T A N I M L A R. Risk Yönetimi. Risk yönetimi şirketin varlıklarının, gelirlerinin ve prestijinin korunması amacıyla yapılan yönetim çalışmalarıdır.

Transkript

1

2 T A N I M L A R Risk Yönetimi Risk yönetimi şirketin varlıklarının, gelirlerinin ve prestijinin korunması amacıyla yapılan yönetim çalışmalarıdır. Risk yönetimi programının başarısı risklerin firmaya olan maliyetin zaman aralığı içinde gösterdiği düşüş ile ölçülmektedir.

3 T A N I M L A R Tehlike Bir zarar, hasar veya yaralanma oluşturabilme potansiyelidir. Risk Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı ile bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar, hasar veya yaralanmanın şiddetinin bileşimini ifade eder.

4 T A N I M L A R Risk Değerlendirme Riskin büyüklüğünü hesaplama ve riskin tolere edilebilir olup olmadığına karar verme sürecidir. Kabul Edilebilir Risk Kuruluşun, yasal zorunluluk ve kendi İSG politikası dikkate alındığında, dayanabileceği düzeye indirilmiş risktir.

5 T A N I M L A R Olay Kazaya neden olan veya olma potansiyeli olan durumdur. Kaza Ölüme, hastalığa, hasara, zarara ya da diğer kayıplara yol açan istenmeyen olaydır.

6 T A N I M L A R Güvenlik Kabul edilemez zarar riski içermeme durumudur.

7 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Kontrol tedbirleri etkili olduğu sürece, bu tedbirleri uygulamak suretiyle kayıpların büyüklüğü ve sıklığı azaltılabilir. Bu uygulamanın ardından kalan riskler belirlenip değerlendirilir. En iyi risk önceden önlenmiş olan risktir. En ucuz ve etkin yöntem, kayıplar gerçekleşmeden önce olası risklerin tespiti, analizi ve mümkün olan en etkili kontrol yöntemleri ile ortadan kaldırılması veya kabul edilebilir limit altına düşürülmesidir.

8 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ İş sağlığı ve güvenliği risk yönetiminin amacı; iş kazaları ve meslek hastalıklarını oluşturan nedenler ve bunları etkileyen faktörler ile ilgili mümkün olan en geçerli ve doğru bilgiyi toplayarak görünmeyen tehlikelerin ortaya çıkmasını engellemek için etkili bir güvenlik ağı oluşturmaktır.

9 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ İyi bir risk analizi, doğabilecek kazalardan korunma açısından büyük değer taşır ve görünmeyen tehlikelerin ortaya çıkarılmasını, etkili güvenlik önlemlerinin alınmasını sağlar.

10 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk değerlendirme aşağıdaki sorulara cevap vermelidir. Tehlikeler nelerdir? Potansiyel etki ve sonuçlar nelerdir ve bunlar kabul edilebilir midir? Bu etki ve sonuçların meydana gelme olasılıkları nedir? Riskin kabul edilebilir durumunun devam ettirilebilmesi için kontrol ve koruma çalışmaları yeterli midir?

11 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk analizi ve yönetimi prosesinin başlıca yararları şunlardır: 1. İşyerinin yazılı prosedür ve politikalarının oluşmasını ya da olgunlaşmasını sağlar. 2. İşyeri çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgi sahibi olmalarını ve katılımını sağlar. 3. İşyeri yönetiminin de iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgi sahibi olmalarını ve bu konularda karar vermelerini sağlar.

12 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 4. Risk analizi prosesinden alınan ilk sonuçlar ile organizasyon ya da işletmedeki olası tehlikeler ve alınacak tedbirler belirlenir. 5. İşletme, organizasyon ya da kurumdaki risklerin büyüklüğünün hesaplamasına ve riskin tolere edilebilir olup olmadığına karar verilmesini sağlar.

13 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 6. İşyerinde yanlış güvenlik tedbirleri alınmış olabilir, ya da insanlarda yanlış güvenlik bilinci oluşmuş olabilir, tüm bu tedbirlerin ve güvenlik bilincinin gözden geçirilmesini sağlar.

14 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 7. İşyerinde yasal yükümlülükler ve iş sağlığı ve güvenliği politikası çerçevesinde tahammül edilebilir düzeye indirilmiş risk ile çalışılmasını sağlar. 8. İşyerindeki gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetlerin gerçekleştirilmesini sağlayacak verilerin kaydedilmesini, sonuçların izlenmesini ve ölçülmesini sağlar.

