T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PANDEMİK İNFLUENZA ULUSAL FAALİYET PLANI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PANDEMİK İNFLUENZA ULUSAL FAALİYET PLANI"

Transkript

1 T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PANDEMİK İNFLUENZA ULUSAL FAALİYET PLANI ANKARA NİSAN 2006

2 YAYINA HAZIRLAYANLAR : Prof. Dr. Levent AKIN Uz. Dr. Turan BUZGAN Dr. Yıldırım BAYAZIT Dr. Vedat BUYURGAN Dr. Şehnaz TUMAY Hacettepe Ü. Tıp Fak. Halk Sağlığı A.D. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2

3 PANDEMİK İNFLUENZA ULUSAL FAALİYET PLANI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 GİRİŞ 6 AMAÇ 8 İNFLUENZA PANDEMİ PLANIN GELİŞİMİ 8 İNFLUENZA PANDEMİ PLANIN İÇERİĞİ 8 ULUSAL GRİP PANDEMİ PLANININ ANAHATLARI 9 PANDEMİ ALARM DÜZEYLERİ 2 1. Dünya Sağlık Örgütü Pandemi Alarm Düzeyleri 2 2. Ulusal Alarm Düzeyleri 13 İNFLUENZA VE KAMU SAĞLIĞI MEVZUATI 17 SÜRVEYANS Global İnfluenza Sürveyansı Türkiye de İnterpandemik Dönemde İnfluenza Sürveyansı Diğer Ülkelerde İnfluenza Pandemisi Varlığında Türkiye de İnfluenza Sürveyansı Türkiye de Pandemi Varlığında İnfluenza Sürveyansı 24 İNFLUENZA PANDEMİSİNİN MUHTEMEL ETKİLERİ İLE İLGİLİ SENARYO 26 HİZMETLERİN KOORDİNASYONU Genel Hazırlık Sağlık Kurumları Pandemik İnfluenza Acil Durum Planı Lojistik Hizmetler Hasta Nakil Morg ve Defin Hizmetleri Pandemi Durumunda Kurum ve Kuruluşların Görev ve Sorumlulukları Ulusal Alarm Düzeylerine Göre Kurumların Sorumlulukları Ulusal Alarm Düzeylerine Göre Birinci, İkinci ve Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşlarında Yapılması Gerekenler Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünce Sınır Kapılarında Alınacak Önlemler, Karantina ve İzolasyon Hizmetleri 66 KAYNAKLAR 72 3

4 EK 1. İNFLUENZA VE EPİDEMİYOLOJİSİ 78 A. Etkenin Özellikleri Ve Tanı Yöntemleri 78 B. Pandemi Dönemleri Dışında, İnfluenzanın Özellikleri ve Etkileri 80 C. Pandemik İnfluenza, Özellikleri ve Etkileri 81 EK 2. KORUNMA VE TEDAVİ 83 A. Aşılar 83 B. Antiviral İlaçlar 92 EK 3. İNFLUENZA KLİNİK VAKA YÖNETİMİ Tedavi ile İlgili Genel Bilgiler Birinci Basamak Sağlık Kurumlarında İnfluenza Vaka Yönetimi İçin Öneriler Hastanelerde Erişkin Hasta Bakımına Yönelik Öneriler Çocuk Hastalara Yönelik Öneriler 107 EK 4. ENFEKSİYON KONTROLÜ Enfeksiyon Kontrolü İçin Genel Bilgiler Ulusal Düzeyde Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Sağlık Kurumlarında Enfeksiyon Kontrolü 116 EK 5. İL PANDEMİ PLANLARININ HAZIRLANMASI 136 EK 6. PANDEMİ ZAMANINDA KULLANILACAK İLETİŞİM BİLGİLERİ 149 EK 7. PANDEMİ PLANLAMA ÇALIŞMALARI HAZIRLIK GRUBU 158 4

5 ÖNSÖZ Bulaşıcı hastalıklar kişiden kişiye bulaşabilme, geniş kitlelere yayılma ve büyük toplulukları etkileme yeteneğine sahip hastalıklardır. Bireysel sonuçları ağır olabilmekle birlikte, bulaşıcı hastalıkların büyük kitleleri de etkileme gücü olduğundan, toplumsal sonuçları daha büyük olmaktadır. Gelişen ve ilerleyen teknoloji hayatımızı kolaylaştırırken, dünyayı da küçültmüş ve bütünleştirmiştir. Dünyanın herhangi bir yerinde ortaya çıkan yeni veya değişip güçlenerek geri gelen eski bir bulaşıcı hastalık, artık dünyadaki çok uzak yerlere dahi kolay ve hızlı bir şekilde ulaşabilmekte ve dünya çapında salgınlara yol açabilmektedir. Bu nedenle bulaşıcı hastalıkları hassas bir şekilde ve yakından takip etmek gerekmektedir. İnfluenza; günümüzde pandemi yapabilme yeteneğinde olan önemli bir bulaşıcı hastalıktır. Olağan mevsimsel salgınlar sırasında dünya çapında yaklaşık 500 milyon kişi hastalığa yakalanmakta, bu hastalardan 3 5 milyon kadarının hastane yatışı gerektirecek kadar hastalığı ağır seyretmekte ve her yıl ölüme yol açmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından, kendini değiştirerek tamamen farklı bir virüs olarak yeniden ortaya çıkma yeteneği olan influenza etkeninin, yakın bir gelecekte dünya çapında bir influenza salgınına (pandemi) yol açabileceği uyarısı ciddiye alınmalıdır. Muhtemel bir influenza pandemisinin, geçmiş salgınlarla kıyaslandığında daha büyük bir paniğe yol açacağı ve ağır kayıplarla sonuçlanabileceği tahmin edilmektedir. Virüsün yaklaşık sene gibi aralıklarla oluşturduğu ve normal seyrine göre yakın bir gelecekte ortaya çıkması beklenen bir influenza pandemisi belki de tahminlerden çok daha hızlı gelişecektir. Bir influenza pandemisi görüldüğünde, yeterli hazırlık yapılmadığında aşağıdaki durumlar ortaya çıkabilecektir: Gelişen ve ilerleyen teknoloji ile ulaşım imkânları arttığından, hazırlanmaya zaman kalmayacak şekilde hastalık hızla yayılabilecektir yılında yaşanan pandemi, önceden sağlıklı olan çok sayıda genç erişkinin ölümüne neden olmuştur. Gelecekteki pandemide de muhtemelen bu husus tekrarlayacak ve en büyük olumsuz etki çalışanlara olacaktır. Aşılar, antiviral ajanlar ve sekonder enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotikler az miktarda bulunacak ve düzensiz bir dağılım olacaktır. Sağlık kurumlarına akın olacak ve muhtemelen artan temas nedeniyle sağlık çalışanlarının sayısı azalacaktır. Yaygınlaşan hastalık sonucunda, zorunlu yürütülmesi gereken kamu hizmetlerini verecek personelin anlamlı sayıda azalması ile sonuçlanabilecektir. Bütün bilgiler ve deneyimler ışığında, yakın bir gelecekte oluşması beklenen dünya çapında bir influenza salgınına karşı hazırlıklı olmak şarttır. Hastalığın büyük topluluklara yayılarak maddi ve manevi ağır sonuçlara yol açmasından önce; onu durdurmaya çalışmak, zararlarını asgari seviyede tutmak için gerekli tedbirleri almak devletin sorumluluğundadır. Pandemi planlamasının amacı; konuyla ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşların influenza pandemisini tanımaları ve sorumluluklarının gereği olarak belirlenen görevlerini yerine getirmek üzere hazırlık yapmalarına yardımcı olacak bilgi ve çerçeveyi sağlamaktır. İlgili kişi, kurum ve kuruluşlar bu planda yer alan kendileri ile ilgili bölümlere dikkat etmeli ve hazırlıklarını eksiksiz tamamlamalıdır. Muhtemel bir influenza pandemisine ülke olarak hazırlıklı olmamıza önemli katkı sağlayacağına inandığım bu planın hazırlanması ve yayınlanmasında emeği geçenlere teşekkür ederim. Prof. Dr. Recep AKDAĞ Sağlık Bakanı 5

6 GİRİŞ Bir influenza pandemisi karşısında morbiditeyi, mortaliteyi, sosyal sorunları ve bunların ekonomik sonuçlarını önlemek ya da en aza indirmek için hazır mıyız? Gelecekte bir gün Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) üyesi olan bir ülkenin kırsal alanındaki iki köyden olağanüstü ağır seyreden bir solunum hastalığı salgınıyla ilgili bilgiler, ülkenin Sağlık Bakanlığı na ulaşır. Bakanlıkça konuyu tetkik için bölgeye gönderilen ekip, salgının yaklaşık bir ay önce başladığını ve 50 den fazla vaka olduğunu saptar. Hastalık her yaş grubunda görülebilmekte ve halen 20 hasta bölgedeki hastanede yatmaktadır. 5 hasta ise pnömoni ve akut solunum yetmezliği nedeniyle kaybedilmiştir. Yakın bölgelerdeki araştırmalar artırılır ve o bölgede yeni vakalar olduğu belirlenir. Bazı hastalardan örnekler toplanır, ulusal laboratuarda incelenir ve A tipi influenza virüsünün varlığı saptanır. Ancak alt grup tanımı yapılamaz. Kültürler detaylı analiz için DSÖ referans merkezine gönderilir. Burada bu kültürlerin daha önce insandan hiç izole edilmemiş bir alt grup, İnfluenza A (H6N1) olduğu anlaşılır. Yapılan genetik incelemeler viral genlerin birçoğunun bir kuş influenza virüsünden, kalanların da bir insan suşundan geldiğini gösterir. Bu bilgi, derhal vakaların saptandığı ülkenin Sağlık Bakanlığı na iletilir ve aynı zamanda DSÖ nün Global İnfluenza İzlem Ağı na bildirilir. Bölgeye yakın kasaba ve köylerden de vaka bildirimleri olur. Yeni influenza virüsü tüm büyük gazetelerde manşete çıkar ve televizyon haber programlarının en gözde konusu olur. DSÖ, ülkelerin influenza sürveyansını ve kontrol aktivitelerini artırmasını ister. Sürveyans yoğunlaşırken bölgedeki devlet görevlilerine de günlük bilgi akışı sağlanır. Daha sonraki 2 ayda bu salgın komşu ülkelerde de izlenir. Hastalar her yaştan insanlarda görülmekle birlikte genç erişkinlerde hastalık daha şiddetli seyretmektedir. Her 20 hastadan biri ölür. Yayılım hızlıdır. Ülkeler seyahat kısıtlamasına gider ve karantina önlemleri alınır. Eğitim kurumları kapanır. Antiviral ilaç kaynakları kısıtlı olduğundan ve henüz bir aşı da bulunmadığından geniş çaplı panik başlar. Bir hafta sonra, salgının görüldüğü ülkelerden gelen ve solunum sistemi bulguları gösteren havayolu yolcularından H6N1 virüsü izole edildiğine ilişkin raporlar başlar. Birkaç hafta sonra diğer kıtalardan da ilk yerel salgın haberleri gelir. Okula ve işyerine devamsızlık giderek artmaya başlar. Sağlık kurumlarının telefonları durmaksızın çalmaktadır. Basılı ve görsel medyada yeni virüsün yayılımı en önemli haber olmaya devam etmektedir. İnsanlar aşıyı sabırsızlıkla beklemektedir ancak aşı hâlâ yoktur. Antiviral ilaç bulunamamaktadır. Emniyet güçleri, kamu hizmeti veren kurumlar ve belediye yetkilileri öylesine personel sıkıntısı çekmektedir ki, rutin hizmetler ciddi şekilde aksamaktadır. Artık hastanelerde ve polikliniklerde doktor, hemşire ve diğer sağlık personeli sıkıntısı had safhaya ulaşmıştır. Sağlık çalışanlarının bir kısmı hastalıkları sebebiyle, bir kısmı da hastalık bulaşma korkusundan dolayı işlerini gerektiği gibi sürdürmemektedirler. Enfeksiyondan korkulduğu için kronik hastalığı olan kişiler evden çıkamamaktadır. Yerel hastanelerin yoğun bakım üniteleri doludur ve pnömoni hastalarının tedavisi için yeterli ventilasyon cihazı yoktur. Anne ve babalar, çocuklarını hastalandıktan sonraki birkaç gün içinde kaybetmenin şoku içindedir. Hava trafik kontrolörlerinin devamsızlığı yüzünden birçok önemli havalimanı kapanmıştır. Sonraki 6 8 hafta içinde pandemi tüm dünyayı silip süpürürken, sağlık ve halka hizmet kuruluşları çaresiz kalmıştır. Bu senaryo Dünya Sağlık Örgütü nün WHO checklist for influenza pandemic preparedness planning adlı dökümanından alınmıştır. 6

