HESAP TABLOLARI VE VERİ TABANLARI. Yrd.Doç.Dr. Levent TERLEMEZ

Transkript

1 Yrd.Doç.Dr. Levent TERLEMEZ

2 Sabitler Değişmeyen Sabitler Sayı sabitler : 1, 100, 1.4 Tarih sabitler : #01/01/2016# Metin sabitler : istatistik, Excel Sembolik Sabitler Sembolik sabitler Const tanımlama komutu yardımı ile tanımlanan sabitlerdir. Örneğin; Const fakülte= Fen Fakültesi Const pi= VBA'ya özel sembolik sabitler vbtab, vbred Excel VBA'ya özel sembolik sabitler xlcolumn, xlsavechanges 2/40

3 Değişkenler Değişken, belirlenmiş bir değerin geçici bellekte saklanabilmesi için geçici bellekte ayrılan alanın sembolik olarak isimlendirilmesidir. Bir değişken tanımlamak için Dim tanımlama komutundan faydalanılır: Dim değişken_ismi [As Veri Tipi] şeklinde tanımlanır. Dim ortalama As Single Dim isim As String ortalama=1.80 isim= Levent İpucu: Bu değişkenler, kullanmak şartıyla, tek bir Dim komutu kullanılarak tanımlanabilir. 3/40

4 Değişkenler Değişken isimlendirirken uyulması gereken bazı kurallar söz konusudur: Değişken isimleri daima harf ile başlamalıdır. Değişken isimleri harf, sayı ve alt çizgi karakteri içerebilir. Sembol ve boşluk karakterini içeremez. Değişken isimleri 40 karakterden uzun olamaz. Değişken isimleri VBA'nın kullanımına ayrılmış özel kelimeleri içeremez. ortalama ortalama 1 ortalama1 ortalama& ort_1 dim 1ort then for 4/40

5 Değişkenler Değişken, kullanılmadan önce mutlaka tanımlanmak zorunda değildir. Örneğin; ssapma=1.5 komut satırındaki ssapma değişkeni doğrudan kullanılacaktır. Ancak, kapalı tanımlama olarak isimlendirilen bu kullanım şeklinin bazı sakıncaları söz konusu olabilmektedir: Değişken isimlerinin yanlış yazılması durumunda programcının iş yükünü arttırabilmektedir. Değişkenin veri tipi otomatik olarak variant tipinde tanımlanır. Bu veri tipi, geçici bellekte en büyük yeri ayıran veri tipidir. Ayrıca her türlü veri tipini taşıyan bir veri tipi olduğundan istenmeyen hatalara neden olabilir. 5/40

6 Değişkenler Değişkenlerin kapalı tanımlı kullanılmaları durumunda ortaya çıkabilecek hatalardan kaçınmak için, değişkenlerin açık tanımlamasının yapılması şart koşulabilir. Bunun için Option Explicit komutundan yararlanılır. Bu komut, açık tanımlama yapılması istenen tüm modüllerin General Declarations (Genel Tanımlar) bölümünde kodlanarak, derleyicinin kapalı tanımlama yapılmış değişkenlerin kullanımı engellemesş ve Dim komutu yardımıyla açık tanımlamasının yapılması için uyarı yapması sağlanabilir. 6/40

7 Değişkenler Bir değişken, tanımlandığı yere göre belli bir çalışma ömrüne sahiptir. Bir alt program içinde tanımlandıysa alt programın çalışma süresince ömrünü sürdürecektir. Bir modül içinde tanımlandıysa uygulamanın çalışma süresince ömrünü sürdürecektir. Global değişken ise, Global tanımlama deyimi yardımıyla tanımlanır ve uygulamanın çalışma süresince ömrünü sürdürür. 7/40

8 Değişkenler Bir değişken, tanımlandığı yere göre belli bir kapsama alanına sahiptir. Bir alt yordamda tanımlandıysa (yordam düzeyi), bu değişken sadece tanımlı olduğu alt programı kapsar ve yerel değişken olarak adlandırılır. Başka bir alt programdan erişilmesi mümkün değildir. Bir modülün Genel Tanımlamalar bölümünde tanımlandıysa (modül düzeyi), bu değişkenin tanımlı olduğu modülde yer alan tüm alt programları kapsar ve modül düzeyinde değişken olarak adlandırılır. Global olarak, Genel Tanımlamalar böl ümünde tanımlandıysa, uygulamanın tamamını kapsar. 8/40

9 Değişken Tipleri Bir değişken çeşitli veri tiplerinde değerler taşıyabilmektedir. Bir değişken tanımlarken, veri tipininde belirlenmesi önemli bir konudur. Bir VBA uygulamasında tanımlanmış bir değişkenin alabileceği veri tiplerinden bazıları; Integer Long integer Single Double String Date Currency Variant veri tipleridir. Araştırma: Bahsi geçen veri tipleri dışında, hangi veri tipleri mevcuttur? 9/40

