ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI Halkalı leke (Spilocaea oleagina (Cast) Hughes)

Transkript

1 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 92 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI Zeytin Hastalıkları Halkalı leke (Spilocaea oleagina (Cast) Hughes) Tanımı ve Yaşayışı : Hastalık etmeni fungus (mantar) olup, yıl boyu ağaç üzerinde canlı kalabilmektedir. Fungus kışı, yere dökülen yapraklarda veya ağaç üzerindeki hastalıklı yapraklarda geçirmektedir. Bulaşmalar ise sporlar yardımıyla daha ziyade, Mart-Nisan aylarında meydana gelmektedir.

2 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 93 Sulanan, nemli ve ağır topraklarda, sahil şeridine yakın yerde kurulu zeytinliklerde hastalık sık olarak görülmektedir. Özellikle ilkbaharı yağışlı ve serin geçen yıllarda, hastalığın epidemi yaptığı belirlenmiştir. Hastalık etmeni optimum ºC sıcaklıkta gelişmektedir. Hastalık, 9 ºC nin altında ve 30 ºC nin üzerinde gelişme gösterememektedir. Bilhassa kuytu, havasız ve güneş almayan, sık dikilmiş ve budanmamış zeytinlikler, hastalığın gelişmesine uygundur. Fazla azotlu ve çiftlik gübresi kullanımı, hastalığın artmasında etkili olabilmektedir. Hastalığın ilk belirtisi yaprakların üst yüzeyinde siyahımsı-gri renkte, yuvarlak noktalar oluşmasıdır. Zamanla noktacıklar yuvarlak lekeler halini almaktadır. Lekeler daha da gelişerek yeşilden sarıya, kahverengi nden gümüşî renge kadar değişen renklerde ve aynı merkezli, daireler şeklinde görülmektedir. Bu görünüm nedeniyle hastalığa Halkalı Leke adı verilmiştir. Tek bir yaprakta 2-10 mm çapında, 2 ilâ 30 adet leke bulunabilmektedir. Zarar Şekli : En belirgin zararı lekeli yaprakların Nisan-Mayıs aylarından îtibaren dökülmeye başlamasıdır. Haziran-Temmuz ayları arasında da yaprak dökümü devam etmektedir. Yapraklar, normal fonksiyonlarını tam olarak yapamadıkları için, az meyve tutumuna ve meyvenin erken dökülmesine neden olmaktadır. Hastalığın salgın olduğu dönemlerde ağaçlar yapraklarını tamamen kaybedip, çıplak kalabilmektedir. Bunun neticesinde zayıf düşen ağaçlarda, sürgün ve ince dallar kurumaktadır. Hastalığın yaygın olduğu hallerde, ürün verimi nin % oranında azaldığı ve meyve dallarının % nin kuruduğu belirlenmiştir. (i) (ii) Mücadelesi : A. Kültürel Mücadele : Ağaçlar ışık alacak şekilde budanmalı ve kuru dallar mutlaka temizlenmelidir. Ağır, su tutan topraklarda, havasız ve nemli yerlerde zeytinlik tesis edilmemesi ne dikkat edilmelidir. Şayet su tutan arazide zeytinlik kurulu ise; bahçe kenarlarına drenaj kanalları açılarak fazla suyun akıtılması sağlanmalıdır.

3 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 94 (iii) Gübreleme ve sulama, tekniği ne uygun olarak yapılmalıdır. Fazla azot ve çiftlik gübresi kullanımından kaçınılmalıdır. (iv) Hastalıklı yapraklar toplanıp yakılmalı veya toprağa derin gömülmeli dir. (v) Yeni zeytinlik tesislerinde sağlıklı fidan kullanılması sağlanmalıdır. B. Kimyasal Mücadele : Doğu Akdeniz Bölgesi için tavsiye edilen ilaçlama zamanı aşağıda belirtilmiştir. 1. İlaçlama: Kasım veya Aralık aylarında, hasattan hemen sonra, 2. İlaçlama: Mart ayının ilk yarısında, ilkbahar sürgünleri görülmeden hemen önce, 3. İlaçlama: Nisan ayının ilk yarısı, çiçek somakları belirginleştikten hemen sonra, çiçekler açmadan önce, ilaçlanmalıdır. ETKİLİ MADDE ADI VE ORANI Bakır Sülfat, % Sönmemiş Kireç Bakır Sülfat, % Sönmemiş Kireç FORMÜLASYONU DOZU AÇIKLAMA Bordo Bulamacı Bordo Bulamacı 1500 g g 1000 g g Hasat Sonrası, Hastalık Görülmeden Önce Koruyucu İlaçlama Yapılmalıdır. 2. ve 3. İlaçlama Zamanında Kulanılmalıdır. Bakır Oksit, % 50 WP 400 g - Bakır Oksiklorür, % 50 WP 400 g - Bitertanol, % 25 WP 100 g -

4 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 95 EN İZ Bİ R Lİ K Zeytin solgunluk hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.) AK D İlk defa Ruggieri adlı İtalyan araştırıcı tarafından, 1946 yılında Sicilya da tespit edilen ve diğer ülkelere buradan yayılmış olduğu öne sürülen Solgunluk hastalığı; 1952 yılında, ABD nin Florida ile Kaliforniya eyaletlerinde ve Yunanistan da, 1975 yılında ise Fransa ve İspanya da kısa sürede yeni tesis edilen tüm fidanlara sirayet etmiştir. Bu hastalık, Kıbrıs, İsrail, Portekiz, Fas, Suriye ve Tunus gibi bir çok Akdeniz ülkeler nin yanı sıra, Arjantin de de kaydedilmiştir. Hastalığın verdiği zarar çok önemlidir. Ağaçlarda, hastalığa yakalanma oranı % 2-3 olup, hastalığın şiddetine göre değişmekle beraber, ortalama % 1 oranında da ölüm meydana geldiği saptanmıştır. Sözkonusu hastalığa neden olan patojenlerden Verticillium albo-atrum un alkali topraklarda, Verticillium dahliae nin ise asidik ve nötr topraklarda etkili olduğu belirlenmiştir. Komşumuz Yunanistan da Verticillium dahliae nin daha yaygın olduğu bilinmektedir.

