Two Brilliant Children In The Field Of Piano and Violin dil Biret-Suna Kan (Visions And Suggestions)

Transkript

1 Elementary Education Online, 9(1), , lkö retim Online, 9(1), , [Online]: Two Brilliant Children In The Field Of Piano and Violin dil Biret-Suna Kan (Visions And Suggestions) Burcu Sezginsoy Elif Güven ABSTRACT. Gifted and talented people are the underground wealth of the civilizations. Therefore to discover and work with them will help society to evolve and to provide them being one step ahead in the evolving world. The talet dispersion of the super talented children is quite wide. Musical talent is a different part of this dispersion. It is important for the society to notice the potentials of the super talented children in music and to direct the child correctly in this field. In this study, the comparison of the vision and suggestions of our world wide famous artists; dil Biret and Suna Kan about the needs and education of super talented people and interaction with their environments, their point of view to the life, their experience and their passion to the music are explicated. Key words: Musical talent, Gifted and talented, dil Biret, Suna Kan SUMMARY Purpose and significance: The concept of talent that also includes the musical talent is a resource for scientific researches in various fields and still mystic at the present day. To some point of view the concept of talent is a feature that is owned naturally and genetic but to the others suggest that talent can be developed by education. Besides, the point of view that the most of the society own musical talent in various levels is a reality that cannot be disregarded. The ones which are not musical is at most %10. If it is regarded that most of the people who belong to this group are wrongly or inadequately educated or they never educated it is clear that this rate will be lower. So it is obvious that all of us have a musical talent. But the distinction between the talented person and a genius should be done. Gifted and talented people are rarely found in societies. But the talented children in musical area are the most important assets for their countries. These brilliant children are gifts submitted to their countries. If they are educated in the right way they will help society to evolve and to provide them being one step ahead and gain different dimensions to art. To find out the brilliant children and their education should be the responsibility of the society and the government and the concept of education should be managed in this manner. Method: Descriptive method is used for the research. Data is collected by the interview method and analyzed by content analysis. In the phase of preparing the interview questions data related with the gifted people in the music area in the literature is used. In this context 12 interview questions are prepared. Questions are established by using the interviews and biographies of the artists which are published before. Results: At the end of the research, the suggestions of dil Biret and Suna Kan who evaluated their super talent in a good way help us to reach the findings that will guide the families and educators of the super talented children. To these findings, the type and the development of the talent is structured by the effect of the social and cultural environment. As a result of this study, the importance of the personal knowledge to discover and to evaluate the superior talent that is gained from the talent, family, environmental factors and musical, social and cultural experience is displayed. Discussion