ÖĞRENCİ: Öncelikle klasik sorularla başlayalım kendinizi bize tanıtabilir misiniz?

Transkript

1 ÖĞRENCİ: Öncelikle klasik sorularla başlayalım kendinizi bize tanıtabilir misiniz? AHMET DURSUN: 1971 Samsun Bafra doğumluyum. İlkokul, Ortaokul ve liseyi Bafra da tamamladım. Daha sonra 1989 yılında 19 Mayıs Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji bölümünü kazandım ve 1993 yılında bölümü bitirerek aynı yıl yüksek lisansa başladım 1996 yılında yüksek lisansı bitirdim. Aynı yıl doktoraya başladım yılında doktorayı bitirerek Ondokuz Mayıs Üniversitesi Amasya Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü nde Yardımcı Doçent olarak akademisyenliğe adım attım. 16 Eylül 2013 yılında da Doçent oldum. ÖĞRENCİ: Hocam biyoloji bölümünü neden seçtiniz? AHMET DURSUN: Biyoloji bölümünü seçmemin sebebi hayvanları seviyor olmamdı. Aslında ben veteriner hekim olmak istiyordum fakat tercihlerim arasında biyoloji de vardı. Hayvanları seviyor olmam, meraklı olmam ve araştırmayı seviyor olamam beni biyolojiye yöneltti. ÖĞRENCİ: Peki hocam gördüğümüz üzere siz böcekler üstüne çalışıyorsunuz peki bu böcekler arasında en sevdiğiniz böcek hangisidir? AHMET DURSUN: Böceklerle ilgileniyorum çünkü ben sistematikçiyim. Uzmanlık alanım, bilimsel ismi Heteroptera olarak bilinen yarım kanatlı böceklerdir. En sevdiğim böcekler konusunda ise böceklerin içine girdikçe hepsinin ayrı ayrı özelliği olduğunu öğreniyorsunuz. Dolayısıyla hepsine farklı gözle bakabiliyorsunuz. Eğer Türkiye için yeni bir kayıtsa veya bilim dünyası için yeni bir tür ise o zaman çocuk gibi seviniyorsunuz. Çünkü gizli kalmış bir değeri, biyolojik bir hazineyi ortaya çıkarıyorsunuz. Bu bakımdan hepsi benim için kıymetlidir. ÖĞRENCİ: Kaç yıldır bu bölümde çalışıyorsunuz? AHMET DURSUN: Ben 10 yıldır akademisyenim. 10 yıldır çalışıyorum. Yüksek lisans ve doktorayı da sayarsak 18 yıllık bir geçmişimiz var böceklerle. ÖĞRENCİ: Görev sürenizin hepsini Amasya da mı geçirdiniz? AHMET DURSUN: Hayır, ben ilk önce yüksek lisans döneminde 1 yıl 19 Mayıs Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji bölümünde araştırma görevlisi olarak çalıştım. Daha sonra doktoraya başladığımda Hakkâri Yüksekova ya öğretmen olarak atandım. Orada 1 yıl

2 öğretmenlik yaptıktan sonra Samsun un Terme ilçesine tayinim çıktı yılına kadar öğretmenlik yaptım yılında doktorayı bitirdikten sonra üniversite de göreve başladım. ÖĞRENCİ: Hocam üniversite hayatınızda ya da eğitim hayatınızda size yön veren birisi var mıydı? AHMET DURSUN: Öğretmenlerimle olan ilişkilerim hep iyiydi. Sürekli ilkokul öğretmenlerimle görüşürüm. Elbette öğretmenlerimin de etkisi oldu. Ama en başta hayvanları sevmem etkiledi. Biyoloji öğretmenimle de ayrıca bir diyalogum vardı. Ders dışında da sohbet etme imkânımız olurdu. Onun da etkisi oldu diyebilirim. ÖĞRENCİ: Üniversitede sevdiğiniz ve dersini dinlemekten zevk aldığınız bir hocanız var mıydı? AHMET DURSUN: Üniversitede en sevdiğim hocalarımın başında, aynı zamanda benim yüksek lisans ve doktoramda danışman hocam olan Prof. Dr. Veysel Kartal hocam gelmektedir. Kendisini çok severim. Hala da görüşürüm, şu anda emeklidir. Bana bu işi öğreten kişi kendisidir. ÖĞRENCİ: Hocam biyolojiyi öğrencilere nasıl sevdirebiliriz? AHMET DURSUN: Biyoloji bir deryadır. Canlıyı ilgilendiren her şey biyolojinin konusudur. O yüzden eğer çevreyi seviyorsanız, doğayı