5 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 96 Türkiye de ilk defa 1970 yılında Milas ta kayıtlara geçen bu hastalığın Ayvalık çeşiti zeytinlerde de etkili olduğu ve giderek son 10 (on) yıl içerisinde özellikle Ege Bölgesi nin taban arazilerinde kurulmuş, sulama olanağına sahip, genç zeytinlik tesislerinde üreticileri oldukça kaygılandıracak boyuta ulaşmıştır. Batı Anadolu da bilhassa Aydın, Balıkesir, Çanakkale, İzmir, Manisa ve Muğla da yaygın olduğu tespit edilmiştir. Zeytin Solgunluk hastalığı nın en şiddetli olarak 0-10 yaşlı ağaçlarda zarar verdiği açıklanmaktadır. Daha önceden pamuk, domates, patlıcan gibi duyarlı bitkilerin yetiştirildiği topraklarda yapılan ağaçlandırma çalışmaları sonucunda yüksek oranda Solgunluk meydana geldiği gözlenmiştir. Ayrıca, toprakta Kalsiyum ve Potasyum yetersizliği de zeytin ağaçlarının hastalıklara karşı dayanıksız hale gelmesine sebep olduğu araştırmalar sonucu ortaya çıkarılmıştır. Belirtiler : Genellikle ilkbahar sonunda ağaçta kısmen alt yapraklardan üst yapraklara doğru artarak devam eden solgunluk şeklindedir. Yaz boyunca yapraklar uzunlamasına ve geriye doğru kıvrılıp donuk gri renkli bir tüp şeklini alır. Hastalık etmeni yayıldıkça yapraklar önce sarı sonra açık kahverengi ne dönüşmektedir. Bu dönemde yapraklar sür atle kurumakta ve çabucak kırılmaktadırlar. Küçük meyveler ve çiçekler de hızla kuruyarak uzun süre ağacın üzerinde asılı kalmaktadır. Bazı dallarda normal yaprak olabileceği gibi damar arasında hastalık teşhis edilebilmektedir. Bu belirtilerin görüldüğü ağaçların dallarından boyuna kesitler alındığında ksilem in koyu kahverengi ne dönüştüğü gözlenmiştir. Hastalık belirtileri ağaçta tek veya çok yönlü de olabilmektedir. Zeytin ağaçlarında, hastalık etmeni nin mikrosklerot adı verilen dayanıklı yapılar oluşturarak, toprakta 15 (on beş) yıl süre ile canlılığını sürdürebildiği belirtilmektedir. Mikrosklerotlar gün içinde, optimum ºC sıcaklıkta üremekte fakat 30 ºC ve üzerinde ise gelişememektedir. Badem, Kayısı, Kiraz, Erik, Şeftali, Asma, Berberis, Akçaağaç, Atkestanesi, Karağaç, Böğürtlen, Karpuz, Çilek, Pamuk, Bamya, Şerbetçiotu, Domates, Biber, Patlıcan, Ayçiçeği, Begonya ve Gül ün konukçu bitkiler olduğu tespit edilmiştir.

6 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 97 Mücadelesi : Bazı zeytin çeşitlerinin dayanıklı olduğu belirlenmiştir. Verticillium bulaşmalarına karşı bol miktarda yeşil gübreleme, toprağın Antogonist florasını artırdığı için uygun görülmektedir. Yine, Taloromyces flavus adlı fungusun toprağa karıştırılması, bazı bitkilerdeki Solgunluk etmenlerine karşı kullanılmaktadır. Yunanistan ve İspanya da yapılan Solarizasyon çalışmalarının başarılı sonuçlar verdiği belirlenmiştir. Kimyasal mücadele nin ise bu etmenlere uygun olmadığı gözlenmiştir. Kültürel önlemler aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) Solanum nigrum ve Xanthium spp. gibi konukçu bitkilerden, toprağın derin sürülmesinden ve aşırı sulamadan kaçınılmalıdır. Asidik topraklara kg/da., ziraî kireç uygulanmalı, topraklar tahlil edilerek, Potasyum eksikliği varsa giderilmeli, aşırı Azotlu gübrelemeden kaçınılmalıdır. Yeni zeytinlik tesisinde sağlıklı fidan kullanılmalıdır. Ara ziraatı yapılmamalı, ağaçların kök boğazı ve çevresine su verilmemeli, kurumuş yaprak ve dallar bekletilmeden bahçeden çıkarılıp imha edilmelidir. Budama ile güneş ışığının daha fazla girmesine dikkat edilmelidir. Su, rüzgâr, toprak, budama ve tarım aletleri ile bulaşma önlenmelidir. Sonuç : Bölgemizde zeytinlik tesisi öncesinde karşılaşılan iki önemli unsur bulunmaktadır. (i) Sağlıklı üretim materyali ve (ii) Etmenle bulaşık olmayan toprak tır. Yaşlı ağaçları fazla etkilemeyen ancak yeni tesis edilen genç zeytinliklerde önlem alınmadığı takdirde muhtemelen 500 bin adet ağacı tehdit ettiği ileri sürülen hastalık etmeninin ülke genelinde yayılmasına engel olunmalıdır. Bu amaçla, Doğu Akdeniz Bölgesi dahilinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı na bağlı kuruluşlar ile Birlik arasında sıkı bir işbirliği yapılması sağlanmalıdır. Bilhassa Aydın, Muğla ve Manisa da ağır Solgunluk belirtileri göz önünde tutularak, acilen hem üreticilere hem de teknik personele yönelik bilgilendirme toplantıları yapılması önerilmektedir.

7 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ Zeytin gal hastalığı (Pseudomonos savastanoi pv. Savastanoi (Smith.Gardan et.al)) Tanımı ve Yaşayışı : Hastalığın oluşmasına neden olan etmen, bir bakteri dir. Bakterinin, en uygun gelişme sıcaklığı ºC olup, maksimum dayanacağı sıcaklık ise ºC dir. Bakterinin dayanabileceği en düşük sıcaklık 12 ºC olup, termal ölüm noktası da ºC olmaktadır. Bakteri, krem-yeşil renkte, canlı ur ve siğil lerde bulunmaktadır. Bunlar taze dallar üzerinde, herhangi bir nedenle açılan yara ve haşerelerin açtığı emgi ve ısırma yerlerinden içeriye girerek, önce yeşil ve yumuşak, fakat sonradan sertleşip çatlayan ve mantarlaşan yumrular ı oluştururlar. Bu yumru, ur ve siğillerde, yeni bulaşmalara neden olmaktadır. Yüksek sıcaklık ve ışığın etkisiyle, ur ve siğiller koyu kahverengi, çatlamış ve tepesi çökmüş bir görünüm almaktadır. Hastalık etmeni bakteri, güneş ve kuru hava ya karşı dayanıklı değildir.

