka plan gürültü ölçümleri yapılmıştır (bkz. Şekil V.3). Ayrıca aynı firma tarafından projenin inşaat ve işletme aşamasından oluşacak gürültünün modellenmesi ve yakın yerleşim yerlerindeki gürültü seviyesinin ortaya konulabilmesi amacıyla tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği doğrultusunda Akustik Rapor hazırlanmıştır. 147 / 237

164 Proje kapsamında gerçekleştirilen arka plan gürültü ölçümü sonuçları ve Akustik Rapor Ek-10 da sunulmuştur. Ölçüm Noktaları Şekil V.3: Arka Plan Gürültü ölçüm Noktalarını Gösterir Uydu Fotoğrafı Proje kapsamında inşaat aşamasında çalışacak iş makinelerinden ve tesiste elektrik üretimine devam edileceği için hali hazırda çalışan santralden kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat aşamasında kullanılacak ekipmanlara ait bu araçlardan kaynaklanabilecek olan gürültü seviyelerinin tayininde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelikte verilen sınır değerlerle uyum içerisinde kalması sağlanmalıdır (bkz. Tablo V.10). Yönetmeliğin Müsaade Edilen Ses Güç Seviyeleri ve Gürültü İşaretlemesi ve Standartlar adlı 5. maddesinde motor gücü seviyelerine göre verilen formüller kullanılmıştır. Ayrıca inşaat çalışmaları devam ederken halihazırda bulunan tesis faaliyetlerine devam edilecektir. Mevcut tesis ile ilgili ses gücü düzeyi Alka İnşaat & Çevre San. Ve Tic. Ltd. Şti. firması tarafından hazırlanan tarihli 2011/624 rapor numaralı akustik rapordan alınmıştır. Tablo V.10: İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makinelerden Kaynaklanan Ses Gücü Düzeyleri Ekipman Adı Miktar (adet) Ses Gücü Seviyesi (db) Vinç ( ton kapasitede) 1 99 Vinç ( ton kapasitede) 2 98 Vinç (<90 ton kapasitede) Paletli Yükleyici Tekerlekli Yükleyici Bekolu Yükleyici Hidrolik Ekskavatör Tekerlekli Ekskavatör / 237

165 Ekipman Adı Miktar (adet) Ses Gücü Seviyesi (db) Motor Greyder Kompaktör Tanker Kamyon 2 94 Kamyon (20 ton kapasitede) 4 94 Hazır Beton Kamyonu (mikser) 4 94 Beton Pompa Aracı Teleskopik Forklift Dizel Forklift (20 ton kapasitede) 1 62 Dizel Forklift (3-5 ton kapasitede) 2 62 Dizel Kaynak Makinesi 5 98 Dizel Beton Sıkıştırma Aleti İnşaat aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanların her alan için aynı anda ve aynı konumda çalışacağı düşünülmüştür. L WT = 10 log ( 10 Lwi/10 ) formülü yardımıyla hesaplanmaktadır. L Wİ L WT = Her bir iş makinesinden kaynaklanan ses gücü düzeyi (db) = Toplam ses gücü düzeyi (db) Kaynaklardan çıkan toplam gürültü seviyesi; Lw=10log(1*10 99/10 +2*10 98/10 +12*10 98/10 +1*10 111/10 +1*10 108/10 +1*10 107/10 +2*10 103/10 +3*10 103/10 +1*10 106/10 +1*10 106/10 +2*10 94/10 +4*10 94/10 +4*10 94/10 +2*10 109/10 +3*10 102/10 +1*10 62/10 +2*10 62/10 + 5*10 98/10 +4*10 106/ ) Lw=119,7 db İnşaat çalışmaları devam ederken halihazırda bulunan tesis faaliyetlerine devam edilecektir. Bu sebeple mevcut tesisin gürültü seviyesi de dikkate alınmıştır. Bu bağlamda Alka İnşaat & Çevre San. Ve Tic. Ltd. Şti. firması tarafından hazırlanan tarihli 2011/624 rapor numaralı akustik rapor referans alınmıştır. İlgili akustik raporda toplam LW değeri gündüz zaman diliminde 116,6, akşam zaman diliminde 117,1 ve gece zaman diliminde 115,1 olarak tespit edilmiştir. Buna göre en olumsuz şartlar dikkate alındığında inşaat faaliyetlerinde oluşacak toplam gürültü seviyesi; Lw=10log(1*10 119,7 +1*10 117,1 ) LW=121,6 olarak tespit edilmiştir. İnşaat dönemi boyunca tesisten oluşacak toplam gürültü seviyesi 121,6 db alınarak söz konusu gürültünün mesafelere göre dağılımı, atmosferik yutuş vb. gibi konular Ek-10 da sunulan Akustik Rapor da detaylıca incelenmiştir. Projenin inşaat dönemi boyunca oluşacak gürültünün mesafelere göre dağılımı aşağıda sunulmuştur (bkz. Şekil V.4). 149 / 237

166 Şekil V.4: Tüm Kaynaklardan Oluşacak Toplam Ses (Gürültü) Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Grafiği Tesise en yakın yerleşim yeri Tatarköy köyü olup, tesis sınırının kuzeydoğusunda yaklaşık 410 metre, tesise ise yaklaşık 800 metre mesafededir. Hesaplamalara göre tesisten Tatarköy köyüne ulaşacak ses seviyesi 64,7 dba dır. Tüm bu durumlar dikkate alındığında inşaat aşamasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Yönetmeliği EK-VII Tablo-5 de belirtilen Lgündüz 70 dba ve Lakşam 65 dba sınır değeri sağlanacaktır (bkz. Ek-10). Mücavir alan sınırları içerisinde akşam ve gece zaman dilimlerinde ki inşai faaliyetler İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile sürdürülebilmekte olup, bu zaman dilimlerinde çalışılabilmesi amacıyla faaliyetlere başlanmadan önce gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacak, çevre izin belgesi alınacak, gerekli gürültü ölçümleri yaptırılarak Kırklareli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulacaktır. Proje gerçekleşirken, gerek arazinin hazırlanması gerekse de inşaatların faaliyetleri sebebiyle oluşan gürültünün insan sağlığını olumsuz yönde etkilememesi için yönetmelikte öngörülen standartlara uyulacaktır. Teknik olarak makinelerdeki gürültü seviyesini daha aşağılara düşürmek mümkün olmadığından, çalışanlara pratik ve kullanılması kolay kulaklıklar verilecektir. Bunun yanında İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ile Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen hükümlere uyulacaktır. 150 / 237