15 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk değerlendirmesi yapılacak bir işletmede; Öncelikle Risk Yönetim Prosesi nin oluşturulabilmesi için, prosesin aşamalarının iyi anlaşılmış olması gerekir. Risk Yönetim Prosesi nin ilk aşaması olan Tehlike Tanımlama aşaması en önemli aşamadır.

16 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Tehlikeler belirlenirken; kullanılan malzeme, ekipman, imalatlar, iş organizasyonu gibi konular gözden geçirilmelidir. Tehlike kaynakları sistematik olarak incelenmelidir. Uyulması gereken özel kanun ve yönetmelikler mevcutsa, bunlar tehlikenin belirlenmesine yardımcı olabilir.

17 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk değerlendirme çalışmaları; Yanlızca işletmedeki bir kişinin/analistin tek başına yapabileceği bir işlem değildir. İşletmede bu işle ilgilenen bir tek İş Güvenliği Uzmanı veya Teknik Elemanı olsa dahi, işletmedeki üst yönetim kadrosundan, tüm işçilere kadar herkesin bir fiil katılmasını gerektiren bir çalışmadır.

18 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Unutulmamalıdır ki; işletmedeki bu konuya bakış açısı sadece yasal bir zorunluluğu yerine getirmek ise yapılan çalışmalar, o işletmedeki iş kazası ve meslek hastalıkları sonucu oluşan kayıpları önlenemeyecektir. Üretim artışı

19 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Sonuç Olarak; Risk değerlendirmesi çalışmalarına başlamadan önce işletmede bilgilendirme toplantıları yapılmalı ve konu ile ilgili eğitimler verilmeli ve işletmedeki tüm çalışanlar ile birlikte yönetim kadrosu bu çalışmaya dahil edilmelidir. Tehlikelerin doğru tanımlanabilmesi, risklerin değerlendirilebilmesi için mutlaka veri gereklidir.

20 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Etkin bir İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Yönetim Kültürü için herkesin buna gerçekten inanması gerekir. İş güvenliği önceliği hakkında yönetimden gelen istikrar sinyalleri, tehlikelerin ve risklerin kontrol edilmesi ve tanınması için önemlidir.

21 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Uygun bir Güvenlik Kültürü nü başarmak için, bir organizasyonun risklere karşı sahip olacağı genel davranış biçiminin büyük önemi vardır. Etkin bir risk yönetimi kültürüne sahip olmak demek, insanların içinde birlikte çalışabilecekleri ve herhangi bir kayıp olmadan önce potansiyel problemleri tanıyabilecekleri ve bunları ortadan kaldırabilecekleri proaktif bir yaklaşıma sahip olmaları demektir.

22 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk değerlendirmesi için çalışanlardan (kazaya ramak kalma, tehlikeli durum bildirim formu, çalışmaktan kaçınma formları, kaza/olay araştırma raporları) elde edilebilir. Özellikle, formu dolduran çalışana olumlu yaklaşılmalı ve olayın tekrarını engellemek için beraber çalışılmalıdır, sorgulayıcı bir yaklaşım bu verilerin gelmesini engelleyecek ve analist en önemli veri kaynağını kaybedecek ve risk değerlendirme çalışması amacına ulaşmayacaktır.

23 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk Değerlendirmesi Gereken Durumlar İşyerinde, daha önce hiç risk değerlendirmesi yapılmamış olması ve çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek aşağıda belirtilen önemli değişikliklerin olması durumunda, risk değerlendirmesi yapılması gereklidir.

24 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk Değerlendirmesi Gereken Durumlar Yeni bir makine veya ekipman alınması, Yeni tekniklerin geliştirilmesi, İş organizasyonunda veya iş akışında değişiklikler yapılması, Yeni hammadde ve/veya yarı mamul maddelerin üretim sürecine girmesi,

25 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk Değerlendirmesi Gereken Durumlar Yeni bir mevzuatın yürürlüğe girmesi veya mevcut mevzuatta değişiklik yapılması, İş kazası veya meslek hastalığı meydana gelmesi, İş kazası veya meslek hastalığı ile sonuçlanmasa bile yangın, parlama veya patlama gibi işyerindeki iş sağlığı ve güvenliğini ciddi şekilde etkileyen olayların ortaya çıkması.

