ANKARA ÜNİVERSİTESİ DİKİMEVİ SAGLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU DERGİSİ Ankara University Dikimevi Journal of The School of Health Care Professions

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ DİKİMEVİ SAGLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU DERGİSİ Ankara University Dikimevi Journal of The School of Health Care Professions Cilt/Volume:8 Sayı/Number: 2 Haziran/June 2009 EDİTÖR Suna YILMAZ EDİTÖR YARDIMCILARI Bahadır BOYACIOĞLU Perihan ŞENEL TEKİN YAYIN KURULU ALSANCAK Serap AYSEV Ahmet Derya ÖZÇELİKAY Gülbin KUMBASAR Hakan GÖK Haydar ÖZDEN Ali TURHANOĞLU İlksen DANIŞMA KURULU AKMANSU Müge, Gazi Üniversitesi AKSOY Songül, Hacettepe Üniversitesi ALANYALI Hilmi, Dokuz Eylül Üniversitesi ALTINKAYNAK Haydar, Ankara Üniversitesi ALTINÖZ Mehmet, Hacettepe Üniversitesi ANGIN Salih, Dokuz Eylül Üniversitesi ATAŞ Ahmet, Hacettepe Üniversitesi ATAY Mesut B., Ankara Üniversitesi ATEŞ Yeşim, Hacettepe Üniversitesi ATEŞALP Sabri, Gülhane Askeri Tıp Akademisi BAŞAR Figen, Ondokuz Mayıs Üniversitesi BAYRAMLAR Kezban, Hacettepe Üniversitesi BELGİN Erol, Hacettepe Üniversitesi BEYZADEOGLU Murat, Gülhane Askeri Tıp Akademisi DİKMETAŞ Elif, Ondokuz Mayıs Üniversitesi DİNÇER Derya, Ankara Üniversitesi DURSUN Gürsel, Ankara Üniversitesi ERBAHÇECİ Fatih, Hacettepe Üniversitesi ERDEM Ramazan, Fırat Üniversitesi ESATOĞLU A.Ezel, Ankara Üniversitesi HAYDAROĞLU Ayfer, Ege Üniversitesi KAPLAN Aslan, Hacettepe Üniversitesi KAYA Sıdıka, Hacettepe Üniversitesi KINAY Münir, Dokuz Eylül Üniversitesi KINIK Hakan, Ankara Üniversitesi KÖSE Ayşen, Ankara Üniversitesi KÖSE Kenan, Ankara Üniversitesi MERGEN Ertan, Ankara Üniversitesi OCAKÇI Ayşe, Marmara Üniversitesi ÖBER Ahmet, İstanbul Üniversitesi ÖNDER Ömer Rıfkı, Ankara Üniversitesi PAK Yücel, Gülhane Askeri Tıp Akademisi SARP Nilgün, Girne Amerikan Üniversitesi STONE Robert E., Vanderbilt University/USA ŞENKAL Özgül A, Çukurova Üniversitesi TAŞTAN Rüştü, Kocaeli Üniversitesi TENGİLİMOĞLU Dilaver, Gazi Üniversitesi TOMANBAY İlhan, Hacettepe Üniversitesi TÖRE Gökhan, İstanbul Üniversitesi TUNALI Candaş, Çukurova Üniversitesi TUNCER Safiye, Ankara Üniversitesi UYGUR Fatma, Hacettepe Üniversitesi UZAL Cem, Trakya Üniversitesi WILKINSON Joe, Salford University/UK YAKUT Yavuz, Hacettepe Üniversitesi YALÇINKAYA Fulya, Hacettepe Üniversitesi YAZICIOĞLU Kamil, Gülhane Askeri Tıp Akademisi YETKİN Haluk, Gazi Üniversitesi YILDIZ Yusuf, Ankara Üniversitesi

2 ANKARA ÜNİVERSİTESİ DİKİMEVİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU DERGİSİ Ankara University Dikimevi Journal of The School of Health Care Professions Cilt/Volume:8 Sayı/Number: 2 Haziran/June 2009 SAHİBİ Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Adına Yüksekokul Müdürü Serap ALSANCAK SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Haydar ALTINKAYNAK YAYINA HAZIRLAYANLAR Aysel KÖKSAL Ayşen KÖSE YAZIŞMA ADRESİ Perihan ŞENEL TEKİN Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Fatih Cad. 197/A 06290Keçiören / ANKARA Tel: Fax: e posta: perihansenel@yahoo.com Web Sayfası: ISSN: Basım Tarihi: 02/10./2009 Dizgi, Düzenleme ve Basım Ankara Üniversitesi Basımevi TandoğanANKARA Tel: (0 312) Yayın Türü Yerel Süreli Yayın Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu nun yayın dili Türkçe ve İngilizce olan, yılda 2 defa yayınlanan, bilimsel ve hakemli bir dergisidir.

3 ANKARA ÜNİVERSİTESİ DİKİMEVİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU DERGİSİ Ankara University Dikimevi Journal of The School of Health Care Professions Cilt/Volume: 8 Sayı/Number: 2 Haziran/June 2009 SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULLARI PROTEZORTEZ PROGRAMLARI I. ÇALIŞTAYI İÇİNDEKİLER Editörden... V Açılış Konuşmaları Prof. Dr. Serap ALSANCAK, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Müdürü... VII Prof. Dr. Yasemin OĞUZ, Ankara Üniversitesi Rektör Yardımcısı... IX Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları I. Çalıştayı Raporu Serap ALSANCAK, Hakan UYSAL... 1 Yurt Dışındaki ProtezOrtez Eğitimleri Serap ALSANCAK... 9 Ankara Üniversitesi ProtezOrtez Eğitimi Serap ALSANCAK, Haydar ALTINKAYNAK, Nigar ÖZGÖNCÜ, Mehtap KURU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ProtezOrtez Eğitimi Hakan UYSAL Afyon Kocatepe Üniversitesi ProtezOrtez Eğitimi Selim KARABEKİR, Hacer ÖZDEMİR, Şengül PARLAKÇI Trakya Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Programı Eğitimi Sevgi ÖZDİNÇ, Hayati KAYA Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları I. Çalıştay Anketi Serap ALSANCAK, Haydar ALTINKAYNAK Hacettepe Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları I. Çalıştay Anketi Özlem ÜLGER, Özlem GÜVEN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları I. Çalıştay Anketi Hakan UYSAL Dicle Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları I. Çalıştay Anketi Çiğdem BİNBAY Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi ProtezOrtez Eğitimi Mustafa ALPASLAN Gülhane Askeri Tıp Akademisi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı, Protez Ortez Rehabilitasyon Merkezi ProtezOrtez Eğitimi Hüseyin ÖZKAN, Necmettin DAŞTAN Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları I. Çalıştayı Fotoğrafları Yazım Kuralları... 73

4

5 Editörden Dergimizin bu sayısı, ülkemizde bulunan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarının ProtezOrtez Programlarının analiz edildiği ve yurt dışı protezortez eğitimi ile ilgili bilgilerin aktarıldığı ProtezOrtez Programları I. Çalıştayı na ayrılmıştır. Bu Çalıştay da 6 üniversitenin protezortez programları, 1 meslek lisesi eğitimi tartışılmış ve Gülhane Askeri Tıp Akademisi nin düzenlediği protezortez kursları hakkında bilgi verilmiştir. Dergimizin bu özel sayısında yer alan ProtezOrtez Programları I. Çalıştayı bilgilerinin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ve bu alanla ilgili eğitimöğretim kurumlarına yararlı olmasını dilerim. Suna (TOKGÖZ) YILMAZ