8 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 99 Bu şekildeki yumrularda bakteri gelişemeyerek yok olmaktadır. Bakteri uygun sıcaklık, nemli ve yağışlı havalar da enfeksiyon yapabilmektedir. Zarar Şekli : Hastalık, zeytin ağacının gövde, dal ve sürgünlerinde, değişik büyüklükte yumru, ur ve siğiller şeklinde kendisini göstermektedir. Toprağın nemli, havanın yağışlı ve sisli olduğu, kışın şiddetli dolu zararı na maruz kalan bölgelerde önemli zarara neden olmaktadır. Hastalığın bulaşıp yayılmasında yağmur, dolu, kuşlar, budama, sırık ile hasat, aşı ve emici böcekler rol oynar. Krem-yeşil renkteki canlı ur ve siğillerin içerisindeki bakteri, uygun sıcaklık, nem ve yağışı bulduğu anda taze ur ve siğillerin yüzeyine çıkmaktadır. Buradan da yağmur suyu, rüzgâr ve böcekler le kolaylıkla yayılmaktadır. Hastalık, zeytin ağacında oluşan çeşitli yaralardan meydana geldiğinden zarar şeklide buna bağlı olmaktadır. Oluşan ur ve siğillerin büyüklüğü, hastalığın bulaştığı yara büyüklüğü ile ilgilidir. Tek yıllık sürgünlerde, yaprak, çiçek ve meyve dökümü sonucu oluşan siğiller küçük ve yuvarlaktır. Oluşan ur ve siğiller muhtelif büyüklüktedir. Özellikle dolu yarası neticesinde oluşan ur ve siğiller, dalı çatlak boyunca sarmış olarak görülebilmektedir. Genç sürgünlerdeki zararı dalların çıplaklaşması şeklindedir. Hastalık etmeni 1-2 yıllık dalları kurutmakta ve yaprakları dökmektedir. Yaşlı ağaçlarda ise iri gal şeklinde oluşumlara, şişkinliklere neden olmaktadır. Mücadelesi : A. Kültürel önlemler : (i) Don olayının sık yaşandığı yerlere zeytin fidanı dikilmemeli veya kuytu yerlere dikilmelidir. (ii) Suyu fazla tutan, tabanı killi topraklarda zeytinlik kurulmamalıdır. (iii) Gerektiğinde, bahçe etrafında drenaj kanalları ve çukurlar açılmalıdır. (iv) Sertifikalı, sağlıklı fidanlar dan bahçe tesis edilmelidir. (v) Aşı kalemleri temiz ve sağlıklı ağaçlardan alınmalıdır.

9 (vi) (vii) (viii) ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 100 Hastalığın bulaşmasını engellemek için budama işlemi, havanın ve dalların kuru olduğu zamanlarda yapılmalı ve budama aletleri sık sık % 10 luk Sodyum Hipoklorit (çamaşır suyu) çözeltisine bandırılmalıdır. Özellikle nemli ve yağışlı havalarda budama yapılmamalıdır. Ağaçlara gereğinden fazla azotlu gübre vermekten kaçınılmalı, ağaçları güçlendirecek kompoze gübre kullanılmalıdır. B. Kimyasal Mücadele : Doğu Akdeniz Bölgesi nde, tesis edilmiş olan zeytinlikler sözkonusu hastalık etmeni ile bulaşık ise % 1-2 lik Bordo Bulamacı ile yılda 4 defa aşağıdaki şekilde ilaçlama yapılmalıdır. 1. ilaçlama : Aralık sonunda hasattan hemen sonra, 2. ilaçlama : Şubat sonunda dolu, don zararından sonra, 3. ilaçlama : İlkbahar yağmurları başlamadan önce, 4. ilaçlama : Sonbahar yağmurları başlamadan önce, ETKİLİ MADDE ADI VE ORANI Bakır Sülfat, % Sönmemiş Kireç Bakır Sülfat, % Sönmemiş Kireç FORMÜLASYONU Bordo Bulamacı Bordo Bulamacı DOZU (100 l. Su) 2000 g g 1000g g. AÇIKLAMA 1., 2. ve 4. İlaçlamada Uygulanır. 3. İlaçlamada Uygulanır.

10 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 101 EN İZ Bİ R Lİ K Armillaria çürüklüğü (Armillaria mellea (Vall.) Quel) D Tanımı ve Yaşayışı : AK Hastalık etmeni şapkalı bir fungustur. Şapkalarını sonbaharın ilk yağmurlarından sonra oluşturmaktadır. Hastalıklı ağaçların kütüklerinde oluşan, sarımsı-kahverengi ve dibe doğru siyahlaşan şapkalar, 5-15 cm. çapındadır. Şapkalar, misellerden oluşan rizomorfların ucunda meydana gelmektedir. Rizomorflar, kalın ve koyu renkli misel uzantısıdır. Rizomorfların uç kısımları, renksiz, akışkan madde ile çevrili, dış kısımları koyu, içi ise beyazdır. Hastalık etmeni, hem canlılığını yitirmiş ağaçlarda ve hem de toprakta kalan kök parçalarında uzun süre canlılığını sürdürebilmektedir. Rutubetli yerlerde ise daha iyi gelişmektedir.

11 Zarar Şekli : ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 102 Fungus, zeytin ağaçlarının köklerinde çürüklük yaparak, zarar vermektedir. Hastalığa yakalanmış ağaçlar ilk yıl çok az sürgün vermektedir. İkinci yıl yapraklar sararıp, dökülmektedir. Üçüncü yıl dal ve dalcıklar ölmeye, kurumaya başlamaktadır. Dördüncü yıl ise tamamen kurumaktadır. Enfeksiyonun şiddetli olduğu yıllarda bu belirtilerin süresi, 1-2 yıla kadar düşebilmektedir. Hastalıklı ağaçların kökleri incelendiğinde, ikinci köklerden başlayarak, kök boğazına, kadar kabukla odun dokusu arasında beyaz bir küf tabakasının varlığı görülmektedir. Başlangıçta, odun dokusu açık kahverengidir, sonraları sarımtırak veya beyaz süngerimsi dokuya dönüşmektedir. Hastalık, ağaçların yaşamlarının kısalmasına ve ağacın verim yaşında ölmesine neden olmasından dolayı, ekonomik açıdan önemlidir. Ancak, bu hastalığa, modern tarım yapılan bahçelerde çok daha az rastlanırken, taban suyu yüksek, dere kenarlarına tesis edilmiş zeytinliklerde önemli zararlara neden olduğu tespit edilmiştir. (i) (ii) (iii) (iv) (v) Konukçuları : Meyve ve Orman arazileridir. Mücadelesi : A. Kültürel önlemler : Hastalık sonucu kurumuş olan ağaçlar, bahçeden sökülerek imha edilmeli ve söküm yerinde kireç söndürülmelidir. Ağacın kökleri tamamen hastalık etmeni ile bulaşık ise ince kökler dahil sökülerek, kendi çukurunda yakılmalı ve yerine sönmemiş kireç serpilerek, çukur kapatılmalıdır. Sonbaharın ilk yağmurlarından sonra, oluşan fungusun şapkaları ve oluştukları yerdeki kök parçaları imha edilmelidir. Hastalığın bulaştığı bahçelerde ise hastalığın yayılmasını sağlayan rizomorfların sağlam ağaçlara ulaşmaması için, hasta ağacın etrafına 60 cm. derinlik ve 30 cm. genişlikte hendekler açılarak bulaşma engellenmelidir. Şayet çevre bahçelerde hastalık mevcut ise sel sularının getireceği hastalıklı parçaların girişini engellemek için bahçenin dış çevresine cm. derinlikte çukurlar açılmalıdır.