10 Değişken Tipleri Bir VBA uygulamasında tanımlanmış bir değişkenin alabileceği veri tiplerinden bazıları tablodaki gibidir. Veri Tipi Hafızada Kapladığı Alan Tanımlama Karakteri Tanımlı Olduğu Değer Aralığı Tam Sayı (Integer) 2 Bayt % , Uzun Tamsayı (Long) 4 Bayt & , Tek Duyarlıklı (Single) 4 Bayt! +/ E-45, +/ E38 Çift Duyarlıklı (Double) 8 Bayt # Sabit Uzunlukta Metin (String) Para Birimi (Currency) Varyant (Variant) (sayılarla) +/ E-324, +/ E324 Sabit Uzunluktaki Karakter Sayıs $ 1, karakter Sabit Ondalık Basamaklı 8 16 Bayt Çift duyarlıklı sayının değer aralığına kadar 10/40

11 Değişken Tipleri Bir VBA uygulamasında tanımlanmış bir değişkenin alabileceği diğer veri tipleri ise; Bayt (Byte) Mantıksal (Boolean) Tarih (Date) Değişken Uzunlukta Metin (String) Varyant (Variant) [karakter tipi veri ile] Desimal (Decimal) Nesne (Object) Kullanıcı Tanımlı (User Defined) - Type Komutu ile LongLong Integer LongPtr 11/40

12 Kullanıcı Tanımlı Değişken Temel veri tipleri yardımıyla, programcı tarafından tanımlanan veri tipidir. Kullanıcı tanımlı bir veri tipi tanımlamak için Type tanımlama komutundan faydalanılır: Type tip_ismi değişken1_ismi [As Veri Tipi] değişken2_ismi [As Veri Tipi] değişken3_ismi [As Veri Tipi]... End Type şeklinde tanımlanır. Böylece, bu veri tipi, Dim komutu ile bir değişkenin tanımlanması kullanılabilecektir. Dim degisken4_ismi As tip_ismi 12/40

13 Kullanıcı Tanımlı Değişken Öğrenci bilgilerini işlemek amacıyla bir Excel makrosu yazılmak istendiğinde, temel veri tipleri kullanılmak istendiğinde; Dim isim As String Dim soyisim As String Dim ogr_no As Long Dim eposta As String Dim mez_notu As Single... şeklinde tanımlan değişkenlerin, sayısı arttıkça,kontrolü de zorlaşacaktır. 13/40

14 Kullanıcı Tanımlı Değişken Öğrenci bilgilerini işlemek amacıyla bir Excel makrosu yazılmak istendiğinde, temel veri tipleri kullanılmak istendiğinde; Type ogr_bilgi isim As String soyisim As String ogr_no As Long eposta As String mez_notu As Single End Type şeklinde tanımlan bir kullanıcı tanımlı veri tipi, değişkenlerin kontrolünü kolaylaştıracaktır. 14/40

15 Null ve Empty Değerleri Variant veri tipindeki bir değişkene değer atanmadığında Empty (boş) değerine sahip olur (yani variant tipi için anlamlıdır). Empty değeri, ilgili değişkene bir başlangıç değeri atanmadığı anlamına gelir. Boş değer; Sayısal bağlamda 0'ı, Metinsel bağlamda (sıfır karakter uzunluğunda) metini ifade eder. Değişkenin boş değerini taşıyıp taşımadığı yardımıyla sorgulanabilir. IsEmpty fonksiyonu 15/40

16 Null ve Empty Değerleri Variant tipindeki bir değişkenin taşımakta olduğu değer geçersiz bir değer ise Null (geçersiz) değerine sahip olur. Null değeri Empty değerinden farklıdır ve Açık bir şekilde bir değişkene atandığında, Null değerine sahip en az bir değişkenle işlem yapıldığında elde edilir. Değişkenin geçersiz değerini taşıyıp taşımadığı IsNull fonksiyonu yardımıyla sorgulanabilir. 16/40

17 VarType Fonksiyonu Bu fonksiyon, bir değişkenin taşıdığı değerin veri tipi tam sayı değer olarak döndüren bir fonksiyondur. Herbir veri tipi için döndürülecek olan değerler; Empty değeri için 0 Null değeri için 1 Integer değer için 2 Long Integer değer içi 3 Single değer için 4 Double değer için 5 Currency değer için 6 Date değer için 7 String değer için 8 şeklindedir. (vbempty), (vbnull), (vbinteger), (vblong), (vbsingle), (vbdouble), (vbcurrency), (vbdate), (vbstring), 17/40

18 VarType Fonksiyonu Bu fonksiyon, aşağıda verilen diğer veri tipleri içinde geçerlidir; Object Error Boolean Variant DataObject Decimal Byte LongLong UserDefinedType Array Bu veri tipleri için hangi değerler elde edilecektir? 18/40