araştırmayı seviyorsanız biyoloji bunun için en uygun alandır. Çünkü insan sosyal bir varlık ve çevreyle sürekli iletişim içindedir. Bunu inceleme ihtiyacı duyacaktır. Dolayısıyla biyolojideki verilerden faydalanacaktır. ÖĞRENCİ: Peki hocam hayvanları sevdiğinizi söylediniz peki biyoloji dışında hobiniz var mıydı? AHMET DURSUN: Biyoloji dışında resim yapmayı severim ama yıllardır resim yapamadım. Vaktim olmadı. ÖĞRENCİ: Şu an eğitim sistemi gittikçe değişiyor tahminen gelecekte de değişecek gibi gözüküyor bunun hakkındaki düşünceleriniz nelerdir? AHMET DURSUN: Aslında bunun için söylenecek çok şey var. Maalesef her Milli Eğitim Bakanı farklı bir uygulama yapıyor. Devlette devamlılık esastır deniliyor ama bir önceki bakanın yaptığını bir sonraki değiştiriyor. Her şeyden önemlisi öğrencilerin TEOG diye Fen Lisesi ne girmek için gece gündüz uğraştığı bir sınav var. Milli Eğitim Bakanlığı her ne kadar

3 sınav sistemi kalktı dese de yaptığı sonuçta bir sınavdır. Ve bu sınav sistemi sizi çevrenizden uzaklaştırıyor. Tamamen test odaklı sınava hazırlıyor öğrenciyi. Maalesef her şehre üniversite açarak ve her üniversiteye de Fen Edebiyat Fakültesi kurarak, plansız programsız bölümler açarak, temel bilimler bu ülkede bitirildi. Fizik, kimya ve biyoloji bölümlerine artık öğrenci gelmiyor. Sadece büyük şehirlerin Fen- Edebiyat Fakültelerinde öğrenciler var. Onun dışındaki küçük şehirlerde Fen -Edebiyat Fakülteleri boşalıyor. Sistem plansız programsız işliyor, 50 yıl sonrası, 100 yıl sonrası nelere ihtiyaç duyacağız? kaç elemana ihtiyacımız var? Hangi alanda yetişmiş elemana ihtiyacımız var? diye düşünüldüğünü ve ona göre plan yapıldığını sanmıyorum. ÖĞRENCİ: Büyük şehirler daha çok ilgi çekiyor. Amasya da okuyan öğrenciler arasında Amasya yı çok sevenlerde var mıydı? AHMET DURSUN: Amasya ya gelirken ağlayarak gelen öğrencilerimiz oldu. Ama Amasya tarihi bir şehir, yaşaması kolay bir şehirdir. Aslında bizim imkânlarımız birçok şehre göre daha iyi durumda. Bu bakımdan Amasya yı seven hatta evlenip burada kalan öğrencilerimiz de var. ÖĞRENCİ: Sınav sistemi plansız olduğu için biyoloji alanında daha çok önem verilmesi gerekirken, öğrenciler sınav stresinden bunun farkına varamıyorlar. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz? AHMET DURSUN: Biyoloji bölümünü seçmemelerinin sebebi, sadece biyoloji de değil kimya ve fiziği de seçmemelerinin nedeni iş imkânlarının olmamasıdır. Yani öğrenciler mezun oldukları zaman biyolog olarak mezun oluyorlar. Fakat çalışacakları alanlar yok. Hastanelerde biyolog olarak çalışmaları gerekiyor, çevre orman bakanlığında biyolog olarak çalışmaları gerekiyor. Fakat bu alanlarda başka meslek gruplarından olanlara istihdam sağlandığı için maalesef biyologlar iş bulamıyorlar, o yüzden pedagojik formasyona yöneliyorlar. Bir ara formasyon kaldırılmıştı. Bu yüzden tercihler çok azalmıştı. Geçen yıl tekrar pedagojik formasyon almalarına izin verildi. Biyoloji öğretmeni olarak çalışabilecekler. Fakat Milli Eğitim Bakanlığı nın aldığı öğretmen sayısı da çok az. Dolayısıyla yığılma oluyor bu yüzden gençler mezun olduktan sonra başka alanlara yöneliyorlar. Bir çoğu polis olmak için başvuruyor ya da bankalarda memur olmak için başvuruyorlar. Bazen de çok alakasız işleri yapmak zorunda kalıyorlar. O yüzden tercih az oluyor. ÖĞRENCİ: Sizin daha büyük şehirlerde çalışma isteğiniz, özleminiz var mı?