6

7 AÇILIŞ KONUŞMALARI Prof. Dr. Serap ALSANCAK Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Müdürü ProtezOrtez Programı Sorumlu Öğretim Üyesi Sayın Rektör Yardımcımız, Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Öğretim Üyeleri, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarımızın Müdür ve Müdür Yardımcıları, Bölüm Başkanları, ProtezOrtez alanının Değerli Öğretim Elemanları ve Değerli Konuklar; Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları önderliğinde sizlerin motivasyonu ile düzenlenen Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları 1. Çalıştayı na hoş geldiniz. Yaklaşık 8 milyon bedensel engellinin olduğu ülkemizde doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle uzvunu kaybetmiş kişilere uygulanan yapay organlara yani protezlere; geçici veya kalıcı olarak fonksiyonunu kısmen veya tamamen kaybeden vücut bölümleri için uygulanan yardımcı cihazlar veya ortezlere olan gereksinim ciddi boyuttadır. Bu protez ve ortezleri, hastaya özel, ölçü alarak yapan bireylerin yeterli anatomi, fizyoloji, mekanik, biyomekanik, teknik ve mesleki donanıma sahip, profesyonellerden oluşması hiç şüphesiz biz öğretim elemanlarının en büyük arzusudur. Sağlık sektörüne çağdaş, kaliteli ve nitelikli protezortez teknikerlerini kazandırmak, meslek yüksekokullarımızın protezortez eğitimindeki birliktelik ve standartla yakından ilişkilidir. Bu nedenle 1. Çalıştayımızda Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarımızın ProtezOrtez Programları nın öğrenci sayıları, akademik yapıları ve fiziksel olanakları da göz önünde bulundurularak verilen; dersler, saatleri, dönemleri, içerikleri ele alınacak; 2. Çalıştayımızda ProtezOrtez Programlarında yer alan protez ve ortez derslerinin teorik ve uygulamalı işleniş yöntemleri paylaşılacak ve eğitimimizde standart oluşturulmaya çalışılacaktır. Çalıştaylarımızda bu standart oluşturulurken, daha önce okullarımıza gönderilen anketlerin sonuçları değerlendirilecek ve en geç yıllarında geçilmesi düşünülen 6 dönemden oluşacak eğitimimizin planı yapılacaktır. 1. Çalıştayımıza bu amaçlarla, ilki 1985 de ve sonuncusu 2004 de açılan ve 6 Üniversitemizin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları bünyesinde yer alan ProtezOrtez

8 Programları nın değerli eğiticileri ile Üniversitelerimizin ProtezOrtez Programları na bugüne kadar sınavsız kayıt yaptıran Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi eğiticileri verdikleri eğitimle ilgili bilgi vermek üzere davet edilmişlerdir. Çalıştayımıza, öğrencilerimizin büyük bölümünün yaz stajlarını yaptıkları Gülhane Askeri Tıp Akademisi ve Türk Silahlı Kuvvetleri ProtezOrtez Laboratuvarlarının eğitmenleri, eğitimin önemli bir parçası olan yaz stajında standardı belirlerken, görüş almak üzere davet edilmişlerdir. Ayrıca kendilerinden 1980 li yıllardan beri sürdürdükleri ProtezOrtez Kursu hakkında bilgi alınacaktır. Ankara Üniversitesi her zaman kurs, çalıştay, kongre gibi bilimsel etkinliklerle yaşam boyu eğitimi desteklemiş ve desteklemektedir. Örneğin bugüne kadar üniversitemiz Uluslararası Katılımlı 6 Ulusal ProtezOrtez Kongresine destek vermiş ve bu yıl İstanbul da düzenlenecek 7. sini de bilimsel yönden destekleyecektir. Öyleki Üniversitemiz in bugüne kadar düzenlenmesine destek verdiği protezortez kongrelerinde yer alan konuşma metinlerinin toplandığı kitaplar Türkçe kaynağın kısıtlı olduğu alanımızda üniversitelerimiz için ciddi bilimsel kaynak oluşturmuştur. Üniversitemiz ProtezOrtez Programı Öğretim Elemanları Yurtdışı ile de bağlantılarını sürdürmektedirler da Almanya ve 2007 de Fransa da yapılan Avrupa da ProtezOrtez Eğitimi toplantılarına davet edilmişler ve bu toplantılardaki çalıştaylara katılmışlardır. Ayrıca Kanada tarafından online ortamında erişime açılan ProtezOrtez Terminoloji Sözlüğü nün Türkçe ye çevirisi Üniversitemiz ProtezOrtez Programına teklif edilmiş ve 2007 de hiçbir maddi talepte bulunulmaksızın bu çeviri yapılarak ISPO web sayfasında ülkemiz ve Türkçe yi kullanan dünya profesyonellerinin erişimine sunulmuştur. Tüm bu eğitimde standart, çabalarımız, çabalarınızın nedeni; çağdaş, kaliteli ve nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek ve güncel teknolojinin takip edilmesine olanak sağlamak içindir. Konuşmama son verirken açılışımızı onurlandırarak verdiği anlamlı destekten dolayı Üniversitemiz Rektör Yardımcısı Prof.Dr. Sayın Yasemin Oğuz a, Afyon Kocatepe, Dicle, Hacettepe, Eskişehir Osmangazi, Trakya Üniversiteleri ile Gülhane Askeri Tıp Akademisi ve Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi öğretim elemanlarına yapacakları katkılardan dolayı Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yönetim Kurulu adına teşekkür ederim. Çalıştayın başarılı geçmesini diler, sizlere ev sahipliği yapmaktan büyük mutluluk duyduğumuzu belirterek, saygı ve sevgilerimi sunarım.

9 Prof. Dr. Yasemin OĞUZ Ankara Üniversitesi Rektör Yardımcısı Sağlığı bedensel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik hali biçiminde tanımladığımız günümüzde, protezortez alanı belki de bu üç boyutu bir arada kucaklayan nadir disiplinlerdendir. Tıbbın bedensel işlevleri yerine koyamadığı durumlarda onu yapay olarak yeniden üreten, bu yolla hastanın ruhsal sağlığını olumlu yönde etkilerken onun sosyal yaşamını da onaran protezortez uzmanları, bireysel yaşama en önemli katkıyı yapan sağlık çalışanları arasındadır. İnsan yaşamı kırılgan olmakla birlikte, insan son derece adaptif bir canlıdır. Onun yeni durumlara, özellikle de yoksunluklara uyum gösterme ve direnme gücü tüm canlıların ötesindedir. Bedensel kaybı yerine koymak için geliştirdiği, aklın ve yaratıcılığın üst düzeydeki kanıtı olan protez kavramı, bu uyum becerisinin en ileri aşamasıdır. Bir işlevi yerine koymak, bu saç taramak gibi ya da dik oturabilmek gibi doğal olarak yaptığımız ve bize hiç de özel gelmeyen bir eylem olsa bile, insan yaşamını zenginleştiren ve bazen yaşama asıl anlamını katan önemli bir müdahaledir. Bu müdahalenin kendisi değerli bir insan eylemi olduğu kadar, değer yaratan bir eylemdir de. İnsanı insan yapan en temel özelliği olan özerklik sağlık alanlarının katkısıyla yerine konulabilen ve geliştirilebilen bir niteliktir. Belki de sağlığı insanlar için bu kadar önemli yapan da bu olanaktır. Toplum, sağlığa verdiği önemi onun eğitimine gösterdiği özenle de kanıtlamaktadır. Protezortez alanında eğitim veren kurumları bir araya getiren bu çalıştay da, alandaki eğitime verilen önemin ve gösterilen özenin bir kanıtıdır. İster sağlık alanında olsun, isterse öteki teknik bilgi ve beceriye dayalı alanlarda olsun, uygulayıcının konusuna ilişkin donanımı en temel dayanak ve koşuldur. Bu nedenle Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu nun, ProtezOrtez Programı nı bu alanda hizmet veren tüm kurumlarda belirli bir düzeye ve eş yetkinliğe ulaştırmakta önemli rol oynayacak bu çalıştayı gerçekleştirdiği için kutluyorum. ProtezOrtez Programı mızı en etkili eğitim düzeyine ulaştırmak için Yüksekokul Yönetimi nin gerek laboratuvar olanakları gerekse ders programları açısından yaptığı olağanüstü özverili çalışmaları biliyor ve bu anlamda bu programla gurur duyduğumuzu belirtmek istiyorum. Çalıştayın başarılı geçmesini ve Üniversitemize de, aynı alandan eğitim çalışmalarını sürdüren öteki kurumlara da yol göstereceğine inandığım bu çalışmanın çıktılarının en kısa zamanda bir yayına dönüşerek paylaşılmasını diliyorum.

