FOTO RAFIN KULLANIM ALANLARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "FOTO RAFIN KULLANIM ALANLARI"

Transkript

1 T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2467 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1438 FOTO RAFIN KULLANIM ALANLARI Yazarlar Yrd.Doç.Dr. Haluk B RSEN (Ünite 1) Arfl.Gör. Gülbin ÖZDAMAR AKARÇAY (Ünite 2, 5) Coflkun TEZ Ç (Ünite 3) Emin FINDIKLI (Ünite 4) Özcan YURDALAN (Ünite 6) Yrd.Doç.Dr. Mehmet KOfiTUMO LU (Ünite 7) Ö r.gör. Duygu ÖZER SARITAfi, Coflar KULAKSIZ (Ünite 8) Editör Yrd.Doç.Dr. Abdülkadir CANDEM R ANADOLU ÜN VERS TES

2 Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2012 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K l ç Genel Koordinatör Yard mc s Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö retim Tasar mc s Dr. Kadriye Uzun Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Ölçme De erlendirme Sorumlusu Ö r.gör.dr. Asl Büyükerflen Dil Yaz m Dan flman Okt. Nilay Giriflen Grafiker Ayflegül Dibek Kitap Koordinasyon Birimi Yrd.Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Foto raf n Kullan m Alanlar ISBN Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde 3000 adet bas lm flt r. ESK fieh R, May s 2012

3 çindekiler iii çindekiler Önsöz... viii Haber Foto rafç l... 2 LET fi M ARACI OLARAK FOTO RAF... 3 FOTO RAF VE HABERC L K... 4 Haber ve Foto raf liflkisinin Dünyadaki Geliflimi... 4 HABER FOTO RAF L fik S... 7 Haber nedir?... 7 Haberin Tan mlanmas... 8 Haber De eri Nedir?... 8 Haberde Foto raf ve Grafik Ögeler... 8 Bilgi Verici Grafikler... 9 Foto raf Foto raf n Seçimi Foto raf n De erlendirilmesi Foto raf n Yay na Katk s HABER FOTO RAFI N TEL HABERC L KTE FOTO RAFA L fik N GÖREVLER Foto Muhabiri Foto raf Editörü Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças Reklam Foto rafç l G R fi REKLAM FOTO RAFI VE REKLAM FOTO RAFÇISININ BEL RLEY C ÖZELL KLER Reklam Foto raf n n Üretim Sürecinde Befl Temel Unsur REKLAM FOTO RAFI TÜRLER Endüstriyel Foto raf Ürün Foto raf Moda Foto raf Portre Foto raf Yiyecek Foto raf Kullan lan Donan m REKLAM FOTO RAFI ÇEK M SÜREC Do ru letiflim Planlama ve Haz rl k Foto raf Çekimi Çekim Sonras Uygulamalar Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar ÜN TE 2. ÜN TE

4 iv çindekiler Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças ÜN TE 4. ÜN TE Sualt Foto rafç l ALETL DALIfi (SCUBA) KAVRAMI VE E T M CMAS E itim Program Sualt Foto rafç l ve Tarihçesi FOTO RAF ORTAMI OLARAK SUALTI Yeterli Dal fl Deneyimi Sualt Yap s ve Canl lar Hakk nda Yeterli Bilgi SUALTI FOTO RAFÇILI I DONANIMI Çek-At Sualt Foto raf Makineleri Kompakt Foto raf Makineleri ve Koruyucu Kabinler SLR ve D-SLR Foto raf Makineleri ve Koruyucu Kabinler Amfibi Foto raf Makineleri Sualt nda Tercih Edilmesi Gereken Objektifler AYDINLATMA KAYNAKLARI VE BAKIM Sualt Flafllar Malzeme Bak m ve Korunmas SUALTI ÇEK M TEKN KLER Sualt Foto rafç l n Kara Foto rafç l ndan Ay ran Önemli Özellikler Sualt nda Renklerin So urulmas (Emilimi) Görüfl Uzakl, Netlik ve Alan Derinli i Sualt nda Ifl n K r lmas Sualt nda Çekim Alanlar ve Koflullar S Su ve Tatl Su-Havuz Foto rafç l Bat k ve Arkeolojik Alanlar Foto raflama Do al Ortamlar n Foto raflanmas (Ma ara, Tünel, Kanyon) Canl Nesnelerin Foto raflanmas Ak nt da Foto raflama Gece Dal fl Sualt Foto rafç l n n Genel Kurallar Konulara Nazik Davranmak Çevreye Dikkat Etmek Temel Kurallara Uymak Mercanlara Zarar Vermemek Derli Toplu Olmak Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças Seçilmifl Foto raflar Hava Foto rafç l G R fi HAVA FOTO RAFÇILI ININ TAR H... 99

5 çindekiler v HAVA-YER ÇEK MLER KULLANIM ALANLARI Askerî Keflif Meteoroloji fiehir Planlama Harita-Kadastro Do al Afetler Endüstri Çevre Dengesi Hava Sporlar ve Reklam Hava-Yer Çekim Teknikleri HAVA-HAVA ÇEK MLER Hava-Hava Çekim Teknikleri YER-HAVA ÇEK MLER Yer-Hava Çekim Teknikleri Uydulardan Dünyay ve Uzay Gözetleme Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças Seçilmifl Foto raflar Havac l kla lgili Birkaç Karikatür Foto raf n Gündelik Yaflamda Kullan m G R fi FOTO RAFIN GÜNDEL K YAfiAMDAK YER ÖZEL AN FOTO RAFÇILI I DÜ ÜN FOTO RAFÇILI I Kullan lan Donan m Dü ün Albümleri DO UM FOTO RAFÇILI I Do um Albümleri Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças Belgesel Foto raf FOTO RAF ÇEKMEK VE FOTO RAF YAPMAK Do rudan Foto rafta Temsil Haber-Bilgi-Tan kl k Dili BELGESEL FOTO RAF Belgesel Foto raf n Adlar Bir Fotoröportaj n Elemanlar Üç Birlik: Zaman - Mekân - Konu Üç Aray fl: Yar t c - Anlat mc - Derinlikli Üç Beklenti: Haber - Bilgi - Tan kl k Üç Destek: Ço alt m - Da t m - Altyaz ÜN TE 6. ÜN TE

6 vi çindekiler Belgesel Foto rafta Tarzlar Tan mlay c Belgesel Sosyal Belgesel Foto Aktivizm Öznel Belgesel Belgesel Foto rafta Anlam ve Amaç BELGESELC N N N TEL KLER BELGESEL ÇALIfiMANIN AfiAMALARI Konuyu Seçmek ve Seçim Ölçütleri Çekim Foto rafç n n Üç Konumu: çerde - S n rda - D flarda Foto rafç n n Üç Durumu: Mesafe - Aç - An Foto raf n Üç Katman : Ön - Orta - Arka Foto raf n Üç Plan : Genel - Orta - Yak n Foto raf Çekerken Üç Yöntem: Konu Dura ansa - Konu Hareketliyse - Foto rafç Hareketliyse Foto raflar Seçmek - S ralamak Kontaklara Bakmak ve lk Seçim fl Bask lar ve Son Seçim Bir Hikâye Kurmak Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças Seçilmifl Foto raflar ÜN TE Stüdyo Foto rafç l STÜDYO FOTO RAFÇILI I STÜDYO DONANIMI Stüdyolarda Kullan lan Foto raf Makineleri Tek Objektifli Yans mal Foto raf Makineleri (Standart, 35 mm Eflde er SLR, DSLR) Orta Boy Foto raf Makineleri Büyük Boy Foto raf Makineleri Sonsuz Fon Üçayak Filtreler AYDINLATMA VE IfiIK ÖLÇÜMÜ Gri Kart Yans t c lar STÜDYO FOTO RAFÇILI ININ KULLANIM ALANLARI Portre Foto rafç l Portre Foto rafç l nda Ayd nlatma Vesikal k ve Biyometrik Foto rafç l k Çocuk Foto rafç l Tak Foto rafç l G da (Yiyecek- çecek) Foto rafç l Araç (Otomobil) Foto rafç l Araç Foto rafç l nda Ayd nlatma

7 çindekiler vii Mobilya Foto rafç l Ev Tekstili Foto rafç l Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças Seçilmifl Foto raflar Telif Haklar ve Foto raf n Güncel Sanat Ortam nda Kullan m FOTO RAF VE F KR MÜLK YET HAKLARI Fikrî Mülkiyet Hukuku Terimi Fikrî Mülkiyet Hukukunun Tarihi Geliflimi Fikrî Mülkiyet Hukukunun Di er Hukuk Dallar ile liflkisi ESER OLARAK FOTO RAFIN NCELENMES FOTO RAFIN ESER KORUMASINDAN YARARLANMA KOfiULLARI FOTO RAF ÜZER NDEK MALÎ VE MANEV HAKLAR Eser Sahibi Eserden Do an Haklar Mali ve Manevi Haklara Tecavüz Halinde leri Sürülebilecek Talepler ve Aç labilecek Davalar FOTO RAF ESER KULLANIM SÖZLEfiMELER ALINIP SATILAN B R NESNE OLARAK FOTO RAF ÇA DAfi SANAT OLARAK FOTO RAF FOTO RAFIN YEN ORTAMLARI Galeri Sistemi Edisyon Sanatç Kopyas Edisyonlar n Bitmesi ve Fiyat Oluflmas Sertifika Özgün Bask lar Aç k Art rmayla Sat fl - Müzayedeler Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Foto raf Kaynakças Resim Kaynakças Seçilmifl Foto raflar ÜN TE Dizin

8 viii Önsöz Önsöz Foto raf n Kullan m Alanlar ders kitab m z toplam 9 üniteden olufluyor. Daha önceki ortak kullan m alanlar ndan farkl olarak iki yeni ünite eklendi. Yeni üniteler; Belgesel Foto rafç l k ve Stüdyo Foto rafç l bafll klar n tafl yor. Haber Foto rafç l ünitesi temel olarak bas l p da t lan veya elektronik ortamda yay mlanan kitle iletiflim araçlar nda habere efllik eden foto raflar n kullan m konular n iflliyor. Tarihsel aç dan habercilikte foto rafa niçin gerek duyulmas ndan bugünkü say sal dünya olanaklar na kadar çeflitli evreler zamandizimsel s ra ile inceleniyor. Haber de eri tafl yan bir foto raf n çekilmesinden okuyucuya ulaflana kadar geçirdi i evreler aç klay c çizim ve foto raflar eflli inde anlat l yor. Ünite son olarak ülkemizde önemi son y llarda artan foto raf editörlü ü kavram n ele al yor ve okuma parças n bu konuya ay r yor. Reklam Foto rafç l ünitesi, günümüzde tümüyle profesyonelli e dönüflen bir dünyan n ipuçlar n veriyor. Endüstriyel, ürün, moda, portre, yiyecek-içecek bafll klar yla reklam foto rafç l n n türleri ele al n yor. Say sal teknolojiyle geliflen ama o ölçüde karmafl klaflan bir altyap ya iliflkin donan m bilgileri foto raflar eflli inde veriliyor. Sürecin aflamalar n oluflturan; do ru iletiflim, planlama ve haz rl k, foto raf çekimi gibi alt bafll klar; 12 ayr örnek foto raf eflli inde Reklam Foto raf Çekim Süreci ana bafll ile aktar l yor. Belki denemekte geç bile kald n z Sualt Foto rafç l bir baflka ünitenin ad - n tafl yor. Girifl bölümünde; aletli dal fl (SCUBA) tarihçesi ve havuz derinli inden bafllayarak, sportif dal fl derinliklerinde kullan labilecek sualt foto raf makineleri kullan lan yard mc donan mlarla birlikte inceleniyor. Sualt foto rafç l n kara foto rafç l ndan ay ran teknik özellikler ve sualt çekim konular eflsiz foto raflarla birlikte sunuluyor. Hava Foto rafç l ünitesi hem amatör hem de profesyonel olarak yap labilecek bir meslek ve hobi alan n n kap lar n aç yor. Her hangi bir hava tafl t ile uçarken yerin nas l göründü ünü az çok bilirsiniz. Bu görüntüleri nas l ölümsüzlefltirebilece iniz, hava-yer çekimleri bafll alt nda inceleniyor. Askeri keflif, meteoroloji, flehir planlama, harita-kadastro, do al afetler, endüstri, çevre dengesi, hava sporlar ve reklam konular nda hava foto rafç l ndan nas l yararlan ld n ö reniyoruz. Ayn flekilde hava-hava ve sizlerin de kolayl kla yapabilece i yer-hava foto rafç l konusu foto raflar eflli inde sergileniyor. Foto raf makinesi yaflant m z n her an nda bizimle birliktedir. An lar onunla ölümsüzleflir. Günümüzde önemi daha da artan do um ve dü ün foto rafç l art k profesyonellerce yap l yor. Bu konular ve kullan lan ayr nt l donan m listesi Foto raf n Gündelik Yaflamda Kullan m ünitesinde iflleniyor. Belgesel Foto raf ünitesinde, belgesel foto raf n adlar n ve bir fotoröportaj n elemanlar n inceliyoruz. Tan mlay c ve sosyal belgeselin, foto aktivizmin ve öznel belgeselin belgesel foto raf n tarzlar oldu unu ö reniyoruz. Ünitenin ilerleyen sayfalar nda bir belgeselcinin nas l ve hangi özelliklere sahip olmas gerekti- i sorgulan yor. Sizler de bir belgesel foto raf çal flmas yapmaya karar verdi iniz-

