Ekonomi Bülteni. 24 Ekim 2011, Sayı: 38. Yurtdışı Gelişmeler. Yurtiçi Gelişmeler. Finansal Göstergeler. Haftalık Görünüm

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 38 Yurtdışı Gelişmeler Yurtiçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Görünüm AB Zirvesinden Ne Beklemeli? Ne Beklememeli? Makro Ekonomi ve Strateji Faiz Arttırmak Gerekiyor Mu? Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel * Hangi Faiz Ne Düzeyde ve Ne İşe Yarar * Enflasyon Üzerindeki Etki Ercan Ergüzel Berke Gümüş Doğukan Ulusoy 1

2 Yurtdışı Gelişmeler FED Başkanı konuştu. ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke, Boston da katıldığı konferansta yaptığı konuşmasında, Merkez Bankasının bilançosunda ciddi değişiklikler yaratan Operation Twist ve parasal genişleme (QE) gibi programların, ekonominin toparlanmasının ardından nadiren kullanılacağını belirtti. FED in önümüzdeki dönemde şeffaflık konusuna daha da önem vereceğini, tahminleri ve izlediği politikalarda daha da şeffaf olacağını belirten Bernanke, ayrıca FED in orta vadedeki enflasyon hedefine bağlı kalacağını fakat kısa dönemde yükselen enflasyonun işsizlik problemini çözmek adına ikinci plana atılabileceğini dile getirdi. Bej Kitap raporu yayınlandı. ABD Merkez Bankası FED in ABD de 12 Eyaletten aldığı ekonomik verilere göre hazırladığı Bej kitap raporu yayınlandı. Raporda ekonomik büyümenin ılımlı olarak devam ettiği belirtilirken, Eylül ayında tüketici harcamaların ise kısmen yükseldiği belirtildi. ABD de Kapasite Kullanım Oranı ve Sanayi Üretimi verileri açılandı. Açıklanan Eylül ayı verilerine göre KKO Eylül ayında bir önceki aya göre %0.01 artış göstererek 77.4% olarak gerçekleşirken, Sanayi Üretimi ise Ağustos ayında olduğu gibi Eylül ayında da 0.2% lık bir artış gösterdi. ABD de enflasyon yatay seyrini sürdürüyor. ABD de Eylül ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) verileri açıklandı. Açıklan verilere göre TÜFE Eylül ayında aylık bazda piyasa beklentilerine paralel %0.3 olarak gerçekleşti. Artış yıllık bazda ise beklentilerin çok az üzerinde 3.9% olarak gerçekleşti. Çekirdek TÜFE de yıllık bazda %2 oldu. ABD de Yeni Konut İnşaatları beklentilerin üzerinde arttı. ABD de konut sektörüne ilişkin Yeni Konut İnşaatları ve İnşaat Ruhsatları verileri açıklandı. Yeni Konut İnşaatları 590 bin olan piyasa beklentisinin üzerinde 658 bin olarak gerçekleşirken, İnşaat ruhsatları ise 610 bin olan piyasa beklentisinin altında 594 bin olarak gerçekleşti. Moody s Fransa yı uyardı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody s Fransa yı Aaa olan, en yüksek seviyedeki kredi notunu kaybedebileceği konusunda uyardı. Moody s yaptığı açıklamada ülkenin Aaa olan kredi notunun mevcut borç yükü ve AB borç krizinden doğabilecek ek yükümlülüklerden dolayı baskı altında olduğunu ve Fransa nın Aaa kredi notuna sahip ülkeler arasında en zayıf ülke konumda olduğunu belirtti. Moody s açıklamada ayrıca Fransa nın borç ödenebilirliği devam ettiği sürece mali gücünün en yüksek olarak görülmeye devam edileceğini belirtse de son günlerde gündemde olan bankaların devlet tarafından yeniden sermayelendirilmesi durumunda, ülkenin AB borç krizinin merkezine geçeceği ve notunu kaybetme ihtimalinin artacağı belirtildi. Kuruluş bu açıklamanın bir not hareketi olmadığı sadece piyasalar ile paylaşılan bir güncelleme olduğunu dile getirse de, bankalara devlet tarafından sermaye konması durumunda ülkenin notunu kaybedeceğine ilişkin önemli bir uyarı vermiş oldu. Moody s İspanya nın notunu düşürdü. