9. sınıf TEDES. Zambak Teknoloji Destekli E itim Seti. Tarih

Transkript

1 9. sınıf TEDES Zambak Teknoloji Destekli E itim Seti Tarih

2 1. ÜNİTE Tarih Bilimi Neler Öğreneceğiz? 1. Bölüm: Tarih Bilimine Giriş Tarihin tanımı ve konusunu, olay ve olguyu Tarihi olaylar arasında sebep sonuç, yer - zaman ilişkilerinin önemini Tarih biliminin kullandığı yöntemleri ve tarihi olayların sınıflandırılmasını Geçmişte ve günümüzde kullanılan bazı takvimleri Tarih öğrenmenin önemini ve olayların değişebilme özelliklerini öğreneceğim. 2. Bölüm: Tarih Yazıcılığının Gelişimi ve Tarihin Diğer Bilimlerle İlişkisi Tarih yazıcılığının gelişimi ve tarih yazım şekillerini Tarih biliminin diğer bilim dalları ile ilişkilerini öğreneceğim.

3 1. BÖLÜM Tarih Bilimi Giriş TARÝHÝN TANIMI Poster Bilgi Penceresi Tarih, insan topluluklarýnýn geçmiþteki yaþayýþlarýný (boy, klan, beylik, devlet, inançlarý, kültürleri, sanat anlayýþlarý), birbirleriyle olan iliþkilerini (savaþ, barýþ, kültürel etkileþim, ticari etkinlikler), neden - sonuç iliþkisi içerisinde (olaylarýn birbiri üzerindeki etkileri) yer ve zaman göstererek, belgeler ýþýðýnda objektif (yansýz) olarak inceleyen sosyal bir bilimdir Bu tanýma bakarak tarihi, insanlarýn meydana getirdiði görülecektir. Ýnsanlar, Nereden gelip, nereye gidiyoruz? sorularýnýn cevabýný tarih aracýlýðýyla bulmaya çalýþmaktadýr. TARÝHÝN KONUSU Ýnsan topluluklarýnýn eski dönemlerden günümüze kadar geçirmiþ olduðu siyasal, ekonomik, sosyal, kültürel ve dinî faaliyetleri tarihin konusunu oluþturur. Ýnsanlarýn yaþamýný etkileyen deprem, sel, yangýn, tsunami, iklim deðiþikliði gibi coðrafi olaylarýn ortaya çýkardýðý bazý sonuçlar da tarihin konusu içinde yer alýr. Aşağıdaki görsellerde tarihin konusu içerisinde yer alan unsurlar yer almaktadır: 9757 Poster Tarihi Olaylarýn Özellikleri Ýnsan topluluklarýný etkiler ve kaynaklarla belgelenir. Belirli bir mekanda ve belirli bir zaman diliminde gerçekleþir. Tarihi olaylar devamlýdýr. Aralarýnda neden - sonuç iliþkisi vardýr. Oluþumlarýnda ya da sonuçlarýnda sabit kanunlar ve kurallar yoktur. Zaman, mekan ve kiþiler sürekli deðiþtiðinden tarihi olaylarýn ayný þekilde tekrar etmesi mümkün deðildir. Bu nedenle tarih araþtýrmalarýnda deney ve gözlem yöntemleri kullanýlamaz Sınıf >>

4 Tarih Bilimi 1. Ünite Bilgi Penceresi Zaman içerisinde tek tek meydana gelen deðiþmelere olay denir. Olgu ise, ayný türdeki olaylarý bir bütün olarak anlatmak için kullanýlan bir kavramdýr. Olgu, olaya göre daha soyut ve geneldir, belli bir yer ve zaman söz konusu deðildir. Olayı olgudan ayýran diðer önemli bir özellik ise olayýn baþlangýç ve bitiþ tarihinin belli olmasýdýr. Olaylar belli bir süre içerisinde meydana gelir, olgu ise genellik ve süreklilik gösterir. Sonuç olarak kýsa sürede olup biten iþler olay, uzun bir zaman diliminde oluþan durumlar ise olgudur. OLAY