9 Önsöz ix de; konuyu nas l seçece inizden, çekimleri nas l yapaca n za ve çektiklerinizi nas l seçerek s ralayaca n za kadar tüm aflamalar örnekleriyle gözlemleme f rsat buluyorsunuz. Uygun koflullar sa land nda nas l foto raf çekmenin belli bir zaman yoksa belli bir mekan da yoktur. Ortamda var olan koflullar denetleme istekleri foto rafç lar stüdyolarda çal flmaya yönlendirmifltir. Portre foto rafç l, biyometrik foto raf, bebek-çocuk foto rafç l, tak, yiyecek-içecek, otomobil, mobilya, tekstil gibi reklama yönelik foto raflar d fl çekim ortamlar n n yan s ra büyük ölçüde stüdyolarda çekilirler. Bu konular kullan lan ayr nt l donan m bilgileriyle birlikte Stüdyo Foto rafç l ünitesi ele al yor. Sanat ve bilim gibi hukuk kavram da yaflant m z n ayr lmaz bir parças. Bir üretim, sergileme hatta al m-sat m söz konusu oldu unda her ortam ister istemez kendi hukukunu oluflturuyor. Fikri mülkiyet, bir eser olarak foto raf, foto raf üzerindeki haklar ve sözleflmeler gibi birçok konu Telif Haklar ve Foto raf n Güncel Sanat Ortam nda Kullan m ünitesinde iflleniyor. Ünitenin devam nda ise ürün oldu u ve bir de er tafl d için foto raf n güncel sanat ortam ndaki iliflkileri ele al n yor. Bu süreçte; müzayede, sergi, yar flma, yay n ve hatta elektronik ortamlarda da olsa el de ifltirmenin, al n p-sat lman n kurallar inceleniyor. Bu kitab n oluflmas nda katk da bulunanlar aç s ndan öncelik kuflkusuz yazarlar m zdad r. Hem kendi uzmanl k alanlar ndaki deneyimlerini hem de oluflturduklar sanat yap tlar n karfl l ks z bir flekilde ünitelerinde kulland lar. Ayn flekilde tasar m, dizgi, dil ve test araflt rma merkezi çal flanlar n n ünitelerin oluflmas nda emekleri büyüktür. Yo un bir emekle ortaya ç kan Foto raf n Kullan m Alanlar ders kitab n z n ders kapsam n n da ötesinde sizlere yararl olmas dile imizdir. Editör Yrd.Doç.Dr. Abdülkadir CANDEM R

10 1FOTO RAFIN KULLANIM ALANLARI Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Bas nda foto raf kullan m n n tarihsel geliflimini betimleyebilecek, Haber ve foto raf iliflkisini ay rt edebilecek, Foto raf n bas l ortamlardaki kullan m alanlar n aç klayabilecek, Habercilik mesle inde foto rafa iliflkin mesleki rolleri tan mlayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaks n z. Anahtar Kavramlar Bas nda Grafik Foto Muhabiri Foto raf Haber Haber Editörü çerik Haritas Foto raf n Kullan m Alanlar Haber Foto rafç l LET fi M ARACI OLARAK FOTO RAF FOTO RAF VE HABERC L K HABER FOTO RAF L fik S HABER FOTO RAFI N TEL HABERC L KTE FOTO RAFA L fik N GÖREVLER

11 Haber Foto rafç l LET fi M ARACI OLARAK FOTO RAF Bir gazete okurunun gazetesini eline ald nda yapt ilk ifl, sayfada göz gezdirmektir. Bu göz gezdirme s ras nda okurun rehberi, haberin bafll ve görsellerdir. Haber de eri tafl yan olaylar gerçe e en yak n biçimde izlerkitlesine ulaflt rma çabas olan habercilik iflinde; video, ses, foto raf ve görseller aktar lan olay n okurun kafas nda gerçe ine en yak n biçimde canlanmas na arac l k eden iletiflim araçlar d r. Görselli in izlerkitle üzerindeki olumlu etkisi gazeteciler taraf ndan anlafl ld nda gazeteler için yeni bir dönem bafllam fl oldu. Görsel malzemeler ilk kez reklamlarda kullan lmaya baflland. Gazete reklamlar nda resimlemelerle (illüstrasyonlarla) bafllayan de iflim, zaman içinde foto raf n da devreye girmesiyle sadece reklam de il haberi ve habercili i de de ifltirmifltir. Haberin okur gözünde gerçekle olan iliflkisini güçlendiren foto raf, belirli bir zaman diliminde gerçekleflen olay n, belli bir an n yans tma kapasitesine sahip bir iletiflim ortam d r. Ço alt labilir olmas nedeniyle dolafl m da kolay olan foto raf, görsel bilginin kal c l n art r rken ona bir belge niteli i de kazand rmaktad r. ki boyutlu bir iletiflim arac olan foto raf mekân s n rland rarak izlerkitlenin soyutlanm fl zaman boyutunu kendi zihninde gerçekleflen ça r fl mlarla alg lamas - na arac l k eder. Foto raf bir ak fl de il de bir an yans tt için hareketli görüntülerden daha ak lda kal c d r (Ar can, 2004, s. 6-7). zlerkitle: Genel anlamda toplumun kitle iletiflim araçlar n izleyen kesiminden farkl olarak, özellikle bir gazetenin veya televizyon program n n izleyicisi olan kesim. Bir gazetenin toplu okurlar veya bir televizyon kanal n n seyirci kitlesi, takipçileri. llüstrasyon: Resimleme, bezeme, tasvir. Buradaki anlam yla; kitap (dergi, gazete) içindeki bir yaz y aç klayan veya süsleyen resim (Büyük Türkçe Sözlük, TDK). New York Modern Sanatlar Müzesi Foto raf Bölümünün yöneticili ini de yapm fl olan John Szarkowski nin The Photographers Eye isimli sergi katalogunda yer alan tan mlamaya göre foto raf n befl özelli i bulunmaktad r. Bunlar; Nesnenin kendisi: Foto rafç hangi aç y kullan rsa kullans n, hangi objektifi tercih ederse etsin deklanflöre bast anda var olan çekecektir. Detay: Foto rafç nesneyi nas l çekerse çeksin nesnenin kendisini görüntüleyecektir. Nesne foto rafta nas l çekildiyse öyle, var olan detaylar n koruyarak görünecektir. Foto rafç bu detaylar yok edemez ancak parçalara ay rabilir ve bu parçalar içinden seçim yapabilir. Çerçeve: Foto rafç l n temel eylemi seçme ve eleme eylemidir. Bu bazen estetik kayg larla bazen de gösterilmek isteneni daha iyi göstermek için yap l r. Zaman: Bir an (enstantaneyi) gösteren foto raf kadar gerçek baflka bir fley yoktur. Bütün foto raflar k sa ya da uzun bir zaman aral n n pozlanmas yla oluflur ve her biri belirli bir zaman dilimini tan mlar. Farkl Bak fl Aç s : Foto rafç n n çizdi i s n rlar, seçimleri, zamanlamas her foto raf bir di erinden farkl laflt r rken, anlat lmak istenenlerin de farkl laflmas na yola açmaktad r. Farkl bak fl aç s anlat lmak ve görüntülenmek istenenin en avantaj sa layacak tercihlerle çekilerek foto rafa yans t lmas d r (Szarkowski, 1966, s.3-6).

12 4 Foto raf n Kullan m Alanlar SIRA S ZDE 1 Foto raf 1.1 Szarkowski nin belirledi i foto raf n befl özelli inden biri olan farkl bak fl aç s ögesini foto raf n iki boyutlu dünyas n düflünerek gelifltiriniz. FOTO RAF VE HABERC L K Gazete, dergi gibi bas l iletiflim araçlar ve internet ile yap lan haber iletiminde foto raf haberin vazgeçilmez bir unsurudur. Bu durum daha haberin toplanma aflamas nda foto rafla birlikte düflünülmesini zorunlu k lm fl, haberin foto rafla olan birlikteli i haber üretim sürecinin en bafl ndan yay mlanana kadar geçen sürecin her aflamas nda varl n sürdürmüfltür. Bu durum tarihsel süreç içinde ortaya ç - kan habercilik deneyimlerinin yaratt bir birlikteliktir. Bu birlikteli in taraflar ndan biri muhabir ise di eri bas n foto rafç lar d r. Bu ikilinin birlikteli i, gerçe in yakalanmas ve yans t lmas için vazgeçilmezdir. Zorlu ve zorunlu bir uyumluluk hâli olan söz konusu birliktelik, zaman içinde iyi bir muhabir de olan bas n foto rafç lar n yaratm flt r. Roger Fenton taraf ndan K r m Savafl nda kullan lan Photographic Van. Haber ve Foto raf liflkisinin Dünyadaki Geliflimi Haberdar olma arzusunun ortaya ç kard habercilik mesle inin ürünü olan ilk gazete Acta Duirna.Ö. 50 y l nda Roma da yay nlanm flt r. Ancak gazetecili in as l geliflimi ka t ve matbaa teknolojisinin birlikte uyumlu çal flmalar yla geliflmifltir. Bu da ilk düzenli aral klarla yay nlanan gazete olan Notizzie Scritte nin birer ayl k aral klarla Venedikte yay nlanmas yla bafllar. Notizze Scritte o dönemin para birimi olan 1 gazetta ya sat lmaktayd ki bu para birimi bugünkü gazetenin isim babas d r (About.com, 2010; World Association of Newspapers, 2004).

13 1. Ünite - Haber Foto rafç l 5 Resim 1.1 The Illustrated London News in ilk say s n n ilk sayfas. Dönemin gazete bas m teknolojisi harf kal plar n n yan yana dizilmesi ve kâ - d n mürekkepli kal plar n üstüne yerlefltirilip bir pres yard m ile bast r lmas yla ço- alt l yordu. Böyle bir durumda görsel malzeme kullan lmas olana yoktu. Görsel malzemenin kullan lmas iste ini ortaya ç karan geliflmeler ticaretin geliflmesiyle, ilk kez 1850 y l nda Swedish Nightangale isimli bir gazetede reklam yay mlanmas yla ortaya ç km flt r. Gazetelerde reklam yay mlanmas ticari anlamda gazete sahiplerine yeni bir olanak yaratm flt r. Bu olanak gazetelerin sadece okurlara de- il, reklam verenlere de sat lmas anlam na gelmektedir y l nda New York Ledger da ilk tam sayfa reklam yay mlanm flt r. Reklam foto rafç Mathew Brady taraf ndan haz rlanm flt r (About.com, 2010; World Association of Newspapers, 2004). Foto raf bulunmufl olmas na karfl n foto raflar n gazete bas m teknolojisi ile uyumu henüz sa lanamam flt r. Ancak aray fllar sürmüfl, foto raf de ilse bile resimlemelerin kullan lmas fikri geliflmifltir de ilk resimlemeli günlük gazete New York ta yay mlanmaya bafllam flt r (About.com, 2010; World Association of Newspapers, 2004).

