İÇİNDEKİLER GİRİŞ Kullanım Kılavuzu Kitapçığı Hakkında EĞİTİM SETİNİN KULLANIM AMACI...5

Transkript

1 MDS-P2 PIC MİKRODENETLEYİCİ EĞİTİM SETİ KULLANMA KILAVUZU ve DENEYLER ALTAŞ YAYINCILIK ve ELEKTRONİK TİC. LTD. ŞTİ. İnönü Cad. Faikbey Sokak No:11/B MALTEPE / İSTANBUL İnternet sitesi e-posta : : bilgi@altaskitap.com Tel / Faks : GSM : (MEB tarifeli)

2 2 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu

3 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER GİRİŞ Kullanım Kılavuzu Kitapçığı Hakkında EĞİTİM SETİNİN KULLANIM AMACI Eğitim Setinin Genel Tanıtımı Eğitim Seti Donanımları: Eğitim Setine Dahil Olan Standart Aksesuarlar MDS-P2 Eğitim Seti İle Programlanabilecek PIC Mikrodenetleyiciler MDS-P2 EĞİTİM SETİNDEKİ MODÜLLER ve ÖZELLİKLERİ PIC ANA MODÜLÜNÜN (PAM) TANITIMI PIC Ana Modülü Elemanları PIC Ana Modülü Soketleri ve Port Çıkışlarının Şeması PROGRAMLAYICININ HAZIRLANMASI FT232BL Entegre Sürücüsü Yazılımının Kurulması MicroPro un Kurulması MicroPro nun Kullanılması MicroPro İle PIC Programlama Uygulaması MicroPro Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar MDS-P2 KULLANIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR YARDIMCI MODÜLLER VE MDS-P2 UYGULAMALARI Buton Giriş (BDM) ve LED Modülü(LED) Uygulamaları x4 Keypad (KEYPAD) Modülü ve Uygulamaları ROTARY Pulse Encoder Modülü (RPE) ve 4x7 Segment Display Modülü (4x7SEG) Uygulamaları Step Motor Modülü (STP) ve Uygulamaları...47

4 4 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 7.5. OPTODİYAK Modülü (ODM) ve Uygulamalar Kayan Yazı Modülü (KYM) ve Uygulamalar LCD - GRAFİK LCD Modülü ve Uygulamaları Analog Giriş (ANLG) Modülü ve Uygulamalar KHz Kare Dalga Osilatör (OSC) Modülü ve Uygulamalar Analog Dijital Konvertör (ADC) Modülü ve Uygulamalar Dijital Analog Konvertör (DAC) Modülü ve Uygulamalar DC MOTOR (DCM) Modülü ve Uygulamalar I2C İletişim Modülü (I2C) ve Uygulamaları PS2/USB Giriş Modülü (PS2/USB) ve Uygulamaları RS232 & RS484 Seri İletişim Modülü (RS232&RS485) ve Uygulamaları EXTRA PIC Modülü (EXT-PIC) IR & RF Alıcı Modülü (IR&RF_A), IR&RF Verici Modülü (IR&RF_V) ve Uygulamaları...85

5 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 5 1. GİRİŞ MDS-P2 eğitim seti ile 8, 14, 18, 28 ve 40 pin li PDIP paket tipine sahip PIC leri PC nizin USB port undan veya seçime bağlı olarak RS232 COM portundan göndereceğiniz elektrik sinyalleri ile programlayabileceksiniz. Programınız biter bitmez programladığınız PIC otomatik olarak çalışmaya başlayacaktır. PIC ANA MODÜLÜ ne uygun kablolar aracılığı ile bağlayacağınız modüllerden bir kısmı PIC e giriş verisini girmeyi, bir kısmı da çıkış verisini görmeyi sağlayan YARDIMCI MODÜL lerdir. Bu modüller PIC çalıştığında devrenin denenmesi için gerekli elektronik ortamı sağlar. Projenin özelliğine göre uygun port lara bağlayacağınız modüller üzerinde PIC in çalışmasıyla ne işlem yaptığını kolaylıkla görebileceksiniz. PIC Ana Modülü (PAM) üzerine yerleştireceğiniz PIC in programlanmasını USB port undan yapmak istediğinizde ister masaüstü, ister dizüstü bilgisayara sahip olun, her ikisinde de bu USB port u bulunduğundan tüm PC lerde kullanılabilmektedir. Bu set, farklı PC ler ve diz üstü bilgisayarlar üzerinde test edilmiş olup, normal kullanım şartlarında herhangi bir arızaya sebep olmadığından güvenle kullanılabilir. Eğitim seti ile çalışmaya başlamadan önce setin yapısını anlamak ve herhangi bir hataya neden olmamak için bu kullanım kılavuzunu baştan itibaren okuyunuz ve gereken yerde bilgisayarınızı ve setinizi kurarak adım adım uygulama yaparak işe başlayınız. Setinizin yapısını iyice kavradıktan sonra MDS-P2 eğitim seti için özel olarak hazırlanmış deneme programlarını çalıştırarak setinizi kullanmaya başlayabilirsiniz. Set ile birlikte verilen CD içerisinde assembly dili ile yazılmış çok sayıda örnek programın kaynak kodları ve makine diline çevrilmiş xxx.hex uzantılı dosyaları mevcuttur. Bu programlar doğrudan set üzerinde çalışabilecek biçimde düzenlenmiştir. Bu kullanım kılavuzu içerisinde anlatımların sadeleşmesi amacıyla bundan sonra Mikrodenetleyici Eğitim Setini kısaca MDS-P2, PIC Ana Modülünü PAM, yardımcı modül adlarını da kısaltılmış biçimiyle, örneğin; Kayan Yazı Modülünü KYM olarak adlandıracağız Kullanım Kılavuzu Kitapçığı Hakkında Bu kullanım kılavuzu içerisinde MDS-P2 Uygulamaları başlığı altında verilen örnek programları doğru olarak deneyebilmeniz için, MDS-P2 eğitim setinin nasıl kullanılacağı hakkında detaylı bilgileri içermektedir. Bu detaylar içerisinde en önemli olan ve kesinlikle bilmeniz gereken, bir yardımcı modülün bağlantı şemasıdır. Çünkü yaptığınız programların deneme devresini kurarken devredeki elemanların ve bağlantı konnektörlerinin modül üzerinde ne şekilde bağlı olduğunu bilmeniz gerekmektedir. Bu nedenle kullanım kılavuzu kitabını bir başvuru kaynağı olarak yanınızdan ayırmamanız gerekir. MDS-P2 eğitim setinin tüm modüllerini tanıdıktan ve gerekli yazılımları kurduktan sonra MDS-P2 ile uygulamalara geçilmelidir. Bu kullanım kılavuzunda verilen program örnekleri set üzerindeki PIC e yazdırılmalı, daha sonra da bağlantı aşamasına geçilmelidir. Her programın deneme devresini elektriksel şeması ilgili alıştırma içerisinde verilmektedir. İşlem basamaklarında ise modüllerin nasıl bağlanacağı adım adım verilmiştir. Kullanım kılavuzunda verilen örnekleri bu eğitim seti ile yapılabilecek en kapsamlı örnekler olarak görmemeniz gerekir. Örneklerin amacı set üzerindeki modüllerin kullanıcı tarafından denenmesi ve neler yapabileceği hakkında fikir edinebilmesi içindir. Bu nedenle verilen örnek programlarda her bir modülün en az bir defa kullanılmasına dikkat edilmiş ve oldukça basit tutulmaya özen gösterilmiştir. ÖNEMLİ NOT: Sayfa 34 de MDS-P2 KULLANIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR başlığı altında verilen uyarıları okumadan kesinlikle eğitim setinizi kullanmaya başlamayınız. 2. EĞİTİM SETİNİN KULLANIM AMACI 1-Microchip firmasının ürünü olan PIC mikrodenetleyicilerin bir başka cihaza ihtiyaç duymadan, sorunsuz ve güvenilir biçimde programlamasını yapmak. 2- Programlanan bir PIC mikrodenetleyiciyi yerinden sökmeden, uygulama modunda otomatik olarak çalıştırmak ve program fonksiyonlarının incelenmesini sağlamak. 3-Eğitim seti kapsamı dışında, kullanıcının geliştireceği ve üreteceği bir modülün de Eğitim seti üzerinde ilave edilerek kullanılabilmesine imkan sağlamak.

6 6 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 2.1. Eğitim Setinin Genel Tanıtımı 1-Eğitim seti, içi anti statik malzemeyle kaplı, dışı darbelere dayanıklı, alüminyum kaplı özel kabine sahiptir. Setin tüm üniteleri aynı kabin içerisinde barındırılmaktadır. Kabinin kapağı istenirse sökülebilir özelliktedir. 2-Kullanıcı seviyesi olarak, mikrodenetleyici programlamaya yeni başlayanlardan profesyonel tasarım yapanlara kadar her kesime hitap edebilecek düzeyde seçilmiştir. 3- PIC Mikrodenetleyci programlandıktan hemen sonra kendiliğinden deney moduna geçer. Eğitim seti, PIC mikrodenetleyicinin programlanması ve devre üzerinden sökülmeden anında çalıştırılmasına imkan verecek niteliktedir. 4-Eğitim setinin beslemesi bir açma kapama anahtarı ile kontrol edilebilir nitelikte olup, bir LED gösterge ile durum takip edilebilir. Ayrıca Eğitim seti, üzerinde kolay erişilebilir nitelikte bir sigorta ile korunmaktadır. 5- Eğitim seti, programlama veya uygulama modunda olduğu birer LED gösterge ile izlenebilir. 6-Eğitim seti modüler yapıya sahiptir ve kabin içerisine tek bir board halinde monte edilmiştir. Eğitim seti, kabin içerisine tek bir board halinde monte edilmiştir. 7-Tüm portlar herhangi bir modül girişine veya çıkışına sabit bağlı olmadığından, istenilen port istenilen herhangi bir modüle giriş veya çıkış olarak bağlanabilir. 8-Portlar sabit olmadığı gibi port pinleri de seçilerek herhangi bir modül ile kullanılabilir. 9-Modüllerden birinde oluşabilecek bir arızadan dolayı Eğitim setinin diğer üniteleri etkilenmez. Modülün yenisi ile değiştirilmesi veya tamiri çok kolaydır. Modül yenisi ile değiştirildikten veya tamir edildikten sonra yerine takılarak, setin bütünlüğünü kısa zamanda yeniden kazandırılabilir. 9-Modüllerden herhangi biri yerinden kolayca sökülebilir. Geliştirilen yeni bir modül sökülenin yerine takılabilir. Bu özellik öğrencilerin eğitimi açısından çok önemlidir. Öğrencinin kendi tasarımını eğitim setine modül olarak ilave etmesi mümkündür. Bu da öğrencinin güvenini artıran önemli bir unsurdur. 10-Geliştirme için ayrılan modül kullanılarak, üzerinde yeni bir tasarım yapılabilir ve eğitim setine yeni bir modül olarak eklenebilir. 11- Bağlantı sırasında 10 lu IDC yassı şerit kablo kullanılır. Dolayısıyla set üzerinde kablo karmaşası yoktur. 12-Eğitim setinde kullanılacak olan MICROCHIP PIC 16Fxx, 12Cxx, 18Fxx mikrodenetleyici komut setinin tüm özelliklerini kapsamaktadır. 13- Eğitim seti, MICROCHIP, MPLAB, PIC BASIC PRO, JAL, CCSC, HITECH, IAR, C, PIC C ve benzer C derleyicileri ile tamamen uyumludur. 14-Eğitim seti üzerindeki mikrodenetleyiciler USB ve Seri PORT(RS232) aracılığı ile programlanır. 15-Eğitim seti üzerinde programlama ve deneme soketlerinin yanı sıra seri üretime yönelik hızlı ve ergonomik programlama için bir ZIF soket bulunmaktadır. 16- Eğitim seti üzerindeki osilatöre ait kristal 4 MHz ve 20MHz olarak seçilebilmektedir. Tüm soketlerde +5V, GND standart olarak bulunmaktadır. 17- Eğitim seti üzerindeki tüm PIC soketlerine bağlı olan RESET devresi mevcuttur. Yazılı PIC in hangi sokette olduğu önemli değildir. Yeniden çalıştırmak için bir kez RESET butonuna basmak yeterlidir. 18- Eğitim seti üzerinde bulunan ICSP soketi kullanılarak bir başka devredeki PIC in yerinden sökülmeden programlanması yapılabilir. 19-Daha geniş haberleşmeye imkan tanımak için eğitim seti üzerinde PS2 klavye konektörü, IDC2 konektörü ve USB haberleşme konektörleri hazır durumdadır. 21- Eğitim seti üzerinde, yeni devre oluşturmaya imkan verecek şekilde proje board bulunmaktadır. 20- Eğitim seti ile birlikte verilen Kullanım Kılavuzu ve Deneyler kitapçığında, eğitim seti üzerinde bulunan modüllerle ilgili birer örnek bulunmaktadır. Kitapta deneylere ait özellikler, elektronik devre şemaları, eğitim seti bağlantı resimleri, deneyde kullanılan PIC dışındaki diğer eleman özellikleri, tablolar ve diğer bilgilere yer verilmiştir.

7 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Eğitim Seti Donanımları: Eğitim seti USB ve SERI haberleşme yapmaya özelliğine sahiptir. Visual Basic ve Hyper terminal kullanılarak PC haberleşmesi yapılabilir. Aşağıdaki örnek uygulamaları içerir. 1-PC üzerinden uzaktan kumanda yapılarak bir DC motorun çalıştırılması 2-Set üzerinden uzaktan kumanda ile ısı ölçmek ve PC de göstermek 3-PC üzerinden Step motor kontrolü 4-PC üzerinden LED kontrolü 5-PC üzerinden üç faz üzerindeki alıcıların kontrolü Programlama ve uygulama soketleri dışında hızlı programlamaya yönelik 40 pin ZIF soket. Tüm PIC soketlerindeki PIC ler için RESET devresi ve butonu. Güç anahtarı ve gösterge LED i Programlama ve deney modu durumunu gösteren LED göstergeler Programlama için USB veya RS232 seri port seçme anahtarı 4x4 Keypad tuş takımı devresi 2 satır 16 karakter alfanümerik LCD devresi 64x128 piksel grafik LCD modülü devresi LCD ler için ayrı ayrı parlaklık ayarları devresi Seri EEPROM (I2C 24C32) devresi RTC (Real Time Clock) gerçek zaman saati devresi RTC deneyleri için KHz kristal devresi Pozitif ısı katsayılı (PTC) eleman devresi Negatif ısı katsayılı (NTC) eleman devresi Hall effect sensor devresi LM35 ısı sensörü devresi Foto direnç (LDR) devresi Analog giriş için çok turlu 0 dan +5 volta timpot devresi Analog giriş için 2 adet 0 dan +5volta trimpot devresi Buzzer devresi 4 adet 7 parçalı display (ortak katotlu) devresi 8 Adet LED gösterge devresi 8 Adet mini buton ve 8li DIP switch devresi Step motor (1.8 deg/step) ve step motor sürücü devresi DC motor ve mosfet DC motor devresi DC motor ve DC motor devrini optocoupler elemanı ile sayma devresi RS232 ve RS485 haberleşme arabirimi devresi USB haberleşme konektörü PS2 PC klavye giriş konektörü ICSP çıkış konektörü (devre üzeri programlama özelliği) Microchip Dubugger IDC2 (in-circuit debugger) soketi Her port için TTL haberleşme soketleri 8 Kanal 10 bit ADC devresi 8 Bit DAC devresi Kayan yazı devresi (8 karakter 5x7 nokta LED matrix display) USB porttan (USB den RS232 dönüştürücü) ve seri porttan programlama devresi Opto diyak ile sürülen 3 adet Triyak devresi (Harici yükler kontrol edilebilir.) Sıfır geçiş dedektörü. 433 Mhz ASK modüleli seri veri haberleşme için RF ALICI/VERİCİ devresi FSK moduleli seri veri haberleşme için Infrared ALICI ve VERICI devresi Rotary encoder devresi (A-B encoder) Kare dalga osilatör devresi (0-25 Khz) Potansiyometre (2 adet ayarlı 1 adet çok turlu 0-5 volt aralığında DC çıkışlı) devresi Eğitim seti üzerine montajlı Proje boardu Program, Deney ve Power LED göstergeleri devresi Programlama ve deneyler için seçilebilir 4Mhz, 20Mhz osilatör devresi Her port için hazırlanmış özel genişleme soketleri. Kullanıcının gereksinim duyacağı kendi modülünü hazırlaması için boş modül

8 8 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Besleme ünitesi: Şebeke girişi : Şebeke giriş kablosu: 220V AC/50Hz (±%10) IEC/1,5 metre topraklı Açma kapama anahtarı: İki konumlu ON/OFF anahtarı Eğitim seti besleme ünitesi: SMPS (Switch mode power supply) +5V, +12, volt 2 Amper kısa devre korumalı Sigorta: Kolay erişilebilir. Sökülüp takılabilir. Soketli tip. Bağlantılar: Portlarla üniteler arası: Entegreler: Eğitim seti kabini: Eğitim seti montajı: 10 lu IDC yassı kablo, 1mm kablolu jak Her entegreye ait entegre soketi İç kısmı anti statik malzeme kaplı, dışı alüminyum yapılı, darbelere dayanıklı, sökülebilir kapaklı Kabin içerisine tek board halinde Eğitim Setine Dahil Olan Standart Aksesuarlar 1-1 Adet PIC 16F877A entegresi (Antistatik köpük üzerine takılı olarak) Adet PIC 16F628A entegresi (Antistatik köpük üzerine takılı olarak) 1 Adet USB programlayıcı kablosu 4-1 Adet Seri iletişim ve seri programlama kablosu 5-6 Adet IDC 10 lu yassı kablo (3 adet 25 cm, 2 adet 35 cm, 1 adet 40 cm) Adet pin bağlantı kablosu (4 adet 1 li, 2 adet 2 li, 1 adet 4 lü) 1 Adet kullanım kılavuzu ve deneyler kitabı 8-1 Adet CD 9-1 adet power kablosu 10-1 adet 2x8 LCD Modüller Üzerinde Soketlere takılı bulunan chip ler: Ana Modül Üzerindeki Soketlere takılı olan chip ler: 1- L293D 2- HCF4094 (5 adet) 1-16F628A 3- LM358N 4- ADC MAX DAC LM LS LC32 8- PCF MOC3041 (3 adet) 10- LM ULN LS MAX MAX485 CD içeriği PIC ile ilgili gerekli (lisans gerektirmeyen) yazılımlar. PIC Programlama yazılımları. Örnek programlar. Veri katalogları. PIC Projeleri MDS-P2 Eğitim Seti İle Programlanabilecek PIC Mikrodenetleyiciler MDS-P2 ana modülü (PAM) üzerindeki PIC i programlamak için kullanılan yazılım MicroPro ile programlanabilen PIC ler aşağıda liste halinde verilmiştir. Liste bu olmasına rağmen Microchip firması yeni PIC ler ürettikçe MicroPro yazılımı da geliştirilmekte ve bu chip leri programlayacak yeni yazılım güncellemeleri yapılmaktadır. Bu nedenle listeye eklenen PIC ler günden güne artmaktadır. Güncel listeyi takip etmek için adlı sitesini takip ediniz.

9 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 9 12FXXXX 12CXXXX 16CXXX 16FXXXX 18FXXXX 12F629 12C508 16C505 16F54 16F874 18F F F635 12C508A 16C554 16F57 (ICSP) 16F874A 18F1220 (ICSP) 18F F675 12C509 16C558 16F59 (ICSP) 16F876 18F1320 (ICSP) 18F F683 12C509 16C61 16F627 16F876A 18F F C671 16C62 16F627A 16F877 18F F C672 16C620 16F628 16F877A 18F F6520 (ICSP) 12CE518 16C620A 16F628A 16F88 18F F6525 (ICSP) 12CE519 16C621 16F630 16F913 18F F6585 (ICSP) 12CE673 16C621A 16F631 16F914 18F242 18F6620 (ICSP) 12CE674 16C622 16F631-I (ICSP) 16F916 18F F6621 (ICSP) 16C622A 16F636 16F917 18F F6680 (ICSP) 16C62A 16F639 16LF627A 18F F6720 (ICSP) 16C62B 16F639-I (ICSP) 16LF628A 18F F8520 (ICSP) 16C63 16F648A 18F248 18F8525 (ICSP) 16C63A 16F685 18F F8585 (ICSP) 16C64 16F685-I (ICSP) 18F F8620 (ICSP) 16C64A 16F687 18F F8621 (ICSP) 16C65 16F687-I (ICSP) 18F252 18F8680 (ICSP) 16C65A 16F688 18F F8720 (ICSP) 16C65B 16F688-I (ICSP) 18F C66 16F689 18F C66A 16F690 18F258 16C67 16F690-I (ICSP) 18F C71 16F716 18F C710 16F72 18F C711 16F73 18F C712 16F737 18F C716 16F74 18F C71A 16F747 18F C72 16F76 18F C72A 16F767 18F C73 16F77 18F C73A 16F777 18F C73B 16F818 18F442 16C74 16F819 18F C745 16F83 18F C74A 16F84 18F C74B 16F84A 18F448 16C76 16F87 18F C765 16F870 18F C77 16F871 18F C773 16F872 18F452 16C774 16F873 18F C83 16F873A 18F C84 16F873A 18F F874 18F458 NOT: Yanlarında ICSP yazılı bulunan PIC leri programlamak için bu PIC lerin paket tipine uygun soketler kullanılmak suretiyle PAM ın ICSP özelliği kullanılarak programlama yapılabilir. Tablo-1 : MDS-P2 eğitim seti ile programlanabilen PIC ler.

10 10 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 3. MDS-P2 EĞİTİM SETİNDEKİ MODÜLLER ve ÖZELLİKLERİ PIC ANA MODÜLÜ (PAM) 1 Üzerinde proje geliştirilecek olan PIC'in takılarak programlandığı ve çalıştırıldığı modüldür. 8, 14, 18, 28 ve 40 pin li PDIP tipi PIC'lerin yerleştirilebileceği soketler yer alır. Ana modül üzerinde yerleşik programlayıcı devresi vardır. PAM üzerine takılan bir PIC in Programlaması PC nin USB port undan veya seçime göre COM portundan gönderilen verilerle yapılır. Ana modül üzerinde bulunan 5 adet 2x5 header pin konektör vasıtasıyla diğer uygulama modüllerine bağlantı yapılır. 2x5 header soket ile yapılan bağlantıda bir port pinlerinin pinlerinin tamamı 2x5 IDC flat kablo aracılığı ile uygulama modüllerine bağlanır. Program geliştirirken pin bağlantısında esneklik sağlamak amacıyla 1x10 sıralı header soketler de bulunmaktadır. Set ile verilen 1 li, 2 li ve 4 lü bağlantı kabloları aracılığı ile PAM ın bir portunun istenilen pini uygulama modülü üzerindeki istenilen bir pine bağlanabilir. Her port konektörü üzerinde bulunan 10 pinden 2 si diğer modüle gerilim sağlamak için, geriye kalan 8 pin de bir port taki data pin leridir. Sisteme güç girişi PAM modülü üzerinden yapılır. Diğer modüllere 10 lu veya 2 li veri kabloları ile taşınır. KAYAN YAZI MODÜLÜ (KYM) 2 Sabit veya kayan yazı uygulamalarının yapıldığı uygulama modülüdür. 8 adet 5x8 matriks blok LED lerden oluşturulmuştur. 8 harf aynı anda display üzerinde görüntülenebilmektedir. Sütunlar 4094 ve ULN2003 entegreleri ile sürülmektedir. Satırlar ise PIC in iki portundan (8 i data 4 ü kontrol pini) 8 bit'lik veriler ile sürülebilmektedir.

11 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 11 RS232&RS485 SERİ İLETİŞİM MODÜLÜ (RS232-RS485) 3 MDS-P2 eğitim seti ile seri iletişim uygulamaları geliştirebilmek amacıyla tasarlanan modüldür. DB9 seri port girişiyle PC arasındaki bağlantı RS232 kablosuyla yapılır. Modül üzerinde MAX232 gerilim uyumlaştırıcı entegre ve RS485 entegresi bulunmaktadır. RS485 entegresi bulunan diğer cihazlarla seri haberleşebilmek için gerekli pin bağlantı uçları konektör üzerine çıkarılmıştır. ALFANÜMERİK ve GRAFİK LCD MODÜLÜ (LCD&GLCD) 4 GDM12864A tipi grafik LCD leri ve değişik tipte pin sıralı alfanümerik LCD lerin yerleştirilebileceğiniz, soketlerin yer aldığı modüldür. Ayrıca 4 bit ve 8 bit data formatında alfanümerik LCD ye yazı yazdırma deneyleri yapmak için, uyumlu chip li LCD leri yerleştirebileceğiniz soketler de yer alır (1x16 ve 2x8 sıralı header pinler bulunmaktadır.) 4x7 SEGMENT DISPLAY MODÜLÜ (4x7SEG) 5 4 lü ortak katot display ve 74LS47 sürücü entegresinin yer aldığı modüldür. 74LS47 entegresine ve ortak anot uçları sürmek için gönderilen veriler tek bir porta bağlanır. 7 segment display ler ortak anotludur ve her biri BC327 PNP transistörle sürülmektedir. 4 displayde birden rakam görüntülemek için PIC programlanırken tarama yöntemi kullanılır. STEP MOTOR MODÜLÜ (STP) 6 ULN2003 entegresi ve üzerinde 5V veya 12V ile çalıştırılabilen STEP motor bulunan modüldür. Step motor deneyleri için tasarlanmıştır. Step motor sürücüsü devrenin üzerinde olduğu için modülü PIC ANA modülün herhangi bir port una yerleştirerek doğrudan çıkış ünitesi olarak kullanabilir.