Yazý ve matbaanýn bulunmasý Osmanlýlarýn Ýstanbul u fethetmesi Anadolu nun fethedilmesi Fransýz Ýhtilali nin yapýlmasý Atatürk ün çeþitli alanlarda inkýlaplar yapmasý OLGU Bilgi birikimi ve aktarýmýnýn kolaylaþmasý, bilim ve kültürün gelişmesi Ýstanbul un bir Türk þehri haline gelmesi Anadolu nun Türkleþmesi ve Ýslamlaþmasý Fransa nýn demokratikleþmesi Türkiye nin çaðdaþlaþmasý TARÝHTE SEBEP - SONUÇ VE YER - ZAMAN ÝLÝÞKÝSÝ Tarihi olaylarýn aydýnlatýlmasýnda ve araþtýrma yapýlan konularla ilgili doðru sonuçlara ulaþýlmasýnda olaylarýn; sebebinin ne olduðu, hangi sonuçlarý ortaya çýkardýðý, nerede, ne zaman meydana geldiðinin bilinmesi önemlidir. Bu kriterlerden birinin veya birkaçýnýn eksikliði olaylarýn tam olarak ortaya konulmasýný engellediði gibi bazý kiþi veya toplumlar hakkýnda yanlýþ kanaatlere ulaþýlmasýna sebep olabilmektedir. Tarihi Olaylarda Sebep - Sonuç Ýliþkisi Tarihi olaylar sürekli devam ettiði için aralarýnda sebep - sonuç iliþkisi vardýr. Bir olay, kendinden önceki bir olayýn sonucu, kendisinden sonraki bir olayýn sebebini oluþturabilir. Bu nedenle, tarihte kronoloji önemlidir. Olaylarýn üzerinden belli bir sürenin geçmesi ve olayýn kesin olarak sona ermesi, sonuçlarýnýn tüm yönleriyle ortaya çýkmasý, hangi olayýn sebebi, hangi olayýn sonucu olduðunun tesbit edilmesi için önemlidir. Avrupalýlarýn, Orta Çaðda Doðu nun zenginliklerine ulaþmak istemesi, Haçlý Seferlerine neden olmuþtur. Haçlý Seferleri sonucunda Avrupalýlar tarafýndan öðrenilen pusula, Coðrafi Keþiflerin yapýlmasýnda etkili olmuþ, keþifler sonucunda sömürgeciliðe baþlayan Avrupalýlar deðerli madenlere sahip olarak zenginleþmiþler, bunun sonucunda Avrupa da sanat ve edebiyata ilgi duyan mesen sýnýfý ortaya çýkmýþ, mesenlerin sanatçýlarý desteklemeleri sonucunda Avrupa da Rönesans baþlamýþ, bu dönemde bilim alanýnda yapýlan çalýþmalarýn teknoloji ve sanayide kullanýlmasý sonucunda Sanayi Ýnkýlabý gerçekleşmiş, sanayileþen Avrupa ülkeleri arasýnda ham madde ve pazar rekabeti ortaya çýkmýþ, bu geliþme I. Dünya Savaþý na neden olmuþ, I. Dünya Savaþý nýn sonuçlarý II. Dünya Savaþý na neden olmuþ, II. Dünya Savaþý nýn sonuçlarý... Tarihi Olaylarda Yer - Zaman Ýliþkisi Tarihi olaylarýn gerçekleþmesinde yer ve zaman belirleyici önemli faktörlerdendir. Tarihî olaylar belirli bir coðrafî mekanda gerçekleþmektedir. Dolayýsýyla coðrafî koþullarýn olaylarýn oluþumu ve geliþimi üzerinde etkisi olmaktadýr. Bu nedenle tarihî olaylarýn açýklanabilmesi için olayýn gerçekleþtiði bölgenin özellikleri ve zamaný bilinmelidir. Örneðin, I. Viyana kuþatmasýnýn baþarýsýz olmasýnda, Viyana nýn Osmanlý Devleti nin merkezinden uzak olmasý, kalenin kuþatýlmasý zor bir konumda bulunmasý ve kuþatmanýn zaman itibarýyla kýþa gelmesi etkili olmuþtur. Bu durum bize olaylarýn açýklanmasýnda yer ve zaman faktörlerinin yardýmcý olduðunu göstermektedir. Ayný þekilde Sarýkamýþ ta savaþmadan binlerce askerimizin þehit olmasý, olayýn yer ve zamanýnýn bilinmesiyle açýklanabilecek bir durumdur. Viyana Kuşatması >> Tarih 9