14 6 Foto raf n Kullan m Alanlar Foto raf 1.2 The Daily Graphic te yay mlanan ilk gri tonlamal foto raf bask l sayfa. Foto raf 1.3 Roger Fenton taraf ndan K r m Savafl s ras nda çekilmifl bir foto raf.

15 1. Ünite - Haber Foto rafç l 7 Foto raf teknolojisinin geliflmeye bafllamas yla hareketsiz nesnelerin görüntülenmesinden hareketli nesnelerin görüntülenebilmesi aflamas na geçilmesi, bas n foto rafç l n n önünü açm flt r. Foto raf arac l yla olaylar n anlat m olarak tan mlayabilece imiz bas n foto rafç l tarihi, y llar nda Osmanl ve Rus mparatorluklar aras nda geçen K r m Savafl n n görüntülenmesi ile bafllar. Roger Fenton ve Carol Szathmari savafl ve savafla kat lan askerleri görüntülemek için K - r m a gitmifltir. Foto raflar IlIustrated London News te yay nlanm flt r. Benzer flekilde Mathew Brady de Amerikan iç savafl n görüntülemifltir. Brady nin çekti i Lincoln foto raf da gazetelerde yay nlanm fl, foto raf Lincoln un seçim propagandas n n arac olmufltur (Carlebach, Michael, 1992). Bu dönemde gazetelere bas lan foto raflar genellikle tahta oymalardan yap lan gravürler biçimindedir (Gezgin, 2002, s.2-4; Wikipedia, 2010). New York ta yay nlanan The Daily Graphic ilk gri tonlamal foto raf yay nlam flt r. O ana dek gün fl na mahkum olan bas n foto rafç l 1887 de flafl tozunun bulunmas yla iç mekanlara da girmeyi baflarm flt r te 35 milimetre Leica foto raf makinesinin, 1927 de flafl lambalar n n kullan ma girmesi bas n foto rafç - l n n alt n ça n bafllatm flt r y llar n kapsayan bu dönemde Life, Look, Sports Illustrated gibi foto raf a rl kl yay nlar ortaya ç km flt r. Bu tür yay nlar n genifl bir okur kitlesine ve yüksek bask say lar na eriflmesinde ise Robert Capa, Alfred Eisenstaedt, Margaret Bourke-White, Henri Cartier Bresson ve W. Eugene Smith gibi önemli bas n foto rafç lar n n yetiflmifl olmas etkili olmufltur. Omaha Kumsal ve D-Day foto raflar, bu dönemin sembol olmufl foto raf kareleridir. Günümüzde ise bas m teknolojisinin 1980 lere yaklafl l rken dizgi tekni inden ofset tekni ine geçmesi, bask kalitesinde önemli geliflmelere yol açm fl bu da daha kaliteli haber foto raflar n n izlerkitleye ulaflmas n sa lam flt r. Sizce bas n foto rafç l n n alt n ça ad verilen aras dönemin ortaya ç k fl nda hangi faktörler etkili olmufltur? HABER FOTO RAF L fik S Yaz l bas nda kullan lan görsel malzemeler haberin tamamlay c s d r. Foto raf ve di er grafik unsurlar ndan oluflan görsel malzemeler, yay na estetik de er katar ve görsel kimli in oluflumuna arac l k eder. Haber ise kullan lan foto raf ile gerçekli- ini ve güvenirli ini art r rken bilgi verici grafiklerle anlafl l rl k kazan r. Haber nedir? Bilme ve haberdar olma çabas n n ortaya ç kard kitle iletiflim araçlar n n temel malzemesi haberdir. Kitle iletiflim araçlar n n ticari birer kurum haline gelmeleriyle ticari bir araca dönüflen haber, tan mlanmas zor bir kavramd r. Bas n özgürlü ü tan mlar toplumlar n gündeminde yer etmezden önce dahi pek çok kimse haber nedir, ne de ildir sorular na yan t aram flt r. flte bu yan t arama çabalar haberi tan mlama ç r n açm flt r. Bununla birlikte haber kavram ve tan m üzerinde net bir uzlaflmaya var lamam flt r. Baflka bir ifadeyle, haberin evrensel olarak kullan labilecek tek bir tan m na ulafl lamam flt r (Tokgöz, 1994, s.128). 2 SIRA S ZDE

16 8 Foto raf n Kullan m Alanlar Tokgöz e göre haberi tan mlama çabalar flu befl nokta üzerinde uzlaflm flt r: Haber, bir olaya, fikre, soruna dayanmaktad r. Olaylar, fikirler, sorunlar haber yap lmak için özetlenerek, hikaye edilerek verilmektedir. Olay n, fikrin ya da sorunun hikaye edilmesi, özetlenmesi s ras nda, haber ile gerçek aras ndaki iliflkinin de erlendirilmesi gerekmektedir. Haber flimdidir, flimdiki zamandan geçmifle bakar ama yüzü gelece e dönüktür. lgi ve dikkati toplamak, anlaml l k kazand rmak bak m ndan haberi yaparken olay ve sorunlar asl na sad k kalarak özetlemek ve kurgulamak gereklidir (Tokgöz, 1994: ). Haberin Tan mlanmas Haberin gerek ça n koflullar ndan gerekse toplum yaflam ndaki de iflkenlerin çoklu undan dolay tan mlanmas noktas nda güçlükler söz konusudur. Haberin ne oldu unun tan mlanmas süreci Haber nedir? sorusu ile bafllar ve ulafl lan ortak nokta n n bulunmas ile sonlan r. Afla daki tablo Tokgöz ün çal flmalar ndan yararlan larak oluflturulmufltur. Tablo 1.1 Haber kavram n n tan m n belirleme aflamalar. TEMEL SORU Haber nedir? ZLEYEN SORU Bir olay ne zaman ve hangi özelliklere sahip oldu unda haber de eri kazanmaktad r? ULAfiILAN NOKTA Haber de eri kavram. Haber De eri Nedir? Bir olay n içinde bar nd rabilece i haber de erlerini, dikkate alan yaklafl mlar haberin tan mlanmas ndan çok, haber kavram n aç klamak, haberin s n rlar n çizmek çabas ndad r. Ancak bu türden yap lar do rudan de il ama dolayl yoldan da olsa haberi tan mlamaktad r. Bu yaklafl mlarla haberde nelerin bulundu u ve bulanabilece i ortaya konulmaya çal fl lm flt r (Tokgöz, 1994, s.137). Baz farkl l klar olmakla birlikte haber de erini nelerin sa lad noktas nda bir uzlaflmaya ulafl labilmifltir. Bir olay n hangi durumlarda haber de eri kazanaca n gösteren ö eler flunlard r: Olay okuyucuya, dinleyiciye ya da izleyiciye yak n oldu unda, Ortaya ç kan olay izlerkitleye zaman nda iletildi inde ya da bir olay beklenmedik bir zamanda aniden ortaya ç kt nda, Olay, sonucu ve önemi nedeniyle ilgi uyand rmas bak m ndan etkili oldu unda, Olay bir anlaflmazl k yaratt nda, haber de eri kazanmaktad r. Bir muhabir bu unsurlar göz önünde bulundurdu unda karfl laflt olay n haber niteli i tafl y p tafl mad n anlayabilecek, bu unsurlar arac l yla olay n hangi yönleriyle haber olabilece ini kavrayabilecektir (Tokgöz, 1994, s.137). Haberde Foto raf ve Grafik Ögeler Haber görsel malzemeler ile okur için daha inand r c, daha aç klay c ve bilgi verici olur. Okurun habere olan güvenini pekifltiren, gerçekli e yaklaflt rd için daha inand r c k lan foto raf ve bilgiyi daha anlafl l r k lan grafikler ayn zamanda yay n n görsel kimli ine katk da bulunan, albenisini art ran unsurlard r.

17 1. Ünite - Haber Foto rafç l 9 Bilgi Verici Grafikler Bilgi verici grafik tan mlamas genelde istatistiki bilgilerin görsel sunumu (Garcia, 1987) olarak anlafl lsa da gazetecilikte haber aktarmakta kullan lan bir tür destekleyici malzeme gurubunu temsilen kullan l r. Çizelgeler, tablolar, haritalar, bir fleyin nas l çal flt n gösteren flemalar, bir olay n geliflim sürecini anlatan flekiller gazetelerde kullan lan bilgi verici grafikler bu bafll k alt nda toplanabilir (Moen, 1989, s.73). Foto raf 1.4 Bilgi verici grafikler ile haber içinde verilen say sal veriler görsellefltirilerek okur için daha anlafl l r bir hale gelir. Bilgi verici grafikler, görsel malzeme ve sözcüklerin bir araya gelmesiyle oluflur. Bu birleflim gazete, dergi ya da bir haber sitesinde yer alan haberin anlafl rl na katk sa layan ve bunu yaparken sayfan n tasar m n do rudan etkileyen görsel malzemelerdir. Bilgi verici grafiklerin kullan m nda flu noktalara dikkat edilmelidir: Anlafl l rl aç s ndan say sal verilerin grafikler ya da tablolar ile verilmesi, haber metni içinde verilmesinden daha iyidir. Okuyucular grafiklerle verilen metinleri daha iyi hat rlamaktad r. Bilgi verici grafikler okurun dikkatini çeker. Bilgi verici grafiklerin tasarlanmas s ras nda verinin grafik ö eler içinde kaybolmas na izin verilmemelidir. Grafikler verilerin çabuk anlafl lmas n sa lasa da tablolar n hat rlanma oran daha yüksektir. nsanlar grafikleri iki aflamada okurlar. lki görsel aflamad r. H zl bir tarama ile fikir edinilir. kinci aflama de erlendirme aflamas d r; veriler yak ndan incelenir ve karfl laflt r l r.

