11. SINIF. Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı TEST

Transkript

1 11. SINIF T Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı 1. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Fermanı nın ilan edilme nedenlerinden biri değildir? A) Nizam-ı Cedit adıyla bilinen ve yaklaşık yüz yıl önce başlamış olan Batılılaşma projesinin resmî devlet görüşüne dönüştürülmek istenmesi B) Hukuk alanında çağdaş düzenlemelere gidilerek devlet yapısının çağdaşlaşmasının amaçlanması C) Mısır ve Boğazlar konusunda Avrupalı devletlerin desteğinin alınmak istenmesi D) Fransız İhtilali nin milliyetçi etkisinin azaltılarak gayrimüslimlerin Osmanlı Devleti ne bağlamaya çalışılması E) Avrupa yı yakından gören aydınların Osmanlı devlet yönetiminden memnun olmaması TEST 1 4. Skolastik zihniyet, tanrı merkezli düşünce sisteminin ürünüdür. Buna göre doğrunun ve bilginin tek kaynağı Tanrı dır. Orta Çağ a hâkim olan bu zihniyet, Rönesans ile yerini ilmî zihniyete bırakmıştır. Avrupa daki teknolojik ilerlemenin kaynağında kiliseden kopularak gerçekleştirilen bu zihniyet vardır. Avrupa, Rönesans ile başlayan bir gelişme süreci yaşarken Osmanlı İmparatorluğu nda sosyal yapı bozulmaya başlamış ve dinî düşünceyi benimseyen medreseler kendini yenileyemediği için Batı daki gelişmeler takip edilememiştir. Böylece topluma hâkim olan skolastik zihniyetin baskısıyla sosyal çözülme süreci hızlanmıştır. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? 2. Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) Osmanlı toplumunda sosyal düzen merkezi otorite çevresinde sağlanmıştır. B) Padişah, Allah ın gölgesi kabul edilmiş (zıllullah) ve toplumu temsil eden piramidin en üst noktasında yer almıştır. C) Osmanlı devlet yönetiminde padişahtan sonra halk tabakası, zanaatçılar, askerler ve en son da ilim adamları söz sahibidir. D) Osmanlı Devleti nin gerilemesi devlet yapısındaki bozulmadan, sosyal düzendeki çözülmeden kaynaklanmıştır. E) Osmanlı Devleti merkeziyetçi bir yapıya sahip olmuş; toplum, yönetenler ve yönetilenler olarak ikiye ayrılmıştır. 3. Tanzimat öncesi zihniyet yapısıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Skolastik zihniyetin Osmanlı Devleti ni geriye götürdüğüne B) Avrupa nın skolastik zihniyetten Rönesans la kurtulduğuna C) Osmanlı nın skolastik düşünceden kurtulamadığına D) Avrupa da skolastik düşüncenin yerini ilmî zihniyetin aldığına E) Osmanlıda skolastik zihniyetin kuruluştan bu yana devam ettiğine 5. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti ni güçlü kılan sosyal ve siyasi düzenin bozulma nedenleri arasında yer almaz? A) Şehzadelerin, sancaklara gönderilme geleneği kaldırıldığı için, bilgisiz ve deneyimsiz olarak devletin başına geçmeleri B) Saray kadınlarının, saray ağalarının ve ulemanın yönetimde etkili olması C) Batı düşüncesine, yaşama biçimine ve Batı da gerçekleşen bilimsel gelişmelere ilgi duyulması D) Ordunun, devlet adamlarının ve ulemanın yozlaşması E) Coğrafi keşiflerin etkisiyle Osmanlı Devleti nin elindeki ticaret yollarının yön değiştirmesi A) Avrupa ile ilişkilerin artmasıyla farklı bir anlayışa sahip yeni bir nesil ortaya çıkmıştır. B) Hem yönetimde hem toplumsal yaşamda din belirleyici öge olmuştur. C) Padişahın belirli kararlarında şeyhülislam etkili olmuştur. D) Aile düzeni, inanç ve geleneklere göre şekillenmiştir. E) İslam dininin kuralları toplumsal yaşamda kendini göstermiştir. 6. Aşağıdakilerden hangisi Yenileşme Dönemi ni hazırlayan etkenlerden değildir? A) Merkezî yönetimin bozulması B) Osmanlı topraklarının genişlemesi C) Ekonominin bozulması D) Sosyal alandaki bozulmalar E) Askerî alandaki bozulmalar Î

2 TEST 1 Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı 7. Osmanlı Devleti hukuk sisteminin millet esasına dayalı olması nedeniyle hukuk önünde eşitlik tam olarak gerçekleşmiyordu. Osmanlı Devleti nde asıl olan, her milletin, daha doğrusu her din mensubu kesimin ayrı bir hukuksal statüye sahip olmasıydı. Bu durum, 19. yy.da Batı Avrupa ve Amerika daki insanların doğuştan hukuk önünde eşit olduğu fikriyle çelişiyordu. Bu nedenle işe, hukuk önündeki eşitsizlikleri ortadan kaldırarak başlamak gerekmekteydi. Osmanlı devlet adamları Tanzimat ile hem Batılılaşmayı hem de ülkede yaşayanları bir Osmanlılık ruhu etrafında birleştirerek devletin bütünlüğünü korumayı amaçlamaktaydılar. Hukuk önünde eşitliğin sağlanmasının Osmanlı Devleti açısından önemini Mustafa Reşit Paşa Londra da büyükelçi olarak çalışırken kavramıştı. Yapılması gereken Osmanlı tebaasını hukuk önünde eşit hâle getirmekti. Bu durum hem Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti üzerindeki baskılarını hafifletecek hem de Batı ile ittifakı kolaylaştıracaktı. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Hukuk alanındaki yeniliklerin, siyasi anlamda Osmanlı Devleti ne yarar sağlayacağına B) Eşitlik ilkesiyle Batı nın desteğinin kazanılacağına C) Batılaşma sürecindeki en büyük engelin hukuk alanındaki eşitsizlikler olduğuna D) Osmanlı da birden çok hukuk sisteminin olduğuna E) Hukuk sistemindeki değişiklikle Osmanlı tebaasının bütünleşeceğine yüzyılda Osmanlı hukukunda önemli değişiklikler oldu. Tanzimat Fermanı yla birlikte herkesin temel hakları güvenceye alındı. Birden çok hukuk sisteminin uygulandığı Osmanlı Devleti nde Islahat Fermanı yla müslüman olan olmayan herkes, her alanda eşit sayıldı. Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir? A) Tanzimat Fermanı nın önemi B) Islahat Fermanı nın önemi C) Osmanlı Devleti nin 19. yüzyıldaki hukuk sistemi D) Osmanlı hukukundaki yanlışlar E) Osmanlı Devleti nde eşitliğin önemi yy. Osmanlı aydını, Batılılaşma konusundaki bilgi eksiğini daha çok Fransız toplumunu gözlemleyerek ve fikir adamlarının bu alandaki öğretilerini yorumlayarak çalışmıştır. Paris i üst edinen Türk aydınları, Avrupa nın her sorununun tartışıldığı, çözümlerin üretildiği bu başkentte kendi sosyal ve siyasi sorunlarının çözümünde yararlanabilecekleri ileri bir model ile karşı karşıya kaldılar. Yaratmaktan çok, alıcı ve taşıyıcı rolünü üstlendiler. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir? A) Batı yı tanıyan aydınlar, oradaki sosyal düzene ve hayata ilgi duymuşlardır. B) Batılılaşma, Osmanlı aydınları tarafından yanlış anlaşılmıştır. C) Fransız aydınlar, Osmanlı aydınlarıyla bilgi ve birikimlerini paylaşmışlardır. D) Fransız toplumunun sorunları, Osmanlı toplumunun sorunlarıyla paralellik arz etmektedir. E) Tüm dünyaya bir yenileşme, modernleşme düşüncesi hâkim olmuştur yy.da Avrupa daki, siyasi, teknolojik, ekonomik ve fikrî değişim, aydınların zihinlerinde derin izler bırakmaya başlar. Ordunun başarısızlığının belirginleşmesi, sanayi ve tarımda yaşanan kaos, değişimin kaçınılmazlığını gösterir. 19. yüzyıl aydınlarının çoğunun Batı yı tanıyan kimseler olması ilgi çekicidir. Bu şahsiyetlerin tercüme odasında ve büyükelçiliklerde görev yapmaları, onların fikir yapılarında etkili olur. Bu dönem reformları, yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştirilen ve eğitimden sağlığa, vergiden askerliğe, bürokrasiden gündelik hayatın tanzimine kadar pek çok alana müdahele eden, toplumun tüm katmanlarını etkileyen bir niteliğe sahip olur. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Osmanlı aydınlarının reform yapmak istemelerinin nedeni devletin pek çok alanında sorun yaşanmasıdır. B) Devlet yönetiminde etkin olan aydınlar, Batı yı yakından tanımaktadır. C) Osmanlı Devleti nde pek çok alanda reform hareketleri yapılmıştır. D) Osmanlı aydınları, Osmanlı Devleti nin üst kademesinde çalışan memurlardır. E) Osmanlı aydınları, devletin eski gücünü kazanmasında etkili olmuşlardır. Adı :... Soyadı :... Sınıf :... NO : Puan :...