10

11 Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, 2009 SERAP ALSANCAK, HAYDAR ALTINKAYNAK, NİGAR ÖZGÖNCÜ, MEHTAP KURU 1 SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULLARI PROTEZORTEZ PROGRAMLARI 1. ÇALIŞTAYI RAPORU Prof. Dr. Serap ALSANCAK *, Yrd. Doç. Dr. Hakan UYSAL ** * Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Ankara ** Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Eskişehir Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarımızın ProtezOrtez Programlarında birliktelik ve standart sağlanabilmesi eğitim, öğretim planlarının paylaşılması ve değerlendirilmesi amacı ile Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu önderliğinde Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları 1.Çalıştayı, 1617 Nisan 2009 tarihleri arasında Ankara Üniversitesi nin Keçiören Yerleşkesi nde Prof. Dr. Sezai Yaman Konferans salonunda yapılmıştır. Bu çalıştaya ülkemizde ProtezOrtez alanında eğitim veren Afyon Kocatepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ve Trakya Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programı Sorumlusu öğretim elemanları ve teknikerleri katılmışlar, okulları ve eğitimleri ile ilgili bilgi vermişlerdir. Ayrıca ProtezOrtez alanında diğer eğitim veren kurumlarımızdan; orta öğrenim düzeyinde eğitim veren Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi ile kurs niteliğinde eğitim veren GATA ProtezOrtez Rehabilitasyon Merkezi verdikleri eğitimle ilgili katılımcıları bilgilendirmişlerdir. 1. Çalıştayda, ProtezOrtez Programı bulunan Üniversitelerin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarına her yıl kayıt yaptıran öğrenci sayısı ile bugüne kadar programlara kayıt yaptıran öğrenci sayısı, mezun sayısı ve yıllara göre bu öğrencilerin başarı yüzdeleri ile ilgili tablolar oluşturulmuştur (Tablo 1 ve 2). Tablo 1. Üniversitelerin protezortez programlarına bir yılda kayıt yaptıran öğrenci sayısı. OKUL ADI HER YIL GİREN ÖĞRENCİ (N) EK KONTENJAN (N) Afyon Kocatepe Üniversitesi 30 5 Ankara Üniversitesi 20 1 Dicle Üniversitesi 13 2 Hacettepe Üniversitesi 15 2 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 20 2 Trakya Üniversitesi 25 5 TOPLAM ( )

12 2 SERAP ALSANCAK, HAKAN UYSAL Tablo 2. Üniversitelerin ProtezOrtez Programlarına kayıt yaptıran öğrenci sayısı, mezun sayısı ve başarı yüzdeleri. OKUL ADI KAYIT MEZUN (N) BAŞARI % YAPTIRAN ÖĞRENCİ (N) Afyon Kocatepe Üniversitesi ( ) Ankara Üniversitesi ( ) Dicle Üniversitesi ( ) Hacettepe Üniversitesi ( ) Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ( ) Trakya Üniversitesi ( ) TOPLAM Üniversitelerin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Programı eğitim süreleri ve staj süreleri, öğrenci ve mesleki kadrolu ve dışardan görevlendirilen eğitmen sayılarındaki farklılıklar belirlenmiştir (Tablo3). Ayrıca Meslek Yüksekokulları ProtezOrtez Programları nda görevli öğretim elemanları ile uygulamalı eğitimde görev alan sağlık teknikerlerinin sayılarındaki fark ve yetersizlik tespit edilmiştir (Tablo 4). Tablo 3. Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi ne kayıt yaptıran öğrenci sayısı ve başarı yüzdesi. OKUL ADI HER YIL GİREN ÖĞRENCİ (N) EK KONTENJAN (N) KAYIT YAPTIRAN ÖĞRENCİ (N) ( ) MEZUN (N) ( ) BAŞARI % Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi G.A.T.A. Kurs Programı ( ) 17+6* Lisans Üstü Eğitim ( ) 25 * Yabancı kursiyer Tablo 4. Akademik eğitimöğretim süresi, öğrenci ve eğitmen sayısı. OKUL ADI AKADEMİK YIL (hft) STAJ 1.Yıl 2.Yıl Afyon Kocatepe Üniversitesi SHMYO 56 hft 4 hft 4 hft Ankara Üniversitesi SHMYO 60 hft 4 hft 4 hft Dicle Üniversitesi SHMYO 56 hft 6 hft 6 hft Hacettepe Üniversitesi SHMYO 72 hft 5 hft 5 hft Osmangazi Üniversitesi SHMYO 76 hft 4 hft Trakya Üniversitesi SHMYO 56 hft 4 hft 8 hft

13 SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEK OKULLARI PROTEZORTEZ PROGRAMLARI 1. ÇALIŞTAYI RAPORU 3 OKUL ADI AKADEMİK YIL (hft) STAJ Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi 154 hft 0 G.AT.A. Kurs Programı 50 hft 2 hft OKUL ADI OKUL KADROSUNDA Meslek Eğitmeni Diğer DIŞARDAN Meslek Eğitmeni Diğer Afyon Kocatepe Üniversitesi SHMYO Ankara Üniversitesi SHMYO Dicle Üniversitesi SHMYO Hacettepe Üniversitesi SHMYO Eskişehir Osmangazi Üniversitesi SHMYO Trakya Üniversitesi SHMYO Toplam OKUL ADI OKUL KADROSUNDA Meslek Eğitmeni Diğer DIŞARDAN Meslek Eğitmeni Diğer Bahçelievler Ortopedi Teknisyenliği Sağlık Meslek Lisesi G.AT.A. Kurs Programı Üniversitelerimiz Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Programlarının ortak ve farklı verilen dersleri ve saatleri belirlenmiş ve bunlarla ilgili tablolar oluşturulmuştur (Tablo 5 ve 6).