18 10 Foto raf n Kullan m Alanlar SIRA S ZDE 3 Bilgi verici grafiklerin kullan labilece i haber türlerine ve kullan m nedenlerine k saca de ininiz. Foto raf Gazeteler sadece yaz dan ibaret de ildir. Gazetelerde görsel malzeme de kullan - l r. Sayfalarda görsel malzeme kullan m n n amac gazeteyi süslemek de ildir. Kullan lan görsel malzemenin en temel amac, metni tamamlamak ve daha anlafl l r hale getirmektir. Gazetelerin, özellikle günümüzde, en s k kulland görsel malzeme foto raft r. Foto raf n bu kadar çok tercih edilmesinin ise nedenleri vard r. Bunlar Eng taraf ndan flöyle s ralanm flt r: Güvenilirlilik: Foto raf, habere konu olan olay n, nesnenin ya da kiflinin kendisini gösterir. Tan mlama: Foto raf, habere konu olan olay anlat r, tan mlar, d fl görünüflünü ortaya koyar. Yak nl k: Foto raf ona bakana olay hissetme, olaya yak n olma flans tan r bu duyguyu uyand r r. Zihinde Canland rma: Foto raf, kiflinin, olay n görünenden fazlas n zihninde do ru olarak canland rmas n sa lar. Sessizlik: Foto raf olay yerini yans tarak okuyucuya hizmet eder, olaya okuyucunun yerine tan kl k eder. Stil: Foto raf n stili gazetenin konuya yaklafl m n elefltirir veya destekler. Ahenk: Foto raf sayfada bir uyum ve güzellik yarat r. Okuyucuda bir s cakl k uyand r r (Eng, 1996: s.40-47) SIRA S ZDE 4 Haber ve foto raf n birbirleriyle nas l bir iliflki içerisinde oldu unu düflününüz. Foto raf n Seçimi Gazete sayfas n n her santimetre karesi de erlidir. Bu nedenle foto raf n seçimi, en az haberin kendisinin seçimi kadar önemlidir. Gazete sayfas n n tasar m nda amaç, k s tl alan en verimli ve etkili biçimde kullanmakt r. Sayfa tasar m, olabildi ince çok haberi sayfaya s d rmak amac yla yap lmaz. Sayfa tasar m önce gazetenin sonra haberin okunurlu unu art racak do ru sayfay oluflturmakt r. Sayfa tasar m aflamas nda foto raf seçiminde kullan labilecek nitelikli foto raf karelerinden hangisinin habere en iyi katk y sa lad n belirlemek önemlidir. Do ru foto raf, okurun haberi anlamas n kolaylaflt racak foto raft r. Foto raf öylesine etkilidir ki bazen haberin kendisi de olabilir. Ancak habercilikte ideal olan haber ve foto raf n dengeli bir biçimde birbirlerini tamamlamalar d r. Foto raf seçimini belirleyen kifliler sayfa editörü ve foto raf editörüdür. lk seçim foto raf editörü taraf ndan yap l r. Bu aflamada belirleyici olanlar; Foto raf n teknik aç dan yeterli olup olmamas, Foto raf n estetik aç dan yeterli olup olmamas, Foto raf n sayfaya ve haberin içeri ine katk s d r.

19 1. Ünite - Haber Foto rafç l 11 kinci elemede sayfa editörünün yaln zca haberle ilgili de il sayfayla ilgili tercihleri de belirleyici olur. Bunlar; Foto raf n ne kadar ölçeklendirilece i (büyüklü ü), Foto raf n nas l çerçevelenece i (k rpma ifllemiyle baz nesnelerin d fllanmas ), Nas l konumland r laca (yerleflimi), Foto raf n di er foto raflarla sayfada yarataca uyumdur. Foto raf n De erlendirilmesi Haber ve foto raf efllefltirmesi yap l p haberin sayfadaki konumu da belirlendikten sonra haberin bafll n n, spotunun ve foto raf n n yeniden de erlendirilmesi süreci bafllar. Bu kurgusal süreçte foto raf n; Yeniden çerçevelenmesi, Büyüklü ü, Renk ve karfl tl k (kontrastl k) düzeltmelerinin yap lmas, Ters çevirme, Yaklaflt rma, Kolaj oluflturma gibi de erlendirme unsurlar dikkate al n r. Bu bafll klar foto raflar eflli inde inceleyelim. Çerçeveyi yeniden ayarlama, foto raf haberin ana temas na yaklaflt rma iflidir. Bu ifllem foto raf n sayfada hangi büyüklükte yer alaca na iliflkin kararla ayn fley de ildir. Öte yandan bazen bu konuyla do rudan iliflkilidir. Foto muhabirinin çekti i, foto raf editörünün seçti i foto raf hakk ndaki sonul karar verildi inde, seçilen foto raf n çerçevesinin yeniden ayarlanmas gündeme gelebilecek olas l klardan biridir. Böyle bir seçenek; haberin odak noktas foto rafta belirgin de ilse, baflka detaylar oda n öne ç kmas - na engel oluyorsa, foto raf küçük kullan laca için odak foto rafta kayboluyorsa gündeme gelir (Brooks ve Sissors, 2001, s. 215). Hareketli bir grubun foto raf n çekerken ani bir hareket, foto raf karesine istenmeyen detaylar n girmesine yol açabilir. Bazen ilk bak flta kötü gibi görünen bir karenin içindeki ayr nt lar ya da bir kesit önemli ve estetik olabilir. Bu gibi durumlarda foto raf yeniden çerçeveleyerek kullanmak habere uygun do ru foto raf n seçimini kolaylaflt rabilir.

20 12 Foto raf n Kullan m Alanlar Foto raf 1.5 Stadyumda yap lan bir mezuniyet töreni s ras nda çekilen bu foto rafta, stadyum fl klar ve Jimmy Jib kamera, do rudan okuyucuyu ilgilendiren nesneler de ildir. Foto raf 1.6 Foto rafta ilgiyi da tan ve gereksiz boflluk yaratan söz konusu nesneler, editör taraf ndan yeniden ölçeklendirilerek (k rp larak) çerçeveden ç kar lm flt r. Foto raf n büyüklü ü ile sayfada yarat lmak istenen etki aras nda do rudan bir iliflki vard r. Bununla birlikte, foto raf n teknik ve estetik kalitesinin ve habere yapt katk n n da büyüklükle ilgisi bulunmaktad r. Foto raf ne kadar büyürse haberin sayfada kaplad alan da o oranda büyüyecektir. Bu durum, haberin sayfa içindeki önemini de gösterir. Baflka bir anlat mla foto raflar n büyüklü ü sayfadaki hiyerarflinin de iflaretidir. Foto raflar n farkl büyüklükte olmas, sayfadaki tekdüzeli in de önüne geçmektedir.

21 1. Ünite - Haber Foto rafç l 13 Foto raf 1.7 Foto raf n sayfada hangi büyüklükte kullan laca na karar vermek bafll bafl na önem tafl r. Örneklenen foto raf çeflitli büyüklüklerde gösterilmifltir. Foto raf büyüdükçe, görünürlü ü ve etkisi de artmaktad r. Bu nedenle kullan - lacak foto raf n hangi büyüklükte kullan laca en az nerede kullan laca kadar önemlidir. Foto raf n hangi büyüklükte kullan ld haberin sayfadaki hiyerarflik yerini de belirler. Foto raf n büyümesi detaylar daha görünür k larken, küçülmesi detaylar n ortadan kalkmas na neden olur. Ancak foto raf n da teknolojisinden kaynaklanan yetersizlikleri vard r. Foto raf büyütülürken teknolojinin çizdi i s n rlar afl ld nda görüntü kalitesi bozulmaya bafllar (Harrower, 2002, s. 110). Renk ve karfl tl k düzeltmesi, genellikle foto raf n sayfada daha iyi görünmesini sa lamak için yap lan bir foto raf de erlendirme uygulamas d r. Detaylar n belirginleflmesine, istenmeyen detaylar n silikleflmesine yard mc olur. Bu uygulamalar haberin anlafl lmas na katk sa layan ancak teknik olarak yeterince iyi olmayan foto raflar n görsel kalitesinin daha iyi bir düzeye getirilmesini de sa lar (Hodgson, 1998, s. 57). Ters çevirme, bilgisayar teknolojisinin sa lad üstünlüklerden biridir. Sayfada kullan lacak foto raf n dikkati habere ve sayfaya yönlendirmesi istenir. Bu nedenle foto rafta yer alan nesnelerin ya da kiflilerin okurun dikkatini

22 14 Foto raf n Kullan m Alanlar Foto raf 1.8 Ters çevirme ifllemi yap ld nda foto raf n oda nda kalan kifli ya da nesnenin üzerindeki yaz sembol ya da benzer unsurlar n da ters dönmedi inden emin olunmal d r. Foto rafdaki örnek bu nedenle do ru bir örnektir. sayfan n d fl na yöneltmesini engellemek için ters çevirme ifllemi uygulan r. Bu uygulama sayfa tasar m nda hareket serbestli i sa layacakt r. Örne in sayfan n sa nda kullanaca n z bir haberin foto raf da okuru sa a yönlendiriyorsa okur dikkati sayfan n d fl na yönelecektir. Bu durumda ya foto raftan vazgeçilecek ya da haberin yeri de iflecektir. Ters çevirme ifllemi s ras nda foto raftaki yaz lar n ters olmad na kol saati, ceket cebindeki mendil gibi sol tarafta bulunmas gereken aksesuarlar n sa tarafa geçmedi inden emin olunmal d r (Giles ve Hodgson, 1990, s.88). Foto raf 1.9 Örnek foto rafta hem flark c hem de gitarist sa ellerini kullanmaktad r. Foto raf ters çevirdi inizde ikisi de solak olmufltur. Bu tür hatalar foto raf n okur üzerindeki gerçeklik ve inand r c l k etkisini ortadan kald r r. T rafllamak, bir foto raftaki kifli ya da nesnenin foto raf n bütününden kesilerek ayr lmas ifllemidir. Günümüz bilgisayar teknolojisi ile çok kolaylaflan bu uygulama ile habere konu edinilen kifli ya da nesne foto raftaki di er detaylardan ve fondan ar nd r larak sayfada kullan labilir. T rafllanm fl foto raflar tek bafl na kullan labilece i gibi baflka foto raflarla kolaj oluflturmak için, bilgi verici grafiklerde görsel malzeme olarak kullan labilir (Ryan ve O Donnell, 2001, s.287).

23 1. Ünite - Haber Foto rafç l 15 Foto raf 1.10 T rafllama eylemi; foto raf gereksiz detaylardan ar nd rma, etkiyi ve vurguyu art rma, oda belirginlefltirme yöntemlerinden biridir. Kolaj oluflturma, haberi anlafl l r k lmak aç s ndan yetersiz olan foto raflar n, baflka foto raflarla bir arada kullan larak yeni bir görsel malzeme oluflturulmas ifllemidir. Farkl foto raf ya da grafik malzemelerin bir araya getirilmesiyle oluflan bu yap ya kolaj denir (Giles ve Hodgson, 1990, s. 90). Foto raf 1.11 Kolaj, çok unsurlu haberlerin bir araya getirilmesine arac l k eden, tasar m kolaylaflt ran foto raf de erlendirme yöntemlerinden biridir.

24 16 Foto raf n Kullan m Alanlar Gazetesini açan okurun ilk yapt ifl ana bafll klara ve foto raflara göz atmakt r. Okur ilgisini çeken foto rafa bakarken do al olarak bak fl foto raf n altyaz s na kayar. Burada foto alt n n önemi, haberin unsurlar n vermesi ve okuru metni okumaya özendirmesidir. flte bu nedenlerle, gazetelerde, sadece foto raf anlatan foto alt yaz lar ndan vazgeçilip yerine ya da buna ek olarak foto raf flu veya bu flekilde habere ba layacak nitelikte k sa metinler kullan lmal d r (Gaillard, 1991, s.120). Gazete sayfalar nda yer alan her foto raf milyonlarca sözcü e bedel olsa bile bir alt yaz ya sahiptir. Haberle foto raf n ilgisini kurmak için foto alt na ihtiyaç vard r. Foto alt bazen olay, bazen görünen kiflileri anlat r, bazen de olay n perde arkas - na fl k tutar (Garcia, 1987, s.192). Böylece bafll klara, foto rafa ve foto alt na bakan okuyucu, sayfadaki haberlerin ne hakk nda oldu u konusunda bilgilenmifl olur. Foto raf 1.12 Foto raf n Yay na Katk s Foto raf kullanan bütün iletiflim araçlar ama özellikle de gazeteler bir tasar m unsuru olarak foto raf n sayfaya verece i katk ya ba ml d r. Foto raflar sayfaya göz atan okurun okuma karar na etki eden, ona yol gösteren unsurlard r. Foto raf okur için gazetenin odak noktas n iflaret eder (Garcia, 1987, s.186). Bir tasar m unsuru olarak foto raf n standart bir gazete sayfas n n neresinde, hangi büyüklükte, kaç puntoluk bir bafll kla birlikte, nas l bir haberle kullan laca- kurgusal bir karard r. Bu kararlar hem haberin hem de gazetenin okunurlu unu sa lamak için al n r. Bu kararlar n al nmas nda, kompozisyon, denge ve kalite faktörleri rol oynar (Gilles ve Hogson, 1990, s.75-76). Kompozisyon: Sayfada kullan lacak foto raf bak fl yakalayacak foto raf olmal d r. Bu nedenle foto raftaki insanlar n say s, gruplaflma biçimleri, foto raf içinde oluflan odaklar dikkatle seçilmelidir. Denge: Foto raf sayfada tek bafl na de ildir. Sayfadaki di er unsurlarla denge içinde olmal d r. Baflka bir ifadeyle sayfan n ihtiyaç duydu u büyüklükte olmal, sayfan n do ru yerinde olmal, foto raftaki insanlar n ya da di er canl lar n bak fllar okura, habere ya da sayfan n içine bakmal d r. Bak fllar okuru yönlendirir bu nedenle foto raftaki kiflinin bak fl sayfan n d fl na dönükse kullan lmamal d r. Kalite: Foto raftaki karfl tl k dengeli, renkleri gerçek olmal d r. Foto raflar karanl k olmamal mutlaka ayd nl k olmal d r. Özel bir amaç yoksa foto raf n nesnesi net olmal d r. Gazetelerde her sayfada bir manflet haber oldu u gibi bir de odak noktas n oluflturan foto raf vard r. Genellikle manflet haberin foto raf odak foto raf olsa da bu bir kural de ildir. Gazetelerin görsel kimli inin oluflumunda logo, kullan lan fontlar, punto büyüklükleri, hâkim renkler ve foto raflar önemli yer tutar. Olay foto raf ya da portre kullanma e ilimi, portrelerin t rafllanarak ya da yeniden çerçevelenerek verilmesi tercihleri, görsel kimli i oluflturma yöntemlerinin baz lar d r.