3 11. SINIF T Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın Oluşumu 1. Tanzimat Dönemi nde edebiyatımıza giren yeni türlerin içinde gazetenin önemi büyüktür. Çünkü gazete; makale, fıkra, haber yazısı, röportaj, sohbet, anı, gezi, inceleme gibi türlerin gelişmesinde ve yaygınlaşmasında etkili olmuştur. Ahmet Hamdi Tanpınar ın dediği gibi Bu devirde gazete tüm yeniliği ifade eder. Gazete, her gün bir toplumdan, herhangi bir sorun üzerinde fikir ve görüşleri olan ikinci bir toplum çıkarabilecek kudrette bir çözümleme ve birleştirme organıdır. Gazete, bizde diğer toplumlara göre farklı bir yere sahiptir. Hiçbir yerde gazete bizdeki role benzer bir rol oynamamıştır. Bütün işaretler ondan gelir, kalabalık onun etrafında toplanır. Mekteplerin uzak bir gelecek için hazırladığı ocağı o tutuşturur. Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? TEST 2 3. Aşağıdakilerden hangisinde Tanzimat I. Dönemi yle ilgili bilgi yanlışı vardır? A) Tercüme odalarında Fransızcadan çeviriler yapılmıştır. B) Fransızca kelimelerin kullanıldığı ortamda divan edebiyatına ilgi azalmıştır. C) Eski-yeni, Doğu-Batı arasında bocalama dönemi yaşanmıştır. D) Özgürlük, eşitlik söylemlerinin yaygınlaştığı bir ortamdır. E) II. Abdülhamit in siyasi baskılarını artırdığı yönetimi devam etmektedir. A) Gazete, pek çok insanı bir düşünce etrafında toplamaya yardımcı olur. B) Günümüzdeki birçok edebî türün temelleri gazete yoluyla Tanzimat Dönemi nde atılmıştır. C) Gazetenin bizim toplumumuzda üstlendiği görev diğer toplumlardan çok farklıdır. D) Makale, fıkra, anı gibi türler ilk olarak gazete aracılığıyla halka ulaşmıştır. E) Gazetecilik, toplumumuzda oldukça gelişmiş ve Batı gazeteciliğini geride bırakmıştır. 2. Ali Suavi, Tanzimat Dönemi nde gazete ile ilgili şunları söylemiştir: Gazete sayesinde iyi şeyler takdir edilir, kötülükler ortaya çıkar. Güçsüzün hakkı yenmez, devletin haksızlıklara müdahalesi zorunlu olur. Bu nedenle gazete güzel ilimler okunan ve okuyanları uyandıran bir mekteptir. Bu parçada anlatılanlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Gazetenin diğer türlere göre daha faydalı olduğu B) Tanzimat Dönemi nde sosyal fayda gazete aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. C) Gazete toplumun aydın çevresine seslenen bir türdür. D) Tanzimat a kadar gazetelerin önemi ve değeri bilinmemiştir. E) Gazetenin işlevi dönemlere göre farklılık göstermiştir. 4. Şiir ve İnşa adlı eser , Celâlettin Harzemşah , Avrupa da Bir Cevelan , Seyahat Jurnali türünde yazılmıştır. Bu cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilenler getirilmelidir? A) makale-tiyatro-gezi-günlük B) şiir-tiyatro-gezi-günlük C) şiir-roman-anı-günlük D) deneme-roman-gezi-anı E) makale-roman-günlük-gezi 5. Şinasi ye göre gazete, bilimin ve eğitimin gelişmesiyle ilgili sorunları ele alacak ve halkın anlayacağı dille yayımlanacaktır. Şinasi, bu amaçla bilim ve eğitimle ilgili haberlere önem vermiş, hatta bunlarla ilgili ilanları parasız basmıştır. Tasvir-i Efkâr ı haftada iki gün çıkartmış, iç ve dış haberler için ayrı ayrı sütunlar ayırmış ve bunları Havadis-i Dahiliye ve Havadis-i Hariciye diye süslü başlıklarla vermiştir. Kamuoyu ve düşünce özgürlüğü gibi konularda uyarıcı başyazılar yazmıştır. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi ndeki gazetelerin işlevlerinden biri değildir? A) Toplumda sanat ve edebiyat zevki uyandırmak B) Özgürlük düşüncesini halka yaymak C) Batı basınından halkı haberdar etmek D) Halkın kendi yararına düşünmesini sağlamak E) Halkı siyasi ve güncel olaylar hakkında bilgilendirmek Î