14 4 SERAP ALSANCAK, HAKAN UYSAL Tablo 5. Üniversitelerin ProtezOrtez Programları eğitiminde yer alan ortak ve farklı derslerin isimleri OKUL ADI ORTAK DERSLER FARKLI DERSLER Afyon Kocatepe Üniversitesi AnatomiFizyolojiMalzeme BilgisiProteze GirişOrteze GirişProtez IProtez IIOrtez IOrtez II Kinezyoloji BiyomekanikTeknik ResimHasta PsikolojisiBilgisayarMesleki TeknolojiProtez RehabilitasyonOrtez RehabilitasyonHalk Sağlığı ve Tıbbi Deontolojiİlk YardımOrtopedi ve RehabilitasyonNöroloji HastalıklarıYabancı Dil IYabancı Dil IITürk Dili ITürk Dili IIAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IIGüzel Sanatlar I Güzel Sanatlar II Beden Eğitimi IBeden Eğitimi II Tıbbi Biyoloji ve GenetikMikrobiyolojiTıbbi TerminolojiAtölye Pratiği Kan Bankası UygulamasıHasta İradesiİmmünoloji Sağlık SosyolojisiSterilizasyon EsaslarıLaboratuvar Teknik ve Gereçleri Ankara Üniversitesi Anatomi/Pro AnatomiFizyoloji IFizyoloji IIMalzeme IMalzeme IIElektroteknoloji Protez I Protez IIOrtez IOrtez IIKinezyoloji IKinezyoloji IIMekanikBiomekanikHasta Psikolojisi Bilgisayara GirişMeslekte EtikProtez Ortez Üretim YöntemleriHalk Sağlığı İlk Yardım OrtopediNörolojiDamar HastalıklarıRehabilitasyonYabancı Dil IITürk Dili ITürk Dili II Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IIGüzel SanatlarBeden Eğitimi MatematikFizik/Mekanik Fizikİletişim Becerileri Dicle Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi AnatomiFizyolojiPsikolojiye GirişMalzeme Bilgisi IMalzeme Bilgisi IITeknik Resim Proteze GirişOrteze GirişProtez IProtez IIOrtez IOrtez II Kinezyoloji BiyomekanikOrtez Analiz ve DeğerlendirmeProtez Analiz ve DeğerlendirmeOrtezde Biyomekanik Prens.Protezde Biyomekanik Prens.Psikososyal Rehabilitasyon Mesleki EtiketMesleki Teknoloji IMesleki Teknoloji II Biyomedikal Teknoloji Halk Sağlığı ve Tıbbi Deontoloji İlk YardımKlinik Bilimler Yabancı Dil IYabancı Dil IITürk Dili ITürk Dili IIAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IIGüzel Sanatlar I Güzel Sanatlar II AnatomiFizyoloji Psikolojiye Giriş Malzeme Bilgisi IMalzeme Bilgisi IITeknik ResimProteze GirişOrteze GirişProtez IProtez IIOrtez IOrtez II Kinezyoloji Biyomekanik Ortez Analiz ve DeğerlendirmeProtez Analiz ve Değerlendirme Ortezde Biyomekanik Prens.Protezde Biyomekanik Prens.Psikososyal RehabilitasyonMesleki EtiketMesleki Teknoloji IMesleki Teknoloji II Halk Sağlığı ve Tıbbi Deontoloji İlk YardımKlinik BilimlerBiyomedikal Teknoloji Yabancı Dil IYabancı Dil IITürk Dili ITürk Dili IIAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IIGüzel Sanatlar I Güzel Sanatlar IIBeden Eğitimi IBeden Eğitimi II Tıbbi TerminolojiBiyomedikal TeknolojiTemel Bilgi TeknolojileriMikrobiyoloji Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Trakya Üniversitesi AnatomiFizyoloji Psikolojiye GirişTeknik ResimMalzeme Bilgisi IMalzeme Bilgisi II Proteze GirişOrteze GirişProtez IProtez IIOrtez IOrtez II Kinezyoloji Biyomekanik Ortez Analiz ve DeğerlendirmeProtez Analiz ve DeğerlendirmePsikososyal RehabilitasyonMesleki EtikMesleki Teknoloji IMesleki Teknoloji II Biyomedikal TeknolojiHalk Sağlığı İlk YardımKlinik Bilgisi Yabancı Dil IYabancı Dil IITürk Dili ITürk Dili IIAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi II Mesleki AnatomiFizyoloji Malzeme BilgisiIMalzeme Bilgisi IITeknik ResimProteze Giriş Orteze GirişProtez IProtez IIOrtez IOrtez II Kinezyoloji Biyomekanik Ortez Analiz ve DeğerlendirmeProtez Analiz ve DeğerlendirmeSakatlık PsikolojisiPsikiyatriye GirişBilgisayar Mesleki Etik Mesleki Teknoloji IMesleki Teknoloji II Biyomedikal TeknolojiHalk Sağlığı İlk YardımKlinik Bilimler IKlinik Bilimler IIYabancı Dil IYabancı Dil IITürk Dili ITürk Dili II Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi IAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi II Güzel Sanatlar IGüzel Sanatlar IIBeden Eğitimi IBeden Eğitimi II Mesleki TerminolojiTemel Bilgi Teknolojisi Sosyal Seçmeli IIISağlık Hizmetleri Yönetimi Göz Protezi Sağlık İşletmeciliğiMesleki Yabancı Dil Meslek Yüksekokullarının 14 hafta, 6 dönem olarak planlanan eğitim programı için hazırlık yapılmıştır. Derslerin isimlerinde, saatlerinde ve dönemlerinde iki gün süren çalışmaları takiben bir standart oluşturulmuştur. Bu bilgiler Tablo 7 de toplanmış, derslerin verileceği dönem, saatleri, nitelikleri ve kredilerinin yer aldığı bu standart program 1. Çalıştay da oy birliği ile kabul edilmiştir. 1. Çalıştay da ders içerikleri ve işleniş şekillerinde de ayrıca bir standardın oluşturulması gerektiğine karar verilmiştir. Bu standardın oluşturulması ve özellikle uygulamalı derslerin işlenişinde karşılaşılan sıkıntıların, nedenlerinin paylaşılması ve ortak çözümlerin belirlenmesi amacıyla Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Protez Ortez Programları 2. Çalıştayı nın 2526 Haziran 2009 tarihlerinde Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu nda yapılması oy birliği ile kabul edilmiştir.

15 SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEK OKULLARI PROTEZORTEZ PROGRAMLARI 1. ÇALIŞTAYI RAPORU 5 ORTAK DERSLER Tablo 6. Üniversitelerin ProtezOrtez Programları eğitiminde yer alan ortak derslerin saatleri, verildiği yıl ve dönemleri. DERSLER AFYON ÜNİVERSİTESİ I. veya 2. yıl I. DönemII. Dönem ANKARA ÜNİVERSİTESİ I. veya 2. yıl I. DönemII. Dönem DİCLE ÜNİVERSİTESİ I. veya 2. yıl I. DönemII. Dönem HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ I. veya 2. yıl I. DönemII. Dönem ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ I. veya 2. yıl I. DönemII. Dönem TRAKYA ÜNİVERSİTESİ I. veya 2. yıl I. DönemII. Dönem TEO. UYG. TEO. UYG. TEO. UYG. TEO. UYG. TEO. UYG. TEO. UYG. ProtezOrtez Anatomi Anatomi / Mesleki Anatomi Fizyoloji / Fizyoloji III Psikolojiye Giriş / Hasta Psikolojisi/ Psikiyatriye Giriş Bilgisayar / Bilgisayara Giriş Malzeme Bilgisi / Malzeme Bilgisi III / Malzeme III Teknik Resim Meslekte Etik /Mesleki Etik Mesleki Etiket İletişim Becerileri Mesleki Teknoloji / Mesleki Teknoloji III Protez Ortez Üretim Yöntemleri Elektroteknoloji/ Biyomedikal Teknoloji Halk Sağlığı ve Tıbbi Deontoloji / Halk Sağlığı İlk Yardım Ortopedi/ Ortopedi ve Rehabilitasyon Nöroloji/ Nöroloji Hastalıkları Damar Hastalıkları Klinik Bilgisi/ Klinik Bilimler III Proteze Giriş Orteze Giriş Protez I II Ortez I II Kinezyoloji Biyomekanik/ Kinezyoloji III Ortez Analiz ve Değerlendirme Protez Analiz ve Değerlendirme Mekanik Biomekanik Ortezde Biyomekanik Pren Protezde Biyomekanik Pren Rehabilitasyon / Protez Rehabilitasyon/ Ortez Rehabilitasyon Psikososyal Rehabilitasyon Yabancı Dil III Türk Dili III Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi III Güzel Sanatlar III Resim Müzik Beden Eğitimi III Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokul ları ProtezOrtez programları 1. Çalıştayı, 1617 Nisan 2009, 1. SINIF 2. SINIF

16 6 SERAP ALSANCAK, HAKAN UYSAL Tablo Çalıştayın eğitim dönemlerine göre onaylanan standart ders isimleri, saatleri ve kredileri. 1. Sınıf 1. Dönem Dersleri Dersler Teorik Uygulama Kredi Toplam Anatomi Fizyoloji Psikoloji Temel Bilgi Teknolojisi Malzeme I Teknik Resim Meslekte Etik Mesleki Teknoloji I Mesleki Terminoloji Y.Dil I Türk Dili I İletişim Becerileri (seçmeli olabilir) Seçmeli Toplam Sınıf 2. Dönem Dersleri Dersler Teorik Uygulama Kredi Toplam Malzeme II Mesleki Teknoloji II Klinik Bilimler Kinezyoloji Orteze Giriş Proteze Giriş Y.Dil II Türk Dili II Psikososyal Rehabilitasyon İlk Yardım Seçmeli Toplam Sınıf 3. Dönem Dersleri * Dersler Uygulama Kredi Toplam Uygulama Toplam

17 SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEK OKULLARI PROTEZORTEZ PROGRAMLARI 1. ÇALIŞTAYI RAPORU 7 2. Sınıf 1. Dönem Dersleri Dersler Teorik Uygulama Kredi Toplam Elektroteknoloji Ortez I Protez I Ortez Analiz ve Değerlendirme MekanikBiomekanik I Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Toplam Sınıf 2. Dönem Dersleri Dersler Teorik Uygulama Kredi Toplam Ortez II Protez II Protez Analiz ve Değerlendirme 1 1 1,5 2 Halk Sağlığı MekanikBiomekanik II Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Göz Protezi (isteğe bağlı) Toplam , Sınıf 3. Dönem Dersleri * Dersler Uygulama Kredi Toplam Uygulama Toplam * 2010 yılından itibaren uygulanacak olan 3 yarıyıllı sisteme göre, uygulama dönemlerini üniversiteler kendi tercihlerine göre belirleyeceklerdir. Buna göre uygulama dönemlerinin her biri her yılın sonunda veya ikinci yılın sonunda iki dönem uygulama şeklinde gerçekleştirilebilecektir.