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody s Fransa yı Aaa olan kredi notunu düşürmek konusunda uyarmasının ardından, İspanya nın kredi notunu iki kademe birden düşürdü. Kuruluş böylece İspanya nın kredi notunu Aa2 den A1 e düşerken, görünümü ise negatif olarak belirledi. S&P İtalyan bankaların notunu düşürdü. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P aralarında üç büyük İtalyan bankasının da bulunduğu toplam 24 İtalyan bankasının notunu indirdi. Kuruluş varlık bakımından İtalya nın en büyük bankalarından Monte dei Paschi di Siena, Banco Popolare ve UBI Banca gibi bankaların notlarında indirime giderken, aynı zamanda 21 bölgesel bankanın da kredi notlarında indirime gitti. Çin ekonomisi yavaşladı. Dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi Çin de üçüncü çeyrek büyüme rakamları açıklandı. Çin de GSYİH bir önceki seneye göre %9.1 oranında artmasına rağmen ekonomi 2009 yılından beri en düşük hızında büyümüş oldu. Çin ekonomisi bir önceki çeyrekte %9.5 oranında bir büyüme kaydetmişti. Çin in %6.1 e çıkan enflasyon ile mücadele kapsamında uyguladığı sıkı para politikası ve küresel talebin azalması, Çin ekonomisinin yumuşak iniş (soft landing) gerçekleştirmesindeki başlıca etkenler arasında yer alıyor. Brezilya faiz indirimine gitti. Brezilya Merkez Bankası geçen ay gerçekleştirdiği faiz indiriminin ardından, bu ay da faiz indirme kararı aldı ve beklentiler dahilinde 0.5% puanlık bir indirime gitti. Oy birliği ile alınan karara gerekçe olarak, Avrupa daki kriz ve ekonomideki yavaşlama endişelerinin ülke ekonomisi üzerinde etkilerinin azaltılması gösterildi. 2

3 Yurtiçi Gelişmeler TR İşsizlik Oranı, (Temmuz) Temmuz ayında işsizlik oranı geçen senenin aynı dönemindeki %10.6 oranından %9.1 e geriledi. Aynı dönemde tarımdışı işsizlik oranı da %13.6 dan %11.8 e düştü yılı Temmuz döneminde Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre geçen ay olduğu gibi %51.2 olarak kaldı. 17% 14% TR İşsizlik Oranı 2011 yılı Temmuz döneminde istihdam edilenlerin sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 1.5 milyon kişi artarak 24.9 milyon kişiye yükseldi. Bu dönemde tarım sektöründe çalışan sayısı 421 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 1.05 milyon kişi arttı. Geçen hafta açıklanan Orta Vadeli Plan da arasında işsizlik oranının sırasıyla %10.5, %10.4, %10.2 ve %9.9 düzeyinde kalacağı tahmin edilmişti. 11% 8% % TCMB PPK Kararı, (Ekim) 20 Ekim de yapılan toplantıda alınan faiz kararları şu şekilde oldu: Politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %5.75 düzeyinde sabit tutuldu. Merkez Bankası (MB) borçlanma faiz oranı %5 düzeyinde sabit tutuldu; borç verme faiz oranı %9 dan % 12.5 e, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı %8 den %12 ye yükseltildi. Geç Likidite Penceresi uygulaması çerçevesinde, Bankalararası Para Piyasası nda saat arası gecelik vadede uygulanan Merkez Bankası borçlanma faiz oranı %0 düzeyinde sabit tutuldu, borç verme faiz oranı %12 den %15.5 e yükseltildi. Toplantıda öne çıkan diğer önemli notlar ise: Cari