12 (vi) (vii) (i) (ii) ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 103 Fidanlar derin dikilmemeli ve aşırı sulamadan kaçınılmalıdır. Ayrıca köklerin yara almamasına dikkat edilmelidir. Zeytinlikteki ağaçlar sağlıklı büyütülmeli, tekniğine uygun bakılmalıdır. B. Kimyasal Mücadele : Hastalık yeni başlamışsa, hasta kökler kesilip, hastalıklı kısımlar kazındıktan sonra, buralar 750 g. Ardıç Katranı g. Göztaşı karışımı ile kapatılmalıdır. Hasta bahçedeki sağlamları korumak için, Sonbaharda veya İlkbahara girerken ağaçların taç iz düşümlerinin her 1 m 2 si % 5 lik Karaboya veya % 2 lik Göztaşı ile m² ye 10 ar litre su verilerek toprak sulanmalıdır.

13 16.2. Zeytin Zararlıları Zeytin sineği (Bactrocera oleae Gmel.) Tanımı ve Yaşayışı : ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 104 Erginleri 4-6 mm. boyunda, vücut parlak kahve ve siyah, baş koyu, antenleri sarı renkte, göğüs üzeri koyu renkli parlak ince tüylü bir sinektir. Larvaları meyve eti içinde beyaz renkte 1-6 mm. ayaksız, silindir biçimindedir. Pupa, kahverenkli ve fıçı şeklindedir. Zeytin sineği, kışı toprağın 2-5 cm. derinliğinde pupa olarak veya fundalıklarda ergin halde geçirir. Toprak sıcaklığının 10ºC yi bulmasıyla erginler çıkarlar. Dişi yumurtasını yeni yağlanmaya başlayan meyvenin mm. derinliğine, yumurta koyma borusu ile açtığı oyuğa bırakmaktadır. Bir dişi, her zeytin danesine ancak bir yumurta koyar. Meyvede yumurtanın konduğu yer, ertesi gün kahverengiye dönüşür, buna vuruk denir. Zeytin meyvesi içerisine konulan yumurtanın açılma süresi yazın 18ºC de 2 gün dür. Bir dişi, yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar, meyve etinde galeriler açarak beslenir. Olgunlaşan larva, kendine bir oda hazırlar ve meyve zarını kemirip, incelterek kendine çıkış deliği açar.

14 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 105 Sonra, 2-3 mm. geride pupa olur. Son dönem larva ise toprakta pupa olur. Bir nesil günde tamamlanır. Zarar Şekli: Larva gelişme süresi boyunca, çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir. Bunun sonucunda, meyvenin çürüyerek dökülmesine, zeytin yağı miktarının azalmasına, yağ asitliğinin yükselmesine sebep olmaktadırlar. Bilhassa, Haziran sonu-temmuz başından îtibaren yaz boyu önemli zarara neden olmaktadır. Normal mücadelenin yapılmadığı yıllarda % 15-30, salgın yıllarında ise % 70 e varan ürün kaybına neden olmaktadır. Kültürel Tedbirler : Yerdeki pupaların yok edilmesi için, toprağın derin olarak sürülmesi gerekmektedir. vuruk yemiş kurtlu zeytinler 3-4 günde bir yerden toplanarak, bahçeden uzak bir yerde imha edilmelidir. Sineğin sonbahardaki zararını önlemek için, erken hasat yapılmalıdır. Biyoteknolojik Mücadele : Kitlesel tuzaklar kullanılarak zeytin sineği ile mücadelede başarı sağlanır. Zeytin sineği erginlerine karşı vertikal sarı yapışkan feromon tuzak veya McPhail besi tuzağı kullanılabilir. Kitlesel tuzaklar yardımıyla, ilaçlama sayısının azaltılması mümkündür. Kimyasal Mücadele : Ergin çıkışı iklim, toprak karakteri, çeşit vb. etkenlerden dolayı değişme gösterebilir. Meyvelerin yumurta koyma olgunluğuna geldiği dönemde vuruk sayımları yapılarak, yeterli vuruk saptandığında ve tuzaklarda ergin artışlarının belirlenmesi halinde ilaçlamaya geçilmelidir. Yapılan sayımlar sonucu, salamuralık çeşitlerde % 1 vuruk, yağlık çeşitlerde ise % 6-8 vuruk tespit edilmesi halinde, ilk ilaçlama yapılmalıdır. İkinci ilaçlama ise gerekiyorsa birkaç ay sonra gerçekleştirilmelidir. Kaplama ilaçlamada, yüksek basınçlı motorlu pülverizatörler ile sıfır numaralı meme kullanmak en uygunudur. Ağaç içten-dışa, dıştan-içe olmak üzere iyice ilaçla yıkanmalıdır.