167 V Arazinin Hazırlanması Ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri Ve Tarım Ürün Türleri Proje kapsamında gerçekleştirilecek yenileme çalışmaları kapsamında inşa edilecek üniteler hali hazırda bulunan Hamitabat Doğal Gaz Çevrim Santrali alanı içinde gerçekleştirilecek olup ek alan ihtiyacı bulunmamaktadır. Santral alanı dışında doğal gaz boru hattının yenilenme çalışmaları sırasında kullanılacak olan alandaki arazinin kısa süreli kullanılmaması söz konusu olup, bu etki kısa süreli olacak ve boru hattının yenilenmesi sonrasında işlem yapılan arazi şu andaki kullanımına geri dönecektir. Dolayısıyla büyük alanlı inşaat yapılacak alanlar santral alanı içinde kalması sebebiyle herhangi bir tarım alanının elden çıkarılması ve buna bağlı herhangi bir tarımsal ürün kaybı söz konusu değildir. Proje kapsamında, santral sahası dışında gerçekleştirilebilecek ve arazi kullanımını gerektiren işlemler için inşaat işlemlerine başlanmadan önce 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu gereğince, yatırımcı firma tarafından plan yapma yetkisine sahip kuruluş aracılığıyla müracaat edilecektir sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve meri mevzuata uyulacaktır. Tarım alanlarına ilişkin detaylı açıklama ve bilgiler Bölüm IV.2.9 da sunulmuştur. V Arazinin Hazırlanması Ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür Ve Sayıları, Meşcere Tipi, Kapalılığı, Kesilecek Ağaçların Bölgedeki Orman Ekosistemi Üzerine Etkileri, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri Ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı, Ağaç Ve Bitki Kaybından Ötürü Fauna Üzerine Olabilecek Etkiler, Önlemler Ek-1 de verilen yeni genel yerleşim planından görüleceği ve rapor içerisinde de belirtildiği üzere, santral yenileme çalışmalarının tamamı mevcut Santral alanı içerisinde gerçekleştirilecek ve esas olarak bir tanesi kuzeydeki soğutma kulesinin, diğeri de güneydeki soğutma kulesinin yakınında olmak üzere, iki adet kombine çevrim bloğu inşa edilecektir. Her bir kombine çevrim bloğunun alanı m 2 olacaktır. Santral alanının güneyinde yer alacak 2 numaralı çevrim bloğu, halihazırda mazot tanklarının yer aldığı alanda kurulacaktır. Alana ait fotoğraf Fotoğraf V.1 de verilmiştir. 151 / 237

168 Fotoğraf V.1-2- Numaralı Çevrim Bloğunun Kurulacağı Alan Türbin yenileme çalışmaları sonucunda, bu tanklara ihtiyaç kalmayacak ve sökülerek, bu alana yeni kombine çevrim bloğu inşa edilecektir. Fotoğraftan da görüleceği üzere, alan halihazırda mazot tankları ve ilgili tesisleri tarafından kullanıldığından, üzerinde herhangi bir ağaç yada bitki örtüsü mevcut değildir. 1 Numaralı kombine çevrim bloğu ise Santral alanının kuzeyine mevcut atölyenin bulunduğu alana kurulacaktır. Alana ait fotoğraflar Fotoğraf V.2 de verilmiştir. Fotoğraf V.2-1- Numaralı Çevrim Bloğunun Kurulacağı Alan Fotoğrafta görülen mevcut yolu da içine alacak şekilde yerleştirilecek olan çevrim bloğu için şu anda atıl olan atölye binası alanı ile etrafı kullanılacaktır. Bu alanın bir kısmında sonradan dikilmiş bulunan plantasyon ürünü çam ağaçları ve karaçam mevcuttur ve yaklaşık 150 kadar ağacın alandan temizlenmesi gerekecektir. Bu kapsamda, yaşları itibari ile yeniden değerlendirilebilecek olanlar 152 / 237

169 mümkün olduğunca Santral alanı içerisinde uygun alanlara taşınacak, ancak, mümkün olmayanlar Orman Bölge Müdürlüğü nün görüşleri doğrultusunda kesilerek farklı şekillerde değerlendirilebilecektir. Santral alanı içinde bulunan ağaçlık alanda bazı kuş türleri ve sürüngenler dışında bir canlı hayatı olmadığı, inşaat faaliyetleri öncesinde de bu türlerin alandan kendileri uzaklaşacak olmaları sebebiyle ağaç kesimi dolayısıyla fauna üzerine önemli bir etki olmayacağı öngörülmektedir. Proje alanında kalan orman alanları ve büyüklükleri detaylı olarak Bölüm IV.2.10 da irdelenmiştir. Buradan görüleceği üzere 1/ ölçekli meşcere haritasına göre proje alanının m 2 lik (%33,47) kısmı bozuk meşe meşcere tipinde kalmakta olup, kalan kısmı tarım arazisi ve iskan niteliğindedir. Ancak projenin gerçekleştirilmesi planlanan santral alanı uzun yıllardır kullanımda olan ve onaylı Çevre Düzeni Planları da dahil olmak üzere bütün planlara santral alanı olarak işaretlenmiş olan alandır. Dolayısıyla proje alanı orman alanı içinde değildir. Proje alanına en yakın ağaçlık alan ise, santral alanın 205 m güneydoğusunda yer alan koruluk bölge ve m kuzeydoğusunda yer alan orman alanıdır. Proje kapsamında kullanılacak alan orman arazisi niteliğinde olmadığı için Orman İzni alınması gereken yerlerden değildir. Bununla birlikte projede gerçekleştirilecek kazı faaliyetlerinden ortaya çıkacak olan kazı fazlası malzeme proje alanı içinde kalan ve tarım arazisi niteliğinde gözüken alanlarda depolanacaktır. Depolama işlemlerinde kazı fazlası malzeme ile bitkisel toprak birbirlerine karışmayacak şekilde ayrı ayrı depolanacak, bitkisel toprak erozyona karşı korunarak işlemi bitirilen yerlerde bitkilendirme amacıyla kullanılacaktır. Kazı fazlası malzeme ve bitkisel toprak depolama alanlarına hiçbir şekilde pasa, atık veya herhangi bir malzeme döktürülmeyecektir. Proje kapsamında herhangi bir yeni yol açılması ve/veya mevcut yolların genişletilmesi söz konusu değildir. ÇED raporu kapsamında İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu alınmış olup söz konusu form Ek-13 te sunulmaktadır. V Arazi Hazırlama Ve İnşaat Faaliyetleri Sırasında Olası Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler Proje alanı ve yakın çevresinde büyük orman yangını oluşmasını sağlayabilecek bir orman varlığı bulunmamaktadır. Proje alanı içinde peyzaj amaçlı dikilmiş olan bir ağaç kümesi bulunmakta olup, yenileme çalışmaları kapsamında söz konusu alana yeni çevrim bloklarından birinin yapılması planlandığı için, buradaki ağaçların ya yerleri değiştirilecek yada İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü görüşleri doğrultusunda kesilerek değerlendirilecektir. Dolayısıyla proje kapsamında yürütülecek inşaat faaliyetlerinde santral alanı dışında herhangi başka bir alan kullanımının söz konusu olmaması, santral alanı içinde bulunan ağaçlık alana yeni enerji binası (çevrim bloğu) yapılacak olması sebebiyle orman yangınına sebebiyet verecek bir ağaç varlığı bulunmamakta ve buda orman yangını oluşma riskini ortadan kaldırmaktadır. Bununla birlikte proje kapsamında oluşabilecek yangınlara karşın; 153 / 237