denge açığında yaz aylarında görülen yavaşlama eğilimi yılın son çeyreğinden itibaren hızlanacak. TL deki değer kaybı bu sürece destek veriyor. Döviz Satım İhaleleri ve Sepet Hareketi Diğer taraftan TL nin seyri nedeniyle enflasyon seyrinde önümüzdeki aylardan itibaren belirgin bir artış görüleceği, bu nedenle MB nin gecelik faiz koridorunu açarak önlem almaya çalıştığı vurgulandı. Bunun dışında MB döviz ihale miktarlarını son haftalarda arttırmaya devam ederek söz konusu probleme karşın önlem almaya çalışıyor Miktar (mn $) Sepet (%50 $ ve %50 ) Ağustos 15 Ağustos 23 Ağustos 07 Eylül 15 Eylül 23 Eylül 03 Ekim 12 Ekim

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Risk iştahındaki azalmaya karşın altın fiyatlarındaki hızlı gerileme dikkat çekiyor. USD faizlerin yukarı yönlü trendi devam ediyor. Hisse senedi piyasaları risk algısındaki azalışla geriledi. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge tahvil getirisi MB den gecelik borçlanma faizinin yükselmesine paralel %9 un üzerine çıktı. Belirsizlikler artarken USD ve YEN değerleniyor... Tüm olumsuz havaya karşın madenler dışındaki emtialar iyi gidiyor... Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Haftalık Görünüm AB Zirvesinden Ne Beklemeli? Ne Beklememeli? Piyasaların son dönemde en çok merak ettikleri konu AB liderler zirvesinden çıkacak sonuç. Tüm gözler bu toplantıya kilitlenmişken, Alman yetkililer net bir sonuca bu hafta sonu ulaşılmasının mümkün olmadığını, en erken 26 Ekim tarihinde net bir sonuca ulaşılabileceğini söylediler. Buna karşın Fransız yetkililer 26 Ekim den önce de bir sonuç bildirgesi çıkabileceğini açıkladılar. Yani bu kadar hayati bir olayda dahi AB nin lider devletleri haftalar öncesinden söz verdikleri tarihte görüşmeleri bitiremiyorlar. Dahası net sonuca ne zaman ulaşılabileceğini kimse tam olarak söyleyemiyor. AB sorununda temelde ortada 3 ayrı ana kutup var. Bunlar Almanya, Fransa ve ECB. Dikkat edilirse sorunlu devletler ya da bankalar bu kutuplardan biri değil. Çünkü sorunun çözümünde ortaya bir para (nakdi ya da gayri nakdi) koyulacaksa bu üçü tarafından koyulacak. Sorunun kaynağında bu üç kutbun amaçlarının birbirinden çok farklı olması yatıyor. Almanya içlerinden en dertsiz olanı. Ekonomisi ve bankaları diğerlerine oranla görece olarak güçlü. Fransa gittikçe bataklığın içine sürükleniyor. Hem ekonomisi hem de bankaları o kadar güçlü değil. Dahası bankalarının başta Yunanistan olmak üzere sorunlu AB ülkelerine riski oldukça fazla. ECB ise krizin başından itibaren herhangi bir hesap yapmadan AB nin bütününe yönelik en doğru çözümleri dile getiren fakat sözünü dinletemeyen, işler zora girdiğinde kendi prensiplerini bir kenarda bırakıp İspanya ve İtalya kamu tahvillerini alarak krizin büyümesini engelleyen bir kuruluş görüntüsünde. Aşağıda önümüzdeki bir hafta içinde tamamlanması muhtemel toplantıların sonuçlarını temelde bu üç ana kutup bazında inceleyip, bunlardan ne gibi sonuçlar beklenmesi gerektiğini değerlendiriyoruz: 1- Yunanistan ın Kurtarılması: Piyasalar Yunanistan ı artık iflas etmiş bir ülke olarak fiyatlıyorlar. Bugün 100 EUR luk bir Yunan tahvili için CDS sigortası almak isteyen bir yatırımcı 60 EUR prim ödemek durumunda. Bu oran zaten kabaca Yunanistan için konuşulan %50-%60 borç tıraşlama (haircut) olasılıklarına