12 12 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu LED MODÜLÜ (LED) 7 8 adet LED in yan yana dizilerek bir porttan gönderilen binary sayıları izlemek amacıyla kullanılır. Modül üzerinde bir de Buzzer bulunmaktadır. Bu buzzer kullanılmak istendiğinde J10 jumperi BUZZER tarafına alınır. PIC programlamayı öğrenmenin ilk aşamalarında yapılabilecek basit deneyleri bu modül kullanılarak yapılabilir. LED lere 330 ohm luk dirençler seri olarak bağlandıktan sonra uçları GND ye bağlıdır (High aktif sürmeye uygun). PS2/USB MODÜLÜ (PS2/USB) 8 Bilgisayar klavyesinden PIC e senkron seri iletişim protokolü ile veri yollamak için veya PIC ile bilgisayar USB portu arasında seri iletişim uygulamaları yapmak için kullanılır. Modül üzerinde 1 adet PS2 klavye konektörü, 1 adet de B tipi USB port konektörü bulunmaktadır. ANALOG GİRİŞ MODÜLÜ (ANLG) 9 PAM üzerindeki PIC e analog veri girişi sağlamak amacıyla tasarlanmış modüldür. PIC e 8 ayrı kanaldan analog giriş yapmaya olanak sağlar. Devrede 2 adet normal trimpot, bir adet çok turlu trimpot, LM35 (ısı sensörü) ve LDR (ışık sensörü), PTC ve NTC ısı sensörleri, Hall effect sensörü yer almaktadır. A4 girişine ise kullanıcının ihtiyacına göre kendi istediği analog giriş sensörü yerleştirebilmesi için pin ler yer alır. OPTODİYAK MODÜLÜ (ODM) 10

13 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 13 Bu modül üzerinde 3 adet opto izolatör aracılığı ile sürülen 3 adet triyak bulunmaktadır. Kontrol edilmek istenen 3 ayrı kanal AC gerilim ile çalışan alıcının uçlarının bağlantılarının yapılabilmesi için üç adet giriş/çıkış klemensleri ve bir de nötr bağlantılarının yapılabilmesi için klemens bulunmaktadır. DC MOTOR ve DEVIR SAYMA MODÜLÜ (DCM) 11 Modül L293D sürücü entegresi ile 5 voltluk DC motor kontrol deneyleri yapmak için kullanılır. PWM metodu ile motor hız kontrolü ve dönüş yönü değiştirme uygulamaları yapmak için ideal bir modüldür. Modül ile ayrıca motor devir sayısını ve hızını ölçmek için IR alıcı-verici sensörleri bulunmaktadır. IR sensörden okunan gerilimi yükseltmek için bir de LM741 opamp devresi yer almaktadır. ADC MODÜLÜ (ADC) 12 Üzerinde ADC0804 entegresinin bulunduğu modüldür. Analog Giriş pininden girilen 0-5 V arasındaki analog gerilimi 8 bit lik dijital veriye dönüştürülür. Anlog veri girişi ANLG modülünün istenilen bir analog eleman çıkışına 1 li bağlantı kablosu ile bağlanabilir. Modül çıkışında elde dilen dijital veri 2x5 lik header pinlerden kablo aracılığı ile PAM üzerindeki herhangi bir porta bağlanabilir. DAC MODÜLÜ (DAC) 13 Üzerinde DAC0808 entegresi ve LM741 OPAMP ının bulunduğu modüldür. 2x5 lik header konektöre PAM üzerindeki herhangi bir porttan alınan dijital veriyi analog gerilime dönüştürmek amacıyla tasarlanmıştır. LM741 entegresi ise DAC ın çıkışındaki gerilimi 0~5V arasında değişebilen gerilime yükseltmek amacıyla kullanılmıştır. Modül üzerindeki DIP switch, PAM dan bağımsız olarak DAC0808 entegresine dijital sağlayabilmek amacıyla konulmuştur. Dijital veri PAM üzerindeki PIC ten gönderilmek istenildiğinde bu DIP switch ler OFF konumuna alınır. DAC0808 entegresinin besleme gerilimi +12 V pozitif DC güç kaynağı gerektirir. Bu gerilimi sağlamak amacıyla PAM üzerinde +12V, GND pinleri bulunmaktadır. 2 li bağlantı kablosu ile bu gerilim modül üzerine taşınabilir.

14 14 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 4x4 KEYPAD MODÜLÜ (KEYPAD) 14 İsteğe bağlı olarak 4x4 veya 4x3 keypad deneylerinin yapılabileceği modüldür. Devrede 16 buton yer alır. Matrix dizili bu butonlardan PIC in 8 pin ine 16 ayrı butondan girilen verilerin alınması sağlanır. Satır ve sütunlar 10K dirençlerde pull-up yapılmıştır. GELİŞTİRME MODÜLÜ-1 (GM-1) 15 Set üzerinde 2 adet geliştirme modülünden küçük boyutta olanıdır. MDS-P2 eğitim setinin geliştirilebilir olabilmesini sağlamak amacıyla yerleştirilmiş delikli pertinax işlevi görür. PAM üzerindeki portlara bağlantı için gerekli 2x5 ve 1x10 header konektörler yer almaktadır. Kullanıcının kendisinin geliştirdiği bir giriş veya çıkış modülünü kurarak set üzerinde kolaylıkla kullanabilmesini sağlamak amacıyla üretilmiş bir modüldür. EXTRA PIC MODÜLÜ (EXT-PIC) pin li PIC lerin kullanılabileceği modüldür. Sol tarafta A portu sağ tarafta da B portu pinleri 2x5 header konektörlere çıkarılmıştır. Genellikle iki PIC arasında haberleşme uygulamalarında gereksinim duyulmaktadır. PAM üzerindeki PIC ler ile seri haberleşme ve uzaktan kumanda (IR veya RF) deneylerinde sıkça kullanılacak bir modüldür. Örneğin 4x4 KEYPAD modülünden okunan veriyi PAM üzerindeki PIC e seri olarak gönderme uygulamasında kullanılabilir. GELİŞTİRME MODÜLÜ-2 (GM-2) 17 Set üzerinde 2 adet geliştirme modülünden büyük boyutta olanıdır. MDS-P2 eğitim setinin geliştirilebilir olabilmesini sağlamak amacıyla yerleştirilmiş delikli pertinax işlevi görür. PAM üzerindeki portlara bağlantı için gerekli 2x5 ve 1x10 header konektörler yer almaktadır. Kullanıcının kendisinin geliştirdiği bir giriş veya çıkış modülünü kurarak set üzerinde kolaylıkla kullanabilmesini sağlamak amacıyla üretilmiş bir modüldür.

15 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 15 BUTON ve DIP SWITCH MODÜLÜ (BDM) 18 Dijital giriş (5V, 0V) yapabilmek amacıyla üzerine 8 adet buton yerleştirilen modüldür. Butonlara bağlanan 10K lık dirençlerle girişler pull-up yapılmıştır (5V a bağlı olduğunda normalde lojik-1 verir). Butona basılınca lojik-0 (0V) modül çıkışına gönderilir. Bir port pinine girilen Lojik verinin sürekli 1 veya 0 olarak kalması gereken uygulamalarda kullanılabilecek bir de 8 li DIP switch bulunmaktadır. DIP switch On konumunda iken çıkış konektörüne lojik 0 gönderilmektedir. IR ve RF VERICI MODÜLÜ (IR&RF_V) 19 IR ve RF ile uzaktan kumanda deneyleri yapmak için verici elemanların yer aldığı modüldür. IR (Infra Red) iletişim için, modül üzerinde IR verici LED ve modülasyon frekansını üreten LM555 devresi bulunmaktadır. RF (Radyo Frekans) iletişim için 433 MHz lik ASK verici devresi yer alır. ROTARY PULSE ENCODER MODÜLÜ (ROTARY) 20 Üzerinde Rotary Pulse Encoder ve bu RPE nin ürettiği kodlanmış dijital çıkışı görebilmek amacıyla iki adet LED bulunan modüldür. RPE, genellikle ses üreten cihazlarda volume ayarını dijital olarak yapmak amacıyla kullanılır. Dijital pot olarak da adlandırılmaktadır. Bu elemanın çalışmasını öğrenebilmek ve uygulamalar geliştirebilmek için tasarlanmış çok kullanışlı bir modüldür KHz KARE DALGA OSİLATÖR MODÜLÜ (OSC) KHz arasında kare dalga üreten modüldür. Modül üzerindeki LM555 entegresinden alınan osilatör frekansını ayarlamak için 4 adet 2 li jumper ile farklı kapasitede kondansatörler seçilebilmektedir. Seçilen frekans aralıklarında lineer değişebilen frekanslar elde etmek için de 1 adet trimpot bulunmaktadır.

16 16 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu I2C İLETİŞİM MODÜLÜ (I2C) 22 I2C seri iletişim modu ile iletişim sağlanabilecek elemanlarla uygulamalar yapabilmek amacıyla hazırlanan bir modüldür. 24Cxx serisi EEPROM ların PIC e harici olarak bağlantısı ve veri alış veriş uygulamaları yapılabilir. Devre üzerinde 24C32 ve PCF8583 entegreleri hazır olarak bulunmaktadır. 24Cxx serisi EEPROM deneneceği zaman J18 jumperi 24LCXX tarafına PCF8583 veya DS1307 deneneceği zaman da PCF8583 tarafına alınmalıdır. Ayrıca bu devre ile PCF8583 takılı bulunan sokete DS1307 dijital ısı sensörünü de takarak deneyebilirsiniz. Saat uygulamalarında gerekli hassasiyeti sağlamak için gerekli olan 32 KHz lik kristal osilatör devre modül üzerindedir. IR ve RF ALICI MODÜLÜ (IR&RF_A) 23 IR ve RF ile uzaktan kumanda deneyleri yapmak için alıcı elemanların yer aldığı modüldür. IR (Infra Red) iletişim için devre üzerinde 38 KHz lik TK19 IR alıcısı, RF (radyo Frekans) iletişim için 433 MHz lik RF alıcı devresi elemanları bulunmaktadır. Tablo-2 : MDS-P2 eğitim setindeki modüller ve özellikleri.

17 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 17 MDS-P2 EĞİTİM SETİ İLE BİRLİKTE VERİLEN YARDIMCI AKSESUARLAR 10 LU VERİ İLETİM KABLOLARI 1 Modüller üzerinde bulunan 2x5 pinli erkek header konektörler arasında bağlantı yapmak için kullanılır. Farklı boylarda 5 adet bulunmaktadır. 10 lu yassı veri kablosunun her iki ucuna 2x5 dişi header konektör bağlıdır. 8 kablo 8-bit lik veriyi taşımada, 2 kablo da güç (+5V ve GND) taşımada kullanılır. 1 li 2 li ve 4 lü BİTİŞİK VERİ İLETİM KABLOLARI 2 Bazen bir portun tüm uçları diğer modüle taşınması gerekmeyebilir. Bu durumda 1 li, 2 li veya 4 lü veri iletim kabloları kullanılarak istenilen port çıkışının bağlantısı yapılabilir. Özellikle güç (+5V ve GND) taşımak için kullanmak gerektiğinde modüller üzerinde yazılı olan polaritelere dikkat etmek gereklidir. Aksi halde kalıcı kısa devre arızalarına sebep olunabilir. PIC 16F628A PIC16F877A 3 Çok popüler olan ve set üzerinde yapılabilecek tüm uygulamalarda kullanılabilecek 40 pin li PIC16F877A entegresi. 18 pinli PIC lerin birçok özelliğini üzerinde barındıran yine çok popüler olan PIC16F628A entegresi. USB PORT KABLOSU 4 PAM üzerindeki USB konnektöründen deneme yapılacak olan PIC e bilgisayardan program göndermek için gerekli olan USB kablosu. Bu kablo PIC ile PC arasında USB seri iletişim uygulamalarında da kullanılabilmektedir. SERİ PORT KABLOSU Bilgisayar ile seri haberleşme uygulamalarında kullanmak için set ile birlikte verilen DB9 kablosu. Bu kablo PIC ile PC arasında SERİ iletişim uygulamalarında da kullanılabilmektedir. MDS-P2 YAZILIM CD si MDS-P2 eğitim setini kullanırken gereksinim duyulacak olan ve lisans gerektirmeyen tüm yazılımların yüklü olduğu CD-ROM. CD-ROM içerisinde MDS-P2 setinin tüm modüllerinin test edilebileceği programlar bulunmaktadır. Bu programlar farklı dillerde (Picbasic Pro, Assembly, JAL) yazılmıştır ve kaynak kodları ve HEX dosyaları da verilmiştir.

18 18 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 4. PIC ANA MODÜLÜNÜN (PAM) TANITIMI Üzerinde programlayıcı devre, farklı pin sayısındaki PIC lerin yerleştirilebileceği soketler ve diğer modüllerle bağlantı yapılabilecek konnektörlerin bulunduğu modüldür. MDS-P2 eğitim seti ile yapılacak tüm deneylerde kullanılması zorunlu olan PIC ANA MODÜLÜ nün kısaltması olan PAM bu kullanım kılavuzu içerisindeki açıklamalarımızda kullanacağız. PAM dizayn edilirken Microchip mikrodenetleyici ailesinde PIC16 serisinin başta en gelişmiş modeli olan PIC16F877A olmak üzere diğer 8, 18, 28, 40 pin li PIC leri tüm özellikleriyle kullanmayı öğrenmeniz amaçlanmıştır. Kart üzerine takılan PIC in hangi pin inin port konnektörleri aracılığıyla dışarıya aktarılması gerektiği konusunda gerekli titizlik gösterilmiş ve port pinlerinin genel kullanım amacı göz önüne alınmıştır. Şimdi PAM üzerinde bulunan devreleri ve bağlantı elemanlarını bölümlere ayırarak inceleyelim PIC Ana Modülü Elemanları PAM olarak adlandıracağımız Pic Ana Modülü üzerindeki elemanları tanımanız, MDS-P2 modülünü doğru olarak kullanabilmeniz için gereklidir. PAM ı 22 bölüme ayırarak verilen resim şekil-1 de görülmektedir. 2 4 ve 20 MHz kristaller ve seçme anahtarı 3 Programlanacak ve denenecek olan PIC Soketleri 5 ICD2 soketi 8 USB portundan programlama giriş soketi 1 Ergonomik programlama için ZIF soket 4 ICSP soketi 6 12 V DC giriş jakı 7 Seri porttan programlama giriş soketi ve MAX232 9 USB/SERI seçme anahtarı 10 SERI programla ma seçme jumperi 11 FT232 Entegresi 22 ON/OFF anahtarı 6 MHz kristal 12 Programlı 16F628A entegresi Reset Butonu ON/OFF, Programlama ve Deneme gösterge LED leri 20 PORT A giriş/çıkış Soketleri 19 PORT B giriş/çıkış Soketleri 18 PORT C giriş/çıkış Soketleri 17 PORT D giriş/çıkış Soketleri 16 PORT E giriş/çıkış Soketleri 15 12V DC çıkış pini 14 Şekil-1 : PIC Ana Modülünün bölümlere ayrılmış görüntüsü.

19 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Ergonomik Programlama için ZIF soket MDS-P2 bir eğitim seti olması yanında 40 pinli standart tip ZIF soket aracılığı ile istenirse bir programlayıcı olarak ta kullanılabilir. Programlanacak olan PIC in soket üzerinde nereye takılacağı yan tarafında çizgilerle gösterilmiştir. Aynı zamanda programlama yazılımı olan micropro çalıştırıldığında grafiksel olarak ta ekranda görülebilir. ZIF soket üzerinde MDS-P2 ile programlanabilecek PIC ler lsitesindeki (tablo-2) tüm PIC ler programlanabilmektedir. Şekil-2: Ergonomik Programlama için ZIF soket ve kristal seçme bölümünün görünümü ve 20 MHz Kristal Osilatörleri ve Seçme Anahtarı PAM üzerine takılan PIC lerin çalışmasını sağlamak amacıyla kullanılır. 4 ve 20 MHz lik kristal 8, 14, 18, 28, 40 pinli PIC lerin uygun osilatör girişlerine bağlanmıştır. Programlar yazılırken konfigürasyon bilgileri içerisine hangi osilatörle çalışacağı tanımlanmalıdır. Seçme anahtarı tanımlanan osilatör frekansına göre uygun konuma getirilmelidir Programlanacak ve Denenecek Olan PIC Soketleri PIC ANA modülünüzün alt bölümüne 5 adet soket monte edilmiştir. Bu soketler 8, 14, 18, 28 ve 40 pinli PDIP tipi PIC mikro denetleyicileri yerleştirmeniz içindir. Çalışmak istediğiniz PIC mikro denetleyiciyi bu soketlerden uygun olanına PIC in sol üst köşesi 1 nolu pin olacak şekilde yerleştirerek çalışmaya başlayabilirsiniz. ÖNEMLİ NOT!! : Programlanacak ve denenecek olan soketler bölümünde sadece 1 tane PIC takılı olmasına dikkat edilmelidir. Aksi halde MCLR ucuna uygulanan 13V luk gerilim soketlerde yerleştirilmiş bulunan diğer bir PIC in I/O pinine uygulanacak ve bu PIC e zarar verebilecektir. Aynı zamanda micropro yazılımı takılı bulunan PIC i tanımadığına dair uyarı mesajı verecektir ICSP Soketi Başka bir devre üzerinde genellikle sökülemeyecek PIC ler bulunduğunda bu PIC i sökmeden devre üzerindeyken programlamak gerekebilir. PAM üzerindeki 5 li tunik soket çıkışları bir ara kablo vasıtasıyla programlanacak PIC in bulunduğu devrenin ICSP giriş soketine bağlanır. MicroPro programlama yazılımından gönderilen program böylece PIC e yazdırılır. ICSP programlama yapılırken PAM üzerinde takılı PIC bulunmamasına dikkat edilmelidir ICD2 Soketi Microchip in devre üzeri hata ayıklama ve programlama cihazı olan ICD2 yi kullanabilmek için PAM üzerinde bulunan RC45 soketidir. Bu soket ICD2 ile uyumludur. ICD2 ile çalışırken 28 ve 40 pinli entegreler kullanılırken 3 lü header pin (J2) jumper i ICD(28-40) konumuna alınmalıdır. Çalışılan PIC 8, 14, 18 pinliyse jumper ICD(8-18) konumunda olmalıdır.

20 20 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu V DC Giriş Jakı MDS-P2 eğitim setine güç kaynağı bağlantısı için kullanılır. Eğitim seti çantasının içerisine yerleştirilen bu switch mod 12V DC güç kaynağının erkek giriş jakı set üzerine yeterli uzunlukta çıkarılmıştır. Kablo daha fazla çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Setin çantasının kapağı kapatılmadan önce mutlaka çıkarılması gerekmektedir. Aksi halde giriş jakı zarar görür. Girişe uygulanan gerilim LM7805 regülatörüyle 5V DC gerilime dönüştürülür Seri Porttan Programlama Giriş Soketi ve MAX232 MDS-P2 eğitim seti ile istenirse PC nin seri portundan programlama yapılabilir. USB/SERI seçme anahtarı SERI konumuna alınmalıdır. Set ile birlikte verilen RS232 ara kablosu DB9 soketine bağlanmalı, diğer ucu da PC nin COM portuna bağlanmalıdır. MAX232 entegresi PC nin COM portundaki yüksek gerilim seviyesini TTL gerilim seviyesine dönüştürmek için kullanılır USB Portundan Programlama Giriş soketi USB konnektörü, PAM modülü üzerindeki, yerleşik USB programlama devresine program kodlarını iletmek içindir. PC ile PAM arasındaki bağlantıyı yapabilmeniz için size verilen set içerisindeki bir tarafı erkek A tipi, diğer tarafı erkek B tipi USB kablosunu kullanmanız gerekir. USB kablonuzun dikdörtgen biçimli B tipli ucunu PAM Modülündeki USB konnektörüne diğer ucunu da bilgisayarınızda bulunan USB portlarından birine bağlayınız. PAM üzerinde yerleşik olarak bulunan ve soketler üzerine takılan bir PIC mikrodenetleyiciyi PC nin USB portundan programlayan devre yer almaktadır. Bu devre yardımı ile denemesi yapılacak olan PIC devre üzerinde programlandıktan hemen sonra otomatik olarak çalışır. PAM ın bu bölümünde 6 MHz lik kristal osilatör, 16F628A mikrodenetleyicisi, USB soketi ve FT232BM entegresi bulunmaktadır. 16F628A ve FT232BM entegresinin besleme gerilimi ana güç kaynağından değil, USB portundan sağlanmaktadır. Bu bir zorunluluktur. Çünkü, PC nin USB portundan belirli aralıklarla gönderilen kontrol sinyali USB portuna bağlı cihazın olup olmadığı kontrol edilir. Bağlı cihaz yoksa o port pasif duruma getirilir. Eğer bu entegreler ana güç kaynağından beslenseydi, PAM ın enerjisi ON/OFF anahtarıyla kesildiğinde programlama devresinin USB portuna bağlı olmadığı algılanarak bu port pasif duruma getirilecek ve micropro programı kilitlenecekti USB/SERI Seçme Anahtarı Eğitim seti üzerindeki PIC isteğe bağlı olarak USB porttan veya SERİ porttan programlanabilir. USB/SERİ Seçme anahtarı (SW1) SERİ konumuna alındığında ayrıca PAM ın sağ üst köşesindeki seri/usb programlama seçme jumperi (JP1) SERİ tarafına alınmalıdır Seri Programlama Seçme Jumper i USB/SERİ seçme anahtarı SERI konumuna alındıktan sonra ikinci olarak seri programlama seçme jumperi (JP1) de SERİ tarafına alınarak FT232 entegresine ve programlı 16F628A entegresine 5 V luk besleme gerilimi uygulanır. Eğitim seti üzerindeki PIC, bilgisayarın USB portundan programlanırken bu entegreler USB portunun 5V luk geriliminden beslenmektedir. Seri programlamaya geçildiğinde bu entegreleri beslemek amacıyla jumper konumu değiştirilmesi gerekmektedir FT232BM Entegresi FT232BM Entegresi USB port unun haberleşme protokolünü RS232C standardına çevirmekte kullanılır. USB portundan programlama yapılırken PC nin USB portu geriliminden, seri portundan programlama yapılırken de ana güç kaynağından beslenir MHz Kristal Osilatör Bu osilatör, programlama devresi üzerindeki FT232BM entegresinin ve programlı PIC16F628/A entegresinin çalışmasını sağlamaktadır.