7 İnfluenza pandemisi Hiç kimsenin bağışık olmadığı yeni bir influenza alt tipi ortaya çıktığında, influenza pandemisi görülür. Bu da dünya çapında birden fazla noktada aynı anda epidemi görülmesi ve çok sayıda hastalık ve ölüm demektir. Global ulaşımın ve şehirleşmenin artmasıyla birlikte yeni influenza virüsünün yol açtığı epidemi hızla dünyayı etkileyebilecektir. Yeni bir influenza virüsü nasıl pandemik hale gelebilir? Her yıl ortaya çıkan influenza salgınları influenza A ve B virüsleri ile oluşur. Bu epidemilerin nedeni, daha önce yaşadığımız enfeksiyonlar ya da yaptırdığımız aşılar ile artık bağışık hale gelmiş influenza virüslerindeki çok küçük değişimlerdir. Sadece influenza A pandemiye yol açar. İnfluenza A virüsünün yüzey proteinlerinin bir ya da ikisinde birden önemli bir değişiklik oluştuğunda, artık bu yeni virüse karşı hiç kimse bağışık değildir. Çünkü bu virüs artık tamamen yeni bir virüstür. Bu virüsün kişiler arasında bulaşma kapasitesi varsa, pandemi gelişebilir demektir. Geçtiğimiz yüzyılda 3 önemli influenza pandemisi ortaya çıkmıştır: 1918 yılında (H1N1, İspanyol gribi), 1957 yılında (H2N2, Asya gribi) ve 1968 yılında (H3N2, Hong Kong gribi). Bir influenza pandemisinin sonuçları 20. yüzyıldaki influenza pandemileri milyonlarca kişinin ölümüne, sosyal sarsıntılara ve derin ekonomik kayıplara yol açmıştır. İnfluenza konusunda uzman olan kişi ve kuruluşlar, muhtemel bir pandemiden söz etmekle birlikte, zamanı konusunda bir şey söyleyememektedirler. Çeşitli senaryolar olmakla birlikte, gelecekteki muhtemel pandemi etkeni olabilecek virüsün özellikleri de tahmin edilememektedir. Yeni bir virüsün ne kadar patojen olabileceği ve hangi yaş grubunun daha çok etkilenebileceği de bilinemeyenler arasındadır. Ancak en iyimser senaryolara göre bile, çok kısa bir zaman dilimi içinde dünya çapında 233 milyon hasta polikliniklere başvuracak, 5.2 milyon hasta hastaneye yatacak ve 7.4 milyon da ölüm gerçekleşecektir. Gelişmiş beslenme ve tıbbi destek süreçlerinin yanında, artan uluslararası seyahat kolaylıklarının ve HIV/AIDS gibi diğer sağlık tehditlerinin immün sistem üzerindeki zayıflatıcı etkisi oldukça belirleyici olacaktır. Dolayısıyla pandemiye ne kadar iyi hazırlanılırsa, ölümleri o kadar azaltmak mümkün olabilecektir. Dünyanın her yerinin birbiriyle yakın temas ve iletişim içinde olması ve çeşitli alanlardaki bağımlılıklar sebebiyle insan kaybının yanı sıra, epidemilerde çok büyük olumsuz sosyal ve ekonomik sonuçlar beklenir. Örneğin 2003 yılında SARS, etkilenen ülkelerin dışında da hastalanan ve ölen hasta sayısı ile orantısız şekilde çok büyük ekonomik kayıplara ve sosyal sıkıntılara neden olmuştur. Bir influenza salgınının SARS dan çok daha fazla olumsuz etkisinin olabileceği kabul edilmekle birlikte, bu örnekten yola çıkarak bir pandeminin sosyal ve ekonomik olarak ne kadar etkili olabileceğini tahmin etmek mümkündür. 7

8 AMAÇ Pandemik planlamanın amacı; ülkemizdeki tüm kişi, kurum ve kuruluşların influenza pandemisini tanımaları ve sorumluluklarını yerine getirmek üzere hazırlık yapmalarına yardımcı olacak bilgi ve çerçeveyi sağlamaktır. Planlama, pandemik suşun bulaşmasını, hasta sayısını, hastanede yatmayı ve ölümleri azaltabilir, kamu hizmetlerinin sürekliliğini sağlayabilir ve pandeminin ekonomik ve sosyal yükünü azaltır. Ek olarak, influenza pandemisi planının ana hatları; yeni, aşırı bulaşıcı ve/veya şiddetli bir hastalık ile ilgili planlamalar için de kolaylıkla uyarlanabilir niteliktedir. Pandemi planında amaç, hazırlık için gereken minimum şartlara ilişkin bir taslak sunmak ve sonuçta en uygun şekilde hazır olmayı sağlamaktır. İlgili kişi, kurum ve kuruluşlar bu planda yer alan kendileri ile ilgili bölümlere dikkat etmeli ve hazırlıklarını eksiksiz tamamlamalıdırlar. Pandemiye hazır olma hızlı bir süreç değildir. Çok küçük bir nüfusa, karmaşık olmayan bir yönetime ve çok az bürokrasiye sahip olunmadığı sürece bir ülkede detaylı ve bütünlük taşıyan bir pandemi planının birkaç hafta veya birkaç ay içinde hazırlanıp uygulamaya konulabileceğini düşünmek pek gerçekçi olmaz. Bunun iki ana nedeni, çok sektörlü bir yaklaşıma ve halkın katılımına ihtiyaç duyulmasıdır. Çok sektörlü yaklaşım; konuyla ilgili birçok kamu ve özel sektör kademesinden uzmanın (politik gelişim, kanun hazırlama, hayvan sağlığı, halk sağlığı, hasta bakımı, laboratuar tanısı, laboratuar testi geliştirme, aşı ve ilaç tedariki, iletişim ve afet yönetimi vb) işin içinde olması demektir. Halkın katılımı ise, yerel bilgilerin ve kaynakların en verimli şekilde kullanılması anlamına gelir. Bu, insanların işe sahip çıkmaları ve koruyucu önlemlere uymaları için güçlü bir yöntemdir. İNFLUENZA PANDEMİ PLANININ GELİŞİMİ Ülkemizdeki influenza sürveyansının güçlendirilmesi, kurumlar arasındaki işbirliğinin arttırılması ve ulusal influenza pandemi planının hazırlanması amacıyla, Temmuz 2005 tarihlerinde Ankara da bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Toplantıya Sağlık Bakanlığı temsilcileri, Tarım ve Köy işleri Bakanlığı temsilcileri, Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma hastanelerinden ve Üniversitelerden halk sağlığı uzmanları, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanları, göğüs hastalıkları uzmanları, mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji uzmanları, pediatrik enfeksiyon hastalıkları uzmanları, aşı ithal eden firma temsilcileri, antiviral ilaç ithal eden firma temsilcileri katılmışlardır. Toplantıda, pandemi planının içeriği ve başlıkları tespit edilmiş ve yazımı için görev dağılımı yapılmıştır. Yazım işlemi tamamlandıktan sonra, redaksiyonu gerçekleştirilmiş ve basılmıştır. İNFLUENZA PANDEMİ PLANININ İÇERİĞİ Pandemi planının kapsamlı olmasına çalışılmıştır. Epidemiyoloji, sürveyans, korunma ve tedavi gibi genel bilgilerin yanı sıra, mevzuat, kurum bazında hizmetlerin organizasyonu ve iletişim gibi pandemi durumunda gerekli olacak konulara da yer verilmiştir. 8

9 ULUSAL GRİP PANDEMİ PLANININ ANAHATLARI 1. Komuta ve Kontrol 1.1. Sağlık Bakanlığı; pandemi durumunda ülke çapında organizasyon ve koordinasyondan sorumlu temel kuruluştur. Bu kapsamda ilgili bütün kurumların pandemi sırasındaki görevleri ile ilgili bir planlama yapılmıştır Pandemi, bir kriz olarak algılanacak ve ulusal kriz yönetim mekanizmaları devreye girecektir. Ulusal Kriz Yönetim Sistemi, Başbakanlık Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü (TAY) başkanlığında Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi (BKYM) aracılığıyla yürütülecektir. Sağlık Bakanlığı BKYM koordinasyonunda gerekli talimatların diğer kurumlarca gerçekleşmesini sağlayacaktır Pandemi, bilimsel ve yönetsel olarak Sağlık Bakanlığının koordinasyonunda ilgili bütün kurum ve kuruluşlar ve bilim insanlarının katılımı ile oluşturulacak bir kurulun önerileri doğrultusunda izlenecek ve mücadele edilecektir. 2. İletişim 2.1. Stratejik ve Operasyonel İletişim Pandeminin ülkemizi etkilediği konusunda açıklama Sağlık Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Sağlık kurumlarının pandemideki rollerini yerine getirmek için gerekli iletişim mekanizması Sağlık Bakanlığınca hazırlanmıştır. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (TSHGM) koordinatör birim olup, Pandemi Alarm Düzeyi Evre 5 de Sağlık Bakanlığı bir operasyon merkezi hazırlayacaktır. Operasyonel iletişim, bu merkezden yürütülecektir. Sağlık Bakanlığının diğer kurumlarla olan iletişiminde ise BKYM rol alacaktır Mesleki Bilgilendirme ve Danışmanlık Bu amaçla bütün sağlık kurumları yöneticilerine pandemi ve operasyonel hazırlıklar ile ilgili olarak bir rehber gönderilecektir. Ayrıca Sağlık Bakanlığı pandemi ile ilgili bir web sayfası açacak, teknik bilgilendirme, bültenler ve veri akışı buradan sağlanacaktır. Pandemi İzleme Kurulu mesleki bilgilendirme ve danışmanlık konusunda destek sağlayacaktır Toplumun Bilgilendirilmesi ve Medya İletişim Sistemi Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM), toplumdan gelecek soruların yanıtlanması ve yönlendirilmesi konusunda temel rol üstlenecektir. Sağlık Bakanlığı Basın Müşavirliği, medya iletişimini sağlayacaktır. Sağlık Bakanlığınca hazırlanan afiş, broşür ve televizyon spotları iletişimde kullanılacaktır. Özellikle il düzeyinde El yıkama ve hijyen, solunum yolu ile bulaşan hastalıkların kontrolü konulu eğitimler yapılacaktır. Pandemi sırasında iletişim mekanizmaları ve toplumun bilgilendirilmesi için hangi mekanizmaların kullanılacağı belirlenmiştir. Pandemi ile ilgili açıklamalar sadece ulusal düzeyde Sağlık Bakanlığının bültenleri ile yapılacak, il düzeyinde uzman kişilerin demeçleri ile toplumun hastalıktan korunma yoları konusunda bilgi verilecektir. 9

10 3. Hastalığın İzlenmesi 3.1. Kuş Gribi vakaları ile ilgili Tarım ve Köy işleri Bakanlığı ile ortak hareket edilmekte olup, toplum sağlığını tehdit eden durumlara müdahale etmek için bir izlem sistemi oluşturulmuştur Mevcut mevsimsel grip hastalığı izlemi güçlendirilerek sürdürülmektedir. Bu izlemde amaç, bütün hasta sayısını tespit etmekten ziyade, hastalığa neden olan virüs tipini tespit ve grip aşısının etkinliğini belirlemektir Pandemi sırasında hastalık izlemi, daha çok vaka sayısı ve ölüm oranlarını izlemeye dönük olacak, bu da toplumu korumak için alınması gereken önlemleri zamanında gerçekleştirmeye yardımcı olacaktır Bu aşamada bütün sağlık kuruluşlarından düzenli bilgi toplanacaktır. Vaka ve ölüm sayıları, hastaneye yatış sayıları, durum raporları ve lojistik bilgiler öncelikle toplanacak, bilimsel nitelikli laboratuvar, klinik ve saha çalışmalarıyla da bilgi toplanacaktır. Bu konu ile ilgili olarak Pandemi İzleme Kurulu tavsiyeleri ile hareket edilecektir Sağlık personellerinin vakaları araştırmak için kullanacağı formlar pandemi başlangıcında hazır olacaktır. 4. Vakaların Araştırılması, Tedavisi, Toplumun Korunması 4.1. Laboratuvarlar Pandeminin başladığını belirleyebilecek laboratuvarların sayısı ile niteliklerinin artırılması için çalışmalar devam etmektedir. Halen ülke genelinde iki laboratuvar grip tanısını doğrulama kapasitesine sahiptir. Bu laboratuvarlardan biri Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı Ulusal Influenza Merkezi diğeri ise İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesindedir. Laboratuvar ile ilgili düzenlemeler için Pandemi İzleme Kurulu bir çalışma grubu oluşturmuş ve rehber hazırlamıştır Hastalar için tedavi protokolleri belirlenmiştir. Hastalara uygulanacak tedavi protokolleri ile ilgili Pandemi İzleme Kurulu bir rehber hazırlamıştır Kamu sağlığını koruyucu önlemler belirlenmiş olup, il kriz merkezleri aracılığıyla bu önlemler yürürlüğe konulacaktır Aşılama Risk altında olan kişilerin mevsimsel grip hastalığından korunması için aşı olmalarını özendirici tedbirler alınmıştır. Grip aşısının bedelinin, bütçe uygulama talimatına eklenen bir madde ile aşıya ihtiyacı olan riskli kişilerin sosyal güvenlik kurumları tarafından karşılanması sağlanmıştır. Pandemiye neden olacak virüs tipi belli olmadığı için henüz bir aşı bulunmamaktadır. Pandemi başladıktan sonra üretilecek olan aşı ülkeye getirilecek ve riskli gruplara uygulanacaktır Antiviral İlaçlar Hastalığa etkili olan antiviral ilaçlar tedavi maksadıyla Sağlık Bakanlığınca temin edilip depolanacaktır. Pandemi sırasında, hayati risk taşıyan kişilere antiviral tedavi verilecektir. Antiviral ilaçlar koruyucu amaçlı olarak dar kapsamlı şekilde kullanılacaktır Kamu Sağlığını Korumak İçin Yapılması Gereken Diğer Uygulamalar Mevcut yasal mevzuat pandemi sırasında her türlü kamu sağlığını koruyucu uygulamaları (karantina, okul kapatma, toplantıları iptal etme, seyahat yasağı v.b. gibi) yapmak için yeterlidir. 10