170 Acil müdahale planı ile yangın ekibi oluşturulacak ve acil durumlarda tüm personelin nasıl davranacağı konusunda yazılı ve sözlü bilgilendirmeler yapılacak, bu konuda belirli aralıklarla tatbikatlar yapılacaktır, Ateşleyici ve yanıcı malzeme kaynakları ayrı ve korunaklı vaziyette saklanacaktır, Her an çalışabilecek durumda faal yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır, Sabit tesisat düzenli ve sık sık yetkili ve uzman kişilerce kontrol edilecektir, Acil ışıklandırma sistemi kurulacaktır, Özellikle rüzgarlı havada orman alanlarına yakın yerlerde ateş yakılmayacaktır, Sigara izmaritleri, şişe ve cam gibi maddeler dışarıya atılmayacaktır, Çalışanlar orman yangınları ve alınacak tedbirler konusunda bilgilendirilecektir, İş Sağlığı ve Güvenliği hükümlerine titizlikle uyulacaktır, Tesis içinde personelin rahat görebileceği yerlere yangın bilgilendirme afişleri asılacaktır. V Karasal ve Sucul Flora / Fauna Üzerine Olası Etkileri ve Alınacak Önlemler Proje kapsamında, proje alan ve etki alanı içinde yer alan bitki ve hayvan türlerinin tespiti, söz konusu faaliyet dolayısıyla mevcut habitat üzerine olası etkiler alınması gereken önlemlerin ortaya konulabilmesi amacıyla akademisyen tarafından arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda Temmuz / 2013 ve Ekim / 2013 dönemlerinde flora, fauna ve sucul yaşam üzerine örnekleme ve tespit çalışmaları yapılmıştır. Bununla birlikte proje mevcut santral alanı içinde gerçekleştirilecek bir yenileme projesi olduğu için özellikle flora ve sucul yaşam türleri için önemli bir etki söz konusu değildir. Hali hazırda santral alanı doğal tabiatı bozulmuş ve santral yerleşimi sonrasından dikilmiş ağaç, bitki türleri ile çoğunluklu olarak süs bitkileri bulunan bir alan niteliğindedir. Santral alanı içinde herhangi bir yüzeysel su kaynağı olmaması sebebiyle sucul yaşama direk etkisi bulunmamakta, santralden kaynaklı arıtılmış atıksuların deşarj edildiği alıcı ortamlarda etki oluşumu olasılığı bulunmaktadır. Benzer şekilde santral alanı çevresinin tel örgü ve duvarla çevrili olması sebebiyle hayvan türlerinin sahaya giriş çıkışları kısıtlanmış olup, alan içinde bazı sürüngen türleri ile kuş türlerine ilişkin etkileşimden bahsedilebilmektedir. Bu bağlamda proje kapsamında akademisyenler tarafından ortaya konulan flora, fauna ve sucul yaşama ilişkin detaylı bilgiler Bölüm IV.2.12 de verilmiştir. Flora çalışmaları sonucunda alanda tespit edilen bitki türlerinden sadece Crocus biflorus (İkiz Çiğdem) Türkiye Bitkileri Kırmızı Liste ye göre Tehlike Altında (EN) türler kapsamında değerlendirilmiş olup, proje alanının dışında tespit edilen bu türün popülasyon yoğunluğunun yüksek olduğu görülmüştür. Bu tür dışında proje alanında Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern) kapsamında, Ek Liste 1'de verilen; 'Kesin Olarak Koruma Altına Alınan Flora Türleri' listesinde proje alanı içinde herhangi bir türe rastlanmamıştır. Proje alanının doğal florası alandaki yapılaşma nedeniyle bozulmuş ve alanda insan eliyle proje alanına dikilen meyve ağaçlarının ve kültürel bitkilerin yoğun olarak bulunduğu belirlenmiştir. Sucul canlılar açısından tespit edilen türlerden koruma altına alınması gereken bir tür tespiti yapılmamıştır. Bununla birlikte tespit edilen bazı türlerin, örneklemenin yapıldığı sularda kirlilik olduğunu gösteriyor olması sebebiyle özellikle santralin atıksularının deşarj edildiği alıcı ortamlarda ph, çözünmüş oksijen ve elektriksel iletkenlik parametrelerinin düzenli olarak kontrol edilmesi akademisyenler tarafından önerilmiş olup, halihazırda santrale ait Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilmiş olan deşarj konulu çevre izni dolayısıyla bahsi geçen parametreleri içerecek şekilde periyodik numune alımı ve analizi yaptırılmaktadır (bkz. Ek-12) 154 / 237