21 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Programlı PIC16F628A Entegresi Tarafımızdan programlanarak monte edilen bu PIC mikrodenetleyici, FT232BM entegresinin çevirdiği kodlarını programlayacağınız PIC e ulaştırmak için kullanılır. Ayrıca PIC in programlanması için MCLR pin ine +13V luk bir gerilimi PIC in uygun ucuna yönlendirilmesini yapar. Programlanacak olan PIC e uygulanması gereken data ve clock girişleri de bu mikrodenetleyici vasıtasıyla yapılır. Tüm bu işleri PIC içerisindeki özel bir program yürütmektedir. ÖNEMLİ NOT! : PIC ANA modülü üzerinde bulunan PIC16F628A entegresini yerinden sökmeyiniz. Başka bir amaçla içerisine farklı bir program yüklemeyiniz! Aksi takdirde programlayıcınızı kullanamayabilirsiniz V DC Çıkış Pini DAC modülünün çalıştırılması için veya STEP motorun 12V ile çalıştırılması istendiğinde gerekli olan gerilimi almak için kullanılır. Bu pinlerden DAC modülüne bağlantı yapmak için 2 li bağlantı kablosu kullanılır. Vcc ve GND uçları pin yan tarafında belirtilmiştir. Polaritelere dikkat edilerek bağlantı yapılmalıdır PORT E Giriş/Çıkış Soketleri 16F877A, 18F452, 18F4550 gibi 40 pinli PIC lerde bulunan E portuna giriş veya çıkış yapılabilmesi için kullanılan 2x5 ve 1x5 pin header konektörleridir. 2x5 header pinlere bağlantı yapılabilmesi için 2x5 lik flat kablolar kullanılır. Bu durumda E0, E1, E2 pinleri aynı porta bağlanır. Eğer bu pinler farklı modüllerin veya portların pinlerine giriş/çıkış yapılmak istenirse 1x10 pin header konektöre 1 li, 2 li veya 4 lü bağlantı kabloları kullanılmalıdır PORT D Giriş/Çıkış Soketleri 16F877A, 18F452, 18F4550 gibi 40 pinli PIC lerde bulunan D portuna giriş veya çıkış yapılabilmesi için kullanılan 2x5 ve 1x10 pin header konektörleridir. 2x5 header pinlere bağlantı yapılabilmesi için 2x5 lik flat kablolar kullanılır. Bu durumda D0, D1.D6, D7 pinleri aynı porta bağlanır. Eğer bu pinler farklı modüllerin veya portların pinlerine giriş/çıkış yapılmak istenirse 1x10 pin header konektöre 1 li, 2 li veya 4 lü bağlantı kabloları kullanılmalıdır PORT C Giriş/Çıkış Soketleri 16F877A, 16F876A, 18F452, 18F4550 gibi 28 ve 40 pinli PIC lerde bulunan C portuna giriş veya çıkış yapılabilmesi için kullanılan 2x5 ve 1x10 pin header konektörleridir. 2x5 header pinlere bağlantı yapılabilmesi için 2x5 lik flat kablolar kullanılır. Bu durumda C0, C1.C6, C7 pinleri aynı porta bağlanır. Eğer bu pinler farklı modüllerin veya portların pinlerine giriş/çıkış yapılmak istenirse 1x10 pin header konektöre 2 li veya 4 lü bağlantı kabloları kullanılmalıdır. Şekil-3 : PAM üzerinde bulunan PORT Giriş/Çıkış konektörlerinin görünümü PORT B Giriş/Çıkış Soketleri 16F877A, 16F876A, 16F628A, 16F84A, 16F688, 16F819, 18F452, 18F4550 gibi 14, 18, 28 ve 40 pinli PIC lerde bulunan B portuna giriş veya çıkış yapılabilmesi için kullanılan 2x5 ve 1x10 pin header konektörleridir. 2x5 header pinlere bağlantı yapılabilmesi için 2x5 lik flat kablolar kullanılır. Bu durumda B0, B1.B6, B7 pinleri aynı porta bağlanır. Eğer bu pinler farklı modüllerin veya portların pinlerine giriş/çıkış yapılmak istenirse 1x10 pin header konektöre 1 li, 2 li veya 4 lü bağlantı kabloları kullanılmalıdır.

22 22 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu PORT A Giriş/Çıkış Soketleri 16F877A, 16F876A, 16F628A, 16F84A, 16F688, 16F819, 18F452, 18F4550 gibi 14, 18, 28 ve 40 pinli PIC lerde bulunan A portuna giriş veya çıkış yapılabilmesi için kullanılan 2x5 ve 1x10 pin header konektörleridir. 2x5 header pinlere bağlantı yapılabilmesi için 2x5 lik flat kablolar kullanılır. Bu durumda A0, A1.A6, A7 pinleri aynı porta bağlanır. Eğer bu pinler farklı modüllerin veya portların pinlerine giriş/çıkış yapılmak istenirse 1x10 pin header konektöre 1 li, 2 li veya 4 lü bağlantı kabloları kullanılmalıdır ON/OFF, Programlama ve Deneme gösterge LED leri ON/OFF LED i anahtar ON konumuna getirildiğinde yanar. Bu durumda PAM üzerinde enerji bulunduğu gözlenir. PAM üzerine PIC veya başka bir entegre takılırken/çıkarılırken ya da çalışmalar sona erince anahtar OFF konumuna getirildiğinde bu LED söner. Program LED i, bilgisayarınız ile PAM ın haberleştiğini görsel olarak belirten elemandır. USB kablosunu kartınıza her taktığınızda yanıp sönerek bilgisayarınızla FT232 nin haberleştiğinden emin olmanızı sağlar. PIC i programlama veya okuma esnasında bu LED yanıp-sönerek verileri PIC e gönderdiğini gösterir. PIC programlandıktan sonra sönük kalır. Deneme LED i programlama işlemi bittikten sonra yanık kalır ve deneme moduna geçildiğini gösterir. Programlama esnasında ise yanıp sönerek denem moduna geçişe hazırlanıldığını belirtir. ON/OFF anahtarı RESET butonu Power LED i Deneme LED i Reset Butonu PIC in çalışması esnasında reset yapmak için kullanılır. PAM üzerindeki sokete bağlanan 8, 14, 18, 28 ve 40 pinli PIC lerin MCLR pinine 10K dirençle pull-up yapılarak bağlanmıştır. Butona basılınca MCLR pini 0V a çekilerek PIC i resetler ON/OFF anahtarı Programlama LED i PAM modülüne verilen enerjiyi bağlamak veya kesmek bu anahtar kullanılır. PIC i programlama esnasında bu anahtar ON konumunda bulunmalıdır. MDS-P2 seti ile çalışmalar bittiğinde mutlaka OFF durumuna alınarak ON/OFF LED'inin söndüğünden emin olunmalıdır. Aksi halde devrede fazla akım çeken step motor, kayan yazı gibi modüller çok uzun çalıştırılarak hem enerji kaybına hem de güç kaynağının aşırı ısınmasına sebep olunur PIC Ana Modülü Soketleri ve Port Çıkışlarının Şeması Programlama ve deneme yapacağınız PIC in giriş veya çıkış verilerini diğer yardımcı modüllere aktarabilmek amacıyla PAM üzerine yerleştirilmiş erkek 2x5 header pinler bulunmaktadır. Bu header konektörlerin 9 ve 10 numaralı uçları PAM dan 5V luk gerilim sağlamak amacıyla kullanılır. 9 numaralı uç GND ye 10 numaralı uçlar 5V a bağlıdır. MDS-P2 eğitim setinde yapılacak olan uygulamalarda bu konektörlere PIC lerin hangi pinlerinden giriş/çıkış yapılacağını bilmeniz çok önemlidir. PAM üzerindeki portların ne şekilde yapıldığını anlamak için Şekil-4 ü iyice incelemenizi tavsiye ederiz. Şekil-4 de elektriksel devredeki karmaşıklığı önlemek amacıyla 8 li veri yolu ile bağlanacak noktaların arasına veri yolu çizgisi ile belirtilmiştir ve normal bağlantı çizgisinden daha kalın olarak görülmektedir. Bir portun uçlarından 2x5 li header konektör uçlarına hangilerinin bağlandığı üzerinde yazılmıştır. PIC mikrodenetleyicilerde aynı pin sayısına sahip olanlarda pin uyumluluğu vardır. Örneğin 18 pinli soket üzerine 16F648A, 16F628A, 16F84A, 16F88, 16F819 gibi tüm 18 pinli PIC ler programlanabilir ve

23 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 23 denenebilir. Aynı şekilde 40 pinli soket üzerinde 16F877, 18F452, 18F4550 ve diğer 40 pinli PIC ler programlanabilir ve denenebilir. Diğer pinlerde de bu uyumluluk bulunmaktadır. PIC Ana modülünün USB ve SERİ porttan programlama devresinin ayrıntılı şeması şekil-4 de karmaşıklığı önlemek amacıyla verilmemiştir. PAM devresinin bu kısmının verilmemesi PIC programlayıcının bu seti kullanabilmesini engellemeyecektir. Kullanıcı için önemli olan bilgi hangi port uçlarının PAM üzerinde nereye bağlı olduğudur. Şekil-4: PIC Ana Modülünün deneme soket çıkışlarının Port çıkış konektörlerine bağlantısını gösteren şema. 5. PROGRAMLAYICININ HAZIRLANMASI MDS-P2 eğitim setinin üzerindeki uygun soketlerden birisine takılan PIC i programlamak için PC nizde yüklü olan bazı programlar bulunması gerekir. Bu programlar Windows işletim sistemi altında çalıştığından bilgisayarınıza WIN98/XP/ME/Vista/7 versiyonlarından birisi yüklü olmalıdır ve kullanımını orta düzeyde bilmeniz gerekmektedir. Bir programlama dili kullanarak yazdığınız programları derleyebilmek için PIC Assembly,Pic Basic Pro, JAL, PIC C derleyicilerinden en az birine sahip olmanız ve bu programları kullanabildiğinizi kabul ediyoruz. Bu programlardan JAL ve PIC Assembly (MPLAB) ücretsiz programlardır. CD nizde bu programlar yer almaktadır. Kullandığınız derleyici ile.hex koduna dönüştürdüğünü makine kodlarını PIC e bilgisayarınızın USB portundan PIC e gönderebilmek için MicroPro yükleme programı da bilgisayarınızda kurulu olmalıdır. Ayrıca USB port ile haberleşmeyi sağlayan FT232BL entegresinin bilgisayarınızla haberleşmesi için CDM20812.rar adındaki sürücü dosyasını bilgisayarınıza yüklemelisiniz. Bu programların yüklenmesini, kurulumunu ve kullanılmasını bu bölümde vereceğiz. Bu programların tamamı kart ile verilen CD nin içerisinde yer almaktadır. İsterseniz adlı internet sitemizden de yeni versiyonlarını indirebilirsiniz. PIC programlamak için kullanacağınız arayüz programını (micropro) ve FTDI entegresinin sürücü dosyasının nasıl kurulacağı aşağıda adım adım açıklanmıştır FT232BL Entegre Sürücüsü Yazılımının Kurulması PAM üzerinde 32 pinli yüzey montajlı entegre FT232BL entegresidir. Bu entegre Bilgisayarınızın USB portundan aldığı verileri seri iletişim protokülüne çevirme işlemini yapmaktadır. Bu çevrim işlemini yapabilmesi için FT232BL entegresinin sürücü dosyası bilgisayara uygun biçimde kurulması gerekir. Chip in üreticisi olan FTDI şirketinin Virtual Com Port (VCP) Drivers adını verdiği bu sürücü program, bilgisayarınızdaki USB portunu ilave bir COM port gibi görülmesini sağlar. Bu program set ile birlikte verilen CD nin içerisinde MICROCHIP_PIC

24 24 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu klasörünün altındaki SURUCU_ARAYUZ klasöründe bulunmaktadır. Sıkıştırılmış dosya biçiminde bulunan bu programın adı CDM20812.rar dir. Windows işletim sisteminin aşağıda adları verilen versiyonlarında kullanılabilmektedir: Windows 2000, Windows XP, Windows Server 2003, Windows Vista, Windows Server 2008, Windows 7, Windows Server 2008 R2 CDM20812.zip dosyası görüldüğü gibi günümüzde en çok kullanılan Windows versiyonlarını (32 ve 64 bit) desteklemektedir. Şayet belirtilen versiyonlar dışında (Windows 89, ME gibi..) daha eski versiyonlarda kurulum yapmak isteniyorsa, linki verilen internet sitesine girerek te uygun sürücü dosyasını indirebilirsiniz. Biz burada Windows un en yaygın kullanılan Win 7 ve Win XP versiyonunun kurulumunu vereceğiz. Şayet bilgisayarınıza Windows 7 işletim sistemi yüklü ve internete bağlıysanız, donanımınızı bilgisayarın USB portuna bağladığınızda Win 7 otomatik olarak windows update Web sitesine bağlanarak sizin donanımınız için uygun olan sürücüyü bulup, kurulumunu yapacaktır. Otomatik kurulum gerçekleştiyse bundan sonra kurulum için anlatılanlardan hiçbirisini yapmanıza gerek yoktur. İnternete bağlı değilseniz veya uygun sürücü bulunamadıysa WIN 7 kurulum için anlatılanları uygulamanız gerekmektedir. 1. İlk olarak yapılacak işlem : MDS-P2 seti ile birlikte verilen CD içerisinde aşağıda klasör yolu verilen MICROCHIP_PIC/SURUCU_ARAYUZ/CDM20812.rar adlı sıkıştırılmış dosyayı hard diskinize kopyaladıktan sonra, uygun bir açma programıyla açınız. 2. MDS-P2 eğitim setinizi USB kablosuyla bilgisayarınızdaki boş bir USB portuna bağlayınız. WIN 7 versiyonunda kurulum Windows Başlat butonundan Denetim masası nı seçiniz. WIN XP versiyonunda kurulum Donanımınızı PC ye bağladığınızda Windows ekranının sağ alt köşesinde Yeni donanım bulundu mesajı kısa bir süre görülecektir. Daha sonra da Yeni donanım bulma sihirbazı açılacaktır. 3 Denetim masası penceresinden Donanım ve Ses i seçiniz. Yeni donanım bulma sihirbazı ekranı açılınca, Hayır bu kez değil i seçip İleri düğmesine tıklayınız. 4

25 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 25 Sonraki pencereden Aygıt Yöneticisi ni seçiniz. Listeden ya da belirli konumdan yükle yi seçip, İleri düğmesine tıklayınız. 5 Aygıt yönetici penceresi içerisinde Diğer aygıtlar altında sürücü yüklenmediğine ve problemin varlığını işaret eden sarı renkli soru işaretiyle uyarı verilmektedir. Bilgisayarınızda sürücü yazılımının aranacağı klasörü belirlemeniz gerekmektedir. Gözat.. ı seçerek CDM20812.rar dosyası açtığınız klasörü seçiniz. Daha sonra da İleri yi tıklayınız. 6 USB < - - > Serial üzerine gelerek sağ tıklayarak aşağıda görülen menüyü açınız, açılan pencereden Sürücü Yazılımını Güncelleştir i seçiniz. WinXP eğer Microsoft WHQL sertifikası olmayan sürücü yazılımlarını kurarken uyarı yap biçiminde konfigure edilmişse aşağıdaki ekran gelir. Devam Et düğmesine tıklayarak kuruluma başlayınız. 7

26 26 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Yazılım güncelleştirme penceresi açılınca, otomatik mi yoksa manuel mi? Arama yapılacağı sorulmaktadır. Sürücü yazılımı için bilgisayarımı tara yı seçiniz. WinXP gerekli sürücüsü dosyalarını yüklerken aşağıdaki ekran gelecektir. Bu süre içerisinde bekleyiniz. 8 Bilgisayarınızda sürücü yazılımının aranacağı klasörü belirlemek için, Gözat.. ı seçerek CDM20812.rar dosyasını açıtığınız klasörü seçiniz. Daha sonra da İleri yi tıklayınız. Sürücü yazılımının kurulumu bitince başarıyla güncellendiğine dair pencere görülecektir. Kapat düğmesine tıkladığınızda kurulumun ilk etabını tamamlanmış olacaktır Sürücü yazılımı kurulurken bir süre aşağıdaki ekran görülecektir. Bu süre içerisinde bekleyiniz. Aygıt Yöneticisi penceresini şu anda açıp bakacak olursanız Diğer aygıtlar ın altında hala sarı uyarı bulunan bir donanımın bulunduğu görülecektir. Ancak Evrensel Seri Veri Yolu Denetleyicileri altında yeni bir USB eklentisi USB Serial Converter eklenmiştir. Bu kurulan sürücünün şimdilik bus kontrol kısmının yüklendiğini göstermektedir. 11 Sürücü yazılımının kurulumu bitince başarıyla güncellendiğine dair pencere görülecektir. Kapat düğmesine tıklayarak Aygıt yöneticisine tekrar dönünüz. Yeni donanım bulundu sihirbazı otomatik olarak yeniden açılacaktır. Yüklemenin Sanal Com port (VCP) kısmının tamamlanması için son 5 adımın aynen tekrarı gerekmektedir.

27 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Aygıt Yöneticisi penceresinde Diğer aygıtlar ın altında hala sarı uyarı bulunan bir donanımın bulunduğu görülecektir. Ancak Evrensel Seri Veri Yolu Denetleyicileri altında yeni bir USB eklentisi USB Serial Converter eklenmiştir. Bu kurulan sürücünün şimdilik bus kontrol kısmının yüklendiğini göstermektedir. Yüklemenin Sanal Com port (VCP) kısmının tamamlanması için son 5 adımın aynen tekrarı gerekmektedir. USB Serial Port üzerine sağ tıklayarak açılan menüden Sürücü yazılımını güncelleştir i seçiniz. Listeden ya da belirli konumdan yükle yi seçip, İleri düğmesine tıklayınız. Sürücü yazılımı için bilgisayarımı tara seçiniz. Bilgisayarınızda sürücü yazılımının aranacağı klasörü belirlemeniz gerekmektedir. Gözat.. ı seçerek CDM20812.rar dosyasını açtığınız klasör adresini seçiniz. Daha sonra da İleri yi tıklayınız. 13

28 28 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Sürücü yazılımının bulunduğu klasörü belirleyip, İleri ye tıklayınız. WinXP eğer Microsoft WHQL sertifikası olmayan sürücü yazılımlarını kurarken uyarı yap biçiminde konfigure edilmişse aşağıdaki ekran gelir. Devam Et düğmesine tıklayarak kuruluma başlayınız. 14 Windows 7, gerekli sürücü dosyalarını yüklerken aşağıdaki ekran gelecektir. Bu süre içerisinde bekleyiniz. WinXP, gerekli sürücü dosyalarını yüklerken aşağıdaki ekran gelecektir. Bu süre içerisinde bekleyiniz. 15 Kurulum bitince işlemin tamamlandığını gösteren pencere açılacaktır. Bu ekrana dikkat ederseniz bir com portun (örnekte COM3) donanıma atandığı görülmektedir. Kapat düğmesine tıklayarak Aygıt yöneticisine tekrar dönünüz. Sürücü yazılımının kurulumu bitince başarıyla güncellendiğine dair pencere görülecektir. Kapat düğmesine tıkladığınızda kurulumun ilk etabını tamamlanmış olacaktır. 16

29 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Bu defa USB Serial Port diğer aygıtlar altında değil, Bağlantı noktaları (COM ve LPT) altında bulunmaktadır ve bilgisayara bağlı olan donanımınızın COM3 portunda kullanılmak üzere hazırdır. Aşağıda görülen ekran doğru bir kurulumu göstermektedir. NOT: Bilgisayara kurulan donanımlar her zaman COM3 e kurulmazlar. Kurulum sihirbazı programı PC deki önceki kayıtları göz önüne alarak boş olan bir sonraki COM portu atama yapar. Eğer Aygıt yöneticisi ni açarak inceleyecek olursanız, bu defa USB Serial Port diğer aygıtlar altında değil, Bağlantı noktaları (COM ve LPT) altında bulunmaktadır ve bilgisayara bağlı olan donanımınızın COM3 portunda kullanılmak üzere hazırdır. Aşağıda görülen ekran doğru bir kurulumu göstermektedir. NOT: Bilgisayara kurulan donanımlar her zaman COM3 e kurulmazlar. Kurulum sihirbazı programı PC deki önceki kayıtları göz önüne alarak boş olan bir sonraki COM portu atama yapar. 18 Şimdi yukarıda yapılan işlemlerle, PIC leri programlayacağımız micropro adlı programda port numarası olarak tanımlayacağımız COM port numarasını (bizim örneğimizde 3) belirledik. Şayet unutacak olursanız, donanımınız PC ye bağlıyken Aygıt yöneticisini tekrar açarak hangi portun sanal COM port olarak atandığına bakabilirsiniz. Şimdi yukarıda yapılan işlemlerle, PIC leri programlayacağımız micropro adlı programda port numarası olarak tanımlayacağımız COM port numarasını (bizim örneğimizde 3) belirledik. Şayet unutacak olursanız, donanımınız PC ye bağlıyken Aygıt yöneticisini tekrar açarak hangi portun sanal COM port olarak atandığına bakabilirsiniz MicroPro un Kurulması MicroPro, kullandığınız derleyicilerden birisi ile (örneğin assembly, PicBasic Pro, CCS C ) makine kodlarına dönüştürdüğünüz kaynak programınızı bilgisayarınızın USB portundan, programlama donanımı üzerine takılmış olan PIC e yüklenmesini gerçekleştirmek için kullanılan bir arayüz programıdır. Programın kurulumu çok kolaydır ve aşağıda verilmiştir. 1- Set ile birlikte verilen CD içerisinde MICROCHIP_PIC/SURUCU_ARAYUZ/Micropro26.rar klasör yolu içerisindeki sıkıştırılmış biçimde bulunan micropro.rar dosyasını sabit diskinizde uygun bir yere kopyalayınız. 2- Sabit diskinize kopyaladığınız MicroPro26.rar dosyasını uygun sıkıştırma programı (WinRAR veya WinZIP) kullanarak bir klasöre açınız. 3- Klasör içerisinde 3 tane dosya bulunacaktır. Micropro26.exe bu programı çalıştırmak için kullanacağınız uygulama dosyasıdır. Micropro26 programını daha kolay bularak çalıştırmak amacıyla bir kısayolu oluşturup, masaüstüne kopyalayabilirsiniz. 4- Programı çalıştırmak için sırasıyla MicroPro26 kısayolu simgesine tıkladığınızda aşağıdaki MicroPro26 ekranı karşınıza çıkacaktır.

30 30 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Hex editörü Seçilen entegrenin Sokete yerleştirme durumunun görünümü Hex dosyası yükleme, kayıt etme, yenileme işlemlerini buradan Entegreye Yazma, Yazılanı Okuma, Silme, Doğrulama İşlemleri buradan Yapılır. Kullandığınız PIC i buradan seçiniz. Şekil-5: MicroPro programının görünüşü ve simgelerle yapılabilen işlemler. Şekil 5 de görüldüğü gibi programlama yapabilmeniz için gerekli olan bir çok işlemi MicroPro ekranında bulunan menü seçeneklerinden yapabildiğiniz gibi şekilde gösterilen simgelere tıklamak suretiyle daha kısa yoldan yapılabilirsiniz MicroPro nun Kullanılması Micropro da da diğer Windows programlarında olduğu gibi komutlar menü çubuğu üzerindeki açılır menüler altından çalıştırılır. Bir menü açıldıktan sonra komutlardan birisi üzerine tıklandığında çalıştırılır. Aynı Windows ta olduğu gibi komutlar farklı biçimde çalıştırılması sağlanmıştır. Örneğin dosya yüklemek için kullanılan Load komutunu Ctrl+L tuşlarına birlikte basmak suretiyle de çalıştırılabildiği gibi programın alt bölümünde bulunan Load butonuna tıklayarak da yapılabilir. Şimdi menü satırında bulunan File, Programmer ve Options açılır menülerini ve bazı işlemleri kolayca yapmaya yarayan butonları ayrıntılı olarak inceleyelim File Menüsü Bu menüden yükleme (Load), kopyalama (Save), başka bir dosyayla birleştirme (Merge), yenileme (Refresh), ekranı temizleme (Clear) gibi işlemler yapılabilir.

31 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 31 Şekil-6: MicroPro açılır menüsü ve aynı komutların çalıştırılabileceği butonlar. Load: Bu seçenek veya Load butonu PIC e yazdırılacak olan programı yüklemek için kullanılır. Save: Bu seçenek veya buton ekranda bulunan HEX program kodlarıyla birlikte sigorta (FUSE) ve EEPROM bellekte bulunan verileri dosya olarak kopyalamak için kullanılır. Merge: MicroPro ya yüklenmiş bir program verilerine başka bir program verileriyle birleştirmek için kullanılır. Yeni program verileri boş veri adreslerine yüklenir. Boş olmayan adreslerdeki veriler değiştirilmeden bırakılır. Örnek olarak, bu özellik bootloader ve program verilerinin birleştirilmesi için kullanılabilir. Refresh: Bu seçenek veya Refresh butonu program belleğindeki dosyanın yeniden yüklenmesini sağlar. Clear: Bu seçenek program belleğindeki verileri siler ve ekranı boşaltır. Programmer: Bu seçenek elinizde bulunan programlayıcı software i seçmeniz için kullanılır. Örneğin K149-A programlayıcınız varsa K149-A seçmelisiniz. PAM üzerindeki programlayıcı K182 versiyonu olduğundan K182 seçmelisiniz. Bu işlem normal olarak MicroPro açıkken programlayıcıyı (PAM) bilgisayarınıza bağladığınızda otomatik olarak seçilir. Port: Bu seçenekle COM port seçimini değiştirebilmek için bir iletişim penceresi açılır. Seri port MicroPro ekranının sol alt köşesindeki COMx yazısı üzerine çift tıklamak suretiyle de yapılabilir. COM port seçimi doğru yapıldıysa açılan pencerede COM kelimesinin hemen yanında numarası da görülecektir. Port seçimi doğru yapılmadığında COMx görülecek ve hata mesajı görüntülenecektir. Bazen COM port doğru seçilmiş görülse bile program donanımı bulamayabilir. Bu durumda iletişim penceresinde görülen portta başka bir donanım bağlı olabilir. Örneğin pencerede görüldüğü halde siz donanımı COM2 ye bağlamış olabilirsiniz. Turn Serial Off: MicroPro programı kapatılmadan seri portu başka bir donanımın kullanılabilmesi için seri portu serbest bırakmak için kullanılır. Recent Files: Bu seçenek listede bulunan en son kullanılan programlardan bir tanesini yüklemek için kullanılır. MPLAB: MPLAB seçildiğinde start ve path olarak iki seçim yapılabilir. MicroPro ekranından MPLAB programını çalıştırmak için Start seçilir. Path ise MPLAB programının klasör yolunu (path) belirlemek için kullanılır Programmer Menüsü Bu menüde ise PIC i programlama, okuma, karşılaştırma, silme, sigortaları belirleme ve osilatör seçme işlemleri yapılmaktadır. Bu işlemler aşağıda görüldüğü MicroPro ekranından da yapılabilir. Şekil-7: MicroPro açılır menüsü ve aynı komutların çalıştırılabileceği butonlar.