and Conclusions: Experience, practice and hard work is essential for the success of talented children in the area of music regardless of they are genius or not. Children are easily motivated to hard work in the fields that they have a special talent. But a normal child doesn t have an excitement that is proper to the dabsters and none of the children can be compelled to work hard as a dabster can do. The huge motivation that provides the gifted people in the area of music working hours is probably the reflection of their nature in this field. In this study, the comparion of the vision and suggestions of our worldwide famous artists; dil Biret and Suna Kan about the needs and education of super talented people and interaction with their environments, their point of view to the life, their experience and their passion to the music are explicated. This study has been presented in II. International Conference on Special Education. ArA.Gör. Burcu SEZGNSOY, BalEkesir Üniversitesi, burcusezginsoy@hotmail.com ArA.Gör. Elif GÜVEN, BalEkesir Üniversitesi, eguven@balikesir.edu.tr

2 Piyano ve Keman Alan(nda ki Harika Çocuk: dil Biret-Suna Kan (Görü1 ve Önerileri) Burcu Sezginsoy Elif Güven ÖZ. Üstün yetenekliler medeniyetlerin yer alte zenginlikleridir. Bu nedenle ortaya çekartelep ialenmeleri toplumlaren ilerlemesini kolaylaateracak, hezla geliaen dünyada bir adem önde olmaye sa layacakter. Üstün yetenekli çocuklaren yetenek da ElEmlarE oldukça geniatir. Müzikal yetenek bu da ElEmEn ayre bir bölümünü oluaturur. Müzik alanenda üstün yetenekli çocuklaren potansiyellerinin erken yaata fark edilmesi ve çocu un bu alanda do ru Aekilde yönlendirilmesi toplum açesendan önem taaemaktader. Bu çaleamada, müzik alanenda üstün yetene e sahip, dünyaca ünlü sanatçelaremez dil Biret ve Suna Kan En üstün yeteneklili in do ase, üstün yetenekli bireylerin gereksinimleri, ve e itimine yönelik görüalerinin karaelaaterelmasena yer verilmia, sanatçelaremezen çevreleri ile etkileaimleri, hayata bakea açelare, deneyimleri, müzi e olan tutkulare irdelenmiatir. Anahtar Sözcükler: Müziksel yetenek, üstün yetenekli, dil Biret, Suna Kan GR5 Üstün yetenekliler, toplumda oldukça ender rastlanan bireylerdir. Müzik alanenda üstün yetenekli çocuklar ise bulunduklare ülkenin en önemli de erlerindendir. Bu harika çocuklar ülkelerine sunulmua birer arma ander. Do ru yetiatirildikleri takdirde bulunduklare toplumu sosyal ve kültürel açedan daha da ileriye taaeyacak, evrensel açedan sanat anlayeaena farkle boyutlar kazanderacaklarder. Harika çocuklaren keafedilmesi ve e itimi toplumun ve ülke yönetiminin sorumlulu unda olmale, e itim anlayeae bu do rultuda düzenlenmelidir. Müzikal yetene i de içinde bulunduran yetenek kavrame çeaitli alanlarda bilimsel araatermalara konu olmakta ve gizemini günümüzde de korumaktader. Kimi görüae göre yetenek kavrame do uatan sahip olunan ve kaletemsal bir özellik iken, bazelare yetene in e itimle geliatirilebilece ini öne sürmektedir. Bununla beraber toplumun büyük bir kesmenen müzikal yetene e farkle seviyelerde sahip oldu u görüaü de gözarde edilemez bir gerçektir. Müzikal olmayanlaren orane ise en fazla %10 dolayendader. Bu gruba girenlerin büyük ço unlu unun yanlea ya da yetersiz e itim görmüa veya hiç e itim görmemia oldu u göz önüne alenersa oranen daha da düaük oldu u ortaya çekar. Buna göre hepimizin müzik yetene i oldu u açekter. Fakat yetenekli insan ile deha arasendaki ayreme da yapmak gerekir. (Weinberger,2001; Sloboda, 1993; Tao, 2006) Dahi olsun veya olmasen müzik alanenda yetenekli çocuklaren baaarele olabilmesi için