171 Proje uygulama alnı halihazırda mevcut doğal gaz çevirim santralı olarak faaliyet gösteren yapılaşmış saha içerisinde olup bu saha dışında herhangi bir uygulama yapılmayacaktır. Bu sebeple alan mevcut santral faaliyetleri için kullanım sürecindedir ve yaban hayatı; özellikle omurgalılar için doğal ekolojik koşullar geçerli değildir. Arazi çalışmaları literatür verileri ile birlikte değerlendirildiğinde proje uygulama alanı genel olarak Omurgalılar için beslenme, yaşam ve üreme alanı değildir. Tabi ki kuşlar, memeliler ve sürüngenler zaman zaman alanı kullanmaktadırlar, ancak, ekolojik ihtiyaçları açısından alana bağımlı olan herhangi bir omurgalı türü bulunmamaktadır. ile ilgili alan araştırmaları, yerel halkla görüşmeler sonucu elde edilen veriler literatür verileri ile birlikte değerlendirilerek alanda yaşayan Omurgalı hayvan türleri tespit edilmiştir. Alanda varlığı belirlenen 8 tür Amfibi ve 18 tür Sürüngen yaygın olarak Türkiye nin hemen hemen tüm ekosistemlerinde yayılış gösteren türlerdir. Kuşlar alanda 49 türle temsil edilmekte olup genel anlamda step çayırlar ve açıklıklarda ekolojik ihtiyaçlarını karşılayabilen türlerdir. Alanda varlığı belirlenen 34 Memeli türü; Türkiye de antropojenik alanlara ve buralara komşu steplere adapte olmuş türlerdir. Belirlenen türlerin ulusal ve uluslararası koruma statüleri önceki bölümlerde sunulan tablolarda verilmiş ve alanda yapılacak faaliyetlerin omurgalı faunasına olası etkileri ve bu etkilerin minimize edilmesi için alınması gereken önlemler belirlenmeye çalışılmıştır. Alanda yapılacak uygulamalar sonucu Omurgalı habitatlarında meydana gelebilecek bozunmaların belirlenen önerilere uyulduğunda geri kazanılacağı, inşaatın tamamlanmasından sonra hassasiyeti olan alanların kendi doğasına bırakılarak eski ekolojik özelliklerine kavuşmaları da sağlanacaktır. Uygulamalar sırasında ve sonrasında belirlenen tedbirlere uyulması durumunda alanda herhangi bir Omurgalı türünün yok olmasına ya da popülasyonun daralmasına sebep olunmayacaktır. Sonuç olarak, projenin uygulanması sonucu oluşacak kalıcı yapılar, sahada belirlenmiş olan herhangi bir Omurgalı türünün yok olmasına sebep olmayacaktır. Alınması Gereken Önlemler Proje inşası ve işletimi sırasında (i) kimyasal madde, uygulamacılar tarafından kullanılan temizlik kimyasalları da dahil, (ii) yiyecek artıkları, (iii) yapı malzemesi artıkları da dahil olmak üzere hiçbir atık yada artık alana bırakılmayacaktır. İşletim aşamasında kullanılacak havuzlar, özellikle kuşların su içmesini engelleyecek şekilde planlanacaktır. Aydınlatma sadece proje alanını aydınlatacak şekilde ve en az yapay ışığı doğal ortama verecek şekilde tasarlanacaktır. Özellikle ağır taşıt sürücülerinin alan etrafında yapacakları sürüşlerde yavaş sürüş yapmaları ve korna çalmamalarını sağlayacak tedbirler alınacaktır. Yapılacak inşaat faaliyetleri sırasında özellikle gece alan çevresine direk ışık yöneltilmesi önlenecektir. Proje uygulama sahasına ulaşım için mevcut yollar kullanılacaktır. Projenin her aşamasındaki çalışanlara doğayla uzlaşık yaşama kültürünün kazandırılması amacıyla çok temel bilgilerin kazandırılması ve doğada hiçbir canlının 155 / 237

172 tehdit algılamadıkça tüm ekosistemlerin en işgalci türü olan insana saldırmayacağı öğretilerek; a. Araç ile ya da araçsız herhangi bir Omurgalı türü gördüklerinde durup en az 5 metre mesafede beklemeleri, b. Gece ise araçların ışıklarını kapatmaları, c. Yuva ya da yavru gördüklerinde dokunmamaları, d. Herhangi bir şekilde beslenen yabanıl bir türe müdahale etmemeleri (Kurbağa yiyen yılan öldürerek kurbağayı kurtarmak gibi), konularında eğitim verilecektir. İnşaat aşamasının tamamlanması sonrasında peyzaj ve geri kazanım çalışmaları yapılacaktır. Peyzaj uygulamalarında alanda mevcut flora türleri ya da uyumlu türler ile bitkilendirme yapılması koşuluyla habitatların geri kazanımı sağlanarak, uygulama alanının dahil olduğu ekosistemin bu faaliyeti tolere etmesi sağlanacaktır. V Proje Ve Yakın Çevresinde Yeraltı Ve Yerüstünde Bulunan Kültür Ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti Ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi Proje kapsamında gerçekleştirilecek yenileme işlemi kapsamında toplamda m 2 lik alanda iki adet çevrim bloğu inşası gerçekleştirilecek olup bu faaliyet dışında projede herhangi başka bir işlem yapılması söz konusu değildir. Yeni yapılacak olan iki adet çevrim bloğu mevcut santral alanı içinde konumlandırılmış olup, santral alanı dışında başka herhangi bir alanın kullanımı söz konusu değildir. Proje alanı içinde ve yakın çevresinde korunması gereken herhangi bir doğal yapı, arkeolojik kalıntı, koruma alanı, SİT ve/veya tabiat varlığı bulunmamaktadır. Bu konuda Kırklareli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne görüş sorulmuş olup, İl Müdürlüğü nün tarih ve 6222 sayılı yazısında, proje alanı ile İl sınırları içerisinde bulunan doğal sit alanı ve tabiat varlıklarının çakışmadığı belirtilmiştir. Ayrıca Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısında proje alanının herhangi bir Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içinde kalmadığı belirtilmiştir (bkz. Ek-13). Proje kapsamında gerçekleştirilecek işlemlerin santral alanı sınırları içinde gerçekleşecek olması ve alanda herhangi bir kültür ve tabiat varlığının tespit edilmemiş olması sebebiyle herhangi bir olumsuz etkiden söz edilememektedir. Bununla birlikte inşaat faaliyetlerinde herhangi bir kültür veya tabiat varlığına ve/veya arkeolojik bulguya rastlanılması durumunda, çalışmalar durdurulacak ve proje yetkilileri tarafından derhal ilgili Müze Müdürlüğü, Edirne Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu ile diğer kurum ve kuruluşlar konu hakkında bilgilendirilecektir. Çalışmalar, daha sonra, Müdürlük yetkililerinin görüşleri doğrultusunda devam edecektir. V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği Rapora konu olan faaliyet halihazırda çalışmakta olan santralde yapılacak yenileme faaliyetidir. Dolayısıyla hali hazırda santral alanında doğalgazdan elektrik üretimine devam edilmekte olup, santral alanı içinde mevcutta misafirhane, yemekhane gibi idari ve sosyal hizmet alanları mevcuttur. 156 / 237

