T.C. Resmi Gazete. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğünce Yayımlanır. 12 Haziran 1995 PAZARTESİ

Transkript

1 T.C. Resmi Gazete Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğünce Yayımlanır Kuruluşu : 7 Ekim Haziran 1995 PAZARTESİ Sayı : YASAMA BÖLÜMÜ Kanunlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun Kanun No Kabul Tarihi ; MADDE tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 2 nci maddesinin 1 ve 3 numaralı bendleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir. 1. Herhangi bir şekilde dil ve yazı ile ifade olunan eserler ve her biçim altında ifade edilen bilgisayar programları ve bir sonraki aşamada program sonucu doğurması koşuluyla bunların hazırlık tasarımları, 3. Bedii vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyette fotoğraf eserleriyle, her nevi haritalar, planlar, projeler, krokiler, resimler, coğrafya ve topografyaya ait maket ve benzerleri, herçeşit mimarlık ve şehircilik tasarım ve projeleri, mimarî maketler, endüstri, çevre ve sahne tasarım ve projeleri. Arayüzüne temel oluşturan düşünce ve ilkeleri de içine almak üzere, bir bilgisayar programının herhangi bir öğesine temel oluşturan düşünce ve ilkeler eser sayılmazlar. MADDE sayılı Kanunun 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 4. Güzel sanat eserleri, estetik değere sahip olan; 1. Yağlı ve suluboya tablolar; her türlü resimler, desenler, pasteller, gravürler, güzel yazılar ve tezhipler, kazıma, oyma, kakma veya benzeri usullerle maden, taş, ağaç veya diğer maddelerle çizilen veya tespit edilen eserler, kaligrafi, serigrafi, 2. Heykeller, kabartmalar ve oymalar, 3. Mimarlık eserleri, 4. El işleri ve küçük sanat eserleri, minyatürler ve süsleme sanatı ürünleri ile tekstil, moda tasarımları, 5. Fotoğrafik eserler ve slaytlar, 6. Grafik eserler, 7. Karikatür eserleri, 8. Her türlü tiplemelerdir. Krokiler, resimler, maketler, tasarımlar ve benzeri eserlerin endüstriyel model ve resim olarak kullanılması, düşünce ve sanat eserleri olmak sıfatlarını etkilemez. MADDE sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bentler eklenmiştir. 10. Bir bilgisayar programının uyarlanması, düzenlenmesi veya herhangi bir değişim yapılması; Yasama Bölümü Sayfa : 1 Resmi Gazete Kodu : İçindekiler 96. Sayfadadır.

2 Sayfa: 2 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı : Belli bir maksada göre ve hususi bir plan dahilinde verilerin ve materyallerin seçilip derlenmesi sonucu ortaya çıkan veri tabanları (Ancak, burada sağlanan koruma, veri tabanı içinde bulunan veri ve materyalin korunması için genişletilemez). MADDE sayılı Kanunun 8 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 8. Bir eserin sahibi, onu meydana getirendir. Aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça, memur, hizmetli ve işçilerin işlerini görürken meydana getirdikleri eserlerin malî hak sahipleri bunları çalıştıran veya tayin edenlerdir. Tüzel kişilerin uzuvları hakkında da bu kural uygulanır. Bir işlenmenin sahibi, asıl eser sahibinin haklan mahfuz kalmak şartıyla, onu işleyendir. Bir eserin yapımcısı veya yayımlayıcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre malî hakları kullanabilir. Sinematografik eserlerde; yönetmen, özgün müzik bestecisi ve senaryo yazarı, eserin birlikte sahibidirler. Eserin birlikte sahipleri, malî hakları, yapacakları bir sözleşmeyle ve uygun bir bedel karşılığında yapımcıya devredebilirler. Sinematografik eserin birlikte sahipleri malî haklarını devrettikten sonra, aksine ya da özel bir hüküm bulunmadığı taktirde yapımcı tarafından eserin çoğaltımına, dağıtımına, kamuya arzına, kablolu iletimine, televizyon ya da başka araçlarla yayınına, alt yazı yazılmasına ya da dublajına itiraz edemezler. MADDE sayılı Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Umumî yerlerde veya radyo-televizyon aracılığı ile verilen konferans ve temsillerde, mutad şekilde eser sahibi olarak tanıtılan kimse o eserin sahibi sayılır, meğer ki, birinci fıkradaki karine yoluyla diğer bir kimse eser sahibi sayılsın. MADDE sayılı Kanunun 15 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Eser niteliğindeki mimarî yapılarda, yazılı istem üzerine eserin görülen bir yerine, eser sahibinin uygun göreceği malzeme ile silinmeyecek biçimde eser sahibinin adı yazılır. MADDE sayılı Kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Aslın maliki, eser sahibi ile yapmış olduğu sözleşme şartlarına göre eser üzerinde tasarruf edebilir. Ancak eseri bozamaz ve yok edemez ve eser sahibinin haklarına zarar veremez. Eserin tek ve özgün olması durumunda eser sahibi, kendisine ait tüm dönemleri kapsayan çalışma ve sergilerde kullanmak amacıyla, koruma şartlarını yerine getirerek iade edilmek üzere eseri isteyebilir. MADDE sayılı Kanunun 22 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 22. Bir eserin aslını veya işlenmelerini kısmen ya da tamamen çoğaltma hakkı, münhasıran eser sahibine aittir. Eserlerin aslından ikinci bir kopyasının çıkarılması ya da eserin işaret, ses ve görüntü nakil ve tekrarına yarayan, bilinen ya da ileride geliştirilecek olan her türlü araca kayıt edilmesi, her türlü ses ve müzik kayıtları ile mimarlık eserlerine ait plan, proje ve krokilerin uygulanması da çoğaltma sayılır. Aynı kural, kabartma ve delikli kalıplar hakkında da geçerlidir. Çoğaltma hakkı, bilgisayar programının geçici çoğaltılmasını gerektirdiği ölçüde, programın yüklenmesi, görüntülenmesi, çalıştırılması, iletilmesi ve depolanması nülerini de kapsar. MADDE sayılı Kanunun 23 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 23. Bir eseri, onun aslından veya işlenmesinden çoğaltma ile elde edilmiş nüshalarını dağıtmak, kiralamak veya satışa çıkarmak ya da herhangi bir biçimde ticaret konusu yapmak ve bu yoldan faydalanma hakkı yalnızca eser sahibinindir. Yurt dışında çoğaltılmış kopyaların yurt içine getirilmesi durumunda, eseri yayma ve faydalanma hakkı eser sahibinindir. Kendi izni olmadan yapılan nüshaların ithalini yasaklama hakkı münhasıran eser sahibine aittir. Belirli nüshaların hak sahibinin yayma hakkını kullanması sonucu mülkiyeti devredilerek ülke sınırları içinde ilk satışı ya da dağıtımı yapıldıktan sonra bunların yeniden satışı ya da kiralanması biçiminde yayımı, kiralama ve kamuya ödünç verme hakkı saklı kalmak şartıyla, eser sahibine tanınan yayma hakkını ihlal etmez. MADDE sayılı Kanunun 27 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Yasama Bölümü Sayfa : 2