yakın bir değer. Bu yılın Temmuz ayında Yunanistan ın iflası ilk kez gündeme geldiğinde mevcut alacaklılarla ki bunlar AB bankaları idi- masaya oturulmuş ve gönüllü olarak anlaşarak (iflas açıklamaktan çok ufak bir farkı var) alacakları 30 yıl gibi uzun bir vadeye yayılmıştı. Bu yeniden yapılandırma o günkü fiyatlarla %20 lik bir tıraşlamaya karşılık geliyordu. Yani bankalar 100 EUR luk alacaklarının 20 EUR undan feragat etmişlerdi. Fakat bundan çok değil üç ay sonra Yunanistan ın ekonomik görünümünün olumsuz seyretmeye devam ettiği ve mevcut borçlarını ödeyemez durumda olduğu artık aşikar olunca Almanya tarafından ortaya atılan bir öneri ile daha önceki planda yer alan %20 lik oranının %50 veya üzeri seviyelere gelecek şekilde revize edilmesi gündeme geldi. Fakat bu plana ECB ve Fransa karşı çıkıyor. ECB nin neden karşı çıktığı malum. ECB, bir tıraşlama olacaksa bunun alacaklılarla masaya oturarak yapılacak bir anlaşma ( Anlaşmalı İflas ) olması gerektiğini söylüyor. Aksi bir durumda bir endişe hali piyasalara hakim olursa bunun diğer sorunlu AB ülkelerine de sıçramasından korkuyor. Fransa ise hem iflas planına karşı hem de Anlaşmalı İflas ın %50 nin altında bir oranla olması gerektiğini savunuyor. Çünkü Fransa bankalarının Yunanistan riski görece olacak çok fazla. Örneğin, Yunanistan borcu %60 tıraşlanırsa 4 büyük Fransız bankasının tamamının sermaye açığı ortaya çıkıyor ve ihtiyaç olan rakam 40 milyar EUR un üzerinde. Tabi daha önce %20 lik tıraşlamayı kabul eden AB bankalarının daha yüksek bir oranı kabul edip etmeyeceği yönünde de ciddi soru işaretleri var. Bunu da hesaba katmak gerekiyor. Şayet bankalar buna yanaşmaz ise Almanya nın ortaya koyduğu Klasik İflas planı devreye alınmak zorunda kalınabilir. 2- AB Kurtarma Fonu (EFSF): Anlaşmalı ya da klasik iflas olsun, bunun sonucunda bir sonraki aşamada krizin diğer sorunlu AB ülkelerine sıçrayacağı çok açık. Bu sebeple bugünden mekanizmaların kurularak önlemlerin alınması gerekli. Bu amaçla daha önce kurulmuş EFSF var, fakat 440 milyar EUR luk varlıkları İtalya ve İspanya da ortaya çıkabilecek bir problemi önlemeye yetmiyor. Yapılan çalışmalar mevcut fonun en az 5 katına çıkarak 2 trilyon EUR düzeylerine gelmesinin gerekli olduğunu gösteriyor. EFSF nin bir noktada ECB nin bugün itibarıyla üstlendiği sorunlu ülkelerin kamu tahvillerinin ikincil piyasadan alınıp faizlerinin yükselmesinin önlenmesi görevini üzerine alması gerekiyor. ECB mevcut haliyle buna devam edemez. Çünkü bugün ECB nin bilançosunda 170 milyar PIIGS tahvili var. Bu tahviller ortalama %30 tıraşlansa 50 milyar zarar demek. Buna karşı ECB nin sermayesi zaten 10 milyar. 6

7 Haftalık Görünüm EFSF nin mevcut limitli kaynaklarını ki 440 milyar EUR un sadece 250 milyar EUR u kullanılabilir durumda- harcamadan, yani gayrinakdi bir çözüm üretmesi gerekli. Konuşulan birçok senaryo içinde özellikle iki tanesi öne çıkıyor. Birincisi EFSF nin bir banka gibi davranarak ECB den ucuz maliyetle borçlanması ve bu paralarla sorunlu ülke tahvillerini alması. İkincisi ise, ki bu olasılık bir adım daha önde, EFSF nin sorunlu ülke bonolarına %10 ila %30 arasında bir oranda garantör olması. 