32 32 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Program: Micropro belleğine yüklenmiş olan program kodlarını PIC e yüklenmesi için USB portuna gönderir. NOT: Micropro nun bazı versiyonlarında seri porta gönderir (Örneğin K149A versiyonu hem seri hem de USB portundan programlama yapabilmektedir.) Read: Chip selector listesinden uygun PIC seçildikten sonra read butonuna tıklandığında PIC te yazılı olan program okunur ve MicroPro ekranında görüntüler. İstenirse bu kodlar kaydedilebilir. Eğer PIC kod korumalı (code protected) ise ekranda 0000 verileri görüntülenir. Verify: Chip selector listesinden uygun chip seçildikten sonra verify read butonuna tıklandığında PIC te yazılı olan program ile MicroPro ekranındaki program karşılaştırır. Karşılaştırma neticesinde hatalar varsa bu bir pencere içerisinde görüntülenir. Blank: Menüden blank seçildiğinde veya blank butonuna tıklandığında şekil 8-A daki pencere açılır. Erase Check seçilirse donanım üzerindeki sokete takılı bulunan PIC in boş olup olmadığını kontrol eder, şekil 8- B deki gibi pencerede silinmiş ve silinmemiş olan yerleri belirtir. Erase chip seçilirse PIC içerisindeki kodları siler, şekil 8-C deki gibi silindiğini belirten pencere görülür. Silinmiş bir PIC tekrar okunduğunda ekranda görülen veriler 3FFF dir. A B C Şekil-8: Erase komutu çalıştırıldığında açılan pencere (A), Erase check seçildiğinde (B), Erase chip seçildiğinde açılan mesaj kutuları (C). OSCAL : Bazı PIC lerde dahili osilatör bulunmaktadır, örneğin PIC 16F675. Bu osilatör aktif yapılarak harici bir osilatör elemanlarından tasarruf edilmektedir. Dahili osilatörün ürettiği sinyalin frekansı chip ten chip e çok az da olsa farklılık göstermektedir. Bu nedenle kalibrasyonu sağlamak için PIC in içerisinde özel bir adres içerisine kalibrasyon verisi yazılmak suretiyle osilatöre donanımsal olarak müdahale edilerek istenen frekansta osilasyon sağlanır. OSCAL seçeneğin silinmesi veya yeniden yazılması için kullanılır. Normal olarak bu tip PIC lere üretim esnasında yazılan OSCAL değeri kesinlikle değiştirilmemesi gerekir. Aksi takdirde PIC gerekli tam doğru osilasyon frekansı ile çalışmaz. Bu değerin doğruluğundan şüphe edilmesi durumunda müdahale edilebilir. Bu seçenek sadece seçilen chip in bu özelliği varsa aktif olur. Üzerine tıklandığında şekil 9 daki pencere açılarak değiştirilmesine izin verir. Şekil-9: OSCAL değerinin değiştirilebileceği pencere. Şekil 9 da PIC16F675 entegresinin OSCAL değeri görülmektedir. Bu değer programlayıcıya takılan başka bir PIC16F675 de farklı olabilir. Kesinlikle değiştirilmemelidir. Cancel: Bu seçenekle gerçekleştirilmekte olan tüm Micropro işlemlerini durdurur. Aynı işlem ekranın sağ alt köşesindeki butonla da yapılabilir. Reset Vector: Bu seçenek F serisi bazı PIC lerde reset vektör adı verilen adrese veri yazmak için veya okumak için kullanılır. Reset vektörüne yazılamayacak PIC lerde bu seçenek aktif değildir. Bu konuda detaylı bilgi için ilgili PIC in datasheet ine bakınız.

33 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 33 Reset programmer: Bu seçenek programlayıcı soketine yakılı olan PIC in MCLR ucunu 200 ms süreyle 0V (Low) yapar. Bu PIC in reset yapmasına neden olur. Eğer reset işlemi başarılı olduysa Micropro programında Board connected mesajı görülür. Fuses: Bu seçenek PIC lerin sigorta (fuse) olarak adlandırılan bazı donanımsal özelliklerinin belirlenmesinde kullanılır. PIC programlandığında bu sigorta bilgileri PIC in bu iş için ayrılmış özel adreslerine yazılır. Fuse seçenekleri, osilatör tipi, watchdog timer ın açık veya kapalı tutulması, power-up timer ın aktif veya pasif durumda oluşu gibi donanımsal bilgileri içerir. Sigorta seçeneklerinin neler olduğu PIC ten PIC e değişir. Bu nedenle kullanılan PIC in datasheet i veya bu konuda hazırlanmış kitaplara başvurmanız tavsiye edilir. Sigorta verileri kaynak program içerisinde yazılmadığında, PIC i programlamak için program butonuna tıklandığında şekil 10 daki uyarı penceresi gelir. Bu pencerede, sigortaların default (programın belirlediği değerler) değerlere ayarlandığını, bu değerleri değiştirip değiştirmek istemediğiniz sorulur. Programlamaya başlamadan önce bu değerleri kendi seçiminize göre ayarlamak istiyorsanız YES butonuna basmanız gerekir. Programın kabul ettiği değerlerin aynen yazılmasını isterseniz NO butonuna basmanız gerekir. Şekil-10: Sigorta verileri kaynak program içerisinde yazılmadığında çıkan mesaj penceresi. Sigorta değerlerini kaynak program içerisinde yazdıysanız şekil 10 daki pencere ekrana gelmeden direkt olarak programlamaya geçilecektir. PIC16F628A chip inin sigorta verilerinin ne olduğunu şekil 11 i örnek vererek inceleyelim: Bu penceredeki disable konfigürasyon bilgisinin pasif durumda, enable ise aktif durumda olacağını belirler. Oscillator liste kutusunu açtığınızda seçilen PIC e bağlanabilecek osilatör seçenekleri listelenir. Uygun osilatör üzerine tıklanarak seçim yapılır Options Menüsü Şekil-11: PIC16F628A nın sigorta verilerinin belirlendiği pencere. Bu menüde kullanılan seçeneklerin birkaçı kullanıcının seçimine bağlı olarak aktif veya pasif yapılabilecek seçeneklerdir. Örneğin Ignore blank check, Auto update Files, Auto program bunlardan bazılarıdır. Bu seçeneklerin aktif veya pasif olduğunu göz ile seçmek biraz zordur. Bunun için seçeneklerin solunda bulunan simgelere bakınız. Simge görünümü gömülü biçimdeyse seçenek aktif, simge normal görünümde ise pasiftir. Şekil-12: Option menüsü seçenekleri.

34 34 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Edit HEX Code: MicroPro ekranında listenen HEX dosyasının verilerini başka bir hexadesimal değer ile değiştirmek için kullanılır. Değiştirilmek istenen program, EEPROM belleğindeki istenen bir adres üzerine çift tıklayarak da değiştirme işlemi yapılabilir. Edit Chip List: Chip select kutusunda listelenen PIC lerin sayısını azaltmak için kullanılır. Örneğin sık çalışmadığınız PIC leri listeden kaldırarak kullanılacak olan PIC i arama işlemi kolaylaştırmak için kullanılabilir. Edit Chip List seçildiğinde Chip Editor adında bir pencere açılır. Bu pencerede Y ile işaretli PIC ler Chip select kutunda listelenir. Seçimi Y de N ye çevirmek için harfin üzerine çift tıklayınız. Fuse value: Bu seçenek sigorta verilerinin karşılığı olan heksadesimal sayıyı görmeyi sağlar. Calibration Word: Bu seçenek PIC in calibration word (kalibrasyon kelimesi) değerini görmenizi sağlar. Bu değerin ne olduğunu doğru olarak görmek için ilk olarak PIC i okuyarak (Read) kalibrasyon verisinin MicroPro belleğine yüklemiş olmalısınız. Her PIC te kalibrasyon verisi bulunmayabilir, örneğin PIC16F688, PIC16F628A. Donanımınız üzerindeki herhangi bir PIC ten okuyabilmenize rağmen bu değer hiçbirşey ifade etmez. Kalibrasyon verileri 0x2008 ve 0x2009 adreslerinden okunur. Read Chip Info: Bu seçenekle PIC in kimlik bilgileri (ID-Identification Data) ve versiyonu okunur. Kimlik bilgisi (Chip ID) PIC e yazma veya okuma yapmadan önce programın okuması gereken bir heksadesimal değerdir. Bazen datasheet lerde PIC lerin ID si verilmediği durumda kolayca bulmak için kullanılabilir. 16F84 serisi gibi bazı PIC lerin kimlik verisi bulunmadığını hatırlatmalıyız. Ignore Blank Check: Bu seçenek aktif ise programlama işlemi başlatıldığında PIC in boş olup olmadığını kontrol etme (Blank check) işlemi atlanır. Böylece otomatik programlama (Auto program) modu seçildiyse zamandan tasarruf edilmiş olur. Eğer FLASH tipi olmayan PIC leri programlarken sorun çıkarabilir. Çünkü bu tip PIC ler programlayıcı tarafından silinemezler. Fly Window: Bu seçenek Micropro nun ana penceresini minimize ederek şekil 13 deki gibi iki butonlu (program ve Verify) duruma getirir ve çalışan başka bir Windows programının istenilen bir yerinde asılı kalır. Bu işlem kodlarınızı MPLAB ile yazarken oldukça kullanışlıdır. ASM kodlarını derledikten sonra asılı pencere (Fly window) üzerindeki program butonuna tıkladığınızda donanımınız üzerindeki PIC programlanmaya hemen başlar. Fly window penceresinden eski açık duruma geçmek için sağ üst köşedeki kapat düğmesine tıklanır. Şekil-13: MicroPro nun Fly window penceresi. Programın bu fonksiyonunu doğru kullanabilmek için Micropro ya kullanılacak HEX kod bir defa yüklenmiş ve uygun PIC seçilmiş bulunmalıdır. Örneğin MPLAB da halihazırda kullandığınız LEDFlash.asm adında bir projeniz olsun ve siz de derleme sonunda LEDflash.hex adlı dosyayı elde etmiş olun. Bu dosyayı bir defa micropro ya yüklemeniz gerekir. Daha sonra asılı micropro penceresindeki Program butonuna tıkladığınızda micropro belleğine yüklü hex dosyayı kontrol eder (örneğimizde LEDflash.hex). Eğer bellekteki program hard diskte bulunan programdan eskiyse otomatik olarak yeni olan micropro belleğine yüklenir ve daha sonra PIC programlanmaya başlar. Auto Update Files: Bu seçenek aktifse, program butonuna bastığınızda bellekteki programın değiştirilip değiştirilmediği kontrol edilir. Değişiklik varsa hard diskteki yeni dosya yüklendikten sonra programlama işlemine geçilir. Seçeneğin aktif edilmemesi durumunda hex dosyasında değişiklik yapılmış olsa bile ekranda hangi program varsa o PIC e yazdırılır. ICSP Mode: Bu seçenek programlayıcınızın ICSP portundan programlama yapmanızı sağlar. M-PIC ana modülü üzerindeki programlayıcı devresi ICSP fonksiyonu sahip olmasına rağmen kart üzerine konnektörü bulunmamaktadır. Eğer harici bir devre üzerindeki (Örneğin Extra PIC modülü) bir PIC programlanmak istenirse kart üzerinde bu gibi işlemle için monte edilmiş precission pinler vardır. Bu pinlere takılacak jumper teli ile harici devre üzerindeki PIC i sökmeden devre üzerinde programlama yapılabilir. Ancak aşağıda sıraladığımız önemli noktalara dikkat edilmediği takdirde ICSP programlamada problemlerle karşılaşılacaktır.

35 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 35 Programlama pinlerine yüksek kapasiteli kondansatör bağlı olması, Çok uzun programlama kablosu kullanılması, Programlama esnasında MCLR pininin programlayıcının gönderdiği 13V ile beslenememesi, Vcc geriliminin programlayıcı tarafından kontrol edilememesi. Eğer listelenen bu problemlerden birisi ile karşılaşırsa PIC in takılı olduğu kart üzerinde programlama uçlarını karttaki diğer bağlantılardan ayırmanız gerekebilir. Auto program: Micropro programında sadece bir butona tıklamak suretiyle programlayıcının soketine arka arkaya takılan PIC leri otomatik olarak programlanmasını sağlar. Bu seçenek aktif yapıldığında micropro soket üzerine takılan PIC i otomatik olarak bulur ve programlamaya, ardında da doğrulamaya (verify) başlar. PIC in programlanması bittikten sonra bir sonra takılacak PIC i programlamak için bekler. Bu bekleme esnasında Waiting for chip removal mesajı ekranda görülür. Yeni chip sokete takıldıktan sonra ekrana çıkan pencerede YES butonuna tıklanınca programlamaya tekrar başlar. Ardı ardına PIC programlama işlemi bittikten sonra bu moddan çıkmak için CANCEL butonuna tıklanır. Programlama esnasında bir hatayla karşılaşılırsa otomatik programlama modu kesilir. Eğer programlamadan önce PIC in boş olup olmadığı ile ilgilenmiyorsanız otomatik programlama moduna geçmeden önce Ignore Blank Check seçeneğini aktif duruma getirmelisiniz. Call Program Options: Bazı PIC lerin dahili osilatörünün kalibrasyon değeri ve bandgab kalibrasyon değeri bulunmaktadır. Bu değerler yeni bir PIC üretildiğinde fabrikasyon olarak PIC in en son adresine yazılmıştır ve yeni bir kod yazıldığında kod silinmeden aynen korunması gerekir. Şekil 14 de bu seçenek seçildiğinde çıkan pencere görülmektedir. Bu pencereden 3 farklı seçenekle işlem yapılabilir. Şekil-14: Call Program seçenekleri. Message Prompt: Bu seçenek aktif yapıldığında OSCAL ve bandgap değerleri programlayıcı soketindeki PIC ten okunacak ve micropro ya yüklenmiş olan HEX dosyasındaki değer ile karşılaştırılacaktır. Eğer değerler arasında fark varsa programlama başlamadan önce bir uyarı mesajı (Message Prompt) iletişim penceresi ekranda görülecektir. Insert Original Into File: Bu seçenek aktif yapıldığında OSCAL ve bandgap değerleri programlayıcı soketindeki PIC ten okunacak ve micropro belleğine yüklenmiş olan HEX dosyası içerisindeki özel adrese yerleştirecektir. Böylece bellekteki orijinal HEX dosyanız bozulmadan PIC ten okunan OSCAL değerleri ile birleştirilmiş olacaktır. Use File: Bu seçenek aktif yapıldığında micropro belleğindeki HEX programın içerisindeki OSCAL ve bandgap değerleri ne ise aynen PIC e yazdırılacaktır. EEPROM Override: EEPROM belleğe yazılan HEX kodlar 0x00 byte lık veri alanlarıyla ayrılarak her satıra 8 byte veya 16 byte veri gelecek biçimde yazılabilir. Genellikle 14 bit çekirdeğe sahip 16F87x ailesi gibi PIC lerde her satıra 8 byte formatında yazılır. Bu yazım formatı biçimi 16 bit çekirdeğe sahip (örn. 18F452 gibi) PIC lerde de aynı biçimde görülür. MicroPro bu formatlar arasında herhangi bir ayrım yapmaksızın seçilen PIC in tipine göre verileri sadece yükler. Ancak bu durumda 0x00 byte lık veri aralıkları bırakılarak EEPROM a yükleme yapılmasına neden olur. Eğer bu seçenek aktif yapılıysa 16 byte formatında veriler arasında 0x00 byte lık boşluklar bırakılmadan yazılması sağlanmış olur. Bu seçeneğin seçim durumunda değişiklik yapıldığında EEPROM verileri yeniden yüklemesine neden olur.

36 36 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 5.4. MicroPro İle PIC Programlama Uygulaması Bu bölümde herhangi bir derleyici kullanılarak elde edilen bir HEX dosyasının Micropro kullanılarak nasıl kullanılacağı ile ilgili bir uygulama yaparak yukarda verilen bilgileri pekiştirelim. 1- PAM ı bilgisayarınıza USB kablosu ile bağlayınız. Kart üzerindeki programlama LED i birkaç defa yanıp söndükten sonra devamlı yanık kalacaktır. 2- Micropro programını sık kullanacağınızı düşünerek Windows olanaklarını kullanarak masaüstünde bir kısayolunu oluşturduktan sonra çalıştırınız. Açılan micropro ekranında ilk olarak yapmanız gereken, programlayıcınızın tipini belirlemektir. Bunun için; 3- File / Programmer / K149B-E seçiniz. Şekil-15: Programlayıcı tipinin seçimi. Programlayıcının kullanılabilmesi için ikinci ve önemli bir tanımlama da COM port numarasının seçimidir. Bunun için; 4- File / Port seçince aşağıdaki Serial Port Change penceresi gelecektir. Buradan seri port numarasını giriniz. NOT: Hangi port numarasını gireceğini konusunda süpheye düşerseniz FT232BL Entegre Sürücüsünün Kurulması konusu altında 18. işlem basamağında yapılan uyarıya bir göz atınız. Şekil-16: COM port numarasının girildiği pencere. Eğer kartınız PC ye bağlıysa Micropro ekranındaki COMx bölümü COM3 (Sizin bilgisayarınızda başka bir port numarası olabilir) olarak değişecektir. Ready yazılı olan kısım da K149B-E board connected mesajı belirecektir. Bu aşamalardan sonra programlamaya hazır olduğunuzdan emin olabilirsiniz. PIC e yükleyeceğiniz bir HEX dosyasını yüklemeden önce bu programın hangi PIC e yükleneceğini seçmek gerekir. Bunun için; 5- İlk olarak kullanacağınız PIC i, PAM üzerindeki uygun sokete takınız. 6- Chip Selector liste kutusundan kullanacağınız PIC i seçiniz. Biz şekil 17 de görüldüğü gibi 16F628 chip ini seçtik. Şekil-17: Programlanacak PIC in seçildiği açılır liste kutusu. 7- HEX dosyasını micropro ya yüklemek için File\Load\xxx.hex sırasıyla seçtikten sonra hex dosyası program içerisinde görülür.

37 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Programı PIC e yüklemek Program düğmesini tıkladığınızda eğer program içerisinde sigorta verileri yazılmadıysa FUSE edit penceresi karşınıza gelecektir. Burada ilgili sigortaları aktif ya da pasif duruma getirdikten sonra OK düğmesini tıklayınız. Şekil-18: Programlama işleminin devam ettiğini gösteren ilerleme barı. Programlama işlemi devam ederken programlama LED i sönecek, bittiğinde tekrar yanmaya başlayacaktır. Programlamanın devam ettiği esnada şekil 18 de görülen ilerleme barı tamamen mavi olduktan sonra Programming complete mesaj penceresi açılacak ve işlemin bittiği belirtilecektir MicroPro Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar 1. PIC e veri yazmak için kullanılan micropro arabirim yazılımı PC nin USB portuyla MDS-P2 seti üzerindeki FT232 konvertör çipi arasında bir defa iletişim kurulduktan sonra sürekli iletişim durumuna geçilir. Bu nedenle micropro programı çalışırken (açıkken) eğitim setinin güç kablosu çekilirse veya USB kablosu çekilirse bu program kilitlenir. Eğer MDS-P2 setiniz PC ye bağlanmadıysa bu programı istediğiniz zaman açıp kapatabilirsiniz. Micropro yazılımında kilitlenmelere neden olmamak için gerektiğinde önce program kapatılmalı daha sonra güç kablosu MDS-P2 setinden çekilmeli veya USB kablo PC den çekilmelidir. Eğer micropro bu nedenlerle kilitlenirse, klavyenin CTRL+ALT+DELETE tuşlarına birlikte basılır. Ekrana gelen Windows Görev yöneticisi nden micropro yazılımı seçilip Görevi Sonlandır düğmesine tıklanarak program sonlandırılır. Program daha sonra tekrar çalıştırılır. 2. MDS-P2 eğitim seti üzerine takılan PIC lerin programlanması RB6, RB7 pinlerine gönderilen CLOCK ve DATA sinyalleri ile yapılmaktadır. Programlarınızı denerken PORTB çıkış veya giriş olarak kullanıldığı durumlarda bu portu herhangi bir modüle bağlamış olabilirsiniz. Bu durumda micropro yazılımından programı gönderdiğinizde program yazma hatası ile karşılaşabilirsiniz. Bunun nedenini şöyle izah edebiliriz: Bağlantı yaptığınız modüllerde RB6, RB7 pinlerine karşılık gelen pinlere düşük dirençli yük veya yüksek kapasiteli kondansatör bağlanmış olabilir. Bu da gönderilen sinyalin istenilen TTL(5V) seviyesine çıkmasını engelleyebilir. Yukarıda bahsettiğimiz programlama hata genellikle LCD devre üzerinde taklı olduğu durumda karşılaşılır. Bu gibi hata ile karşılaşmamak için PORTB seçme kısa devre jumper ini programlama esnasında çıkarıp, programlama bittikten sonra yerine takılmalıdır. 6. MDS-P2 KULLANIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR MDS-P2 eğitim setinin modüler yapıda olması nedeniyle arızalarının kolay bulunması, kolay tamir edilmesi, sağlam yapıda olması uzun yıllar size hizmet verecektir. Ancak kullanımı sırasında dikkat edilecek aşağıda bahsedeceğimiz birkaç kurala titizlikle uymanız bu cihazla daha güvenli ve daha uzun yıllar çalışmanızı sağlayacaktır. 3. SÖKÜLEBİLİR KAPAĞIN KULLANILMASI: MDS-P2 eğitim setinin kapağı sökülebilir biçimde düzenlenmiştir. Set ile çalışırken bu kapağı ayırmanız masa üzerinde çalışırken size geniş bir alan bırakacaktır. Çalışmalarınız bittikten sonra kapağını kapatarak bir dolap içerisine yerleştirmek isteyebilirsiniz. Lütfen işiniz bitince toparlanma işinde acele etmeyiniz. Set üzerinde kapağın takılmasını engeleyecek USB kablosu, RS232 kablosu veya harici giriş kablolarını soketlerinden çıkarınız. Modüllerin üzerinde kalın kitap, sert malzemeler v.b yabancı cisimler kapak kapatıldığında sıkışma nedeniyle modülllere zarar verebileceğinden bunları da alınız. Aksi halde giriş konnektörlerine zarar verebilirsiniz. Kapağı çıkarmak için sonuna kadar açınız. Daha sonra yukarı doğru kaldırarak ana bölümden ayırınız.

38 38 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Şekil-19 : Sökülebilir kapağın çıkarılması. Kapağı yerine tekrar takarken yine kapak açık durumda olacak biçimde menteşeleri yerleştirip kapağı dikkatlice kapatınız. Şekil-20 : Sökülebilir kapağın takılması. 4. GÜVENLİK ve CİHAZIN DUVAR PRİZİNE BAĞLANMASI: MDS-P2 eğitim seti yapımı esnasında maksimum elektriksel izolasyon güvenliği gözönünde tutulmuştur. Ancak siz kullanıcılar olarak bu elektriksel güvenlikten maksimum düzeyde yararlanabilmeniz için aşağıda bahsedeceğimiz önemli kurallara kesinlikle uymanız gerekmektedir. Cihaza duvar prizinden 220V gerilim almak için topraklı power kablo kullanılmaktadır. Tam güvenlik için bu kablonun fişi UPS topraklı prize veya normal topraklı prize bağlanmalıdır. Ancak tesisatınızda kullanılan prizin iç tesisat yönetmeliğine uygun şekilde topraklanmış olmasına dikkat etmeniz gerekmektedir. Şekil-21 : MDS-P2 eğitim setine enerji sağlamak için kullanılan power kablo ve duvar prizleri 5. SİGORTA DEĞİŞTİRİLMESİ : MDS-P2 eğitim seti çantasının sol yanında bulunan anahtarlı power giriş soketi içerisinde 500mA cam sigorta bulunmaktadır (Şekil-22:A). Aşırı yüklenmelerde bu sigorta attığında yine aynı akım kapasiteli cam sigorta ile değiştiriniz. Sigortayı değiştirmek için şekilde görüldüğü gibi bir tornavida ile sigorta yuvasını dışarı çekiniz(şekil- 22:B). Cam sigortayı yuvasından çıkararak yenisi ile değiştiriniz (Şekil-22:C-D). Sigorta yuvasını elinizle yerine yerleştirerek bastırınız(şekil22:e).