3 12 Haziran 1995 Sayı: RESMİ GAZETE Sayfa : 3 Madde 27. Koruma süresi eser sahibinin yaşadığı müddetçe ve ölümünden itibaren 70 yıl devam eder. Sahibinin ölümünden sonra alenileşen eserlerde koruma süresi ölüm tarihinden sonra 70 yıldır. 12 nci maddenin birinci fıkrasındaki hallerde koruma süresi, eserin aleniyet tarihinden sonra 70 yıldır; meğer ki eser sahibi bu sürenin bitmesinden önce adını açıklamış bulunsun. tik eser sahibi tüzelkişi ise, koruma süresi aleniyet tarihinden itibaren 70 yıldır. MADDE sayılı Kanunun 28 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 28. tik defa Türkçe'den başka bir dilde yayımlanmış olan bir ilim ve edebiyat eseri, yayımlandığı tarihten itibaren 70 yıl içinde eser sahibi veya onun izniyle bir başka kişi tarafından Türkçe çevirisi yapılarak yayımlanmamış ise, 70 yılın geçmesi ile Türkçe'ye çevrilebilir. MADDE sayılı Kanunun 29 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 29. El işleri, küçük sanat eserleri, fotoğraf ve sinema eserleri için koruma süresi, aleniyet tarihinden itibaren 70 yıldır. MADDE sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Yayımlanmış musikî, ilim ve edebiyat eserlerinden ve alenileşmiş güzel sanat eserlerinden, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde iktibaslar yapılmak suretiyle, hal ve vaziyetinden eğitim ve öğretim gayesine tahsis edildiği anlaşılan seçme ve toplama eserler vücuda getirilmesi serbesttir. 2 nci maddenin üçüncü bendinde ve 4 üncü maddenin birinci fıkrasının birinci ve beşinci bentlerinde gösterilen neviden eserler, ancak seçme ve toplama eserin münderecatını aydınlatmak üzere iktibas edilebilir. Ancak bu serbestlik, hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar verir veya eserden normal yararlanma ile çelişir şekilde kullanılamaz. MADDE sayılı Kanunun 38 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 38. Bütün fikir ve sanat eserlerinin, yayımlanma veya kâr amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz. Herkes birinci fıkra hükmü çerçevesinde musikî, ilim ve edebiyat eserlerini işleyebileceği gibi başkasına da işletebilir. Sözleşmede belirleyici hükümlerinin yokluğu durumunda, hata düzeltme de dahil, bilgisayar programının düşünüldüğü amaca uygun kullanımı için gerekli olduğu durumda, bilgisayar programının onu hukuki yollardan edinen kişi tarafından çoğaltılması ve işlenmesi serbesttir. Bilgisayar programını yasal yollardan edinen kişinin programı yüklemesi, çalıştırması ve hataları düzeltmesi sözleşme ile önlenemez. Bilgisayar programının kullanımı için gerekli olduğu sürece, bilgisayar programını kullanma hakkına sahip kişinin bir adet yedekleme kopyası yapması sözleşme ile önlenemez. Bilgisayar programının kullanım hakkına sahip kişinin yapmaya hak kazandığı bilgisayar programının yüklenmesi, görüntülenmesi, çalıştırılması, iletilmesi veya depolanması fiillerini ifa ettiği sırada, bilgisayar programının herhangi bir öğesi altında yatan düşünce ve ilkeleri belirlemek amacı ile, programın işleyişini gözlemlemesi, tetkik etmesi ve sınaması serbesttir. Bağımsız yaratılmış bir bilgisayar programı ile diğer programların ara işlerliğini gerçekleştirmek üzere gerekli bilgileri elde etmek için, bilgisayar programının çoğaltılması ve işlenmesi anlamında kod'un çoğaltılmasının ve kod formunun çevirisinin de zorunlu olduğu durumlarda, bu fiillerin ifası aşağıdaki şartların karşılanması halinde serbesttir: 1. Bu fiillerin, ruhsat sahibi veya bir bilgisayar programının kopyasını kullanma hakkı sahibi diğer bir kişi tarafından veya onların adına bunu yapmaya yetkili kişi tarafından ifa edilmesi, 2. Araişlerliği gerçekleştirmek için gerekli bilginin, (1) numaralı bentte belirtilen kişilerin kullanımlarına sunulmaması, 3. Bu fiillerin, araişlerliği gerçekleştirmek için gereken program parçaları ile sınırlı olması. Yukarıdaki fıkra hükümleri, onun uygulanması ile elde edilen bilgilerin; 1. Bağımsız yaratılmış bilgisayar programının araişlerliğini gerçekleştirmenin dışında diğer amaçlar için kullanılmasına, 2. Bağımsız yaratılmış bilgisayar programının araişlerliği için gerekli olduğu durumlar dışında başkalarına verilmesine, 3. İfade ediliş bakımından esastan benzer bir bilgisayar programının geliştirilmesi, üretilmesi veya pazarlanması veya fikri haklan ihlal eden herhangi diğer bir fiil için kullanılmasına, İzin vermez. Altıncı ve Yedinci fıkra hükümleri, programdan normal yararlanma ile çelişir veya hak sahibinin meşru yararlarına makul olmayan müdahale eder şekilde kullanılmasına izin verecek tarzda yorumlanamaz. Yasama Bölümü Sayfa : 3

4 Sayfa : 4 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı : MADDE sayılı Kanunun 39 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 39. Bir edebiyat eseri, ancak eser sahibinin yazılı izniyle müzik eserinde kullanılabilir. Herhangi bir müzik eserinde kullanılan her türden güfte, libretto ve benzeri eserler bestelendiğinde, ortak eser kayıt, tescil ve ticarî dolaşıma konulmadan önce bu izin her aşamada belgelendirilir ve hak sahipleri ile diğer ilgililer tarafından denetlenir. Güftelerin, konser ve radyo-televizyon programlarına konularak parasız dağıtılması ve ses taşıyıcılarının üstünde veya bunlarla birlikte verilmek üzere bastırılması mümkündür. Bu imkânlardan yararlanan kimse, edebiyat eserinin ve eser sahibinin adını belirtmek zorundadır. MADDE sayılı Kanunun "Meslek Birliklerinin Kurulması" başlıklı 42 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Eser sahipleri ve komşu hak sahipleri, üyelerinin ortak çıkarlarını korumak ve mevzuatın öngördüğü esas ve usuller içinde bu Kanun ile tanınmış haklarının takibini, alınacak ücretlerin tahsilini ve hak sahiplerine dağıtımını sağlamak üzere. Kültür Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca onaylanan tüzük ve tip statülere uygun olarak meslek birlikleri kurabilirler. Alan tespiti tüzük ile belirlenir. Aynı alanda birden fazla meslek birliği kurulabilir. Her birlik ihtiyaçlar doğrultusunda şubeler açarak çalışabilir. Meslek birlikleri, Kültür Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca onaylanan tip statüye uygun olarak, bir üst kuruluş kurabilirler. MADDE sayılı Kanunun 43 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Radyo - Televizyon Yayınlarında Telif Hakkı Madde 43. Radyo-Televizyon yayınlarında kullanılan fikir ve sanat eserlerine telif hakkı ödenir. Her tür yayınlarda; tanıtım amacıyla kullanılan eserin tümü üzerindeki hakları zedelemeyecek düzeydeki kısa tespitler için eser sahiplerinden izin alınmaz ve herhangi bir ücret ödenmez. Eserlerin herhangi bir bölümünün söz veya müzik programlarını tanıtma, yardımcı dramatik unsur, sinyal, jenerik, geçiş müziği ve benzeri maksatlarla kullanılması kısa tespit sayılır. Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun kısa dalga radyo istasyonlarından yurt dışına yapılacak yayınlarda yararlanılan eserler dolayısıyla eser sahiplerine ücret ödenmez. MADDE sayılı Kanunun 44 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 44. Mali hak sahipleri ile fikir ve sanat eserlerinin işaret, ses ve resimle tekrarına yarayan aletleri imal edenler ve basanlar; bu Kanunun öngördüğü şekilde çoğaltarak satışa çıkarılacak, dağıtılacak veya başka türlü ticaret mevkiine konacak bir eserin bütün nüshalarında işaret ve seri numarası bulundurmakla müştereken yükümlüdürler. Her türlü boş video kaseti, ses kaseti, kompakt disk, bilgisayar disketi imal veya ticarî amaçla ithal eden gerçek ve tüzel kişiler, imalat veya ithalat bedeli üzerinden yüzde beşi geçmemek üzere Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek orandaki miktarı keserek, bir ay içinde topladıkları meblağı, sonraki ayın engeç yarısına kadar Kültür Bakanlığı adına bir ulusal bankada açılacak özel hesaba yatırmakla yükümlüdürler. Bakanlık, bu hesapta toplanan miktarın 3/4'ünü, meslek birliklerinin temsil ettikleri hak sahiplerine dağıtılmak üzere meslek birlikleri arasında paylaştırır. Meslek birlikleri bu parayı, Bakanlığın onaylayacağı dağıtım planlarına göre hak sahiplerine dağıtır. Bakanlık bu planlan onaylarken, meslek birliklerince temsil edilen eserlerin özel kopyalama miktarını gözönüne alır. Bakanlık, bu miktarın geri kalan 1/4'ünü, kültürel ve sosyal amaçlarla ve fikri haklara tecavüzün önlenmesi için kullanır. Fikir ve sanat eserleri nüshalarının şahsî veya umumî mahallerde temsil edilmek amacıyla kullanımlarına göre üzerlerine konacak işaret ve seri numaralarına, bunu taşımayan nüshaların toplattırılmasına, çoğaltılan ve dağıtılan nüsha sayısının kime bildirileceğine ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Kültür Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle tespit edilir. MADDE sayılı Kanunun 66 ncı maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Eser sahibi, ikamet ettiği yerde de tecavüzün ref'i ve men davası açabilir. MADDE sayılı Kanunun 67 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (2) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 2. Güzel sanat eserlerinde eser sahibi asıldaki değişikliğin kendisi tarafından yapılmadığını veya eserdeki adının kaldırılmasını yahut değiştirilmesini talep edebilir. Eski halin iadesi mümkün ise değişikliğin izalesi ammenin veya malikin menfaatlerini esaslı surette haleldar etmiyorsa eser sahibi eseri eski hale getirebilir. MADDE sayılı Kanunun 68 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 68. Eser, hak sahibinin izni olmadan çevrilmiş, sözleşme dışı veya sözleşmede belirtilen sayıdan fazla basılmış, diğer bir biçimde işlenmiş ya da radyo ve televizyon ile yayınlanmış, temsil edilmişse; izni alınmamış eser sahibi, rayiç bedel itibarıyla, uğradığı zararın en çok üç katını isteyebilir. Bir eserden izinsiz çoğaltma yolu ile yarar sağlanıyorsa ve çoğaltılan kopyaları satışa çıkarılmamışsa, eser sahibi; çoğaltılmış kopyaların, çoğaltmaya yarayan film, kalıp ve benzeri araçların imhasını veya maliyet fiyatını aşmamak üzere çoğaltılmış kopyaların ve çoğaltmaya Yasama Bölümü Sayfa : 4