5 1. Ünite Tarih Bilimi Tarih Biliminin Yöntemi Tarama Tasnif Tahlil Tenkit Terkip Bir tarih araþtýrmasýnda takip edilen yöntem þu aþamalardan oluþur: Tarama (Kaynak Arama) Sarıkamış Faciası Ýnsanlarýn yaþadýðý bölgelerin yer þekilleri ve iklim özellikleri; Fiziki yapýlarý ve karakteri üzerinde etkilidir. Yazýn çok sýcak, kýþýn çok soðuk olan bölgelerde yaþayan insanlarýn saðlam vücutlu, cesur, azimli ve iradeli olduklarý tecrübeyle sabittir. Geniþ ve çorak araziler ise insanlarýn yaþama isteðini artýrýp, savaþçý hislerini uyandýrýr. Arazisi engebeli, iklimi þiddetli daðlýk arazide yaþayan insanlar kanaatkar, savaþçý olup tehlikeden çekinmezler. Ýklimi yumuþak, sakin ve rahat bölgelerde oturanlar ise topraða baðlý olup itaatkâr, sebatlý ve çalýþkanlýk gibi birtakým huylara sahip olurlar. Ekonomik yapýlarýný ve uðraþ alanlarýný etkiler. Deniz kýyýsýnda yaþayanlarýn deniz taþýmacýlýðý ve ticareti, ovalardakilerin tarým, bozkýrlarda yaþayanlarýn hayvancýlýk faaliyetleriyle uðraþmasý bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Siyasi ve askeri yapýlarý üzerinde etkili olur. Denize kýyýsý olan devletlerin donanma, stratejik ve istilalara açýk sýnýrlara sahip olanlarýn güçlü ve kalabalýk ordular kurmasý bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Sonuç olarak coðrafyanýn toplumlarýn yaþayýþ ve olaylarýn sebep ve sonuçlarý üzerindeki etkisiyle ilgili örnekler artýrýlabilir. TARÝH BÝLÝMÝNÝN YÖNTEMÝ Bir sonuca ulaþmak amacýyla, bilime, mantýða ve tecrübeye dayanarak izlenen araþtýrma þekline yöntem denir. Her bilimin kendine uygun bir yöntemi vardýr. Fen bilimleri; gözlemlere, deneylere, laboratuvar ölçümlerine, formüllere, kural, yasa ve sonuçlara dayalý bir yöntem kullanýr. Sosyal bir bilim olan tarih ise geçmiþte yaþanmýþ, bitmiþ ve tekrarlanmayan olaylarý konu edindiðinden deney ve gözlem gibi yöntemler kullanamaz. Tarihin yöntemi, tarihî olaylarý inceleyerek anlamak ve açýklamaktýr. Tarihi olaylarla ilgili bilgi veren, onu doðru anlayabilmemiz için tanýklýk yapan her türlü malzemeye kaynak (belge, vesika) denir. Kaynaklara dayanmayan bilgiler, tarih araþtýrmalarýnda deðer taþýmaz ve dikkate alýnmaz. Bundan dolayý tarihçi, bir konuyu ele aldýðýnda mutlaka o konuyla ilgili kaynaklarý taramalýdýr. Kaynaklar; genel olarak birinci elden kaynaklar ve ikinci elden kaynaklar þeklinde ayrýlýr: Birinci Elden Kaynaklar (Ana Kaynaklar) Tarihî olayýn geçtiði döneme ait, kitabeler, paralar, arkeolojik malzemeler, sanat eserleri gibi her türlü bulgulardýr. Birinci elden kaynaklar, tarihi olaylar ile ilgili aracýsýz bir þekilde bilgi verirler. Bu nedenle tarih araþtýrmalarýnda öncelikle ana kaynaklar