39 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 39 Şekil-22: Sigortanın değiştirilmesi işlemi LU VERİ İLETİM KABLOLARININ KULLANILMASI: 10 lu veri iletim kablosunun 10 lu yassı kablosunun her iki ucuna bağlı olan 2x5 dişi header konektörün (header konektörler aşağı bakacak şekilde tutulduğunda) bağlantısı şekil-23 de görüldüğü gibidir. Kablonun GND uçları karşılıklı olarak KIRMIZI olan iletkene bağlıdır. Şekil-23 : 10 lu veri iletim kablosunun uçlarındaki 2x5 dişi header konektörlere bağlantısı. MDS-P2 eğitim seti üzerindeki tüm modüllerin güç beslemesi PAM üzerindeki GND ve Vcc pinlerinden alırlar. Bir modül ile PAM arasındaki bağlantıyı yaparken istenmeyen kısa devrelere meydan vermemek için bağlantı yaparken dikkatli olmak gerekir. Kırmızı kablo alt tarafa gelecek şekilde bağlantılar yapılmaya dikkat edilirse hata yapma olasılığı azalır. 10 lu veri iletim kablosuyla modüller arasında veri taşınması yapılırken aşağıda gösterildiği gibi bir bağlantı hatası yapılmamasına özen gösterilmelidir. Bu hatalı bağlantıda 2x5 header konnektörün bir sırası atlanarak kablo bağlantısı yapılmıştır!!! Bir sıra atlanmış!!! HATALI BAĞLANTI!!! Şekil-24 : 10 lu veri iletim kablosuyla veri taşınırken yapılmaması gereken hatalı bağlantı.

40 40 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu HATALI BAĞLANTI Bir sıra atlanmış Şekil-25 : 10 lu veri iletim kablosuyla veri taşınırken yapılmaması gereken hatalı bağlantı Lİ VERİ İLETİM KABLOLARININ KULLANILMASI: 2 li veri iletim kablosunda veri ileten kablolar farklı renktedir. Bu kablo 1 bir modülden başka modüle sadece 1 veya 2 veri taşınacağı zaman kullanılabilir. Bazen de PAM modülünden başka bir modüle güç (Vcc, GND) uçları) taşımak gerekebilir. Bu durumda kablo renklerine dikkat edilerek bağlantı yapılırsa istenmeyen kısa devre arızalarına neden olunmaz. 1 bit lik veri taşıma bağlantısı GND Vcc Farklı renkli kablolar GND Vcc Güç taşıma bağlantısı Vcc, GND bağlantısına DİKKAT! Şekil-26 : 2 li veri iletim kablosuyla doğru yöntemle güç ve veri taşınması Yukarıdaki şekilde 2 li veri iletim kablosuyla iki bağlantı yapılmıştır. Birisi PAM dan başka bir modüle güç taşınmıştır. Siyah kablonun GND ye bağlandığına dikkat ediniz. İkinci bağlantı da 1 bit lik veri taşımak için yapılmıştır. 2 li konektörün bir pininin hiç bağlantı yapılmadan dışarıda bırakıldığına dikkat ediniz. 8. USB KABLOSUNUN ÇIKARILMASI: PIC e veri yazmak için kullanılan micropro arabirim yazılımı PC nin USB portuyla MDS-P2 seti üzerindeki FT232 konvertör çipi arasında bir defa iletişim kurulduktan sonra sürekli iletişim durumuna geçilir (Belirli zaman aralıklarıyla gönderilen sinyallerle USB portuna bağlı herhangi bir cihaz bağlı olup olmadığı kontrol eder, bağlantı yoksa USB portunu pasif duruma geçirir.) Bu nedenle micropro programı çalışırken (açıkken) eğitim setinin güç kablosu çekilirse veya USB kablosu çekilirse bu program kilitlenir. Eğer MDS-P2 setiniz PC ye bağlanmadıysa bu programı istediğiniz zaman açıp kapatabilirsiniz. Micropro yazılımında kilitlenmelere neden olmamak için gerektiğinde önce program kapatılmalı daha sonra güç kablosu MDS-P2 setinden çekilmeli veya USB kablo PC den çekilmelidir. Eğer micropro bu nedenlerle kilitlenirse klavyenin CTRL+ALT+DELETE tuşlarına birlikte basılır. Ekrana gelen Windows Görev yöneticisi nden micropro yazılımı seçilip Görevi Sonlandır düğmesine tıklanarak program sonlandırılır. Program daha sonra tekrar çalıştırılır. 9. PROGRAMLAMA ESNASINDA OLUŞABİLECEK HATALAR : PAM üzerine takılan PIC lerin programlanması RB6, RB7 pinlerine gönderilen CLOCK ve DATA sinyalleri ile yapılmaktadır. Programlarınızı denerken PORTB çıkış veya giriş olarak kullanıldığı durumlarda bu portu herhangi bir modüle bağlamış olabilirsiniz. Bu durumda micropro yazılımından programı gönderdiğinizde program yazma hatası ile karşılaşabilirsiniz. Bunun nedenini şöyle izah edebiliriz: Bağlantı yaptığınız modüllerde RB6, RB7 pinlerine karşılık gelen pinlere düşük dirençli yük veya yüksek kapasiteli kondansatör bağlanmış olabilir. Bu da gönderilen sinyalin istenilen TTL(5V) seviyesine çıkmasını engelleyebilir.

41 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 41 Yukarıda bahsettiğimiz programlama hataları ile karşılaşmamak için PORTB çıkış olarak kullanıldığında PAM ile modül arasındaki bağlantısı kablosu programlama esnasında açılmalıdır. Programlama bittikten sonra bağlantı tekrar yapılıp, programın çalışması görülmelidir. 7. YARDIMCI MODÜLLER VE MDS-P2 UYGULAMALARI MDS-P2 eğitim setini doğru olarak kullanabilmek ve uygulamalarınızı gerçek elektronik ortamda geliştirmek için yardımcı modüllerin elektriksel bağlantı devresini iyi anlamanız gereklidir. Bu bölümde hem her bir modülün açık şeması ve bu modüllerin elektriksel özellikleri, hem de modüllerin çalışmasına örnek olarak yazılmış programlar verilmiş ve modül üzerinde yapılacak bağlantılar ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Kendi deneylerinizi yaparken gerektiğinde modüllerin elektriksel bağlantı şeması hakkında bilgi edinmek için ilgili bölümdeki şemalara bakınız. Yardımcı modüller üzerinde kullanılan entegrelerin datasheet leri CD içerisinde bulunmaktadır. Gerektiğinde kullanılmaları ve elektriksel özellikleri hakkında bilgi edinmek için başvurunuz. Bu bölümde MDS-P2 eğitim seti ile yapılabilecek 18 uygulama verilmiştir. Elbette MDS-P2 ile yapılabilecek uygulamaların burada verdiklerimizle sınırlı değildir. Verilen uygulama örneklerinde, sette bulunan tüm modüller en azından bir defa kullanılmıştır. Böylece bir programlama dili bilmeseniz bile örneklerdeki işlem basamaklarını uygulayarak setinizin tüm elemanlarının hem kullanımı öğreneceksiniz, hem de modülleri test etmiş olacaksınız. Set üzerinde 8, 14, 18, 28 ve 40 pin li tüm PIC leri kullanabilmenize rağmen örnek programlar en popüler PIC lerden 16F628A ve 16F877A ya göre yapılmıştır. Program kodları çok yer kaplayacağı düşünülerek kullanım kılavuzunda yer verilmemiştir. Her örnekteki işlem basamaklarında ilgili program dosyasının adı ve nerede bulunduğu size setle birlikte verilen CD de bulunmaktadır. Kaynak program kodları yazılırken herhangi bir dile bağlı kalınmamıştır. Bazı programlar PIC ASSEMBLY dilinde verilirken, bazıları da PICBASIC PRO, JAL derleyicileri ile yazılmıştır. Her programın HEX dosyası CD-ROM içerisinde bulunduğundan bu derleyicilerden hiçbirisi elinizde bulunmasa bile programların HEX kodlarını PIC e yükleyip deneme imkanınız vardır. Her uygulamada hangi modüllerin kullanılacağı liste halinde verilmekle birlikte modüllerin birbirine olan bağlantısı, uygulamanın çalışması esnasında çekilen resimle verilmiştir. Siz de uygulamalarınızı yaparken bu resimlere bakarak uygun modül bağlantılarını yapmanız beklenmiştir. Modül bağlantılarını yaptığınızda oluşturduğunuz elektriksel devre de ayrıca verilerek yapılan uygulamayı kolay anlayabilmeniz amaçlanmıştır. Uygulama başlıklarında verilen modül adları kısaltılmış adlarıdır. Hangi kısaltmanın hangi modüle ait olduğunu hatırlamak için tablo1 de görüldüğü gibi aynı isimler modülün PCB (Printed Circuit Board) devresi üzerinde de bulunmaktadır. ÖNEMLİ NOT: Assembly ile yazılmış xxxxxx.asm uzantılı olarak verilen program kaynak kodlarını bilgisayarınızın masaüstüne veya hard diskte çok uzun klasör yolu olan bir yere kopyalamayınız. Size verilen CD içerisindeki bu dosyaları hard diskinizde kısa adlı bir klasör içerisine kopyaladıktan sonra kullanınız. Çünkü assembly kaynak kodlarını MPLAB ile derlemek istediğinizde bu program klasör yolunun 64 karakterden daha fazla olduğu durumda dosyayı açamaz ve derleyemez Buton Giriş (BDM) ve LED Modülü(LED) Uygulamaları LED Modülü (LED) PAM üzerindeki tüm port konnektörlerindeki dijital (TTL 5V) çıkışları görmek için kullanılır. Sol tarafında 10 lu dişi, sağ tarafında 10 lu erkek konnektörler bulunmaktadır. LED ler high-aktif yanacak biçimde bağlantısı yapılmış ve 220 ohm dirençlerle akım sınırlandırılması yapılmıştır. Modül üzerinde bir de BUZZER bulunmaktadır. Buzzer ve D2 LED i header konnektörün D2 ucuna bağlıdır. Buzzer çalıştırılmak istenildiğinde

42 42 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu j10 jumperi BUZZER konumuna alınmalı, D2 LED i çalıştırılmak istendiğinde D2 konumuna alınmalıdır. Her iki elemanı aynı anda çalıştırmak mümkün değildir. Şekil-27 : LED modülü ve bağlantı şeması Buton ve DIP Switch Modülü (BDM) Dijital giriş (5V, 0V) yapabilmek amacıyla üzerine 8 adet buton yerleştirilen modüldür. Butonlara bağlanan 10K lık dirençlerle girişler pull-up yapılmıştır (5V a bağlı olduğunda normalde lojik-1 verir). Butona basılınca lojik-0 (0V) modül çıkışına gönderilir. Modül üzerinde bulunan DIP switch gerektiğinde kalıcı lojik 0 veya 1 vermek için kullanılır. DIP switch anahtarları OFF konumundayken konnektör çıkışları 5V tur. Anahtarlar ON konumuna alındığında çıkış 0V olur BDM ve LED Uygulaması Şekil-28 : BDM modülü ve bağlantı şeması. Programın Amacı: Bu program PIC16F877A nın C portuna bağlı butonları okur ve D portuna bağlı LED lerde görüntüler. B0~B7 arasındaki bir veya birkaç butona basıldığında o butona karşılık gelen D portundaki D0~D7 arasındaki bir veya birkaç LED i söndürür. Genellikle programlamaya ilk başlayanların bir PIC in I/O portunun dijital giriş, dijital çıkış olarak kullanılmasını öğretmek için verilen basit bir programdır. Program kaynak kodu assembly dilinde yazılmıştır ve adı BDM_LED.ASM dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/BDM_LED/BDM_LED.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. BDM (Buton ve DIP Switch Modülü) 3. LED (LED çıkış modülü)

43 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 43 İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L BDM_LED.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L BDM_LED.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Kristal seçme bölümündeki anahtarı 4MHz tarafına alınız. L BDM modülünü PAM üzerindeki PORTC ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. L LED modülünü PAM üzerindeki PORTD ya 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. L BDM modülü üzerindeki DIP switch anahtarları OFF konumuna getiriniz. L LED modülü üzerindeki J10 jumper'i D2 konumuna alınız. Şekil-29 : BDM_LED.HEX programı için açık devre şeması. L Program ilk çalıştığında LED lerin hepsinin yandığını göreceksiniz. B0~B7 butonlarına bastığınızda ise PortD de karşılık gelen LED in söndüğünü göreceksiniz x4 Keypad (KEYPAD) Modülü ve Uygulamaları x4 KEYPAD Modülü 4x4 veya 4x3 keypad okuma deneylerinin yapılabileceği modüldür. PAM üzerindeki 28 ve 40 pinli PIC lerin B,C,D portundan, 18 pinli PIC lerin B portundan giriş yapılarak kullanılabilir. İstenilirse giriş bir porttan değil, 4 lü bağlantı kabloları kullanılarak iki ayrı porta dağıtılarak farklı projeler geliştirilebilir. Keypad in tüm çıkışları 10K sıra dirençlerle pull-up (5V ta çekilmiştir.) yapılmıştır. Keypad dan veri okuma işlemi şöyle yapılır: Alt 4 bitten taramalı olarak 0 verisi gönderilir. Üst 4 bitten ise devamlı olarak okuma yapılır. Hangi butona basıldıysa o sütundan 0 verisi okunur. Okunan bu sıfır verisi program içerisinde değerlendirilerek çıkışa gönderilir. Şekil-30 : 4x4KEYPAD modülü ve bağlantı şeması.

44 44 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu x4KEYPAD ve LED Uygulaması Programın Amacı: PIC16F6877A entegresinin, D portuna bağlı, 4x4 tuş takımı (keypad modülü) ile girilen değer, B portuna bağlı LED lerde binary sayı olarak görüntülenir. Kaynak program PicBasicPro programlama diliyle yazılmıştır ve adı KEYPAD_LED.PBP dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/KEYPAD_LED/KEYPAD_LED.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. KEYPAD ( 4x4 Keypad Modülü) 3. LED (LED Modülü) İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L KEYPAD_LED.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L KEYPAD_LED.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Kristal seçme bölümündeki anahtarı 4MHz tarafına alınız. L KEYPAD modülünü PAM üzerindeki PORTD ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. L LED modülünü PAM üzerindeki PORTB ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. L LED modülü üzerindeki J10 jumper'i D2 konumuna alınız. Şekil-31 : KEYPAD_LED.HEX programı için açık bağlantı şeması. L 4x4 KEYPAD üzerindeki butonlara bastığınızda o tuşa karşılık gelen binary sayıyı B portunda yanan LED ler üzerinde göreceksiniz. (LED lerin tamamı ilk anda sönüktür.) 7.3. ROTARY Pulse Encoder Modülü (RPE) ve 4x7 Segment Display Modülü (4x7SEG) Uygulamaları Rotary Pulse Encoder (RPE) Modülü Üzerinde Rotary Pulse Encoder ve bu RPE nin ürettiği kodlanmış dijital çıkışı görebilmek amacıyla iki adet LED bulunan modüldür. RPE, genellikle ses üreten cihazlarda volume ayarını dijital olarak yapmak amacıyla kullanılır. Dijital pot olarak da adlandırılabilir. Bu elemanın çalışmasını öğrenebilmek ve uygulamalar geliştirebilmek için tasarlanmış bir modüldür.

45 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 45 Rotary Pulse Encoder üzerinden PIC e aktarılan değer anahtarın yanındaki iki LED üzerinde gösterilmiştir. Görüldüğü gibi sağa doğru çevirme ile sola doğru çevirmede LED lerde görüntülenen değerlerin değişme sırası farklıdır. İşte bu sıra farkı kullanılarak anahtarın döndürülme yönü tespit edilir. Buna göre de istenen ayar yapılır. Sağa doğru çevirme sırasında: sırası, Sola doğru çevirme sırasında: sırası takip edilir. Yani diyelim ki 00 durumundaysak eğer bir sonraki değer 01 olursa o zaman sola doğru çevirme yapılmış demektir. Bir sonraki değer 10 ise sağa doğru çevirme yapılmıştır. Buna göre LED ler üzerinde gösterilen ikilik düzendeki sayı azaltılıp artırılır. Şekil-32 : ROTARY modülü ve bağlantı şeması x7 Segment Display (4x7SEG) Modülü 4 lü ortak anot display ve her bir displayin ortak çıkışını süren BC327 sürücü transistörlerinin bulunduğu modüldür. Bu modül PAM ın bir portuna 2x5 flat kablo ile bağlandığında 74LS47 entegresinin A, B, C, D, girişleri o portun 0, 1, 2, 3. pinine sırasıyla bağlanır. Transistörleri süren Q1, Q2, Q3, Q4 girişleri de 4, 5, 6, 7. pinine bağlanır. İstenirse modül üzerinde 1x10 sıralı header konektöre 1 li, 2 li ve 4lü bağlantı kablosu kullanılarak data ve transistör sürme bit leri iki farklı porttan alınabilir veya bir portun istenilen pinlerine bağlantı yapılabilir. PAM daki D portundan gösterilecek 8 bit lik veri gönderilir. Hangi displayin aktif yapılacağı ise B portunun alt 4 bit inde gönderilen veri ile belirlenir. Transistor beyzine uygulanan bu veri (BC 327 transistörü PNP tipidir. Bu nedenle beyzine 0 V uygulandığında iletime geçer.) ile iletime geçirilerek istenilen displayin anodu Vcc ye bağlanarak aktif yapılır. Display ler tarama yöntemi kullanılarak 4 rakam aynı anda gösterilebilir. Şekil-33 : 4x7SEG modülü ve bağlantı şeması.

46 46 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu ROTARY ve 4x7 SEG Uygulaması Programın Amacı: Bu örnek program ROTARY modülü üzerindeki Rotary Pulse Encoder adı verilen pals üretici sağa döndürüldüğünde 16F877A nın B portuna bağlı olan 4x7SEG modülünde arasında artan desimal sayıları gösterir. Pals üreteci sola döndürüldüğünde sayılar azalır. Programın kaynak kodları PicBasicPro diliyle yazılmıştır ve adı ROTARY_7SEG.PBP dır. Rotary Pulse Encoder (RPE) 2 bitlik bir kodlayıcıdır. Kodlama işlemi sonsuz turlu bir kol ile gerçekleştirilir. Bu kolu çevirmek suretiyle iki bitlik çıkıştan sıralı darbeler elde edilir. Bu darbeleri PIC in X0 ve X1 pinlerinden okutularak değerlendirilir. RPE nin ürettiği kodlar sağa ve sola döndürüldüğünde üretilen palsler aşağıda verilmiştir, aynı zamanda modül üzerindeki LED lerden de izlenebilir: RPE sağa döndürüldüğünde RPE sola döndürüldüğünde x7 segment display modülü, görüntüleme birimlerinden biridir. 4 adet ortak anot display ve sürücü transistörlerden oluşur. Tarama yöntemi ile görüntüleme yapılır. Bu modülü kullanarak birçok uygulama yapılabilir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/ROTARY_7SEG/ROTARY_7SEG.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. ROTARY (Rotary Pulse Encoder Modülü ) 3. 4x7SEG ( 4x7 Segment Display Modülü) İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L ROTARY_7SEG.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L ROTARY_7SEG.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Kristal seçme bölümündeki anahtarı 4MHz tarafına alınız. Şekil-34 : ROTARY_7SEG.HEX programı için açık devre şeması. L 4x7SEG modülünü PAM üzerindeki PORTB ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız.

47 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 47 L ROTARY modülünü PAM üzerindeki PORTC ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. L Program çalışmaya başladığında 4x7 segment display de 0000 sayısı görülecektir. RPE yi sağa doğru çevirerek sayının arttığını, sola doğru çevirerek azaldığını görünüz Step Motor Modülü (STP) ve Uygulamaları Step Motor Modülü (STP) ULN2003 entegresi ve üzerinde 5 uçlu STEP motor bulunan modüldür. Step motor deneyleri için tasarlanmıştır. Step motor sürücüsü devrenin üzerinde olduğu için modülü PAM üzerindeki bir porttan doğrudan çıkış verileri gönderilerek döndürülebilir. Modül üzerindeki step motorun bobinleri arasında direnç 50 ohm dur ve 12V ile normal çalışma momentini verebilmektedir. 12 V ile çalıştırmada daha yüksek bir dönüş momenti elde edilir. İstenirse 5V ile de çalıştırılabilmektedir. 12 V ile çalıştırılmak istendiğinde PAM üzerindeki 12 DC çıkış pininden 2 li iletişim kablosu ile gerilim alınır (Polaritelerine dikkat!) ve J3 header pinlerine giriş yapılır. Bu durumda J8 jumperi 12V tarafına alınmalıdır. Bu bağlantı yapılmazsa step motor 5V luk gerilimi doğrudan 10 lu iletişim kablosundan alır, J8 jumperi 5V tarafına alınmalıdır. Dönüş momenti bu durumda daha düşüktür. Şekil-35 : STP modülü ve bağlantı şeması. Step motor uçlarına gönderilecek olan gerilimler ULN2003 entegresi aracılığı ile gönderilmektedir. Şekil-36 da bu entegrenin bacak bağlantısı ve iç devresi görülmektedir. ULN2003 entegresi, ortak emiterli 7 adet open-kollektörlü darlington bağlı transistorü bulunan bir tampon (buffer) entegresi olarak kullanılır. 7 kanaldan her biri 500 ma lik akım kapasitesi vardır. Endüktif yükler sürüldüğünde meydana gelebilecek zıt EMK yı önleyecek diyodlar her bir kanala bağlıdır. Genellikle role, DC motor, step motor, LED display ve flamanlı lamba sürmeye uygun bir buffer dır. Bu entegre hakkında daha geniş bilgi için M-PIC ile verilen CD içerisindeki datasheet e bakınız. Şekil-36 : ULN2003 entegresinin (soldaki şekil) bacak bağlantısı ve iç devresi.

48 48 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu STP ve BDM Uygulaması Programın Amacı: 16F877A'nın D portuna bağlı bir step motoru PORTA'nın 0. bit ine bağlı RA0 butonuna basınca sağa doğru döndürür. RA0 ve RA1 butonlarına birlikte basılınca da sola döndürür. Program Pic assembly diliyle yazılmıştır. Kaynak programın adı STP_BDM.ASM dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/STP_BDM/STP_BDM.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (PIC Ana Modülü) 2. BDM (Buton ve DIP switch Modülü) 3. STP ( Step Motor Modülü) İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L STP_BDM.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L STP_BDM.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Kristal seçme bölümündeki anahtarı 4MHz tarafına alınız. L Motoru 12V ile çalıştırmak için PAM üzerindeki 12V DC çıkış pinlerinden 2 li kablo ile STP modülü üzerindeki J3 header pinlerine bağlantı yapınız (polaritelere dikkat!). J8 jumperini 12V tarafına alınız. L STP modülünü PAM üzerindeki PORTD ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. L BMD modülünü PAM üzerindeki PORTA ya 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. L BDM modülü üzerindeki DIP switch anahtarları OFF konumuna getiriniz. Şekil-37: STP_BDM.HEX programı için açık devre şeması.. L Devreye enerji verdikten sonra B0 butonuna basarak step motoru sağa doğru döndürünüz. L Step motoru sola döndürmek için B0 butonunu basılı tutarak B1 butonuna da basınız OPTODİYAK Modülü (ODM) ve Uygulamalar OPTODİYAK Modülü Bu modül üzerinde 3 adet opto izolatör (MOC3041) aracılığı ile sürülen 3 adet triyak (BT137) bulunmaktadır. Kontrol edilmek istenen 3 ayrı kanal AC devresi uçlarının bağlantılarının yapılabilmesi için üç adet giriş/çıkış klemensleri ve bir de nötr bağlantılarının yapılabilmesi için klemens bulunmaktadır. Bu modül 3

49 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 49 fazlı AC motorların kumandasında kullanılabileceği gibi, her bir çıkış klemensi ayrı alıcılara (akkor telli lamba gibi..) kumanda etmek için de kullanılabilir. Şekil-38 : ODM modülü ve bağlantı şeması OPTODİYAK Modülü Uygulaması Programın Amacı: 16F877A'nın C portuna bağlı butonlarla D portuna bağlı OPTODİYAK modülü aracılığı ile AC 12V ile çalışan 3 adet lambayı yakıp/söndürme işlemi yapar. Bu deney 220V ile çalışan normal lambalarla da yapılabilir. OPTODİYAK modülü üzerinde kullanılan BT V luk gerilim, 8A akım kapasitesi olmasına rağmen deneyi küçük gerilimle yapmak güvenlik açısından daha iyidir. Bu durumda programı set üzerinde deneyebilmek için 12 V luk bir transformatör, 3 adet 12 V luk lambaya ihtiyacınız olacaktır. Trafo ve lamba bulunamadığı takdirde deney 220 V luk lambalarla yapılabilir. Kaynak program PicBasic Pro programlama diliyle yazılmıştır ve adı OPTODIYAK.PBP dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/OPTODIYAK/OPTODIYAK.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (PIC Ana Modülü) 2. ODM (Opto Diyak Modülü) 3. BDM (Buton ve DIP switch Modülü) İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L OPTODIYAK.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L OPTODIYAK.HEX programını PIC e yükleyiniz. L PAM üzerindeki PORTD konnektörünü OPTODIYAK modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L OPTODİYAK modülünün klemenslerine şekil 39 da görüldüğü gibi klemensler AC gerilimle çalışan lambalar bağlayınız. L Sete gerilim veriniz. B0~B5 butonları lambaları yakmak ve söndürmek için kullanılır ve aşağıdaki işlevleri yapar: B0 : 1.FAZ klemensindeki lambayı yakar, B1 : 1.FAZ klemensindeki lambayı söndürür B2 : 2.FAZ klemensindeki lambayı yakar, B3 : 2.FAZ klemensindeki lambayı söndürür, B4 : 3.FAZ klemensindeki lambayı yakar, B5 : 3.FAZ klemensindeki lambayı söndürür,

50 50 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu L OPTODİYAK modülüne AC ile çalışan lambaları bağlamadan once çalışmasını denemek için B0 butonuna basınız. Bu kanala ait LED in yandığını görünüz. Daha sonar da B1 butonuan basarak söndürünüz. L Diğer butonlarla da LED leri yakıp söndürdükten sonra Klemenslere bağlı lambaya AC gerilim veriniz. L Yine butonlara basarak AC gerilimle çalışan lambaları yakıp söndürme işlemini yapınız. Şekil-39 : OPTODIYAK.HEX programı için açık devre şeması Kayan Yazı Modülü (KYM) ve Uygulamalar Kayan Yazı Modülü (KYM) 8 adet 5x7 matrix blok LED den oluşturulan ve üzerinde 8 karakterli bir yazı yazılabilen, istenirse yazının kaydırılabileceği modüldür. Her bir sütun ULN2003 entegresi ile sürülerek LED e yeterli parlaklığı sağlayacak akım kapasitesi arttırılmış olmaktadır. Harf veya rakam verileri satırlara bağlanan konnektörden PIC in istenilen bir portundan gönderilir. D portundan gönderilen harfin bir sütunda görüntülenecek LED lerini yakabilmek için diğer bir B portundan 4094 kaymalı kaydediciye uygun veri gönderilir. Şekil-40 : KYM modülü ve bağlantı şeması.