18 8 SERAP ALSANCAK, HAKAN UYSAL

19 Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, 2009 YURT DIŞINDA PROTEZORTEZ EĞİTİMİ 9 YURT DIŞINDA PROTEZORTEZ EĞİTİMİ Serap ALSANCAK Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Program Sorumlusu, Ankara, alsancak@medicine.ankara.edu.tr Dünyada ProtezOrtez Eğitimi ISPO (International Society for Prosthetics and Orthotics) tarafından üç kategoride ele alınır. Kategori I düzeyi ProsthetistOrthotist eğitimidir. Bu eğitim protezortezi tasarlayacak, üretecek, karşılaşılan sorunları çözümleyecek, araştırma yapabilecek bilgi ve becerinin kazandırıldığı eğitimdir. Üniversitelerde en az 4 yıl (lisans düzeyi) eğitim alan bu kategori mezunlarına ProsthetistOrthotist ünvanı dışında, Ortopedi Mühendisi veya Ortopedik Meister gibi ünvanlar da verilir. Kategori I düzeyinde öğrencilerin anatomi, fizyoloji, patoloji, mekanik ve biyomekanik, matematik ve istatistik, bilgisayar, malzeme, atölye bilgisi, atölye ve iş idaresi, grafik, elektroteknoloji, teorik ve uygulamalı olarak verilen protezortez bilimi eğitimini almaları, klinik çalışmalara katılmaları ve son sınıfta protezortez merkezlerinde ProsthetistOrthotist sorumluluğunda uygulama eğitimi almaları gerekir. ISPO bu düzeyde; ProtezOrtez profesyoneli profilini oluşturmak için öğrenciye planlama, üretim, uygulama ve tedavi, takip, yönetim, iletişim, araştırma ve geliştirme, meslekte etik ve hukuk, bilgi ve becerisi ile eğitim ve öğretim faaliyetlerine katılım alışkanlığının kazandırılması gerektiğini belirtir. Kategori II düzeyi eğitim, Protez Ortez Teknikeri veya Ortopedi Teknoloğu eğitimi olarak tanımlanır. Bu eğitim en az 2 yıl süren (ön lisans düzeyi) protez ve ortez yapacak bilgi ve becerinin kazandırıldığı eğitimdir. Bu düzeyde öğrencilerin anatomi, fizyoloji, patoloji, mekanik ve biyomekanik, matematik, malzeme, atölye tekniği, preklinik bilgisi, atölye ve iş idaresi, teknik resim, elektroteknoloji, teorik ve uygulama olarak verilen protezortez bilimi eğitimi derslerini almaları, klinik çalışmalara katılmaları ve protezortez stajı yapmaları gerekir. ISPO bu düzeyde protezortez profesyonelini oluşturmak için öğrencilere planlama, üretim, uygulama, takip, yönetim, iletişim, meslekte etik ve hukuk bilgisi ile eğitim ve öğretim faaliyetlerine katılım alışkanlığının kazandırılması gerektiğini belirtir. Kategori III düzeyi, ProtezOrtez Teknisyeni veya Ortopedik Teknisyen eğitimidir. Atölye veya laboratuar ortamında protezortezin üretim ve bağlantısına yardımcı olacak, onarımını yapacak teknik bilginin verildiği orta öğrenim düzeyindeki veya özel kurslarla verilen eğitimdir. Kategori III düzeyinde öğrencilerin anatomi, patoloji, biyomekanik ve ayar prensipleri, matematik, malzeme, teknik resim, atölye teknikleri, protez ve ortez atölye pratiği eğitimi almaları ve klinik çalışmalara katılmaları gerekir. ISPO bu düzeyde profesyonel profili oluşturmak için protezortez üretimi, yönetim, iletişim, meslekte etik ve hukuk bilgileri ile eğitim ve

20 10 SERAP ALSANCAK öğretim faaliyetlerine katılım becerisinin kazandırılması gerektiğini belirtir. Bu çerçevede dünyada protezortez eğitimi veren üniversiteler, eğitim süreleri ve öğretim elemanları Tablo 1 de verilmiştir. Üniversitelerde bu eğitim en az 2, en fazla 5,5 yıldır. Yılda aldıkları öğrenci 12 ile 33 arasında değişmektedir. Üniversitelerin bünyesinden protezortez meslek derslerinde en az 4, en fazla 25 öğretim elemanı, üniversite dışından ise en az 1, en fazla 35 öğretim elemanı görev almaktadır. Örneğin 5,5 yıl protezortez eğitiminin verildiği Holanda Fonty Üniversitesi nde öğrenciler bir dönem bu üniversiteden ders aldıktan sonra İsveç de Jönkoping Üniversitesi nde eğitimlerine devam ederler. Burada 3 yıl eğitimöğretim gördükten sonra Fonty Üniversitesi ne dönerek 2 yıl intörn olarak çalışırlar. Eğitimin 5 yıl olduğu Norveç Oslo Üniversitesi nde de 3 yıl süren protezortez eğitimini takiben öğrenciler 2 yıl intörnlük yaparlar. Bir başka farklı örnek Almanya BUFA eğitimine aittir. 3,5 yıl Münih ve Heidelberg de Kategori II düzeyinde eğitim alan öğrenciler, eğitimlerini tamamladıktan sonra 2 yıl protezortez merkezlerinde uygulama yaparlar. Eğitimlerine devam etmek isteyenler bu 2 yıl süren uygulamanın ardından BUFA nın açtığı sınava girerler. Sınavı kazanan öğrenciler BUFA da 1 yıl eğitilirler.

21 YURT DIŞINDA PROTEZORTEZ EĞİTİMİ 11 Tablo 1. Ülkelere göre ProtezOrtez Eğitimi ve Özellikleri Ülke Üniversite Akademik Yıl (hft) Eğitim Süresi (yıl) Kanada British Columbia Inst. Tech. 35 hft 2 yıl A.B.D. Michigan 30 hft 2 yıl A.B.D. Washington 32 hft 4 yıl Belçika Katholieke Hogeschool Kepmen 35 hft 3 yıl İngiltere Salford 32 hft 4 yıl İskoçya Strathclyde 40 hft 4 yıl Hollanda Fonty 40 hft 5,5 yıl ½ yıl Fonty; 3 yıl Jönköping; son 2 yıl Fonty uyg (intörn) İsveç Jönköping 40 hft 3 yıl Norveç Oslo 40 hft 5 yıl 3 yıl eğitim; son 2 yıl uyg (intörn) Avustralya La Trobe 30 hft 4 yıl Slovenya Health Study 30 hft 4 yıl Finlandiya Helsinki Polytechnic 40 hft 4 yıl Almanya Japoya BUFA Kobe College of Medicine 40 hft 6 yıl 3,5 yıl ISPO Kategory II (Münih ve Heidelberg) 2 yıl uyg. ve sınavla BUFA 30 hft i i 4 yıl İtalya Landesfachschule 30 hft 3 yıl Öğrenci (n) Eğitmen (n) Kadrolu+Dışardan her 3. yılda öğrenci alımı her 2. yılda öğrenci alımı Çin China Training Centre for Orthopedic Technologists 40 hft 3 yıl Hong Kong Polytechnic 35 hft 3 yıl Hindistan Rajiv Gandi 4,5 yıl Tayland Mahidol 4 yıl Kamboçya The Cambodian School of Prosthetics and Orthotics 3 yıl Pakistan Pakistan Institute of Prosthetics and Orthotics Science 3 yıl