173 Projenin inşaat aşamasında çalışacak personelin barınma ve diğer ihtiyaçları mevcuttaki misafirhane ve diğer yardımcı binalardan karşılanabilecektir. Ayrıca kısa süreli istihdam edilecek alt yüklenici personelleri için santral alanı içinde şantiye sahasında idari ve sosyal ihtiyaçların karşılanması için konteynerler kurularak barınma vb. gibi ihtiyaçların bu şekilde karşılanması planlanmaktadır. Bununla birlikte inşaat işlemlerinde çalışacak personel mümkün olduğunca yerel halktan ve civardaki yerleşim birimlerinden karşılanacağı için barınma ve diğer teknik/sosyal ihtiyaçları karşılanmasında herhangi bir mağduriyet oluşumu söz konusu olmayacaktır. V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre için Riskli ve Tehlikeli Olanlar Proje kapsamında oluşabilecek insan ve çevre sağlığı açısından risk ve tehlike oluşturabilecek faaliyetler bu tarz projelerde karşılaşılması muhtemel kazalarla ilişkilidir. Bu kapsamdaki riskleri en aza indirmek ve tehlikeleri önlemek bakımından öncelikle ÇED Raporu içerisinde değişik bölümlerde verilen tüm taahhütler ile birlikte faaliyet ile ilgili mevzuatta yer alan tüm talimat, hüküm ve kurallara uyulacak ve gerekli önlemler alınacaktır. Proje nin arazi hazırlık, inşaat ve işletmeye kapatma aşamalarında taşeron firmalar kullanılacak ve bu firmalar, çalışanların güvenliğini sağlamak adına inşaat sahasının emniyetini sağlayabilecek, kazı ya da iskele kurma işlerini ağır iş makineleri ile yapabilecek tecrübe ve bilgiye sahip firmalar arasından seçilecektir. Bu kapsamda, ulusal ve uluslar arası güvenlik kurallarına göre hareket edilecektir. Arazi hazırlık, inşaat ve işletmeye kapatma aşamasında risk oluşturabilecek faaliyetler; (i) hafriyat çalışmalarından kaynaklanacak toz, (ii) hafriyat çalışmalarından kaynaklanacak gürültü, (iii) iş makinesi ve ekipmanlarından kaynaklanacak atık yağlar, (iv) olası kimyasal madde ve yakıt dökülmesi ve/veya sızıntısı, (v) iş makinelerinden kaynaklanacak olası trafik kazaları, olarak sayılabilir. Arazi hazırlık, inşaat aşamalarında; Proje kapsamında yürütülen tüm faaliyetler, 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile iş güvenliği ile ilgili diğer kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilecektir. İnşaat sahasının etrafına, girişine ve içerisine uygun uyarı levhaları yerleştirilecektir. Çalışanların yaptıkları işe uygun olarak baret, gözlük, maske, eldiven, kulak tıkacı, emniyet kemeri v.b. kişisel güvenlik malzemelerini kullanması sağlanacaktır. Kişisel güvenlik malzemelerinin kullanımı konusunda çalışanlara gerekli eğitimler verilecektir. Şantiye içi ve dışında inşaat makineleri ve araçları için, tarih ve 2918 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Trafik Kanunu ile uyumlu trafik kuralları oluşturulacaktır. İnşaat makine ve ekipmanları yalnızca ehliyetli kişiler tarafından kullanılacaktır. İş kazalarını önlemek amacıyla çalışanlara riskler, güvenlik kuralları, iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi verilecektir. Verilen eğitimler düzenli saha denetimleri ile kontrol edilecektir. İnşaat sahasına giriş-çıkış noktaları güvenlik görevlileri tarafından kontrol altında bulundurulacak, makine ve malzemeler korunarak, güvenli bir şekilde kullanılacaktır. 157 / 237

174 Toz, gürültü, patlatma, vibrasyon etkisi, her türlü kimyasalın sızması ve/veya dökülmesi v.b. etkilerin en az seviyede tutulabilmesi için ÇED Raporu kapsamında ilgili bölümlerde verilen tüm taahhütlere uyulacak ve etki azaltıcı önlemler alınacaktır. Deprem, sabotaj, sel, yangın gibi belirli risklerin en aza indirilmesi için bir Acil Eylem Planı hazırlanacaktır. Acil Eylem Planı konusunda tüm çalışanlar bilgilendirilecek ve plan kapsamında oluşturulacak ekiplere gerekli eğitimler verilerek, iletişim numaraları şantiye sahasında görülebilir yerlerde ilan edilecektir. Enerji dağıtım tesislerinin bakım ve kontrolleri düzenli olarak yapılacak ve bu tesisler konusunda uyarmak için uyarı levhaları kullanılacaktır. Sağlıklı ve güvenli bir iş ortamı yaratmak için hava şartlarına göre programlama yapılacaktır. Kullanılmadığı zaman tüm malzeme ve ekipman depolanacaktır. Yüksekte güvenli çalışmayı sağlamak için gerekli tüm önlemler (platformlar, güvenlik ağları, emniyet kemeri v.b.) alınacaktır. Çevreyi ve halk sağlığını olumsuz etkileyecek yangın ve patlamaları önlemeye yönelik tüm önlemler alınacaktır. Şantiye sahasında haşerelere karşı yapılacak ilaçlama çalışmaları tarih ve sayılı resmi Gazete yayımlanan Biyosidal ürünlerin kullanım usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında Kırklareli İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş firmalar tarafından yapılacaktır tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik doğrultusunda tüm ruhsatlar alınacaktır. Proje kapsamındaki tüm faaliyetlerde, Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş bilgi ve tecrübesini kullanarak, ulusal ve uluslar arası standartlarda belirtilen güvenlik kurallarına uyacak ve çalışanların güvenliğini sağlamak adına saha ve tesislerin emniyetini sağlayacaktır. V Proje Kapsamında Yapılacak Bütün Tesis İçi ve Tesis Dışı Taşımaların Trafik Yükünün ve Etkilerinin Değerlendirilmesi Projenin inşaat aşamasında çalışacak 2 adet tanker, 4 adet kamyon, 4 adet mikser ve binek otolardan dolayı bölgenin trafik yüküne az da olsa ilave bir yük gelecektir. Proje alanına ulaşımda kullanılacak olan ve Lüleburgaz Pınarhisar arasında ulaşımı sağlayan yoldan 1411 adet otomobil ve 224 adet kamyonun geçtiği Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan 2012 Trafik Hacim Haritası nda tahmini olarak belirtilmiştir (bkz. Şekil V.5). 158 / 237