5 12 Haziran 1995 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : 5 yarayan film, kalıp ve benzeri gereçlerin uygun bir bedel karşılığında kendisine verilmesini ya da sözleşme olması durumunda isteyebileceği miktarın üç kat fazlasını talep edebilir. Bu husus, izinsiz çoğaltma yoluna giden kişinin yasal sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Bir eserin izinsiz çoğaltılan kopyaları satışa çıkarılmışsa veya satış haksız bir tecavüz oluşturuyorsa, eser sahibi tecavüz edenin elinde bulunan nüshalar hakkında ikinci fıkrada yazılı şıklardan birini seçebilir. Bedel talebinde bulunan kişi, tecavüz edene karşı onunla bir sözleşme yapmış olması halinde haiz olabileceği bütün hak ve yetkileri ileri sürebilir. MADDE sayılı Kanunun 70 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Manevi haklan haleldar edilen kişi, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat ödenmesi için dava açabilir. Mahkeme, bu para yerine veya bunlara ek olarak başka bir manevi tazminat şekline de hükmedebilir. MADDE sayılı Kanunun 71 inci maddesinin son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Kişiler hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis ve 300 milyon liradan 600 milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur. MADDE sayılı Kanunun 72 nci maddesine (5) ve (6) numaralı bentler eklenmiş ve maddenin son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 5. Bir eseri veya işlenmelerini kiralayan, 6. Eser sahibinin izni olmadan yapılan nüshalan ithal eden, Kişiler hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis ve 300 milyon liradan 600 milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur. MADDE sayılı Kanunun 73 üncü maddesine (5) ve (6) numaralı bentler eklenmiş, maddenin son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 5. Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak çoğaltıldığını bildiği veya bilmesi icap ettiği bir eserin nüshalarını ticarî amaçla elinde bulunduran, 6. Yegane amacı bir bilgisayar programını korumak için uygulanan bir teknik aygıtın geçersiz kılınmasına veya izinsiz ortadan kaldırılmasına yarayan herhangi bir teknik aracı ticarî amaç için elinde bulunduran veya dağıtan, Kişiler hakkında üç aydan üç yıla kadar hapis ve 300 milyon liradan 600 milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur. MADDE sayılı Kanunun 80 inci maddesi bölüm alt başlığı ve madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. A) Komşu Haklar ve Tecavüzün önlenmesi: I Eser sahibinin haklarına komşu haklar; Madde 80. Eser sahibinin maddî-manevî haklarına halel getirmemek şartıyla, fikir ve sanat eserlerini özgün bir biçimde icra eden, yorumlayan, icracı sanatçılarla bir icrayı ya da sesleri ilk defa tespit eden ses taşıyıcısı yapımcıları ve radyo-televizyon kuruluşlarının, eser sahibinin haklarına komşu hakları vardır. Bir icracı sanatçının icrasını tespit etme, bu tespiti çoğaltma, kiralama, icranın telli-telsiz her türlü araçla yayınlanması ya da temsili suretiyle faydalanma hakkı münhasıran icracı sanatçıya aittir ve icracı sanatçının yazılı izni gereklidir. İcracı sanatçılar bu haklarını uygun bir bedel karşılığında sözleşmeyle yapımcıya devredebilirler. Temsil, bir orkestra, koro veya tiyatro grubu tarafından icra edilirse, yalnız şefin izni yeterlidir. Sanatkâr veya grup; okuma, icra veya temsil için bir müteşebbis tarafından tutulmuş ise, müteşebbisin de izninin alınması gereklidir. Bir kaydın doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak çoğaltılması, kiralanması, telli-telsiz her türlü araçla yayınlanması ya da kamuya açık yerlerde temsili suretiyle o kayıttan faydalanma hakkı münhasıran yapımcıya aittir ve yapımcının yazılı izni gereklidir. Radyo-televizyon kuruluşlarının yazılı izni olmaksızın, hiçbir kişi veya kuruluş, yapılan yayınların bütününü veya bir kısmını çoğaltamaz, telli-telsiz her türlü araçla tekrar yayınlayamaz, girişi ücrete tabi yerlerde gösteremez. Aşağıda belirtilen hallerde komşu hak sahibinin yazılı izni gerekli değildir. 1. Fikir ve sanat eserlerinin kamu düzeni, eğitim-öğretim, bilimsel araştırma veya röportaj amacıyla ve kazanç amacı güdülmeksizin icra edilmesi ve kamuya arzı, 2. Fikir ve sanat eserleriyle radyo-televizyon programlarının yayınlanma ve kâr amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması, 3. Radyo-televizyon kuruluşlarının kendi olanaklarıyla kendi yayınları için yaptıkları geçici tespitler, 4. Bu Kanunun 30 uncu, 32 nci, 34 üncü, 35 inci, 43 üncü, 46 nci ve 47 nci maddelerinde belirtilen haller. Ancak bu uygulama, hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz. Yasama Bölümü Sayfa : 5