deneyim, pratik ve seke çaleama AarttEr. Çocuklar özel yetenekleri olan alanlarda seke çaleamaya kolayca motive olurlar. Fakat normal hiçbir çocuk ustalara özgü bir coakuya sahip de ildir ve normal hiçbir çocuk dehalaren çaleaabildi i kadar yo un bir Aekilde çaleamaya zorlanamaz. Müzik alanenda üstün yeteneklilerin saatlerce çaleaabilmelerini sa layan yo un motivasyonlarenen kayna Enda ise muhtemelen bu alandaki do alarenen yansemase varder. (Winner ve Martino, 2002) Müzik alanenda üstün yetenekli çocuklaren potansiyellerinin erken yaata fark edilmesi ve çocu un bu alanda do ru Aekilde yönlendirilmesi toplum açesendan önem taaemaktader. 7 Temmuz 1948 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi iki harika çocu una yönelik do ru yönlendirmeyi gerçekleatirmia ve onlaren yurt deaenda e itim almasena karar vermiatir. CumhurbaAkanE smet nönü nün talimate ve Milli E itim BakanE Hasan Ali Yücel in özel ilgisiyle, 5245 sayele Harika Çocuk Kanunu adeyla bir yasa çekartelmeater. Bu yasa ile dil Biret ve Suna Kan En Paris KonservatuarEnda müzik e itimi almalarena olanak tanenmeater. Türkiye de özel yetenekli çocuklaren yetiatirilmesi için e itim olana E oluaturma çabalare Atatürk ün iste iyle, 1925 yelenda baalameater. Bu uygulama, 1929 yelenda yürürlü e giren 1416 sayele yasayla belirginlik kazanmea, 1943 yelenda yürürlü e giren 4489 sayele yasayla biraz daha genialetilmiatir yelenda kabul edilen 5245 sayele yasayla özel yetenekli çocuklaren yurtdeaenda e itimi sa lanmeater. dil Biret ve Suna Kan Paris te bu yasa kapsamenda e itim almealarder yelenda 6660 sayele yasayla ialemin kapsame genialetilmiatir. Bu yasa ile Gülsin Onay, Verda Erman, Hüseyin Sermet gibi piyanistlerimiz dea ülkelerde e itim görmüalerdir. Daha sonra, yasanen ialeyiaindeki sorunlar ve Devlet KonservatuarEnda duyulan gereksinimle, 1976 yelenda Bakanlar Kurulu tarafendan üstün çocuklar için özel statüye iliakin yönetmelik Bu çaleama II. Uluslar arase Özel E itim KonferansEnda bildiri olarak sunulmuatur. ArA.Gör. Burcu SEZGNSOY, BalEkesir Üniversitesi, burcusezginsoy@hotmail.com ArA.Gör. Elif GÜVEN, BalEkesir Üniversitesi, eguven@balikesir.edu.tr 129

3 onaylanmeater. Bu yönetmelik ile yurt deaenda e itim alan piyanistler arasenda Burçin Büke, FazEl Say, Muhittin Dürrüo lu ve YeAim Alkaya bulunmaktader (Birkan, 2004;). Günümüzde ise bu tür uygulamalara gidilmemekte ve üstün yetene e sahip çocuklaren aileleri zor durumda kalmaktader. dil Biret ve Suna Kan gibi yeni yeteneklerin keafedilmesi için Atatürk döneminde atelan bu ademlaren devam ettirilmesi gerekir. Bu çaleamada, müzik alanenda üstün yetene e sahip, dünyaca ünlü sanatçelaremez dil Biret ve Suna Kan En üstün yeteneklili in do ase, üstün yetenekli bireylerin gereksinimleri, ve e itimine yönelik görüalerinin karaelaaterelmasena yer verilmia, sanatçelaremezen çevreleri ile etkileaimleri, hayata bakea açelare, deneyimleri, müzi e olan tutkulare irdelenmiatir. DL BRET: dil Biret, 1942 yelenda Ankara da do du. Müzi e karae yo un ilgisi müzikle iç içe olan ailesi ve yaken çevresi tarafendan henüz yürümeye ve konuamaya baalamadan önce fark edilmiatir. Absolut (çok iyi iaitebilen) bir kula a sahip oldu u ve dünyada eaine az rastlaner bir belle i temsil etti i müzik otoriteleri tarafendan belirlenmiatir. BeA yaaenda iken Ankara Devlet KonservatuarE Piyano bölümü baakanle E yapan Mithat Fenmen den piyano dersi almaya baalameater yelenda, 5245 sayele özel kanunla devlet tarafendan Paris e gönderilen Biret, Paris KonservatuarEnda Nadia Boulanger in ö rencisi olmuatur. Alfred Cortot, Wilhelm Kempff gibi dünyaca ünlü piyanistler ile çaleaan sanatçe, 11 yaaenda, Wilhelm Kempff ile Paris te Mozart En iki piyano için konçertosunu seslendirmiatir. 