25 1. Ünite - Haber Foto rafç l 17 HABER FOTO RAFI N TEL Haber foto raf bazen metnin destekleyicisi, bazen de haberin kendisi olarak haber niteli i tafl yan olaylar n gazete sayfalar üzerinden okura iletilmesini sa layan bir iletiflim ortam d r. yi bir haber foto raf teknik aç dan yeterli, estetik aç dan tatmin edici olmal ve haber içeri ine katk yapmal d r. Haber foto raf n n teknik niteli i; foto raf n netli i, do ru pozlanm fl olmas, do ru fl kta çekilmifl olmas ve do ru ISO de erinin seçilmifl olmas yla ölçülür. Bir haber foto raf ; Do ru anda yakalanm flsa, Do ru görsel düzenleme yap lm flsa, Konuya uygun bir bak fl aç s yakalanm flsa, Renk ve karfl tl k dengesine dikkat edilmiflse, Konu foto raf karesinde do ru alan kapl yorsa, Do ru objektif tercihi yap labilmiflse, Foto rafç kendi stilini yaratabilmiflse estetik de er kazan r. Haber foto raf anlat mda canl l k yaratt, habere uygun oldu u ve anlam derinli i yaratt ölçüde içeri e katk yapar (Ar can, 2004, s.87-97). HABERC L KTE FOTO RAFA L fik N GÖREVLER Bir gazetenin yay na haz rlanmas ekip çal flmas n zorunlu k lar. Sokaktaki muhabirden yaz ifllerindeki editöre, matbaada çal flan dizgiciye kadar uzanan bu ekipte foto rafa iliflkin sorumluluklar; muhabirler, foto muhabirleri ve foto raf editörleri taraf ndan üstlenilir. Bu görev da l m nda foto muhabiri haberin merkezindeyken, foto raf editörü yaz ifllerinde görev yapar. Foto Muhabiri Günümüz habercili inde muhabir, haberi yapan kifli olarak çok yönlü ve donan ml bir uzmand r. Çok yönlü ve donan ml olmak yaln zca entelektüel birikimi kapsamaz ayr ca mesleki teknolojiyi de çok iyi kullanmay da içerir. Peflinden koflulan haberin niteli ine göre çal flma koflullar n n zaman zaman güçleflmesi muhabirin tek bafl na çal flmas n zorunlu k lar. Böylesi zor ortamlarda çal flan muhabirler sadece haber toplamakla kalmaz, haberini destekleyecek olan foto raf ya da video görüntüsünü de çeker. Günümüz gazetecili inde foto raf, haberin ve gazetenin okunurlu unu do rudan etkileyen bir etmendir. Bu nedenle gazetenin itici gücü olacak olaylar n haberlefltirilmesinde foto raf çekiminde uzmanlaflm fl mesleki kifliliklere gereksinim duyulur. Foto muhabiri ad verilen bu uzmanlar; gazete sayfalar na verdikleri katk - larla görsel kaliteyi, kimli i ve okunurlu u do rudan etkilerler. Foto muhabirleri sahip oldu u donan ma hâkim, olaylar anlama ve çözümleme becerisine sahip, estetik de erleri geliflmifl, görsel belle i güçlü, olay tek bir foto raf karesiyle anlatma ya da tek bir kareyle haber yaratma becerisine sahip habercilerdir.

26 18 Foto raf n Kullan m Alanlar Foto raf Editörü Foto raf editörü, bir yay nda kullan lmak üzere foto raf kaynaklar oluflturmak, foto muhabirini görevlendirmek, foto raf seçmek, foto raf yay na haz rlamak ve foto alt ile foto rafç adlar n n yay nda yer almas n sa lamakla yükümlü kiflidir (Ar - can, 2004, s. 80). Foto raf habere ve gazetenin kendisine de er katan farkl bir anlat m dili oldu- u için, ayn zamanda estetik ve teknik bir birikim gerektirdi i için bas l haber kurulufllar nda özel öneme sahip bir editörlük alan d r. Habercilik mesle inde çal flan foto raf editörleri hem habercili e hem de foto rafç l a karfl birikim sahibi olmas gereken kiflilerdir. Foto raf editörleri okuyucuyu foto rafla bilgilendirirken, foto raf n yay na sa lad görsel katk n n fark nda olmal ve yay n n daha etkili ve görsel aç dan daha çekici hale gelmesine katk vermelidir (Ar can, 2004, s.74-78).

27 1. Ünite - Haber Foto rafç l 19 Özet A MAÇ 1 A MAÇ 2 Bas nda foto raf kullan m n n tarihsel geliflimini betimlemek. Haberin okur gözünde gerçekle olan iliflkisini güçlendiren foto raf, belirli bir zaman diliminde gerçekleflen olay n belli bir an n yans tma kapasitesine sahip bir iletiflim ortam d r. Ço alt labilir olmas nedeniyle dolafl m da kolay olan foto raf görsel bilginin kal c l n art r rken ona bir belge niteli i de kazand rmaktad r. New York Modern Sanatlar Müzesi Foto raf Bölümünün yöneticili- ini de yapm fl olan John Szarkowski nin The Photgraphers Eye isimli sergi katalogunda yer alan tan mlamaya göre foto raf n befl özelli i bulunmaktad r. Bunlar, nesnenin kendisi, detay, çerçeve, zaman ve farkl bak fl aç s d r. Haber ve foto raf iliflkisini ay rtetmek. Görsel malzemenin kullan lmas iste ini ortaya ç karan geliflmeler ticaretin geliflmesiyle, ilk kez 1850 y l nda Swedish Nightangale isimli bir gazetede reklam yay mlanmas yla ortaya ç km flt r de ilk resimlemeli günlük gazete New York ta yay nlanmaya bafllam flt r. Foto raf arac - l yla olaylar n anlat m olarak tan mlayabilece- imiz bas n foto rafç l tarihi y llar nda Osmanl ve Rus mparatorluklar aras nda geçen K r m Savafl n n görüntülenmesi ile bafllar. Roger Fenton ve Carol Szathmari, savafl ve savafla kat lan askerleri görüntülemek için K - r m a gitmifltir. A MAÇ 4 Habercilik mesle inde foto rafa iliflkin mesleki rolleri tan mlamak. Haber foto raf, bazen metnin destekleyicisi bazen de haberin ta kendisi olarak haber niteli i tafl yan olaylar n gazete sayfalar üzerinden okura iletilmesini sa layan bir iletiflim ortam d r. yi bir haber foto raf ; teknik aç dan yeterli, estetik aç dan tatmin edici olmal ve haber içeri ine katk yapmal d r. Bir gazetenin yay na haz rlanmas ekip çal flmas - n zorunlu k lar. Sokaktaki muhabirden yaz ifllerindeki editöre, matbaada çal flan dizgiciye kadar uzanan bu ekipte foto rafa iliflkin sorumluluklar muhabirler, foto muhabirler ve foto raf editörleri taraf ndan üstlenilir. Bu görev da l m nda foto muhabiri haberin merkezindeyken, foto raf editörü yaz ifllerinde görev yapar. A MAÇ 3 Foto raf n bas l ortamlardaki kullan m alanlar n aç klamak. Yaz l bas nda kullan lan görsel malzemeler haberin tamamlay c s d r. Foto raf ve di er grafik unsurlardan oluflan görsel malzemeler yay na estetik de er katar, görsel kimli in oluflumuna arac l k eder. Haber ise kullan lan foto raf ile gerçekli ini ve güvenirli ini art r rken bilgi verici grafiklerle anlafl l rl k kazan r.

28 20 Foto raf n Kullan m Alanlar Kendimizi S nayal m 1. Afla dakilerden hangisi John Szarkowski nin The Photographers Eye isimli sergi katalogunda yer alan foto raf n befl özelli inden biri de ildir? a. Detay b. Çerçeve c. Zaman d. Farkl bak fl aç s e. Filmin ISO de eri 2. lk gri tonlamal foto raf bask s hangi gazetede yay nlanm flt r? a. The Daily Graphic b. New York Times c. Daily News d. Boston Globe e. The Illustrated London News 3. Afla dakilerden hangisi Tom Eng taraf ndan belirlenen foto raf n tercih edilme nedenlerinden biri de- ildir? a. Hareketlilik b. Yak nl k c. Sessizlik d. Güvenilirlik e. Ahenk 4. Afla dakilerden hangisi haber foto raf seçiminde dikkate al nan özelliklerden biri de ildir? a. Estetik aç dan yeterli olmas b. Teknik aç dan yeterli olmas c. Haberin içeri ine katk yapmas d. Sayfaya katk yapmas e. Ayd nl k olmas 5. Afla dakilerden hangisi foto raf de erlendirme yöntemlerinden biri olan çerçeveyi yeniden ayarlama yönteminin, editöre foto raf seçiminde sa lad avantajlardan biri de ildir? a. Foto raftaki odak noktas n n belirginlefltirmesi b. Gereksiz detaylardan kurtulunmas c. Foto raf n netli inin art r lmas d. Foto raftaki oda n büyütülebilmesi e. Foto raf n habere yapaca katk n n art r lmas 6. Afla daki foto raf de erlendirme yöntemlerinden hangisinde birden çok foto raf kullan l r? a. T rafllama b. Kolaj oluflturma c. Ters çevirme d. Renk ve karfl tl k düzeltmesi e. Çerçevelemek 7. Bir tasar m unsuru olarak foto raf n sayfada yer almas n belirleyen faktörler afla dakilerden hangisinde birlikte ve do ru olarak verilmifltir? a. Haber, çerçeve, netlik b. Ifl k, karfl tl k, kalite c. Denge, çerçeve, parlakl k d. Kompozisyon, denge, kalite e. Kompozisyon, denge, çerçeve 8. Afla dakilerden hangisi haber foto raf n n teknik niteliklerinden biri de ildir? a. Foto raf n netli i b. Do ru pozlanm fl olmas c. Do ru fl kta çekilmifl olmas d. Do ru ISO de erinin seçilmifl olmas e. Fazla aksesuar kullan lm fl olmas 9. Afla dakilerden hangisi haber foto raf n n estetik de erini belirlemez? a. Foto raf n netli i b. Do ru an n yakalanmas c. Renk ve karfl tl k de erlerine dikkat edilmesi d. Konunun karede kaplad alan e. Do ru objektif tercihi 10. Afla dakilerden hangisi habercilik mesle inde foto raf seçiminden sorumludur? a. Muhabir b. Foto raf editörü c. Dizgici d. Yaz iflleri müdürü e. Foto muhabir