4 TEST 2 Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın Oluşumu 6. Osmanlı Devleti nde ilk gazete Tanzimat tan önce çıkmıştır de yayımlanmaya başlanan yayımlanan resmî gazetedir. Tanzimat ın ilanından sonra ilk gazete (1840) olan yarı resmî bir gazetedir. Şinasi nin Agâh Efendi ile birlikte çıkardığı ilk özel gazete olan ta yayımlanmıştır. Ardından 1862 de Şinasi tek başına adlı gazeteyi çıkarır. Aşağıdakilerden hangisi, bu parçada boş bırakılan yerlerden herhangi birine getirilemez? A) Hürriyet B) Tasvir-i Efkâr C) Tercüman-ı Ahvâl D) Ceride-i Havadis E) Takvim-i Vekâyi 7. Tanzimat Dönemi gazetesiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Halkı bilgilendirme ve eğitmede en etkili araç olmuştur. B) Roman ve tiyatro eserlerinin yazı dizisi (tefrika) hâlinde yayımlanmasını sağlamıştır. C) Dilin sadeleşmesinde katkıları olmuştur. D) İç ve dış basından haberlere yer verilmiştir. E) Siyasi konular değil, kültürel konular ele alınmıştır. 8. Tanzimat Fermanı nda ifade edilen yenilikler toplum hayatını kapsamaktadır. Çünkü yapılan bütün yenilikler bir şekilde toplumu da etkilemektedir. Fermanın içerdiği yenilikler, halkın hayatta karşılaştığı sorunlara çözüm yolları sunar. Namus, can ve mal güvenliğinin devlet güvencesine alınması, halkın hayatını kolaylaştırmıştır. Devletin maliyesi halktan toplanan vergilerden oluşuyordu. Vergi sistemindeki düzenlemelerle askerlik sisteminde yapılan değişiklikler halkı dolayısıyla toplum hayatını etkilemiştir. Devlet yönetiminde bazı düzenlemeler yapılmış, sistemde büyük ve köklü bir değişime gidilmemiştir. Bu parçada Tanzimat Fermanı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Hukuksal alandaki değişikliğe B) Mali alandaki değişikliğe C) Eğitim şeklindeki değişikliğe D) Askerî alandaki değişikliğe E) İdari alandaki değişikliğe 9. Gazetenin Batılı devletlerdeki işlevi ve gücü Tanzimat Dönemi nde anlaşılmıştır. Gazetenin ticari bakımdan kitaba göre daha avantajlı olması ve pazarlanmasının daha kolay olması tercih edilmesini sağlamıştır. Toplumsal konulardan söz etmesi basılan kitaplarla ve oynanan oyunlarla ilgili bilgi vermesi, toplumu aydınlatma görevi üstlenmesi gazeteyi Tanzimat Dönemi nde ön plana çıkarmıştır. Bu parçada neden söz edilmektedir? A) Tanzimat Dönemi nde gazeteciliğe önem verilmesinin nedenlerinden B) İlk tiyatro eserinin gazetede yayımlandığından C) Tanzimat toplumunun gazeteye ilgi duyduğundan D) Gazetenin dilin sadeleştirilmesinde etkili olduğundan E) Millî değerlerin gazete aracılığıyla verildiğinden 10. Roman, eski meddah hikâyelerimizden Hançerli Hanım dan esinlenerek kaleme alınmıştır. Ayrıca bu eserde Alexander Dumas Pere in Kamelyalı Kadın romanının da etkisi görülmektedir. Bir töre romanı olan eserde, mirasyedi delikanlıların içkiye ve sefahate kapılarak kendilerini kaybetmeleri ibret verici bir dille anlatılmış, kitabın sonunda Son pişmanlık fayda vermez. denilerek kıssadan hisse çıkarılmıştır. Romantik akımın etkisindeki bu edebî romanda, gençleri yetiştirirken toplumu ve toplumun şartlarını tanımak gerektiği vurgulanmak istenmiştir. Bu parçadan sözü edilen romanla ilgili aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir? A) Başka bir yazardan esinlenerek yazıldığı için beğenilmemiştir. B) Sosyal fayda gözetilerek toplumu eğitmek ve geliştirmek için bir araç olarak kullanılmıştır. C) Batı tekniğinin kullanıldığı başarılı bir romandır. D) Kültür çatışması ve yanlış Batılılaşmanın etkileri romanın ana düşüncesidir. E) Dönemin edebiyat dünyasını çok etkilemiştir. 11. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Fermanı ile getirilmek istenen yeniliklerden biri değildir? A) Müslüman olsun olmasın bütün halk, kanun önünde eşit sayılacaktır. B) Vergiler, düzenli bir şekilde ve mükelleflerin parasal gücüne göre alınacaktır. C) Devlet görevlerine gelmek için Müslüman olma şartı kaldırılacaktır. D) Bir mahkemenin kararı olmadan hiç kimse ceza görmeyecek; idam edilenlerin mallarına el konulmayacaktır. E) Bütün medreseler kapatılacak, modern eğitim kurumları açılacaktır. Adı :... Soyadı :... Sınıf :... NO : Puan :...

5 11. SINIF T Tanzimat Dönemi / Öğretici Metinler 1. On beş, yirmi sene evvel çıkan bir gazeteyi, mündericatında ne kadar ehemmiyet olsa beş yüz kişi okuyamazdı. Bugün neşrolunan Evrâk-ı Havâdis in her nüshası hanelerde, kıraathanalerde, şehirlerde, kasabalarda lâakal on beş bin elden geçiyor. Yeni yazılan kitapları efrâd-ı milletin on üçer, on dörder yaşında nur-ı dideleri lezzetli lezzetli okuyor, eğlene eğlene müstefit oluyor. On beş seneden beri, kadınlarımızda erkeklerimizde, ashab-ı mütâlâa bire yüz tezayüd etti. İstanbul da dükkâncılar, uşaklar gazete okuyor. Hiç olmazsa dinliyor. Hukuk-ı devlete, istiklal-i millete, muhabbet-i vatana, feyz-i hamiyyete dair velev mücmel olsun malumat hasıl ediyor. Bu parçada sözü edilen dönemle ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Her kesimden insanın gazete okuduğuna B) Toplumun kültür düzeyinin arttığına C) Okuma yaşının düşürülmesi gerektiğine D) Gazetenin öneminin anlaşıldığına E) Toplumu ilgilendiren pek çok konunun gazetelere konu olduğuna 2. Tanzimat sanatçısı de Hürriyet gazetesinde yayımlanan adlı makalesinde divan edebiyatının millî bir edebiyat olmadığını savunur. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisinde verilenler getirilmelidir? A) Şinasi-Tercüman-ı Ahvâl Mukaddimesi B) Namık Kemal- Lisan-ı Osmani nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir C) Ziya Paşa-Şiir ve İnşa D) Ali Suavi-Türk E) Recaizade Mahmut Ekrem-Zemzeme Mukaddimesi 3. Aşağıdakilerden hangisi, Tanzimat Dönemi öğretici metinlerinin özelliklerinden biri değildir? A) Bilgi verme ve halkı eğitme amacı güdülmüştür. B) Sanatsal anlamda edebiyatın gelişmesi amaçlanmıştır. C) Kötülüğün yerilmesine, iyiliğin övülmesine hizmet etmiştir. D) Vatan, hürriyet, eşitlik gibi yeni söylemlere yer verilmiştir. E) Bir fikrin, bir ideolojinin aşılanması için araç olarak kullanılmıştır. TEST 3 4. ŞİİR VE İNŞA Şiir her kavimde tabidir. Ruy-ı arza ne kadar milel ü akvam gelmişse cümlesinin kendine mahsus şiirleri vardır. Osmanlıların şiiri acaba nedir? Necati ve Baki ve Nef i divanlarında gördüğümüz bahr-ı remel ve hezecden mahbun ve muhbis kasaid ü gazeliyat ve kıt aat ü mesneviyat mıdır? Yoksa Hace ve Itri gibi musikişinasların rabt-ı makamat eyledikleri Nedim ve Vasıf şarkıları mıdır? Hayır bunların hiçbiri Osmanlı şiiri değildir. Zira görülüyor ki bu nazımda Osmanlı şairleri şura-yı İran ı ve Arapları taklid ile melez bir şey yapılmıştır. Bu metnin yazılış amacı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) Divan edebiyatının millî bir edebiyat olmadığını açıklamak B) Türk edebiyatının halk edebiyatına bağlanmasıyla yeni bir edebiyatın ortaya çıkacağını belirtmek C) Divan edebiyatında kullanılan dilin halk tarafından anlaşılmadığını ifade etmek D) Eski edebiyatla Batı edebiyatının harmanlanmasıyla yeni bir edebiyat oluşturulması gerektiğini vurgulamak E) Divan edebiyatı örnek alınarak yeni bir edebiyat oluşturulması gerektiğini savunmak 5. AVRUPA DA BİR CEVELAN Bu sabah âdeta şafaktan evvel uyanmış idim. Arkadaşımın alaturka kahve takımı bil iltizam(özel olarak) benim odadaki dolaba konulmuş olduğundan ispirto lambasını yakıp kahveyi sürerek Paris planını önüme yaydım. İlk ve ikinci günü geçmiş olduğum sokakları plan üzerinde mürekkeple çizmiştim. Bunlardan kaçar defa geçmiş olduğumu da işaret etmek istedim ise de her defası için birer çizgi çizmenin yolların planı üzerindeki arazına (işaret) sığdırılamayacak bir şey olduğunu düşünerek vazgeçtim. Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Anı B) Deneme C) Makale D) Gezi yazısı E) Günlük Î