15 yaaenda, Paris Ulusal KonservatuarEnE yüksek piyano, ealikçilik ve oda müzi i dallarenda birinci olarak bitiren sanatçe, dünya çapenda konser kariyerine 16 yaaenda baalameater. ÇeAitli kaynak ve kaynak kiailere göre dünyanen en genia da ara sahip piyanisti olan Biret e 1971 yelenda T.C. Devlet SanatçEsE ünvane verilmiatir. YaAamEnE Belçika da sürdüren sanatçe konser kariyerine Türkiye de ve yurt deaenda devam etmekte, uluslararase yareamalarda jüri üyeli i yapmaktader. (Xardel, 2007; Birkan, 2004) SUNA KAN: 1936 yelenda Adana da do du. Müzi e karae ilgisi 5 yaaendayken keman dersleri almaya baalade Enda fark edildi. BabasE CumhurbaAkanlE E Senfoni orkestrasenda keman sanatçeseyde. Ankara'da Gerhardt, Albayrak, Back ve Licco Amar'la çaleate. Dokuz yaaenda halk önündeki verdi i ilk konserinde Mozart'in La majör ve Viotti'nin la minör keman konçertolarene çalde yelenda, 5245 sayele özel kanunla devlet tarafendan Paris e gönderildi. Paris KonservatuarEnda Gabriel Bouillon ile çaleaan Kan, buraye 1952 yelenda birincilikle bitirdi. 1954'de Cenevre keman yareamasenda birincilik ödülü, 1955 Viotti keman yareamasenda birincilik ödülü, 1956 Münih keman yareamasenda ikincilik ödülü, 1957 Marguerite Long / Jacques Thibaud yareamasenda Paris Aehri ödülünü kazande. YaAamEnE Ankara da sürdüren sanatçe konser kariyerine Türkiye de ve yurt deaenda devam etmektedir.(say,2005) YÖNTEM Bu araaterma nitel araaterma yöntemine dayale olarak desenlenmiatir. Nitel çaleamada temel amaç örneklemi daha derinlemesine incelemektir. (YEldErEm ve ZimAek, 2000). AraAtErmanEn gerçekleamesinde nitel araaterma yöntemlerinden olan betimsel yöntemden yararlanelmeater. Veriler yapelanderelmea görüame ve kaynak tarama yöntemleriyle elde edilmiatir. GörüAme tekni i bireylerin çeaitli konulardaki bilgi, düaünce, tutum ve davranealare ile bunlaren olase nedenlerinin ö renilmesinde en kesa yol olarak kullanelmaktader (Karasar,2003). GörüAme tekni i yapelanderelmea, yare yapelanderelmea ve yapelanderelmamea görüame olmak üzere üçe ayreler. YapElanmEA görüamelerde izlenecek yol ve sorular en ince ayrentelarena kadar önceden hazerlanmea olmaktader. Bu tip görüamelerde objektifli in daha yüksek olaca E düaünülmektedir (Kaptan, 1998). GörüAme sorularenen hazerlanmase aaamasenda, literatürde yer alan müzik alanenda üstün yeteneklilik ile ilgili verilerden yola çekelmeater. Bu do rultuda 12 görüame sorusu hazerlanmeater. Sorular, sanatçelaren daha önce yayenlanmea olan söyleaileri ve biyografilerinden yola çekelarak temellendirilmiatir. SanatçElarEn görüame sorularena verdikleri yanetlar karaelaatermale olarak analiz edilmiatir. BULGULAR VE YORUM Bu bölümde, görüame formundan elde edilen bilgiler do rultusunda formda yer alan her soru ayre ayre incelenmia, görüaler arasendaki benzerlik ve farkleleklar EAE Enda elde edilen bulgular ortaya konmuatur. 130

4 Tablo 1. Sanatçlarmzn birinci soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru1: Do uatan getirdi iniz üstün özellikleriniz olmasayde ayne baaareye elde edebilir miydiniz? Belirli kolayleklara sahip olmak insana büyük bir rahatlek sa layep, iainde yardemce oluyor. Tabi baze kolayleklare var. lk baalarda küçük parçalare kolay çekarteyor, çabuk ezberliyordum. Örne in her konuyu daha çabuk ö reniyor, zaman kazaneyorsunuz. Yetenekli kimseler çok kez kolayle a da kaçma yolunu seçiyorlar. Nadiren daha iyi, daha mükemmele yöneliyorlar. Yetenekli çocuk bir parçaye 10 saatte çekareyorsa, tamamen