6 Sayfa: 6 RESMÎ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı: Sanatçılar, koro ve orkestralarda şef ve solistler, tiyatro gruplarında şeflik eden veya başrol alan aktörler işaret,resim ve ses nakline yarayan vasıtalarda adlarının belirtilmesini isteyebilirler. Komşu hak sahipleri de eser sahipleri gibi, tecavüzün ref i, tecavüzün men'i ve tazminat davası haklarından faydalanabilirler. Bu maddede belirtilen yazıtı izni almadan bir komşu hak sahibinin haklarına tecavüz edenler hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis, 300 milyon liradan 600 milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur. MADDE sayılı Kanunun 81 inci maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. II Fikri haklara tecavüzün önlenmesi: Madde 81. Bir eserin çoğaltılabilmesi için basımevi, yapımevi veya dolum tesisine, eser sahibi veya hak sahibi olunduğunun noter tasdikli ve 52 nci maddeye uygun sözleşme veya yetki belgesi ile kanıtlanması gerekir. Eseri çoğaltanlar Maliye Bakanlığından, tasdikli sipariş fişi ve irsaliyesi doldurmak ve bunları fatura ile göstermek zorundadırlar. Süreli olmayan yayınlara, Kültür Bakanlığından alınacak bandrolün yapıştırılması zorunludur. Bandrol alabilmek için birinci fıkrada sayılan belgelerin ibrazı gerekir. Bu ibraz üzerine, başka bir işleme gerek olmaksızın onbeş gün içinde bandrol verilir. Belge alınmasıyla ilgili esas ve usuller, Kültür Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle belirlenir. Fikir ve sanat eserleri sahiplerinin ve hak sahiplerinin mali veya komşu haklarının hak sahibi dışındaki kişiler tarafından izinsiz olarak kullanılması halinde, eser ve malî hak sahiplerinin ya da yetkili Meslek Birliğinin başvurması üzerine, tecavüzün gerçekleştiği veya sonuçlarının meydana geldiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığı; yetkili yargıçtan, usulsüz çoğaltılmış ya da temsil edilmiş eser nüshalarının toplatılmasını ve bu konuda kullanılan teknik araçların mühürlenmesini talep edebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Başsavcısı, üç gün içinde yetkili yargıcın onayına sunulmak üzere toplatma ve mühürleme kararını resen verebilir. Hak sahipleri haklarını kanıtlayan belgelerle birlikte, suçun dava zamanaşımı süresi içinde kalmak koşulu ile tecavüzü ve faili öğrendikleri tarihten itibaren altı ay içinde Cumhuriyet Başsavcılığına başvuruda bulunabilirler. Bu suçla ilgili olarak 3005 sayılı Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu hükümleri uygulanır. Bu maddede belirtilen yazılı izinleri ve bandrolü almadan işaret, resim ve ses tekrarına yarayan alet veya yöntemlerle eserleri çoğaltan veya yayanlar hakkında, üç aydan bir yıla kadar hapis ve 300 milyon liradan 600 milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur. MADDE sayılı Kanunun 82 nci maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. İli. Komşu hakların kapsamı ve süreleri : Madde 82. Bu Kanunun icracı sanatçılarla ilgili hükümleri; 1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan, 2. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmamakla birlikte; icraları, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde gerçekleştirilen, bu Kanun hükümlerinin uygulandığı ses taşıyıcılarına dahil edilen ve bir ses taşıyıcısına tespit edilmemiş ancak bu Kanun hükümlerinin uygulandığı radyo-televizyon yayınlarıyla yayınlanan, İcracı sanatçılara uygulanır. Bu Kanunun ses taşıyıcıları ile ilgili hükümleri; 1. Yapımcıları Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan, 2. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan, Ses taşıyıcılarına uygulanır. Bu Kanunun radyo-televizyon yayınlarıyla ilgili hükümleri; 1. Merkezleri Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde olan, 2. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki yansıtıcı ile yayınlanan, Radyo-televizyon programlarına uygulanır. Bu Kanunun komşu haklarla ilgili hükümleri, Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu bir uluslararası andlaşma hükümlerine göre korunan icracı sanatçılara, yapımcılara ve radyo-televizyon kuruluşlarına da uygulanır. icracı sanatçıların haklan, icranın tesbitinin ilk yayınlandığı tarihten başlayarak, 70 yıl devam eder. icra yayınlanmamışsa bu süre, icranın ilk aleniyet kazanmasıyla başlar. Yapımcıların haklan, ses taşıyıcılarının ilk yayınlandığı tarihten başlayarak 70 yıl devam eder. Radyo-televizyon kuruluşlarının hakları, programın ilk yayınlandığı tarihten başlayarak 70 yıl devam eder. MADDE sayılı Kanuna aşağıdaki ek 2 nci madde eklenmiştir. EK MADDE 2. Bu Kanundaki koruma süreleri komşu haklar, sinema eserleri, bilgisayar programlan ve veri tabanları bakımından, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra alenileşen eserlere, işlenmelere ve mahsullere uygulanır. Bu Kanunun sinema eseri sahipliği ile ilgili hükümleri, bu Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra yapımına başlanan sinema eserlerine uygulanır. Yasama Bolümü Sayfa : 6

7 12 Haziran 1995 Sayı : RESMÎ GAZETE Sayfa : 7 MADDE sayılı Kanuna aşağıdaki ek 3 üncü madde eklenmiştir. EK MADDE 3. Komşu Haklara ilişkin uygulamalar hakkındaki esaslar, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. MADDE sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. GEÇİCİ MADDE 5. Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olan meslek birlikleri, tip statülerin yayımından itibaren bir yıl içinde Kültür Bakanlığının gözetiminde, Kanunun ilgili hükümleri ve tip statü ilkeleri doğrultusunda yeni meslek birliklerine dönüştürülürler ve bu süre içinde yapacakları genel kurul toplantısı ile yeni organlarını oluştururlar. Birinci fıkra hükümlerine uymayan meslek birlikleri, birinci yılın sonunda kendiliğinden dağılmış sayılır. MADDE 32. Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 33. Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. 11/6/ Tarihli ve 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 44 üncü Maddesinin Değiştirilmesi ve Aynı Kanuna Bir Ek ve Bir Geçici Madde Eklenmesi Hakkında Kanun Kanun No Kabul Tarihi : MADDE tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 44 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Yükseköğretim kurumlarında, önlisans ve lisans düzeyinde öğrenim yapan öğrencilere bu öğrenimlerini tamamlamak için tanınan azamî sureler iki yıllık önlisans için dört, dört yıllık lisans için yedi yıldır, öğrenciler normal eğitim-öğretim süresi beş yıl olan programları sekiz yılda, altı yıl olan programları ise dokuz yılda tamamlamak zorundadırlar. Ancak, bu süreler sonunda; kayıtlı olduğu öğretim kurumundan mezun olabilmek için son sınıf öğrencilerine, başarısız oldukları bütün dersler için biri bütünleme olmak üzere iki ek sınav hakkı verilir. Bu sınavlar sonunda başarısız ders sayısını beş derse indirenlere bu beş ders için üç yarı yıl, ek sınavları almadan beş derse kadar başarısız olan öğrencilere dört yarı yıl (sınıf geçme esasına göre öğretim yapılan kurumlarda iki öğretim yılı); Gülhane Askerî Tıp Akademisi öğrencileri hariç, üç veya daha az dersten başarısız olanlara ise sınırsız, başarısız oldukları derslerden açılacak sınavlara girme hakkı tanınır. İzledikleri programdan mezun olmak için gerekli bütün derslerden geçer not aldıkları halde yönetmeliklerinde başarılı sayılabilmeleri için öngörülen not ortalamalarını sağlayamamaları sebebiyle ilişkileri kesilme durumuna gelen son dönem (sınıf geçme esasına göre öğretim yapılan kurumlarda son sınıf) öğrencilerine not ortalamalarını yükseltmek üzere diledikleri son iki sınıf derslerinden sınırsız sınav hakkı tanınır. Bunlardan uygulamalı, uygulaması olan ve daha önce alınmamış dersler dışındaki derslere devam şartı aranmaz. Açılacak sınavlara, üst üste veya aralıklı olarak toplam üç eğitim-öğretim yılı hiç girmeyen öğrenci, sınırsız sınav hakkından vazgeçmiş sayılır ve bu haktan yararlanamaz. Sınırsız hak kullanma durumunda olan öğrenciler, öğrenci katkı payını ödemeye devam ederler, ancak, sınav hakkı dışındaki diğer öğrencilik haklarından yararlanamazlar. Açık öğretim öğrencileri, öğrencilik haklarından yararlanmamak kaydı ile bu sürelerle kısıtlı değildirler. Derslere devam yükümlülüklerini yerine getirdikleri halde, yıl içi ve yıl sonu sınav yükümlülüklerini bu maddede belirtilen hükümlere uygun olarak yerine getiremedikleri için öğretim kurumları ile ilişiği kesilen hazırlık sınıfı ve birinci sınıfta en fazla bir dersten, ara sınıflarda ise en fazla üç dersten başarısız olan öğrencilere üç yıl içinde kullanacakları üç sınav hakkı, not ortalamasını tutturamadıkları için hazırlık sınıfı dahil ara sınıflarda da sene kaybeden öğrencilere diledikleri üç dersten bir sınav hakkı verilir. Sınav hakkı verilenler, yıl içi veya yıl sonu sınavı olduğuna bakılmaksızın başvurmaları halinde üniversite veya yüksek teknoloji enstitülerinin, her eğitim-öğretim yılı başında açacakları sınavlara alınırlar. Sınavların sonunda sorumlu oldukları tüm dersleri başaranlar, öğrenimlerine kaldıkları yerden devam ederler. Bu durumda olan öğrencilerin sınavlara girdikleri süre, öğrenim süresinden sayılmaz. Bu sınavlara katılan Öğrenciler öğrencilik haklarından hiçbir şekilde yararlanamazlar. MADDE tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir. Yasama Bölümü Sayfa : 7