incelenmelidir. İkinci Elden Kaynaklar Olayýn geçtiði döneme yakýn ya da o dönemin kaynaklarýndan yararlanýlarak meydana getirilen (geçmiþte yazýlmýþ tarih kitaplarý) eserlerdir. Tarihi kaynaklar, bilgi veren kaynaðýn ve malzemenin cinsine göre aþaðýdaki şekilde sýnýflandýrýlýr: Sözlü Kaynaklar Yazýya geçirilmeden önce halk arasýnda aðýzdan aðýza söylenen tarihle ilgili bilgilerdir. Sözlü kaynaklara; hikayeler, efsaneler, menkýbeler, þiirler ve destanlar örnek olarak gösterilebilir Sınıf >>

6 Tarih Bilimi 1. Ünite Yazılı Kaynaklar En güvenilir tarihi kaynaklardýr. Yazýlý kaynaklara; kitabeler (yazýt), þecereler (soy kütükleri), yýllýklar (anallar), biyografiler (hal tercümesi), takvimler, seyahatnameler, hatýralar, vekayinameler (kronikler), mektuplar, yazýlý arþiv malzemeleri örnek gösterilebilir. Kalıntılar Arkeolojik kazýlarda elde edilen malzemelerdir. Taþ, toprak, kemik veya çeþitli madenlerden yapýlmýþ eþyalar, maðara resimleri, kabartmalar, mezarlar, heykeller bunlardandýr. Çizili, Sesli ve Görüntülü Kaynaklar Bu kaynaklara; haritalar, planlar, taþ plaklar, kaset, cd, dvd, fotograf vs. örnek olarak gösterilebilir. Ancak, montaj yapýlabilmesi kaset, cd, dvd vs. belgelerin yüzde yüz güvenilir kaynak olma özelliðini yitirmesine neden olmaktadýr. Tasnif (Sýnýflandýrma) Tarihsel verilerin, gerçekleþtiði mekana, zamana ve konusuna göre bölümlere ayrýlarak düzenlenmesine tasnif denir. Tarihçi çalýþmasýnýn amacýna ve konusuna göre bilgi ve verileri istediði þekilde sýnýflandýrabilir. Tahlil (Çözümleme) Elde edilen verilerin yeterli olup olmadýðýnýn kontrol edilmesine tahlil denir. Bu aþamada eksiklikler tamamlanýr, veriler gruplandýrýlýr. Eldeki malzemeler kullanýma hazýr duruma getirilir. Tenkit (Eleþtiri) En doðru bilgiye ulaþmak amacýyla bütün belgelerin eleþtiri süzgecinden geçirilerek bilgilerin doðruluðunun ya da yanlýþlýðýnýn ayýrt edilmesine tenkit denir. Kaynaklarýn (belgelerin) eleþtirisi dýþ ve iç tenkit olmak üzere iki aþamada yapýlýr Dış Tenkit Eserin adý, yazarýnýn kim olduðu, nerede ve hangi tarihte basýldýðý belirlenir, belgelerin orijinal olup olmadığı araştırılır. TENKİT Terkip (Sentez) Yapma Terkip, bir araya getirmek, sentez yapmak demektir. Tarihçinin hazýrlýk çalýþmalarýný tamamladýktan sonra eseri anlaþýlýr bir dil kullanarak birleþtirmesine terkip denir. Bu aşamada; bilgi ve veriler gözden geçirilerek sıraya konulur, eksiklikler giderilir, fazlalıklar çıkarılır. Bu işlemden sonra sade ve anlaşılır akıcı bir dille eserin yazımına geçilir. Tarihi olaylar yazılırken olayla ilgili coğrafi, sosyolojik, ekonomik, ticari, kültürel etkinlikler göz önünde bulundurulmalıdır. Tarihi olaylarýn açýklanmasýnda, İç Tenkit Yazarýn görüþlerinin eser üzerindeki etkileri ile verilen bilgilerin farklý kaynaklarda nasýl yer aldığı incelenir. Tarihi olaylarla ilgili kural koymak, genelleme