29 1. Ünite - Haber Foto rafç l 21 Okuma Parças Foto raf Editörlü ü Kavram Melih Zafer Ar can. Bas nda foto raf editörlü ü kavram anlam olarak tam yerine oturmam fl bir kavramd r. Foto raf editörü, bir yay nda kullan lacak foto raflar, yay na haz rlayan kiflidir. Ancak bu unvan tafl yan kiflinin, hangi foto raflar n yay nda kullan laca konusundaki son sözü söylemesi zorunlu de ildir. Foto raflar n yay na haz rlanmas konusundaki en önemli ifllem, do- al olarak foto raflar n seçimidir. Baz yay n kurulufllar nda, foto raf seçim ifllemi foto raf editörüne b rak l rken, baz lar nda yay n yönetmeni, ya da di er yöneticiler foto raf editörünün seçimine kar flabilmektedir ya da do rudan kendileri yay nlanacak foto raf seçmek isteyebilmektedir. Bu durum, yay n kuruluflunun iç organizasyonuyla ilintilidir. Hatta her yay n kuruluflunda unvan olarak foto raf editörü bile bulunmamaktad r. Foto raf flefi, bafl foto rafç, foto raf sorumlusu gibi unvanlar foto raf editörlü ü kavram n n yerine kullan lmaktad r. Editörler yay n kurulufllar n n eflik bekçileri, gündem belirleyicileridir. Muhabir gazetenin d fl gözlem mekanizmas, gözleri ve kulaklar d r, editör ise okuyucuya neyin, nas l iletilip, neyin iletilmeyece ine karar veren eflik bekçisidir. Muhabirlerden ve di er haber kaynaklar ndan toplanan haberler, editörler taraf ndan okur kitlesinin ilgisi ve yay n kuruluflunun politikas do rultusunda önem s ras na konulmaktad r. Böylece, her gün baz haberler gazete sayfalar nda çeflitli boyutlarda yer al rken, baz haberler de, gazete sayfas na bas lamaz. Editörler toplanan haberleri, nitelikleri ve önemleri do rultusunda de erlendiren kiflilerdir. Ancak, herhangi bir haber ya da foto raf gazete sayfas na bas ld nda, üzerinde sadece muhabirin ad yaz lmaktad r. Editörler yay n organlar n n gizli kahramanlar d r. Her muhabirin haberi ya da foto raf kendi ismiyle yay nlan rken, birçok editörün ad yay n organlar nda yer almamaktad r. Bir baflka deyiflle, editörler haberin ve muhabirin hak etti i de eri almas n sa lamaya çal fl rken, kendileri geri planda kalmaktad rlar. Dallas Times Herald dan Kenn Finkel bir atölye çal flmas nda, editörlerin görevlerini flöyle özetlemifltir: Editör gazetenin ve yazar n vicdan d r. Haberin gazete standartlar na uygunlu unu kontrol etmeli ve önüne gelen her habere yard m etmelidir. Editör de ifliklik yapmadan önce, yazar n neyi anlatmak istedi ini kavrayabilmek için, haberi bafltan sonuna kadar okumal d r. Haberi okuyucuya daha rahat okutturabilmek için, kelimeler ç karabilir, dil yap s n düzeltebilir, cümle ak fl n yumuflatabilir. Editör, haberde bütün sorulara cevap verildi inden emin olmal d r. E er verilmemiflse, kendi ya da yazarla birlikte bunu sa lamal d r. Haberin tarafs z oldu undan, habere konu olan taraflara söz hakk verildi inden emin olmal d r. Editörün iyi bir yazar olmas gerekmemektedir, ama iyi yaz dan anlamas gerekir. yi bir editörün dili sevmesi gerekir. yi bir yaz - y dinleyerek, sesinden kurgulamas gerekir. Editörler, bir yay n kuruluflunda muhabirler ile okuyucu aras nda bir köprü oluflturmaktad r. Hatta yeni muhabirler için bir e itici görevi üstlenmektedirler. Editör, muhabirin yazd bir haberin kontrolünün yap lmas, düzeltilmesi ve en iyi flekilde okuyucuya sunulmas n sa lamaktad r. Haber editörleri ve foto raf editörleri asl nda çok benzer ifller yapmaktad rlar. Haber editörlerinin, haber konusunda gerçeklefltirdi i çabay, foto raf editörleri de foto raf için gerçeklefltirmektedirler.

FOTO RAFIN KULLANIM ALANLARI

FOTO RAFIN KULLANIM ALANLARI T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2264 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1261 FOTO RAFIN KULLANIM ALANLARI Yazarlar Yrd.Doç.Dr. Haluk B RSEN (Ünite 1) Arfl.Gör. Gülbin ÖZDAMAR AKARÇAY (Ünite 2, 5) Coflkun

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme

2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme 2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme Proje bütçesi haz rlarken dikkat edilmesi gereken üç aflama vard r. Bu aflamalar flunlard r: Kaynak belirleme ve bütçe tasla n n haz rlanmas Piyasa araflt

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas 1 Prof. Dr. Yunus Kishal Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi Tekdüzen Hesap Sistemi ve Çözümlü Muhasebe Problemleri 4. Bas Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Tebli leri

Detaylı

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman Ö RETMEN ÖZ DE ERLEND RME FORMU K fi L K ÖZELL KLER flimi seviyorum. Sab rl y m. Uyumluyum. fl birli ine aç m. Güler yüzlüyüm. yi bir gözlemciyim. yi bir planlamac y m. Çocuklara, ailelere, meslektafllar

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler

ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler Metin TUNÇ Seçici Olun ISI' n editoryal çal flanlar her y l yaklafl k olarak 2,000 dergiyi de erlendirmeye tabi tutmaktad r. Fakat de erlendirilen

Detaylı

Baflkanl n, Merkez : Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt rma Kurumu Baflkanl na ba l Marmara Araflt rma Merkezi ni (MAM),

Baflkanl n, Merkez : Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt rma Kurumu Baflkanl na ba l Marmara Araflt rma Merkezi ni (MAM), TÜRK YE B L MSEL VE TEKN K ARAfiTIRMA KURUMU YAYIN YÖNETMEL (*) B R NC BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tan mlar Amaç ve Kapsam Madde 1. Bu Yönetmelik ile; Baflkanl k, Merkez ve Enstitülere ait tüm yay nlar

Detaylı

ULAfiTIRMA S STEMLER

ULAfiTIRMA S STEMLER T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2505 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1476 ULAfiTIRMA S STEMLER Yazarlar Yrd.Doç.Dr. Ergün KAYA (Ünite 1) Ö r.gör. Erkin KARADAYI (Ünite 2) Yrd.Doç.Dr. Meserret NALÇAKAN

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8

Detaylı

NTERNET ÇA I D NAM KLER

NTERNET ÇA I D NAM KLER Mustafa Emre C VELEK NTERNET ÇA I D NAM KLER www.internetdinamikleri.com STANBUL-2009 Yay n No : 2148 letiflim Dizisi : 55 1. Bas m - stanbul - Haziran 2009 ISBN 978-605 - 377-066 - 4 Copyright Bu kitab

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

AÇIKLAMALAR VE UYGULAMALAR

AÇIKLAMALAR VE UYGULAMALAR SEÇ LM fi TÜRK YE F NANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI AÇIKLAMALAR VE UYGULAMALAR Prof. Dr. Cemal B fi (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Yakup SELV ( stanbul Üniversitesi) Doç. Dr. Fatih YILMAZ ( stanbul Üniversitesi)

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

GRAFİK TASARIMCISI TANIM

GRAFİK TASARIMCISI TANIM TANIM Bir mesajı görsel yolla belirli bir hedef kitleye ulaştırmak amacıyla logo, afiş, büyük boy sokak afişi yani billboard, basın ilanı, ambalaj, kitap, dergi, tanıtım filmleri, çizgi film gibi iletişim

Detaylı

Etkili letiflim. Mesaj n bafll takip eden metine göre çok daha fazla okunuyor.

Etkili letiflim. Mesaj n bafll takip eden metine göre çok daha fazla okunuyor. Etkili letiflim Mesaj n bafll takip eden metine göre çok daha fazla okunuyor. Resim ve bafll n iki görevi vard r: Okuyucuyu durdurmak ve mesaj n gerisini okutmak. Reklam n z n amac ürünü satmak de il vermek

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARISTO 88 ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE 1. KONU 213 say l Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 142, 143,

Detaylı

Ders 13: DO RULAMA KAYNAKLARI

Ders 13: DO RULAMA KAYNAKLARI Do rulama kaynaklar nedir? Do rulama kaynaklar, göstergelerde belirtilen bilginin bulunabilece i kayna a iflaret eder. Bu bilgi kaynaklar ayn zamanda projenin belgelenmesinin bir parças n oluflturur. Göstergede

Detaylı

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER 1. Patates ve sütün miktar nas l ölçülür? 2. Pinpon topu ile golf topu hemen hemen ayn büyüklüktedir. Her iki topu tartt n zda bulaca n z sonucun ayn olmas n bekler misiniz?

Detaylı

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN SAYILAR Kümeler 6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN 1. Bir kümeyi modelleri ile belirler, farkl temsil biçimleri ile gösterir. Belirli bir kümeyi temsil ederken afla da belirtilen bafll

Detaylı

Prof. Dr. Neslihan OKAKIN

Prof. Dr. Neslihan OKAKIN I Prof. Dr. Neslihan OKAKIN Marmara Üniversitesi..B.F. Çal flma Ekonomisi ve Endüstri liflkileri Bölümü Yönetim ve Çal flma Psikolojisi Anabilim Dal Ç a l fl m a Y a fl a m n d a nsan Kaynaklar Yönetimi

Detaylı

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam

Detaylı

: TRE Investment-TRE II Proje Tarihi : 01.2005-06.2005 nflaat Tarihi : 06.2005-12.2006 Ana Strüktür. : Betonarme Karkas Ana fllev

: TRE Investment-TRE II Proje Tarihi : 01.2005-06.2005 nflaat Tarihi : 06.2005-12.2006 Ana Strüktür. : Betonarme Karkas Ana fllev EGEM MARLIK 00/ - 0 Yap Tan t m Genel görünüm O live Park Evleri Mimari Tasar m : M art D Mimarl k, Metin K l ç Mimari Proje ve Uygulama Ekibi: Özgür Dinçer, Gökhan Yadel, Okan Taflk ran, brahim Deniz,

Detaylı

T bbi Makale Yaz m Kurallar

T bbi Makale Yaz m Kurallar .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE

Detaylı

GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl)

GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl) I Dr. Leyla ÇAKICI GERÇEK Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Alapl MYO Ö retim Üyesi GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl) II Yay n No : 2323 Hukuk Dizisi : 1151 1. Bas - Eylül 2007 - STANBUL 2. Bas - Ekim

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme 1.0. Girifl 1.1. Bu K lavuz Notunun amac ; Uluslararas De erleme Standartlar Komitesine (UDSK) üye tüm ülkelerde,

Detaylı

kitap Bireysel fl Hukuku fl Hukuku (Genel Esaslar-Bireysel fl Hukuku)

kitap Bireysel fl Hukuku fl Hukuku (Genel Esaslar-Bireysel fl Hukuku) kitap Bireysel fl Hukuku Prof. Dr. Öner Eyrenci, Porf. Dr. Savafl Taflkent ve Prof. Dr. Devrim Ulucan n birlikte haz rlad klar Bireysel fl Hukuku isimli kitab n ikinci bas s fiubat ay nda Legal Yay nevi

Detaylı

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R?