çaleamayla çekaran bir çocuk 25 saatte çekarer. Üstün yetenekliler tembel oluyor, çaleameyorlar, yeteneksiz ve ciddi çaleaanlar mutlaka bir yere geliyorlar. Tablo 1 de görüldü ü gibi üstün özelliklere sahip çocuklar daha kesa sürede daha uzun mesafeli yol kat edebilmektedirler. Ancak bazelare sadece yeteneklerine güvenip çaleamaye arka plana atma yoluna gidebilirler. Tablo 2. Sanatçlarmzn ikinci soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 2: Müzik deaenda üstün özellikler gösterdi iniz alanlar var me? HafEzam sayesinde lisanlare kolaylekla ö renirim. Matematik problemlerinin do ru sonucunu hezla bulurdum. YazE Belki ama öyle bir Aey olmade. Benim hayatem kemanla gitti. Yönlendirilseydi belki olabilirdi. yazmak, kelimelerle oynamaye, de iaik anlamlarene araatermaktan çok hoalaneyorum. Üstün yetenekli çocuklar tek bir alanda yeteneklerini gösterebildikleri gibi farkle alanlarda da yetenek sahibi olabilirler. Bunun en güzel örne i dil Biret tir. Tablo 3. Sanatçlarmzn üçüncü soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 3: Bir müzik eseri sizin tarafenezdan nasel bu kadar güzel yorumlaneyor? Dikkatli, do ru ve zekice çaleamak Tabi ki çalarken, müzik seni bir yere etkendir. En ufak bir hataye bile götürüyor. Ama çalan kiai kontrollü geçiatirmeden, tam bir konsantrasyonla olmaleder. çaleaelmaleder. Bilincini ve beynini her an çaleatermazsan, Ancak sahneye çekenca, bu hazerlek dönemi unutulmaleder. Sahnede dinleyip, ne yapaca EnE düaünmezsen, dalep ta gidersen onun sonunu getiremezsin. geliaen müzikal Aekillere yön vermelidir insan. Ain bir teknik tarafe var. Önce beyin sonra parmak. Eserdeki en yüksek noktaya eriaebilmek mühimdir. Ancak çaleaa çaleaa otomatik hale gelmek de tehlikelidir. Mesela bir eseri baatan Artistin enerji seviyesi ve disiplini, do ru nefes, konsantrasyon ve dinleme gücü önem taaer. sona çalarem, do ru olur ama kafam baaka yerdedir. Bu da iyi de il. Tablo 3 te görüldü ü gibi üstün yeteneklilik çaleamadan bir anlam ifade etmemektedir. Teknik olarak hazer olmak ve sahneye çekmadan önce ciddi ve disiplinli bir hazerlek sürecinden geçmek gereklidir. 131

5 Tablo 4. Sanatçlarmzn dördüncü soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 4: Üstün yetenekli olmanen dezavantajlare var meder? Yeteneklerinizin çocuklu unuzda içsel olarak do ru yapterde E Aeylerin bilincine Ne olursa olsun bir sorumluluk yüklüyor insana. Bir konserde çok be enilmiaseniz, varde EmEzda problemli olabiliriz. bir ayrecalek hissediyorsanez ondan sonraki konserinizde kötü olmamale, hayal kerekle Ena u ratmamalesenez. SanatçElarEmEzEn da belirtti i gibi, üstün yetenekli çocuklar bir çok yönden avantajle gibi görünseler de özellikle yeteneklerinin farkena vardektan sonra a Er bir sorumluluk almaya baalamaktaderlar. Bu da onlaren üzerlerinde baske hissetmelerine neden olabilir. Tablo 5. Sanatçlarmzn beinci soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 5: Üstün yeteneklilikte cinsiyet faktörünü nasel de erlendiriyorsunuz? lk önce insanez. Ben de insan olmaye, Müzikte fiziksel veya duygusal olarak anlamsez ayremlara düameden, tercih kaden erkek ayreme yapelamaz. Orada tam ediyorum. Müzikte erkek, kaden çaleae eaitlik var. diye farklar yoktur. Ancak iyi çalea, kötü çalea varder. Görüldü ü gibi her iki sanatçe da bir müzik aletini çalarken, bir eseri yorumlarken kaden veya erkek olmanen bir etkisi bulunmade EnE belirtmialerdir. Önemli olan eseri do ru yorumlayabilmektir. Tablo 6. Sanatçlarmzn altnc soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 6: ArtEk çalmeyorum! dedi iniz isyan dönemleriniz oldu mu? Evet oldu. Ama çok kesa sürdü. 