yapmak mümkün deðildir. Çünkü tarihsel geliþmelerin belli bir kuralý yoktur. Örneðin, devletlerarasý iliþkilerde benzer nedenler karþýsýnda bazý devletler diplomasi, bazý devletler savaþ yolunu tercih edebilmektedir. Yer ve zaman unsurlarý belirtilmeli, olaylar arasýnda neden - sonuç iliþkisi kurulmalýdýr. Araþtýrýlan konular objektif (tarafsýz) bir þekilde incelenmeli ve aktarýlmalýdýr. Tarafsýzlýðýn saðlanabilmesi için þu þartlara uyulmalýdýr: Olaylarýn üzerinden belli bir sürenin geçmesi, yani olaylarýn sonuçlanmasý beklenmelidir. Olaylar meydana geldiði günün deðer yargýlarý göz önüne alýnarak incelenmeli, günümüzün deðer yargýlarý ile yorumlanmamalýdýr. Olayda rolü olan kiþilerin katkýlarýnýn doðru deðerlendirilmesi için olayýn geçtiði zamanýn þartlarý göz önünde bulundurulmalýdýr. Araþtýrmacýlar duygularýyla, ulusal ve dini kimlikleriyle hareket etmemelidir. Yeni belgeler bulundukça ilgili tarihi olaylar yeniden deðerlendirilmelidir. Çünkü, en son bulunan belge, bilgileri artýrabilir veya tamamen deðiþtirebilir. Bu durum tarihin duraðan bir bilim olmadýðýný, yeni deðerlendirmelere açýk olduðunu göstermektedir. >> Tarih 11

7 1. Ünite Tarih Bilimi TARÝHÝN TASNÝFÝ (Sýnýflandýrýlmasý) Tarih araþtýrmalarýnýn ve tarih öðretiminin kolaylaþtýrýlmasý amacýyla tarihi geliþmeler; zaman, mekan ve konularýna göre üçe ayrýlmýþtýr: Zamana Göre Sýnýflandýrma Tarihte en fazla kullanýlan yöntemlerden birisi olan zamana göre sýnýflandýrmada, olaylar kronolojik dilimlere veya çaðlara bölünmüþtür. Tarihin çaðlara ayrýlmasýnda insanlýk tarihinde yaþanan önemli olaylar dönüm noktasý olarak alýnmýþtýr. Zamana göre sýnýflandýrmaya, Ýlk Çað, XVI. yüzyýl, Fatih Devri gibi isimlendirilmiþ dönemler örnek olarak gösterilebilir. Bu sýnýflandýrma kullanýþlý olmakla birlikte bütün toplumlarý kapsayýcý deðildir. Çünkü çað ayrýmý Akdeniz havzasý ve Avrupa nýn tarihi geçmiþine uygun olarak yapýlmýþtýr. Dolayýsýyla bu ayrým bütün uluslarý doðrudan ilgilendirmemektedir. Mekana Göre Sýnýflandýrma Mekana göre sýnýflandýrmaya coðrafi sýnýflandýrma da denilmektedir. Bu sýnýflamada kýtalar, ülkeler, þehirler ve bölgeler göz önüne alýnmaktadýr. Asya tarihi, Orta Doðu tarihi, Türkiye tarihi, Ýstanbul tarihi gibi sýnýflandýrmalar örnek olarak gösterilebilir ZAMAN VE TAKVÝM Zamaný ölçmek için hazýrlanan çizelgelere takvim denir. Ýnsanlar günlük iþlerinin düzenlenmesi ve yürütülmesi için takvimler yapmýþlardýr. Tarih bilimi için takvimin önemli bir yeri vardýr. Tarihi olaylarýn meydana geliþ zamanýna göre incelenebilmesi, olaylarýn hangisinin önce, hangisinin sonra meydana geldiðinin öðrenilmesi, olayýn meydana geldiði zamanýn koþullarýnýn ve olaylarýn birbiri üzerindeki etkisinin açýklanmasý takvim bilimi yardýmýyla yapýlabilir. Takvim zaman ölçüsü olarak Sümerlerden itibaren kullanýlmýþtýr. Sümerler Ay yýlý, Mýsýrlýlar