15 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 106 Özellikle ilaçlama safhasında, meyvelerin tamamen ıslanmış olmasına dikkat edilmelidir. Zehirli yem ilaçlamasında ise amaç; erginleri bir noktada toplayarak öldürmektir. Zehirli yem uygulaması doğal dengenin ve faydalı türlerin zarar görmemesi için tercih edilmelidir. Uygulamada ilaç+cezbedici karışımı, ağaçların güneydoğu yönlerindeki 1 m² lik alana ml zehirli yem karışımı düşecek şekilde atılmalıdır. Bu işlem, her on gün de bir defa tekrarlanmalıdır. Dış bulaşmaların olmadığı bahçelerde bu işlem oldukça etkilidir. ETKİLİ MADDE ADI VE ORANI FORMÜLASYONU DOZU AÇIKLAMA Feromon,%0.01+ İki ağaca bir Tuzak - Deltamethrin,% tuzak. Hidrolize Protein, lt + Zehirli Yem, EC + EC g/l +Fenthion, 525 g/l 500 ml Kısmî İlaçlama Beta cyfluthrin, 25 g/l EC 30 ml Kaplama İlaçlama Formothion, 336 g/l EC 150 ml Kaplama İlaçlama Cyfluthrin, 50 g/l EC 30 ml Kaplama İlaçlama Deltamethrin, 25 g/l EC 25 ml Kaplama İlaçlama Fenthion, 525 g/l EC 100 ml Kaplama İlaçlama Trichlorfon, % 80 SP 125 g Kaplama İlaçlama Methidathion 400 g/l EC 100 ml Kaplama İlaçlama Chlorpyrifos-Ethyl 480 g/l Sonuç : Türkiye de ortalama yılda % 30 dolayında verim kaybına yol açtığı bilinen Zeytin Sineği ile etkili ve kapsamlı bir mücadele gerekmektedir. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı na bağlı kuruluşlar ile Doğu Akdeniz Zeytin Birliği arasında işbirliği yapılması halinde, sözkonusu zararlı nın zeytinliklerdeki tahribatı en aza indirilebilir. Bölgemizde, uçakla ilaçlamanın oldukça güç ve pahalı olduğu göz önüne alınarak, üreticilere traktör çeki gücü ile hareket edebilen Pulverizator desteği sağlanması büyük önem arzetmektedir. Bu konuda üreticilere yönelik sürekli bilgilendirme toplantıları yapılması önerilmektedir.

16 Zeytin güvesi (Prays oleae Bern.) Tanımı ve Yaşayışı : ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 107 Ergin kelebek, 7-8 mm. boyunda, mm. kanat açıklığındadır. Ön kanatları üzerinde siyah lekeler ile kenar uçlarında gümüşî saçaklar bulunmaktadır. Genel görüntüsü gümüşî renkte olup, dişiler daha tombuldur. Zeytin güvesi larvaları, kirli beyaz ve sarımtırak renkte, bol tüylüdürler. Pupa, şeffaf beyaz bir kokon içerisinde meydana gelmektedir. Zeytin güvesi yılda üç nesil vermektedir. Bunlar, aşağıda sırasıyla açıklanmıştır. (i) Yaprak Nesli : Erginler, Eylül-Aralık ayları arasında yaprağın üst yüzeyine yumurtalarını bırakmaktadır. Yumurtadan çıkan genç larva (kurtçuk)' lar, yaprağın etli kısımlarında beslenerek 2-3 mm boyunda bir oyuk açmakta ve kışı burada geçirmektedirler. Şubat ayında kışladıkları odacıklardan çıkan larvalar, taze sürgün ve yapraklarla beslenerek zarar yapmaktadır. Olgun larva iki yaprağı birbirine yapıştırmakta, sürgünleri bükerek veya uç sürgünlerde bir kokon içerisinde koza örerek, pupa olmaktadır. Mart-Nisan aylarında ise ergin çıkışları başlamaktadır.

17 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 108 (ii) Çiçek Nesli : Yaprak neslinden oluşan erginler, Nisan-Mayıs aylarında yumurtalarını çiçek tomurcuklarına ve tomurcuk saplarına bırakmaktadır gün içinde yumurtadan çıkan larvalar, çiçek tomurcuklarının içine girerek beslenirler. Bir larva nın gelişmesi boyunca adet tomurcukta zarar yaptığı tespit edilmiştir. Olgun larva, salgıladığı iplikçikle tomurcuğu birbirine bir ağ şeklinde bağlayarak içerisinde pupa olmaktadır günde pupa içerisinden kelebekler çıkar. (iii) Meyve Nesli : Çiçek neslinde oluşan erginler, Mayıs-Haziran ayları arasında, karabiber iriliği ne gelmiş meyvelerin çanak yaprakları üzerine yumurtalarını bırakmaktadırlar. 7 gün içerisinde yumurtadan çıkan larvalar, meyve sapı dibinden meyveye girerek çekirdeğe doğru ilerlemektedir. Larvalar meyveye girerken meyve ile sapın bağlantısını bozmakta, meyvelerin buruşup sararmasına ve dökülmesine neden olmaktadır. Buna Karabiber Dökümü denir. Larva önce meyve içerisindeki çekirdek evinde ve daha sonra tohumla beslenerek gelişmesini sürdürmektedir. 10 ilâ 14 hafta arasında olgunlaşan larvalar, pupa olmak üzere meyve içinden veya sapa yakın yerden çıkış yaparlar. Bu çıkış deliği, meyve ile sapı birbirinden ayırarak, dökülmelere neden olmaktadır. Zarar Şekli : Zeytin güvesinin esas zararı larva lar tarafından meydana gelmektedir. Yaprak neslindeki larvalar, yaprağın iki epidermisi arasında açtıkları galerilerle ve taze-uç sürgünlerde beslenerek zarar yapmaktadır. Çiçek nesli larvaları, çiçek salkımlarında beslenmekte, salkımlardaki çiçek ve tomurcukları tahrip ederek meyve tutumunu engellemektedirler. Meyve nesli larvaları, meyve sapı dibinden giriş yaptığından, meyve ile sapın bağlantısını kopararak meyvelerin dökülmesine neden olmaktadır. Olgunlaşan larvalar, pupa olmak için meyvenin sap kısmından çıkış yaparlar. Bu esnada meyve sapı ile meyve etinin bağlantısı tamamen koptuğundan meyveler olgunlaşmadan dökülmektedir. Bu zeytinler henüz olgunlaşmadıklarından yağ olarak da değerlendirilememektedir.

