Monosakkaridler organizmadaki metabolik reaksiyonlara tek başlarına giremezler. Bu nedenle evvela aktifleşmeleri gerekir. Monosakkaridlerin aktif

Transkript

1 Monosakkaridler organizmadaki metabolik reaksiyonlara tek başlarına giremezler. Bu nedenle evvela aktifleşmeleri gerekir. Monosakkaridlerin aktif formu, fosforik asitle yaptığı esterlerdir

2

3 Glukoz, galaktoz ve mannoz da 2. karbona bağlı OH grubunun NH2 grubu ile yer değiştirmesi sonucu sırasıyla glukozamin, galaktozamin ve mannozamin meydana gelir. Bu bileşiklere amino şekerler denir.

4

5 β-d-glukozamine NH2 grubu üzerinden asetil grubu bağlamasıyla da N-Asetil-β-Dglukozamin oluşur.

6

7 Yapılarında 2-10 monosakkarid bulunan moleküllerdir Tabiatta çoklukla disakkaridlere rastlıyoruz. Bunlardan da 3 tanesi önemli olup isimleri sükroz, laktoz ve maltozdur.

8 Disakkaridler, monosakkaridlerdeki reaktif aldehid veya keton gruplarıyla alkolik hidroksil grubunun birleşmesi ve bir molekül su çıkması ile oluşur. Bu şekliyle iki monosakkaridi bağlıyan bağ glikozidik bağdır.

9 Disakkaridlerde aldehid veya keton gruplarının glikozidik bağa katılması veya serbest halde bulunuu disakkaridin davranışını belirler. Şöyle ki bu gruplar bağa katılmışsa o disakkarid redüktif değildir ve osazon teşkil etmez. Buna karşılık, serbest aldehid veya keton grubuna sahip bir disakkarid redüktiftir ve osazon oluşturur.

10 Disakkaridlerin isimlendirilmesi genellikle kõsa isimleri ile yapılır, örneğin laktoz, sükroz gibi. Ancak kapsamlı bir isimlendirme için belirli kuralların uygulanması gerekir. Glikozidik bağa hemiasetal hidroksil grubunu veren monosakkaridin isminin sonuna.il. eki gelir. Bağın tipi, monosakkaridin piranoz veya furanoz formunda oluşu belirtilir.

11 Örneğin laktoz, β-d-glukopiranozil-(1-4)- β - D-glukopiranoz olarak isimlendirilir.

12 Çok sayıda monosakkaridin oluşturduğu büyük yapılı moleküllerdir. Glikan adı da verilen bu yapılarda monosakkaridler glikozidik bağla birbirlerine bağlanır. Tekrarlanan ünitesi aynı tip monosakkaridden meydana gelmiş olan polisakkaridlere homopolisakkarid, farklı monosakkaridlerden oluşanlara heteropolisakkarid ismi verilir.

13 Monosakkaridlerin depolanmış formları (depo polisakkaridleri) olup başlıcaları şunlardır: 1. Nişasta: Bitkisel kaynaklıdır. Amiloz ve amilopektinden oluşur. Amiloz nişastanın % unu meydana getirir.eriyebilen nişasta ismini de alır.

14

15 Granüler yapıdadır ve bu granüller birbirine α-(1-4) glikozidik bağla bağlanmış glukoz rezidülerinden oluşmuştur. Bu itibarla genel formülü (C6H10 O5)n dir. n sayısı arasında değişir ve amilozun helikal bir yapıda olduğu düşünülmektedir.

16 Nişastanın içeriğindeki ikinci yapı ise amilopektin dir. Bu madde nişastanõn % lik kõsmını oluşturur ve birbirlerine α-(1 4) ve α -(1 6) bağlanmış glukoz rezidülerinden meydana gelir,suda erimez. Yapısında düz ve dallı zincirleri birarada içerir. Amilopektinde iki dallanma noktası arasında ortalama 25 glukoz rezidüsü bulunur.

17

18 Nişasta soğuk suda erimez. Sıcak su ile süspansiyon haline gelir ve ısıtılmaya devam edildiğinde giderek jel kıvamını kazanır.

19 3. Dekstrin: Nişastanın hidrolizi sırasında açığa çıkar. Nisbeten küçük yapılı glukoz polimerleridir. Eriyebilen nişasta da bu gruba dahildir. Dekstrinler alkol ile çöktürülür. Đyot ile daha önce bildirilen renkleri verirler. Sindirimlerinin kolay olması nedeni ile bebeklerin beslenmesinde kullanılırlar.

20 4. Dekstran: Birbirlerine α(1-3), α(1-4), α(1-6), glikozidik bağları ile bağlanarak ağ şeklinde bir yapı oluşturan glukoz ünitelerinden meydana gelir. Bazı mikroorganizmalar tarafından sentezlenir (Leuconostoc mesenteroides).

21 5. Đnülin: Früktoz ünitelerinden meydana gelmiş bir karbonhidrat bileşiğidir. Suda çözünen ancak böbrek tubuluslarından geri emilmeyen bir madde olduğu için glomerüler filtrasyon hızının ölçülmesinde kullanılır. Soğan ve sarımsakta bulunur. Beyaz renkli ve tatsızdır. Đyotla renk vermez.

22 6. Selüloz: Birbirlerine β(1 4) glikozidik bağı ile bağlanmış glukoz ünitelerinden meydana gelir. Bitkilerin iskeletini oluşturur. Sekonder yapısında bulunan hidrojen bağları sayesinde fibriler bir yapıya sahip olan selülozdan oluşan her madde yapı dayanıklı bir karakter kazanır.

23 7. Kitin: β(1-4) glikozidik bağı ile bağlanmış N-Asetil-D- glukozamin birimlerinden oluşur. Dünyada en çok bulunan polisakkaridlerdendir. Artropodların (böcek, midye, yengeç vb) iskeletlerini oluşturur.