11 5. Hizmetlerin Devamlılığının Sağlanması 5.1. Vaka ve temaslıların yönetimi ile ilgili olarak sağlık kuruluşlarında yapılacaklar için bir akış şeması belirlenmiştir Sağlık kuruluşlarında enfeksiyon kontrolü için yapılması gerekenler belirlenmiştir. Bu konu ile ilgili Pandemi İzleme Kurulu bir rehber hazırlamıştır Bütün sağlık kuruluşları pandemi sırasında olacak hasta artışını karşılayacak, personelin hastalanması halinde hizmetleri aksatmadan sürdürecek planlamaları yapacaktır. Bu amaçla bir kontrol listesi hazırlanmış olup, sağlık kuruluşlarında test edilecektir Bütün sağlık kuruluşları iç hizmet planını hasta kapasitesinin artışını düşünerek yapacaktır. Hazırlanan senaryolara göre sağlık kuruluşlarının karşılaşabileceği vaka sayıları ile gerekli olan yatak sayıları öngörülmüştür. Bu sayılar göz önüne alınarak poliklinik ve yataklı servislerde düzenlemeler yapılacaktır Hasta kapasitesini karşılayacak seyyar hastane veya kamu binalarının polikliniklere dönüştürülmesi gibi uygulamalar planlanmıştır Gerektiği takdirde emekli sağlık personelleri ve gönüllüler göreve çağrılacaktır Sağlık personelinin en verimli şekilde hizmet vermesini sağlayacak koruyucu malzeme standartları belirlenmiştir. Sağlık Bakanlığı mevcut malzemeleri sağlayacaktır Bazı kamu hizmetlerinin (haberleşme, enerji, ulaşım, güvenlik v.b. gibi) aksamaması için bu hizmetleri sunan kuruluşlarda hastalığın en az zararla atlatılmasına dönük gerekli izlem, tanı ve tedavi hizmetleri organize edilecektir. 6. Araştırma ve Değerlendirme 6.1. Pandemi sırasında elde edilen verilerden ve uygulamaların değerlendirilmesinden dersler alınmalı ve yeni bir acil durum için eksiklikler giderilmelidir. Bu amaçla bilimsel nitelikli araştırmalar da bilimsel kuruluşların desteği ile yürütülecektir Pandeminin toplumdaki sosyoekonomik etkileri araştırılarak, gerekli değerlendirilmeler yapılacaktır. 11

12 PANDEMİ ALARM DÜZEYLERİ 1. Dünya Sağlık Örgütü Pandemi Alarm Düzeyleri Pandemiler arası dönem Evre 1. İnsanlarda yeni influenza virüs alt tipleri saptanmamış olmakla birlikte, hayvanlarda bir insan enfeksiyonuna neden olmuş bir influenza virüsü alt-tipi olabilir. Enfeksiyon hayvanlarda mevcutsa, insan enfeksiyonu ya da hastalığı riski düşük kabul edilmelidir. a Evre 2. İnsanlarda yeni influenza virüs alt-tipleri saptanmış ve dolaşımda bir hayvan influenza virüsü alttipi de mevcuttur. İnsan hastalığı için önemli bir risk söz konusudur. a Pandemi alarmı dönemi Evre 3. İnsanlarda yeni influenza virüs alt-tipi ile enfeksiyon(lar) olmakla birlikte, insandan insana yayılım yok veya ancak yakın temasa bağlı nadir yayılım vakaları söz konusudur. b Evre 4. İnsandan insana kısıtlı bulaşma olan küçük küme(ler) olmakla birlikte, yayılımın oldukça lokalize olması virüsün insanlara tam adapte olamadığını düşündürmektedir. b Evre 5. İnsandan insana bulaşma olan büyük küme(ler) mevcut.. Ancak insandan insana yayılım hâlâ lokalize olduğundan, bu durum virüsün insanlara giderek artan ölçüde adapte olduğunu, ancak henüz tam bulaşıcı olmadığını düşündürmektedir b (önemli pandemi riski). Pandemi Dönemi Evre 6. Pandemi: Genel toplumda artmış ve devam eden bulaşma. vardır. b a Evre 1 ile Evre 2 arasındaki ayırım, hayvanlar arasında görülen suşlardan kaynaklanan insan enfeksiyonu ya da hastalığı riskine dayanmaktadır. Bu etkenlerin arasında hayvan ve insanlarda patojenite, evcil hayvanlarda ve çiftlik hayvanlarında ya da sadece vahşi hayatta görülmesi, virüsün enzootik ya da epizootik olması, coğrafi olarak lokalize ya da yaygın olması ve/veya diğer bilimsel parametreler yer almaktadır. b Evre 3, Evre 4 ve Evre 5 arasındaki ayırım, bir pandemi riskinin değerlendirilmesine dayanmaktadır. Çeşitli etkenler ve bunların güncel bilimsel bilgiler uyarınca göreceli olarak önemleri dikkate alınmaktadır. Bu etkenler arasında bulaşma oranı, coğrafi konum ve yayılım, hastalığın şiddeti, insan suşlarından gelen genlerin varlığı (bir hayvan suşundan türemişse) ve/veya diğer bilimsel parametreler yer almaktadır. 12

13 2. Ulusal Alarm Düzeyleri Dünya Sağlık Örgütünün belirlediği alarmlar, küresel düzeyde belirlenmiştir. Ancak bu alarmların açıklanmasına neden olan olayların görüldüğü ülkelerle, durumdan hiç etkilenmemiş ülkelerde aynı tedbirlerin yürürlüğe konması beklenemez. Bu nedenle küresel alarm düzeylerinin ulusal düzeydeki durum değerlendirilerek, ulusal alarm düzeylerine indirgenmesi gerekmektedir. Ulusal alarm düzeylerinin belirlenmesinde uluslar arası ticaret, turizm ve ulaşım imkânlarının günümüzdeki mevcut durumu göz ardı edilmemelidir. Özellikle solunum yolu ile bulaşan hastalıkların bu imkânlar ile hızla yayılabileceği bilinmektedir. SARS konusunda dünyanın yaşadığı deneyim bu duruma en iyi örnektir. Ulusal alarm düzeylerinin belirlenmesindeki amaç, ülkedeki duruma göre alınması gereken önlemlerin tanımlanması ve ülkenin hastalıkla mücadelede hazırlıklı olmasını sağlamaktır. Aşağıda Dünya Sağlık Örgütünün belirlediği pandemik alarm düzeyleri, ülkenin etkilenme durumu ile ilişkilendirilmiş ve bu duruma uygun ulusal alarm düzeyleri belirlenmiştir. Alarm düzeylerinin yayınlanmasından sorumlu olan kuruluş Sağlık Bakanlığıdır. 13

14 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ PANDEMİK ALARM DÜZEYLERİ ÜLKE İÇİN ÖNEMİ ULUSAL ALARM DÜZEYİ Evre 1 İnsanlarda yeni bir virüs olmamakla birlikte, insanlarda enfeksiyona yol açabilecek bir virüsün hayvanlarda saptanması ancak bu virüsün insanlara bulaşma ihtimalinin zayıf olması Ülkemizde ve yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde hayvan vakası yok Ülkemizde hayvan vakası yok ama yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde hayvan vakası var Alarm Düzeyi 1: Ön çalışmalar yapılarak durumun izlenmesi Alarm Düzeyi 2-a: Enfekte bölgeyle olan ilişkiler ve turizm amaçlı olarak alınacak sağlık önlemlerinin belirlenmesi Evre 2 İnsanlarda yeni bir grip virüsü tespit edilmemekle birlikte, dolaşımda olan bir virüsün insanlarda hastalık oluşturabilme riskinin bulunması Ülkemizde hayvan vakası var Alarm Düzeyi 3: Seçilmiş gruplarda sürveyans programının uygulamaya girmesi Ülkemizde ve yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde hayvan vakası yok Ülkemizde hayvan vakası yok ama yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde hayvan vakası var Alarm Düzeyi 1: Ön çalışmalar yapılarak durumun izlenmesi Alarm Düzeyi 2-a: Enfekte bölgeyle olan ilişkiler ve turizm amaçlı olarak alınacak sağlık önlemlerinin belirlenmesi Ülkemizde hayvan vakası var Alarm Düzeyi 3: Seçilmiş gruplarda sürveyans programının uygulamaya girmesi

15 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ PANDEMİK ALARM DÜZEYLERİ ÜLKE İÇİN ÖNEMİ ULUSAL ALARM DÜZEYİ Evre 3 İnsanda yeni bir grip virüsü tespit edilmekle birlikte, virüsün insandan insana bulaşmasının gösterilmemesi ya da nadiren çok yakın temasla bulaşması Evre 4 Tespit edilen virüsün küçük ancak sınırlı alanlardaki insan gruplarında kısıtlı bir şekilde insandan insana bulaşması. Bu durum virüsün insana adapte olduğunu düşündürmektedir. Ülkemizde ve yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde insan vakası yok Ülkemizde insan vakası yok ama yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde insan vakası var Alarm Düzeyi 2-a: Enfekte bölgeyle olan ilişkiler ve turizm amaçlı olarak alınacak sağlık önlemlerinin belirlenmesi Alarm Düzeyi 2-b: Enfekte bölgeyle olan ilişkiler ve turizm amaçlı olarak alınacak sağlık önlemlerinin uygulanması Ülkemizde insan vakası var Alarm Düzeyi 3: Seçilmiş gruplarda sürveyans programının uygulamaya girmesi Ülkemizde ve yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde vaka yok Ülkemizde vaka yok ama yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde vaka var Ülkemizde vaka var Alarm Düzeyi 3: Seçilmiş gruplarda sürveyans programının uygulamaya girmesi Alarm Düzeyi 4: Ulusal düzeyde sürveyans programı ve koruyucu önlemlerin yaşama geçirilmesi Alarm Düzeyi 5-a: Bölgesel vakalar görüldüğü takdirde salgın yayılma önlemlerinin yaşama geçirilmesi 15

16 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ PANDEMİK ALARM DÜZEYLERİ ÜLKE İÇİN ÖNEMİ ULUSAL ALARM DÜZEYİ Evre 5 Büyük gruplarda hastalığın görülmesi. Ancak insandan insana bulaşma sınırlı. Bu durum, virüsün insandan insana bulaşma konusunda adaptasyonunu hızla tamamladığını ancak insandan insana bulaşan grip virüslerinde olduğu gibi halen infektif özelliğe sahip olmadığını düşündürür. Bu durum pandemi öncesi en önemli risk aşamasıdır. Evre 6 Pandemik Evre olan bu aşamada bulaşma artmış ve toplumda süreklilik göstermektedir. Ülkemizde ve yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde vaka yok Ülkemizde vaka yok ama yakın sosyal ve ticari ilişkide olduğumuz ülkelerde vaka var Ülkemizde vaka var Ülkemizde vaka var Alarm Düzeyi 4: Ulusal düzeyde sürveyans programı ve koruyucu önlemlerin yaşama geçirilmesi Alarm Düzeyi 4: Ulusal düzeyde sürveyans programı ve koruyucu önlemlerin yaşama geçirilmesi Alarm Düzeyi 5-a: Bölgesel vakalar görüldüğü takdirde salgın yayılma önlemlerinin yaşama geçirilmesi Alarm Düzeyi 5-b: Vakalar birden fazla coğrafik bölgede görülmesi durumunda salgın kontrol programının tam olarak yürürlüğe girmesi Alarm Düzeyi 5-b: Vakalar birden fazla coğrafik bölgede görülmesi durumunda salgın kontrol programının tam olarak yürürlüğe girmesi 16

17 İNFLUENZA VE KAMU SAĞLIĞI MEVZUATI İnfluenza ile ilgili bütün aktiviteler ve müdahaleler, yürürlükteki sağlık mevzuatı kapsamında gerçekleştirilecektir. Gerektiği takdirde başvurulacak mevzuatın isimleri aşağıda belirtilmiştir. 1. T.C. Anayasası Madde Sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname tarih 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu tarih ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 17

18 SÜRVEYANS 1.Global İnfluenza Sürveyansı: İnfluenza kontrolünün etkili olmasında ana elemanlardan biri de sürveyanstır. İnterpandemik dönemlerde hastalığın insidansını ve önemini gösteren sürveyans, salgınların erkenden anlaşılmasını sağlar. Pandemi dönemlerinde yeni virüs zincirlerinin ve kontrol önlemlerinin etkinliğinin gösterilmesinde ve kaynakların uygun kullanımının sağlanmasında sürveyans çok önemlidir. Günümüzde 85 ülkede bulunan 114 Ulusal İnfluenza Merkezi, Dünya Sağlık Örgütü ile işbirliği yaparak, global influenza programını yürütmektedir. Bunlardan Atlanta-A.B.D., Londra-İngiltere, Melbourne-Avustralya, ve Tokyo-Japonya da bulunan 4 laboratuvar, İnfluenza Referans Laboratuvarı olarak görev yapmaktadır. Bu laboratuvarlar FLUNET isimli bir internet ağıyla birbirlerine bağlıdır. Bu laboratuar ağı dünyadaki influenza hareketini izlemekte, virüs izolatlarını DSÖ İşbirliği Merkezleri ne ulaştırmakta ve yeni zincirlerin hızlıca fark edilmesini sağlamaktadır. Kuzey yarımküre izolatları her yıl Şubat ayında, Güney yarımküre izolatları her yıl Eylül ayında yayınlanmaktadır. Böylelikle her yıl gelecek yıl için aşı üretim çalışmaları için öneriler geliştirilmektedir. Tüm verilerin toplandığı DSÖ, yeni bir pandeminin fark edilmesinde ve uluslararası kontrol çalışmalarının koordinasyonunda anahtar rol oynamaktadır. Global sürveyansın yanı sıra, Avrupa Bölgesi için Avrupa Birliği kapsamında European Influenza Surveillance Scheme (EISS) oluşturulmuştur. Bu çerçevede 23 ülkedeki 31 referans laboratuardan ve seçilmiş hekimden toplam 453 milyon kişiyi temsilen veri akışı sağlanmaktadır. sayfasında bu gruba ilişkin veriler ve bu verilere yönelik değerlendirme ve öneriler yer almaktadır. Ülkemizde Ulusal Influenza Referans Laboratuvarları, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Viroloji Laboratuvarı Bölümü (RSHMVLB) ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Viroloji Laboratuvarı dır (İÜTFMADVL). Bu laboratuvarlar uluslararası bilgi ağlarına üyedir. Bu laboratuvarlarda yeni bir virüs zinciri fark edildiğinde Londra-İngiltere deki İşbirliği Merkezi ne virüs izolatı iletilmektedir. Referans laboratuvarlar sürveyansta virolojik ayrım ve kesin tanı koymadan sorumludur. Bu nedenle sürveyanstaki görevleri: Yeni pandemik subtipleri saptamayı da içeren virüs identifikasyonlarını sağlamak Genotipik analizlerle ilaç rezistansını belirlemek Ulusal ve uluslararası influenza epidemiyolojisi hakkında bilgi toplamak Farklı bir virüs zincirinin varlığında DSÖ ye bildirim ve danışmanlık yapmaktır. 2. Türkiye de İnterpandemik Dönemde İnfluenza Sürveyansı T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü nün (TSHGM) tarih ve 1534 sayılı yönergesi ile ülkemizdeki bulaşıcı hastalıkların sürveyans sistemi yeniden düzenlenmiştir. Buna Göre hastalıklar A, B, C, ve D sınıflarına ayrılmıştır. A sınıfındaki hastalıklar tüm sağlık kurulularınca bildirimi zorunlu hastalıkları içermektedir. B sınıfındaki hastalıklar ülkemizde olmayan ve fakat görüldüğü an uluslar arası bildirimi zorunlu olan hastalıklardır. C sınıfındaki hastalıklar sentinel sürveyansla bildirimi ve takibi yapılan hastalıklardır. D sınıfındaki hastalıkların bildiriminden sadece laboratuarlar sorumlu tutulmuştur. İnfluenza hastalığı C sınıfına alınmıştır. 18