18 Mücadelesi : ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 109 A. Biyoteknolojik Mücadele : Erken ilkbaharda, tomurcukların kabarmaya başladığı Mart-Nisan ayları arasında, çıkışları kontrol etmek amacıyla her 3 (üç) zeytin ağacına 1 (bir) eşeysel tuzak asılarak mücadele yapılabilir. B. Kimyasal Mücadele : Yaprak nesline karşı ilaçlama ekonomik değildir. Zararlının sadece meyve nesline karşı ilaçlama yapılmalıdır. Zeytinler karabiber büyüklüğü ne geldiğinde, kontroller yapılmaya başlanmalıdır. Kontroller sonucu zeytin danelerinin % 10 unda canlı, yumurta+larva tespit edilmiş ise ilaçlama yapılmalıdır. Ancak erken ilkbaharda yaprak ve sürgünlerde % 10 un üzerinde zarar yaptığı hallerde çiçek neslinde; ilk kelebeklerin yakalanmasından 7-10 gün sonra böcek gelişmesini engelleyici preparatlarla ilaçlama yapılmalıdır. ETKİLİ MADDE ADI VE ORANI FORMÜLASYONU DOZU AÇIKLAMA Diflubenzuron, % 25 WP 40 g Çiçek Nesline Karşı Triflimuron, % 25 WP 40 g Çiçek Nesline Karşı Beta Cyfluthrin 25 g/l EC 25 ml Çiçek ve Meyve Nesline Karşı Cyfluthrin, 50 g/l EC 25 ml Çiçek ve Meyve Nesline Karşı Deltamethrin, 25 g/l EC 25 ml Çiçek ve Meyve Nesline Karşı Diazinon, 185 g/l EC 150 ml Meyve Nesline Karşı Fenthion, 525 g/l EC 150 ml Çiçek ve Meyve Nesline Karşı Omethoate, 565 g/l SL 75 cc Zararlı Görülünce Dimethoate, 400 g/l EC 100 cc Zararlı Görülünce Monocrotophos,400 g/l EC 100 cc Çiçek Nesline Karşı

19 Zeytin pamuklubiti (Euphyllura olivina Costa.) Tanımı ve Yaşayışı : ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 110 Erginleri 2-3 mm. uzunluğundadır. Dış görünüşü küçük bir ağustos böceğini andırmakta, baş büyük, gözler kırmızı renkte ve gelişmiş hortumları bulunmaktadır. Kanatlar kirli sarı, karın ise yeşil renklidir. Nimfler olgunlaştığında 2 mm. büyüklüğünde ve renkleri hafif yeşilimsidir. Genç nimfler sarı veya açık yeşil renklidir. Çok ince iplikçiklerden meydana gelmiş, yapışkan bir madde çıkarmaktadırlar. İplikçikler, bir pamuk yığını gibi kümelenirler. Zeytin pamuklubiti erginleri, kışı ağaçların çatlaklarında, kabuk altlarında, yarıklarda ve sürgün koltuklarında geçirmektedir. Mart ayı başından îtibaren, erginler aktif duruma geçerek, önceleri sürgün uçlarına ve yaprak uçlarına, çiçek tomurcuklarının oluşmasıyla da tomurcuk saplarına yumurta bırakmaktadırlar. Yumurtaların açılma süresi 4-6 gündür. Yumurtadan çıkan nimfler yassı görünümde olup, çıkardıkları pamuk gibi ballı bir madde ile vücutlarını örtmektedir. Zeytin pamuklubiti yılda 3-4 döl vermektedir.

20 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 111 Zarar Şekli : Genellikle ilkbaharın yağışlı geçtiği, nemli ve budama yapılmamış zeytinliklerde, zeytinin çiçeklenme döneminde zararlı olmaktadır. Zeytin pamuklubiti nin nimfleri, zeytin somaklarında, tomurcuk sapları ve sürgün uçlarında bitki özsuyunu emerek, ağaçların-sürgünlerin zayıflamasına neden olmaktadır. Ayrıca çiçek ve tomurcukların dökülme nedenleri olarak bilinmektedir. Zararlının yoğunluğu arttıkça, zarar oranı da artmaktadır. Mücadelesi : A. Kültürel Önlemler : Pamuklubit zayıf ağaçlarda daha çok zarar yaptığından, ağaçlara iyi bakılmalı, bol güneş ve hava alması sağlayan uygun bir budama yapılmalıdır. B. Kimyasal Mücadele : Pamuklubit, genelde ilkbaharın yağışlı geçtiği, nemli, budama yapılmamış zeytinliklerde, çiçeklenme döneminde zarar yapmaktadır. Bu dönem zeytin güvesinin çiçek nesline rastladığından, ayrı bir ilaçlama gerekmemektedir. Zeytin güvesi zararının fazla olmadığı zeytinliklerde, sadece yoğun zarar gören somaklar ilaçlanmalıdır. İlaçlamanın zorunlu olduğu hallerde ise; Pamuklubit ile mücadele zamanı, sürgün uçlarında ilk pamuklanma görüldükten 10 gün sonra başlamak üzere, çiçeklenme zamanına kadar olan zamandır. ETKİLİ MADDE ADI VE ORANI FORMÜLASYONU DOZU (100 l. Su) Cyfluthrin, 50 g/l EC 30 ml Fenthion, 525 g/l EC 150 ml Diazinon, 185 g/l EC 200 ml Dimethoate, 400 g/l EC 150 ml AÇIKLAMA -Zeytin güvesinin çiçek nesline karşı bir ilaçlama yapılmışsa, bu zararlı için ayrı bir ilaçlama gerekmemektedir. -Mücadelenin zorunlu olduğu hallerde, ağaçların sadece zarar gören çiçek somakları ilaçlanmalıdır.

21 Zeytin kızılkurdu (Lasioptera berlesiana) Tanımı ve Yaşayışı : ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 112 Yumurtalarını, zeytin danelerinin kabuk altına, zeytin sineği nin yumurta bıraktığı yere bırakmaktadır. Kurtların rengi portakal kırmızısı olduğu için Kızılkurt adını almıştır. Yumurtadan çıkan larvalar, kabuk altında açmış oldukları oyuklarda larva dönemini tamamlarlar. Larva döneminin bitmesiyle, meyveyi terk ederek, toprakta pupa olmaktadır. Zarar Şekli : Esas zararı meyvede meydana gelmektedir. Ağustos ayında meyvelerin bazıları erken kararıp buruşmaktadır. Kızılkurt un zarar yaptığı meyvenin belli yerinde, yuvarlak, içe doğru çökük, kahverengi lekeler oluşmaktadır. Lekeler, buruşuk ve kabuk bağlamış görünümdedir. Çökmüş ve kabuk bağlamış kısmın altında Kızılkurt lar bulunmaktadır. Bu kısım daha koyu renkte ve mantarlaşmış haldedir. Bulaşma sonucu, erken kararan zeytin daneleri, dökülürek ürün miktarında azalmaya neden olmaktadır. Ayrıca bu zeytinlerden elde edilecek yağın kalitesi de oldukça düşüktür. Zarar verdiği zeytinler, salamuralık olarak da kullanılamamaktadır. Mücadelesi : Kızılkurt ekonomik önemde bir zararlı değildir. Zarar verme dönemi, zeytin sineği ile aynı döneme geldiğinden, ayrı bir mücadele gerektirmemektedir. Zeytin sineği mücadelesinde kullanılan ilaçlar bu zararlıya da etkili olmaktadır. Pupalardan sinek çıkışı Eylül ayına rast geldiği için hastalık etmeni ile bulaşık ve yere dökülmüş zeytinler toplanıp yağ lık olarak kullanılabilmektedir.