6 TEST 3 Tanzimat Dönemi / Öğretici Metinler 6. TERCÜMAN-I AHVAL MUKADDİMESİ NDEN Mademki bir sosyal toplulukta yaşayan halkın bunca kanuni yükümlülükleri vardır, elbette ki sözle ve kalemle kendi vatanının çıkarlarına dair fikirler belirtmeyi kazanılmış haklardan sayar. Eğer bu iddiayı ispat edecek bir senet aranacak olursa maarif kuvvetiyle zihni açılmış olan, medenileşmiş milletlerin yalnız politika gazetelerini göstermek yeterli olur. Bu konu Devlet-i Aliyye tarafından bir bakıma doğrulanmıştır ki Tanzimat ın yüce meclisinin teşekkülü sırasında kanun ve nizamlara ait tasarıların yazılı olarak arz olunması için umuma resmî izin verilmişti... Bu metin için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Makale türünde yazılmıştır. B) İdeolojik söylemlere yer verilmiştir. C) Medenileşmiş ülkelerin örnek alınması gerektiği belirtilmiştir. D) Tanzimat Fermanı ile sosyal topluluk ilişkilendirilmiştir. E) Merkezî otorite ile Osmanlı halkı karşı karşıya getirilmiştir. 7. Memlekette esbab-ı mamuriyet yok denilecek... Yapmamışız ki olsun. Avrupa, caddeleriyle, limanlarıyla, şehirleriyle, kasabalarıyla halk olmadı ya! Bir iki yüz sene evvel oranın da bizim memleketten hiçbir farkı yoktu. Say ile orada vücuda gelen şeyler burada niçin yapılmasın? Halkımızda servet yok denilecek. İbret te birkaç kere beyan etmiş idik ki sayi, servet vücuda getirmez; serveti say vücuda getirir. Tanzimat Dönemi metinlerinden alınan bu parçanın dil ve anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) O döneme göre sade bir dil kullanılmıştır. B) Sanat kaygısıyla değil, bilgi verme amaçlı yazılmıştır. C) Karşılaştırma yapılarak anlatım güçlendirilmiştir. D) Soru sorularak anlatıma canlılık kazandırılmıştır. E) Divan edebiyatı nesrinin anlatım özelliklerinden yararlanılmıştır. 8. Ah, bir zamanlar ben de böyle değil miydim? Vaniköy de yalının hamam dairesi tutuşup yandığı gün herkes telaş içinde kederli bir hâldeyken ben ne kadar sevinmiştim! Çünkü bizim yangında da İcadiye den toplar atılmıştı. Yani o yalıdayken tufanı andırırcasına yağan yağmurda her tarafı seller basarak, umum ev halkı büyük korku ve telaş içinde olduğunda ben de ne derece bahtiyar olmuştum! Çünkü harem dairesi avlusunu bir geniş havuz hâline getiren sular üzerinde kayık yüzdürmek benim için kolay olmuştu. Bu parçanın türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Biyografi B) Anı C) Günlük D) Gezi yazısı E) Deneme 9. Şevketlü Efendim, Hristiyan ın başka Müslüman ın başka politikası yoktur. Zira adalet dünyada bir nev idir. Politika dediğimiz de adalet-i sahihadır. Biz eski usulümüz sebebiyle telef oluyoruz. Bu eski usul devletimizin memurlarını bozmuş ve berbat etmiştir. Bunlar da bozulduklarından eski usulü bir kat daha bozup berbat etmişlerdir. Artık bu usulü terk edelim ve hükûmeti muhafaza edemedikten başka, ezip harap eden yıllanmış eski kaideleri bırakalım; sair devletlerde yerleşmiş, onlara ba is-i saadet olmuş olan yeni nizamat ittihaz edelim... (Fazıl Mustafa Paşa) Bu metnin ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Padişahın otoritesi halk tarafından önemsenmemektedir. B) Osmanlı Devleti nin dış politikada saygınlığı azalmıştır. C) Osmanlı Devleti değişime ihtiyaç duymaktadır. D) Eşitlik düşüncesi çok önemlidir. E) İlim her sınıftan insanın hizmetine sunulmalıdır. Adı :... Soyadı :... Sınıf :... NO : Puan :...

7 11. SINIF T Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) 1. Duruyorken hareketsiz, sessiz Yere inmiş göğe benzerdi deniz Aksi tekbir ile dolmuş dereler Secde ederdi bütün meşcereler Şeb-i mehtab doğar aynı şafak Her taraf nura olur müstağrak Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Ahenkli olduğu için aruz ölçüsü tercih edilmiştir. B) Romantizmin etkisi altında yazılan şiirde tema tabiattır. C) Şiir, II. Dönem Tanzimat Edebiyatı nın sanat anlayışıyla yazılmıştır. D) Sanat için sanat anlayışı hâkimdir. E) Divan edebiyatı geleneği ile yazılmıştır. TEST 4 4. Şiirdeki kafiyenin kulak için mi yoksa göz için mi olduğu üzerine yapılan çok ciddi bir tartışmadır. Tartışma gazete sayfasında başlar ve sanatçıların birbirlerine karşı yazdıkları Zemzeme ve Demdeme adlı eserlerle devam eder. Bu parçada sözü edilen tartışma hangi sanatçılar arasında olmuştur? A) Samipaşazade Sezai-Abdülhak Hamit Tarhan B) Recaizade Mahmut Ekrem-Muallim Naci C) Muallim Naci-Şinasi D) Şinasi-Namık Kemal E) Şemsettin Sami-Muallim Naci 2. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat şiirinin özelliklerinden biri değildir? A) Aruz savunulmuş ancak daha çok hece ölçüsü kullanılmıştır. B) Kulak için kafiye anlayışı benimsenmiştir. C) Şiirin konusu genişletilmiş ve yeni kavramlar şiire girmiştir. D) Parça güzelliği yerine bütün güzelliğine önem verilmiştir. E) Özellikle ilk dönemde eski nazım biçimleri kullanılmıştır. 3. Divan şiiri ile tanzimat şiirinin karşılaştırılmasına ilişkin aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Divan şiirinde tabiat, aşk, tasavvuf gibi temalar işlenirken Tanzimat şiirinde eşitlik, hak, adalet, gibi temalar işlenmiştir. B) Divan şiirinde söz sanatları kullanılırken Tanzimat şiirinde süssüz, sanatsız bir anlatım kullanılmıştır. C) Divan şiirinde Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalardan oluşan ağır bir dil kullanılırken Tanzimat şiirinde daha sade bir dil tercih edilmiş ancak tam anlamıyla başarılı olmamıştır. D) Divan şiirinde klasik nazım şekilleri kullanılırken Tanzimat şiirinde yeni nazım şekilleri de kullanılmaya başlanmıştır. E) Divan şiirinde sanat için sanat anlayışı benimsenirken Tanzimat şiirinde toplum için sanat anlayışı benimsenmiştir. 5. Aşağıdakilerin hangisinde Abdülhak Hamit Tarhan la ilgili bilgi yanlışı vardır? A) Aruz ölçüsünü kullanmıştır. B) Halk söyleyişlerine yer vermiştir. C) Arapça ve Farsça tamlamalar kullanmıştır. D) İlk pastoral şiir olan Sahra yı yazmıştır. E) Metafizik düşünceler, ölüm gibi konuları ele almıştır. 6. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat şairlerinin özelliklerinden biri değildir? A) Sanat toplum içindir, anlayışıyla eser vermişlerdir. B) Şekilden içeriğe kadar yeni bir arayış içine girmişlerdir. C) Eski nazım şekilleriyle yeni kavramları anlatmışlardır. D) Düşüncelerini aktarmak için şiiri bir araç olarak görmüşlerdir. E) Sembolizm ve parnasizm akımlarından etkilenmişlerdir. Î