19 İnterpandemik dönemdeki sürveyans, rutin bildirim sistemi içinde yapılacaktır. Özellikle grip mevsiminde (40-20.haftalar arasında) sistemin ve elde edilen verilerin seri bir şekilde değerlendirilmesi sağlanacaktır Ulusal İnfluenza Sürveyans İzleme Komitesi: Ulusal İnfluenza Sürveyans İzleme Komitesi hem sürveyansı (veri akışını) hem de elde edilen verileri epidemiyolojik olarak düzenli aralıklarla (İnfluenza sezonunda haftalık/iki haftalık periyotta, diğer dönemlerde aylık/üç aylık periyotta) değerlendirecektir. Komitenin hızlı iletişimini sağlamak amacı ile yalnızca bu grup üyeleri tarafından kullanılacak Sağlık Bakanlığı kapsamında bir web sayfası (ve/veya linki) oluşturulacaktır. Ek 1 de Ulusal İnfluenza Sürveyans İzleme Komitesi Veri Akışı Değerlendirme Listesi önerisine yer verilmiştir. Epidemik ya da pandemik influenza hareketleri bu komite tarafından izlenecektir. Komite influenza benzeri hastalıkları (İBH), muhtemel vakaları ve bunlar içinde ne kadarının laboratuarda konfirme edildiğini izleyecektir. Referans laboratuarlardan yapılan yeni virüs izolatları komite tarafından değerlendirilecektir Sürveyansın uygulandığı merkezler ve uygulanma şekli Ülkemizde İnfluenza sentinel sürveyansla izlenecektir. Buna göre ülkemizde influenza bildirimi 14 ilden (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, İstanbul, İzmir, Konya, Malatya, Samsun, Trabzon ve Van İlleri) yapılacaktır. Bakanlığın belirlediği tarihte başlamak şartıyla, İnfluenza sürveyansı aşağıda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılacaktır. 1. Her il, bölgelerine hâkim, bölge dışı hasta sayısı minimum olan 10 sağlık ocağını belirleyecektir. Bu sağlık ocaklarının isimleri ve ETF bilgileri Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bildirilecektir. 2. Seçilmiş olan sağlık ocakları/aile hekimliği merkezleri, haftalık olarak poliklinikten tespit ettiği İnfluenza Benzeri Hastalık (İnfluenza Olası Vaka) sayılarını İl Sağlık Müdürlüğüne bildirecektir. Seçilmiş olan sağlık ocakları/aile hekimliği merkezleri her hafta Çarşamba günü influenza tanısı için, başvuran muhtemel vakalardan birinden klinik örnek alacak ve aynı gün İl Sağlık Müdürlüğüne iletecektir. 3. İl genelindeki bütün resmi ve özel hastanelerde görev yapan, İç Hastalıkları, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji, Göğüs Hastalıkları ve Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanları ile görüşülecek ve Ulusal İnfluenza Sürveyansına gönüllü olarak katılmak istemeleri halinde, İnfluenza Sürveyansına Gönüllü Katılım Formu nu imzalayacaklardır. Bu hekimlerin isimleri Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bildirilecektir. 4. Bu sisteme dâhil olan uzman hekimler her hafta tespit ettikleri İnfluenza Benzeri Hastalık (İnfluenza Olası Vaka) sayılarını İl Sağlık Müdürlüğüne bildirecektir. Yine aynı hekimler her hafta Çarşamba günü influenza tanısı için, bir adet klinik örnek alacak ve aynı gün İl Sağlık Müdürlüğüne iletecektir. 5. İl Sağlık Müdürlükleri kendisine haftalık bildirilen İnfluenza Benzeri Hastalık(İnfluenza Olası Vaka) sayılarını, takip eden haftanın en geç Salı günü Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne elektronik ileti aracılığıyla bildirecektir. Aynı zamanda bu vakaların ay sonunda düzenlenip gönderilen Form 017C ile de bildirimi yapılacaktır. 19

20 6. İl Sağlık Müdürlükleri, her Çarşamba günü kendisine gönderilen ve belirtilen prosedürlere göre alınmış örnekleri, her il için belirtilmiş olan laboratuvara kargo veya kurye ile gönderecektir. Numune almak için gerekli ekipman, ilgili laboratuvardan talep edilecek, kargo giderleri İl Sağlık Müdürlükleri döner sermaye kaynaklarından, kurye yol giderleri ve harcırahları ise genel bütçenin geçici görev yollukları ile ilgili kaleminden karşılanacaktır. Laboratuvarlardan elde edilen sonuçlar her hafta Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne elektronik ortamda gönderilecek ve sürveyans ile ilgili bilgilerin analizi ile elde edilen sonuçlar, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanacak aylık bülten ile her ay İl Sağlık Müdürlükleri aracılığıyla, laboratuvarlara, sürveyans yapan sağlık ocakları ve hekimlere gönderilecektir Vaka Tanımı: Klinik tanımlama: Kişide başka bir nedenle açıklanamayan; ani başlangıçlı ateş (>38 C) ve öksürük ve/veya boğaz ağrısı ile karakterize hastalık Tanı için laboratuvar kriterleri: Nazofaringeal sürüntü veya aspirasyon örneğinden influenza virüs izolasyonu veya viral antijenin gösterilmesi, Vaka sınıflaması: Olası Vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu vaka Kesin Vaka: Laboratuvar kriterleri ile doğrulanmış olası vaka 20

21 2.4. İncelenecek klinik örnekler için temel bilgiler Kültürden izolasyon için, boğaz sürüntüsü, burun sürüntüsü, nazofaringeal aspirat alınmalıdır. Hastadan klinik örneklerin alınması: DOĞRU ÖRNEK ALMA METODU Boğaz sürüntüsü: Örnek klinisyen tarafından alınmalıdır. Boğaz iyice aydınlatılmalı,, tükürük karışmasını önlenmek amacıyla dil basacağı ile dile bastırılmalı ve ardından posterior farinks, tonsiller ve inflamasyonlu bölgelere bir steril eküvyonun (tercihen dakron eküvyon) kuvvetlice sürtülmesi ile örnek alınmalı ve. küvyon hemen 7-10 ml kadar VTM içeren tüpe konulmalıdır. Burun sürüntüsü: Esnek, ince saplı bir steril eküvyon ile (tercihen dakron eküvyon) bir burun deliğinden girilir. Sekresyonların yeterince emilmesi için 5 sn süreyle eküvyon içerde döndürülür, geri çekilir ve 7-10 ml kadar VTM içeren tüpe konur. Diğer burun deliğinden yeni bir eküvyonla işlem tekrarlanır. Bir önceki eküvyonla aynı transport tüpüne konur. Nazofaringeal aspirat: Burundan ince bir kateterle nazofarinkse ulaşılır; şırınga yardımı ile aspirasyon yapılır. Eğer materyal aspire edilemiyorsa hastanın başı geriye itilerek 4-7 ml VTM verilip aspire edilir ve steril bir tüpe aktarılır. Materyal <2 ml ise üzerine VTM eklenir. >2 ml ise ekleme yapmaya gerek yoktur. Uygun örnek Miktar alma zamanı - Semptomların başlangıcından sonraki en geç 5 gün içinde - Semptomların başlangıcından sonraki en geç 5 gün içinde >2 ml Semptomların başlangıcından sonraki en geç 5 gün içinde Örneklerin UYGUN TRANSPORT ŞARTLARI laboratuvara gönderilmesi: Boğaz/Burun sürüntüsü, Nazofaringeal aspirat: Örnekler/eküvyonlar hemen VTM içeren tüpe konur. Tüp sızdırmaz, vida kapaklı olmalıdır (asla ağzı pamuk veya flasterle kapatılmış tüpe konmaz). Şehir-içi Şehirlerarası transport <48 saat, <48 saat, soğuk soğuk zincirde, zincirde kurye/kargo ile lab.a lab.a ulaştırılır. ulaştırılır. Örnek saklama koşulları: Boğaz/Burun sürüntüsü, Nazofaringeal aspirat: <48 saat saklama için +4 0 C; >48 saat saklama için C 21

22 Tanı için geçerli laboratuvar teknikleri: HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN VİRUS İZOLASYONU: Hücre serileri: Madin-Darby canine kidney cell lines (MDCK) İnkübasyon: 36 0 C da, %5-10 CO 2 li atmosferde inkübasyon İdentifikasyon: Hücre kültürleri 2-3 günlük aralıklarla invert mikroskopta CPE veya kontaminasyon varlığı açısından incelenir (bazı influenza virüsleri CPE gösterir) CPE negatif olsa bile 2-3 gün aralıklarla insan tip O, tavuk veya hindi eritrositleri ile HA testi HA pozitif ise tip spesifik antikor içeren anti serumlarla HI veya DFA ile pozitif bulgu Kesin tanı Süre: Tüpler 48. saatten itibaren okunur. 10. günde halen negatif bulunan kültürler 14. güne kadar izlenirler. KLİNİK ÖRNEKLERDE VİRAL KOMPONENTLERİN GÖSTERİLMESİ MAbs kullanılmış ticari DFA kitleri ile klinik örneklerden hazırlanan preparatların incelenmesi veya spesifik antiserumlar veya tip spesifik Mab ların kullanıldığı ELISA kitleri ile klinik örneklerde antijen aranması pozitif bulgu Kesin tanı Süre: Kullanılan teste/kite göre 20 dk.dan birkaç saate kadar değişir. Gerekli minimum ekipman: Hücre kültürü laboratuvarı temel altyapısı, Floresan mikroskop Gerekli minimum biyogüvenlik düzeyi: Biyogüvenlik Düzeyi 2 (BSL-2) (P2) [NOT: Santrifüj işlemleri için kesinlikle kapak-kilit sistemli santrifüj kullanılmalı; santrifüj sonrasında tüplerin kapakları en az 2-3 dk beklendikten sonra açılmalıdır! Asla ağızla pipetaj yapılmamalı, mekanik pipetleme aygıtları kullanılmalıdır! Tüm işlemler esnasında eldiven giyilmelidir!) 22

23 Avian influenza A tanısı için öncelikle, nasofaringeal aspirat, akut ve konvelasan dönemde serum alınarak belirtilen kurallar çerçevesinde laboratuvara gönderilmelidir. Numune gönderilmeden önce aşağıdaki telefonlara bilgi verilmelidir. Adana, Ankara, Diyarbakır, Erzurum, Konya, Malatya, Samsun, Trabzon ve Van illeri için: İrtibat Adresi Doç. Dr. Neziha YILMAZ : Tel: / Bio. Şükran KARA / Bio. Sezer TOPRAK: Tel: / Faks: Adres: Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Viroloji Laboratuvar Şefliği, Ulusal İnfluenza Merkezi Cemal Gürsel Cad. No 18 Sıhhiye-Ankara Antalya, Bursa, Edirne, İstanbul, İzmir illeri için İrtibat Adresi Prof. Dr. Selim BADUR Dr. Seyhan ASLAN Bilim Dalı sekreteri Yıldız AKKAŞ Tel: Adres: İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Viroloji Laboratuvarı Çapa İstanbul Okul devamsızlıkların incelenmesi: Sürveyansın yürütüldüğü 14 ilde, aynı hafta içinde tüm okul nüfusunun %10 undan fazla öğrencinin influenza benzeri hastalık nedeniyle okula devamsız olduğu bildirilmişse, bu durum salgın olarak ele alınacak ve olguların hepsinin bildirimi yapılacaktır. Bu olgulardan en az iki muhtemel vakadan virolojik inceleme yapılmak üzere klinik örnek alınacak ve uygun şartlarda ilgili laboratuvara gönderilecektir. Diğer iller ise, aynı durumla karşılaştığında salgın olarak değerlendirecek ve laboratuvara en az iki muhtemel vakadan örnek yollayacak ve salgın raporu hazırlayacaktır. 3. Diğer Ülkelerde İnfluenza Pandemisi Varlığında Türkiye de İnfluenza Sürveyansı Diğer ülkelerde İnfluenza pandemisi ortaya çıktığında verilmesi gerekli ilk cevap, pandemiye neden olan virüs subtipinin spesifik özellikleri dikkate alınarak, mevcut ulusal pandemi planının gözden geçirilmesi olacaktır. Daha sonra, ülkemizde muhtemel salgını en erken aşamada saptamak için, sürveyans aktiviteleri artırılacaktır. Pandeminin ortaya çıkışı, yayılımı ve etkisi hakkındaki veriler, karar vericiler için hayati öneme sahiptir. Laboratuar araçları sağlama, eğitim programları hazırlama ve hızlı tanı imkânları pandemik virüs ile mücadelede önemli çalışmalardır. Sürveyans aktiviteleri interpandemik dönemde tüm öğeleriyle fonksiyonel kalabilmelidir. Pandemi döneminde yeni bir sürveyans sistemi kurulması yerine olan sistemin bütün illere adapte edilerek vaka artışının izlenmesi daha uygundur. - TSHGM ülke dışında bir pandemi etkeni varsa bunu Ulusal İnfluenza Sürveyans İzleme Komitesine hazırlanan plan doğrultusunda iletecektir. - Ulusal İnfluenza Sürveyans İzleme Komitesi tarafından sentinel influenza sürveyansı yapılan illerde durum hızlı bir şekilde değerlendirilecek ve sürveyans sonuçları gerekli birimlere yayılacaktır - Sağlık Bakanlığı tarafından pandeminin gelişimi hakkında yeterli ve koordineli bilgi sağlık kuruluşlarına ve halka iletilecektir. 23