Güneþ yýlý esasýna göre ilk takvimleri yapmýþlardýr. Güneþ Yýlý: Dünya nýn, Güneþ etrafýnda bir tam dönüþü sırasında geçen süreye bir Güneþ yýlý denir. Güneþ yýlý, 365 gün, 6 saattir. Ay Yýlý: Ay ýn, Dünya etrafýnda 12 defa dönmesi sýrasýnda geçen süreye Ay yýlý denir. Ay yýlýna göre bir sene 354 gündür. Ay yýlý ile Güneþ yýlý arasýnda 11 günlük fark olmasý nedeniyle Güneþ yýlý esaslý takvimle Ay yýlý esaslý takvim arasýnda 33 yýlda yaklaþýk 1 yýllýk fark oluþur. Her millet, takvim baþlangýcý olarak kendi hayatlarýný etkileyen önemli olaylarý seçmiþlerdir. Yunanlýlar ilk olimpiyat oyunlarýnýn yapýldýðý MÖ 776 tarihini, Romalýlar, Roma þehrinin kuruluþu olan MÖ 753 ü, Hristiyanlar Hz. Ýsa nýn doðumunu (0), Müslümanlar Hz. Muhammed in Mekke den Medine ye göçünü (622) takvimlerine baþlangýç olarak kabul etmiþlerdir. Poster Konuya Göre Sýnýflandýrma Ýnsanlarýn faaliyet gösterdikleri alanlarýn araþtýrýlmasý amacýyla yapýlmýþ bir sýnýflamadýr. Bu sýnýflama ile toplumlarýn siyasal, dini, ekonomik, sosyal vb. yönleri ayrý ayrý incelenir. Örneðin, sanat tarihi, bilimler tarihi, medeniyetler tarihi, dinler tarihi gibi Hayvanlı Türk Takvimi Sınıf >>

8 Tarih Bilimi 1. Ünite TÜRKLERÝN KULLANDIÐI TAKVÝMLER Takvimin Adý 12 Hayvanlý Türk Takvimi Esas Alýnan Yýl Sistemi Güneþ Takvimin Özellikleri Türklerin kullandýklarý ilk takvim olup, bir yýl 365 gün, 5 saattir. 12 yýlda bir devir yapar ve her yýl bir hayvan adý ile isimlendirilmiþtir. Aylar sayýlarla (birinç, ikinç vb.) belirtilmiþtir. 21 Mart Bahar Bayramý (Nevruz) takvimin yýlbaþý kabul edilmiþtir. Türklerden baþka Tibetliler ve Çinliler tarafýndan da kullanýlmýþtýr. Türklerin bu takvimi yapmalarý astronomi alanýnda ilerlediklerini göstermektedir. Bir yýl 354 gündür. Hz. Ömer döneminde kabul edilmiþtir Hicri Takvim Ay Hz. Muhammed in Mekke den Medine ye göç ettiði yýlý (622) baþlangýç kabul ettiði için Hicri takvim adýný almýþtýr. Türkler, Müslüman olduktan sonra Hicri takvimi kullanmaya baþlamýþtýr. Hicri takvim günümüzde dini gün ve aylarýn belirlenmesinde kullanýlmaktadýr Celali Takvim Güneþ Büyük Selçuklular Döneminde Melikþah ýn emriyle Ömer Hayyam baþkanlýðýndaki bir komisyon tarafýndan hazýrlanmýþtýr. Güneþ yýlý esasýna göre düzenlenmiþ olup bir yýl 365 gün 6 saat olarak hesaplanmýþtýr. Takvimin baþlangýç tarihi 1079 yýlýdýr. 1 Mart yýlbaþýdýr. Babürler tarafýndan da bir süre kullanýlmýþtýr Bir yýl 365 gün 6 saattir. Takvimin baþlangýç yýlý 622 dir. Rumi Takvim Güneþ Osmanlýlar tarafýndan mali iþlerde (vergi, maaþ vb.) aksama olmamasý için hazýrlanmýþtýr. Rumi takvim 1676 da ekonomik alanda kullanýlmaya baþlanmýþ, 1839 dan itibaren de bütün resmi iþlemlerde kullanýlmýþtýr yýlýnda ise Takvim-i Garbi adýyla Miladi takvime yakýn bir takvim kullanýlmýþtýr. Bir yýl 365 gün 6 saattir. Gregoryen takvimi olarak da bilinir. Miladi Takvim Güneþ Yýl baþlangýcý 1 Ocak týr. Takvimin baþlangýcý (0 yýlý) Hz. Ýsa nýn doðum yýlýdýr. Bu nedenle miladi (doðum) takvim denilmiþtir. Güneþ yýlý esasýna göre düzenlenen ilk takvimi Mýsýrlýlar bulmuþtur. Bu takvime daha sonralarý Ýyonyalýlar, Yunanlýlar, Romalýlar ve Papa XIII. Gregor katkýda bulunarak geliþtirmiþtir. Ülkemizde 1 Ocak 1926 dan itibaren kullanýlmaya baþlanmýþtýr. >> Tarih 13