18 yaaendayken bir ara isyan bayra EnE çektim ve tep okumaya karar verdim. Ancak tep okursam müzi in haliyle ikinci plana geçece ini düaünerek vazgeçtim ve müzikten kopamadem. Yok öyle bir Aey olmade. hatta bir ara kolumu kerde Emda bir daha keman çalamayaca Emdan korkarak az daha depresyona bile giriyordum Müzik alanenda üstün yetenekli ö renciler ileriki yaalarenda zor bir dönemden geçerler. Biret, böyle bir dönemden geçti ini ifade etmia, ancak Kan, böyle bir süreç yaaamade EnE belirtmiatir. Tablo 7. Sanatçlarmzn yedinci soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 7: AldE EnEz müzik e itimi sürecinde psikolojik daneamanlek yardemena ihtiyaç duydunuz mu? HayatEmEn hiçbir döneminde HayEr duymadem psikolojik daneamanle a ihtiyaç duymadem. Üstün yetenekli çocuklar bu dönemde psikolojik yardema ihtiyaç duyabilmektedir. Biret ve Kan ise hayatenen hiçbir döneminde böyle bir yardema gereksinim duymade EnE belirtmiatir. 132

6 Tablo 8. Sanatçlarmzn sekizinci soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 8: AlEnan müzik e itimi sürecinde kültürel çevrenin etkisi naselder, nasel olmaleder? Müzikle yakendan ilgilenen bir aileden Tabi ki en baata babam, iyi hocalara geliyorum. Annem, anneannem, düamüa olmam. teyzelerimiz, yaken akrabalarem, hepsi Bir eseri iyi yorumlamak insanen piyano, keman çalarde. kültürüne de ba le. Örne in Rokoko Do du um günden beri klasik müzik duydum. tarzenda bir kilise süslemesi gördü ünüz zaman Vivaldi yi daha iyi Çok ufakken Ankara da konserlere yorumlayabilirsiniz. O dönemdeki götürüldüm. Sonradan Paris te ayne mimari, resim, edebiyat, bütün bunlar Aekilde bu faaliyet devam etti. yoruma kateleyor. NotanEn üstüne bir Aey Evimizde plaklar varde. ÇalEp dinlemek eklemek için bilinçli olmak lazem. de bana çok ilham vermiatir Keman çaleyorsanez yalnez keman. konserlerine gitmeyin. Operaya da gidin. Bir senfoni konserine, tiyatroya gidin Diyelim ki Fransa daysanez bir Moliere i seyredin. O devrin müzi ini çalarken o devrin keyafetlerini, tarzene düaüneceksiniz. YalnEz resim yapmak veya edebiyatla u raamak de il, çok boyutlu olmak gerekir. Müzik alanenda üstün yetenekli çocuklaren e itiminde kültürel çevreleri önemli rol oynamaktader. Her iki sanatçemez da ailelerinin ve bulunduklare kültürel çevrenin etkisini hissettiklerini ifade etmialerdir. Tablo 9. Sanatçlarmzn dokuzuncu soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 9: Size göre üstün yetenekli bir çocu un okul yaaantese ve müzik e itimi nasel dengelenmelidir? Çocu u sekmadan hem müzik, hem de okul tahsili yapelabilir. Örne in sabahlare, Bir iai meslek olarak çok iyi yapmak istiyorsanez, yani hem ilkokul, orta okul ö leden sonra baaena kadar okul. Saat lise okuyup hem de kemance veya piyanist 16 dan sonra da müzik çaleamalare olmak çok zor. Çünkü kemana her gün en yapelabilir. az ciddi olarak bir bea-alte saat çaleamanez Saatlerce bir enstrumane çaleamak Aart gerekiyor. de ildir kanemca. Tam bir Fransa ya gitti imizde özel hoca tuttular konsantrasyonla çaleaenca az zamanda çok iyi sonuçlar alenabilir. ama genel kültür dersleri aldem sadece. Hiçbir zaman geometri dersi almadem. Ama tarih, edebiyat, felsefe dersleri aldem. Kendi kendimi de geliatirdim. Biret ve Kan üstün yeteneklilerin e itimleri konusunda farkle görüalere sahiplerdir. Biret müzik e itiminin okul e itimi ile kaynaaterelmase gerekti ini düaünmektedir. Kan ise müzik e itimine daha fazla a ErlEk verilmesi gerekti ini belirtmiatir. Tablo 10. Sanatçlarmzn onuncu soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 10: ÇocuklarEnEn müzik alanenda üstün yetenekli oldu unu fark eden ailelere üstün yetenekli bir birey olarak tavsiyeleriniz nelerdir? lk önce do al bir davranea lazem. Çocu a dünyanen sekizinci harikase imia gibi özellikle davranelmamaleder. Her duydu u AarkEyE do ru söyleyen çocuk üstün yetenekli demek de ildir. Aileler çocu u abartele bir hayranlekla karaelamamaleder. 133