24 - Pandemik virüsün klinik özellikleri ve sürveyanstaki sorunlar sürekli takip edilecektir. - Sağlık Bakanlığı tarafından, pandemik virüsün aktivitesi ve mortalite verileri dahil olmak üzere, klinik ve virolojik sürveyans aktiviteleri izlenecek, mevcut bilginin hızlı bir şekilde ilgili kurumlara yayılması sağlanacaktır. - Sağlık Bakanlığı, Ulusal İnfluenza Sürveyans İzleme Komitesi ile beraber, pandemi sırasında Dünya Sağlık Örgütü tarafından güncel olarak belirlenmiş olan olası vaka tanımını göz önünde bulundurarak ülkemizdeki sağlık kuruluşlarına vaka tanımını bildirecektir. - Olgularının gelebileceği KBB, enfeksiyon hastalıkları, çocuk hastalıkları, iç hastalıkları ve göğüs hastalıkları uzmanları vaka tanımları ve sürveyansın önemi gibi diğer konularda tekrar bilgilendirilecektir. - Olası ve kesin influenza tanısı alan vaka sayıları ile pnömoni tanısıyla hastaneye yatan/taburcu olan vaka sayıları, Sağlık Bakanlığı ve İl Sağlık Müdürlükleri tarafından takip edilecektir - Pandemik dönemde olası vakalardan alınan laboratuar materyallerinin hafta sonu dahil olmak üzere transportu ve inceleme yapılabilmesi için gerekli düzenlemeler plan dahilinde yer alacaktır. - Seçilmiş sağlık kuruluşlarına influenza ve pnömoni tanısıyla yatan/taburcu olanların durumları belirlenmiş kriterler kapsamında, sürveyans sisteminin niteliğini ortaya çıkarabilecek veriler elde edebilmek ve pandemiyi değerlendirmek için izlenecektir. - Okula ve işe devamsızlıklar saptanıp, Sağlık Bakanlığına güncel olarak bildirilecektir. - İnfluenza enfeksiyonu için hasta başında kullanılabilecek hızlı saptama yöntemleri de dahil olmak üzere, referans olmayan testlerin de kullanılma imkânı sağlanacaktır. 4.Türkiye de Pandemi Varlığında İnfluenza Sürveyansı Pandemik influenza enfeksiyonu ülkemiz sınırları içinde saptandığında, bütün sağlık kuruluşlarından muhtemel vaka ve ölüm sayıları ile ilgili bilgi toplanacak, virüs aktivitesini izlemeye yönelik aktiviteler artırılacaktır. - Ülke çapında ve toplum subgruplarında influenza aktivitesi ile ilgili bilgiler toplanıp sistematik olarak izlenecektir. - Araştırma altındaki influenza vakalarının temaslıları izlenecektir. - Klinik ve mikrobiyolojik sonuçlar ile alınan kontrol önlemlerinin etkinliği analiz edilecektir. - Virolojik sonuçlar diğer pandemik ülke sonuçları ile karşılaştırılacaktır. - Gebeler, bebekler ve diğer özel risk gruplarında influenza konusunda çalışmalar yapılarak veri toplama güçlendirilecektir. - Hastane kaynaklı vakaların saptanması ve analizine öncelik verilecektir. - Pandemik virüsün antijenik değişiminin olup olmadığı araştırılacaktır. - Antibiyotik tedavi politikasını şekillendirmek için sekonder bakteriyolojik enfeksiyonların sürveyansı sürdürülecektir. - Tüm nedenlere bağlı mortalite ve influenzaya spesifik pnömoni/akut respiratuar hastalık mortalitesi değerlendirilecektir. - Sağlık kuruluşları ve toplum düzeyinde grip benzeri hastalık için artan tedavi kullanımını gösteren ilaç satış ve dağılımı analiz edilecektir. 24

25 TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İNFLUENZA HASTA BİLGİ FORMU* * Bu form sadece Olası İnfluenza Vakalarından Klinik örnek göndermek amacıyla kullanılacaktır. HASTANIN KİMLİK BİLGİLERİ ADI SOYADI YAŞI CİNSİYETİ MESLEĞİ ADRES VE TELEFON SEMPTOMLARIN BAŞLANGIÇ TARİHİ ÖRNEGİN ALINDIĞI TARİH HASTALIK BELİRTİLERİ VAR YOK ATEŞ ÖKSÜRÜK MİYALJİ BAŞAĞRISI NAZAL AKINTI NAZAL OBSTRUKSİYON AKUT SOLUNUM YETMEZLİĞİ DİĞER ÖYKÜSÜNDE VAR YOK Grip Aşısı YAPILMIŞ MI? EŞLİK EDEN HASTALIK VE/VEYA KOMPLİKASYON (Varsa yazınız.) İŞ VEYA EV ORTAMINDA BENZER HASTALIK TABLOSU OLAN KİŞİ VAR MI? DİĞER MATERYALİN CİNSİ NAZAL SÜRÜNTÜ NAZOFARİNGEAL SÜRÜNTÜ NAZOFARİNGEAL ASPİRAT DİĞER Hastane ya da Sağlık Ocağı Adı Doktor Telefon Faks: GÖNDEREN MERKEZ LABORATUVAR SONUCU GÖNDERİLEN LABORATUVAR (İŞARETLEYİNİZ) İSTANBUL Ü. İSTANBUL TIP FAK. REFİK SAYDAM HIFZISIHHA MERKEZİ BAŞKANLIĞI DİĞER (ADI): 25

26 İNFLUENZA PANDEMİSİNİN MUHTEMEL ETKİLERİ İLE İLGİLİ SENARYO: İnfluenza mevsimsel seyreden bir hastalıktır. Son yıllardaki uluslararası epidemiyolojik bilgilere göre kış aylarında 6 8 haftalık bir sürede hâkim enfeksiyon özelliği göstermektedir. İnfluenza pandemisinin olduğu yıllardaki epidemiyolojik veriler, hastalığın yaş gruplarına göre farklılıklar gösterdiğini ortaya koymaktadır. Örneğin mevsimsel olarak karşılaştığımız influenza yaşlı gruplarda daha etkili olduğu halde, salgın dönemlerindeki influenzada çalışanlar yaşlılara göre daha fazla etkilenmektedir. Özellikle hastalığın toplumda yarattığı yük, salgının olduğu dönem ve yayılma hızı ile önemli ölçüde ilişkilidir. Bu nedenle geçmiş dönemlerde yaşanan pandemilerden elde edilen bilgilerden yararlanılıp, dünyadaki ve ülkemizdeki bazı değişiklikleri hatırlamakta yarar vardır. Bunlar: Toplumun demografik özelliklerinin değişimi (kent/kır nüfusları, yaşlı nüfus yüzdesi, okula giden nüfus, çalışan nüfus) Sağlık hizmetlerinin yaygınlığı, yönetimi Bakterilerdeki antibiyotik direnci (özellikle grip sonrası ortaya çıkan komplikasyonlardan biri olan pnömoni tedavisine karşı direnç) Toplumun hizmet kullanım sıklığı, sağlık kurumlarından beklentileri. İnfluenza hastalığının etkileri hakkında senaryo hazırlanmasındaki amaç; nelerle karşılaşılabileceğini sayısal olarak öngörmek, hazırlık planlarında grip enfeksiyonunun yaratabileceği etkilere göre önlemleri almaktır. Bu sebeple bazı varsayımlar dikkate alınmıştır. Bunlar: 1. Yeni pandemi yeni bir influenza A virüsü nedeniyle meydana gelecektir. Bu virüs daha önce bilinen ve dolaşımda olmayan bir virüs olabileceği gibi, bir canlı türünden insana adapte olan bir virüs de olabilir. 2. Bu virüsün insandan insana bulaşabilme yeteneği vardır. 3. Bu virüs ilk salgın belirtilerini uzak doğuda yapacaktır. 4. Virüsün tanımlanamayan veya şüphelenilemeyen bir rezervuarı olabilir. 5. Yeni virüsün insandan insana bulaşabildiği saptanana kadar, yanlış pandemi alarmı verilebilir. 6. Pandemiler arası süre yıl olmasına karşın yeni pandemi bu sürelere uymayan bir dönemde görülebilir. 7. Yeni influenza virüsü, bilinen influenza mevsimi yerine yılın herhangi bir döneminde pandemiye yol açabilir. 8. Hastalık Uzakdoğu Asya da başladıktan yaklaşık bir ay sonra ülkemize ulaşabilir. 9. Pandemi birden fazla dalga halinde olabilir (hastalık salgın olarak başlar, salgın durur, ikinci bir kez salgın tekrarlayabilir). 10. Hastalığın kişiden kişiye yayılması damlacık enfeksiyonu şeklindedir. Ancak kontamine ellerin yüze teması ile veya aerosol halinde havada asılı kalarak da bulaşmaya yol açabilir. 11. Bulaştırma süresi 4 5 gün civarındadır. Çocuklar erişkinlere göre virüsü daha uzun süre bulaştırabilirler. Asemtomatik kişiler de enfeksiyonu bulaştırabilir. 26

X ülkesinde bir köyde ağır solunum hastalığı salgını bilgileri Sağlık Bakanlığına ulaşır. Çevre bölgelerde de olgular saptanır.

X ülkesinde bir köyde ağır solunum hastalığı salgını bilgileri Sağlık Bakanlığına ulaşır. Çevre bölgelerde de olgular saptanır. ULUSAL İNFLUENZA PANDEMİ PLANI FİRDEVS AKTAŞ X ülkesinde bir köyde ağır solunum hastalığı salgını bilgileri Sağlık Bakanlığına ulaşır. Çevre bölgelerde de olgular saptanır. Bölgeye bir ekip gönderilir.

Detaylı

PANDEMİK İNFLUENZA H1N1 TANISINDA LABORATUVARIN YERİ VE DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ALGORİTMASI DOÇ.DR.MUSTAFA ERTEK 23.10.2009-ANKARA

PANDEMİK İNFLUENZA H1N1 TANISINDA LABORATUVARIN YERİ VE DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ALGORİTMASI DOÇ.DR.MUSTAFA ERTEK 23.10.2009-ANKARA PANDEMİK İNFLUENZA H1N1 TANISINDA LABORATUVARIN YERİ VE DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ALGORİTMASI DOÇ.DR.MUSTAFA ERTEK 23.10.2009-ANKARA İnfluenza A Pandemik İnfluenza(H1N1) Yeni bir reassortant virus A/California/04/2009

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de İnfluenza Epidemiyolojisi. Dr. Nurbanu Sezak Atatürk EAH Enfeksiyon Hst. ve Kln. Mikrobiyoloji Kliniği Kasım 2015

Dünyada ve Türkiye de İnfluenza Epidemiyolojisi. Dr. Nurbanu Sezak Atatürk EAH Enfeksiyon Hst. ve Kln. Mikrobiyoloji Kliniği Kasım 2015 Dünyada ve Türkiye de İnfluenza Epidemiyolojisi Dr. Nurbanu Sezak Atatürk EAH Enfeksiyon Hst. ve Kln. Mikrobiyoloji Kliniği Kasım 2015 İnfluenza Tip A ve B virusları Akut solunum yolu hastalığı Her yıl

Detaylı

X ülkesinde bir köyde ağır solunum hastalığı salgını bilgileri Sağlık Bakanlığına ulaşır. Çevre bölgelerde de olgular saptanır.