4 AHMET DURSUN: Evet, benim de başka bir şehirde çalışma hedefim vardı. Fakat bizde tayin olayı olmuyor. Üniversitede boşluk varsa ya da rektörlük ilan verdiyse o şekilde gidebilirsiniz. Ünvanınıza göre ilan çıkarsa, başvurabilirsiniz. O yüzden benim başka şehre gitme ihtimalim düşük ama her an içimde bir istek var. Yani fırsatını bulduğum an bu üniversiteden gitmek istiyorum. Büyük şehirlerde de çalışan arkadaşlarım var. Samsun, Ankara Üniversitesi ve Trakya Üniversitesi nde çalışan arkadaşlarımla görüşüyorum, onlarında durumlarını da biliyorum. İmkândan ziyade daha rahat, daha özgür çalışma imkânı bulabiliyorsunuz oralarda. ÖĞRENCİ: Yurtdışında çalışma hayaliniz var mıydı? Görmek istediğiniz ülke var mıydı? AHMET DURSUN: Yurtdışına gitme hayalim her zaman var. Her biyologun içinde Galapagos Adalarına gitme isteği vardır. Benim de içimde oradaki adalara gidip araştırma yapmak, böcek toplamak hayali var. Yurt dışına hem araştırma yapmak üzere hem de kongrelere katılmak için birkaç defa gitme imkanım oldu. Almanya ya, Avusturya ya, Bulgaristan a ve Yunanistan a gittim. Araştırmalar veya kongreler amacıyla bu ülkelere gittim. Ama çalışmak derseniz benim bu saatten sonra yurtdışında çalışma ihtimalim yaşımız itibariyle çok düşük. Ancak ortak çalışmalar yapabileceğim arkadaşlarım meslektaşlarım var, onlarla diyalog halindeyim. ÖĞRENCİ: Örnek aldığınız bir biyolog var mı? AHMET DURSUN: Örnek aldığım biyolog Prof. Dr. Ernst Heiss. Avusturyalı bir biyologdur. Şu anda 80 yaşında ama hala dünyanın farklı yerlerine giderek böcek toplar. Çok sevdiğim saygı duyduğum bir insandır, O nu örnek alıyorum. ÖĞRENCİ: Son yıllarda haberlerde sıkça karşılaşıyoruz puding gibi bazı gıda maddelerinin içine böcek konulduğu söyleniyor. Böcekler insan sağlını olumlu mu etkiler olumsuz mu? AHMET DURSUN: Bizim gibi Müslüman nüfusun yoğun olduğu yerlerde bu tür olayları yapmak biraz zor olsa da yapılıyor olabilir. Ancak keşke gıda maddelerinin içine sadece böceklerden elde edilmiş ürünler koyulsa. Çünkü böcekler protein kaynağıdır. Böcekler insanlarda alerjik bir reaksiyon vermiyorsa, insanın protein ihtiyacını karşılamak için en büyük kaynakların başında gelir. Entomogaji denilen bir alan var, yani böcekle beslenme. Bugün Afrika, uzak doğu ülkelerinde birçok yerde böcekler insanların besin kaynakları olarak kullanılıyor. Bu yüzden böcekten elde edilen bazı ürünlerin besin kaynaklarında kullanılmasının bir zararı yok. Fakat kullanırken mikroorganizmalardan arındırıldıktan sonra