9 1. Ünite Tarih Bilimi IV. Yüzyýl III. Yüzyýl II. Yüzyýl I. Yüzyýl I. Yüzyýl II. Yüzyýl III. Yüzyýl TARÝH ÖNCESÝ ÇAÐLAR Çivi Yazýsýnýn Bulunmasý Kadeþ Antlaþmasý ÝLK ÇAÐ MÝLAT Kavimler Göçü Hicret Ýstanbul un Fethi ORTA ÇAÐ YENÝ ÇAÐ YAKIN ÇAÐ T A R Ý H Ç A Ð L A R I Fransýz Ýhtilali Milattan Önce (MÖ) Milattan Sonra (MS) MÝLAT Tarihî sürecin çað, yüzyýl, tarih öncesi, tarih çaðlarý, Milattan önce, Milattan sonra gibi kronolojik dilimlere bölünmesine zamana göre tasnif denir. TARÝH ÖÐRENMENÝN ÖNEMÝ Tarihin yararlarý ile iligili bazý sözler: Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarýný göremez, yarýný inþa edemez; hatta dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düþünemez. (Abdülbâki Gölpýnarlý) Tarih; okuyana, kendi gözünün görme derecesine göre, yol gösteren bir kýlavuzdur. (J.J. Rousseau) Tarihini bilmeyen milletler baþka milletlerin avý olurlar. (Mustafa Kemal Atatürk) Tarih kâinatýn vicdanýdýr. (Ömer Hayyam) Ecdadýný unutanlar, kaynaksýz ýrmaða, köksüz aðaca benzerler. (Çin Atasözü) Tarih, milletlerin tarlasýdýr. Her toplum, ne ekmiþse gelecekte onu biçer. F. M. Arouet (Voltaire) Tarih ile efsanenin amacý birdir: Geçici insanda ebedî insaný anlatmak. (Victor Hugo) Yukarýdaki sözlerden de yararlanarak tarih öðrenmenin faydalarýný, Vatan ve millet kavramlarýnýn öðrenilmesi, millî birlik ve beraberlik, sorumluluk ve vatandaþlýk duygularýnýn geliþmesi Geçmiþteki olaylardan dersler alarak, günümüzdeki olaylar karþýsýnda nasýl davranýlacaðý konusunda fikir edinilmesi Günümüz yöneticilerinin geçmiþ dönemlerdeki yönetim birikimlerinden faydalanmasý Ýnsanlarýn geçmiþleri ile ilgili sorularýna cevap bularak meraklarýnýn giderilmesi Geçmiþteki kültür, sanat, mimari, bilim, ekonomik durum vs. alanlarýndaki birikimlerden faydalanýlmasý Uygarlýðýn tüm toplumlarýn katkýsýyla oluþtuðu bilincinin oluþmasý, böylelikle bireylerin ortak deðerlere sahip çýkarak din, dil, ýrk gibi ayrýmlara girmeden barýþ içinde yaþamayý öðrenmesi Çeþitli olaylar arasýnda iliþki kurup, mantýk yürüterek sonuca varabilme yeteneði kazanýlmasý þeklinde sýralayabiliriz. Atatürk ün Tarih Öğrenimine Verdiği Önem Tarihe büyük bir ilgi duyan Atatürk, Türk tarihinin doðru kaynaklara dayandýrýlarak araþtýrýlmasýna da önem vermiþtir de Türk tarihi ile ilgili bilimsel çalýþmalar yapýlabilmesi için Türk Tarih Kurumu nu kurdurmuþ, mirasýndan bir bölümünü bu kuruma býrakmýþtýr. Atatürk, Büyük devletler kuran ecdadýmýz büyük ve Atatürk, Tarih Kurumu toplantısında þümullu medeniyetlere de sahip olmuþtur. Bunu aramak tetkik etmek, Türklüðe ve cihana bildirmek bizler için bir borçtur. Türk çocuðu ecdadýný tanýdýkça daha büyük iþler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktýr. sözleri ile tarih öðrenmenin önemini ve gerekliliðini ifade etmiþtir Sınıf >>