22 12 YURT DIŞINDA PROTEZORTEZ EĞİTİMİ ProtezOrtez alanında lisans eğitimine güzel örneklerden biri Strathclyde Üniversitesi nin ProtezOrtez eğitimidir. Bu üniversitede yıllara göre verilen dersler ve saatleri Tablo 2 de gösterilmiştir. Glasgow da National Centre for Training and Education Prosthetics and Orthotics (NCTEPO) öğrencileri 840 saat teorik ve 3626 saat uygulama eğitiminin ardından prostetistorthotist olurlar. Tablo 2. Strathclyde Üniversitesi National Centre for Training and Educationin Prosthetics and Orthatics in Eğitim Programı. 1.Yıl Hft Saat Saat Preklinik Bilgisi I (4T) (2U) 72 T 48 U Mekanik ve Biyomekanik I (2T) (2U) 48 T 48 U Protez ve Ortez Bilimi I (2T) (13,5U) 48 T 396 U Klinik Bilgisi I (1T) (2U) 24 T 48 Demo Matematik ve İstatistik (2T) (1U) 48 T 24 U Grafik (1T) (2U) 24 T 48 U Elektroteknoloji (2T) (1U) 48 T 24 U Toplam 312 (T) 636 (U) 2.Yıl Hft Saat Saat Preklinik Bilgisi II (4 2) 72 (T) 48 (U) Mekanik ve Biyomekanik II (4 2) 72 (T) 48 (U) Protez ve Ortez Bilimi II (2 22,5) 48 (T) 540 (U) Klinik Çalışmalar II (1 2) 24 (T) 48 Demo Bilgisayar (1) 24 (T) Toplam 264 (T) 684 (U) 3.Yıl Hft Saat Saat Preklinik Bilgisi III (4T) (2U) 72 T 48 U Mekanik ve Biyomekanik III (4T) (1,5U) 72 T 36 U Protez ve Ortez Bilimi III (2U) ( 22,5U) 48 T 540 U Klinik Çalışmalar III (1T) (2U) 24 T 48 Demo Malzeme Teknolojisi (2T) (1U) 48 T 24 U Toplam 264 (T) 696 (U) 4.Yıl Protez Pratiği 805 saat (U) Ortez Pratiği 805 saat (U) Genel Toplam 840 (T) 3626 (U)

23 SERAP ALSANCAK 13 KAYNAKLAR [1] ISPO Report of the European Conference for Education in Prosthetics and Orthotics (Part 12), April [2] Prosthetics and Orthotics Educators Meeting. Developing Strategies fort he Future of P&O University Education, Post Meeting Book, [3] ISPO Guidelines for Training Personnel in Developing Countries for Prosthetics and Orthotics Services, WHO Library Catalogue [4] University of Strathclyde, National Centre for Training and Education in Prosthetics and Orthotics, BSc in Prosthetics and Orthotics Course Guide, [5]

24 14 SERAP ALSANCAK

25 Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, 2009 SERAP ALSANCAK, HAYDAR ALTINKAYNAK, NİGAR ÖZGÖNCÜ, MEHTAP KURU 15 ANKARA ÜNİVERSİTESİ PROTEZORTEZ EĞİTİMİ Serap ALSANCAK *, Haydar ALTINKAYNAK ** Nigar ÖZGÖNCÜ ***, Mehtap KURU **** * Prof. Dr., Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Programı, Ankara, alsancak@medicine.ankara.edu.tr ** Öğr. Gör., Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Programı, Ankara *** P.O.Tek., Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Programı, Ankara **** Lab. Tek. Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ProtezOrtez Programı, Ankara Yüksekokulumuz, Yükseköğretim Kurumu Yürütme Kurulunun tarih ve 1068 sayılı kararı ile Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu adıyla kuruldu eğitimöğretim yılında Hemşirelik, Anestezi, Radyoloji, Tıbbi Laboratuvar, Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik olmak üzere 5 programla ve 174 öğrenci ile eğitime başlamıştır eğitimöğretim yılında Yüksekokulumuz programlarına ProtezOrtez ve Odyometri Programları, eğitimöğretim yılında Radyoterapi Programı eklendi. Böylece 8 programla 1997 yılına kadar eğitimini sürdürdü yılında Hemşirelik Programının Üniversitemiz bünyesinde lisans eğitimine dönüştürülmesi nedeniyle bu program Meslek Yüksekokulundan kaldırıldı. Yüksekokulumuz bugün 9 program ile Üniversitemizin Keçiören Yerleşkesinde eğitimöğretimini sürdürmektedir. Bu programlar Anestezi, Odyometri, ProtezOrtez, Radyoloji, Radyoterapi, Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik (örgün ve uzaktan eğitim vermekte), Tıbbi Laboratuar ve Eczane Hizmetleri programlarıdır. Meslek Yüksekokulumuz ProtezOrtez Programı 1. Yılında Matematik, Fizik, Mekanik Fizik, Fizyoloji III, Anatomi, Protez Ortez Anatomisi (Fonksiyonel Anatomi), İletişim Becerileri, Hasta Psikolojisi, Ortez I II, Malzeme III, Teknik Resim, Ortopedi, Bilgisayara Giriş, Türk Dili, Temel Yabancı Dil (İngilizce), Beden Eğitimi, Resim, Müzik dersleri; 2.Yılında Nöroloji, Damar Hastalıkları, Rehabilitasyon, Halk Sağlığı, İlk Yardım, Meslekte Etik, Protez III, Kinezyoloji III, MekanikBiyomekanik, ProtezOrtez Üretim Yöntemleri, Elektroteknoloji, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi dersleri verilir. Tablo 1 de bu dersler, saatleri ve kredileri gösterilmiştir. Eğitim süremiz yıllık 30 haftadır. ProtezOrtez Programı öğrencilerine haftada 8 saat Protez teorik, 16 saat Protez uygulama, 6 saat Ortez teorik, 8 saat Ortezuygulama dersleri ile 11 saat teorik ve 8 saat uygulama olarak Teknik dersler verilir. Diğer dersler ise 51 saat teorik ve 6 saat uygulama şeklinde verilmektedir. Hasta pratiği haftada 6 saattir. ProtezOrtez Programı derslerine Yüksekokul un kadrolu 6 öğretim elemanı girer. Ayrıca 2 sağlık teknikeri de uygulamalı derslerde görev alırlar. ProtezOrtez Programı derslerine Üniversitemiz içinden değişik fakülte, enstitü ve yüksekokullardan 16 öğretim elemanı görevlendirilmektedir.

26 16 SERAP ALSANCAK, HAYDAR ALTINKAYNAK, NİGAR ÖZGÖNCÜ, MEHTAP KURU Tablo 1. Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu EğitimÖğretim Yılı Haftalık Ders Saatleri, Kredileri ve Dönemleri. BİRİNCİ YIL 1. YARIYIL (Güz) 2. YARIYIL (Bahar) DERS KODU PS DERS ADI ST T U K TS ECT S DERS KODU SHM MATEMATİK Z SHM14 4 SHM FİZİK Z ENF PS DERS ADI ST T U K 02 HASTA PSİKOLOJİSİ BİLGİSAYARA GİRİŞ T S ECTS SHM FİZYOLOJİ I Z SHM13 04 FİZYOLOJİ II Z SHM ANATOMİ Z PRO MEKANİK FİZİK Z SHM İLETİŞİM BECERİLERİ Z PRO ORTEZ I Z PRO MALZEME I Z PRO PROTEZORTEZ ANATOMİSİ Z PRO TEKNİK RESİM Z PRO MALZEME II Z TDİ TÜRK DİLİ Z PRO ORTOPEDİ Z YDİ BED TEMEL YABANCI DİL (İNGİLİZCE) BEDEN EĞİTİMİ GUS MÜZİK GUS RESİM Z TDİ TÜRK DİLİ Z S TOPLAM YDİ TEMEL YABANCI DİL (İNGİLİZCE) Z TOPLAM İKİNCİ YIL 3. YARIYIL (Güz) 4. YARIYIL (Bahar) DERS PS DERS ADI ST T U K TS ECT DERS PS DERS ADI ST T U K TS ECT KODU S KODU S PRO NÖROLOJİ Z SHM HALK SAĞLIĞI Z PRO PROTEZ I Z SHM İLK YARDIM Z PRO ELEKTROTEKNO LOJİ Z SHM MESLEKTE ETİK PRO DAMAR MEKANİK Z PRO HASTALIKLARI BİYOMEKANİK PROTEZ PRO KİNEZYOLOJİ I Z PRO ORTEZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ REHABİLİTASY PRO ORTEZ II Z PRO ON ATA ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ Z Z Z Z Z PRO PROTEZ II Z PRO KİNEZYOLOJİ II Z ATA ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ Z TOPLAM TOPLAM Kısaltmalar : (T) Teorik, (U) Uygulama, (K) Kredi, (TS) Toplam Saat, (GUS) Güzel Sanatlar, (YDİ) Temel Yabancı Dil (İngilizce), (S) Seçmeli Ders, (Z) Zorunlu, (SHM) Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, (PRO) ProtezOrtez, (ST) Statü, (PS) Program Sayısı, (ECTS) Avrupa Kredi Transfer Sistemine Göre Kredi, TDİ (Türk Dili), BED (Beden Eğitimi), ATA (Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi).