8 Sayfa : 8 RESMÎ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı : EK MADDE 23. Yükseköğretim kurumlarında pratik, uygulamalı dersler ve staj; öğrencinin tercih edeceği ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile bunlara muadil özel kuruluşlarda yapılabilir. Bu süre zarfında öğrenci, Yükseköğretim kurumları öğrenci disiplin kurallarına tabidir. MADDE tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. GEÇÎCİ MADDE üncü maddede yapılan değişiklikten yararlanmak üzere (hazırlık ve ara sınıflar dahil bütün sınıflarda) eğitim-öğretim yılından başlamak üzere bu Kanunun yayımı tarihine kadar her ne sebeple olursa olsun (kendi isteği ile ayrılanlar dahil) okullarından ilişiği kesilen öğrencilere (öğrenci katkı payını ödeyemedikleri için ilişiği kesilenler dahil), ilişkilerinin kesilmesine sebep olan bütün dersler için iki sınav hakkı verilir. Sınavlar başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde ilgiti yükseköğretim kurumu tarafından ilan edilir ve uygulanır. Bu sınavlarda başarılı olanlar kayıtları yeniden açılmak suretiyle 44 üncü maddedeki sınırlar içinde öğrenimlerine devam ederler. Yüksek lisans (master - doktora) öğrenimini görürken, her ne sebeple olursa olsun (kendi isteği ile ayrılanlar dahil) eğitim-öğretim yılından başlamak üzere bu Kanunun yayımı tarihine kadar ilişiği kesilen veya yönetmeliklerinde öngörülen süreler içerisinde öğrenimlerini tamamlayamayanlara başarısız oldukları dersler (yeterlik imtihanına girme, master veya doktora tezi dahil) için iki sınav hakkı tanınır. Bütün derslerden başarılı oldukları halde yönetmeliklerinde öngörülen not ortalamasını tutturamadı klan veya doktora sınavına giremediklerinden kaydı silinen öğrencilere diledikleri üç dersten iki sınav hakkı tanınır (doktora dahil) eğitim-öğretim yılından başlamak üzere Gülhane Askerî Tıp Akademisinde okurken bu Kanunun yayımı tarihine kadar başarısızlıkları nedeni ile ilişiği kesilmiş olanlar bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 3 ay içerisinde başvurmaları halinde Yükseköğretim Kurulunca okuyacakları tıp fakülteleri belirlenir. Belirlenen Tıp fakültelerince intibakları yapılır ve bu öğrenciler 2547 sayılı Kanunun geçici 40 ıncı maddesi ve bu Kanunun hükümlerinden diğer öğrenciler gibi yararlanırlar. Lisans ve lisansüstü öğrencilerinin, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay içerisinde ilgili Yükseköğretim Kurumuna başvurmaları şarttır. MADDE 4. Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 5. Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. 11/6/1995 Türk Vatandaşlığı Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Kanun No Kabul Tarihi ; MADDE tarihli ve 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 20 nci maddesinin (b) fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. MADDE tarihli ve 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 29 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 1. Yabancı muamelesi ve saklı tutulan haklar : Madde 29. Bu Kanun gereğince Türk Vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden başlayarak yabancı muamelesine tabi tutulur. Ancak, doğumla Türk Vatandaşlığını kazanmış olup da sonradan Bakanlar Kurulundan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan kişiler ve bunların kanuni mirasçıları, Türkiye Cumhuriyetinin milli güvenliği ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyle ülkede ikamet, seyahat, çalışma, miras, taşınır ve taşınmaz mal iktisabı ile ferağı gibi konularda Türk Vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. 33 ve 35 inci maddeler hükümleri saklıdır. MADDE 3. Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 4. Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. 11/6/1995 Yasama Bölümü Sayfa : 8

9 12 Haziran 1995 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : 9 YÜRÜTME VE İDARE BÖLÜMÜ Cumhurbaşkanlığına Vekâlet Etme İşlemi TÜRKİYE CUMHURBAŞKANLIĞI 9 Haziran /B BAŞBAKANLIĞA Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan NAZARBAYEV'in resmi davetlisi olarak Haziran 1995 tarihleri arasında Kazakistan'ı resmen ziyaret edeceğimden, dönüşüme kadar Cumhurbaşkanlığına, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 106 ncı maddesi uyarınca, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Hüsamettin CİNDORUK vekâlet edecektir. Gereğini rica ederim. Süleyman DEMİREL CUMHURBAŞKANI Bakanlıklara Vekâlet Etme İşlemi T. C. BAŞBAKANLIK Personel ve Prensipler 7 Haziran 1995 Genel Müdürlüğü B.02.0.PPG CUMHURBAŞKANLIĞI YÜCE KATINA Görüşmelerde bulunmak üzere, 12 Haziran 1995 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti'ne gidecek olan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hikmet ÇETİN'in dönüşüne kadar; Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığına, Devlet Bakanı Onur KUMBARACIBAŞI'nın vekâlet etmesini yüksek tasviplerine saygıyla arzederim. Prof. Dr. Tansu ÇİLLER Başbakan TÜRKİYE CUMHURBAŞKANLIĞI 7 Haziran BAŞBAKANLIĞA İLGİ : 7 Haziran 1995 gün ve B.02.0.PPG sayılı yazınız. Görüşmelerde bulunmak üzere, 12 Haziran 1995 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti'ne gidecek olan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hikmet ÇETİN'in dönüşüne kadar; Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığına, Devlet Bakanı Onur KUMBARACIBAŞI'nın vekâlet etmesi uygundur. Bilgilerini rica ederim. Süleyman DEMİREL CUMHURBAŞKANI Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 1

10 Sayfa : 10 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı: T. C. BAŞBAKANLIK Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü B.02.0.PPG Haziran 1995 CUMHURBAŞKANLIĞI YÜCE KATINA Görüşmelerde bulunmak üzere, 12 Haziran 1995 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti'ne gidecek olan Devlet Bakanı Ayvaz GÖKDEMİR'in dönüşüne kadar; Devlet Bakanlığına, Devlet Bakanı Nafiz KURT'un vekâlet etmesini yüksek tasviplerine saygıyla arzederim. Prof. Dr. Tansu Başbakan ÇİLLER TÜRKİYE CUMHURBAŞKANLIĞI Haziran 1995 BAŞBAKANLIĞA İLGİ : 7 Haziran 1995 gün ve B.02.0.PPG sayılı yazınız. Görüşmelerde bulunmak üzere, 12 Haziran 1995 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti'ne gidecek olan Devlet Bakanı Ayvaz GÖKDEMİR'in dönüşüne kadar; Devlet Bakanlığına.Devlet Bakanı Nafiz KURT'un vekâlet etmesi uygundur. Bilgilerini rica ederim. Süleyman DEMİREL CUMHURBAŞKANI Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa: 2

11 12 Haziran 1995 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : 11 Tebliğler Tarım ve Köyişleri Bakanlığından : Tebliğ No : 95/8 1 23/10/1965 gün ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak Mecburi yürürlüğe giren TS-178 Pikle Deri Standardı ilişik şekilde tadil edilmiş olup, Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra 15 gün içinde üretim ve satış safhalarında mecburi olarak uygulanacaktır. 2 Adı geçen standard kapsamına giren malı üreten ve satanların Standard hükümlerine uymaları gerekir. 3 Bu Standarda ait hükümler 441 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye göre Bakanlığımız Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü'nce yürütülecektir. TS 178/Mayıs 1986 "Pikle Deri" Standardı Teknik Kurulumuzun 12 Nisan 1995 Tarihli Toplantısında Aşağıdaki Şekilde Tadil Edilmiştir ESKİ METİN Tuz Pikle derilerde tuz yüzdesi (NaCl) en az kütlece /b 15 olmalıdır. YENİ METİN Tuz Pikle derilerdeki tuz (NaCI olarak) kütlece en az Vo 9 olmalıdır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığından : Tebliğ No : Mecburi Standard /9 1 17/10/1988 gün ve sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak mecburi uygulamaya giren TS 3706 "Kırmızı Biber-Acı, Pul (Yaprak)" standardı aşağıdaki şekilde tadil edilerek Resmi Gazete'de yayımı tarihinden itibaren 1 ay içinde üretim ve satış safhalarında mecburi olarak uygulanacaktır. 2 Adı geçen standard kapsamına giren malı üreten ve satanların standard hükümlerine uymaları gerekmektedir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 3