3- Bankalara Ek Sermaye: Üç bacaklı planın belki de en hayati kısmı. Aslında ilk iki madde düzgün bir şekilde halledilebilse bu maddeye gerek kalmayacak. Çünkü daha önce ülke iflaslarını senaryolara dahil etmeyen iki farklı stres testi AB bankalarının iyi durumda olduğunu göstermişti. Fakat kimse Yunanistan dan sonra problemin nerelere ve hangi boyutta sıçrayabileceğini bilmiyor. Bu nedenle herkes olası başka ülke iflaslarını da düşünerek bankaların sermayelerinin güçlendirilmesi gerektiğini ifade ediyor. Yapılan hesaplamalar AB genelinde milyar EUR arası bir sermaye ihtiyacı olduğunu gösteriyor. IMF de daha önceki çalışmasında 300 milyar EUR a ihtiyaç olduğunu söylemişti. Bizim yaptığımız hesaplamalar sadece Yunanistan ın borcu %60 tıraşlanırsa ve mevcut %7 olan asgari birinci kuşak sermaye oranı %9 a çıkarılırsa (ki AB Bankacılık Otoritesi (EBA) bunun için çok bastırıyor) AB nin en büyük 90 bankasından 66 tanesinin sermaye açığının ortaya çıkacağını ve bu bankaların 240 milyar EUR ek sermaye bulması gerektiğini ortaya koyuyor. Bunun yanına %50 İtalya tıraşlamasını da eklediğimizde rakam 350 milyar EUR a çıkıyor. Özetle bizim hesaplamalarımız da en azından milyar EUR luk bir ek sermaye kaynağına ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Burada ikinci önemli soru bu kaynağın nereden geleceği. Bu ortamda bankaların mevcut sermayedarlarından bunu karşılaması çok mümkün gözükmemekte. Yeni ortaklar aranması veya ilgili devletler tarafından bu bankaların bir kısmının kamulaştırılması gündeme gelirse de mevcut sermayedarların sahiplik oranları gerileyecek. Bu nedenle AB bankaları ısrarla ek sermayeye ihtiyaçları olmadığını vurguluyorlar. Bununla ilgili olarak Deutsche Bank CEO su şayet ek sermayeye ihtiyaçları oldukları kendilerine dikte edilirse bankalarına kamuyu ortak etmektense varlık satışı alternatifini değerlendireceklerini açık saçık beyan etti. Özetle, AB bugüne kadar yapar gibi görünerek durumu idare etti. Fakat piyasalar memnun olmadı ve sonunda bugüne geldik. Artık AB cephesinde işler çok çetrefilli, problemin bankalar, kamu borçları, borçlu halk, borç veren halk, ECB, EFSF ve IMF gibi birçok cephesi var. Tüm bu resim altında önümüzdeki bir hafta içerisinde AB liderlerinin şapkadan tavşan çıkarmasını beklemek hiç gerçekçi değil. Çünkü ortada limitli bir kaynak ve aşılması gereken büyük problemler var. 7

8 Makro Ekonomi & Strateji Faiz Arttırmak Gerekiyor mu? Bir süredir çok bariz ve giderek yaygınlaşan bir şekilde Merkez Bankası na yönelik faizlerin yükseltilmesi baskısı var. Geçtiğimiz hafta döviz piyasasında yaşananlarla birlikte bu baskı da artık zirve yaptı. PPK toplantısı ile istediğini ne ölçüde alabildiği tartışılır. Hangi Faiz Ne Düzeyde ve Ne İşe Yarar? Faiz arttırma konusunu irdelemeden önce PPK kararı ile piyasadaki faizleri etkileşimine bakmak gerekir. Merkez Bankası açık piyasa işlemi (api) adı altında bankaları günlük bazda haftalık ihalelerle fonluyor (haftalık 60 milyar TL civarında). Bankalar devlet tahvili teminatı karşılığında aldıkları bu fonlamayı kredilerden kanuni yükümlülüklerine kadar çeşitli ihtiyaçları için kullanabiliyorlar. Haftalık repo yanında gecelik borçlanmak da mümkün ama maliyeti çok daha yüksek ve pek kullanılmıyor. Ayrıca piyasa yapıcısı yani ihalelerde belli miktarda devlet tahvili alma yükümlülüğü olan bankalar da yine günlük bazda (yine devlet tahvili karşılığında) borçlanma yapabiliyorlar (yakın