7 Üstün yetenekli çocuklara sahip ebeveynlerin görevi sadece yeteneklerini fark edip do ru e itmenlere yönlendirmekle senerle de ildir. Evde çocu a sunulan ortam ve ailenin davranea Aekilleri de önem taaemaktader. SanatçElarEmEzEn görüaleri de bu do rultudader. Tablo 11. Sanatçlarmzn onbirinci soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 11: Türkiye de müzik alanenda üstün yetenekli çocuklaren yetiatirilme sürecini nasel de erlendiriyorsunuz? Her çocuk kendine haster. Acaba bir yetenekli çocuklar okulu (Rusya ve baze ülkelerde oldu u gibi) iyi sonuç verir mi? Bilemiyorum. Bir taraftan yetenekli çocuklare cemiyetten ayermanen karakterlerinin sa lekle geliaimi bakemendan zararle olabilece ini düaünüyorum. Konservatuar ö rencilerinin arasendan seyrelan üstün yetenekli bir çocuk, senef atlayarak konservatuare yaaenda bitirebilir. Ama ondan sonra yurt deaena gönderilmesinde büyük fayda var. Çünkü orda görüyorsun ki, tamam sen iyisin ama ilah de ilsin. Burada hiç kimse yokken AEmarmak, ünlü oldum zannetmek çok kolay. Orada dibe vurabilirsin. Görüldü ü gibi, Kan ve Biret üstün yeteneklilerin e itimi sürecini farkle yönlerden ele almealarder. Biret üstün yeteneklilerin akranlare ile beraber e itimlerini sürdürmeleri gere i üzerinde durmuatur. Kan ise üstün yeteneklilerin özel statüye tabi tutularak senef atlamase gerekti ini belirtmiatir. Tablo 12. Sanatçlarmzn onikinci soruya verdikleri yantlarn karlatrlmas Soru 12: Üstün yetenekli bir birey olarak, yetiatirdi iniz ö rencileriniz var me? Buna yeterince zaman ayerameyorum. Var. Ancak sürekli burada olmade Em Çünkü turnelerimden dolaye ayne devamle turnelere gitti im için yüksek yerde çok uzun süre kalameyorum. lisans dersi veriyorum. Küçük yaata bir çocu u kemana baalatmak apayre bir konu. AyrE bir merak. Ben onu yapmeyorum, keake yapabilsem. Her iki sanatçemez da, yo un konser programlare ve uzun süre ayne yerde ikamet edemediklerinden dolaye ö renci yetiatirmek için zaman ayeramadeklarene belirmialerdir. TARTI5MA, SONUÇ VE ÖNERLER dil Biret ve Suna Kan Türkiye nin yetiatirmia oldu u ve dünya çapenda isme sahip iki sanatçemezder. Türkiye Cumhuriyeti nin henüz yeni kuruldu u dönemde, zamanen ileri görüalü devlet adamlare ve Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafendan bu sanatçelaren e itimlerine imkan sa lanmeater. Böylece üstün yetenek potansiyelleri en iyi Aekilde ortaya çekartelmeater. Onlar da ülkelerine karae sorumluluklarenen bilincine çok küçük yaata varmealar ve yurt deaenda aldeklare e itimi çok kesa sürede yansetmealarder. AraAtErma sonucunda, üstün yetene ini en güzel Aekilde de erlendirmia olan sanatçelaremez dil Biret ve Suna Kan En görüaleri do rultusunda, müzik alanenda üstün yetenekli çocuklaren ailelerine ve e itimcilerine yol gösterebilecek bulgulara ulaaelmeater. Bu bulgulara göre yetene in türü ve geliaimi bireyden bireye de iamekte ve içinde bulunulan sosyal ve kültürel çevrenin etkisi ile biçimlenmektedir. ÇalEAmanEn sonucunda üstün yetene in ortaya çekartelep de erlendirilmesinde yetenek, aile, çevre faktörleri ile müzikal, sosyal, kültürel yaaantelarendan edindikleri kiaisel birikimin önemi ortaya konmuatur. Bu çaleamada her iki sanatçenen müzik alanenda üstün yeteneklilik ile ilgili görüalerinin alenmase önemli görülmüatür. Bu görüalerde dikkat çeken noktalar Au Aekilde ifade edilebilir: Üstün yetenekli çocuklaren ne kadar yetenekli olursa olsun çaleamalare gerekti i Müzik alanenda üstün yetenekli çocuklaren farkle alanlarda da yetenekli olabilecekleri 134