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R? HAKEMS Z YAZILAR MAL PART T ME ÇALIfiMALARDA DENEME SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R? I. Girifl: Erol GÜNER * Sürekli bir ifl sözleflmesi ile ifle giren iflçi, ifli, iflvereni ve iflyerindeki iflçileri tan

Detaylı

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI İÇM 401-402 PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI İÇM 401-402 PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI İÇM 401-402 PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ KONU: GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ TASARIM STÜDYOSU YER: ESKİ BAHÇE KAFE YERLEŞKESİ /KAMPÜS 1.

Detaylı

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar Kazand ran Güç Mercedes-Benz orijinal ya lar arac n z üreten uzmanlar taraf ndan, gelifltirilmifltir. Mercedes-Benz in dilinden en iyi Mercedes-Benz

Detaylı

filetme 1 ÜN TE III filetme YÖNET M I. flletme fllevleri a. Yönetim b. Üretim c. Pazarlama ç. Muhasebe d. Finansman e.

filetme 1 ÜN TE III filetme YÖNET M I. flletme fllevleri a. Yönetim b. Üretim c. Pazarlama ç. Muhasebe d. Finansman e. ÜN TE III I. flletme fllevleri a. Yönetim b. Üretim c. Pazarlama ç. Muhasebe d. Finansman e. Personel Yönetimi filetme YÖNET M BU BÖLÜMÜN AMAÇLARI Bu üniteye çal flt n zda; BU ÜN TEYE NEDEN ÇALIfiMALIYIZ?

Detaylı

içinde seçilen noktan n birinci koordinat birincinin geldi i saati, ikinci koordinat ysa

içinde seçilen noktan n birinci koordinat birincinin geldi i saati, ikinci koordinat ysa Tuhaf Bir Buluflma O las l k kuram ilkokullarda bile okutulabilecek kerte basit ve zevklidir. ABD de kimi okullarda 9 yafl ndaki çocuklara bile okutuluyor olas l k kuram. Basit olas l k kuram n anlamak

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL DERGİLER YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL DERGİLER YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Senato: 2 Mart 2016 2016/06-6 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL DERGİLER YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve Kapsam MADDE 1- Bu Yönergenin amacı, Kahramanmaraş

Detaylı

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ?

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? Yahya ARIKAN* Günümüzde; finansal anlamda ülkeleraras s n r n ortadan kalkmas, teknolojinin geliflimi ve bilgi toplumunun s n rs z imkânlar ile zaman ve mekân

Detaylı

4. Ünite Ö retmen K lavuz Kitab

4. Ünite Ö retmen K lavuz Kitab . Ünite Ö retmen K lavuz Kitab S n f: 1 : Matematik Ünite Numaras : 1 Ünite Süresi: ders saati / GEOMETR Örüntü ve Süslemeler Örüntü ve Süslemeler EK M EYLÜL Do al Do al 1. Bir örüntüdeki iliflkiyi belirler..

Detaylı

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl 220 ÇEfi TL ADLARLA ÖDENEN C RO PR MLER N N VERG SEL BOYUTLARI Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl Primi,Has lat Primi, Y l Sonu skontosu)

Detaylı

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. çindekiler

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

FOTOĞRAFÇILIK HAKKINDA KISA NOTLAR

FOTOĞRAFÇILIK HAKKINDA KISA NOTLAR FOTOĞRAFÇILIK HAKKINDA KISA NOTLAR Fotoğraf çekimi esnasında farklı üç temel faktör fotoğrafın oluşumunu sağlar. Bunlar ISO ( ASA- DIN ) / DİYAFRAM -ENSTANTANE ( Shutter Obtüratör Perde ) olarak adlandırılır.

Detaylı

Tema Sonu De erlendirme. erlendirme. A.3.1, B.3.13, B.3.31, C.3.5 kazan mlar. Temiz yaz lmam fl yaz l belgeler, 11 ders saati EL ELE, HEP B RL KTE

Tema Sonu De erlendirme. erlendirme. A.3.1, B.3.13, B.3.31, C.3.5 kazan mlar. Temiz yaz lmam fl yaz l belgeler, 11 ders saati EL ELE, HEP B RL KTE Ü N T E L E N D R L M fi Y I L L I K P L A N ARAÇ GEREÇLER, YÖNTEM VE Temiz yaz lmam fl yaz l belgeler, proje ve performans formlar, resim kâ - d, boya, sözlük, yaz m k lavuzu Gözlem ve inceleme, tart

Detaylı

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri United Technologies Corporation Tedarikçilerden fl Hediyeleri Girifl UTC, malzeme ve hizmetleri bunlar n de erine bakarak sat n al r ve bu süreç içinde hem en iyi de er sa layan fiyat, hem de tedarikçilerle

Detaylı

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet

Detaylı

Seramik nedir? alfabesi 6

Seramik nedir? alfabesi 6 Seramik in alfabesi 6 Seramik nedir? Seramik, en basit tarifiyle, çok yüksek s cakl kta piflirilmifl toprak demektir. Serami in tarihi, uygarl k tarihi kadar eskidir. lk serami in Milattan Önce 6000 y

Detaylı

L K Ö R E T M. temel1 kaynak MUTLU. Matematik Türkçe Hayat Bilgisi

L K Ö R E T M. temel1 kaynak MUTLU. Matematik Türkçe Hayat Bilgisi temel1 kaynak MUTLU Matematik Türkçe Hayat Bilgisi L K Ö R E T M Muhsin ÇET N Ayfle ÇET N Kitab n Ad : Temel Kaynak Kitab 1 Yazar : Muhsin ÇET N - Ayfle ÇET N Her hakk sakl d r. Mutlu Yay nc l k a aittir.

Detaylı

RAN SLÂM CUMHUR YET ANKARA KÜLTÜR MÜSTEfiARLI I WEB S TES H ZMETE AÇILDI www.irankulturevi.com

RAN SLÂM CUMHUR YET ANKARA KÜLTÜR MÜSTEfiARLI I WEB S TES H ZMETE AÇILDI www.irankulturevi.com NTERNET S TES TANITIMI RAN SLÂM CUMHUR YET ANKARA KÜLTÜR MÜSTEfiARLI I WEB S TES H ZMETE AÇILDI www.irankulturevi.com ran slâm nk lâb n n 25. y ldönümü münasebetiyle hizmete aç lan ran slâm Cumhuriyeti

Detaylı

Yol (km) a) 50 cm 2 m b) 140 km 1040 m c) 8000 m 8 km

Yol (km) a) 50 cm 2 m b) 140 km 1040 m c) 8000 m 8 km .2 Uzunluklar Ölçme Kilometre 1. Grafik: Servis Arac n n Ald Yollar 1. Yandaki grafik, okul servis arac n n bir hafta boyunca ald yolu (km) göstermektedir. Grafi e göre afla daki sorular cevaplay n z.

Detaylı

Yay n No : 1610 Hukuk Dizisi : Bas - Ekim 2005

Yay n No : 1610 Hukuk Dizisi : Bas - Ekim 2005 I B&M Prof. Dr. Erdener YURTCAN KABAHATLER KANUNU VE YORUMU stanbul 2005 Yay n No : 1610 Hukuk Dizisi : 718 1. Bas - Ekim 2005 ISBN 975-295 - 494-4 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n

Detaylı

Matematikte sonsuz bir s fatt r, bir ad de ildir. Nas l sonlu bir s fatsa, matematikte kullan lan sonsuz da bir s fatt r. Sonsuz, sonlunun karfl t d

Matematikte sonsuz bir s fatt r, bir ad de ildir. Nas l sonlu bir s fatsa, matematikte kullan lan sonsuz da bir s fatt r. Sonsuz, sonlunun karfl t d Matematik ve Sonsuz G erek konuflma vermeye gitti im okullarda, gerek bana gelen okur mektuplar nda, ö renci ve ö retmenlerin matematikteki sonsuzluk kavram n pek iyi bilmediklerini gözlemledim. Örne in,

Detaylı

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÜÇ BOYUTLU GRAFİK ANİMASYON (3DS MAX) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÜÇ BOYUTLU GRAFİK ANİMASYON (3DS MAX) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÜÇ BOYUTLU GRAFİK ANİMASYON (3DS MAX) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) 2015 ANKARA ÖN SÖZ Günümüzde mesleklerin değişim

Detaylı

Sermaye Piyasas nda Uluslararas De erleme Standartlar Hakk nda Tebli (Seri :VIII, No:45)

Sermaye Piyasas nda Uluslararas De erleme Standartlar Hakk nda Tebli (Seri :VIII, No:45) SMMMO MEVZUAT SER S 5 Sermaye Piyasas nda Uluslararas De erleme Standartlar Hakk nda Tebli (Seri :VIII, No:45) Dr. A. Bumin DO RUSÖZ Marmara Üniversitesi Mali Hukuk Ö retim Üyesi stanbul, Nisan 2006 1

Detaylı

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i I DR. NA L YILMAZ HEMfiEHR K ML Kastamonulular Örne i II Yay n No : 2039 Sosyoloji : 1 1. Bas - Ekim 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-936 - 1 Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m

Detaylı

Ö ÜN YAYINLARI. ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

Ö ÜN YAYINLARI. ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN 009-010 Ö ÜN YINLARI 1. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN EK M 05 EK M - 09 EK M EYLÜL - EK M 8 EYLÜL - 0 EK M 1 1. Rakamlar okur ve yazar. [!] Rakamlar n yaz l fl yönlerine dikkat ettirilir.

Detaylı

Yeniflemeyen Zarlar B:

Yeniflemeyen Zarlar B: Yeniflemeyen Zarlar Ahmet, Belgün den daha uzun boyluysa, Belgün de Cemal den daha uzun boyluysa, Ahmet, Cemal den daha uzun boyludur, önermesi hiç kuflkusuz do rudur. Çünkü A > B ve B > C eflitsizliklerinden,

Detaylı

FİKİR MÜLKİYETİ HUKUKU

FİKİR MÜLKİYETİ HUKUKU I Av. Dilek KARAKUZU BAYTAN FİKİR MÜLKİYETİ HUKUKU KAVRAMLAR Fikir Hakları ve Sınai (Alanda) Haklara İlişkin Kavramlar Bilgisayar Kavramları Hukuk Yolları Uluslararası Sözleşmeler Fikir Mülkiyeti Kuruluşları

Detaylı

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ YAYIN YÖNERGESİ

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ YAYIN YÖNERGESİ GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ YAYIN YÖNERGESİ Amaç ve Kapsam Madde 1. Bu yönerge, 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu na göre Üniversiteler Yayın Yönetmeliği ve Üniversitelerde Ders Aracı Olarak Kullanılan Kitaplar,

Detaylı

6 MADDE VE ÖZELL KLER

6 MADDE VE ÖZELL KLER 6 MADDE VE ÖZELL KLER TERMOD NAM K MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER MODEL SORU 2 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER 1. Birbirine temasdaki iki cisimden s cakl büyük olan s verir, küçük olan s al r. ki cisim bir

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI

Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Orman Endüstri Makinaları ve İşletme Anabilim Dalı 1. Proje Konusunun

Detaylı

Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad

Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad OTOPS Cengiz Özak nc 1965 ten Günümüze DÜNYA DA VE TÜRK YE DE LK KEZ! İngiliz Devlet Arşivlerinden Gizli Belgelerle Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad Türkiye ye yöneltilen suçlama; özetle

Detaylı

En az enerji harcama yasas do an n en bilinen yasalar ndan

En az enerji harcama yasas do an n en bilinen yasalar ndan Gizli Duvarlar En az enerji harcama yasas do an n en bilinen yasalar ndan biridir. Örne in, A noktas ndan yay lan fl k B noktas na gitmek için sonsuz tane yol aras ndan en az enerji harcayarak gidece i

Detaylı

Ders 10: BEKLENEN ETK LER (SONUÇLAR/ÇIKTILAR)

Ders 10: BEKLENEN ETK LER (SONUÇLAR/ÇIKTILAR) Ders 10: BEKLENEN ETK LER (SONUÇLAR/ÇIKTILAR) Beklenen etkiler nedir? Proje yaparak bir amaca ulaflmak isteriz. Bu amaca ise, proje süresince yapaca m z faaliyetlerle yarataca m z etkiler, ürünler ve hizmetlerle