8 TEST 4 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) 7. Eyvah! Ne yer, ne yâr kaldı, Gönlüm dolu âhu zâr kaldı Şimdi buradaydı, gitti elden Gitti ebede gelip ezelden Ben gittim, o hâksâr kaldı Bir gûşede tarmâr kaldı Bâki o enis-i dilden, eyvâh! Beyrut ta bir mezâr kaldı. Bu şiirle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tezatlı söyleyişlere yer verilmiştir. B) Yabancı sözcük ve tamlamalar kullanılmıştır. C) Zengin kafiye kullanılmıştır. D) Ölümden söz edilmiştir. E) Hece ölçüsüyle yazılmıştır. 10. Pek rengine aldanma felek eski felektir Zira feleğin meşreb-i nâ-sazı dönektir Ya bister-i kemhâda ya viranede can ver Çün bây u gedâ hâke beraber girecektir Allah a sığın şahs-ı halîmin gazabından Zira yumuşak huylu atın çiftesi pektir. Tanzimat şairlerinden Ziya Paşa ya ait bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Biçim olarak eski edebiyatın devamı niteliğindedir. B) Uyak, redif gibi ahenk unsurları kullanılmamıştır. C) Arapça ve Farsça sözcüklere yer verilmiştir. D) Aruz ölçüsü ve beyit nazım birimi kullanılmıştır. E) Düşünce ağırlıklı, öğretici bir şiirdir. 8. Divan edebiyatını millî bir edebiyat olarak görmemiş, halk edebiyatının gerçek Türk edebiyatı olduğunu savunmuştur. Sonra fikir değiştirmiş ve halk edebiyatını ilkellikle suçlamış, divan edebiyatını övmüştür. Bu konudaki görüşlerini Harabat adlı eserin ön sözünde açıklamıştır. Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ziya Paşa B) Şinasi C) Namık Kemal D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Muallim Naci 9. Recaizade Mahmut Ekrem ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Sanat sanat içindir anlayışına bağlı kalarak bireysel konuları ele almıştır. B) Şiiri duygu, düşünce ve dünya görüşlerini aktarmak için bir araç olarak görmüştür. C) Zemzeme adlı eserinin mukaddimesi devrin teori kitaplarındandır. D) Mekteb-i Mülkiye de hocayken kaleme aldığı Talim-i Edebiyat adlı eserinde sanat ve edebiyatla ilgili düşüncelerini ortaya koymuştur. E) Mensur şiir düşüncesini ortaya koyarak divan şiiri geleneğini kökünden sarsmış, eski-yeni tartışmasını başlatmıştır. 11. Diyar-ı küfrü gezdim beldeler kâşâneler gördüm Dolaştım mülk-i İslâm ı bütün viraneler gördüm Ziya Paşa Bu beyitle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Doğu ile Batı nın karşılaştırılması yapılmıştır. B) Sanat sanat içindir anlayışıyla yazılmıştır. C) Tanzimat Dönemi nin zihniyetini yansıtmaktadır. D) İçerik olarak yeni konular ele alınmıştır. E) Uyak ve redifle ahenk sağlanmıştır. 12. Beni candan usandırdı, cefadan yar usanmaz mı Felekler yandı ahımdan muradım şem i yanmazmı Fuzuli Ne efsunkar imişsin ah ey dîdâr-ı hürriyet Esir-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten Namık Kemal Bu beyitlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Her ikisi de aruz ölçüsüyle yazılmıştır. B) Konu bakımından I. şiir divan, II. şiir Tanzimat şiirinin özelliğini taşımaktadır. C) Her ikisinde de söz sanatları kullanılmıştır. D) İkisinde de aşkın verdiği acıdan duyulan mutluluk anlatılmıştır. E) İkisi de biçim bakımından divan şiirine uygundur. Adı :... Soyadı :... Sınıf :... NO : Puan :...

9 11. SINIF T Tanzimat Edebiyatı / Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler (Roman, Hikâye) 1. Mamafih insan kısmı hürriyet hürriyet der de hürriyetin ne olduğunu bilmez. Saadet-i hâl, saadet-i hâl diye arar arar da bulamaz. Biraz tatlıca lokmayı ve beş on kuruş ziyadece akçeyi görünce saadet bu imiş, hürriyet dahi ancak bununla hâsıl olurmuş, diye kapılır gider ve kendini bir kere bu suretle mesut addettikten sonra bu saadeti muhafaza edeyim diye her türlü sefaleti ihtiyar eder de haberi bile olmaz. Tanzimat Dönemi nden alınan bu parçanın teması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Toplum, hürriyet kavramını Batı dan öğrenmiştir. B) Toplum hürriyet fikrini benimsememiştir. C) Hürriyet kavramına toplum yabancı kalmıştır. D) Hürriyet teması toplum tarafından tam anlaşılamamıştır. E) Hürriyet kavramı, her toplumda değişik algılanmıştır. 2. Esirci, zavallı Dilaşup u arkasına alarak konaktan çıktığı gibi doğruca Mahpeyker in yalısına götürdü. Kapıdan girildiği sırada esirci, Dilaşup a hitaben bir tarz-ı mütehakkimane ile : Etek öp kız! deyince, biçare o zamana kadar hakika-i hâli teferrüs ettirecek hiçbir alamet görmediğinden neye uğradığını anlayamadı. Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Metinde Tanzimat Dönemi nde sıkça işlenen esirlik konusu, ilahi bakış açısıyla anlatılmıştır. B) Metinde romantizm akımının etkisi görülmektedir. C) Olay, kişi, yer ve zaman birliği vardır. D) Kullanılan dil ve seçilen konu bakımından dönemin özelliklerini yansıtmaktadır. E) Divan nesrinin özellikleri görülmektedir. TEST 5 4. Bir gün Rakım Efendi nin ahibbasından bir matbaacı kendisine Fransızca bir kitap getirdi. Bunu Türkçe ye tercüme ederse yirmi altın kadar verebileceğini arz eyledi. Kitap yüz elli, iki yüz büyücek sahifeli olduğundan koca Rakım bunu bir haftada çırpmak suretiyle kabul eyledi. Vakıa bir hafta değil ama on iki günde kitabı bitirip götürdü. Matbaacı da yekten yirmi altını verdi. Haydi bakalım şu parayı aldığı zaman şu Rakım Efendi nin ne kadar sevinmiş olduğunu kim hesap edebilir? Nafile, kimse edemez. Biçare Rakım o zamana kadar bu miktar parayı Galata da sarraf kutularından başka yerde görmemişti. Şimdi bu serveti avucunda görünce gözlerinden dolu tanesi gibi sirişk-i süruru cereyandan men edememişti. Ne o, şaştınız mı? Hey kardeşim hey! İçinizde Rakım halinde büyümüş adam varsa düşünsün baksın, sa y-i dest olarak ilk kazandığı paraya ne kadar sevinmiştir? Bu parçadan Tanzimat Dönemi romanlarının özellikleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Olayın akışı kesilerek okura sorular sorulması ve bunları yazarın cevaplaması meddah tekniğinden yararlanıldığını göstermektedir. B) Toplumun o dönemdeki değer yargılarına, hayat görüşlerine uygun tipler yaratılmıştır. C) Romantizm akımının etkileri görülür. D) Yazar kişiliğini gizlemez, olaylara 3. kişi olarak karışır. E) İnsanın ruh hâli tasvirlerle ayrıntılı olarak ele alınır. 5. I. Araba Sevdası II. Eflatun Bey le Rakım Efendi Bu eserlerin ortak özelliğiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 3. Tanzimat romanları toplumu eğitme amacı güttüğü için roman konuları, sosyal mesajlar vermektedir. Araba Sevdası ve Eflatun Bey le Rakım Efendi de yanlış Batılılaşma; Sergüzeşt te esaret; Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat ta ise görücü usulü ile evliliğin sakıncaları konu olarak alınır. Bu parçada aşağıdaki sanatçılardan hangisinin eserinden söz edilmemiştir? A) Sami Paşazade Sezai B) Namık Kemal C) Ahmet Mithat Efendi D) Recaizade Mahmut Ekrem E) Şemsettin Sami A) Romantizm akımının etkisiyle yazılmaları B) Tanzimat Dönemi eseri olmaları C) Dönemin zihniyetini yansıtmaları D) Yanlış Batılılaşmayı ele almaları E) Roman türünde yazılmaları 6. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat romanının özelliklerinden biri değildir? A) Halkı eğitmeyi amaçlaması B) Kişilerin tek boyutlu ele alınması C) Çevre ve doğa betimlemelerinin ustalıkla verilmesi D) Sosyal hayatla ilgili sorunlar üzerinde durulması E) Konuların yaşanmış ya da yaşanabilir günlük olaylardan alınması Î