27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ PROTEZORTEZ EĞİTİMİ 17 ProtezOrtez Programı için verilen dersler ve içerikleri şu şekildedir: SHM147 MATEMATİK (2 0 2) Temel Cebir, Denklemler, Trigonometri, Logaritma ve Türev. SHM139 FİZİK (3 0 3) Fizik ve Ölçme, Vektörler, Kinematik, Newton un Hareket Yasaları, İş ve Enerji, Elektrik; Elektriksel Potansiyel, Doğru Akım Devreleri ve Manyetizma. PRO102 MEKANİK FİZİK (2 0 2) Lineer Momentum ve Çarpışmalar, Dönme Kinematiği, Açısal Momentum, Tork ve Statik Denge. SHM143 İLETİŞİM BECERİLERİ (1 0 1) İletişim teknikleri sözsüz davranışlar, Beden dilini kullanmak, Sağlık personeli için kendini açma becerilerini geliştirmek, Hastaya empati yapabilmek Öğrencilerin hasta ve yakınlarıyla ilgili problem çözme becerilerini geliştirmek. SHM133 FİZYOLOJİ I (2 0 2) Homeostazis, Vücut sıvıları ve elektrolitler, Hücre Fizyolojisi, Kan Fizyolojisi, Periferik Sinir Sistemi, Kas Fizyolojisi, Dolaşım Sistemi, Solunum Sistemi ve Boşaltım Sistemi. SHM134 FİZYOLOJİ II (2 0 2) Sindirim Sistemi, Merkezi Sinir Sistemi, Duyu Fizyolojisi ve Endokrin Sistem. SHM135 ANATOMİ (2 2 3) Anatomiye giriş, Terminoloji ve Kemiklerin yapısı, Tüm ekstremiteler kemik, eklem ve kasları, Kafa ve yüz, göğüs ve sırt kemikleri, eklemleri ile baş, boyun ve karın kasları, Periferik sinirler, Merkezi sinir sistemi, Solunum sistemi, Sindirim sistemi, Urogenital sistem, Dolaşım sistemi, kalp ve lenfatik sistem, Duyu organları. PRO120 PROTEZORTEZ ANATOMİSİ (2 0 2) Fonksiyonel Anatomi; Üst ekstremite kemik ve eklemlerinin yapı ve fonksiyonları, kasların origo, insersiyo ve sinirleri, Bu yapıların üst ekstremite ortez ve protezleri ile bağlantısı, Alt ekstremite kemik ve eklemlerinin yapı ve fonksiyonları, kasların origo, insersiyo ve sinirleri,

28 18 SERAP ALSANCAK, HAYDAR ALTINKAYNAK, NİGAR ÖZGÖNCÜ, MEHTAP KURU Bu yapıların alt ekstremite ortez ve protezleri ile bağlantısı, Spinal kord ve periferal sinirler, Vertebral kolonun yapı ve fonksiyonları (intervertebral eklemlerin yapı ve fonksiyonları, vertebral kolonun kas haraketleri), Bu yapıların gövde korseleri ile bağlantısı. PRO118 ORTEZ I (3 4 5) Ortezlerin amaçları, Ortez terminolojisi, Ayak ortezleri, Ayakayakbileği ortezleri, Diz ortezleri, Ayakbilekdiz ortezleri, kalça ortezleri, kalçadizayakbilek ortezleri, Bu ortezlerin özellikleri ve uygulama prensipleri ile uygulandığı hastaların özellikleri ve karşılaşılacak sorunlar ve çözümlerinin tanımlanması, Planlanan ortezin tasarımı, ölçü alımı, yapımı, hasta değerlendirmesi ve uygulama. PRO227 ORTEZ II (3 4 5) Spinal ortezler, Parmak ortezlerini, El, elbilek, dirsek ve omuz ortezleri, Bu ortezlerin özellikleri ve uygulama prensipleri ile uygulandığı hastaların özellikleri ve karşılaşılacak sorunlar ve çözümlerinin tanımlanması, Planlanan ortezin tasarımı, ölçü alımı, yapımı, hasta değerlendirmesi ve uygulama. PRO217 PROTEZ I (4 8 8) Protez terminolojisi, Amputasyon seviyesine göre yük taşıma alanları, Parsiyel ayak protezleri, Syme protezleri, TT protezler (PTB, KBM, PTS, TSB), Diz dezartikülasyon protezleri ile Her bir protezin tasarımı, ölçü alımı, model işlemesi, soket laminasyonu/yapımı, ayar, bitiş, hasta değerlendirmesi ve uygulaması. PRO218 PROTEZ II (4 8 8) Kalça dezartikülasyon protezleri, Parsiyel el protezleri, Bilek dezartikülasyonu protezleri, Transradial amputasyon protezleri, Dirsek dezartikülasyonu protezleri, Transhumeral protezler, Omuz dezartikülasyonu/forequater protezleri, Üst/alt ekstremite eksikliklerinin ortezprotezleri, Planlanan protezlerin tasarımı, ölçü alımı, model işlemesi, soket laminasyonu/yapımı, ayar, bitiş, hasta değerlendirmesi ve uygulama. PRO116 ORTOPEDİ (3 0 3) Ortopedik değerlendirme ve tanıda kullanılan aletler ve kullanımı, Ayak, bacak ve omurga deformiteleri, Konjenital deformite ve anomalilerin, üst ekstremite ve elin travmatik ve travma dışı sorunları Amputasyonlar, nedenleri, komplikasyonları, Kırıkların sınıflanması, mekanizmaları ve tedavileri komplikasyonları, Sık görülen edinsel ortopedik hastalıkların oluş mekanizmaları, klinik bulguları ve tedavileri. PRO209 NÖROLOJİ (2 0 2) Spinal periferik sinirler, Kranial sinirler,