X ülkesinde bir köyde ağır solunum hastalığı salgını bilgileri Sağlık Bakanlığına ulaşır. Çevre bölgelerde de olgular saptanır. X ülkesinde bir köyde ağır solunum hastalığı salgını bilgileri Sağlık Bakanlığına ulaşır. Çevre bölgelerde de olgular saptanır. Hastalardan alınan örneklerde influenza A saptanır. DSÖ ne gönderilen örneklerde

Detaylı

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu 29 Nisan 2015 17. Hafta (20-26 Nisan 2015) ÖZET Ülkemiz de 2015 yılı 17. hafta itibariyle çalışılan sentinel numunelerdeki

Detaylı

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu 20 Mayıs 2015 20. Hafta (11-17 Mayıs 2015) ÖZET Ülkemiz de 2015 yılı 20. hafta itibariyle çalışılan sentinel numunelerdeki

Detaylı

PANDEMĠK GRĠP; SAĞLIK BAKANLIĞI VERĠLERĠ

PANDEMĠK GRĠP; SAĞLIK BAKANLIĞI VERĠLERĠ PANDEMĠK GRĠP; SAĞLIK BAKANLIĞI VERĠLERĠ XXXIV.TÜRK MĠKROBĠYOLOJĠ KONGRESĠ, Girne, 7-11 Kasım2010 Dr. Mehmet Ali Torunoğlu Genel Müdür Yardımcısı Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Detaylı

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu 8 Nisan 2015 14. Hafta (30 Mart 5 Nisan 2015) ÖZET Ülkemiz de 2015 yılı 14. hafta itibariyle çalışılan sentinel numunelerdeki

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü GENELGE 2006/ 23

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü GENELGE 2006/ 23 B100TSH0110001 Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele 17.02.2006 / 1808 GENELGE 2006/ 23 Ülkemizin içinde bulunduğu coğrafik yapı, alt yapı eksikliklerinden kaynaklanan problemler ve genel hijyen uygulamalarındaki

Detaylı

TÜRKĠYE DE KUDUZ VE YÜRÜTÜLEN ÇALIġMALAR

TÜRKĠYE DE KUDUZ VE YÜRÜTÜLEN ÇALIġMALAR TÜRKĠYE DE KUDUZ VE YÜRÜTÜLEN ÇALIġMALAR Dr. Ebru AYDIN Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanı 0 312 565 5347 ebruaydin.tr@gmail.com ebru.aydin@thsk.gov.tr KUDUZ Kuduz, dünyada hâlâ önemini koruyan

Detaylı

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu 6 Mayıs 2015 18. Hafta (27 Nisan 3 Mayıs 2015) ÖZET Ülkemiz de 2015 yılı 18. hafta itibariyle çalışılan sentinel numunelerdeki

Detaylı

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu

Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu 11 Mart 2015 10. Hafta (02-08 Mart 2015) ÖZET Ülkemiz de 2015 yılı 10. hafta itibariyle çalışılan numunelerdeki İnfluenza

Detaylı

İnfluenza virüsünün yol açtığı hastalıkların ve ölümlerin çoğu yıllık grip aşıları ile önlenebiliyor.

İnfluenza virüsünün yol açtığı hastalıkların ve ölümlerin çoğu yıllık grip aşıları ile önlenebiliyor. Her yıl milyonlarca kişiyi etkileyen bir solunum yolu enfeksiyonu olan grip, hastaneye yatışı gerektirecek kadar ağır hastalık tablolarına neden olabiliyor. Grip ve sonrasında gelişen akciğer enfeksiyonları

Detaylı

ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ ve ÖNLENMESİ

ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ ve ÖNLENMESİ TC SAĞLIK BAKANLIĞI Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ ve ÖNLENMESİ Dr. Mustafa ERTEK Refik Saydam Hıfzıssıhha

Detaylı

İNFLUENZA AŞISI:İŞE YARAMADI MI?

İNFLUENZA AŞISI:İŞE YARAMADI MI? İNFLUENZA AŞISI:İŞE YARAMADI MI? Doç.Dr.Neşe DEMİRTÜRK AKÜ TIP FAKÜLTESİ İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Afyonkarahisar,2015. İNFLUENZA İnsandan insana kolaylıkla yayılan ve sezonal

Detaylı

TTB PandemİK[TTB PANDEMİK İNFLUENZA A H1N1v (DOMUZ GRİBİ) BİLİMSEL DANIŞMA VE İZLEME KURULU ÇALIŞMA YÖNERGESİ

TTB PandemİK[TTB PANDEMİK İNFLUENZA A H1N1v (DOMUZ GRİBİ) BİLİMSEL DANIŞMA VE İZLEME KURULU ÇALIŞMA YÖNERGESİ TTB PandemİK[TTB PANDEMİK İNFLUENZA A H1N1v (DOMUZ GRİBİ) BİLİMSEL DANIŞMA VE İZLEME KURULU ÇALIŞMA YÖNERGESİ 1 Ekim 2009 NEDEN PANDEMİK İNFLUENZA A H1N1v (DOMUZ GRİBİ) BİLİMSELDANIŞMA VE İZLEME KURULU

Detaylı

SEZONU İNFLUENZA SÜRVEYANSI LABORATUVAR SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

SEZONU İNFLUENZA SÜRVEYANSI LABORATUVAR SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 2015-2016 SEZONU İNFLUENZA SÜRVEYANSI LABORATUVAR SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ AYŞE BAŞAK ALTAŞ, FATMA BAYRAKDAR, GÜLAY KORUKLUOĞLU ULUSAL VİROLOJİ REFERANS MERKEZ LABORATUVARI ULUSAL İNFLUENZA MERKEZİ

Detaylı

Hazırlayan

Hazırlayan Yürürlük i:14.09.2012 ENFEKSİYONLARIN KONTROLÜ VE ÖNLENMESİ Revizyon i: PROSEDÜRÜ Sayfa: 1/5 Revizyonun Açıklaması - Revize edildi. - Yeni eklendi - İptal edildi Madde No - 4.2, 4.3.2-4.3.3, 4.3.4, 4.3.5,

Detaylı

BIR GRİP SEZONUNUN BAŞıNDA İLK OLGULARıN İRDELENMESİ

BIR GRİP SEZONUNUN BAŞıNDA İLK OLGULARıN İRDELENMESİ BIR GRİP SEZONUNUN BAŞıNDA İLK OLGULARıN İRDELENMESİ NECLA TÜLEK, METİN ÖZSOY, SAMİ KıNıKLı Ankara Eğitim Ve Araştırma HASTANESİ İnfeksiyon Hastalıkları Ve Klinik Mikrobiyoloji GİRİŞ Mevsimsel influenza

Detaylı

Kış Sezonunda Görülen İnfluenza Virüsü Tipleri ve Tedavide Oseltamivir in Etkinliği

Kış Sezonunda Görülen İnfluenza Virüsü Tipleri ve Tedavide Oseltamivir in Etkinliği 2010-2011 Kış Sezonunda Görülen İnfluenza Virüsü Tipleri ve Tedavide Oseltamivir in Etkinliği Mehmet Ceyhan, Eda Karadağ Öncel, Selim Badur, Meral Akçay Ciblak, Emre Alhan, Ümit Sızmaz Çelik, Zafer Kurugöl,

Detaylı

KITALARARASI GRİP SALGINI. Aileniz ve sizin için önemli bilgiler

KITALARARASI GRİP SALGINI. Aileniz ve sizin için önemli bilgiler KITALARARASI GRİP SALGINI Aileniz ve sizin için önemli bilgiler Dünya Sağlık Örgütü uzmanları, kıtalararası bir grip salgını olacağını öngörmektedirler. Bu broşürde grip salgını, bu ülkede ortaya çıkma

Detaylı

ERİŞKİN HASTADA İNFLUENZAYI NASIL TANIRIM?

ERİŞKİN HASTADA İNFLUENZAYI NASIL TANIRIM? ERİŞKİN HASTADA İNFLUENZAYI NASIL TANIRIM? Dr. Murat Kutlu Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Giriş İnfluenza sendromu genellikle ani başlangıçlı

Detaylı

Maymun Çiçek Virüsü (Monkeypox) VEYSEL TAHİROĞLU

Maymun Çiçek Virüsü (Monkeypox) VEYSEL TAHİROĞLU Maymun Çiçek Virüsü (Monkeypox) VEYSEL TAHİROĞLU insanlarda ölümcül hastalığa neden olabilir; her ne kadar genellikle çok daha az ciddi olsa da insan çiçek virüsü hastalığına benzer. Maymun çiçek virüsü

Detaylı

KOD:ENF.PR.01 YAYIN TRH:MART 2009 REV TRH: EYLÜL 2012 REV NO:02 Sayfa No: 1/6

KOD:ENF.PR.01 YAYIN TRH:MART 2009 REV TRH: EYLÜL 2012 REV NO:02 Sayfa No: 1/6 1.AMAÇ: Hastanede sağlık hizmetleri ile ilişkili enfeksiyonların önlenmesi ve kontrolü ile ilgili faaliyetleri yürütmek üzere Enfeksiyon Kontrol Komitesi nin çalışma şekli, görev, yetki ve sorumluluklarını

Detaylı

Su Çiçeği. Suçiçeği Nedir?

Su Çiçeği. Suçiçeği Nedir? Suçiçeği Nedir? Su çiçeği varisella zoster adı verilen bir virüs tarafından meydana getirilen ateşli bir enfeksiyon hastalığıdır. Varisella zoster virüsü havada 1-2 saat canlı kalan ve çok hızlı çoğalan

Detaylı

ACOG Diyor ki! İNFLUENZA ŞÜPHELİ VEYA TANILI GEBELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE TEDAVİSİ (ACOG Committee Opinion Number: 753.

ACOG Diyor ki! İNFLUENZA ŞÜPHELİ VEYA TANILI GEBELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE TEDAVİSİ (ACOG Committee Opinion Number: 753. ACOG Diyor ki! İNFLUENZA ŞÜPHELİ VEYA TANILI GEBELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE TEDAVİSİ (ACOG Committee Opinion Number: 753. Eylül 2018) Özeti yapan: Dr. Ahmet Erol ÖZET: Gebeler ve postpartum kadınlar, mevsimsel

Detaylı

BU İNFLUENZA SALGIN DEĞİL: ÇOCUK VE ERİŞKİN HASTALARIMIZIN DEĞERLENDİRİLMESİ

BU İNFLUENZA SALGIN DEĞİL: ÇOCUK VE ERİŞKİN HASTALARIMIZIN DEĞERLENDİRİLMESİ BU İNFLUENZA SALGIN DEĞİL: ÇOCUK VE ERİŞKİN HASTALARIMIZIN DEĞERLENDİRİLMESİ *Bahar Kandemir, *İbrahim Erayman, **Sevgi Pekcan, ***Ümmügülsüm Dikici, *Selver Can, ***Mehmet Özdemir, *Mehmet Bitirgen *

Detaylı

VİRAL ENFEKSİYONLAR VE KORUNMA. Yrd. Doç. Dr. Banu KAŞKATEPE

VİRAL ENFEKSİYONLAR VE KORUNMA. Yrd. Doç. Dr. Banu KAŞKATEPE VİRAL ENFEKSİYONLAR VE KORUNMA Yrd. Doç. Dr. Banu KAŞKATEPE MERS-CoV (Middle East Respiratoy Seyndrome- Corona Virus Mers-CoV Öyküsü İlk olgu: v Haziran 2012 Suudi Arabistan v Pnömoni ve akut böbrek yetmezliği-

Detaylı

ŞAHİNBEY ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ

ŞAHİNBEY ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ ŞAHİNBEY ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ Enfeksiyon Kontrol Komitesi PANDEMİ PLANI Hazırlayan Enfeksiyon Kontrol Komitesi Hemşireleri Kontrol Eden Funda BATMAZOĞLU Kalite Koordinatörü Doç.Dr. İlkay KARAOĞLAN

Detaylı

Hazırlayan: Fadime Kaya Acıbadem Adana Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Hazırlanma Tarihi:

Hazırlayan: Fadime Kaya Acıbadem Adana Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Hazırlanma Tarihi: Hazırlayan: Fadime Kaya Acıbadem Adana Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Hazırlanma Tarihi: 30.06.2018 » İnfluenzanın Tanımı» İnfluenza Bulaş Türleri» İnfluenza Nasıl Bulaşır?» Konak Seçimi» Klinik

Detaylı

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Enfeksiyon Kontrol Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5 1. AMAÇ Hastanemizin

Detaylı

Gelişen teknoloji Tanı ve tedavide kullanım Uygulanan teknikler çok gelişmiş bile olsalar kendine özgü komplikasyon riskleri taşımaktadırlar

Gelişen teknoloji Tanı ve tedavide kullanım Uygulanan teknikler çok gelişmiş bile olsalar kendine özgü komplikasyon riskleri taşımaktadırlar Gelişen teknoloji Tanı ve tedavide kullanım Uygulanan teknikler çok gelişmiş bile olsalar kendine özgü komplikasyon riskleri taşımaktadırlar 2 Hastanın hastanede yatış süresini uzatmakta Tedavi maliyetini

Detaylı

HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN

HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN Sayfa No : 01 KALİTE KOMİTESİ HEDEF PLANLANAN FAALİYETLER SORUMLU UYGULAMA İZLEME YÖNTEMİ TERMİN 1. Hastane enfeksiyonunun oluşmasını ve yayılmasını önlemek 1.a) Enfeksiyon kontrol programı oluşturmak

Detaylı

BULAŞICI HASTALIKLAR SÜRVEYANS VE KONTROL ESASLARI YÖNETMELİĞİ

BULAŞICI HASTALIKLAR SÜRVEYANS VE KONTROL ESASLARI YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarihi: 30.05.2007 Resmi Gazete Sayısı: 26537 BULAŞICI HASTALIKLAR SÜRVEYANS VE KONTROL ESASLARI YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmelik; a)

Detaylı

BULAŞICI HASTALIKLAR SÜRVEYANS VE KONTROL ESASLARI YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar

BULAŞICI HASTALIKLAR SÜRVEYANS VE KONTROL ESASLARI YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar BULAŞICI HASTALIKLAR SÜRVEYANS VE KONTROL ESASLARI YÖNETMELİĞİ Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmelik; BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar a) Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve kontrolünün sağlanması

Detaylı

7.EKMUD Kongresi,Antalya-Türkiye GÜNAYDIN

7.EKMUD Kongresi,Antalya-Türkiye GÜNAYDIN 7.EKMUD Kongresi,Antalya-Türkiye GÜNAYDIN SENDROMİK YAKLAŞIM NEDİR? DR.GÜLAY KORUKLUO LU HALK SA LI I GENEL MÜDÜRLÜ Ü ULUSAL VİROLOJİ REFERANS LABORATUVARI 7.EKMUD Kongresi,Antalya-Türkiye Sendrom; belirli

Detaylı

Türkiye de Toplum Kökenli Enfeksiyon Hastalıklarında Neredeyiz?