26 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk Değerlendirmesi Süreçleri Risk değerlendirmesi, aşağıdaki sıralamada yer alan aşamaların yerine getirilmesi yoluyla gerçekleştirilir: a) Planlama Risk değerlendirmesi çalışmaları, mevcut mevzuat ve işyeri koşulları çerçevesinde planlanır.

27 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ b) İşyerinde Yürütülen Çalışmaların Sınıflandırılması İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek olan faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur. Sınıflandırmada, sürekli olmamakla birlikte periyodik olarak veya değişen aralıklarla yürütülen bakım ve onarım gibi faaliyetler de dikkate alınır.

28 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Sınıflandırmada, işyerinin içinde ve dışında yürütülen işler, üretim veya hizmet sürecinin aşamaları, planlanmış veya ani faaliyetler, çalışanların görev tanımları gibi unsurlardan da yararlanılabilir.

29 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ c) Bilgi ve Veri Toplama Bilgi ve veri toplamada, işyerinde yürütülen işler, bu işlerin süresi ve sıklığı, işin yürütüldüğü yer, işin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü, yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, alınmış olan eğitimler, işin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği, işin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman,

30 RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları, kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri, kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri, daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.

31 TEHLİKE KAYNAKLARI VE RİSKLER Tehlikeleri Değerlendirirken; Tanımladığınız tehlikelerle ilgili herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya madde ile ilgili sağlık ve güvenlik bilgileri var mı? Cevabınız Evet ise; bu konuda elinizde bulunan rehber, mevzuat, uygulama kodu veya standardı takip etmelisiniz.

32 TEHLİKE KAYNAKLARI VE RİSKLER Cevabınız Hayır ise; konu ile ilgili mevzuat, standart, rehber veya madde ile ilgili sağlık ve güvenlik bilgilerini araştırmalı ve elde etmelisiniz. Daha sonra bu konuda elinizde bulunan rehber, mevzuat uygulama kodu veya standardı takip etmelisiniz.

33 Tehlikelerden Doğan Risklerin Belirlenmesi Tehlikeli etkenin risk oluşturduğuna karar vermek için; a-tehlike olacağı öngörülen etken hakkında bilgi toplanmalı, b-etkeni gözlemleyerek, davranışını belirlemeye çalışılmalı, c-hangi işlemin hangi kademesinde tehlikeye dönüşebileceği araştırılmalı, ç-etkenin ortaya çıkma olasılığını tespit ederek olası etkisini belirlenmelidir. Tehlikeli kimyasal Asbest atıkları

34 Tehlikelerden Doğan Risklerin Analiz Edilmesi: İşyerinde tespit edilen risklerin; a-ölçülebilecek ise ölçerek seviyesini tespit edilmeli, b- Çalışana etkisini belirlenmeli, Vücuda giriş yolunu Vücuda etki tarzını Etkileme düzeyini c- Çevreye etkini belirlenmeli, ç- İşletmeye etkisini belirlenmelidir.

35 Ölçerek seviyesi tespit edilmelidir. Ölçülebilir etkenin ulusal mevzuat ve standartlara göre ölçümleri yapılarak veya yetkili kuruluşa yaptırılarak müsaade edilen değerler seviyesinde olup olmadığı tespit edilmelidir.

36 Çalışana etkisi: 1) Madde vücuda hangi yollardan girer belirlenmelidir. Solunum yolundan, Sindirim yolundan, Deriden emilim yoluyla.

37 2) Vücuttaki etki tarzı belirlenmelidir. Toksik etki, Allerjen etki, Korozif etki, Yakıcı etki, Kanserojen etki, Karsiyojenik etki, Teratojenik etki.

38 Bireysel farklılıklar: Bazı çalışanlarının diğerlerine göre bazı maddelere daha duyarlı olması ( örneğin, yaş, cinsiyet,beslenme, özürlülük, akciğer fonksiyonlarında düşüklük gibi)

39 Çevreye etki tarzı belirlenmelidir: Hava kirletici, Su kirletici, Toprak kirletici

40 İşletmeye etkileri belirlenmelidir: Binaya veya sisteme; Korozif etkisi, Titreşim (vibrasyon) etkisi, Yıkıcı etkisi, Yakıcı etkisi.