zamana kadar yine pek kullanılmıyordu). Yine Merkez Bankası ndan bir başka fonlama kanalı, son anda açıklarını kapamak durumunda kalan bankaların kullanabileceği ama diğerlerine göre ciddi bir ceza faizi olduğu için kullanmadıkları geç likidite penceresi. Tüm bu Merkez Bankası kaynaklarının yanında bir de bankaların birbirlerinden borçlanabildikleri (yine teminatlı limitler çerçevesinde) İMKB piyasası var. Buradaki günlük işlem hacmi de api ye yakın 7-8 milyar TL civarında. Bu piyasadaki maliyetler ise son PPK öncesinde %9 civarında olan Merkez Bankası gecelik borç verme maliyetlerine yakın seyrediyordu. Son olarak da bankalar 1 aylık referans mevduat faizlerini yine bu orana yakın (%9-9.5 gibi) tutuyorlardı. Tüm bunların yanında bir de son dönemde Merkez Bankası mevduat munzam karşılıklarını aktif olarak kullanması söz konusu. Bankaların topladıkları mevduatın kendisinde tutması gereken kısmı yükselterek bankaların elindeki likiditeyi azaltıyordu. Buna faiz de ödemiyordu. Bu parayı geri almak isteyen bankalar da Merkez Bankası nın (yeterli teminatı varsa) haftalık repo mekanizmasını kullanıyordu. Bugünlerde bankaların Merkez Bankası ndaki sıfır faizle duran mevduatı ile %5.75 ile yapılan api borçlanmaları birbirlerine çok yakın miktarlarda (yandaki grafik). Ekim 10 Ocak 11 Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 PPK son kararı ile birlikte haftalık repo maliyetine dokunmazken diğer fonlama mekanizmalarını %8-9 civarından %12-15 aralığına çekti. Bunlar pek kullanılmasalar da ikinci (İMKB) piyasasına gösterge oldukları için bankalararası piyasa da %12 ler civarına geldi. Merkez Bankası buna api yani %5.75 ile çok daha ucuza haftalık verdiği miktarı kısarak da yardımcı oldu. Belki sonuçta referans faiz değişmedi ama gecelik piyasada bankaların TL fonlama maliyetleri yükseldi. Bankaların ya da bankalar üzerinden başkalarının TL borçlanıp döviz alıp kurların daha da yükselmesi yönünde spekülasyon yapanların maliyetleri hızla yükseldi ve zorlaştı. Bu durum bir süre daha devam ettiği takdirde bankaların mevduat faizleri de yükselebilecek ve en azından %10 ların üzerine çıkacak. Bu da yine ister istemez kredi faizlerine yansıyacak. Mevduat faizleri yüksek yurtdışından bankaların borçlandıkları kurumlar fırsat bu fırsat faizlerini yükseltecekler. Enflasyon Üzerindeki Etki Gelişmiş ülkelerin merkez bankaları faizlerini arttırırken geleceğe yönelik enflasyon projeksiyonlarına bakıyorlar. Eğer talep baskısı artmışsa faizleri yükseltip borçlanma imkanlarını azaltarak tüketim yerine tasarrufu özendirmeye ve enflasyon üzerindeki talep baskısını azaltmaya çalışıyorlar. Yaptıkları çok karmaşık bir şey değil. Son krize kadar ev, hisse senedi gibi varlık fiyatlarındaki enflasyonu (balonu) dikkate almıyorlardı ama bundan sonra alacaklar. Bu merkez bankaları genelde arz yönlü baskılara pek tepki vermiyorlar. Yani enflasyon baskısı talebin artmasından ziyade arzın daralması ise bu çok da aşırı bir baskı değilse bir kerelik enflasyonu sineye çekip ortalık normalleşene kadar bekliyorlar Bankalar Serbest İmkanı ve API (Milyar TL) Bankalar Serbest İmkanı API