19 VarType Fonksiyonu Bu fonksiyonun genel kullanım şekli; VarType(değişken_ismi) şeklindedir. 19/40

20 Dizin Değişkenler Bir değişkene her seferinde sadece tek bir değer atanabilmektedir. Ancak bazı durumlarda, bir niteliğe ait birden fazla değerle çalışılmak istenebilir. Örneğin, kayıt yenileyen bir öğrencinin adı bir değişkene atanmak istendiğinde, ogr_ismi= İsmail şeklinde atanabilecektir. Ancak, kayıt yenileyen öğrencilerin adları değişkene atanmak istendiğinde, öğrenci sayısı kadar değişkene ihtiyaç duyulacaktır. ogr_ismi_1= İsmail ogr_ismi_2= Levent... ogr_ismi_100= Seda 20/40

21 Dizin Değişkenler Bir niteliğe ait birden fazla değerle çalışılmak istendiğinde, tek bir isim altında, birden fazla değer taşıyabilen dizin değişkene başvurulabilir. Değişken Basit Değişken Dizin Değişken Statik Dizin Değişken Dinamik Dizin Değişken 21/40

22 Dizin Değişkenler Bir dizin değişken tanımlamak için Dim tanımlama komutundan faydalanılır: Dim değişken_ismi(değişken_boyutu) [As Veri Tipi] şeklinde tanımlanır. Dim ortalama(3) As Single Dim isim(2) As String ortalama(1)=1.80 ortalama(2)=1.75 ortalama(3)=0.80 isim(1)= İstatistik isim(2)= Matematik 22/40

23 Dizin Değişkenler Dizin değişken indisi 0 değerinden başlayarak verilir. 1 değerinden başlaması isteniyor ise, Option Base 1 komutu kullanılabilir. Kullanılmadığı zaman veya Option Base 0 şeklinde kullanılması durumunda indis başlangıç değeri, varsayılan başlangıç değeri olan 0 olacaktır. Bir dizin değişkenin alabildiği en büyük ve en küçük indis değerini öğrenmek için iki parametreli, Lbound(dizin_değişken_ismi, boyut_sırası) ve Ubound(dizin_değişken_ismi, boyut_sırası) fonksiyonlarından yararlanılır. Boyut Sırası: Çok boyutlu dizin değişkenler için 23/40

24 Dizin Değişkenler Option Base 0 Dim x(3) As Integer, y As Integer... y=lbound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer 0 olacaktır. y=ubound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer 3 olacaktır. Option Base 1 Dim x(3) As Integer, y As Integer... y=lbound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer 1 olacaktır. y=ubound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer 3 olacaktır. 24/40

25 Dizin Değişkenler Option Base 0 (veya 1 iken) Dim x(-3 to 3) As Integer, y As Integer... y=lbound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer ne olacaktır? y=ubound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer ne olacaktır? Option Base 1 Dim x(0 to 3) As Integer, y As Integer... y=lbound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer ne olacaktır? y=ubound(x) ' y değişkenine atanacak olan değer ne olacaktır? 25/40

26 Dizin Değişkenler Dim x(3, 3) As Integer şeklinde tanımlanmış bir dizin değişken nasıl bir yapıya sahiptir? 26/40

27 Operatörler Operatörler, bir vba programında matematiksel, karşılaştırma veya mantıksal işlemlerin yapılmasını sağlar. Bu operatörler işlem önceliklerine sahiptirler. Aritmetik Karşılaştırma Mantıksal Üs alma (^) Eşittir (=) Not Negatif (-) Eşit değildir (<>) And Çarpma ve Bölme (*, /) Küçüktür (<) Xor Tam sayı bölme (\) Büyüktür (>) Eqv Mod (Mod) Küçük eşittir (<=) Imp Toplama ve Çıkarma (+, -) Büyük eşittir (>=) Metin birleştirme (&) Like/Is 27/40

28 Sub ve Fonksiyon Yordamlar VBA'da iki tip yordam bulunmaktadır. Bunlar sub yordam ve function yordamdır. Yordam Function Yordam Sub Yordam 28/40

29 Sub ve Fonksiyon Yordamlar Sub (alt) yordamlar, Sub ve End Sub ifadeleri ile sınırlandırılan Visual Basic deyimlerı (komut satırı) dizisidir. Bir alt yordam, çalışması için çağırıldığında kontrolü ele alarak, yapması gereken işlemleri icra ettikten sonra, alt yordamı çağıran kod bloğuna denetimi iade eder, ancak çağıran koda bir değer döndürmez. Eğer alt yordamın değer döndürmesi isteniyor ise, döndürülecek olan değer, Return deyimi aracılığı ile gerçekleştirilir. Yordam Function Yordam Sub Yordam 29/40