41 RİSK DEĞERLENDİRİLME YÖNTEMLERİ Önlemede Öncelik Kriterleri İşyerinde tespit edilen tehlikelerin etki şiddeti ve olası etki alanı; HAZOP, MATRİKS, CHECK LİST (Kontrol listesi), (PHA) Preliminary Hazard Analysis, (ön tehlike analizi)

42 RİSK DEĞERLENDİRİLME YÖNTEMLERİ (JSA) Job Safety Analysis, (iş güvenlik analizi) (PRA) Preliminary Risk Analysis, (ön risk analizi) ( ETA) Event Tree Analysis,(olay ağacı analizi) What if..? (Olursa ne olur.) ve benzeri risk değerlendirme yöntemlerinden birini kullanarak, önce hangi tehlikenin önlenmesi gerektiği belirlenmelidir.

43 Belirlenmiş Risklerin Değerlendirilmesi: (KERD) Kabul Edilebilir Risk Düzeyi Kabul edilebilir risk: Alınan önlemler sürdürülmelidir. Düşük risk: En az önlem alarak ve zaman harcayarak kabul edilebilir risk düzeyine (KERD) indirilmelidir. LPG kacağına sorun giderilinceğe kadar geçiçi önlem alınma şekli

44 Orta risk: Daha fazla önlem ve zaman harcayarak (KERD) indirilmelidir. Yüksek risk: İşletmenin tüm kaynaklarını seferber ederek (KERD) indirilmelidir. Kabul edilemez risk: O bölümde işi durdurma dahil tüm önlemleri alarak (KERD) indirilmelidir. Yüksek risk

45 Önlemede Öncelik Kriterleri a- Alınacak önlemin yapılabilirliği araştırılmalıdır. b- Maliyeti hesaplanmalıdır. c- İSG Kuruluna veya yetkililere bildirilmelidir. Yetkililerce veya kurulca kabul edildikten sonra;

46 Planlama Kim tarafından, ne kadar sürede yapılacak, başlayış ve bitiş tarihleri planlanmalıdır.

47 Uygulama Önce hangi tehlikenin önlenmesi gerektiği belirledikten sonra, aşağıdaki yöntemlerden birisi uygulanmalı veya uygulatılmalıdır.

48 Tehlikeyi Önlemede Uygulanacak Yöntem Örnekleri Yerine koyma: Tehlikeli olanı, tehlikesiz ya da daha az tehlikeli olanla değiştirmek. Kaynakta önleme (Kapatma): Tehlikeli olanı kapalı sistem içinde kullanarak etkilenmeyi önlemek. Tecrit etme (İzolasyon ya da ayırma): Tehlikeli olanı,diğer bölgelerden izole etmek.

49 Sayılan bu 3 temel prensibin dışında, tehlike kaynağının özelliğine göre: Maruziyet süresinin kısaltılması, Havalandırma yöntemleri ile konsantrasyonun azaltılması, Algılama ve alarm sistemleri kurulması, gibi önlemler alınabilir.

50 Kişisel korunma: Yukarıda sayılan yöntemlerin zaman zaman yeterli olamayabilecekleri veya uygulanamayacakları göz önünde bulundurularak, bu yöntemlerin yanı sıra çalışanları Kişisel Koruyucu Donanımlarla (KKD) koruma yoluna gidilmelidir.

51 Kontrol ve Yenileme Uygulanan yöntemin etkinliği kontrol edilmeli, yetersiz ise, yeniden araştırılmalı, planla, uygula, kontrol et, önlem al döngüsü uygulanmalıdır. Yeterliliği belirlendikten sonra sürdürülebilirliğini sağlamak için periyodik kontroller devam ettirilmelidir.

52 Küçük işletmelerde en kolay uygulanabilecek risk değerlendirme yöntemlerinden birisi, kontrol listesi (CHECK LİST) yöntemidir. Bu listeler işyerindeki her makine ve sistem için ayrı ayrı hazırlanarak uygulanabilir. Listedeki sorular incelenerek cevaplandırılır ve olumsuz cevapların bulunması durumunda bu olumsuzluklar giderilir.

53 Eksikler tamamlanır ve kontrol listesi dosyaya kaldırılır. Belirli aralıklarla yapılacak olan kontrollerde elde edilen sonuçlar bir önceki ile karşılaştırılarak eksiklikler var ise giderilir.