9 Makro Ekonomi & Strateji Türkiye nin durumu ise biraz farklı. Ekonomisinde çift para birimi kullanılıyor ve ithalatının %85 i üretim faktörleri (dolaylı veya direkt üretimde kullanılan mallar). O nedenle kurlar Türkiye ekonomisi çok önemli. Kurlar hem finansal istikrarı tehdit edebiliyor hem de ithalat maliyetleri üzerinden enflasyon üzerindeki arz yönlü baskıyı arttırıyor. Ayrıca döviz kredi kullanan şirketlerin finansman maliyetleri artabiliyor ve onlar da bütçelerindeki kar hedefini tutturmak için talep koşulları elverdikçe bu maliyetleri fiyatlara yansıtmak zorunda kalabiliyorlar. Bugün Türkiye ekonomisinde talep yönlü bir baskı yok. Ara hızla kapanmakta olsa da arz talebin hala üzerinde ve şirketler karşılarında çok canlı bir talep bularak bundan faydalanabiliyor bir konumda değiller. Ekonomi son yıllarda büyük yatırımlar yaparak potansiyel büyüme hızını arttırmış ve tarımdaki geçişten beslenen büyük bir işgücü havuzuna sahip durumda. Yani gelişmiş ülkeler gibi düşünüldüğünde Merkez Bankası nın acil bir faiz arttırma ihtiyacı bulunmuyor. Ama kurlar yükseldikçe yukarda belirttiğimiz gibi arz yönlü baskı artıyor. Bunun şiddeti ama özellikle süresi çok önemli. Şirketler pazar payları açısından sık sık fiyat değiştirmek zorunda kalmak istemedikleri için bıçak kemiğe dokunmadıkça zam yapmak ve sonra da kurlar düşünce fiyat düşürmek zorunda kalmak istemiyorlar. O nedenle ancak kurların uzun süre yüksek gittiğini görünce ya da buna inanınca zam yoluna gidip pazar payını riske ediyorlar. Bugün Merkez Bankası global koşulları da dikkate alarak dış talebe destek ve ithalata köstek amaçlı olarak TL nin zayıf kalmasını istediğini açıkça söylüyor. Bu da şirketlerin CFO larına vadesi gelen döviz borçlarını öderken bugünlerden daha da ucuza döviz bulamayacaklarını düşündürüyor. Üstelik pahalılaşan ithalatı giderek azalttıkları için daha fazla kredi kapamak durumundalar. Faizler yeteri kadar düşük olunca, önemli bir döviz kaynağa sahip olan aynı düşüncedeki tasarruf sahipleri de döviz satarak piyasaya likidite sağlamıyorlar. Araya spekülasyon da karışınca kurlar biraz fazla hızlı yükselip sinirleri bozabiliyor. Ama eğer kurlardaki aşırı yükselme geçici olacaksa gelişmiş ülkelerdeki gibi bir kerelik enflasyon artışına tepki verilmemeli. Karşısında soğukkanlı durmak ve tereddütsüz bir şekilde yeteri kadar sert davranabilmek gerekir. Özellikle yurtdışından Merkez Bankası na gelen tavsiye bu sert duruş yerine hemen barış yolunu tercih edip faiz arttırmak ve yurtiçinden ve yurtiçinden tasarruf sahiplerinin TL getirisini cazip bularak döviz satıp TL ye geçmeleri. Böylece ekonominin 2006 öncesine geri dönmesi. Bununla bugünü kurtarmak mümkün. Ama ekonomiyi kötü/zararlı denge büyümekten iyi/yararlı dengede büyümeye çevirebilmek açısından çok kötü ( kötü/zararlı dengeden kastedilen yüksek enflasyon ve yüksek faiz). Finansal istikrar tarafından mecbur olunabilir ama enflasyonu kontrol etmek açısından ne kadar işe yarayacağı da meçhul. O yükselen faizler şirketlere kredileri üzerinden maliyet, devlet tahvilleri üzerinden ise vergi olarak geri dönecek ve yine bunları fiyatlarına yansıtacaklar. Sıcak parasız ekonomi isteniyorsa yapılacaklar belli ve katlanılmak durumunda. Yok sıcak para istenmiyorsa o zaman da hemen iki darbe geldiğinde barış çubuğu yakmak yerine sert durmaya hazır olmak gerekir. Gerekiyorsa ortalık biraz yıkılıp dökülecek ama ekonomi iyi/yararlı dengeye tutunacak. Bugün yapılan biraz bunların ortası. 9