5 kullanılmalıdır. Şu anda böceklerin kütlesi insanların kütlesinden çok daha fazladır. Yeryüzünde sadece Güney Amerika da yağmur ormanlarında 30 milyon böcek türü olduğu tahmin ediliyor. Fakat böceklerin henüz %5 i keşfedilmiştir. Keşfedilen böcek sayısı çok az. Belki de çok değil, yıl sonra kıtlık başladığında insanlar için en önemli gıda maddesi olarak böcekler kullanılacak. ÖĞRENCİ: Böceklerin önemi ve besin zincirindeki işlevleri nelerdir? AHMET DURSUN: Böcekler olmazsa insanlar olmaz. Birincisi böcekler tozlaşmayı sağlıyor. Bu bakımdan faydası var. İkincisi böcekler doğadaki madde döngüsüne katkı sağlıyor. Bir hayvan öldüğünde dikkat edin üzerinde birçok böcek larvası görürsünüz. Diğer mikroorganizmaların kullanabileceği hale getiriyor o atığı. Onun dışında arının ürettiği balı hem gıda maddesi olarak hem de sanayide kullanılıyoruz. Böceklerden elde edilen maddeler tıp alanında, eczacılıkta kullanılabiliyor. Bugün Çin de bir bölgede arılar yok olduğu için meyvelerin tozlaşmasını çiftçiler kendileri sağlamak zorunda kalmaktadır. Yani bu tozlaşma olayı insanlar aracılığı ile sağlanmakta. Böcekleri yok ederseniz insan da yok olur. Böceklerin bedava yaptığı işi siz milyarlarca dolar harcayarak yapmak zorunda kalırsınız, örneğin böceklerin yaptığı tozlaşma olayını insanoğlu kendisi yapmaya kalksa, tüm dünyada yılda 200 milyar dolar harcamak zorunda kalacaktı ve kısa sürede de tozlaşmayı yapamayacaktı, bu yüzden böceklerin önemi çok fazladır. ÖĞRENCİ: Danaburnu böceği zararlı mıdır? AHMET DURSUN: Bütün canlıların amacı yaşamak ve neslinin sürdürmektir. Danaburnu da herhangi bir bitkinin köküne ya da gövdesine ihtiyacı vardır. Buradaki sorun ayni bitkiye bizim de ihtiyacımızın olmasıdır. Bu yüzden bize göre danaburnu zararlıdır. Ancak danaburnu toprağın havalanmasında etkilidir, başka hayvanlar için de besin kaynağıdır. ÖĞRENCİ: Böcekler tıpta nasıl kullanılır? AHMET DURSUN: Tıp alanında karıncaların dikiş ipi olarak kullanıldığını biliyorum. Ameliyatlı bölgelere dikiş atmak yerine böceklere ısırtılıyor, sonra kafaların koparılıyor onlar dikiş ipi görevi görüyorlar. Adli Entomoloji alanında cinayet olayını çözmek için böceklerden faydalanılmaktadır. Bunun yanında Lucilia sericata (Yeşil Şişe Sineği) larvaları şeker hastalarında, iyileşmesi uzun süren yaraların tedavisinde kullanılmaktadır.