54 Risklerin azaltılması için kullanılabilecek koruyucu önlemlere örnekler Yer döşemelerinin dikkatlice seçilmesi (özellikle yapılan işlemler sırasında zeminin ıslanma veya tozlanma ihtimali varsa) yüzeylerin kuru tutulması, gerekli olduğu durumlarda uygun temizleme metodları kullanılarak kaygan yüzeylerin kimyasal yollarla işlemden geçirilmesi,

55 Koruyucu önlemler Zemin ve geçiş yollarında devamlı kontrollerin yapılmasının sağlanmalı, deliklerin, çatlakların, eskimiş halıların veya kilimlerin yok edilmesi, Zeminin ve geçiş yollarının temiz tutulması, eşiklerin kaldırılması veya yüksekliklerinin azaltılması,

56 Koruyucu önlemler: Çalışanlara uygun ayakkabıların verilmesi, Araçların, kablolarının insanların yürüdüğü yerlerden geçmeyecek şekilde yerleştirilmesi, Kabloların kablo kanalları kullanılarak yüzeye güvenlice sabitlenmesi, Zeminlerde ve trafik yollarında kaymayı engelleyen ve kolay temizlenen malzemelerin kullanılması.

57 Risklerin azaltılması için kullanılabilecek koruyucu önlemlere örnekler: Makinelerin eğitimli ve yetkili çalışanlarca kullanılmasını sağlayın, Uygun olan bütün koruyucuların yerinde ve çalışır olmasını sağlayın, Koruyucuların gerekli olduğunu posterler ve işaretlerle işçilere hatırlatın, Makinenin çalıştırılmasından önce bütün gerekli koruyucuların yerinde olmasını sağlayın,

58 Makinelerin çevresindeki alanların düzenli, temiz ve engellerden arınmış olmasını sağlayın, Çalışanların rahat hareket etmelerini sağlayacak yeterli alan sağlayın, Çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımlar temin edin, Makinelerde ve makine çevresinde uygun aydınlatmayı sağlayın,

59 Bozuk makinelerin çalıştırılmasını önlemek için uyarı sistemini gerçekleştirin, Makinelerin bakımlarının yapılmasını ve bozuk olanların bir an önce tamir edilmesini sağlayın, Makinenin hareketli parçaları ile makine yakınında bulunan sabit parçalar arasında yeterli alanın bulunmasını sağlayın,

60 Risk Analizi Risk analizi ile tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti ve bu zarar, hasar veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir. Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.

61 Risk Değerlendirmesi Risk değerlendirmesinde, belirlenen risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.

62 Önlemlerin Belirlenmesi İlgili mevzuat ve işyeri koşulları dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir.

63 İşyerindeki riskleri kontrol altına alma yöntemleri Önceliğin derecesine göre ve en öncelikli olandan daha az öncelikli olana doğru sıralanmak üzere aşağıdaki gibi yapılmalıdır. Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak,

64 Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek, Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek, Mühendislik önlemlerini uygulamak, Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.

65 Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması Risk değerlendirme raporunda, aşağıdaki hususlar yer almalıdır: Yapılan işin tanımlanması, Mevcut riskler, Risklerden etkilenen çalışanların listesi,

66 Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti, Zarar, hasar veya yaralanmanın meydana gelme olasılığı, Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk düzeyleri), Alınması gerekli kontrol önlemleri.

67 Risk değerlendirme raporunda, risk değerlendirmesini yapan kişilerin ad, soyad ve imzaları ile risk değerlendirmesinin yapıldığı tarih belirtilir. İşveren tarafından, risk değerlendirmesi bulgularının kaydedilmesinde kullanılacak ve risk değerlendirme raporuna temel olacak bilgileri içeren örnek risk değerlendirme formu hazırlanır.

68 Denetim, İzleme ve Gözden Geçirme İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.

69 Risk Değerlendirmesini Yapacak Personelin Niteliği Risk değerlendirmesinin, işveren tarafından, işyerinde istihdam edilen ve yeterlik belgesi bulunan iş güvenliği ile görevli mühendisler ile işyeri hekimliği sertifikasına sahip olan iş sağlığı ile görevli işyeri hekimlerine, bunların bulunmaması durumunda ise, dışarıdan hizmet veren uzman kişi veya kuruluşlara yaptırılması.

70 İşyerinde yürütülen işin niteliği, farklı mesleklerden uzmanların da bulundurulmasını gerektiriyorsa, işveren uygun mesleklerden uzmanların da risk değerlendirmesi yapmasını sağlar.

71 Yönetim, Danışma, Bilgilendirme ve Eğitim İşveren müessese tarafından, risk değerlendirmesi ile ilgili olarak üst düzey bir yönetici görevlendirilecektir. Risk değerlendirmesi, varsa işyerinde mevcut iş sağlığı ve güvenliği kuruluna ve işyeri sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine danışılarak yapılmalıdır.