Türkiye de Toplum Kökenli Enfeksiyon Hastalıklarında Neredeyiz? Türkiye de Toplum Kökenli Enfeksiyon Hastalıklarında Neredeyiz? İzmir İl Sağlık Müdürü Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Uz. Dr. Bediha TÜRKYILMAZ Toplum Kökenli Enfeksiyonlar Toplum kökenli enfeksiyon; önemli

Detaylı

HIV/AIDS epidemisinde neler değişti?

HIV/AIDS epidemisinde neler değişti? HIV/AIDS epidemisinde neler değişti? Dr. Gülşen Mermut Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji ABD EKMUD İzmir Toplantıları - 29.12.2015 Sunum Planı Dünya epidemiyolojisi

Detaylı

(1) ATRG L 268, 3.10.1998, s. 1.

(1) ATRG L 268, 3.10.1998, s. 1. 2119/98/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Kararı çerçevesinde bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve kontrolü için erken uyarı ve yanıt sistemi hakkında 22 Aralık 1999 tarihli KOMİSYON KARARI [C(1999)

Detaylı

. HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ

. HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ . HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ GÖREVE YENİ BAŞLAYAN SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN UYUM REHBERİ İÇİNDEKİLER Önsöz T.C. Sağlık Bakanlığı Teşkilat Şeması Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Organizasyon Yapısı. Halk Sağlığı

Detaylı

AVİAN İNFLUENZA (Tavuk vebası, Kuş gribi)

AVİAN İNFLUENZA (Tavuk vebası, Kuş gribi) 1. Giriş AVİAN İNFLUENZA (Tavuk vebası, Kuş gribi) Avian influenza, halk arasında tavuk vebası veya kuş gribi olarak da bilinen, influenza A grubu virüslerin sebep olduğu, kanatlı hayvanlarda solunum ve

Detaylı

KORUMA. Doç. Dr. Levent GÖRENEK GATA İnfeksiyon Hastalıkları ve Kl. Mik. AD.

KORUMA. Doç. Dr. Levent GÖRENEK GATA İnfeksiyon Hastalıkları ve Kl. Mik. AD. SALGINDA KONTROL VE KORUMA Doç. Dr. Levent GÖRENEK GATA İnfeksiyon Hastalıkları ve Kl. Mik. AD. Salgın inceleme basamakları 1. Saha çalışması için hazırlık yapılması 2. Bir salgının varlığının ğ gösterilmesi

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ Sağlık hizmeti veren, Doktor Ebe Hemşire Diş hekimi Hemşirelik öğrencileri, risk altındadır Bu personelin enfeksiyon açısından izlemi personel sağlığı ve hastane

Detaylı

VİRUS HASTALIKLARINDA TANI YÖNTEMLERİ

VİRUS HASTALIKLARINDA TANI YÖNTEMLERİ VİRUS HASTALIKLARINDA TANI YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Koray Ergünay MD PhD Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Viroloji Ünitesi Viral Enfeksiyonlar... Klinik

Detaylı

Avian Influenza Tavuk Vebası Hastalığı Kuş Gribi

Avian Influenza Tavuk Vebası Hastalığı Kuş Gribi Avian Influenza Tavuk Vebası Hastalığı Kuş Gribi Doç.Dr.Fethiye ÇÖVEN İzmir - Bornova VKE Kanatlı Hastalıkları Teşhis Laboratuvarı AI/ND Ulusal Referans Laboratuvarı fethiye.coven@tarimorman.gov.tr - Avian

Detaylı

Domuz Gribi (H1N1v) Dr. A.Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD

Domuz Gribi (H1N1v) Dr. A.Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD Domuz Gribi (H1N1v) Dr. A.Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD Şanslıyız! Pandemik suş Amerika da çıktı. Güneydoğu Asya olabilirdi Virusla ilgili

Detaylı

SENATO KARARLARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ENFEKSİYON KONTROL KURULUNUN KURULUŞ VE ÇALIŞMA YÖNERGESİ

SENATO KARARLARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ENFEKSİYON KONTROL KURULUNUN KURULUŞ VE ÇALIŞMA YÖNERGESİ SENATO KARARLARI Karar Tarihi: 07/02/2014 Toplantı Sayısı:02 Sayfa:1 Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma ve Uygulama Merkezi Enfeksiyon Kontrol Kurulunun Kuruluş ve Çalışma Yönergesi hk.

Detaylı

ANTİMİKROBİYAL DİRENÇ STRATEJİK EYLEM PLANI ( )

ANTİMİKROBİYAL DİRENÇ STRATEJİK EYLEM PLANI ( ) ANTİMİKROBİYAL DİRENÇ STRATEJİK EYLEM PLANI (2018-2023) Prof. Dr. Selçuk KILIÇ T.C. Sağlık Bakanlığı Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Dairesi Başkanlığı Antimikrobiyal Direnç

Detaylı

İŞ YERİ HEKİMİ. (A) İş yeri hekimi, işyerinde bulunması halinde diğer sağlık personeli ile birlikte çalışır.

İŞ YERİ HEKİMİ. (A) İş yeri hekimi, işyerinde bulunması halinde diğer sağlık personeli ile birlikte çalışır. ORGANİZASYONDAKİ YERİ görev yapar. : : İş Sağlığı ve Güvenliği Sorumlu Koordinatörüne bağlı GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI: İş Yeri Hekiminin Görevleri: (A) İş yeri hekimi, işyerinde bulunması halinde

Detaylı

6331 sayılı İş Kanunu kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışmalar yaparak, Şifa Ortak Sağlık Güvenlik Birimi tarafından ;

6331 sayılı İş Kanunu kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışmalar yaparak, Şifa Ortak Sağlık Güvenlik Birimi tarafından ; 17.12.2013 İŞ GÜVENLİĞİ KAPSAMINDAKİ HİZMET TEKLİFİ TEKLİF BİLGİLERİ YETKİLİ ANKARA DİŞ HEKİMLERİ ODASI DANIŞMAN ŞİFA ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ ADRES: HEPKEBİRLER MAH. NASRULLAH İŞ MERKEZİ KAT:5

Detaylı

TÜRKİYE DE HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KONTROL PROGRAMI

TÜRKİYE DE HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KONTROL PROGRAMI TÜRKİYE DE HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KONTROL PROGRAMI Dr. M. Bahadır Sucaklı Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Klinik HIV/AIDS Sempozyumu 26-27 Kasım 2011 Antakya HIV/AIDS Kontrol

Detaylı

EĞİTİM. Kuş Gribi ve Korunma. Kümesler? Avian Influenza Virus. Korunma Önlemleri? Dayanıklılık??? Kümesler 1

EĞİTİM. Kuş Gribi ve Korunma. Kümesler? Avian Influenza Virus. Korunma Önlemleri? Dayanıklılık??? Kümesler 1 Kuş Gribi ve Korunma Dr.Gaye USLUER Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Avian Influenza Virus Orthomyxoviridae Hemaglütinin, Nöraminidaz H5

Detaylı

ÖZEL UNCALI MEYDAN HASTANESİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PLANI

ÖZEL UNCALI MEYDAN HASTANESİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PLANI Sayfa No: 1/5 ların yaralanma riskinin azaltılması Hastanelerimizde kesici ve delici alet yaralanmalarını önlemeye yönelik düzenlemelerin yapılması -Enfeksiyon Kontrol tedavisini sağlayan tüm sağlık personeli

Detaylı

Viral Hepatitler. Hepatit A Virus. Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış. Hepatit Tipleri. Hepatit A Klinik Özellikler

Viral Hepatitler. Hepatit A Virus. Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış. Hepatit Tipleri. Hepatit A Klinik Özellikler Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış Viral Hepatitler İnfeksiyöz Viral hepatitler A NANB E Enterik yolla geçen Dr. Ömer Şentürk Serum B D C F, G, TTV,? diğerleri Parenteral yolla geçen Hepatit Tipleri A B

Detaylı

S A H A A R A Ş T I R M A S I

S A H A A R A Ş T I R M A S I S A H A A R A Ş T I R M A S I GEREÇ VE YÖNTEM Saha Araştırması Plan ve Uygulaması Bu araştırma, Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı ve Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından

Detaylı

İŞYERİ HEKİMİ GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI

İŞYERİ HEKİMİ GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI Sayfa No 1 / 5 1.BİRİM:İş Sağlığı ve Güvenliği 2. GÖREV ADI: İşyeri Hekimi 3. AMİR VE ÜST AMİRLER: Başhekim Yrd., Başhekim 4.YATAY İLİŞKİLER:Hastane Tüm Birim ve Bölümleri, İSG kurulu 5. GÖREV DEVRİ:Diğer

Detaylı

Pandemik İnfluenza A H1N1 ve Korunma Yolları

Pandemik İnfluenza A H1N1 ve Korunma Yolları 15.10.2009 Pandemik İnfluenza A H1N1 ve Korunma Yolları Doç. Dr. Önder Ergönül Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Influenza A Virüsleri: sleri:1889-19771977

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı : B100TSH0110001 Konu : BulaĢıcı Hastalıkların Bildirimi Sistemi Yönergesi 24.02.2004 / 1534 BAKANLIK MAKAMINA Ülkemizde, sağlık ile ilgili

Detaylı

TEK SAĞLIK YAKLAŞIMIYLA ZOONOTİK HASTALIKLARA BAKIŞ (SAĞLIK BAKANLIĞI PERSPEKTİFİ)

TEK SAĞLIK YAKLAŞIMIYLA ZOONOTİK HASTALIKLARA BAKIŞ (SAĞLIK BAKANLIĞI PERSPEKTİFİ) TEK SAĞLIK YAKLAŞIMIYLA ZOONOTİK HASTALIKLARA BAKIŞ (SAĞLIK BAKANLIĞI PERSPEKTİFİ) Dr. Ebru AYDIN Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanı 1 SAĞLIK BAKANLIĞINDA ZOONOTİK HASTALIKLAR İLE İLGİLİ YAPILANMA

Detaylı

ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET BİRİMLERİ VE GÖREVLERİ HAKKINDA YÖNERGE. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET BİRİMLERİ VE GÖREVLERİ HAKKINDA YÖNERGE. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET BİRİMLERİ VE GÖREVLERİ HAKKINDA YÖNERGE BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve Kapsam MADDE 1- (1) Bu Yönergenin amacı, Acil Sağlık Hizmetleri

Detaylı

5. SORUMLULAR: Enfeksiyon kontrol komitesinin tüm üyeleri sorumludur.

5. SORUMLULAR: Enfeksiyon kontrol komitesinin tüm üyeleri sorumludur. 1. AMAÇ: Özel Yalova Hastanesi nde sağlık hizmetleri ile ilişkili enfeksiyonların önlenmesi ve kontrolü ile ilgili faaliyetleri yürütmek üzere enfeksiyon kontrol komitesinin çalışma şekli, görev, yetki

Detaylı

TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) OPERASYON

TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) OPERASYON TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) OPERASYON Olay Komuta Sistemi HAP Başkanı Operasyon Şefi Alan Yönetimi Tıbbı Bakım Sorumlusu Tehlikeli Madde Direktörü Hastane Ünitesi Acil

Detaylı

ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ ÇALIŞMA TALİMATI

ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ ÇALIŞMA TALİMATI Sayfa No 1 / 5 Hazırlayan İnceleyen Onaylayan Enfeksiyon Kontrol Komitesi Kalite Yönetim Temsilcisi Başhekim 1.AMAÇ Ümraniye Eğitim Araştırma Hastanesi nde sağlık hizmetleri ile ilişkili enfeksiyonların

Detaylı

Hastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar

Hastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar Hastane Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar Yük.Hem.Müge Bulakbaşı Ekonomik, verimli ve etkili olarak her türlü sağlık hizmetinin kesintisiz üretildiği, Eğitim, araştırma ve toplum sağlığı hizmetlerinin

Detaylı

Dünya ve Türkiye de Güncel Durum

Dünya ve Türkiye de Güncel Durum 14.10.2009 Dünya ve Türkiye de Güncel Durum Dr. Kenan HIZEL Gazi Ü.T.F. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. (Science 2009; 324: 871) A/California/7/2009 benzeri pandemik H1N1 2009 Daha

Detaylı

Travmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık

Travmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık Doç. Dr. Onur POLAT Travmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık personeli gibi hastalardan bulaşabilecek

Detaylı

TÜRKİYE DE HIV/AIDS YÜRÜTÜLEN HİZMETLER. Dr. Ayla Aydın Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı

TÜRKİYE DE HIV/AIDS YÜRÜTÜLEN HİZMETLER. Dr. Ayla Aydın Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı TÜRKİYE DE HIV/AIDS YÜRÜTÜLEN HİZMETLER Dr. Ayla Aydın Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Tüm dünyada yürütülen programlar ve etkinlikler ile; Toplum genelinin HIV/AIDS konusunda doğru bilgilenmesini

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklar Kontrolü Daire Başkanlığı Zoonoz ve Paraziter Hastalıklar Şube Müdürlüğü SAĞLIK BAKANLIĞI VE TULAREMİ Dr. Ramazan

Detaylı

DR.LÜTFİ KIRDAR KARTAL EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İNFLUENZA PANDEMİSİ ACİL EYLEM PLANI

DR.LÜTFİ KIRDAR KARTAL EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İNFLUENZA PANDEMİSİ ACİL EYLEM PLANI DR.LÜTFİ KIRDAR KARTAL EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İNFLUENZA PANDEMİSİ ACİL EYLEM PLANI 1. Pandemi planlama komitesi üyeleri: Komite başkanı: Doç. Dr.Demirhan (Başhekim Hastane Yöneticisi V.) 0 5322547824

Detaylı

UÜ-SK HASTA GÜVENLİK PLANI

UÜ-SK HASTA GÜVENLİK PLANI Rev. No : 03 Rev.Tarihi : 10 Şubat 2012 1/5 1. Amaç: Bu plan UÜ-SK da hasta güvenliğini esas alan bir yaklaşımın tüm kuruluş ölçeğinde benimsenmesi ve uygulanması için bir sistematik oluşturmayı amaçlamaktadır.