8 Üstün yetenekli çocuklaren yetenekleri fark edildikten sonra sorumluluk duygusunu a Er bir Aekilde hissettikleri Üstün yetenekli çocuklaren aileleri ve ö retmenleri tarafendan üstün olduklarenen çok fazla vurgulanmamase gerekti i Yetene in küçük yaalardan itibaren keafedilip ö rencinin do ru Aekilde, do ru e itmenlere yönlendirilmesi gerekti i BazE üstün yetenekli çocuklaren ileriki yaalarenda yetenek alanlarendan vazgeçerek baaka alanlara yönelebilece i E itim sisteminin üstün yetenekli çocuklaren ihtiyaçlare da göz önünde bulundurularak düzenlenmesi. Müzik alanenda üstün yetene in keafinde ve yönlendirilmesinde aile, toplum ve okullara önemli görevler düamektedir. BaAta aile ve daha sonra okul olmak üzere, yetene in küçük yaalardan itibaren keafedilip ö rencinin do ru Aekilde yönlendirilmesi gereklidir. Bu durumda ailelerin uzman kiailerden oluaan ortak bir komisyon tarafendan bilgilendirilmesi, halk e itim merkezlerinde okul öncesi e itim kurslare açelarak yetene in ortaya çekartelmase ve yönlendirilmesi sa lanabilir. Okullarda görev yapan müzik ö retmenlerine, üstün yetenekli ö rencilerin geliaimi konusunda periyodik olarak hizmet içi e itim verilmelidir. Müzik alanenda üstün yetenekli ö renciler müzikle çok erken yaalardan itibaren kaynaamaya baalamaleder. Ancak bu durum kimi zaman onlaren müzikten so umasena hatta müzikten vazgeçmesine bile neden olabilir. Bu yüzden ilk müzik e itmenlerinin sorumluluklare bir kat daha artmaktader. Müzi i çocu a sevdirmek, oyun gibi algelatmak, onu müzikten so utmamak ama ayne zamanda hezle ve tutarle bir çizgi tutturmak ustalek iaidir. Ailelerin bu kritik dönemde do ru e itmenle yola çekmase önemlidir. Müzik alanenda üstün yetenekliler ileriki yaalarenda (13-14 yaa) zor bir dönemden geçerler. Erken yaalarda aldeklare yo un e itimden bir anda vazgeçmek isteyebilirler. Bu süreçte kariyerlerine müzikle mi yoksa müziksiz mi devam edeceklerini kestiremezler. Ancak bu yaalar onlaren profesyonel kariyerlerine adem atacaklare önemli bir dönemi teakil eder. Bu sebeple onlare içine düatükleri bu belirsizlikten kurtaracak ve kariyer planlamalarene do ru Aekilde gerçekleatirmelerini sa layacak uzmanlara yönlendirmek gerekir. KAYNAKÇA Birkan, Ü.(2004). "dil Biret: Piyanodaki Harika. Ankara: Sevda Cenap And Müzik VakfE YayEnlarE. Kaptan, S. (1998). Bilimsel Aratrma ve "statistik Teknikleri. Ankara:TekEAEk Ofset Karasar, N. (2003). Bilimsel Aratrma Yöntemi. Ankara: Nobel YayEn Da EtEm. Say, A. (2005). Müzik Ansiklopedisi (Cilt 2). Ankara:Müzik Ansiklopedisi YayEnlarE Sloboda, J. (1993) Musical Ability. Ciba Foundation Symposium USA Tao, A. (2006). Do You Have a Musical Brain?. Ask Magazine, September internet adresi: kaynak eriaim tarihi: YEldErEm, A. ve ZimAek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratrma Yöntemleri (3. baske). Ankara: Seçkin YayEnevi. Weinberger, N.M (2001). Musical Talent: Real or a Myth?, MuSICA Research Notes, Volume VIII, Issue 2 Winner, Ellen; Martino, Gail Wilhelm (2002). Giftedness in Non-Academic Domains: The Case of the Visual Arts and Music. (Eds. Heller K.A., Mönks F.J., Sternberg R.J. and Subotnik R.F.) International Handbook of Giftedness and Talent. 2nd Edition ElsevEer Science Ltd. ss Xardel, D. (2007). Dünya Sahnelerinde Bir Türk Piyanisti-"dil Biret. stanbul:can YayEnlarE 135