6 ÖĞRENCİ: Böcekler olmazsa insanlarda olmaz demiştiniz. Aşırı ilaçlamayla böcekler yok ediliyor insan binevi kendi sonunu getiriyor diyebilir miyiz? AHMET DURSUN: Aşırı ilaçlama çevre felaketine sebep oluyor. Çünkü sadece hedef böcekler olmuyor. Arada faydalı böcekler de var. Bazı böcekler bitki bitlerini yiyerek hayatta kalıyor. Bazı zararlı böceklerin dağılımını engelliyor. İlaçlama yaptığınız zaman faydalı böcekleri, kuşları, küçük memelileri ve kendinizi de yok ediyorsunuz. Çünkü bitkilerde kalan tarım ilacı atıkları, hayvanların yağ dokularında birikmekte. Tarım ilaçları besin maddeleri aracılığı ile insanları da etkiliyor. Yeraltı sularına geçerek binlerce kilometredeki canlıları da olumsuz etkiliyor. ÖĞRENCİ: Evdeki hamam böceklerinden kurtulmak neden zordur? AHMET DURSUN: Hamam böcekleri yumurtalarını Ooteka denilen küçük kapsüller halinde paketlerler. Bu kapsülleri nemli yerlere bırakırlar. 3-4 hafta sonra kapsülden çıkar ve nimf halinde etrafa yayılırlar. Nimf, yani yavru ana babaya az-çok benziyorsa nimf adını alır. Böcekler tam başkalaşım ve yarı başkalaşım şeklinde başkalaşım geçirebiliyorlar. Hamam böcekleri yarı başkalaşım geçiriyorlar. Eğer siz kapsül dönemindeyken ilaçlarsanız, ilaç etki etmez. Dolayısıyla onu yumurtadan çıktıktan sonra ilaçlamanız gerekiyor. Ama bu dönemleri tespit etmeniz zordur. Bir böceğin kapsül halinde olduğu dönemde başka böcek ergin olabilir. Böcekler çabuk üremektedir ve bir defada çok sayıda yavru birey meydana getirebilmektedirler. Canlılarda kimyasal maddelerin etkisiyle mutasyon meydana gelecektir. Doğacak yavrular aynı dozdaki ilaçtan etkilenmeyebilir. O yüzden hamam böcekleri evlerdeki sorunların başında gelir. Bunları yok etmek için uzun etkili ilaçlar kullanılmalıdır. ÖĞRENCİ: Sistematik alanda isimlendirme ne şekilde yapılıyor? AHMET DURSUN: Sistematik alanındaki çalışmalar, bir ülkenin biyolojik zenginliklerini ortaya çıkarmak için önemlidir. Sistematikte canlıların isimleri belirli kurallara uygun olarak belirlenmektedir. Önce cins adı, sonra da tür (Epitet, tamamlayıcı ad) adı şeklinde verilmektedir. Uluslararası zooloji isimlendirme yasasına göre; Bir defa bir canlıya tahsis edilen isim, yayınlandıktan sonra kendi yazarı tarafından dahi geçersiz olduğu gerekçesiyle değiştirilemez denilmektedir. Yani Anayasadan daha etkilidir bu yasa. Ülkemizden tanımlanmış birçok canlının tür adı yabancı araştırıcılar tarafından kasıtlı olarak armenica (Ermenistan), lazistanica ( Lazistan)ve Kurdistanica olarak verilmiştir.

7 Dünyadaki hiçbir güç bu isimleri değiştiremez. Kendi sahip olduğumuz değerleri, biyolojik kaynağımızı, hazinemizi bu ülkenin insanlarının ortaya çıkarması çok önemlidir Rio Sözleşmesine göre, bizim de tarafı olduğumuz sözleşmedir: Her ülke kendi biyolojik değerlerini ortaya çıkarmak zorundadır denilmektedir. Fakat biz hala bunu başarmış değiliz. Türkiye deki hayvan ve bitki çeşitliliği Avrupa dan çok daha fazladır ve çok zengin bir coğrafya yaşamaktayız fakat maalesef hepsini kayıt altına almış değiliz. ÖĞRENCİ: Son olarak 2014 yılındaki düşünceleriniz ve 2015 yılından beklentileriniz nelerdir? AHMET DURSUN: 2014 yılı ülkemiz için kötü geçti. Neden kötü geçti derseniz, maalesef 2014 yılı işçi kazalarının yoğun olarak yaşandığı bir yıl oldu. Özellikle maden işçilerinin kazada ölmesi çok üzücü bir durumdur. Ve sadece ateş düştüğü yeri yakıyor. Belli bir süre konuşuluyor ama sonra o insanların ailesi bu sıkıntıyı ömür boyu çekiyorlar. İnşallah 2015 yılı huzurun, bolluğun ve dostluğun yılı olur. İnşallah yeni bir sayfa açılır. Ülkemizde düşmanlık, terör hiç biri olmaz. İnşallah hepsi son bulur.