10 TEST 5 Tanzimat Edebiyatı / Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler (Roman, Hikâye) 7. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi yay ayraç içinde belirtilen eserle ilgili değildir? A) Nabizade Nazım ın gözlemlere yer verdiği, psikolojik unsurlardan kıskançlıkla ilgili çözümlemelerde bulunduğu bir romanıdır.(zehra) B) Sami Paşazade Sezai nin kölelik konusunu işlediği romantizmden realizme geçişi örnekleyen romanıdır.(sergüzeşt) C) Recaizade Mahmut Ekrem in Batılılaşmayı yanlış anlayan, kendi kültürüne yabancılaşmış bir genci anlattığı romanıdır.(hasan Mellah, Hüseyin Fellah) D) Ahmet Mithat Efendi nin Rodos Adasında sürgün olduğu yıllarda yazdığı, iki tipin çatışmasını anlattığı bir romandır.(eflatun Bey le Rakım Efendi) E) Şemsettin Sami nin görücü usulü evlilik ve bunun sakıncalarını anlattığı romanıdır.(taaşşuk-ı Talat ve Fitnat) 8. Türk edebiyatındaki ilk tarihi roman ve ilk edebî roman Namık Kemal tarafından yazılmıştır. Bu cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Cezmi - İntibah B) Zavallı Çocuk - Akif Bey C) Gülnihal - Celalettin Harzemşah D) Karabela - Cezmi E) İntibah - Zavallı Çocuk 9. Tanzimat romanlarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Romancılar eserlerinde kişilik ve görüşlerini gizler. B) I. Tanzimat romanlarında idealize edilmiş tipler vardır. C) Olayların merkezinde aşk ve entrika vardır. D) İstanbul da Beyoğlu ve Çamlıca gibi yerler ön plana çıkar. E) Yanlış Batılılaşmanın yol açtığı komik durumlar ele alınır. 10. SERGÜZEŞT Esirci; küçük bir sokak, tenha bir mahallenin içinde bir evin kapısını çalıyordu. Evin kapısını açan bir hizmetçi Safa geldiniz Hacı Ömer Efendi, buyurun! dedikten ve hanımına haber verdikten sonra bunları hanımın odasına götürdü. Bir başörtüsüyle köşede duran hanım şişman, esmer, kaşlarına bir parmak genişliğinde boya sürmüştü. Kaba bir yaratılış, çirkin bir kıyafete girmişti. Odaya girip de esirci: Git hanımının eteğini öp! dediği zaman küçük esir, gidip kadına sarılmak isteyince hanım gayet sert bir tavırla kızı geriye doğru itti. Kız mahzun mahzun geri çekilerek mindere oturdu. Hacı Ömer şiddetle: Senin mindere oturmak haddin mi? Sen esirsin! Kalk ayakta dur! dedikten sonra hanıma doğru dönerek Kusura bakmayın, daha acemidir. Geleli birkaç gün oldu. Siz istediğiniz gibi terbiye edersiniz. Sergüzeşt romanından alınan bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tanzimat Dönemi nin sosyal yaşamını konu almıştır. B) Metindeki temel çatışma masum insanlar ile zulmeden insanların karşılaşmasıdır. C) Gözlemci anlatıcının bakış açısı kullanılmıştır. D) Mekânla ilgili ayrıntılı betimleme yapılmıştır. E) Tanzimat Dönemi toplumunun sosyal gerçeği ile metin arasında ilişki vardır. 11. Romanın kahramanı 20 yaşlarında bir genç olan Ali Bey, zengin bir ailenin çocuğudur ve iyi bir öğrenim görmüştür. Ancak hayat tecrübesi azdır. Gösteriş yapmayı, para harcamayı seven Ali Bey, babası ölünce bunalıma düşer. Annesi onu teselli bulsun diye Çamlıca gezintilerine gönderir. Bu gezintilerin birinde Ali Bey Mahpeyker adında bir kadınla tanışır. Bu kötü ahlaklı bir kadındır. Ali Bey in annesi oğlunun Mahpeyker ile arkadaşlık kurmasından rahatsızdır. Sonrasında romanda Ali Bey in annesinin onu bu durumdan kurtarma çabalarını ve Mahpeyker in buna karşılık vermesini anlatır. Roman Ali Bey in ölümüyle trajik bir biçimde son bulur. Yukarıda özeti verilen roman aşağıdakilerden hangisidir? A) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat B) İntibah C) Araba Sevdası D) Sergüzeşt E) Zehra Adı :... Soyadı :... Sınıf :... NO : Puan :...

11 11. SINIF T Tanzimat Edebiyatı / Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Tiyatro Metinleri) 1. Şair Evlenmesi nden (Son Sahne) Müştak Bey: (Kumru nun yanına oturmuş, hayran hayran seyrederken) Sen mahalleliyle gitmiyor musun? Senin burada bir işin kaldı mı? Hikmet Efendi: Hayır. Sana iki çift lafım var. Müştak Bey: Sabahleyin gel de iki bin çiftini söyle. Bak o zaman nasıl can kulağı ile dinlerim. Hikmet Efendi: Yok, ya! Şimdi söyleyeceğim... Hikmet Efendi: Benim gibi bir dostuna danışmadan evlendiğine tövbe mi? Müştak Bey: Amaan sen de günah mı çıkarıyorsun nedir bu? Hikmet Efendi: Sen ve eşin birbirinizi her yönden tanıdığınız halde, evlenirken başınıza neler geldi.... Hikmet Efendi: Ya görücü usulü evlenenlerin hali nasıl olur? Ötesini var sen düşün. Yukarıdaki tiyatro metniyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Göstermeye bağlı bir metinden alınmıştır. B) Halkı eğitmek amacıyla yazılmıştır. C) Görücü usulü evlenmenin sakıncası ifade edilmiştir. D) Konuşma üslubuyla yazılmıştır. E) Geleneksel Türk tiyatrosu örneğidir. 2. Zavallı Çocuk (İkinci Fasıl) Halil Bey: Değil, iki gözüm, Şefika sağ olsun, rahat olsun da nereye giderse gitsin. Ben orasını düşünmem. Çocuk ne kadar içlidir bilirsin, evlenmek lakırdısını söylediğimiz vakit Ben istemem. dediğine, ağladığına bakmadım; fakat bilmem dikkat etmedin mi, senin ısrarını gördü, mahzun mahzun bana baktı. Benden de yüz bulamadı, çehresine bir karanlık renk geldi, gözlerine hafif duman çöktü. Hala o renk gitmiyor, hala o duman geçmedi. Çocuğun gönlünde bir sevda hissediyorum. Bu tiyatro metninin teması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Erken yaşta evlenmenin sakıncaları dile getirilmiştir. B) Anne ve baba, çocuğunun evlenip mutlu olmasını istemektedir. C) Görücü usulü evlilik mutsuzluk getirmektedir. D) O dönem toplumunda görücü usulü evlilik yaygındır. E) Toplum değiştikçe gelenekler de değişir. TEST 6 3. Türk tiyatrosu Tanzimat a dek Karagöz ve orta oyunu- nun ağırlıklı olduğu oluşmuş bir halk tiyatrosu biçimin I dedir. Tanzimat la birlikte Avrupai biçimler tanınmaya II başlanmıştır. İlk Türk tiyatrosu 1867 de kurulan III Darulbedai dir. İlk yerli oyunumuz Şinasi nin Şair Evlenmesi adlı güldürüsüdür. Oyunda hem Batı tiyat rosunun etkisi hem de orta oyununun izleri görülür. IV Sahnelenen ilk tiyatro eseri ise Namık Kemal in yazdığı V Vatan Yahut Silistre adlı oyundur. Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 4. Aşağıdakilerden hangisi Namık Kemal in tiyatro türüne bakışı ile ilgili doğru bir bilgidir? A) Tiyatroyu faydalı bir eğlence aracı olarak görmüş, sosyal ve siyasi düşünceleri topluma aktarmak için bir araç olarak kullanmıştır. B) Tiyatrolarında sanat için sanat anlayışını benimsemiş, teknik yönden kusursuz tiyatrolar yazmıştır. C) Tiyatro eserlerini oynansın diye değil, okunsun diye yazmıştır. D) Tiyatroyu bireyselleştirmiş, karakterleri ön plana çıkarmış ve sosyal konulara duyarsız kalmıştır. E) Tiyatrolarında karakterlerin psikolojik analizlerine önem vermiştir. 5. Geleneksel Türk tiyatrosu ile modern Türk tiyatrosunun karşılaştırılması ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Geleneksel Türk tiyatrosunda yazılı bir metin yokken modern Türk tiyatrosu yazılı metne dayanır. B) Geleneksel Türk tiyatrosunda taklit ve yanlış anlamalar önemli yer tutarken modern Türk tiyatrosunda konuya göre dil kullanılır. C) Geleneksel Türk tiyatrosunda çeşitli karakter ve tipler varken modern Türk tiyatrosunda belirli tip ve karakterler vardır. D) Geleneksel Türk tiyatrosu halk çevresinde, modern Türk tiyatrosu ise aydın çevresinde ortaya çıkmıştır. E) Geleneksel Türk tiyatrosunda teknoloji kullanımı yokken modern Türk tiyatrosunda teknoloji kullanımı vardır. Î