175 Şekil V.5: Trafik Hacim Haritası Proje dolayısıyla toplamda 10 adet kamyon statüsünde aracın aynı yolu kullanacak olması sebebiyle, trafiğe getirilecek ek yük kamyon bazında %4,5 olarak ortaya çıkmaktadır. Buda kısa süreli sürecek olan inşaat dönemi boyunca projeden kaynaklı Lüleburgaz Pınarhisar yolunda önemli bir trafik yükünün oluşmayacağını göstermektedir. V Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri İnşaat dönemindeki peyzaj çalışmasının amacı, proje alanının çalışmalar sırasında zedelenmiş dokusunun görsel perdelenmesini sağlamaktır. Bu bağlamda, hafriyat çalışmaları sırasında yüzeyden sıyrılan bitkisel toprak daha önceki bölümlerde de bahsedildiği üzere sıyrıldığı kesime yakın erozyona açık olmayan uygun bir kesimde en fazla 2 metre yüksekliğinde trapezcik kesitler halinde depolanacaktır. Bu toprak daha sonra yapılacak arazi düzenlemesi ve peyzaj çalışmalarında öncelikle sıyrıldığı kesimde olmak üzere yakın çevrede bitkisel örtü teşkil edilebilmesi için kullanılacaktır. Bitkisel toprak humus bakımından zengin, mikroorganizma faaliyetleri yönünden aktif, bitkilerin yetişmesine uygun, yüzeyden itibaren 5-40 cm derinliğinde yüzeysel toprak tabakalarıdır. Yüzeyden kazılan bitkisel toprak, düzgün şekiller halinde depolanacaktır. Bitkisel toprak depolarının üzeri erozyona, kurumaya, yabani ot sarmasına karşı koruması ve toprağın canlılığının sürdürebilmesi için inorganik (polietilen v.b. materyal) veya organik (çim, otsu bitki ekimi v.b.) materyal ile kapatılacaktır. Bitkisel toprak içinde boyutu 5 cm yi geçen taş, çakıl, kum, kireç, akaryakıt sızıntısı, başka yağlar veya yağlı maddeler, katran vb. moloz ve pislikler bulunmayacaktır. Proje alanında 2 nolu çevrim bloğunun bulunduğu alanda, daha önce peyzaj amaçlı olarak ağaçlandırılmış olan alanın kullanımı söz konusudur. Bu alanda inşaat işlemlerine başlanmadan önce alanda bulunan ağaçların yaş ve sağlık durumlarına göre iyi durumda olanlar, santral alanı içinde 159 / 237

176 başka lokasyonlara transfer edilecek, kalan ağaçlar ise İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü görüşleri doğrultusunda kesilecektir. Dolayısıyla proje kapsamında peyzaj öğeleri yaratılması amacıyla daha inşaata başlanmadan önce saha içerisinde transfer edilecek ağaçlardan dolayı bir peyzaj çalışması yapılmış olacaktır. Buna ek olarak inşaat aşamasının bitmesinden sonra, doğal vejetasyon ve peyzaj öğelerine uygun olarak, proje alanına ağaç ve yerli bitkiler olmak üzere bitki ekimi yapılacaktır. V Faaliyetin yerleşim Yerine Mesafesi ve Olası Etkiler Alınacak Önlemler (1/ ölçekli topografik harita üzerine işlenerek) Projenin inşaat aşamasında yenileme çalışmaları kapsamında iki adet yeni çevrim bloğu inşasından oluşacak toz, gürültü ve kazı işlemleri dolayısıyla oluşacak kazı fazlası malzeme oluşumu önemli çevresel etkiler olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte inşaat işlemlerine paralel olarak hali hazırda çalışmakta olan tesiste elektrik enerjisi üretimine de devam edilecek olması sebebiyle santral alanındaki en yoğun çalışma dönemi inşaat periyodu olarak ortaya çıkacaktır. Proje alanına en yakın yerleşim birimi kuş uçuşu olarak 410 m kuzeydoğuda bulunan Tatarköy dür. Tatarköy den sonra proje alanına yakın yerleşimler yine kuş uçuşu olarak santral alanının 3,75 km doğusundaki Yenitaşlı, 4,55 km güneydoğusundaki Turgutbey, 4,10 km kuzeybatısındaki Hamitabat ve 4,30 km güneybatısında yer alan Ayvalı köyleri olarak sıralanabilir (bkz. Şekil V.6 ve Tablo II.1). İnşaat dönemi süresince ortaya çıkacak olan önemli çevresel etkiler, kazı ve hafriyat işlemlerinden kaynaklanacak toz, çalışacak iş makinelerinden kaynaklanacak gürültü olarak ortaya çıkmaktadır. Proje alanında hali hazırda elektrik üretimine devam ediliyor olması ve tesisin uzun yıllardır çalışıyor olması sebebiyle, inşaat döneminde çalışacak olan işçilerden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar ve atıksular için santral alanında artıma tesislerinin olması, evsel nitelikli katı atıkların düzenli olarak Lüleburgaz Belediyesi tarafından alınması bu etkilerin minimize edilmesi anlamına gelmektedir. İnşaat döneminde oluşacak tozumaya ilişkin detaylı bilgi Bölüm V.1.1 de verilmiş olup yapılan modelleme sonucunda en yakın yerleşim yeri olan Tatarköy de yasal mevzuat sınır değerlerinin altında bir toz oluşacağı ortaya konulmuştur. Bununla birlikte yapılan modelleme sonucuna göre tozumanın önemli kısmının hem alanın topografyası hem de iklimsel koşulları sebebiyle, santral alanı sınırı içinde güney ucuna yakın bölgede toplandığı görülmekte olup bu alanın ne tarım ve hayvancılık nede yerleşim veya başka sebeplerle kullanılmayan bir alan olması dolayısıyla olumsuz bir etkiden söz edilememektedir. Projede inşaat döneminde oluşacak bir diğer önemli çevresel etki ise gürültü oluşumu olarak ortaya çıkmaktadır. İnşaat döneminde, hali hazırda çalışan çevrim santralinden oluşan gürültüye ek olarak, çalışacak iş makinelerinden dolayısıyla gürültü emisyonunda bir artışı olması söz konusudur. Çalışacak olan iş makineleri ve hali hazırda çalışan santralden dolayı olaşacak olan gürültü kümülatif olarak değerlendirilmiş olup, en yakın yerleşim yeri olan Tatarköy de yaratacağı etki Bölüm V.1.11 de ve Ek-10 da verilen Akustik Rapor da detaylıca incelenmiştir. Yapılan modellemeler sonucunda tüm teçhizatın aynı anda çalışması durumunda (kötü durum senaryosu) Tatarköy Köyü nde hissedilecek gürültü düzeyinin yasal mevzuat sınır değerlerinin altında kalacağı görülmüştür. 160 / 237