22 Zeytin fidan tırtılı (Margaronia unlonalis) Tanımı ve Yaşayışı : ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 113 Esas zararı yapan tırtıllardır. Zarara neden olduğu dönemde, olgun bir tırtılın boyu cm uzunluğundadır. Özellikle genç ağaç ve fidanlarda zararlı olan bu tırtıl, bir yıl içerisinde beş nesil verebilmektedir. Tırtıllar kışı, ağaç altlarındaki yabancı otlarda, kuru yapraklarda ve toprakta geçirmektedir. Kelebekleri beyaz renkte ve pırıl pırıl bir görünüm sergilerler. Kelebeğin kanatları arası mesafesi 30 mm dir. Bu kelebeklerin, üst kanatlarının ön kenarları, toprak kahverengisi renktedir. Kelebekler, gündüzleri yapraklar arasında gizlenmekte ve geceleri ise uçmakta dırlar. Zarar Şekli : Zeytin fidan tırtılı, esas zararı nı yapraklar da beslenerek yapmaktadır. Tırtıl, yaprakların etli kısımlarda beslenerek, yaprağın zar şeklinde damarlı bir görünüm almasına neden olmaktadır. Ağaçların yeni çıkmış sürgünlerinde ve yan dallarında önemli zarar yapmaktadırlar. Zararlının yoğun olduğu dönemlerde, meyveler dahi zarar görebilmektedir. Zeytinliklerde, önemli ölçüde yaprak kaybı na ve tomurcuk kuruması na neden olmaktadır. Özellikle yaşlı zeytinliklerde, komple bir budama yapıldığında, oluşan taze sürgünlerde çok önemli zararlar yaptığı tespit edilmiştir.

23 (i) (ii) (iii) (iv) Mücadelesi : ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 114 Zeytinliklerde, taze sürgünler sık aralıklarla kontrol edilmelidir. İlk zarar belirtisi görüldüğünde mücadele yapılmalıdır. Zeytin güvesi için kullanılan ilaçlar bu zararlıyı öldürdüğü için, ayrı bir mücadele gerektirmemektedir. Zeytin fidan tırtılı ile mücadele, kontak ve mide etkili preparatlar etkilidir.

24 Zeytin karakoşnili (Saissetia oleae Olivier) Tanımı ve Yaşayışı : ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 115 Yumurta, uzunca oval, önce parlak krem renkli, sonra turuncu renkte ve yumurtalı dişinin kabuğu altında bulunur. Aktif larva, turuncuya yakın sarı renkte ve hareketlidir. Birinci dönem larva, yassı ve hareketsizdir. Renk önce sarı iken, sonra koyulaşarak, sırtta boydan boya omurilik gibi bir çıkıntı meydana gelmektedir. İkinci dönem larva, sarımsı-bej renkte, sırtta H harfi belirmekte ve çevresinde koyu kahverengi leke oluşmaktadır. Vücut yüksekliği artmaktadır. Üçüncü dönem larva, kremsi-bej renktedir. H harfi iyice belirginleşir. Yumurtasız ergin dişi önce mat-gri, olgunlaştıkça kirli gri renk almaktadır. Yüksekliğin artması ile H harfi çevresi çukurlaşmakta ve mum tabakası belirmektedir. Yumurtalı ergin dişi, mat siyahımsı koyu kahverengi, parlak görünüşlü ve mum tabakası sertleşmektedir. Zeytin karakoşnili, kışı genellikle yapraklarda ikinci ve üçüncü dönem larva olarak geçirmektedir.

25 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 116 Kış mevsiminin bitmesi ve havaların ısınmasıyla larvalar, sürgünlere hücum ederek buralarda gelişerek yumurtasız dişi dönemini de geçirmektedirler. Nisan ayı sonuna doğru, yumurtalı dişi dönemine geçmektedirler. Mayıs ayı başında yumurtadan ilk larva çıkmaktadır. Yumurtadan larvaların çıkış periyodu 1-3 ay sürmektedir. Yumurta ana kabuk altında açılmakta ve çıkan aktif larvalar, yaprak, sürgün gibi yeşil aksamlara dağılmaktadır. 1-7 gün buralarda gezdikten sonra, uygun bir yerde birinci dönem larva haline geçmektedir. Yaz sonunda ise ikinci ve üçüncü dönem larva olarak kışa girerler. Zeytin karakoşnili ana kabuk altında bir batında civarında yumurta bırakmaktadır. Kışın sıcaklık 0 ºC altına düştüğünde, yazında kuru sıcakların etkisiyle doğal ölümler gerçekleşmektedir. Zarar Şekli : Zeytin karakoşnili, larva ve ergin dönemlerinde ağacın özsuyunu emerek beslenmekte ve salgıladıkları tatlı maddelerle bütün ağacı sarmaktadırlar. Salgılanan bu tatlı madde üzerinde, saprofit funguslar üremekte ve Karaballık hastalığı (Fumajin) meydana gelmektedir. Ağacın özsuyunun emilmesi ve Fumajin in fotosenteze engel olması ağaçları zayıflatmakta ve ürün miktarında azalmalara neden olmaktadır. Yoğunluk arttıkça, yaprak ve meyve dökümleri ile dallarda kurumalar başlamaktadır. Bu gibi durumlarda ürün kaybı % kadardır. Mücadelesi : A. Kültürel önlemler : Zeytin karakoşnili, zayıf düşmüş ağaçlarda daha çok zarar yaptığı için, ağaçlar kuvvetli tutulmalıdır. Kuru dallar kesilmeli, ağaçların iç kısmına hava ve ışık girecek şekilde budama ve aralama yapılmalıdır. Gübreleme tekniğine uygun olarak yapılmalıdır. B. Biyolojik Mücadele : Doğada bulunan faydalılar, koşnili % 50 nin üzerinde kontrol altına alabiliyorsa, kimyasal mücadele uygulanmamalıdır.