51 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu KYM Modülü Uygulaması Programın Amacı: 16F877A'nın D ve B portuna bağlı 8 adet 5x7 matrix düzenindeki LD ler üzerinde ALTAS yazısını kayarak gösterir. Program JAL programlama yazılmıştır. Kaynak programın adı KYM.ASM dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/KYM/KYM.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (PIC Ana Modülü) 2. KYM (Kayan Yazı Modülü) İşlem Basamakları: L USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L KYM.HEX programını micropro yu kullanarak PIC16F877A ya yazdırınız. L PAM ın PortD çıkışını KYM modülünün üst tarafındaki 2x5 li konektöre (D0~D7) bağlayınız. L PAM ın PortB çıkışını KYM modülünün alt tarafındaki 2x5 li konektörüne (DT, CK, QE, QS) bağlayınız. L Devreye enerji verdiğinizde LED ler üzerinde ALTAS yazısının kayarak yandığını göreceksiniz. L KYM_2.HEX programını PIC e yükleyerek yazısının kaydığını görünüz. L Osilatör seçme anahtarını önce 4MHz, daha sonra 20 MHz konumuna alarak yazının daha hızlı kaydığını görünüz. Şekil-41 : KYM.HEX programı için açık devre şeması LCD - GRAFİK LCD Modülü ve Uygulamaları LCD ve Grafik LCD Modülü Grafik LCD ve değişik tipte alfanümerik LCD leri yerleştirebileceğiniz soketlerin yer aldığı modüldür. Set ile birlikte verilen 2 satır 8 sütun alfanümerik LCD leri 4 bit data formatında bu modül üzerinde çalıştırabileceğiniz gibi, uyumlu chip li farklı pin yerleşimli LCD leri de yerleştirebileceğiniz soketler yer almaktadır. Modülün sol tarafındaki 2x5 sıralı pinler (4 BIT DATA ve KONTROL) 4 bitlik veri ile LCD sürme girişidir. Farklı pin sıralı LCD sürmek için kullanılabilecek soketler şekil-43 de gösterilmiştir. Modül üzerindeki potansiyometre kontrast ayarı için kullanılmaktadır. Grafik LCD kontras ayarını yapabilmek için JP1 jumperi GLCD tarafına alfanümerik LCD kontras ayarı için de LCD tarafına alınmalıdır. Set ile birlikte verilen 2x8 alfanümerik LCD Backlight lıdır (zemin aydınlatmalı). Bu tip LCD ler devreden fazla akım çektikleri için set üzerinde çok uzun süreli çalıştırıldıklarında 7805 regülatörünü aşırı ısıttığı göz önünde tutulmalıdır. LCD nin

52 52 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu konektöre hatalı bağlantısı LCD ye zarar verebilir!. Bu nedenle farklı bir LCD bağlantısı yaparken LCD datasheet ine bakılmalı ve Vcc, GND uçlarına dikkat edilerek sokete yerleştirme yapılmalıdır. Şekil-42 : LCD ve GLCD modülü ve bağlantı şeması. Grafik LCD lerin yapısını, çalışmasını ve PIC ile kullanımını öğrenmek için geliştirilen bir modüldür. Bu modülle 128x64 pixel çözünürlükteki grafik LCD ler denenebilmektedir. GDM12864A tipindeki grafik LCD ler ile çalışma yapılır. Bu Grafik LCD ler KS108 işlemcisi barındırmaktadır. Dikkat etmeniz gereken nokta, modülün üzerinde bulunan soketlerde pinlerin ne amaçla kullanıldığı yanlarında yazmaktadır. Kullanacağınız GLCD nin de pinlerinin aynı sıralı dizildiğinden emin olun. Örneğin GDM12864A ile GDM12864B nin pinlerinin dizilişi birbirlerinden farklıdır. NOT: Kullandığınız GLCD nin pinleri ile modül üzerindeki pin sıralamasının birebir olduğundan emin olmadan Grafik LCD nizi modül üzerine takmayınız. 1x16 üstten sıralı pinli alfanümerik LCD 2x8 soldan sıralı pinli bağlanabilecek soket alfanümerik LCD soketi GDM 128x64A tipindeki GLCD veya 1x16 PIN alttan sıralı LCD yerleştirme soketi 4 bit data ile LCD sürme soketi Kontrast ayarını GLCD veya LCD ye yönlendirme jumperi Kontrol portu: Grafik LCD veya 1x14 alttan sıralı pinli alfanümerik LCD yi 8 bit data formatında sürmek için kontrol verileri giriş soketi Data portu: Grafik LCD veya 1x14 alttan sıralı pinli alfanümerik LCD yi 8 bit data formatında sürmek için data giriş soketi GLCD ve alfanümerik LCD ler için ortak kontrast potansiyometresi Şekil-43 : LCD ve GLCD modülüne farklı grafik ve alfanümerik LCD lerin yerleştirme soketleri.

53 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Grafik LCD Modülü Uygulaması Programın Amacı: Bu örnek program 128x64 piksellik GDM12864A grafik LCD üzerinde ilk önce bir OTOMOBİL resmi çizer, bir süre sonra ekrana ALTAŞ yazar. Bu işlem dönüşümlü olarak devam eder. NOT: Bu uygulamayı yapabilmeniz için adı geçen grafik LCD ye gereksiniminiz vardır. Satın almak için şirketimizle temasa geçebilirsiniz. Örnek program GDM12864A grafik LCD si ile denenmiştir. Program PIC Assembly programlama dilinde yazılmıştır ve programın adı GLCD.ASM dir. GLCD.ASM programı MUSTANG.INC ve ALTAS.INC adlı iki ayrı include dosyası kullanmaktadır. Bu programın derlenmiş dosyası (GLCD.HEX) CD-ROM içerisinde bulunmasına rağmen, alıştırma olması bakımından kendiniz derlemek isterseniz, INC uzantılı dosyaların GLCD.ASM dosyasının bulunduğu klasörde olmasına dikkat ediniz. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/GLCD/GLCD.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. LCD ve GLCD (LCD ve Grafik LCD Test Modülü) İşlem Basamakları: Şekil-44 : GLCD.HEX programı için açık devre şeması. L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L GLCD.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L GLCD.HEX programını PIC e yükleyiniz. L PAM ın PortD çıkışını LCD ve GLCD modülünün sağ tarafındaki 2x5 li 8BIT DATA PORTU konektörüne (D0~D7) bağlayınız. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 8BIT KONTROL PORTU konektörüne (E, RS, R/W, CS1, CS2) bağlayınız. L GDM12864A grafik LCD nizi uygun sokete yerleştiriniz. L Kontras timpotunu seçme jumperini (JP1) GLCD tarafına alınız.

54 54 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu L Kontras trimportu ile GLCD nizin aydınlığını uygun bir parlaklığa getiriniz. L Program çalışmaya başladığında dönüşümlü olarak otomobil resmi ve ALTAŞ kelimesi grafik ekranda belirli aralıklarla görüntülenir. (Şekil-45 de görüldüğü gibi) Şekil-45 : GLCD.HEX programı çalıştırıldığında grafik LCD ekranında aralıklı olarak görülen resimler Alfanümerik LCD Modülü Uygulaması Programın Amacı: 2x8 alfanümerik LCD displayin 1. satırında "ALTAS", 2. satırında "YAY-ELK" yazısını göstermek. Bu program 4 bit data formatında alfanümerik LCD sürmeye örnek programdır. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/LCD/LCD.HEX Kullanılan modüller: 3. PAM (Pic Ana Modülü) 4. LCD ve GLCD (Alfanümerik LCD ve Grafik LCD modülü) İşlem Basamakları: Şekil-46: LCD.HEX programı için açık devre şeması. L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 4BIT DATA VE KONTROL konektöre 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L 2x8 LCD nizi uygun sokete (2x8 dişi header konektöre) yerleştiriniz.

55 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 55 L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L LCD.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L LCD.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Kontras timpotunu seçme jumperini (JP1) LCD tarafına alınız. L LCD kontras trimportu ile LCD nizin aydınlığını uygun bir parlaklığa getiriniz. L Program çalışmaya başladığında 1. satırda ALTAS, 2. satırda YAY-ELK yazısı görülür Analog Giriş (ANLG) Modülü ve Uygulamalar Analog Giriş Modülü (ANLG) PAM üzerindeki PIC e analog veri girişi sağlamak amacıyla tasarlanmış modüldür. PIC e 8 ayrı kanaldan analog giriş yapmaya olanak sağlar. Modül çıkışındaki 2x5 lik erkek header konektörün A0 ucuna LM35 (ısı sensörü), A1 ucuna 47K trimpot, A2 ucuna LDR (Işığa duyarlı direnç), A3 ucuna 47K trimpot, A5 ucuna 50K çok turlu trimpot, A6 ucuna seçime bağlı olarak PTC veya NTC, A7 ucuna Hall effect sensörü bağlanmıştır. A4 ucu 16F877A da analog giriş pini olmadığından herhangi bir analog giriş sensörü bağlanmamıştır. Bilindiği gibi RA4 girişi çoğu PIC lerde TMR0 clock girişidir ve open kollektör özelliğine sahiptir. Gerektiğinde bu uçtan TMR0 clock girişi olarak kullanılabilmesi amacıyla RA4 pini 2 li presicion dişi pin bulunmaktadır. Jumper teli aracılığı ile buradan pals girişi yapılabilir. Örneğin 1-25 KHz kare dalga osilatör modülü nden alınan clock sinyallari kullanılabilir. A6 girişinde PTC/NTC seçimi yapmak için 3 lü header pin bulunmaktadır. Buradaki jumper isteğe bağlı olarak uygun tarafa alınır. Şekil-47 : ANLG modülü ve bağlantı şeması ANLG ve LCD Uygulaması Programın Amacı: Örnek program PIC16F877A'nın RC4 pinine baplı B4 butonuna basılarak analog giriş kanalı seçilir (sırayla AN0~AN7) ve bu analog gerilimleri okunur. Okunan değer D ve B portuna bağlı LCD'de gösterilir. LCD nin ilk satırında B4 e BAS gösterilir. İkinci satırında seçilen bir kanaldan 0-5V arasında okunan analog değerin 8 bit formatında (0-254 arasında bir değer) dijitale dönüştürülmüş değeri desimal sayı biçiminde yazdırılır. Dikkat edilirse B4 butonuna basılarak sıra RA4 butondaki analog giriş okunmaya çalışıldığında LCD ekranına "RA4=T0CKI" yazdırılmaktadır. Çünkü 16F877A da RA4 girişi analog giriş değildir (PIC16F877A datasheet ine bakınız). Kaynak program PicBasic Pro diliyle yazılmıştır ve adı ANLG_LCD.PBP dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/ANLG_LCD/ANLG_LCD.HEX

56 56 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Kullanılan modüller: 1. PAM (PIC Ana Modülü) 2. ANLG (ANALOG Giriş Modülü) 3. BDM (Buton ve DIP switch Modülü) 4. LCD ( LCD modülü) Şekil-48 : ANLG_LCD uygulaması için MDS-P2 seti üzerindeki kablo bağlantılarıı. İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L Şekil-48 de bu deney için yapılması gereken bağlantılar görülmektedir. Bağlantı yaparken bu resimden de yararlanabilirsiniz. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 4BIT DATA VE KONTROL konektöre 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L 2x8 LCD nizi uygun sokete (2x8 dişi header konektöre) yerleştiriniz. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü ANLG modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L ANLG modülündeki 1x10 lu header pinlerden A5 ve A6 pinlerini PAM üzerindeki PORTE konektörünün RE0 ve RE1 pinlerine 2 li iletim kablosuyla bağlayınız. Şekil-48 de bu bağlantı gösterilmiştir. L ANLG modülündeki 1x10 lu header pinlerden A7 pinini de PAM üzerindeki PORTE konektörünün RE2 pinine 1 li iletim kablosuyla bağlayınız. Resim 48 de bu bağlantı gösterilmiştir.

57 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 57 L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L ANLG_LCD.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L ANLG_LCD.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Program çalıştığında LCD üzerinde ilk satırda B4 e BAS uyarısını yazacaktır. İkinci satırda da ilk okunan AN1 kanalındaki LM35 sensöründen okunan ısı değeri LM35=15 olarak görülecektir. (NOT: Okunan bu değer bulunduğunuz ortama göre değişebilir. Bu ısı değeri programda hassas olarak hesaplanmamıştır. Okunan değer 2 ile çarpılarak yaklaşık bir değer verecek biçimde ayarlanmıştır). L B4 butonuna bir defa basınız. Bu defa AN1 kanalına bağlı olan A1 potansiyometresinin arasında değişen değerin görülecektir. A1 potansiyometresini bir tornavida ile ayarlayınız, arasında değişen sayıları görünüz. L B4 butonuna bir defa daha basarak LDR nin değerini okuyunuz. Elinizi LDR üzerine kapattığınızda LCD deki sayının arttığını, üzerine ışık düşünce sayının azaldığını görünüz. L B4 butonuna basmak suretiyle diğer kanallardaki değerleri de görünüz. (NOT: A6 kanalını okurken JAN6 header pinleri üzerindeki jumper i PTC veya NTC taraflarına alarak bu ısı sensörlerinden alınan arasında değişen değerleri okuyunuz. L A7 hall effect sensörünün etkisini görmek için bu sensöre modülün iç tarafından bir mıknatıs parçası yaklaştırınız. Mıknatıs yokken okunan değer yaklaşık 3 iken, mıknatıs yaklaştırıldığında bu değer yaklaşık 183 değerini gösterecektir. Şekil-49 : ANLG_LCD.HEX programı çalıştırıldığında LCD de görülecek örnek resimler. Şekil-50 : ANLG_LCD.HEX programı için açık devre şeması.

58 58 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu KHz Kare Dalga Osilatör (OSC) Modülü ve Uygulamalar KHz Kare dalga Osilatör (OSC) Seçilen frekans aralıklarında lineer değişebilen frekanslar elde etmek için de 1 adet trimpot bulunmaktadır KHz arasında kare dalga üreten modüldür. Modül üzerindeki LM555 entegresinden alınan osilatör frekansını ayarlamak için 4 adet 2 li jumper ile farklı kapasitede kondansatörler seçilebilmektedir. Devrede kullanılan direnç ve kondansatörlerin toleranslarına bağlı olarak çeşitli kademelerde üretilebilecek kare dalganın frekans aralıkları aşağıda verilenler değerlerden küçük sapmalar gösterebilir. Ancak jumper seçimi yapılarak 0-25 Khz arasındaki tüm frekanslar elde edilebilir. Jumper 1 Hz tarafına getirildiğinde 0-5 Hz arasında kare dalga OSC pininden alınır. Jumper 50 Hz tarafına getirildiğinde 0-50 Hz arasında kare dalga OSC pininden alınır. Jumper 5 KHz tarafına getirildiğinde KHz arasında kare dalga OSC pininden alınır. Jumper 25 KHz tarafına getirildiğinde KHz arasında kare dalga OSC pininden alınır OSC ve LCD Uygulaması Şekil-51 : OSC modülü ve bağlantı şeması. Programın Amacı: 1-25 KHz Kare dalga osilatör modülünden okunan kare dalganın frekansini ve toplam pals sayısını LCD de gösteren program. Program çalıştığında kondansatör seçme jumperi ve frekans ayarı potansiyometresi ile seçilen frekansı LCD nin 1. satırında F:57 Hz LCD nin ikinci satırında da toplam pals sayısını PS:1083 (Resim de görüldüğü gibi) gösterir. PORTC nin 0. pinine bağlanan bir buton ile toplam gösterilen pals sayısı sıfırlanır. NOT: kondansatör seçme jumperi 4 kademe olan 25 KHz e takıldığında okunan frekans KHz e kadar doğru gösterildiği halde bu frekanstan sonraki frekanslar LCD de doğru görünmeyebilir. Bunun nedeni PicBasic Pro da değişkenlere verilen byte büyüklüğünün WORD ile sınırlı olmasındandır (İstenirse değişken büyüklüğü tanımı olarak daha büyük değer verilebien proton Basic veya CCS C gibi programlama dili kullanılarak bu sakınca ortadan kaldırılabilir). Eğer osilatörün ürettiği frekansın doğru sonuçları görülmek istenirse bir osilaskop kullanılmalıdır. Osilatör probu 1x3 lük header pinlerden OSC pinine bağlanmalıdır. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/OSC_LCD/OSC_LCD.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (PIC Ana Modülü) 2. OSC (1-25 KHz Kare dalda Osilatörü) 3. BDM (Buton ve DIP switch Modülü) 4. LCD ve GLCD ( LCD modülü)

59 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 59 İşlem Basamakları: Şekil-52 : OSC_LCD.HEX programı için açık devre şeması. L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 4BIT DATA VE KONTROL konektöre 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L 2x8 LCD nizi uygun sokete (2x8 dişi header konektöre) yerleştiriniz. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü OSC modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L OSC_LCD.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L OSC_LCD.HEX programını PIC e yükleyiniz. L OSC modülü üzerindeki osilatör seçme jumperini 2. kademe olan 50 Hz kademesine alınız. L Frekans ayar potansiyometresiyle ayar yaparak OSC ucundan üretilen frekansı ayarlayınız. Bu esnada OSC modülü üzerindeki LED in üretilen frekansa bağlı olarak yanıp/söndüğünü göreceksiniz. LCD üzerinde de frekansın değerini F:.. ve toplam pals sayısını PS:.. göreceksiniz. Şekil-53 : OSC_LCD.HEX programı çalıştırıldığında LCD de görülecek örnek resim. L Farklı frekansları görmek için jumper ve potansiyometre ayarlarını yaparak elde edilen değerleri LCD de görünüz. L Gerektiğinde toplam pals sayısını sıfırlamak için bir süre elinizi B0 butonuna basıp çekiniz.

60 60 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Analog Dijital Konvertör (ADC) Modülü ve Uygulamalar ADC Modülü Üzerinde ADC0804 entegresinin bulunduğu modüldür. Analog giriş pininden girilen 0-5 V arasındaki analog gerilim 8 bit lik dijital veriye dönüştürülür. Dijital veri 2x5 lik header konektörden (JA1) kablo aracılığı ile PAM üzerindeki herhangi bir porta bağlanabilir. Analog giriş olarak gerilimi ya bir sensörden ya da bir potansiyometre aracılığı ile Analog giriş pininden (JA4) uygulanır. Deneylerde kullanılacak analog gerilimler için ANALOG GİRİŞ modülünün üzerindeki elemanlardan yararlanılır. Modül üzerinde bulunan RESET butonu,adc0804 entegresinin A/D çevrimine başlayabilmesi için resetleme gerektiğinde kullanılır. Şekil-54 : ADC modülü ve bağlantı şeması. 16F877A gibi birçok mikrodenetleyicinin dahili A/D birimi bulunmaktadır. Mikrodenetleyicinin içerisindeki A/D dönüşüm birimi ile aynı prensiple çalışan entegreler mevcuttur. A/D birimi bulunmayan mikrodenetleyicilere analog veriler girebilmek için bu entegrelerden yararlanılabilir. Bazı durumlarda mikrodenetleyiciye yaptırılan işlem yoğunluğunu azaltmak amacıyla A/D dönüşüm işlemi dışarıda başka bir entegre ile yapılıp, dönüştürülmüş dijital verinin direkt olarak PIC e girilmesi istenebilir. ADC0804, piyasada Analog-Dijital Çevirici olarak en çok kullanılan entegrelerden biridir. ADC0804; 8 bit lik, ardışıl yaklaşımlı, 256R merdiven tipi devre modelini kullanan bir CMOS entegredir. 3- durumlu çıkış latch leri içeren ADC0804 entegresi, genel mikroişlemci veri yollarını sürebilecek şekilde dizayn edilmiştir. Mikroişlemciler, ADC0804 ü hafızada bir yer veya giriş-çıkış portu olarak görebilirler. ADC0804 ün referans gerilimi, REF/2 bacağının açık olması durumunda Vcc gerilimi ile analog toprak arasındaki gerilimdir. Ayrıca REF/2 bacağına bağlanacak analog aralık ayar devresi ile daha küçük gerilim değerleri de referans gerilimi olarak seçilebilir. ADC0804, harici bir saat sinyali ile çalışabilir veya sadece ek bir direnç ve kondansatör ile entegrenin iç saat üretecinin sağlayacağı saat sinyali ile çalışabilir. ADC0804C entegresi, 0 0 C ile C arasında çalışabilecek şekilde, ADC0804 entegresi ise, C ile C arasında çalışabilecek şekilde karakterize edilmiştir. ADC0804 Dönüştürücü Entegresinin Özellikleri: o 8-Bit çözünürlük o 100-ms dönüşüm süresi o 135-ns erişim süresi o Sıfır ayarı gereksinimi yoktur. o Entegre içi saat üreteci (On-chip clock generator) o Tek 5 Volt luk besleme gereksinimi o 0Volt - 5Volt arası giriş gerilimi o TTL ve CMOS uyumlu o Mikroişlemci kontrollü veya serbest çalışabilme o Ardışıl yaklaşım tekniği ile dönüşüm o Ayrı dijital ve analog toprak

61 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 61 Şekil-55 : ADC0804 entegresinin pin dizilimleri. ADC0804 entegresinde dijitale dönüştürülecek analog gerilim; 6 no lu bacak Vin(+) ve 7 no lu bacak Vin(-) diferansiyel girişlerinden uygulanmalıdır. Uygulanan gerilim 0 (sıfır) veya negatif bir değer ise çıkışta alınacak değer dır. Dijital ve analog topraklar birbirlerine bağlanabilirler, fakat paraziti en aza indirmek için iki bacak da ayrı ayrı topraklanmalıdır. ADC0804 ün özellikleri hakkında daha detaylı bilgi edinmek için bu entegrenin ilgili datasheet lerine bakınız ADC Modülü Uygulaması Programın Amacı: ADC0804 ün girişine bir potansiyometre ile uygulanan analog gerilim uygulanır. Uygulanan bu gerilim ADC0804 çıkışında 8 bit lik dijital veriye çevrildikten sonra PIC16F877A nın D portuna girilir. PIC e yazılan programda PORTD den okunan 8 bit lik dijital veri (255) dört eşit parçaya bölünür arasındaki verilerde PORTB nin RB0 pinine bağlı 1 LED, arasındaki verilerde RB0 ve RB1 pinine bağlı 2 LED, arasındaki verilerde RB0, RB1 ve RB2 pinine bağlı 3 LED, arasındaki verilerde RB0, RB1, RB2, RB3 pinine bağlı 4 LED birden çalışmaktadır. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/ADC/ADC.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. ADC (Analog Dijital Convertor) 3. ANLG (Analog Giriş Modülü) Şekil-56 : ADC.HEX programı için açık devre şeması.