29 ANKARA ÜNİVERSİTESİ PROTEZORTEZ EĞİTİMİ 19 Hareket ve duyu fonksiyonları, Refleksler, Otonom sinir sistemi ve Nörolojik hastalıklar. PRO221 DAMAR HASTALIKLARI(1 0 1) Damar sisteminin anatomisi, Varis, derin venöz tromboz, venöz sistem anatomisi, Arteriyel sistemin tıkayıcı hastalıkları, tıkayıcı aortailiyak hastalıklar. PRO225 KİNEZYOLOJİ I (2 0 2) Kinezyolojinin amaçları, Yürüyüş analizinin metotları, Patolojik yürüyüş ve Ampute yürüyüş bozuklukları, nedenleri ve prostetik çözümleri. PRO226 KİNEZYOLOJİ II (2 0 2) Alt ekstremite patomekaniği, Üst ekstremite patomekaniği ve Columna vertebralis patomekaniği. PRO115 MALZEME I (3 2 4) Metalik malzemeler ve genel özellikleri, Alaşımlar ve alaşım tipleri, Sertlik ve sertlik ölçme metotları, Yük altındaki malzemelerde oluşan gerilmeler, mukavemet, ısıl işlemler, Mikroteknik ve biçimlendirme. PRO122 MALZEME II (3 2 4) Plastiğin yapısı, Termoplastikler, Termosetplastikler, Endüstriyel işlemler, Plastiklerin biçimlendirilmesi, işlenmesi, Plastiğe katılan dolgu ve takviye maddeleri, Diğer malzemeler (ağaç, deri, triko vb). SHM222 MESLEKTE ETİK (1 0 1) Etik, ahlâk, ödev, sorumluluk gibi kavramların tanıtımı, Vaka sunumları ve bu vakalar üzerinde eleştirel etik çözümlemeler. PRO113 TEKNİK RESİM (2 2 3) Teknik Resim takımları Gereçleri, çizgiler ve yazılar, Geometrik çizimler, izdüşümler, Üretim için yeterli görüş seçimi, Kesit görünüşler ve uygulamaları, Ölçülendirme temrinleri, kroki çizimi, ana kesit ve açılımlar, Üretim resimleri, komple resim çizimi. PRO208 PROTEZORTEZ ÜRETİM YÖN TEMLERİ (1 0 1) ProtezOrtez tasarımı, Çizimde analitik yaklaşım, Katı Modelleme, Simülasyon, Prototip üretimi, Üretim Yöntemleri: Talaş Kaldırma (eğeleme, zımparalama, delme, diş açma, tornalama, presleme), Döküm: Kalıp ve model üretimi, laminasyon, serbest döküm, enjeksiyonla döküm, Sıcak ve Soğuk Şekillendirme; Eğme bükme haddeleme, Sökülebilen ve Sökülemeyen Birleştirmeler; vidalar, pimler, pernolar, kaynak, lehim, perçin), Mekanizma tekniği, Protez ve Ortez mekanizmaları üretimi, Protez ve Ortez aksamları ve üretim teknolojileri.

30 20 SERAP ALSANCAK, HAYDAR ALTINKAYNAK, NİGAR ÖZGÖNCÜ, MEHTAP KURU PRO219 ELEKTROTEKNOLOJİ (2 2 3) Ölçme, ölçme ve kontrol, Elektron teorisi, elektriksel iletkenlik, yalıtkanlık ve yarı iletkenlik, Elektrik akımı ve gerilimi, elektrik direnci ve OHM kanunu, kirşof kanunları ve elektrik devreleri, elektrik akımının etkileri, Kondansatörler, amplifikatörler, Elektromagnetizma, elektromanyetik indüksiyon, piller ve çeşitleri, elektronik devreler, Otomatik kontrol, servo kontrol, elektriksel işlem devreleri ve sibernetik sistemler, aksiyon potansiyeli, aksiyon potansiyeli ölçümü, MYO elektrik kontrollü protezler. SHM144 HASTA PSİKOLOJİSİ (1 0 1) Hastalık ve sağlığın tanımları, Hasta davranışlarının nedenlerini yordama, Yatan ve ayaktan hastalarda gözlenen tepkiler ile Kronik hastalarla ilişki kurulacağı ve sosyal destek verme yolları. PRO228 REHABİLİTASYON (2 2 3) Rehabilitasyonun tanımı ve kavramı Musküloskelatal ve nörolojik kökenli farklı hastalıklarda rehabilitasyon kavramı ve uygulamaları Klinikte yatan hastalar üzerinde pratik Bu hastalıklarda ortez ve protez kullanımı ile ilgili prensipler verilir ve uygulama yapılır SHM216 HALK SAĞLIĞI (2 0 2) Halk sağlığı ile ilintisi bulunan terimler, Sağlık hizmetlerinin geçirdiği dönem ve süreçler, Halk sağlığı ve klinik tıp bilimlerinin karşılaştırılması, Günümüzde halk sağlığı anlayışı, Sağlık hizmetlerinin tanımı ve sınıflandırılması, Sağlık, hastalık kavramı, hastalık nedenleri ve hastalıkların doğal seyri, Sağlığı koruma yaklaşımı, kişisel sağlığı koruma, hijyen, beslenme, anne ve çocuk sağlığı, yaşlıların sağlık sorunları, çevre sağlığı, ruh sağlığı, Türkiye de sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi ve tarihsel gelişimi, Sağlık Bakanlığı merkez ve taşra örgütlenmesi ve sağlık hizmetlerinin yürütülmesinde temel yasalar. SHM218 İLK YARDIM (1 0 1) İlk yardımın amaçları ve uygulanmaları, Hava yolu obstrüksiyonu ve tedavi, Kardiyopulmoner resusitation, Suda boğulmada ilk yardım, Hayvan ısırıkları ve tedavi, İntoksikasyonlar (zehirlenmeler), Yara bakımı, Hasta nakli, Akut karın ve vasküler sorunlar, Yanıklar, Yüz bölgesi yaralanmaları ve Kırıklar. SHM132 BİLGİSAYARA GİRİŞ (2 0 2) Bilgisayar Birimleri, Bilgisayar Türleri, Bilgisayar Kullanımı, Bilgisayarın Tarihçesi, Bazı terimlerin açıklanması, Windows işletim sistemi, Microsoft Office programlarının kullanımı, çeşitli uygulamalar, Bilgisayar teknolojilerini bilme, Bilgisayarın bileşenleri bilgisi, Donanımın çalışma ilkelerini kavrama, İşletim sistemleri bilgisi, Windows işletim sistemini kullanabilme, Uygulama programlarının çalışma ilkelerini bilme,

31 ANKARA ÜNİVERSİTESİ PROTEZORTEZ EĞİTİMİ 21 Microsoft Word programını kullanabilme, Microsoft Excel programına giriş ve Microsoft Power Point programına giriş. Yüksekokulumuz ProtezOrtez Programı nda Yaz Stajı her yılın sonunda 4 hafta olarak yapılır. Staj için öğrenciler standarda uygun (resmi veya özel kurum ve kuruluşların, hastanelerin) ProtezOrtez Merkezlerine gönderilir. Staj yerlerindeki staj sorumlularının en az ProtezOrtez teknikeri olması zorunludur. Staj yerlerinde öğrenciler staj sorumlularının denetiminde hastadan protezortez ölçüsü alır, üretir ve hastaya uygular. Öğrencilerin staj yaptıkları merkezlere Yüksekokulumuz tarafından hazırlanan özel staj değerlendirme formları gönderilir. Bu formlarda öğrenciler staj yerlerinde tutum ve dış görünümlerinden iletişim becerilerine kadar pek çok yönleri ile değerlendirilirler. Staj sonunda öğrenci, stajda yaptığı uygulamalara ilişkin yazılı raporunu Yüksekokulumuzda sorumlu protezortez öğretim elemanına değerlendirmesi için teslim eder ve staj notu alır. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU PROTEZ VE ORTEZ PROGRAMI STAJ DEĞERLENDİRME FORMU ANKARA /../20 STAJYER ÖĞRENCİNİN Adı ve Soyadı :.. Okul Numarası :.. Sınıfı :.. Devam Ettiği Gün Sayısı :.. Devam Etmediği Gün Sayısı :.. Çalıştığı Bölümler : Staj Notu Yazıyla/Rakamla : Yukarıda kimliği yazılı öğrenciniz.. tarihlerinde Stajyer öğrenci olarak çalışıp Başarılı / Başarısız olmuştur. Staj Yürütücüsü Adı ve Soyadı İmzası Staj Yapılan Kurum :.. Adresi :.. Telefon / Faks No :.. Hastane Başhekimi :.. Staj Yürütücüsü :.. Staj Başlama Tarihi :.. Staj Bitiş Tarihi :.. Onaylayan Kurum Yetkilisi Adı ve Soyadı İmzası ve Mühür 20 iş günü yaz stajında kabul edilebilir mazeretini belgeleyen öğrenciye kurum yetkilisi en çok 2 (iki) gün izin verebilir. Verilen izin staj süresi bittikten sonra telafi edilir.