12 TEST 6 Tanzimat Edebiyatı / Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Tiyatro Metinleri) 6. Moliere den çevirdiği ve uyarladığı oyunlarıyla tanınmıştır. Bu oyunlar arasında Zoraki Takip, Yorgaki Dandini, Dekbazlık, Meraki sayılabilir. Bursa valisi iken Bursa da kurduğu tiyatroyla halkımızda tiyatro kültürünün gelişmesine katkıda bulunmuştur. Milliyetçi bir anlayışla dil çalışmaları yapmış, Lehçe-i Osmanî ve Şecere-i Türkî adlı eserleri yazmıştır. Bu parçada sözü edilen yazarımız aşağıdakilerden hangisidir? A) Yusuf Kamil Paşa B) Ahmet Cevdet Paşa C) Samipaşazade Sezai D) Ahmet Vefik Paşa E) Ziya Paşa 7. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat tiyatrosunun özelliklerinden değildir? A) Komedilerde klasisizmin, dramlarda ise romantizmin etkisi görülür. B) Tanzimat İkinci Dönemi nde oynanmak için değil, okunmak için yazılmıştır. C) Toplumu eğlendirirken aynı zamanda eğitme amacı güdülmüştür. D) Temel ögesi güldürü olup doğaçlamaya dayanmaktadır. E) Aile, gelenek, görenek, vatan sevgisi gibi konular işlenmiştir. 8. Abdülhak Hamit Tarhan ın tiyatroları ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Şiir şeklindeki manzum tiyatrolarının bazılarını aruz, bazılarını hece ölçüsüyle yazmıştır. B) Tiyatrolarında klasisizmin etkileri görülür ve tümünü trajedi türünde yazmıştır. C) Sabr u Sebat ve İçli Kız adlı tiyatro eserlerinde konuyu günlük hayattan, diğerlerini ise tarihten ya da yabancı toplumlardan almıştır. D) Karakter tahlillerinde bireyin çeşitli tutkularını ele almıştır. E) Yerli hayatı konu alan bir eserin bilineni tekrarlamaktan başka işlevinin olmadığı görüşündedir. 9. Vatan yahut Silistre den İslam Bey vatan sevgisiyle dolu yiğit ve gözü pek bir gençtir. Silistre nin savunulması için gönüllülerin öncülüğünü yapmaktadır. Bu vatan tutkusu yanında Zekiye adlı bir de sevgilisi vardır. Cepheye giderken Beni seven arkamdan gelsin. der. Zekiye erkek kılığına girerek İslam Bey in ardından cepheye gider. Silistre de büyük çarpışmalar olmaktadır. İslam Bey cephede, Zekiye cephe gerisinde kahramanca savaşırlar. Düşman cephaneliğinin imha edilmesi hareketine o da katılır. Orada yaralanan İslam Bey in durumu karşısında duygularını gizleyemez ve gerçek kimliği ortaya çıkar. İki sevgili hem başarının hem de birlikte olmanın mutluluğu içindeyken buna Zekiye nin öldü diye bildiği babasının Albay Sıtkı Bey olduğunun anlaşılması eklenir. Düşman bu amansız savaştan geri kaçarken İslam Bey, Zekiye ve Albay Sıtkı Bey birbirlerini tanıma ve kavuşmanın mutluluğu içindedir. Bu eserle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İlk temsili 1 Nisan 1873 tarihinde Gediklipaşa Tiyatrosu nda Güllü Agop kumpanyası tarafından yapıldı. B) Osmanlı-Balkan savaşlarını konu alan eser, Tanzimat Dönemi nin ilk tiyatro eseridir. C) Eserin sahnelenmesinden sonra izleyicilerin heyecana gelerek başlattıkları gösteri ve olaylar yazarın tutuklanarak Magosa ya sürülmesine neden oldu. D) Eserin asıl adı Vatan dır fakat eser yayımlandıktan sonra uygulanan yasaklar ve sansürler nedeniyle Silistre adıyla oynanmış ve yayımlanmıştır. E) Vatanseverlik ve kahramanlık duygularını işleyen eser, Avrupa da ilgi uyandırmış, Rusça ya ve başka dillere tercüme edilmiştir. 10. Aşağıdaki yapıtlardan hangisi tür bakımından ötekilerden farklıdır? A) Afife Anjelik B) Macera-yı Aşk C) Duhter-i Hindu D) Letaif-i Rivayet E) Zavallı Çocuk Adı :... Soyadı :... Sınıf :... NO : Puan :...