10 Tarih Bilimi 1. Ünite TARÝHÎ OLAYLARIN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ Tarihî olaylar, meydana geldiði dönemin siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik ve dinî özelliklerini yansýtýr. Bu nedenle bir olayý deðerlendirirken olayýn meydana geldiði dönemin koþullarý dikkate alýnmalýdýr. Tarihî olaylarýn doðru bir þekilde deðerlendirilebilmesi için nesnel yani objektif olunmalýdýr. Ancak bazý tarihçilerin mensup olduðu milleti, inancı, siyasi anlayýþý, aldýðý eðitim gibi nedenlerle tarihî olaylara duygusal yaklaþtýklarý görülmektedir. Bu yaklaþým tarafsýzlýða zarar veren bir durum olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Atatürk; Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadýk kalmazsa deðiþmeyen hakikat, insanlýðý þaþýrtacak bir mahiyet alýr. sözüyle de tarihî olaylarýn deðerlendirilmesinde tarafsýz olmanýn önemini vurgulamýþtýr. TARÝHÎ OLAYLARIN DEÐÝÞEBÝLME ÖZELLÝÐÝ Tarih mutlak doðru bilgilerden oluþmaz. Yeni belgeler ortaya çýktýkça tarih yeniden deðerlendirilmelidir. Bulunacak her yeni kaynak (belge) bu bilgileri güçlendirebilir veya deðiþikliðe uðratabilir. Örneðin; ilk Osmanlý parasýnýn Orhan Bey döneminde basýldýðý biliniyordu. Ancak Ýbrahim Artuk adlý nümizmat (para bilimci) Osman Bey e ait bir para bulmuþtur. Bu paranýn bulunmasý, Osmanlý tarihi ile ilgili mevcut bilgilerimizin deðiþmesine neden olmuþ, ilk Osmanlı parasınýn Orhan Bey döneminde deðil, Osman Bey döneminde basýldýðý gerçeðini ortaya çýkmýþtýr. Aşağıdaki boşlukları doğru bilgi ile doldurunuz Etkinlik.. 2 Türkiye nin çaðdaþlaþmasý,... örnek olarak gösterilebilir. Tarihçinin hazýrlýk çalýþmalarýný tamamladýktan sonra eseri anlaþýlýr bir dil kullanarak birleþtirmesine... denir. Tarih,... yaþayan insan topluluklarýnýn sosyal, siyasal, ekonomik faaliyetlerini, birbirleriyle iliþkilerini,... ve zaman belirterek, iliþkisi içinde araþtýran, belgelere dayandýrarak ve tarafsýz olarak inceleyen sosyal bir bilimdir. Etkinlik.. 3 Aþaðýdaki görselleri kaynak ve malzemenin türüne göre (yazýlý, sözlü, görüntülü, arkeolojik) sınýflandýrýnýz. Etkinlik.. 1 Aşağıda verilen cümleleri doğru ise D yanlış ise Y olarak kutucuklara işaretleyiniz. 1 Hicri takvim, güneþin hareketlerine göre düzenlenmiþtir. Y 2 Asya tarihi, Orta Doðu tarihi, Türkiye tarihi, Ýstanbul tarihi gibi sýnýflandýrmalar, mekana göre sýnýflandýrmaya örnek olarak gösterilebilir. D 3 Tarih biliminde doðru sonuçlara ulaþmak için deney ve gözlem yöntemleri kullanýlamaz. D >> Tarih 15