12 Sayfa : 12 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı: Bu standarda ait hükümler, 441 sayılı KHK.'ye göre Bakanlığımızca (Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünce) uygulanacaktır. TS 3706/Ekim 1986 "Kırmızı Biber-Acı, Pul (Yaprak)" Standardı Teknik Kurulumuzun 12 Nisan 1995 Tarihli Toplantısında Aşağıdaki Şekilde Tadil Edilmiştir ESKİ METİN Genel özellikler Pul kırmızı biberler, kendine özgü renk, tat ve aromada olmalı; küflenmiş, yabancı tat ve koku almış olmamalı; içinde canlı böcek, normal çıplak (gerektiğinde tashih edilmiş) gözle bakıldığında ölü böcek veya böcek kalıntıları görülmemeli; bunlara boya, nişasta vb. maddeler katılmış olmamalıdır. Pul kırmızı biberlerde ağırlıkça bulunabilecek olan, Rutubet % 24'ü, Yemeklik sıvı bitkisel yağ % 8'i, Kendinden olan sap ve kılçık parçalan % 1,5'i geçmemelidir. YENİ METİN Genel özellikler Pul kırmızı biberler, kendine özgü renk, tat ve aromada olmalı; küflenmiş, yabancı tat ve koku almış olmamalı; içinde canlı böcek, normal çıplak (gerektiğinde tashih edilmiş) gözle bakıldığında ölü böcek veya böcek kalıntıları görülmemeli; bunlara boya, nişasta vb. maddeler katılmış olmamalıdır. Pul kırmızı biberlerde ağırlıkça bulunabilecek olan, Rutubet %18'i, Yemeklik sıvı bitkisel yağ % 8'i, Kendinden olan sap ve kılçık parçalan % 1,5'i geçmemelidir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 4

13 12 Haziran 1995 Sayı : RESMÎ GAZETE Sayfa : 13 Sanayi ve Ticaret Bakanlığından : (Ölçüler ve Standardlar Genel Müdürlüğü) Tebliğ No : Mecburi Standard 95/ /4/1974 tarih ve 6/8153 sayılı Kararname ile TS 1 "Yan Mamul Elektrolitik Bakır-İletken Malzeme Yapımına Yarayan" standardı olarak mecburi uygulamaya konulan, ancak 1/7/1985 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan FKS-85/92-95 sayılı tebliğimizle TS 16 "Bakır Yarı Mamul Elektrolitik İletken Malzeme Yapımında Kullanılan" standardı olarak değiştirilerek mecburi uygulamaya konulan bu Standard yerine Türk Standardları Enstitüsünce yeniden hazırlanan TS 16 "Bakır-Yarı Mamul Elektrolitik İletken Malzeme Yapımında Kullanılan" standardı ilişik şekilde revize edilmiş olup, bu revizyon metni Resmi Gazete'de yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra üretim ve satış safhalarında mecburi olarak uygulanacak ve bu tarihten itibaren eski metin uygulamadan kaldırılacaktır. 2 Adı geçen Standard kapsamına giren malı Üreten ve satanların Standard hükümlerine uymaları gerekmektedir. 3 Bu Standarda ait hükümler 3143,1705 ve 132 sayılı Kanunlara göre Bakanlığımızca uygulanacaktır. UDK : TÜRK STANDARDLARI TS 16/Aralık 1993 BAKIR-YARI MAMUL ELEKTROLİTİK -İLETKEN MALZEME YAPIMINDA KULLANILAN 0 - KONU, TARİF, KAPSAM KONU Bu Standard, iletken malzeme yapımında kullanılan, yarı mamul elektrolitik bakırın tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma, muayene ve deneyleri ile piyasaya arz şekline dairdir TARİFLER Yarı Mamul Elektrolitik Bakır Yarı mamul elektrolitik bakır, elektroliz metodu ile arıtılarak elde edilen yarı mamul bir malzemedir Özdirenç Özdirenç, birim uzunlukta ve birim kesit alanında veya birim uzunlukta ve birim kütledeki cismin elektrik direncidir Kütle Özdirenci Kütle özdirenci, elektrolitik bakırın özdirenci ile özgül kütlesinin (yoğunluğunun) veya elektrolitik bakır telin birim uzunluk direnci ile birim uzunluk kütlesinin çarpımıdır. NOT - Kütle özdirenci (6), özdirenç (p) ve yoğunluk (özgül kütle) (d) olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki S=pxd dir. Kütle özdirencinin birimi O.g/m 2 dir Tel çubuk Tel çubuk, haddeleme İşleminden geçirilerek çubuk veya yassı mamul, sürekli üretim yapılarak tel veya şerit haline getirilen yarı mamul elektrolitik bakırdır. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa: 5

14 Sayfa : 14 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı : Yassı Külçe Yassı külçe, haddeleme işleminden geçirilerek levha, İnce levha veya şerit haline getirilen yarı mamul elektrolitik bakırdır (Yassı kütük, TS 578) Takoz Takoz, ekstrüzyon işleminden geçirilerek tüp biçimli mamul, çubuk veya yassı çubuk haline getirilen yarı mamul. elektrolitik bakırdır Külçe K,ülçe, yeniden ergitme İşleminden (fabrikasyon olmayan) geçirilerek kullanılan mamul elektrolitik bakırdır. yarı KAPSAM Bu Standard, iletken malzeme yapımında kulanılan tel çubuk, yassı külçe, takoz ve külçe biçimindeki yarı mamul elektrolitik bakırı kapsar. 1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELLİKLER SINIFLANDIRMA Sınıflar Bu standardın kapsamına giren yarı mamul elektrolitik bakır bir sınıftır Tipler Bu standardın kapsamına giren yarı mamul elektrolitik - Tel çubuk, - Yassı külçe, - Takoz, - Külçe, olmak üzere dört tipe ayrılır. bakır: ÖZELLİKLER Kimyasal Özellikler Saflık Yarı mamul elektrolitik bakırın bütün tipleri, Madde 2.3.1'deki deneyden geçirildiğinde, içerisinde bulunan gümüş de dahil olmak üzere, en az X oranında bakır ihtiva etmelidir Fiziksel Özellikler Kütle Özdirencl Yarı mamul elektrolitik bakırın 20 C sıcaklıktaki kütle özdirenci Çizelge-1'de verilen değerleri aşmamalıdır. Madde 2.3.2'ye göre deney yapıldığında olumlu sonuç alınmalıdır. ÇİZELGE 1 - Kütle Özdirenci Değerleri Kütle Özdirencl En Büyük fig/m 2 Tel Çubuklar için 0,15328 Elektriksel amaçla kullanım için belirtildiğinde, teslim sırasındaki 0,15328 yassı külçe ve takozlar için Diğer kullanımlardaki yassı külçe ve takozlar için 0,15694 Külçeler için Dış Görünüş Tel çubuk, yassı külçe ve takozlarda döküm ve presleme esnasında olabilecek delikler, çukurlar, -çapaklar, çizikler, eğimli kenarlar, konkav tepecikler ve benzer kusurlar meydana gelmemelidir, Yürütme ve İdare Bolümü Sayfa : 6

15 12 Haziran 1995 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : 15 Bu özellik, fiziksel hasarlara neden olmaması şartı ile külçelere uygulanmaz. Madde 2.2. l'e göre muayene edildiğinde olumlu sonuç alınmalıdır. W Ölçüler mm'dir. W1 Kütle L W «1 H ka mm mm mm mm ? ŞEKİL 1 - Bakır Tel Çubukların Standard Boyutları ve Biçimleri 8 X W1 \ Kütle L W «1 H kr mm mm nün mm m m İ372 1U ıu ŞEKİL 2 - Bakır Tel Çubukların Standard Boyutları ve Biçimleri Yürütme ve idare Bölümü Sayfa: 7