Detaylı

16.12.2010. Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.

16.12.2010. Bornova Vet.Kont.Arst.Enst. Avian Influenza Dr.Fethiye ÇÖVEN Uzm.Veteriner Hekim Bornova VKAE Kanatlı Hastalıkları Teşhis Laboratuvarı AI Konusunda Geçmişte Yaşananlar 1959 dan 2003 e kadar dünya çapında başlıca 24 mihrak bildirilmiştir:

Detaylı

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PROGRAMI

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PROGRAMI KOD YÖN.PL.06 YAY. TAR OCAK 2013 REV.TAR OCAK REV. NO 02 SYF. NO 1/5 S. NO PLANLANAN FAALİYET SORUMLULAR PLANLANAN FAALİYET DÖNEM Her doktor ve hemşire odasında el hijyeni malzemeleri (alkol bazlı el antiseptikleri,

Detaylı

Erken Uyarı-Cevap ve Saha Epidemiyolojisi

Erken Uyarı-Cevap ve Saha Epidemiyolojisi Erken Uyarı-Cevap ve Saha Epidemiyolojisi Dr. Mustafa Bahadır Sucaklı 2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 12 Kasım 2013 Antalya 1 Akut Sağlık Olaylarına Cevap İnceleme ve risk değerlendirmesi İnceleme

Detaylı

SUNU PLANI SAYILI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU HAKKINDA GENEL BİLGİLENDİRME 2- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLARI

SUNU PLANI SAYILI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU HAKKINDA GENEL BİLGİLENDİRME 2- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLARI SUNU PLANI 1-6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU HAKKINDA GENEL BİLGİLENDİRME 2- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLARI -1-6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU HAKKINDA GENEL BİLGİLENDİRME

Detaylı

TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANS ÇALIŞMALARINA PRATİK YAKLAŞIM ve ÖNEMİ

TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANS ÇALIŞMALARINA PRATİK YAKLAŞIM ve ÖNEMİ 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu ve II. Tüberküloz Laboratuvar Tanı Yöntemleri Kursu, Samsun TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANS ÇALIŞMALARINA PRATİK YAKLAŞIM ve ÖNEMİ Prof. Dr. Yıldız PEKŞEN Ondokuz Mayıs Üniversitesi,

Detaylı

Uluslararası Pencereden Enfeksiyon Kontrolü

Uluslararası Pencereden Enfeksiyon Kontrolü Uluslararası Pencereden Enfeksiyon Kontrolü Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Gözüyle Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği Dr. Şöhret Aydemir Amerika da 1950 li yıllarda enfeksiyon kontrolünün önemi anlaşılmaya başlanmış

Detaylı

Pandemik grip. Grip salgını (dünya grip salgını) hakkında bilmeniz gereken bilgiler.

Pandemik grip. Grip salgını (dünya grip salgını) hakkında bilmeniz gereken bilgiler. Pandemik grip Grip salgını (dünya grip salgını) hakkında bilmeniz gereken bilgiler. Bu broşürde neler yazılıdır? Bu broşürde grip pandemisi (dünya grip salgını) hakkında bilgiler verilmiştir. Dünya grip

Detaylı

SAĞLIK BAKANLIĞI BAKIŞ AÇISI İLE «TEK SAĞLIK» UYGULAMALARI

SAĞLIK BAKANLIĞI BAKIŞ AÇISI İLE «TEK SAĞLIK» UYGULAMALARI SAĞLIK BAKANLIĞI BAKIŞ AÇISI İLE «TEK SAĞLIK» UYGULAMALARI Dr. Ebru AYDIN Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanı Halk Sağlığı Uygulamalarında Veterinerlik Hizmetlerinin Rolü Sempozyumu Ankara,

Detaylı

DSÖ SÜRVEYANSI GISN: 1952

DSÖ SÜRVEYANSI GISN: 1952 Melis Kanturvardar DSÖ SÜRVEYANSI GISN: 1952 Atlanta Londra Tokyo 104 ülke + 134 Ulusal İnfluenza Referans Laboratuvarı Melbourne Neden Grip Sürveyansına Başladık? DSÖ FLUNET sitesinde veri eksikliği Dolaşımdaki

Detaylı

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Ak Uzay OSGB (Ortak Sağlık Güvenlik Birimi) 1. TEKLİF TALEBİNDE BULUNAN FİRMANIN BİLGİLERİ TEKLİF ALANIN Kurum Ünvanı Mersin Diş Hekimleri Odası Telefon (0324)

Detaylı

Bugün, bu yeni H1N1 alt tipinin oluşturduğu panik, 2000 li yılların başından beri süregelen pandemi beklentisinin bir sonucudur.

Bugün, bu yeni H1N1 alt tipinin oluşturduğu panik, 2000 li yılların başından beri süregelen pandemi beklentisinin bir sonucudur. DOMUZ GRĐBĐ : DOMUZ KAYNAKLI ĐNFLUENZA A H1N1 VĐRUSU (S-OIV) Prof. Dr. A.Dürdal US Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Şubat 2009 tarihinde Meksika

Detaylı

DOMUZ GRİBİ ve Kuş Gribi

DOMUZ GRİBİ ve Kuş Gribi DOMUZ GRİBİ ve Kuş Gribi Domuz Gribi Nedir? Domuz gribi, Orthomyxoviridae ailesinden yeni ortaya çıkmış bir virüsün sebep olduğu bir hastalıktır. Meksika gribi, domuz merkezli grip, Kuzey Amerika gribi

Detaylı

Ulusal KBRN Yönetmeliği ve Kurumlar Arası Organizasyon. Dr. Ayça ÇALBAY Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servis AD, ERZURUM

Ulusal KBRN Yönetmeliği ve Kurumlar Arası Organizasyon. Dr. Ayça ÇALBAY Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servis AD, ERZURUM Ulusal KBRN Yönetmeliği ve Kurumlar Arası Organizasyon Dr. Ayça ÇALBAY Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servis AD, ERZURUM Amaç Halk sağlığı ve çevreyi korumak Can ve mal kaybını azaltmak Tehlike

Detaylı

VETERİNER HEKİMLİK ALANINDA ANTİMİKROBİYEL DİRENÇ İZLEME ve KONTROL STRATEJİLERİ EYLEM PLANI

VETERİNER HEKİMLİK ALANINDA ANTİMİKROBİYEL DİRENÇ İZLEME ve KONTROL STRATEJİLERİ EYLEM PLANI VETERİNER HEKİMLİK ALANINDA ANTİMİKROBİYEL DİRENÇ İZLEME ve KONTROL GIDA ve KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VETERİNER SAĞLIK ÜRÜNLERİ ve HALK SAĞLIĞI DAİRESİ BAŞKANLIĞI A Veteriner Hekimlik Alanında Antimikrobiyel

Detaylı

Sayı: B100TSH0110005 Konu: Polio importasyon planı genelgesi 05.07.2002 / 6191 GENELGE 2002/67

Sayı: B100TSH0110005 Konu: Polio importasyon planı genelgesi 05.07.2002 / 6191 GENELGE 2002/67 Sayı: B100TSH0110005 Konu: Polio importasyon planı genelgesi 05.07.2002 / 6191 GENELGE 2002/67 Hastalık morbidite ve mortalite hızlarını düşürmek ve salgınları kontrol etmek amacıyla, Dünya da hastalık

Detaylı

Ebola virüsü İstanbul'a geldi!

Ebola virüsü İstanbul'a geldi! On5yirmi5.com Ebola virüsü İstanbul'a geldi! Ebola Virüsü İstanbul'a Geldi! Ebola Nedir? Afrika'da birçok insanın ölmesine sebep olan Ebola virüsünün İstanbul'a gelmiş olduğundan şüpheleniliyor. Yayın

Detaylı

İNFLUENZA A H1N1 Nedir,nasıl bulaşır,tedavisi nedir? Bahçelievler Toplum Sağlığı Merkezi Aşı-Bulaşıcı Birimi Dr.Gülcan TURGUT

İNFLUENZA A H1N1 Nedir,nasıl bulaşır,tedavisi nedir? Bahçelievler Toplum Sağlığı Merkezi Aşı-Bulaşıcı Birimi Dr.Gülcan TURGUT İNFLUENZA A H1N1 Nedir,nasıl bulaşır,tedavisi nedir? Bahçelievler Toplum Sağlığı Merkezi Aşı-Bulaşıcı Birimi Dr.Gülcan TURGUT H1N1 A (DOMUZ GRİBİ) TÜM DÜNYADA YAYILMAYA DEVAM EDİYOR Hastalık ilk kez

Detaylı

Dr. Duru Mıstanoğlu Özatağ DPÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD

Dr. Duru Mıstanoğlu Özatağ DPÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Dr. Duru Mıstanoğlu Özatağ DPÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD İnfluenza aşısı Mevsimsel influenza tüm dünyada sirküle olan influenza viruslarının neden olduğu akut solunum

Detaylı

Ulusal Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Antimikrobiyal Direnç Stratejik Eylem Planı

Ulusal Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Antimikrobiyal Direnç Stratejik Eylem Planı Türkiye Halk Sağlığı Halk Genel Sağlığı Müdürlüğü Kurumu Ulusal Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Antimikrobiyal Direnç Stratejik Eylem Planı Doç. Dr. Serap SÜZÜK YILDIZ Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı, PhD SB

Detaylı

SARS (SEVERE ACUTE RESPİRATORY SYNDROME) CİDDİ AKUT SOLUNUM YETMEZLİĞİ SENDROMU

SARS (SEVERE ACUTE RESPİRATORY SYNDROME) CİDDİ AKUT SOLUNUM YETMEZLİĞİ SENDROMU SARS (SEVERE ACUTE RESPİRATORY SYNDROME) CİDDİ AKUT SOLUNUM YETMEZLİĞİ SENDROMU Coronavirus lar, Coronaviridae ailesinde yer alan zarflı RNA virüsleridir. İnsan ve hayvanlarda solunum yolu ve gastrointestinal

Detaylı

2016 YILI EĞİTİM PLANI

2016 YILI EĞİTİM PLANI Doküman No EY.PL.01 Yayın 01.10.2015 Revizyon No 00 Revizyon 00 Sayfa 1 in Adı Enfeksiyon önlenmesi in Amaç ve Olası Enfeksiyonları önleyerek Tedavi sürecini kısaltmak 08.01.2016 i Hemşiresi e Çalışanlar

Detaylı

ACİL DURUM YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ

ACİL DURUM YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ Sayfa No 5/1 Hazırlayan İnceleyen Onaylayan Hastane Müdürü Kalite Yönetim Direktörü Başhekim 1.AMAÇ Bu Prosedürünün amacı; Özel Çevre Hastanesi birimlerini etkileyecek acil durumları tespit etmek, acil

Detaylı

Hazırlayan

Hazırlayan Yürürlük i: 14.09.2012 SÜRVEYANS TALİMATI Revizyon i: Sayfa: 1/5 Revizyon Açıklaması - Revize edildi - Yeni eklendi Madde No - 1.2, 2.3, 2.6-2.5 KAPSAM: Tüm birimler Hazırlayan Güler DEMİRCİ Canan SERÇELİK

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME EKİBİ KURULUŞ VE ÇALIŞMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM, AMAÇ, KAPSAM VE DAYANAK

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME EKİBİ KURULUŞ VE ÇALIŞMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM, AMAÇ, KAPSAM VE DAYANAK ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME EKİBİ KURULUŞ VE ÇALIŞMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM, AMAÇ, KAPSAM VE DAYANAK Amaç Madde 1. Bu yönergenin amacı UÜ-Sağlık Kuruluşları Beslenme Ekibinin öncelikle

Detaylı

Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği. 11.08.2005 R.G. Sayısı:25903

Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği. 11.08.2005 R.G. Sayısı:25903 Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği 11.08.2005 R.G. Sayısı:25903 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı; yataklı tedavi kurumlarında sağlık

Detaylı

Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Konularında Hakları, Yükümlülükleri ve Sağlık Bakanlığı nın Faaliyetleri

Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Konularında Hakları, Yükümlülükleri ve Sağlık Bakanlığı nın Faaliyetleri Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Konularında Hakları, Yükümlülükleri ve Sağlık Bakanlığı nın Faaliyetleri Dr. Sedat GÜLAY Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Daire Başkanı Devlet Devletin Ödevi İşverenlerin

Detaylı

İÜ ONKOLOJİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARI İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ

İÜ ONKOLOJİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARI İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ Sayfa No : 1 / 5 1. Amaç İÜ Onkoloji Enstitüsü Tıbbi Biyokimya Laboratuvarı nda sunulan laboratuvar hizmetlerinin; hizmet verdiği hasta popülasyonu, klinik ve polikliniklerin gereksinimleri doğrultusunda

Detaylı

HASTANE ENFEKSİYONLARI VE SÜRVEYANS

HASTANE ENFEKSİYONLARI VE SÜRVEYANS HASTANE ENFEKSİYONLARI VE SÜRVEYANS Dr. Kaya Süer Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı İÇERİK Sürveyansın tanımı Amaçlar CDC Hastane enfeksiyonu

Detaylı

Rehabilitasyon Hizmetleri

Rehabilitasyon Hizmetleri 14. HAFTA Rehabilitasyon Hizmetleri Hastalık, kaza veya yaralanma sonucu gelişen sınırlanmış fonksiyonel kapasitenin, geçici veya kalıcı yetersizliklerin, hastalığın tedavisi ile birlikte veya tedavi sonrası,

Detaylı