26 ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 117 C. Kimyasal Mücadele : Kış mücadelesi, ergin oranının % 10 dan az olduğu bahçelerde, hasat sonrası, Aralık-Şubat aylarında don tehlikesinin olmadığı günlerde tek uygulama yapılmaktadır. İlaçlama esnasında ağacın uyanmamış olması, sıcaklığın 4-14 ºC olması gerekmektedir. Yaz mücadelesi iki dönem olup, aktif larva çıkışına göre saptanmaktadır. Sürgünler üzerinde o yılın yumurtalı dişileri kontrol edilmelidir. Yumurtalı dişilerin % 50 sinin boş olduğu devrede birinci, % 90 nın boş olduğu devrede ikinci ilaçlama yapılmalıdır. Mevsim başında % parazitlenme tespit edilen bahçelerde ilaçlama yapılmamalıdır. ETKİLİ MADDE ADI DOZU FORMÜLASYONU VE ORANI (100 l.su) AÇIKLAMA Yazlık mineral yağ, %70 EC 1500 ml -Parazitoitlenmenin %50 nin üzerinde Yazlık mineral yağ, %85 Beta cyfluthrin, 25 g/l EC EC 1250 ml 50 ml olduğu bahçelerde ilaçlanır. Cyfluthrin, 50 g/l EC 50 ml Deltamethrin, 25 g/l EC 25 ml Deltamethrin, 120 g/l EC 5.5 ml Methidathion, 400 g/l EC 100 ml Omethoate, 565 g/l EC 150 ml -Doğal düşmanların zararlıyı baskı alamadığı ve parazitoitlenmenin % 50 nin altında bulunduğu yerlerde, ilaçlaması yapılmalıdır.

27 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 118 EN İZ Bİ R Lİ K Zeytin yazıcı böceği (Scolytus rugulosus) Tanımı ve Yaşayışı : AK D Genel görüntüsü silindir şeklinde olan, koyu renkli, dolgun vücutlu, küçük böceklerdir. Erginleri mm. boyunda, koyu esmer veya siyah renktedir. Antenler, bacakları sarı kırmızıdan kahverengiye kadar değişen renktedir. Bulundukları ağaç üzerinde galeri açmak suretiyle zarar yapmaktadır. Ergin böcek kışı, ince dalların koltuklarında veya kuru dalların içerisinde açmış olduğu odacık içerisinde saklanarak geçirmektedir. İlkbaharda sıcaklarla birlikte ortaya çıkmaktadır. Böcek, zayıf ve bakımsız ağaçları tercih etmektedir. Zeytin ağaçlarının gövdesinde, kabuk altındaki kısımda, galeriler oluşturmaktadırlar. Zarara neden olduğu bir ağaçta, gövde veya dallarda oyduğu deliklerden, ana yol açmaktadır. Yani kabuk ile odun kısmı arasında galeri meydana getirmektedirler. Bu galerinin uzunluğu, 2-3 cm. dir. Ana galeriye dikey olarak açılmış, içi odun talaşı ile dolu, cm. uzunluğunda çok sayıda eğri galeri mevcuttur.

28 Zarar Şekli : ZEYTİN HASTALIK VE ZARARLILARI 119 Ağaçların gövde ve dallarında, kabuk alt kısımlarında açmış olduğu galeriler ve çıkardıkları yapışık talaşlardan tanınmaktadır. Erginler, ilkbaharda sıcaklıkla birlikte çıkmaktadır. Ağaçların özellikle zayıf, bakımsız olanlarını tercih etmektedir. Yaralı ve zayıf düşmüş dallar zararlının cazibesini çekmektedir. Dalın içine giren böcek, yalancı odun tabakasını yedikçe gelişmekte ve geliştikçe daha fazla beslenerek ilerlemektedir. Beslenme devam ettikçe dışarıya yapışık vaziyetde talaş artıkları bırakmaktadır. Beslenme düzeni bozulan dallar kurmaktadır. Zayıf düşen bu dallar, hafif bir rüzgârda kırılabilmektedir. Şayet, zayıf dal bulamazsa, zararlı sağlam dallarda da zarar yapabilmektedir. Bu ağaçlarda meyve verimi düşmekte ve 1-2 yıl içerisinde kurumaktadır. (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) (vii) Mücadelesi : A. Kültürel önlemler : Yazıcı böceklerle mücadelede kültürel önlemler önemli bir yer tutmaktadır. Zararlı, zayıf ve bakımsız ağaçları tercih ettiğinden, hastalık etmeni ile bulaşık ağaçların bakımına özen gösterilmelidir. Budama sırasında, bakımsız ağaçlardaki kuru ve zayıf sürgünler kesilmelidir. Budama artığı dallar, odunlar toplanarak, bahçe dışında bir yerde mutlaka imha edilmelidir. Zayıf, bakımsız ağaçlara uygun bir gübreleme, sulama ile birlikte, toprak işleme de usulüne uygun olarak yapılmalıdır. Hasat işlemi mutlak elle yapılmalıdır. Çünkü, sırıkla yapılan hasat sırasında, oluşan yaralardan böceğin giriş yapması mümkündür. Her yıl düzgün olarak zeytinliklerde, aralama, kuru, zayıf dalların alınması işlemi gerçekleştirilmelidir. Mart, Haziran ve Eylül aylarında; kuru zeytin dalları, ağaçların üzerine tuzak olarak konularak sık aralıklarla kontrol edilmelidir. Ergin leri kontrol edebilmek için, birbirine yapışık ve ağzı talaş la dolu oyuklar görüldüğünde bu kuru dallar toplanarak, bahçe dışında bir yerde mutlaka yakılmalıdır.

29 ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ 120 (viii) Üzerinde talaş birikintisi görülen dallar, budanmalı ve yakılmalıdır. (ix) Yeni kurulmuş fidanlıklarda, yerde kuru dal bırakılmamalıdır. B. Kimyasal Mücadele : (i) İlkbaharda, Nisan, Mayıs aylarında ilk ergin çıkışları başladığında birinci, gün sonrada ikinci ilaçlama yapılmalıdır. (ii) İkinci nesil için Temmuz-Ağustos aylarında ergin çıkışı görüldüğünde ilk, bundan gün sonra, ikinci ilaçlama olmak üzere toplam dört ilaçlama yapılmalıdır. ETKİLİ MADDE ADI FORMÜLASYONU DOZU VE ORANI (100 l. Su) AÇIKLAMA Methiocarb, % 50 WP 150 gr