177 Bu açıklamalar ışığından projeden kaynaklı çevresel etkilerin en yoğun olduğu dönem olan inşaat döneminde (hem inşaat işlemleri hem de işletmenin birlikte yürütülmesi dolayısıyla) yasal mevzuatlarla belirlenmiş olan sınır değerlerin sağlandığı görülmektedir. Bununla birlikte inşaat dönemi boyunca oluşacak bir görsel kirlilikten bahsetmek mümkündür. Ancak buda 30 aylık bir periyotu kapsamakta olup geçici bir etkidir ve esasından 15,5 ayda tamamlanması planlanan kazı işlemleri süresince yoğun olarak bu etkiden bahsetmek mümkündür. Dolayısıyla yenileme çalışmaları kapsamında projeden kaynaklı, kalıcı ve yüksek etkili çevresel etkilerden bahsetmek mümkün değildir. 161 / 237

178 Şekil V.6: Proje Alanının Yerleşim Yerlerine Mesafesini Gösterir Harita 162 / 237

179 V Diğer Faaliyetler Bu kapsamda belirtilmesi gereken başkaca bir faaliyet bulunmamaktadır. V.2. (B) Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetleri, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler 2017 yılında işletmeye alınması planlanan proje için alt yüklenici personeli de dâhil olmak üzere yaklaşık 150 kişinin çalıştırılması planlanmıştır. Proje kapsamında işletme aşamasında oluşması muhtemel çevresel etkiler ve bu etkiler kapsamında alınması düşünülen önlemler bu bölümde yer almaktadır. V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, (Mevcut Durum Ve Yenileme Yapılacak Üniteler Dahil) Hangi Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde Gerçekleştirileceği, Kapasiteleri, Her Bir Ünitenin Ayrıntılı Proses Akım Şeması, Temel Proses Parametreleri, Prosesin Açıklaması, Faaliyet Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler, Kullanılacak Makinelerin, Araçların, Aletlerin Ve Teçhizatın Özellikleri Ve Miktarları Elektrik Üretim Prosesi Gaz türbini ve buhar türbinlerinin birleştirilmiş şekli olan kombine çevrim santralinde elektrik, gaz türbinlerinin yanma odasında yakılan doğal gazın ısı enerjisinin türbin kanatlarında kinetik enerjiye dönüştürülmesi ve bu enerjinin de jeneratörlerde elektrik enerjisine dönüştürülmesiyle üretilmektedir. Farklı iki aşamada gerçekleştirilen elektrik üretiminde kompresörde sıkıştırılan hava ile karışan doğal gaz, gaz türbini yanma odalarında yanarak, gaz türbini ile aynı şaft üzerinde bulunan jeneratörü çevirmekte ve birinci aşama elektrik üretimi sağlanmaktadır. Aynı anda her bir gaz türbininin çevrimden çıkan egzoz gazı atık ısı kazanına iletilmekte ve sıcak egzoz gazlarının ısı enerjisi ile atık ısı kazanı içinde bulunan suyun buharlaşması sağlanarak, yüksek, orta ve alçak basınç ve sıcaklıktaki buhar elde edilmektedir. Isısını kaybeden egzoz gazı bu aşamadan sonra santrali baca vasıtasıyla terk ederek atmosfere verilmektedir. Atık ısı kazanından yüksek, orta ve alçak basınçta elde edilen su buharı, buhar türbinlerine iletilerek, kanatların dönmesini sağlamakta ve böylece ikinci aşama elektrik üretimi sağlanmaktadır. Bu şekilde de hiçbir ek yakıt kullanmadan ilave bir elektrik üretimi yapılabilmektedir. Buhar türbininde iş gören buhar, enerjisini kaybedip türbin son kademesinden sonra yoğuşarak, tekrar su fazına geçmekte ve kondenser olarak adlandırılan tanka boşalmaktadır. Kondenser, yoğuşan bu suyu soğutma kulelerine göndermekte ve kulelerde soğutulan su tekrar kondensere alınarak, kondenser suyunun soğutulması sağlanmaktadır. Kondenser suyunun soğutulması kondenserdeki vakumun bozulmaması açısından önemlidir, kondenserdeki vakum değerinin buhar türbini gücüne direkt etkisi vardır. Kondenserden çıkan su tekrar atık ısı kazanına gönderilmekte ve böylece kapalı çevrim tamamlanmış olmaktadır. Kombine çevrim santrallerinde gaz türbin egzozundan çıkan ısının atık ısı kazanlarında kullanılmasıyla ilave yakıt kullanılmadan buhar türbinleriyle verim %45 civarında iken yeni tesis kapsamında kullanılacak son teknoloji ile elektriksel verim %60 olarak hedeflenmiştir. 163 / 237

180 Yenilenen Hamitabat DGKÇS bünyesinde 2 adet çevrim bloğunda toplam 2 adet gaz türbini, 2 adet üç kademeli buhar türbini ve 2 adet de jeneratör yer alacaktır. Gaz Türbinleri hava emiş filtreleri yüksek verimli ve çok kademeli filtrasyon sistemine sahip olacaktır. Kompresör kanatları erozyon ve korozyona dayanıklı malzeme ile kaplanacaktır. Kompresörde bulunan Bleed Valf ve VGV sistemi ile ara yüklerde de verimli çalışılabilirken, kompresöre zarar veren Surge olayının yaşanmasına da engel olunacaktır. Kompresör kanatları online ve off-line yıkamalarla temizlenebilecektir. Belirlenen emisyon limitlerini ara yük ve baz yükte aşmamak için DLN (Dry Low NOx düşük emisyonlu kuru yakma) Yanma Sistemi bulunacaktır. Türbin çok kademeli olacak olup, ani yük değişimlerine ve hızlı kalkışlara uyumlu olacaktır. Sabit ve hareketli kanatlar, ünitenin baz yükteki yanma sıcaklıklarına dayanımlı olacak şekilde dizayn edilecektir. Türbinin sökülmesine gerek kalmadan Boroskop Teknikleri ile sabit ve hareketli kanatların kontrol edilmesi mümkün olabilecektir. Vibrasyon değerleri, ISO (Standart Part 4 ve ISO 7919 Part 4) standartlarında belirlenen seviyelere uyumlu olacak şekilde dizayn edilecektir ve tüm yataklarda vibrasyon izleme sistemleri bulunacaktır. Elektrik üretimine ait proses akım şeması Şekil V.7 de verilmiştir. Şekil V.7 Elektrik Üretim Prosesi Akım Şeması 164 / 237