62 62 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu İşlem Basamakları 1. MDS-P2 deneme setinin üzerindeki 40 pin li sokete PIC16F877A entegresini takıp, ADC.HEX programını yükleyiniz. 2. ADC modülünü PAM üzerindeki PORTD ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. 3. LED modülünü PAM üzerindeki PORTB ya 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. 4. PAM modülü üzerinden ANALOG GİRİŞ modülüne güç taşımak için 2 li veri iletim kablosu kullanınız. Örneğin 2 li kablonun bir ucunu PAM üzerinde boş bulunan PORTA nın GND, Vcc uçlarına, diğer ucunu da ANALOG GİRİŞ modülünün GND, Vcc uçlarına kablo renklerine dikkat ederek- bağlayınız. 5. ANALOG GİRİŞ modülü üzerindeki potansiyometre (A1) çıkışını ADC modülü üzerindeki Analog giriş pinine bağlamak için yine 1 li veri iletim kablosu kullanınız. 6. Devreye enerji vererek çalıştırınız. A1 potansiyometresini bir tornavida aracılığı ile değiştiriniz. Potansiyometreyi sola döndürdüğünüzde yanan LED lerin sayısının arttığını, sağa döndürünce azaldığını görünüz. (Not: Gerektiğinde ADC entegresini sıfırlamak için RESET butonuna basınız) 7. ADC modülündeki Analog giriş pinine bu defa LDR nin çıkışı olan A2 pinini bağlayınız. LDR üzerine düşen ışığı azalınca yanan LED sayısının arttığı gözleyiniz Dijital Analog Konvertör (DAC) Modülü ve Uygulamalar DAC Modülü Üzerinde DAC0808 entegresi ve LM741 OPAMP ının bulunduğu modüldür. 2x5 lik header konektöre PAM üzerindeki herhangi bir porttan alınan dijital veriyi analog gerilime dönüştürmek amacıyla tasarlanmıştır. LM741 entegresi ise DAC ın çıkışındaki gerilimi 0~5V arasında değişebilen gerilime yükseltmek amacıyla kullanılmıştır. Modül üzerindeki DIP switch, PAM dan bağımsız olarak DAC0808 entegresine dijital sağlayabilmek amacıyla konulmuştur. Dijital veri PAM üzerindeki PIC ten gönderilmek istenildiğinde bu DIP switch ler OFF konumuna alınır. DAC0808 entegresinin besleme gerilimi +12 V pozitif güç kaynağı gerektirir. Bu gerilimi sağlamak amacıyla PAM üzerinde +12V, GND pinleri bulunmaktadır. 2 li bağlantı kablosu ile bu gerilim modül üzerine taşınabilir. DAC0808, piyasada Dijital-Analog Çevirici olarak en çok kullanılan entegrelerden biridir. DAC 0808 entegresi elektronikte R-2R devresi olarak bilinen ve dijital veriyi analog veriye çevirmekte kullanılan devrenin çalışma prensibini kullanan bir entegredir. Bu entegrenin eşdeğeri olan ve MC1508 ve MC1408 de aynı prensiple çalışmaktadır. DAC 0808, girişine uygulanan 8-bit lik dijital veriyle orantılı olarak bir çıkış akımı üretir. Bu akım şekil-57 de görülen entegrenin 4 nolu pinine doğru akar. Eğer DAC0808 in bu analog çıkış pini bir dirençle topraklanacak olursa dirençten geçen akım üzerinde bir gerilim düşümüne neden olacaktır V gibi çok küçük olan bu gerilim girişe uygulanan dijital veri ile orantılı olarak değişecektir. Ancak çıkış gerilimin çok küçük olması DAC çıkışından elde edilen akımını bir çıkış gerilimine dönüştürme zorunluluğu getirir. LM741 OP- AMP ı bu işi yapmak için en ideal yükselteçtir. DAC0808 in girişine uygulanan 0 ile 255 arasındaki dijital veri, LM741 in 6 nolu çıkış pininden 0 ile 5V arasında değişen analog gerilime dönüştürülür. DAC0808 in özellikleri hakkında daha detaylı bilgi edinmek için bu entegrenin ilgili datasheet lerine bakınız. Şekil-57 : DAC0808 entegresinin pin dizilimleri.

63 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu DAC Modülü Uygulaması Şekil-58 : DAC modülü ve bağlantı şeması. Programın Amacı: PIC16F877A nın RA0 pinine bağlı B0 butonuna basılınca DAC0804 entegresinin çıkışında testere dişi dalga üretecek dijital verileri gönderir. RA1 pinine bağlı B1 butonuna basıldığı sürece de sinüs eğrisi biçiminde dalga üreten dijital verileri gönderir. Şekil-59 da görüldüğü gibi çıkışa bir LED bağlanırsa parlaklığının değişiminden analog sinyalin değeri izlenebilir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/DAC/DAC.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. DAC (Dijital Analog Convertor) 3. LED (LED Modülü) 4. BDM (Buton ve DIP Switch Modülü) İşlem Basamakları Şekil-59 : DAC.HEX programı için açık devre şeması. 1. MDS-P2 eğitim setinin üzerindeki 40 pin li sokete PIC16F877A entegresini takıp, DAC.HEX programını yükleyiniz. 2. DAC modülünü PAM üzerindeki PORTD ye 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız. 3. BDM modülünü PAM üzerindeki PORTA ya 10 lu veri iletim kablosuyla bağlayınız.

64 64 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 4. PAM modülü üzerinden LED modülüne GND bağlantısı yapmak için 1 li veri iletim kablosu kullanınız. Kablonun bir ucunu PAM üzerinde boş bulunan bir GND pinine, diğer ucunu da LED modülünün GND pinine bağlayınız. 5. DAC modülü üzerindeki analog çıkış (ANLG) ucunu LED modülü üzerindeki D0 LED ine bağlamak için yine 1 li veri iletim kablosu kullanınız. 6. DAC modülü üzerideki 12V giriş pinleri ile PAM üzerindeki 12V çıkış pinlerini 2 li bağlantı kablosuyla polaritelerine dikkat ederek bağlayınız. 7. DAC modülü üzerindeki 8 li DIP switch DAC0808 entegresini PIC e bağlı olmaksızın denemek amacıyla konulmuştur. Bu switch leri OFF konumuna alarak dijital verilerin PIC ten girilmesini sağlayınız. 8. Devreye enerji vererek çalıştırınız. B0 butonuna basarak D0 LED inin yanış parlaklığından testere dişi sinyalin uygulandığını görünüz. Gönderilen dijital veri aralıkları GECIKME alt programıyla fazla tutulduğundan LED deki ışık değişimi aşağıdaki şekilde olduğu gibi gözle görünür biçimde olacaktır (LED in yavaş yavaş parlaklığı artacak ve birden sönecektir.) 5 V 0 V 9. B1 butonuna basarak D0 LED inin yanış parlaklığından sinüs eğrisi sinyalinin uygulandığını görünüz. Gönderilen dijital veri aralıkları GECIKME alt programıyla fazla tutulduğundan LED deki ışık değişimi aşağıdaki şekilde olduğu gibi gözle görünür biçimde olacaktır.(led in parlaklığı yavaş yavaş artacak ve daha sonra yavaş yavaş azalacaktır.) 5 V V 0 V 10. Assembly programlama diliyle yazılmış olan DAC.ASM deki GECIKME alt programında değişiklik yaparak (Gecikme zamanını azaltacak kodları değiştiriniz.) frekansı yükseltiniz ve bir osilaskopta görmeye uygun frekansa ayarlayınız. Daha sonra DAC modülü üzerindeki ANLG pinine osilaskop probunu bağlayınız. 11. B0, B1 butonlarına basarak üretilen sinyallerin eğrisini osilaskop ekranında görünüz DC MOTOR (DCM) Modülü ve Uygulamalar DC Motor Modülü (DCM) Modül L293D sürücü entegresi ile 5 voltluk DC motor kontrol deneyleri yapmak için kullanılır. PWM metodu ile motor hız kontrolü ve dönüş yönü değiştirme uygulamaları yapmak için ideal bir modüldür. Modül ile ayrıca motor devir sayısını ve hızını ölçmek için IR alıcı-verici sensörleri bulunmaktadır. IR sensörden okunan gerilimi yükseltmek için bir de LM358 opamp devresi yer almaktadır. Motor milindeki plastik diskin üzerinde bir delik bulunmaktadır. TCST 1300 IR verici ve TK19 IR alıcı tümleşik olarak aynı eleman üzerinde bulunmaktadır. Vericinin gönderdiği IR sinyali motor mili üzerindeki disk engellemektedir. Motor döndüğünde delikten geçen IR sinyal IR alıcı tarafından alınmaktadır. IR alıcıdan alınan bu sinyal LM358 opamp entegresi ile yükseltilerek modül üzerindeki RPM pininden dışarı verilmektedir. Bu esnada sinyalin alındığını görebilmek amacıyla bu çıkışa bir LED bağlanmıştır ve diskin her turunda bu LED yanmaktadır. Sensörden gelen sinyalin LM358 in yükseltebilmesi için yeterli gerilime ulaştırmasını ayarlamak için RVM1 potansiyometresi bulunmaktadır. Gerektiğinde bu potansiyometre ayarlanarak disk deliğinden IR sinyal geldiğinde LED in yanması sağlanır. Böylece gerekli ayar yapılmış olur.

65 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 65 Şekil-60 : DCM modülü ve bağlantı şeması DC Motor ve Devir Sayma Uygulaması Programın Amacı: A portunun AN1 kanalına bağlı potansiyometrenin değerinde yapılan değişiklikle C portunun RC0, RC1 uçlarına bağlı bir motorun devrini değiştirir. Motorun dakikadaki devir sayısı ve toplam yaptığı devir sayısı B portuna bağlı olan bir LCD'de görülür. LCD nin 1. satırında motorun dakikadaki devir sayısı, 2. satırında da toplam devir sayısı görülür. Toplam devir sayısına sıfırlama için E0 pinine bağlı bir butona basılır. Kaynak program Picbasic Pro diliyle yazılmıştır ve adı DC_MOTOR.PBP dir. DCM modülü üzerinde kullanılan L293D entegresi röle, DC motor veya step motor gibi endüktif yükleri sürmek için kullanılan bir entegredir. Şekil-61 de görüldüğü gibi 4 kanallı yüksek akımlı bir entegredir. Bu entegre hakkında daha geniş bilgi için MDS-P2 ile verilen CD-ROM içerisindeki datasheet e bakınız. Programın CD-ROM daki yeri: Şekil-61: L293 entegresinin iç yapısı ve pin diyagramı. MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/DC_MOTOR/DC_MOTOR.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (PIC Ana Modülü) 2. ANLG (ANALOG Giriş Modülü) 3. DCM (DC Motor Modülü) 4. BDG (Buton ile Dijital Giriş Modülü) 5. LCD ( LCD modülü)

66 66 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Şekil-62 : DC_MOTOR.HEX programı için açık devre şeması. İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 4BIT DATA VE KONTROL konektöre 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L 2x8 LCD nizi uygun sokete (2x8 dişi header konektöre) yerleştiriniz. L PAM üzerindeki PORTE konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü ANLG modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü DCM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L DC_MOTOR.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L DC_MOTOR.HEX programını PIC e yükleyiniz. L LCD nin çalışmaya başlaması için bir süre bekleyiniz. Gerekirse RESET butonuna basınız. L Program çalışmaya başlayınca Bir potansiyometre ile ANLG modülü üzerindeki A1 potansiyometresini bir tornavida ile ayarlayınız. L LCD üzerinde motorun devir sayısını RPM: ve 2. satırda da toplam devir sayısını DS:. görünüz. L Toplam devir sayısını sıfırlamak için B0 butonuna basınız I2C İletişim Modülü (I2C) ve Uygulamaları I2C İletişim Modülü I2C seri iletişim modu ile iletişim sağlanabilecek elemanlarla uygulamalar yapabilmek amacıyla hazırlanan bir modüldür. 24Cxx serisi EEPROM ların PIC e harici olarak bağlantısı ve veri alış veriş uygulamaları yapılabilir. Devre üzerinde 24C32 ve PCF8583 entegreleri hazır olarak bulunmaktadır. Ayrıca bu devre ile PCF8583 takılı bulunan sokete DS1307 dijital ısı sensörünü de takarak deneyebilirsiniz. Saat uygulamalarında gerekli hassasiyeti sağlamak için gerekli olan 32 KHz lik kristal osilatör devre modül üzerindedir. 24Cxx serisi EEPROM uygulamaları için J18 jumperi üst tarafa takılmalı PCF8583 saat entegresi uygulamalarında da bu jumper alt tarafa alınmalıdır.

67 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 67 Şekil-63 : I2C modülü ve bağlantı şeması. Bu modül üzerinde iki adet I2C iletişimi ile uygulama yapılacak entegre bulunmaktadır. Bu entegrelerin kısa tanıtımları aşağıda verilmiştir: PCF8583 : Saat/tarih RTC entegresi 240x8 bit RAM ı bulunan ve KHz lik osilatörle sürüldüğünde gerçek tarih ve saati gösterir. SCL ve SDA iletişim pinleri vasıtasıyla tarih bilgilerini I2C iletişim protokoluyla PIC e gönderir. Şekil-64-B de bu entegrenin pin diyagramı görülmektedir. Detaylı bilgi için set ile birlikte verilen CD içerisindeki datasheet e bakınız. 24LC32A : 32 Kbit lik EEPROM bellek entegresidir. SLC ve SDA pinleri aracılığıyla I2C iletişim protokolüyle PIC e veri gönderir/alır. Şekil-64-A da bu entegrenin pin diyagramı görülmektedir. Detaylı bilgi için set ile birlikte verilen CD içerisindeki datasheet e bakınız. A B Şekil-64 : 24LC32A ve PCF8583 entegrelerinin pin diyagramları I2C İletişim Modülü ile 24LC32A EEPROM Uygulaması Programın Amacı: Örnek program PIC16F877A'nın C portuna bağlı bir 24LC32 EEPROM'una veri yazma, okuma veya silme işlemi yapar. RA0 pinine bağlı olan B0 butonuna basılınca EEPROM'un 0. adresinden itibaren 16. adresine kadar 100'den 115'e kadar olan sayıları yazdırır. RA1 pinine bağlı B1 butonuna basıldığında EEPROM'a yazılan verileri okur ve B portundaki LCD'de gösterir. RA2 pinine bağlı B2 butonuna basılınca EEPROM'un 0~16. adreslerindeki verileri siler. Kaynak program PicBasic Pro diliyle yazılmıştır ve adı I2C_24LC32.PBP dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/I2C_LCD/I2C_24LC32.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. I2C (I2C İletişim Modülü) 3. BDM (Buton ile Dijital Giriş Modülü) 4. LCD ( LCD modülü)

68 68 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu İşlem Basamakları: Şekil-65 : I2C_24LC32.HEX programı için açık devre şeması. L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 4BIT DATA VE KONTROL konektöre 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L 2x8 LCD nizi uygun sokete (2x8 dişi header konektöre) yerleştiriniz. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü I2C İletişim modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L J18 jumperini 24LCXX tarafına alınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L I2C_24LC32.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L I2C_24LC32.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Program çalışmaya başlayınca LCD de hangi tuşa basınca ne yapılacağı ile ilgili aşağıdaki gibi açıklamalar görülecektir (Şekil-66-A). B0 tuşuna basılınca yazma (Ya) yapılacağı, B1 tuşuna basılınca okuma (Ok) yapılacağı, B2 tuşuna basılınca silme (Si) yapılacağı gösterilir. A B C D Şekil-66 : I2C_24LC32.HEX programı çalıştırıldığında LCD ekranında görülecek bilgilerin görüntüsü. L B0 butonuna bir defa basarak 24LC32 EEPROM unun 0. adresinden itibaren 100, 101, 102, 115 sayılarını 16. adrese kadar yazdırınız (Şekil-66-B). L Bu verilerin kalıcı olarak EEPROM a yazıldığını görmek için önce PAM modülü üzerindeki ON/OFF anahtarı ile enerjiyi kesiniz. Daha sonra tekrar eneji veriniz. L B1 butonuna basarak biraz önce yazmış olduğunuz verileri LCD ekranda okuyunuz (Şekil-66-C). L B2 butonuna basarak bu verileri siliniz (Şekil-66-D). L B1 butonuna basarak EEPROM daki verileri tekrar okuyunuz. Her bellek hücresi içindeki verilerin 0 olarak görüntülendiğini, yani silinmiş olduğunu izleyiniz.

69 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu I2C İletişim Modülü ile PCF8583 RTC uygulaması Programın Amacı: PCF8583 ile saat ve tarihi LCD'de gösterme programı. Program ilk defa çalıştırıldığında saat 00:00:00 dan tarih 01:01:00 dan başlar. İstenirse bu programa yeni kodlar eklenerek tarih de program içerisinde kurulabilir. RA0 butonuna basılınca saat kurulumuna girilir. Bu anda tarih program içerisinde tanımlamnan tarihe (25:06:2009) kurulur. Kaynak program PicBasic Pro diliyle yazılmıştır ve adı I2C_PCF8583 dür. Saat ayarı yapan butonlar şunlardır: RA0 : Ayar moduna geçirir ve saat azaltır. RA1 : Saat arttırır. RA2 : Dakika azaltır. RA3: dakika arttırır. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/I2C_PCF8583/I2C_PCF8583.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. I2C (I2C İletişim Modülü) 3. BDM (Buton ile Dijital Giriş Modülü) 4. LCD ( LCD modülü) İşlem Basamakları: Şekil-67 : I2C_PCF8583.HEX programı için açık devre şeması. L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 4BIT DATA VE KONTROL konektöre 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L 2x8 LCD nizi uygun sokete (2x8 dişi header konektöre) yerleştiriniz. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü I2C İletişim modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L J18 jumperini PCF8583 tarafına alınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L I2C_PCF8583.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L I2C_PCF8583.HEX programını PIC e yükleyiniz.

70 70 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu L Program çalışmaya başlayınca LCD nin 1. satırında PCF satırında Uygulama uyarısı görülecektir (Şekil 68-A). Bir süre sonra 1. satırda 00:00:00 dan başlayan saat gösterilecek, 2. satırda da 01/01/00 tarihi görülecektir. (Şekil 68-B) NOT: Programda tarih ayarı yapılmamıştır. Tarih, saat kurulumu yapıldıktan sonra 25/06/09 tarihine otomatik olarak kurulacaktır. Bu tarih istenirse PBP kaynak dosyasına girilerek günün tarihi olarak değiştirilebildiği gibi, programa yeni kodlar eklenerek butonlarla da ayarlanabilir. L Saati ayarlamak için B0 butonuna basarak ayar moduna geçiniz. Ayar moduna geçildiği ekranda Saat Kur uyarısı ile belirtilecektir(şekil 68-C) RA0 : Ayar moduna geçirir ve saat azaltır. RA1 : Saat arttırır. RA2 : Dakika azaltır. RA3: dakika arttırır. L Ayar moduna geçtikten sonra yukarıda belirtilen butonlar yardımıyla saati istediğiniz gibi ayarlayınız(şekil 68-D). Ayarlama işlemi bittikten sonra bir süre hiçbir butona basmadığınızda otomatik olarak saat ve tarihi gösterim moduna geçilecek ve tarih program içerisinde daha önceden belirlenen 25/06/09 ayarlanacaktır. Saat ise kurulma işlemi yapıldığından itibaren ilerlemeye devam edecektir (Şekil 68-E). A B C D E Şekil-68 : I2C_PCF8583.HEX programı çalıştırıldığında LCD ekranında görülecek bilgilerin görüntüsü PS2/USB Giriş Modülü (PS2/USB) ve Uygulamaları PS2/USB Giriş Modülü Bilgisayar klavyesinden PIC e senkron seri iletişim protokolü ile veri yollamak için veya PIC ile bilgisayar USB portu arasında seri iletişim uygulamaları yapmak için kullanılır. Modül üzerinde 1 adet PS2 klavye konektörü, 1 adet de B tipi USB port konektörü bulunmaktadır. Modül üzerinde bulunan USB Power jumper pinleri USB iletişim uygulamalarında USB portundan 5 V luk gerilimi kullanılacak olan modül üzerine alabilmek amacıyla konulmuştur. PS2 klavye uygulamalarında ve USB uygulamalarında PC den gerilim almak istenmeyen durumlarda bu jumper açık kalmalıdır. Şekil-69 : PS2/USB modülü ve bağlantı şeması.

71 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 71 Bu modül ile uygulama yaparken bilgisayarınızda kullandığınız klavyeden başka bir PS2 veya AT klavyeye daha ihtiyacınız olacaktır. Eğer AT klavye kullanıyorsanız bağlantı fişini PS2 modülü üzerindeki sokete doğrudan giremezsiniz. Gerekli adaptasyonu sağlayan özel adaptör kullanarak fişi sokete dikkatlice yerleştiriniz. PS2 modülü üzerinde PS2 klavye girişi için dişi soket bulunmaktadır. Bu soketin uçlarının elektriksel fonksiyonları şekil-70 da verilmiştir. PS/2 klavye ile bilgisayar arasındaki senkron seri iletişim metodu ile veri alış verişi yapılır. 5 numaralı soket pini clock ucudur ve PIC in RA2 girişine bağlıdır. 1 numaralı soket pini data ucudur ve PIC in RA1 girişine bağlıdır. Eğer USB klavye kullanıyorsanız USB konnektörü PS2 konnektöre adapte eden adaptör kullanınız. Erkek (Fiş) (Klavye üzerinde) Dişi (Soket) (PS2 modülü üzerinde) 6-pin Mini-DIN (PS/2): 1 - Data 2 Bağlantı yok 3 - Ground 4 - Vcc (+5V) 5 - Clock 6 - Bağlantı yok Şekil-70 : PS2 klavye girişinde kullanılan konektörün pin diyagram görünüşü ve işlevleri PS2 Klavye ve LCD Uygulaması Programın Amacı: PIC16F877A'nın A portuna bağlı bir PS2 klavyesinden girilen karakterleri B portuna bağlı 2x8 alfanümerik LCD'de gösterir. Ekranın ilk satırında yazılan karakterin HEX kodu karşılığı ve kaçıncı sütuna yazıldığı gösterilir. İkinci satıra da karakterin kendisi gösterilir. 8 sütun dolduğunda tekrar satır başına dönülür. Programın kaynak kodları PicBasicPro diliyle yazılmıştır ve adı PS2_LCD.PBP dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/PS2_LCD/PS2_LCD.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. PS2/USB (PS2/USB Giriş Modülü) 3. LCD ( LCD modülü) Şekil-71 : PS2_LCD.HEX programı için açık devre şeması.

72 72 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. A B C Şekil-72 : PS2_LCD.HEX programı çalıştırıldığında LCD ekranında görülecek bilgilerin görüntüsü. L PAM ın PortB çıkışını LCD ve GLCD modülünün sol tarafındaki 2x5 li 4BIT DATA VE KONTROL konektöre 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L 2x8 LCD nizi uygun sokete (2x8 dişi header konektöre) yerleştiriniz. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü PS2/USB giriş modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L PS2_LCD.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L PS2_LCD.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Program çalışmaya başladığında 2x8 LCD üzerinde kısa bir süre PS2 KLV TEST kelimeleri iki satır halinde görülecektir. (Şekil-72-A) L Ekran silindikten sonra klavyeden bir tuşa basınız. Bastığınız tuşu 2. satırda göreceksiniz. Bu tuş ile üretilen HEX kodu K= den sonra, LCD deki kaçıncı sütuna yazıldığı da S= den sonra ilk satırda görülecektir (Şekil-72-B). L Tuşa devamlı basarsanız karakterler arka arkaya yazılacak 8 sütun dolduğunda 2. satırın başından itibaren tekrar yazılmaya başlanacaktır. L Program klavyedeki Türkçe karakterleri de gösterecek biçimde yazılmıştır. İstediğiniz 8 harflik kelimeyi yazarak ekranda görmeyi deneyiniz. L Program ayrıca SHIFT, CAPS LOCK tuşlarını da kullanabildiğinden büyük ve küçük harfleri kullanarak yazabilirsiniz. Back space (Geriye silme) tuşu ile yazdığınız bir karakteri silebilirsiniz USB Haberleşme Uygulaması Programın Amacı: PAM üzerine takılı olan PIC18F4550 entegresinin donanımsal USB portu aracılığı ile bilgisayarın USB portu arasında seri iletişim yapar. PIC18F4550 nin girişine bağlanan potansiyometreden analog veri veya DIP switch ten girilen dijital veriler okunarak bilgisayara gönderilir, bir arayüz programı aracılığı ile ekranda bu değerler gösterilir. Arayüz programından gönderilen dijital verilerde PIC e bağlı LED lerde gösterilir. Bu örnek program internetten indirilmiş olup küçük değişikler yapılmak suretiyle aslına sadık kalınarak sizlere sunulmuştur. Program kodlarında yapımcısının adı ve i bulunmaktadır. Şirketimiz bu programı kullanıcıların Eğitim setlerimizin ilgili modüllerini denemesi amacıyla örnek olarak kullanılmaktadır ve ücretsiz olarak CD içerisine kayıtlı olarak göndermektedir. Örnek programın PIC kodları CCS C derleyicisi ile bilgisayar arayüz programı ise Visual C# programı ile hazırlanmıştır. Bu programlama dillerini öğrenmek için yayınevimizin hazırlamış olduğu kitaplardan yararlanabilirsiniz. CCS C İle PIC PROGRAMLAMA (Serdar Çiçek), İleri C Programlama (G. Murat Taşbaşı).