16 Sayfa : 16 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı : BOYUT VE TOLERANSLAR Tel Çubukların Standard Boyutları ve Biçimleri Kalıbın bir boyutu, kg'lık tel çubukların dökümü İçin kullanılmalıdır. Bu çubukların dip genişliği 89 mm ve kütleleri kg arasında olmalıdır (Şekil-1) Kalıbın bir boyutu, kg'lık tel çubukların dökümü için kullanılmalıdır. Bu çubukların dip genişliği 102 mm ve kütleleri 113, 120, 125 ve 136 kg olmalıdır (Şekil-2) Tüm çubuklar 1372 mm uzunlukta (L) olmalıdır. Çekilen veya konik taraf 9,5 mnı/102 mm olmalıdır. (Çubuğun her bir tarafında 102 mm'de 4,8 mm olmalıdır.) Çubukların dip köşelerinin yarıçapı 15,9 mm olmalıdır. Bütün uzunluk boyunca, dipteki en son sivri uç 152,4 mm olmalı ve konikliği yaklaşık 50,8 mm/304,8 mm olmalıdır. Sivri ucun geniş tarafındaki koniklik 57,1 mm/304,8 ıran olmalıdır Tel çubukların boyutları Şekll-1 ve Şekil-2'de gösterilen değerlere uygun olmadığında, fakat diğer özelliklere uygunsa, bu değerler önceden belirtilmelidir Kütledeki ve Boyutlardaki Toleranslar Kütlede müsaade edilen tolerans + X 5 olmalıdır. Boyutlardaki tolerans ise, herhangi bir boyutta önceden belirtilen değerler +6,3 mm olmalıdır ÖZELLİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI Bu standardda öngörülen özellikler ile, bunların muayene ve deneylerine ilişkin maddelerin numaraları Çlzelge-2'de verilmiştir. ÇİZELGE 2 - Özellik, Muayene ve Deneylerin Madde Numaraları Sıra Özellik Madde Muayene Madde Deney Madde No Ho No No ve ve NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER NUMUNE ALMA Muayene ve deneylere bir defada sunulan aynı tipteki tel çubuk, yassı külçe, takoz ve külçe biçimindeki yarı mamul elektrolitik bakırların tamamı bir parti sayılır. Partiyi meydana getiren aynı tipten olan tel çubuk, yassı külçe, takoz ve külçe sayısı (N), parti büyüklüğü kabul edilerek, Çizelge - 3'de bu büyüklüğe karşılık olarak gösterilen (n) sayıda olmak üzere, aşağıda açıklanan metotla numune alınmalı ve önce bunların arasından rastgele seçilen (n^) tanesi Madde 2.2'deki muayenelerden ve Madde 2.3'<rekl deneylerden geçirilmelidir. Bunların sonuçları Madde 2.4'e göre değerlendirilmeli ve gerekiyorsa numunelerin geriye kalan (n 2 ) tanesi aynı muayene ve deneylerden geçirilmelidir. Numune ayırımı için, öncelikle TS 2756 da belirtilen metot uygulanmalıdır. Bu mümkün olmadığında aşağıdaki işlem uygulanmalıdır. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 8

17 12 Haziran 1995 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : 17 Numune alırken, partideki bütün yarı mamul elektrolitik bakır malzemenin herhangi birinden başlanarak 1, 2, 3,... N şeklinde numaralanmalıdır. Daha sonra herhangi numaralı elemandan başlanarak ve numara sırası İzlenerek N/n=r tane malzeme sayılmalı re son sayılan malzeme, numune olarak ayrılmalıdır. Sayma ve ayırma işlemi (n) tane numune tamamlanıncaya kadar sürdürülmelidir, (r) sayısı kesirli çıktığında, bu kesirden sonra gelen ilk tam sayı (r) olarak kabul edilmelidir. ÇİZELGE 3 - Numune Alma ve Değerlendirme Muayene ve Deneyden Alınacak Muayene ve Deneyden Kusurlu Numune Geçirilecek Parti Numune Geçirilecek Numune- - Sayısı Büyüklüğü Savısı Savısı N n n l n 2 Kl Rı *2 « (100 dahil) MUAYENELER Gözle Muayene Tel çubuk, yassı külçe, takoz ve külçenin ambalajları, kendileri, İşaret plakaları ve birlikte verilen tanıtmalıkları dikkat ve özenle gözden geçirilerek, Çizelge-2'deki gözle muayenenin gerekli görüldüğü Maddelerde açıklanan özelliklerin bulunup bulunmadığı doğrulanmalıdır İşaretlerin Dayanıklılığı Muayenesi Tel çubuk, yassı külçe, takoz ve külçenin işaret plakasında ve çeşitli bölümlerinde bulunan yazı ve semboller önce suya batırılmış yumuşak bir bez parçası ile 15 saniye süreyle hafifçe silinmeli ve daha sonra aynı işler bu kez benzine batırılmış başka bir bez parçası ile tekrarlanmalıdır. Silme işlemleri sonunda yazı ve sembollerde silinme ya da bozulma olup olmadığına bakılmalıdır Kütle ve Boyut Muayenesi Doğru ve hassas ölçü aletleri kullanılarak, Çizelge-2'deki kütle ve boyut muayenesinin istendiği Maddelerde belirtilen kütle ve boyutların sağlanıp sağlanamadığına bakılmalıdır DENEYLER Kimyasal Analiz (Saflık Tayini) Kimyasal analiz, TS 1710D'a göre yapılmalı ve sonucun Madde 'e uygun olup olmadığına bakılmalıdır Kütle Özdirenci Deneyi Her kütle özdirenç deney numunesi, normal olarak, ocağın dökme periyodu esnasında dökülen uygun boyutta bir döküm olarak elde edilmelidir Alternatif olarak, dökme periyodundan sonra numune, döküm yarı mamul şeklinden uygun tek bir parça olarak elde edilebilir Madde 'e veya Madde 'de belirtildiği gibi elde edilen deney numunesi dövülmeli veya sıcak haddelenmeli ve 2,03 mm çapında tel olacak biçimde soğuk çekilmelidir Kütle özdirencinin belirlenmesinden önce tel numune, yaklaşık 500'C'de 30 dakika süre ile tavlanmalıdır. Kütle özdirenci, aşağıdaki yönteme göre belirlenmelidir Deney İşlemi Kullanılan Cihazlar Deney numunesinin direnci 1 0,'un altında ise direnç, bir Kelvin cipi çift köprü veya bir potansiyometre ile ölçülmelidir, Diren; 1.0 veya daha fazla ise, bir Vheatstone köprüsü kullanılabilir. Uygun olduğu yerlerde bir Hoopes iletkenlik köprüsü kullanılabilir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa: 9

18 Sayfa : 18 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı : Deney Numunesi Deney numunesi, tel, band, çubuk, tüp veya şekilli biçimde olabilir. Ancak numune, t Z 0,75'ilk bir kesit oranı içinde uzunluğu boyunca uniform olmalıdır. Diğer yandan aşağıdaki özelliklere de sahip olmalıdır: - Gerilim kontakları arasındaki direnç, deney numunesi uzunluğunda en az 0,00001 Q (10 ufl) olan, - En az 300 mm'lik bir deney numunesi uzunluğu, - Direnç ölçme aletlerinin sınırlarına uygun çap, kalınlık, genişlik veya diğer boyutlar. Normal gözle görülebilir yüzey çatlağı ve hasar olmamalı ve yüzey oksitlenmesinden, kirliliğinden ve yağlanmasından tamamen arındırılmış olmalı, hiçbir bağlantı, ek yeri ve yarık olmamalıdır Deneyin Yapılışı Cnce, ± 0,05'lik doğrulukta ölçü aletleri kullanılarak, deney numunesinin boyutları ve kütleyle ilgili bütün tespitler yapılmalıdır. Gerilim kontakları arasındaki uzunluğu ölçmede bu doğruluğu garanti etmek için, deney numunesi İle temasta olan yüzey, bir Kelvin tipi köprü veya bir potansiyometre kullanıldığında, esas olarak bir keskin bıçak kenarı gibi olmalıdır. Deney numunesinin kesit alanının boyutları, mikrometre İle yapılan ölçmeler ile belirlenebilirse, yeterli sayıda ölçme ± % 0,10 içinde ortalama kesit elde etmek İçin yapılmalıdır. Numunenin herhangi bir boyutu 2,54 mm'den az ise ve istenilen doğrulukta ölçülemiyorsa, numunenin kütlesinden, yoğunluğundan ve uzunluğundan kesit alanı tespit edilmelidir. Yoğunluk bilinmediğinde, numune önce hava içinde ve sonra yoğunluğu bilinen bir sıvı içinde, gelişigüzel hava akımlarından kaynaklanan hatalardan kaçınmak için, oda sıcaklığında olan bir deney sıcaklığında tartılarak yoğunluk belirlenir. Bu numune, sıvı içinde tartıldığında, numuneden çıkan bütün hava kabarcıklarının alınmasına dikkat edilir. Aşağıdaki formülden yoğunluk hesaplanır: i = (W a xd)/(w a -W a ) Burada; 5 - numunenin yoğunluğu, g/cm 3 W a = numunenin havadaki kütlesi, g WS.= numunenin sıvı içindeki kütlesi, g d = deney sıcaklığındaki sıvının yoğunluğu, g/cm 3 dür. Uygun bir kapasitif kompanzasyon metodu kullanılmadıkça, boyunduruk direncinin (referans standard ile deney numunesi arasındaki) referans standardınkinden veya deney numunesininkinden daha küçük olduğundan emin olunmalıdır. Bobin ve uç oranlarının yeterince dengelendiği bilinirse, boyunduruk direncindeki değişme, aşağıda belirtilen şartlarda köprünün doğruluğunu azaltmayacaktır. Gerilim uçları kullanıldığında, herblr gerilim kontağı arasındaki mesafeden emin olunmalı ve ilgili akım kontağı, numunenin kesit alanının çevresinin en azından 1,5 katına eşit olmalıdır. Direnç Ölçmeleri ± %0,15'llk bir doğrulukta yapılma]ıdrr. Doğru bir okumayı temin etmek için, referans standardın ve deney numunesinin, çevre ortamı İle aynı sıcaklığa gelmesi sağlanmalıdır. (Referans standard, manganinden yapıldıysa). 0da sıcaklığından başka referans sıcaklıklarda, deney numunesinde doğru okumalar elde etmek mümkün olur. Bütün direnç ölçmelerinde, ölçme akımı, ortam sıcaklığını attırır. Bu nedenle, akım büyüklüğünü düşük seviyede tutmak için dikkat edilmeli ve bunun zamanı, dirençteki değişim galvonometre ile tespit edilemiyecek kadar yeterince kısa olmalıdır. Temas etkisinden dolayı meydana gelebilecek hataları yok etmek İçin, bir doğru ve birde ters akımla artarda ölçme yapılır. Numunenin sonsuz kez çevrildiği ve deneyin tekrarlandığı kontrol deneyleri tavsiye edilir. Akım ve gerilim kontak noktalarında numunenin yüzeyinin temizlenmesi iyi bir elektriksel teması sağlamak için gerekli olabilir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 10