181 Atık Isı Kazanları Atık ısı kazanları egzoz gazlarının çıkışlarına monte edilecek ve dolayısı ile sistemde bulunacak olan 2 adet gaz türbini için 2 adet de üç kademeli (yüksek, orta, alçak) eşanjör tipli atık ısı kazanı bulunacaktır. Atık ısı kazanları; egzoz gazlarını kullanılarak, kondenserden gelen suyun kızdırma sıcaklığı değerini yükseltmekte ve buhara dönüştürme işlemini gerçekleştirilmektedir. Yüksek, orta ve alçak basınç seviyelerinde oluşan buhar ise buhar türbinlerine iletilerek, elektrik üretimine katkı sağlanmaktadır. Atık ısı kazanlarına ait proses akım şeması Şekil V.8 de verilmiştir. Şekil V.8 Atık Isı Kazanı Proses Akım Şeması Ana Soğutma Suyu Sistemi Bu ünitede üretim sırasında kullanılan buharın kondenserde yoğunlaştıktan sonra suyun soğutulması işlemleri gerçekleştirilmektedir. Her çevrim bloğu kendisine en yakın soğutma kulesini kullanacak olup, bu işlem için sistemde halihazırda mevcut olan 2 adet soğutma kulesi kullanılmaya devam edilecektir. Sisteme ait proses akım şeması Şekil V.9 te verilmiştir. 165 / 237

182 Şekil V.9 Ana Soğutma Suyu Sistemi Proses Akım Şeması Bu sistemde, buhar türbininde iş gören buhar, enerjisini kaybettikten sonra türbin son kademesinde yoğuşarak tekrar su fazına geçmekte ve kondensere boşalmaktadır. Kondenser suyu; ana soğutma suyu pompaları vasıtasıyla soğutma kulelerine gönderilmektedir, kulelerde soğutulan su ise tekrar kondensere gönderilerek, kondenser suyunun soğutulması sağlanmaktadır. Soğutma işi paralel sektörlere bölünmüş soğutma deltaları ile gerçekleştirilmektedir. Bu deltalardaki soğutma işlemi ise, tabii çekişli soğutma kulelerindeki hava akışı ile sağlanmaktadır. Bu şekilde kazan, buhar türbini, kondense ve soğutma kulesi arasında su-buhar kapalı çevrimi oluşturulmaktadır. Jeneratörler ve Şalt Sahası Jeneratörler tarafından üretilen elektrik enerjisinin enterkonnekte sisteme verilmesi yükseltici trafolar ve şalt sahası ekipmanları vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir. Şalt sahası proses akım şeması Şekil V.10 te verilmiştir. 166 / 237

183 Şekil V.10 Şalt Sahası Proses Akım Şeması Santralde her çevrim bloğunda 1 adet olmak üzere 2 adet jeneratör bulunacaktır. Jeneratör ana hatlarıyla rotor ve stator olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Stator jeneratörün hareketsiz kısmını oluşturur, elektrik üretiminin gerçekleştiği nokta ise stator sargılarıdır. Rotor jeneratörün dönen hareketli kısmını oluşturur. Rotor çekirdeği oluklarında ikaz sargısı ile birlikte onların yalıtım,sabitleştirme ve soğutmalarının gerçekleşmesini temin için gerekli tüm makine parçaları bulunur. Gaz ve buhar türbinlerinde oluşan mekanik enerjinin jeneratörlere iletilmesiyle oluşan elektromanyetik alan ile jeneratör stator sargılarında elektrik enerjisi üretimi gerçekleştirilmektedir. Proses Suyu ve İçmesuyu Hazırlama Ünitesi Bu ünitede su-buhar çevriminde ve içmesuyu için kullanılan suyun istenilen koşullara uygun kaliteye getirilmesi için arıtma işlemi gerçekleştirilmektedir. Tesiste kullanılan su, tesise ait 4 adet, 200 metre derinliğindeki kuyudan sağlanmaktadır. Çalışmaların tamamlanmasından sonra da bu sistemin kullanılmasına devam edilecektir. Kuyulardan çekilen su, su hazırlama ünitesine alınmaktadır. Bu ünitede ilk olarak askıdaki katı maddelerin uzaklaştırılması için kum filtresinden, sonrasında ise organik maddelerin uzaklaştırılması için aktif karbon filtresinden geçirilmekte, daha sonra bir kısmı dezenfekte edilerek içme ve kullanma suyu olarak değerlendirilmektedir. Suyun kalan kısmı ise karbon filtresinden sonra sırasıyla anyonik, katyonik reçinelerden ve mixed-bed filtreden geçirilerek yumuşak su haline getirilmekte ve proseste kullanılmaktadır. Ünitelere ait proses akım şeması Şekil V.11 da verilmiştir. 167 / 237

184 Şekil V.11 Proses Suyu ve İçmesuyu Arıtma Ünitesi Proses Akım Şeması Evsel Atıksu Arıtma Sistemi Mevcut durumda tesiste meydana gelen evsel nitelikli atıksu 2013 yılında devreye alınan 100 m 3 /gün kapasiteli biyolojik paket arıtma tesisinde arıtılmaktadır. Yenileme çalışmalarının tamamlanmasından sonra da bu sistemin kullanılmasına devam edilecektir. Biyolojik paket arıtma tesisi üç bölümden oluşmakta olup bunlar dengeleme havuzu, biyolojik reaktör ve çamur biriktirme bölümlerindir. Tesise gelen atıksular öncelikle dengeleme havuzuna girmekte, dengelenen atıksu dalgıç pompa ile biyolojik reaktör bölümüne gelmektedir. Burada blowera bağlı difüzörlerle atıksu havalandırılmakta, daha sonra ise aynı reaktör içinde blowerın stop etmesi ile çöktürme işlemi yapılmaktadır. Çöktürme işlemi tamamlanan atıksuyun üstteki duru kısmı pompa ile deşarj hattına basılmaktadır. Biyolojik reaktör altında biriken fazla çamur, çamur pompası ile alınarak çamur biriktirme bölümünde depolanır.arıtılmış su klorlandıktan sonra (Tatarköy) Deresi ne deşarj edilmektedir. Evsel atıksu arıtma sistemine ait proses akım şeması Şekil V.12 de verilmiştir. Şekil V.12 Evsel Atıksu Arıtma Sistemi Proses Akım Şeması 168 / 237