Detaylı

Marmara Üniversitesi..B.F. Ticaret Hukuku Ana Bilim Dal Baflkan

Marmara Üniversitesi..B.F. Ticaret Hukuku Ana Bilim Dal Baflkan Prof. Dr. Ayfle Nur BERZEK Marmara Üniversitesi..B.F. Ticaret Hukuku Ana Bilim Dal Baflkan F KR VE SINAÎ HUKUK MEVZUAT I - Kanunlar - Kanun Hükmünde Kararnameler - Yönetmelikler - Tüzükler - Uluslararas

Detaylı

performansi_olcmek 8/25/10 4:36 PM Page 1 Performans Ölçmek

performansi_olcmek 8/25/10 4:36 PM Page 1 Performans Ölçmek Performans Ölçmek Cep Yönderi Dizisi Cep Yönderi Dizisi yöneticilerin ifl yaflam nda her gün karfl laflt klar en yayg n meydan okumalara ivedi çözümler öneriyor. Dizi içinde yer alan her kitapta, güçlü

Detaylı

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9 Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi 1.0 Girifl 1.1 ndirgenmifl nakit ak fl ( NA)

Detaylı

Belediyelerde e-arfliv Uygulamalar ile Dijitallefltirme Çal flmalar nda zlenmesi Gereken Yol Haritas

Belediyelerde e-arfliv Uygulamalar ile Dijitallefltirme Çal flmalar nda zlenmesi Gereken Yol Haritas Belediyelerde e-arfliv Uygulamalar ile Dijitallefltirme Çal flmalar nda zlenmesi Gereken Yol Haritas Uzman Zeynep Akdo an Ankara Üniversitesi, Türkiye, zsen@ankara.edu.tr, Prof. Dr. Fahrettin Özdemirci

Detaylı

Yay n No : 2351 letiflim Dizisi : Bask Aral k 2010 STANBUL

Yay n No : 2351 letiflim Dizisi : Bask Aral k 2010 STANBUL (FELSEFE, HUKUK, ÇALIfiMA EKONOM S, KENTLEfiME VE ÇEVRE, MAL YE) D S PL NLERARASI YAKLAfiIMLA NSAN HAKLARI ED TÖR: SELDA ÇA LAR Yay n No : 2351 letiflim Dizisi : 1162 1. Bask Aral k 2010 STANBUL ISBN 978-605

Detaylı

Osmancık İsmail Karataş Sağlık Meslek Lisesi

Osmancık İsmail Karataş Sağlık Meslek Lisesi Ünite Planı Öğretmenin Adı, Soyadı Okulunun Adı Okulunun Bulunduğu Mahalle Okulun Bulunduğu İl Emine ÇELİKCİ Osmancık İsmail Karataş Sağlık Meslek Lisesi Koyunbaba mahallesi ÇORUM Ünit Bilgisi Ünite Başlığı

Detaylı

SOSYAL GÜVENL K REHBER. SSK BAfiKANLI I

SOSYAL GÜVENL K REHBER. SSK BAfiKANLI I SOSYAL GÜVENL K REHBER Resul KURT SSK BAfiKANLI I Sigorta Müfettifli Hüseyin FIRAT SMMM SMMMO Baflkan Yard mc s MAYIS 2005 1 Yönetim Merkezi ve Yaz flma Adresi: SMMMO Kurtulufl Caddesi No: 152 Kurtulufl

Detaylı

Olas l k hesaplar na günlük yaflam m zda s k s k gereksiniriz.

Olas l k hesaplar na günlük yaflam m zda s k s k gereksiniriz. Olas l k Hesaplar (I) Olas l k hesaplar na günlük yaflam m zda s k s k gereksiniriz. Örne in tavla ya da kâ t oyunlar oynarken. ki kap ya üstüste birkaç kez gele atmayan tavlac görmedim hiç. fianss zl

Detaylı

Beynimizi Nas l De ifltiriyor? Çeviri: DEN Z BENER

Beynimizi Nas l De ifltiriyor? Çeviri: DEN Z BENER Beynimizi Nas l De ifltiriyor? Çeviri: DEN Z BENER nternet, her fleyi de ifltirdi Hat rlamak ve zihnimizi kullanmak konusunda, geleneksel yöntemlerimizden h zla uzaklafl yoruz. Be endi imiz bir yeme in tarifini,

Detaylı

MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT

MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT I MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT HARUN HAKAN BAŞ Ankara 2009 II Yay n No : 2195 Hukuk Dizisi : 1031 1. Bas Eylül 2009 - STANBUL ISBN 978-605 - 377-113 - 5 Copyright Bu kitab n

Detaylı

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 )

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) Kadir ÖZDEM R* 1-G R fi 3628 say l Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rüflvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun, Mal Bildiriminde Bulunacaklar bafll

Detaylı

Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor?

Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Doç.Dr. Nilgün GÖRER TAMER (Şehir Plancısı) Her fakülte içerdiği bölümlerin bilim alanına bağlı olarak farklılaşan öznel

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Nurullah UÇKUN YATIRIMLARDA STRATEJ K KARAR VERME SÜREC

Yrd. Doç. Dr. Nurullah UÇKUN YATIRIMLARDA STRATEJ K KARAR VERME SÜREC Yrd. Doç. Dr. Nurullah UÇKUN YATIRIMLARDA STRATEJ K KARAR VERME SÜREC STANBUL-2010 Yay n No : 2332 flletme-ekonomi Dizisi : 386 1. Bas m - Mart 2009 2. Bas m - Nisan 2010 ISBN 978-605 - 377-253 - 8 Copyright

Detaylı

BA IMSIZ DENET M ULUSLARARASI DENET M STANDARTLARI KAPSAMINDA

BA IMSIZ DENET M ULUSLARARASI DENET M STANDARTLARI KAPSAMINDA ULUSLARARASI DENET M STANDARTLARI KAPSAMINDA BA IMSIZ DENET M Doç.Dr. Lerzan KAVUT stanbul Üniversitesi flletme Fakültesi Doç.Dr. Oktay TAfi stanbul Teknik Üniversitesi flletme Fakültesi Dr. Tuba fiavli

Detaylı

I Derleyen: Yrd. Doç. Dr. GÜLBU EROL MEDYA ÜZER NE ÇALIfiMALAR

I Derleyen: Yrd. Doç. Dr. GÜLBU EROL MEDYA ÜZER NE ÇALIfiMALAR I Derleyen: Yrd. Doç. Dr. GÜLBU EROL MEDYA ÜZER NE ÇALIfiMALAR II Yay n No : 1730 letiflim Dizisi : 29 1. Bas fiubat 2007 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-624 - 7 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye

Detaylı

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen

Detaylı

KOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER

KOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER KOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER Merdan ÇALIfiKAN* I. G R fi 1163 say l Kooperatifler Kanunu na göre kooperatiflerin zaruri 3 organ bulunmaktad r. Bunlardan en yetkili

Detaylı

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL D ü n y a Ü n i v e r s i t e l e r S e r v i s i Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL BAfiLANGIÇ nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 40. y ldönümünde 6-10 Eylül tarihleri

Detaylı

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme S GORTA KOM SYON G DER BELGES mali ÇÖZÜM 171 Memifl KÜRK* I-G R fi: F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme göstermifltir. Geliflmifl ekonomilerde lokomotif rol üstlenen

Detaylı

Kendimiz Yapal m. Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz

Kendimiz Yapal m. Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz Kendimiz Yapal m Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz Bu yaz da 8 sat r, 16 sütundan oluflan LED li kayan yaz projesi anlat l yor. Projenin en önemli özelli i gerek donan m gerekse yaz l m olarak basit olmas.

Detaylı

Doç. Dr. Nurhan BABÜR TOSUN. LET fi M TEMELL MARKA YÖNET M STANBUL - 2010

Doç. Dr. Nurhan BABÜR TOSUN. LET fi M TEMELL MARKA YÖNET M STANBUL - 2010 Doç. Dr. Nurhan BABÜR TOSUN I LET fi M TEMELL MARKA YÖNET M STANBUL - 2010 I LET fi M TEMELL MARKA YÖNET M Yay n No : flletme-ekonomi Dizisi : 1. Bask - Ocak 2010 - stanbul ISBN Copyright Bu kitab n bu

Detaylı

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU Aytaç ACARDA * I G R fi flletmeler belli dönemlerde sat fllar n artt rmak ve iflletmelerini

Detaylı

ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m. Basit Kesirler

ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m. Basit Kesirler . ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m Basit Kesirler. Afla daki flekillerde boyal k s mlar gösteren kesirleri örnekteki gibi yaz n z. tane............. Afla daki flekillerin belirtilen kesir

Detaylı

KAR YER GÜNLER PROJES. Murat F DAN

KAR YER GÜNLER PROJES. Murat F DAN KAR YER GÜNLER PROJES Murat F DAN 2012-2013 AYBASTI ANADOLU L SES KAR YER GÜNLER PROJES PROJE SAH OLAN OKUL AYBASTI ANADOLU L SES PROJEN N ADI KAR YER GÜNLER PROJEN N AMACI rencilerin meslekleri her yönüyle

Detaylı

CO RAFYA AKARSULAR. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir.

CO RAFYA AKARSULAR. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir. CO RAFYA AKARSULAR ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir. K ÖRNEK 2 : Bir nehrin deltas ndan, on y ll k bir biriktirme kesiti al narak incelenmifltir. Bu inceleme sonucunda

Detaylı

BA IMLILAR Ç N ANKET ÇALIfiMASI

BA IMLILAR Ç N ANKET ÇALIfiMASI BA IMLILAR Ç N ANKET ÇALIfiMASI MESLEK ETK NL KLER 2009 YILI ODA FAAL YET RAPORU 2009 YILI ODA FAAL YET RAPORU 1076 BA IMLILAR Ç N ANKET ÇALIfiMAS De erli Meslek Mensubumuz, stanbul Serbest Muhasebeci

Detaylı

Ekip Yönetimi çin Araçlar 85. Ekip olarak karfl laflt m z en büyük meydan okuma: Ekip olarak en büyük gücümüz:

Ekip Yönetimi çin Araçlar 85. Ekip olarak karfl laflt m z en büyük meydan okuma: Ekip olarak en büyük gücümüz: Yorumlar: Ekip olarak karfl laflt m z en büyük meydan okuma: Ekip olarak en büyük gücümüz: Ekibin yapt n görmekten en çok hoflland m fley: Ekip Yönetimi çin Araçlar 85 EK P K ML DE ERLEND RMES Ekibinizin

Detaylı

Dr. Edin Güçlü Sözer POSTMODERN PAZARLAMA MARKA ÇA INDA L DERL K Ç N P M MODEL

Dr. Edin Güçlü Sözer POSTMODERN PAZARLAMA MARKA ÇA INDA L DERL K Ç N P M MODEL Dr. Edin Güçlü Sözer POSTMODERN PAZARLAMA MARKA ÇA INDA L DERL K Ç N P M MODEL STANBUL-2009 Yay n No : 2149 flletme-ekonomi Dizisi : 329 1. Bas m - stanbul - Haziran 2009 ISBN 978-605 - 377-067 - 1 Copyright

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

Yay n No : 1696 Hukuk Dizisi : 759. 1. Bas m - Kas m 2006 ISBN 975-295 - 590-8

Yay n No : 1696 Hukuk Dizisi : 759. 1. Bas m - Kas m 2006 ISBN 975-295 - 590-8 I MEDENÎ HUKUK PRAT K ÇALIfiMALARI ve SINAV SORULARI Medenî Hukuk (Temel Kavramlar, Kifliler Hukuku, Aile Hukuku) Borçlar Hukuku Genel Hükümler Borçlar Hukuku Özel Hükümler Eflya Hukuku Miras Hukuku Kocaeli

Detaylı