19 12 Haziran 1995 Sayı : RESMÎ GAZETE Sayfa : Sıcaklık Düzeltilmesi Ölçme, referans sıcaklıkta yapıldığında, düzeltilmiş direnç değeri aşağıdaki formüle göre hesaplanır: 1+Cfj;(t-T) Burada: R^ = T referans sıcaklığındaki direnç, R t = t sıcaklığında ölçülen direnç, aj =T referans sıcaklığında ölçülen numunenin direncinin bilinen veya sıcaklık katsayısı, T = Referans sıcaklık, t = Ölçmenin yapıldığı sıcaklık, dır. verilen NOT - Yukardakl eşitlikteki o T parametresi, iletkenlikle ve sıcaklıkla değişir. 20 C'deki bir referans sıcaklıkta ve iletkenliği % 100 olan bir bakır için bunun değeri 0,00393'dir. ÇIzelge-4 yaygın elektriksel iletken malzemeler için sıcaklık katsayılarını göstermektedir Deney Sonuçları Deney sonuçlarının Madde 'e uygun olup olmadığına bakılmalıdır DEĞERLENDİRME Çizelge-3'e göre ayrılan (n) adet numuneden önce (n^) tanesi alınmalı ve bunların hepsi Madde 2.2'deki muayenelerden ve Madde 2.3'deki deneylerden geçirilmelidir. Bu muayene ve deneylerin herhangi birinde olumsuz sonuç veren ve kusurlu sayılan numunelerin toplam sayısı, Çizelge-3'deki (Kj) sayısına eşit veya daha az olduğunda, partinin bu standarda uygun olduğuna, (Rj) sayısına eşit veya daha çok olduğunda, partinin bu standarda uygun olmadığına karar verilmelidir. Kusurlu numune sayısı <K1) ile (Rj) arasında ise,--önceden ayrılan (nı) sayıda numune aynı muayene ve deneylerden geçirilmelidir. Birinci ve ikinci muayene ve deneyler sonunda kusurlu bulunan numunelerin toplam sayısı, Çizege 3'ün İlgili satırındaki; - (Kj) sayısına eşit veya daha az olduğunda, partinin bu standarda uygun olduğuna, - (R2) sayısına eşit veya daha çok olduğunda, partinin bu standarda uygun olmadığına, karar verilmelidir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 11

20 Sayfa : 20 RESMİ GAZETE 12 Haziran 1995 Sayı : Çizelge 4 - Elektriksel İletken Malzemeler İçin Yoğunluk ve Direncin Sıcaklık Katsayısı Malzeme 20"C'deki 20-C'deki Malzeme 20-C'deki 20 C'deki Yaklaşık Direncin Yaklaşık 0 i renein Yoğunluk Sıcaklık Yoğunluk Sıcaklık (g/cm 3 ) Katsayısı (g/cm 3 ) Katsayısı Bakır, % 8,89 0,00397 Alüminyum Alaşımı 6101, % 101 8,89 0, ,5 2,70 0, ,89 0, ,0 2,70 0, ,40 8,89 0, ,0 2,70 0, ,16 8,89 0, ,5 2,70 0, ,80 8,89 0, ,0 2,70 0, ,66 8,89 0, ,0 2,70 0, ,40 8,89 0, ,0 2,70 0, ,16 8,89 0, ,0 2,70 0, ,66 8,89 0,00378 Alüminyum Alaşımı X 94,16 8,89 0, H19 53,5 2,70 0, ,15 8,89 0, T81 52,5 2,69 0,00347 Gümüş kaplı bakır Alüminyum Metal Çelik 6,69 0,0036 Sınıf A 8,91 0,00393 Bakır Metal Çelik Sınıf B 8,93 0,00393 Derece 30 A, HS,EHS 8,15 0,00378 Sınıf C 8,95 0,00394 Derece 40 A, HS.EHS 8,25 0,00378 Sınıf D 8,99 0,00394 Galvanizli Çelik Sınıf E 9,05 0,00395 (telefon-telgraf) Nikel kaplı bakır A sınıfı Kaplama Sınıf 2 8,89 0,00395 Derece EBB(Cu-brg'sız) 7,83 0,0056 Sınıf 4 8,89 0,00397 Derece BB(Cu-brg) 7,83 0,0046 Sınıf 7 8,89 0,00400 Derece BB(Cu-brg'sız) 7,83 0,0042 Sınıf 10 8,89 0,00404 B sınıfı Kaplama Sınıf 27 8,89 0,00422 Derece EBB(cu-brg'sız) 7,80 0,0056 Bronz Derece BB(cu-brg) 7,80 0,0046 Alaşım 40 8,89 0,00157 Derece BB(cu-brg'sız) 7,80 0,0042 Alaşım 55 8,89 0,00224 C sınıfı Kaplama Alaşım 80 8,89 0,00322 Derece EBB(Cu-brg'sız) 7,77 0,0056 Bakır Alaşımı Derece BB(Cu-brg) 7,77 0,0046 Derece 8,5 8,78 0,00042 Derece BB(Cu-brg'sız) 7,77 0,0042 Derece 13 8,78 0,00063 Bakır Metal Alüminyum Derece 15 8,54 0,00072 Sınıf 10A ve 10H 3,32 0,00405 Derece 20 8,89 0,00079 Sınıf 15A ve 15H 3,63 0,00404 Derece 30 8,89 0,00118 Galvanizli Çelik Derece 40 8,89 0, A sınıfı kaplama Derece 55 8,89 0,00224 Derece 85 7,83 0,0046 Derece 74 8,89 0,00299 Derece 135 ve 195 7,83 0,0042 Derece 80 8,89 0,00322 B sınıfı kaplama Derece 85 8,89 0,00342 Derece 85 7,80 0,0046 Alüminyum 1350, % Derece 135 ve 195 7,80 0, ,8 2,705 0,00408 C sınıfı kaplama 61,5 2,705 0,00406 Derece 85 7,77 0, ,4 2,705 0,00406 Derece 135 ve 195 7,77 0, ,3 2,705 0, ,2 2,705 0, ,0 2,705 0,00403 Yürütme ve idare Bolümü Sayfa : 12