73 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 73 Kaynak program CCS C ile hazırlanmış ve adı usb_pic18_v786.c dir. NOT: Bu uygulama için hazırlanmış olan PIC18F4550 sürücü yazılımı WIN7 versiyonuna uygun yazılmadığından, uygulamayı WIN XP, ME, 98 gibi versiyonlarda yapabilirsiniz. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/USB_Haberlesme/Exe and Hex/usb_pic18_v786.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. PS2/USB (PS2/USB Giriş Modülü) 3. LED ( LED modülü) 4. BDM (Buton ve DIP switch Modülü) 5. ANLG (Analog Giriş Modülü) İşlem Basamakları: L PAM üzerindeki 40 pinli sokete dahili USB haberleşme portu bulunan PIC18F4550 entegresi yerleştiriniz. L 20 Mhz osilatör seçiniz. L Power anahtarını ON yapınız. Kırmızı power LED inin yandığını görünüz. L Yazılım CD niz içerisinde yer alan USB_Haberleşme klasörünü bilgisayarınıza kopyalayınız. Bu klasor içerisinde USB haberleşmeyle ilgili bütün programlar bulunmaktadır. L MicroPro yu çalıştırınız. Programlayıcı ile bağlandığından emin olunuz. (K149-BE board connected mesajı) Chip selector bölümünden 18F4550 seçiniz. L usb_pic18_v786.hex dosyasını MicroPro ya yükleyip, PIC e yazdırınız. L PAM üzerindeki PORTB konnektörünü LED modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü ANLG modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTD konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L USB programlama kablosunu programlama konektöründen çıkarıp, PS2/USB modülü üzerindeki B tipi (kare) USB konektöre takınız. Şekil-73 : usb_pic18_v786.hex programı için açık devre şeması.

74 74 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu L Şimdiye kadar yaptığınız işlemlerle USB haberleşmenin donanımsal kısmını tamamladınız. Şekil 73 deki şemayı incelediğinizde bu bağlantıyı gerçekleştirmiş olduğunuz göreceksiniz. L PC nize kuracağınız USB haberleşme arayüz programının kurulumunu yapmak için kısa bir süre için power anahtarını OFF yaparak devrenizin enerjisini kesiniz. Kırmızı power LED inin söndüğünü görünüz. PIC18 USB Interface Programının Kurulumu Bu program USB haberleşme devrenizin kontrolü için hazırlanmış arayüz programıdır. Program kodları Visual C# dili ile yazılmıştır. USB Haberleşme devreniz bu program ile bir cihaz olarak tanınmaktadır. Her USB cihazın yazılımında olduğu gibi bu sisteminde değişik dosyaları ve kurulumu vardır. Bu dosyalardan en önemlileri ve sizin kullanacaklarınız.dll ve.exe uzantılı olanlarıdır. Bu bölümde C# programlama dilinden veya program kodlarından bahsetmeyeceğiz. Sadece bu programlama diliyle hazırlanmış olan PIC18 USB Interface programının kurulumu ve kullanımına değineceğiz. USB haberleşme donanımı kurma işlem basamaklarını uyguladıktan sonra; L USB kablosunu programlama devresi soketinden çıkarıp, USB haberleşme soketine takınız. Kablonun diğer ucunu bilgisayarınıza bağlayınız. L Besleme anahtarını ON yapınız. Windows un WIN-XP versiyonunda ekranının sağ alt köşesinde yeni donanım bulundu iletisini almış olacaksınız. Daha sonra da yeni donanım bulundu sihirbazı aşağıdaki ekranda görüldüğü gibi açılacaktır. Şekil-74 : Yeni donanım Bulma Sihirbazı L Listeden ya da belirli bir konumdan yükle yi işaretledikten sonra İleri yi tıklayınız. Şekil-75 : PicUSB_Device_Driver klasörünün yerinin gösterilmesi.

75 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 75 L Gözat tan PicUSB_Device_Driver dosyasını bulun ve tamam tuşunu tıklayınız. İleri tıklayarak sürücü dosyalarının yüklenmesini bekleyiniz. L Normal şartlar altında Windows sürücüleri otomatik yükler ve kullanıma hazırlar. Eğer aşağıdaki gibi bir ekran karşınıza gelirse PIC18F4550 EXAMBLE DEVICE seçiniz ve ileri butonuna tıklayınız. Şekil-76 : Sürücü dosyasının seçilmesi. L Sürücü dosyalarını doğru bir şekilde kurduğunuzda Windows donanımız kuruldu ve kullanıma hazır iletisi verecektir. Aksi durumda cihazınız doğru çalışmayabilir iletisini alırsınız. Bu durumda sürücülerinizi doğru bir şekilde kurmak için bu işlemleri tekrar yapmalısınız. Şekil-77 : Aygıt yöneticisinde yeni yüklenen sürücü dosyasının görülmesi. L USB_haberleşme cihazı doğru kurulduğunda aygıt yöneticinizde yukarıdaki resimde belirtildiği gibi görürsünüz. Kurulumu bu şekilde tamamladıktan sonra cihazı USB portuna takıp çıkardığınızda otomatik tanıyacaktır. PIC18 USB Interface Programının Kullanımı ile ilgili uygulamalar Haberleşme devrenizin arayüz programı ve PIC yükleyeceğiniz program kodlarını ayrı bir klasörde bulunmaktadır. Bu klasörün CD deki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/USB_haberleşme/Exe and Hex/USB_PIC18_GUI.exe Bu klasörü bilgisayarınıza kopyaladığınız yerden bularak USB_PIC18_GUI.exe programını çalıştırınız. Aşağıdaki ekran karşınıza gelecektir. Ekrandaki ADC bölümünden PIC in RA0, RA1 pinlerine bağlı olan analog girişlerin (LM35 ısı sensörü ve potansiyometre) 0-5V arasındaki gerilimleri okunur. Switches and LEDs bölümünden ise, PIC in RD0, RD1 girişlerine bağlı olan DIP switchlerin konumu okunur, LED1, LED2 butonlarına tıklandığında da RB0, RB1 e bağlı LED lerin yanış durumu değiştirilir.

76 76 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Şekil-78 : USB haberleşme için bilgisayar ara yüz programı. L Şimdi USB arayüz programını bilgisayarınızda çalıştırdınız ve iletişm yapmaya hazır. Donanımınıza yeniden enerji vermek için power anahtarını ON konumuna getirerek aşağıdaki denemeleri yapınız. L PortB ye bağlı LED modülünün L1 ve L2 LED lerine çıkış yaparak durumunu değiştirmek için ekrandaki LED1 ve LED2 butonlarına tıklayınız. Her tıklamada LED yanıksa sönecek, sönük olduğunda da yanacaktır. L PortD ye bağlı BDM modülü üzerindeki DIP switchten lojik data girişi yapabilirsiniz. RD0 ve RD1 pinlerinden on/off dataları giriniz ve Check butonuna tıklayınız. Ekranda S1 ve S2 switch lerinin durumunu göreceksiniz. L PORTA ya bağlı ANLG modülü üzerindeki LM35 ısı sensörünün gerilimini ve A1 potansiyometresinin gerilimi okumak için, önce ADC bölümünden kanal seçiniz (Channel 0 veya 1) ve Read butonuna tıklayınız. Setinizde AN0 girişine bağlı olan LM35 sensörünün gerilimini 0. kanal seçildiğinde okunur. 1. kanal seçildiğinde de A1 trimpotunun uçlarındaki gerilim değeri okunur ve Volt kutusunda görünür. Samples kutucuğundan ise örnekleme sayısını girerek hassasiyeti artırabilirsiniz. L Bilgisayarınızda COM port konektörü varsa aşağıdaki uygulamayı da yapınız: RS232&RS485 modülü üzerindeki DB9 konnektörüyle bilgisayarınızın COM portunu seri iletişim kablosu aracılığı ile birleştiriniz. Bilgisayarınızda COM portu yoksa piyasada USB to SERIAL konverter kullanarak adlandırılan çeviriciler vasıtasıyla da bu uygulamayı yapabilirsiniz. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü RS232&RS485 modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L Hyper terminal programını çalıştırınız. 9600baud iletişim hızına ayarlayınız. Besleme anahtarını ON yaparak programı yeniden çalıştırdığınızda logo, read, check, LED1, LED2 butonlarına tıkladığınızda gelişen olayları şekil-79 da görüldüğü gibi durum bilgisi olarak hyper terminal ekranında göreceksiniz. Şekil-79 : USB haberleşme cihazı durumunun, hyper terminalde görüntülenmesi

77 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu RS232 & RS484 Seri İletişim Modülü (RS232&RS485) ve Uygulamaları RS232&RS485 Seri İletişim Modülü (RS232&RS485) MDS-P2 eğitim seti ile seri iletişim uygulamaları geliştirebilmek amacıyla tasarlanan modüldür. DB9 seri port girişiyle PC arasındaki bağlantı RS232 kablosuyla yapılır. Modül üzerinde MAX232 gerilim uyumlaştırıcı entegre ve RS485 entegresi bulunmaktadır. RS485 entegresi bulunan diğer cihazlarla seri haberleşebilmek için gerekli pin bağlantı uçları konektör üzerine çıkarılmıştır. Bir de gerektiğinde DTR/RTS girişleri seçime bağlı olarak kullanılabilmesi amacıyla jumper pinleri bulunmaktadır. Hangi girişi kullanılmak isteniyorsa bu jumper uygun tarafa alınmalıdır. Şekil-80 : RS232&RS485 modülü ve bağlantı şeması RS232 Modülü ile PIC den Bilgisayara Veri Gönderme Uygulaması Programın Amacı : Şekil-81 de görülen devreye göre RA0 pinine bağlı bir butona her basıldığında önceden tanımlanan 8 bit lik veri paketleri ardı ardına gönderilerek bilgisayar ekranında ALTAS yazdırır. USART haberleşme protokolü ile yapılan bu veri gönderme işleminde verilerin Bilgisayar ekranında görülmesini sağlayan arayüz programı olan Hyper terminal in kullanılması da işlem basamaklarında detaylı olarak verilmiştir. Program Assembly diliyle yazılmıştır ve adı PIC_TO_PC.ASM dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/RS232/PIC_TO_PC.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. RS232/RS485 (RS232/RS485 Seri İletişim Modülü)

78 78 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu İşlem Basamakları: Şekil-81 : PIC_TO_PC.HEX programı için açık devre şeması. L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü RS232/RS485 modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L RS232 modülünün RS232 iletişim konektörü olan DB9 konnektörünü set ile birlikte verilen seri iletişim kullanarak Bilgisayarınızın COM portuna bağlayınız. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L PIC_TO_PC.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L PIC_TO_PC.HEX programını PIC e yükleyiniz. Program yüklemesi bittikten sonra bilgisayarınız ekranında verileri görmek için Hyper terminali çalıştırmak gerekecektir. Bu işlemin nasıl yapıldığı aşağıda açıklanmıştır. Bilgisayara Gönderilen Verilerin Ekranda Görüntülenmesi Bilgisayara gönderilen veriler bir programlama dili (BASIC, PASCAL, C gibi) kullanılarak yazılan program aracılığı ile alınabileceği gibi Windows işletim sisteminin seri veri alma/gönderme programı olan Hyper Terminal programı kullanılarak da ekranda görüntülenebilir. Hyper terminal programını kurmak ve kullanmak çok kolay olduğundan, örnek programlarda kullanacağımız bu programın kurulmasını ve kullanımının nasıl yapılacağını görelim: Hyper Terminal programını çalıştırmak için; L Başlat/Tüm Programla/Donatılar/İletişim/ Hyper Terminal komutları çalıştırılır. Hyper Terminal programı çalıştığında şekil-82 deki Bağlantı Tanımı penceresi açılır.

79 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 79 Şekil-82: Hyper terminal programının açılan Bağlantı Tanımı penceresi. L Bu pencerede yapılan bağlantıyı anımsatacak bir isim (örneğin PIC_TO_PC) verdikten sonra listeden bir de simge seçiniz. L Tamam düğmesine tıklayarak bir sonraki adıma geçiniz. Şekil-83 : Hyper terminal bağlantısında kullanılacak seri port un seçimi. Ekranda Bağlan iletişim penceresi görülecek ve bağlantı için kullanılacak olan seri iletişim COM port u sorulacaktır. Seçilebilecek olan port isimleri (COM1, COM2, COM7 gibi) Bağlanırken kullan liste kutusu içerisinde görüntülenir. L Sizin bilgisayarınız için uygun olan port adını seçerek Tamam düğmesine tıklayınız. Bir sonraki adımda COM port özelliklerini ayarlayabileceğiniz COM3 Özellikleri penceresi ekrana gelecektir. Sizin port seçiminize göre başka bir (COM1, COM2 gibi) port adı görüntülenebilir. Şekil-84 : Seçilen COM port u için bağlantı noktası ayarlarının yapıldığı pencere.

80 80 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu L COM port ayarlarını aşağıda verilenlere göre yapınız. Saniyedeki bit sayısı = 9600 (baud rate) Veri bit leri = 8 Eşlik = yok Dur bit leri = 1 Akış denetimi = yok L Tamam düğmesine tıklayarak Hyper terminal programını seri port tan veri alıp göndermeye hazır hale getiriniz. Şekil-85 de görülen Hyper terminal ekran görüntüsü gelecektir. Bundan sonra PIC programınızı çalıştırdığınızda seri olarak gönderilen veriler bu pencere içerisinde görüntülenecektir. Şekil-85 : Hyper terminal seri iletişim verilerini görme ve düzenleme ekranı. Hyper terminalde yaptığınız bu ayarları her defasında yeniden yapmak zorunda kalmamak için bir dosya biçiminde saklayabilirsiniz. Böylece Hyper terminal komutunu çalıştırdığınızda görüntülenen bu dosya üzerine tıklayarak direkt olarak çalıştırabilirsiniz. Ayarları kaydetmek için: L Dosya/Kaydet komutlarını seçiniz. L Dosya adı olarak PIC_TO_PC adını veriniz. Ayarlarınız PIC_TO_PC.ht adıyla Hyper terminal klasörü altına kopyalanacaktır. L Bilgisayarınızda Hyper Terminal programını çalıştırıp gerekli ayarları yaptıktan sonra artık hyper terminali kullanmaya hazırsınız. L RA0 a bağlı olan B0 butonuna kısa sürelerle basınız. Her butona basılışta ekranda şekil-86 daki gibi ALTAS kelimelerinin ekranda görülmesini sağlayınız. Şekil-86 : PIC_TO_PC.HEX çalıştırıldığında Hyper terminal ekranının görüntüsü.

81 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu RS232 Modülü ile Bilgisayardan PIC e veri Gönderme Uygulaması Programın amacı: Şekil-87 de görülen devreye göre bilgisayar klavyesinden gönderilen karakterlerin ASCII kodu karşılığı olan sayı Hyper terminal programı ile gönderilir. Gönderilen bu sayı PIC16F877A nın RX ucundan alınarak A port unun alt dört bit ine ve B port unun üst dört bit ine bağlı olan LED lerde binary olarak gösterilir. Program Assembly diliyle yazılmıştır ve adı PC_TO_PIC.ASM dir. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/PC_TO_PIC/PC_TO_PIC.HEX Kullanılan modüller: 1. PAM (Pic Ana Modülü) 2. RS232/RS485 (RS232/RS485 Seri İletişim Modülü) İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pin li sokete yerleştiriniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. USB programlama kablonuzun bilgisayarla ve PIC ana modülü ile bağlantılarını yapınız. L PAM üzerindeki PORTC konnektörünü RS232/RS485 modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTA konnektörünü BDM modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L PAM üzerindeki PORTB konnektörünü LED modülüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız. L RS232 modülünün RS232 iletişim konektörü olan DB9 konnektörünü set ile birlikte verilen seri iletişim kullanarak Bilgisayarınızın COM portuna bağlayınız. Şekil-87 : PC_TO_PIC.HEX programı için açık devre şeması. L MicroPro yu çalıştırınız. Chip selector bölümünden 16F877A seçiniz. L PIC_TO_PC.HEX dosyasını micropro ya yükleyiniz. L PIC_TO_PC.HEX programını PIC e yükleyiniz. L Bilgisayarınızda Hyper terminal programını çalıştırıp için gerekli ayarlamaları yapıp bir dosya olarak kaydediniz. (NOT: veri göndermeye örnek program PIC_TO_PC uygulamasının açıklamalarına bakınız.) L Hyper terminal çalışınca bilgisayarınızın klavyesinden farklı tuşlara basınız. PORTA daki LED lerde bastığınız karakterin ASCII koduna karşılık gelen binary sayıyı yanan LED lerde okuyunuz.

82 82 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu Aşağıda, klavyedeki bazı tuşlara basınca tablo-3 e göre PIC16F877A çıkışında yanık durumda bulunacak LED ler örnek olarak verilmiştir. Basılan tuş Desimal Heksadesimal RB7 RB6 RB5 RB4 RA3 RA2 RA1 RA0 A B O 79 4F P Z 90 5A a b z 122 7A Tablo-3: PC_TO_PIC.HEX programı çalıştırıldığında PORTB LED lerinde yanacak olan LED lere örnekler. L Bir ASCII karakter tablosu bularak her bir harfin kodunun LED lere doğru olarak gönderilip, göndermediğini kontrol ediniz RS485 Modülü ile Bilgisayardan PIC e ve PIC den Bilgisayara Veri Gönderme Uygulaması Programın amacı: Şekil-89 da görülen devreye göre MAX485 entegreleri ile karşılıklı olarak iki yönlü half duplex iletişim yapar. A ve B switch lerinin durumuna göre ilk olarak bilgisayar klavyesinden gönderilen karakterin ASCII kodu karşılığı olan sayı Hyper terminal programı ile bilgisayarın COM portundan RS485 entegresi aracılığı ile PIC16F877A entegresine gönderir. Bilgisayar klavyesinden girilen tuşunların ASCII kodu ve karakteri LCD'de gösterilir. A ve B switch leri ile MAX485 entegresinde gerekli yönlendirmeler yapıldıktan sonra bu defa program PIC16F877A'dan belirli aralıklarla gönderilen 1'den 255'e kadar ASCII kodları bilgisayara gönderilir ve Hyper terminal ekranında gösterir. NOT: Bu programı çalıştırmak için bir tane daha MAX485 entegresine gereksiniminiz olacaktır. Şirketimiz online satış sitesinden temin edebilirsiniz. Programın CD-ROM daki yeri: MICROCHIP_PIC/MDS-P2/UYGULAMALAR/RS485/RS485-RX-TX.HEX İşlem Basamakları: L PIC16F877A entegresini PAM üzerindeki 40 pinli sokete yerleştiriniz. L Şekil 89 a göre U2 entegresinin işlevini yerine getirecek olan MAX485 için de şekil-98 da breadboard üzerine kurulan devre olarak gösterilen kısmı setiniz üzerindeki breadboard üzerine kurarak gerekli bağlantıları yapınız. NOT: MAX485 entegresi bacak bağlantısı ve özellikleri için CD içerisinde verilen datasheet lerden yararlanabilirsiniz. L Güç kaynağı bağlantısını yapınız. MDS-P2 eğitim seti ile bilgisayar arasındaki bağlantıyı USB programlama kablosu ile yapınız. L DTR veya RTS girişleri bu programda kullanılmadığından, J5 pinlerindeki kısa devre jumper ları çıkarılmalıdır. L Osilatör seçme anahtarını 4 Mhz tarafına alınız. L 2 satır 8 sütun LCD yi LCD modülüne takınız. (PAM üzerindeki PORTB konnektörünü LCD modülünün 4 BIT DATA KONTROL konnektörüne 10 lu iletişim kablosuyla bağlayınız.) L MicroPro yu çalıştırınız. RS485-RX-TX.HEX dosyasını PIC16F877A ya yükleyiniz.

83 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu 83 L İlk olarak PC nin klavyesinden girilen verileri PIC e gönderip, LCD de görmek için şekil-89 da A anahtarı olarak gösterilen bağlantıyı yapmanız gerekir. Bunun için RS232&RS485 modülü üzerindeki tekli header pini PAM üzerinde boş bir Vcc pinine tekli bağlantı kablosu ile bağlayınız. Bu durumda U14 (Max485) entegresinin RE, DE uçlarına lojik 1 uygulamış oldunuz. Böylece bu chipe veri giriş izni verilmiş oldu (DE= 1 ). Yani PC den gönderilen veriler DI pininden girer ve AB uçlarından iletim hattına gönderilir. L Şimdi breadboard üzerine kurduğumuz U2(max485) entegresini veri almaya yönlendirmemiz gerekiyor. Şekil 89 da B anahtarı olarak gösterilen bağlantıyı yapmak için PAM üzerindeki PORTA konektörünün RA0 pinini boş bir GND pinine tekli iletişim kablosuyla birleştiriniz. Böylece PIC içerisinde çalışan program RA0 ın lojik 0 a çekilişini algılayacak ve RC0 pinine lojik 0 gönderecektir. Böylece U2 (max485) entegresinin RE, DE girişleri 0 olacağından bu chip veri almaya yönlendirilmiş olur(re = 0 ). Yani A B uçlarından alınan veriler RO pininden PIC16F877A ya girilir. RO pini PIC16F877A nın RC7(RX) pinine bağlıdır ve veriler bu pinden alınarak LCD de gösterilir (Şekil-88-B). NOT: Yukarıda donanımsal olarak yaptığımız max485 yönlendirme işlemi aslında özel RS485 iletişim metodlarından biri kullanılarak yazılımsal olarak yapılır. Ancak bu uygulama RS485 ile iletişimin öğrenilmesi ve set üzerinde denenmesi için geliştirilmiş bir eğitim programıdır. L Şimdi PC den veri gönderebilmek için kullanacağımız Hyper terminal i çalıştırmaya sıra geldi. Sayfa 79 da anlatıldığı gibi bu uygulamada da 9600 baud hızında veri alışverişi için gerekli düzenlemeleri yapıp, Hyper terminali ekranda görüntüleyiniz. L Ana modül üzerindeki RESET butonuna basınız ve LCD ekranında hyper terminal ac yazısı görüntülendiğinde (Şekil-88-A) bilgisayarınızın klavyesinden harfler giriniz. Girilen harflerin ne olduğu birinci satırda, ASCII karakter karşılığı da ikinci satırda görüntülenecektir (Şekil-88-B). A B C Şekil-88 : RS485-RX-TX.HEX programı çalıştığında görülecek örnek LCD de görüntüleri. Şekil-89 : RS485-RX-TX.HEX programı için açık devre şeması. L PIC den gönderilen verilerin PC den alınabilmesi için bu defa max 485 entegrelerinin yönleri tamamen ters döndürmek gerekiyor. Bunun için A anahtarını GND ye ve B anahtarını da Vcc ye bağlayınız. L Böylece PIC16F877A entegresinin RA0 girişine 1 uyguladınız. PIC te çalışan program bunu algılayarak U2(Max485) entegresinin 2. ve 3. (RE, DE) pinlerine lojik 1 göndererek, bu chip i veri göndermeye yönlendirir(de= 1 ). A anahtarı da U14(max485) entegresinin RE, DE uçlarını lojik 0 yaptığından bu entegreyi veri almaya yönlendirir(re = 0 ).

84 84 MDS-P2 PIC Mikrodenetleyici Eğitim Seti Kullanma Kılavuzu L Hyper terminal 9600 baud a kuruluyken ve ekranınızda görülürken RESET butonuna basınız. Böylece PIC e yüklü olan program B anahtarının konumunu okuyarak bu defa 1 den 255 e kadar olan karakterleri ve ASCII kodlarını bilgisayara gönderir. L Hyper terminal gönderilen verileri şekil 90 da görüldüğü gibi ekranda görüntüler. LCD üzerinde de gönderilen bu veriler Şekil-88-C deki gibi görüntülenir. Şekil-90 : RS485-RX-TX.HEX programı PIC den PC ye veri gönderme modunda çalıştırıldığında Hyper terminal ekranında görülecek olanlar. RS485 İletişim ve MAX485 Entegresi Hakkında Kısa Bilgi RS232 metodu ile yapılan maksimum iletişim mesafesinin yetersiz geldiği durumlarda RS485 metodu uygulanarak mesafe 1200 metreye kadar çıkarılabilmektedir. Ayrıca kurulacak network e 32 cihaz bağlanabilmesi başka bir avantajıdır. Çalışma metodu half duplekstir. RS485 iletişim metodu için geliştirilmiş yazılımlar RS232 den çok farklı değildir. Şekil 91-A da görüldüğü gibi sinyalin uzak mesafeye taşınmasında kullanılan MAX232 iki yönlü bir buffer entegresidir. RS485 için geliştirilen yazılımların en önemli rolü, veri alış veya veriş yönlerini kontrol etmektir. Bizim uygulamamızda olduğu gibi istenirse -yazılımla yapılan bu işlemanahatarlarla da yapılabilir. Böylece RS232 için kullandığımız yazılımları aynen RS485 metodu için de kullanabiliriz. A 1 A ve B pinlerinden gelen veriyi alma pini 2 RO çıkışına izin veren kontrol pini 3 A ve B pinlerinden veri gönderilmesine izin veren kontrol pini 4 A ve B pinlerinden gönderilecek veriler için giriş pini 5 Ground 6 Terslenmemiş veri alma veya veri gönderme pini 7 Terslenmiş veri alma veya veri gönderme pini 8 Vcc besleme girişi (4.75V ile 5.25V arasında) B Şekil-91 : MAX485 entegresi pin diyagramı ve pin fonksiyonları.