30 Sub ve Fonksiyon Yordamlar Sub (alt) yordam bildirimi aşağıdaki gibi yapılır: Sub alt_yordam_ismi(parametre listesi) Deyimler End Sub Yordam Parametrelerin bildirimi ise aşağıdaki gibi yapılır: [ Optional ] [ ByVal ByRef ] parametre_ismi As Veri_Tipi Optional bildirimi için değişkene varsayılan değeri de atanmalıdır. Function Yordam Sub Yordam 30/40

31 Sub ve Fonksiyon Yordamlar Function (fonksiyon) yordamlar, Function ve End Function ifadeleri ile sınırlandırılan Visual Basic deyimlerı (komut satırı) dizisidir. Bir fonksiyon yordam, çalışması için çağırıldığında kontrolü ele alarak, yapması gereken işlemleri icra ettikten sonra, fonksiyon yordamı çağıran kod bloğuna denetimi iade eder, ancak çağıran koda bir değer de döndürecektir. Döndürülecek olan değer, fonksiyon yordamın ismi ile aynı isme sahip olan bir değişken aracılığı ile gerçekleştirilir. Yordam Function Yordam Sub Yordam 31/40

32 Sub ve Fonksiyon Yordamlar Function (fonksiyon) yordam bildirimi aşağıdaki gibi yapılır: Function fonksiyon_yordam_ismi(parametre listesi) Deyimler End Function Yordam Parametrelerin bildirimi ise aşağıdaki gibi yapılır: [ Optional ] [ ByVal ByRef ] parametre_ismi As Veri_Tipi Optional bildirimi için değişkene varsayılan değeri de atanmalıdır. Function Yordam Sub Yordam 32/40

33 Range Nesnesi Range nesnesi, bir hücre (cell), bir sıra (row), bir sütun (column), bir ya da daha fazla bitişik hücre bloklarını içeren seçilmiş hücreleri ya da bir (çalışma sayfalarından, bu çalışma sayfalarının satırlarından ve sütunlarından oluşan) 3B aralığını temsil eden bir Excel nesnesidir. Range nesnesinin Range özelliğinin genel kullanım şekli aşağıdaki gibi yapılır: Range(parametre) Function Yordam Yordam Sub Yordam şeklindedir. Parametre, tek bir hücreyi veya bir hücre aralığını temsil eden aralık (Range) nesnesini döndürecek olan hücre aralığını isimlendirir. Örneğin, A1 veya A1:A10 gibi 33/40

34 Range Nesnesi Worksheets( Sayfa1 ).Range( A1 ).Value =_ Worksheets( Sayfa1.Range( A10 ).Value Range( A1 ).Value=Range( A10 ).Value İkinci komut satırından elde ettiğiniz sonuç ne olacaktır? 34/40

35 Range Nesnesi Range nesnesinin bazı özellikleri şunlardır: Address Borders (xledgebottom, xledgeleft, xle dgeright, xledgetop,...) Cells Columns Count Font Formula Interior Locked Range Rows Value 35/40

36 Range Nesnesi Range nesnesinin bazı metotları şunlardır: Activate AddComment Clear ClearComment ClearContent ClearFormats Copy Delete Merge Select Sort Unmerge 36/40

37 Range Nesnesi Worksheets( Sayfa1 ).Range( A1 )_.Borders(xlEdgeBottom).LineStle=1 (veya xlcontinuous,?,?,?) (veya xledgeleft, xledgeright, xledgetop,...) A1:A10 hücre aralığı seçildiğinde, seçim kaç satırı içermektedir? Range( A1:10 ).Select Target.Value=Selection.Columns.Count? 'Selection nesnesinden yararlanılmıştır. Target.Value=Range( A1:A10 ).Columns.Count 37/40

38 UserForm Nesnesi Kullanıcı formu nesnesi, bir VBA uygulamasının kullanıcı arabirimi bölümünü oluşturan bir pencere veya iletişim kutusudur. Bu nesne koleksiyonunun nin sahip olduğu özellikler ve metotlar şunlardır: Özellikler Count (Koleksiyondaki nesne sayısı) Item (Koleksiyondaki bir nesne, indeks numarası belirtilerek) Metotlar Add Koleksiyon (Collection): Her biri bir birim olarak ifade edilebilen sıralı öğeler kümesidir. 38/40

39 UserForm Nesnesi Kullanıcı formu nesnesinin sahip olduğu özellikler ve metotlar bazıları ise şunlardır: Özellikler BorderStyle Caption Font Height Width Metotlar Hide Show 39/40

40 UserForm Nesnesi Kullanıcı formu nesnesinin sahip olduğu özellikler ve metotlar bazıları ise şunlardır: Özellikler BorderStyle Caption Font Height Width Metotlar Hide Show 40/40