13 11. SINIF T Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın Genel Özellikleri 1. Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti siyasi alanda da birtakım yenilikler yapma yoluna gitmiştir. Ancak ne yapılırsa yapılsın çöküşten bir türlü kurtulamamıştır. Savaşlar başarısızlıklarla sonuçlanmış, yapılan barış anlaşmaları kısa süreli olmuş, devlet her geçen yıl biraz daha Batılı devletlerin boyunduruğuna girerek onların talepleri doğrultusunda hareket etmeye başlamıştır. Sonunda Balkanlarda azınlıklar birer birer bağımsızlıklarını ilan etmiş; devlet hızla parçalanmaya doğru gitmiştir. Bu olaylar Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın şiirden tiyatroya kadar bütün edebi türlerinde konu edinmiştir. Bu parçaya göre Tanzimat Dönemi Edebiyatı yla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? TEST 7 3. Tanzimat nesrinde düşünce önemsenmiş üslup ikinci plana atılmıştır. Seciler az kullanılmış, cümleler gereksiz yere uzatılmamıştır. Halk diline yönelme eğilimi başlamıştır. Bu parçadan hareketle Tanzimat nesri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Dil sadedir. B) Öğretici niteliktedir. C) Yazı dili konuşma diline yaklaştırılmıştır. D) Mecazlı, süslü ifadelere rastlanır. E) Sosyal faydayı esas almıştır. A) Tanzimat Fermanı ile sosyal yapıda değişiklikler edebiyata hemen yansımıştır. B) Dönemin siyasal ortamı gelen edebi eserler üzerinde etkili olmuştur. C) Tanzimat Fermanı ile insan hak ve özgürlükleri sanat anlayışında da etkili olmuştur. D) Azınlıkların belli haklara sahip olması tarihsel gelişmelere yön vermiştir. E) Tanzimat Fermanı ile sanat anlayışı Avrupai bir nitelik kazanmıştır. 2. Tanzimat Dönemi nde karşılaşılan yeni kültür ve yaşam biçimi, var olan Doğu kültür dairesindeki yaşam biçimi ve geleneklerle gelişmiş, hayatın her alanında ikilik ve karşıtlık yaratmıştır. Bu durum da eserlere alaturka ve alafranga olarak yansımış, dönemin eserlerinin büyük bir kısmında bunların karşılaştırılması ele alınmıştır. Bu parçadan Tanzimat Dönemi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Tanzimat romanlarında Doğu-Batı çalışması ana temayı oluşturur. B) Tanzimat Fermanı yla düşününce yapısındaki değişmeler sanatta kendini göstermiştir. C) Eski yaşam tarzı bırakılmış, tamamen Batılı yaşam tarzı benimsenmiştir. D) Toplum Batı kültürünü kolayca benimsememiştir. E) Tanzimat Fermanı Osmanlı Devleti nin her alanında etkili olmuştur. 4. Dilde sadeleşme anlayışını benimsediler ama bunda pek başarılı olamadılar. Romantizmin ve realizmin etkisinde eserler verdiler. Bir kısmı toplum için sanat görüşünü savunurken bir kısmı sanat için sanat görüşünde eser verdi. Birçok tür, edebiyatımıza bu dönemdeki çalışmalarla girdi. Bu parçada özellikleri verilen edebî dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Divan Edebiyatı B) Tanzimat Edebiyatı C) Servetifünun Edebiyatı D) İslami Dönem Türk Edebiyatı E) Fecriati Edebiyatı 5. Namık Kemal ile ilgili aşağıdaki yagılardan hangisi yanlıştır? A) Makalelerinde siyasal ve toplumsal olayları ele almış ve bu konuların dışına çıkmamıştır. B) Şinasi ile tanışıncaya kadar divan şiiri çizgisinde yazmış, Şinasi ile tanıştıktan sonra divan şirinden uzaklaşarak Batı şiiri çizgisine yaklaşmıştır. C) Tiyatro yapıtlarının konularını günlük hayattan ve tarihten almıştır. D) Yazıda konuşma dilinin kullanılmasından yana olmuş ve özellikle tiyatrolarını sade bir dille yazmıştır. E) Şiirlerini düşüncelerini aktarmak için bir araç olarak kullanmış ve şiirlerinde sosyal konulara ağırlık vermiştir. Î

14 TEST 7 Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın Genel Özellikleri 6. Divan Edebiyatı ile Tanzimat Edebiyatı nın karşılaştırılmasına ilişkin aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Divan Edebiyatı bireysel, Tanzimat Edebiyatı toplumsal konuları ele almıştır. B) Divan Edebiyatı nda kullanılan aşk, şarap, sevgilinin güzelliği gibi konular yerini Tanzimat Edebiyatı nda sosyal, kültürel, siyasal konulara bırakmıştır. C) Divan Edebiyatı nda Arapça ve Farsça kelimelerle yüklü olan dil, Tanzimat Dönemi nde halkın anlayacağı bir hale getirilmeye çalışılmıştır. D) Divan Edebiyatı nda sadece aruz vezni kullanılırken, Tanzimat Edebiyatı nda aruz ve hece birlikte kullanılmıştır. E) Tanzimat Edebiyatı nda Divan Edebiyatı ndaki klasik nazım şekilleri tamamen terk edilmiş, Batı dan alınan nazım şekilleri kullanılmaya başlanmıştır. 9. Halk Edebiyatı nı, milli bir edebiyat olarak görmemiş, halk edebiyatının gerçek Türk edebiyatı olduğunu savunmuştur. Sonradan fikir değiştirmiş, halk edebiyatını ilkellikle suçlamış, divan edebiyatını övmüştür. Bu konudaki görüşlerini Harabat isimli eserinin ön sözünde açıklamıştır. Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ziya Paşa B) Namık Kemal C) Şinasi D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Recaizade Mahmut Ekrem 10. Aşağıdakilerden hangisi Şinasi nin Türk edebiyatına getirdiği yeniliklerden değildir? 7. I. 1. Dönem Tanzimat romanlarında tesadüflere yer verilmiştir. II. Kahramanlar tek yönlü ele alınmıştır. III. Yazar kişiliğini gizlememiş, olaylar okuyucuyla konuşa konuşa yürütüldüğünden toplumu ve bireyi eğitme amacı güdülmüştür. IV. Sırası geldikçe olayın akışı durdurulmuş, okuyucu bilgilendirilmiştir. Yukarıda verilen bilgilere göre 1. Dönem Tanzimat romanı aşağıdaki edebî akımların hangisinden etkilenmiştir? A) Romantizm B) Realizm C) Naturalizm D) Klasisizm E) Parnasizm 8. (I) Muallim Naci, edebiyatımızdaki aşırı değişme dönemi içinde tutumu iyi anlaşılmamış yeni sanata düşman, eskiye sıkı sıkıya bağlı olarak görülmüştür. (II) Göz için kafiye ilkesini benimsemiş, bu konuda Recaizade Mahmut Ekrem ile tartışmalarda bulunmuştur. (III) Recaizade Mahmut Ekrem in Demdeme sine karşılık Zemzeme yi kaleme almıştır. (IV) Şiirin yanında eleştiri, anı, tiyatro, tarih alanında eserler vermiştir. (V) Arapça, Farsça ve Fransızca dan çeviriler yapmıştır. Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. A) Batılı tarzda tiyatro eseri yazması B) Noktalama işaretlerini kullanması C) Mesnevi türündeki manzumeyi dar kalıplardan çıkarması D) Şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanması E) Halk, vatan, millet kavramlarına yer vermesi 11. Tanzimat gazeteciliği için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Makale, fıkra, haber, röportaj, sohbet, mülakat, anı, gezi, şiir gibi pek çok türün gelişmesine ve yaygınlaşmasına hizmet etmiştir. B) Halkın dünya görüşünü değiştirmesinin yanında Türk edebiyatının çevresini de değiştirmiştir. C) Tanzimat Dönemi toplumunun siyasi, sosyal, kültürel yeniliklerini ifade eder. D) Sanatsal metinlere değil öğretici metinlere yer verilmiştir. E) Batı daki yeni dünya görüşünün halka tanıtılmasında, halkın ufkunun açılmasında etkili olmuştur. 12. Tanzimat gazeteleri ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir? A) Devir ve Bedir gazeteleri Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır. B) 1860 ta Agah Efendi ile Şinasi nin birlikte çıkardıkları ilk özel Türkçe gazete Tercüman-ı Ahval dir. C) 1867 de Şinasi nin tek başına çıkardığı, noktalama işaretlerinin ilk olarak kullanıldığı gazete Tasvir-i Efkâr dır. D) 1867 de Ali Bey tarafından çıkarılan iç ve dış basından haber veren gazete Basiret tir. E) 1867 de çıkarılan ve kültürel ağırlıklı haber yapan gazete Muhbir dir. Adı :... Soyadı :... Sınıf :... NO : Puan :...