72 Risk değerlendirmesi sonucunda, işyerinde herhangi bir değişiklik kararının alınması durumunda, bu kararın uygulanması ile ilgili olarak tüm çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi sağlanmalıdır. Bunun için, eğitim ihtiyaçları belirlenecek ve uygun bir eğitim programı yürütülecektir.

73 Risk Değerlendirmesinin Temel Gerekçeleri işletme açısından: İş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik yapılacak çalışmaların sonucunda alınacak önlemlerle; İşletmenin sağlık giderleri azalacak, Tazminat giderleri azalacak,

74 İşletme açısından: Güvenli çalışma ortamında verimlilik artacak, Üretimde kalitenin yükselecek, İşletme güven ve prestij kazanacak, Pazar payının yükselmiş olacak, Ekonomik yönden güçlü hale gelmesi sağlanacak,

75 Ülke açısından: Çalışanlardan hastalanan ve iş göremez durumuna düşenlerin sayısı azalacak, Gayri safi milli hasılanın yaklaşık %3 ü kadar kayıp azalacak, elde edilen gelir ile ülke kalkınmasında kullanılacak, Sağlık ve rehabilitasyon harcamaları azalacak,

76 Ülke açısından: Bir bütün olarak toplum sağlık göstergeleri iyileşecek, Çalışma barışına katkı sağlayacak, Refah toplumuna dönüşümü hızlandıracak, Ülke uluslar arası alanda prestij kazanmış olacak.

77 İşyerinizdeki riskleri değerlendirirken Aşağıdaki beş adım uygulanmalıdır. 1. adım: Tehlikeleri belirleyin 2. adım: Kimin nasıl zarar görebileceğine karar verin 3. adım: Riski değerlendirin ve var olan önlemlerin yeterli olup olmadığına, daha fazla önlem almak gerekip gerekmediğine karar verin 4. adım: Bulduklarınızı kaydedin 5. adım: Değerlendirmenizi gözden geçirin ve gerekirse değiştirin

78

79 Risk değerlendirmesi işletmede proaktif davranabilmenin nesnel dayanağını oluşturan kilit işlevlerden biridir. Proaktif davranış; olayların ortaya çıkmasından önce var sayımlara, öngörülere, değerlendirme ve analizlere dayalı olarak önlem almak demektir.

80 Risk değerlendirmesiyle, tehlikelerin belirlenmesi, her bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığıyla, olası sonuçların şiddet derecesinin değerlendirilmesi, mevcut kontrollerin etkinliğinin gözden geçirilmesi, dolayısıyla de acil önlem gerektiren tolore edilemeyecek risklerle, maliyet etkin önlemlerle orta vadede kabul edilebilir düzeylere indirilebilecek risklerin tanımlanması ayırdedilmesi sağlanmış olur.

81 Değerlendirme sırasında üç temel soruya yanıt aranmalıdır? 1. Tehlike kaynakları var mı? Tehlike kaynakları nelerdir? 2. Kimler zarar görebilir? 3. Sonuç (zararın, hasarın, yaralanmanın şiddet derecesi) ne olur? Değerlendirme sonucunda farklı risklerin diğer risklere göre kazandığı relatif önem bir derecelendirme aracıyla (matriks) belirlenir.

82 RİSK DEĞERLENDİRME UYGULAMALARI Değerlendirme operasyon, mekan veya aktivite bazında yapılabilir. Mekanda, operasyonda veya iş aktivitesinde açığa çıkabilecek tehlikeler belirlenir, listelenir. Riskin derecelendirilebilmesi için olasılık ve sonucun şiddet derecesinin sayısal olarak ifadelendirilmesi pratik yarar sağlayabilir.

83 RİSK DEĞERLENDİRME UYGULAMALARI Zarar Verme Etkisi Derecelendirme Basamakları: 5 (çok ciddi) birden çok ölümlü, ölümlü veya sürekli iş göremezlik 4 (ciddi) ciddi yaralanma, meslek hastalığı 3 (orta) en az üç gün istirahat gerektiren yaralanmalar 2 (hafif) ilk yardım gerektiren küçük yaralanmalar 1 (çok hafif) hasar ya da yaralanmaya neden olmayan kaza, iş saati kaybı olmayan

84 RİSK DEĞERLENDİRME UYGULAMALARI Yaralanma/hasar olasılığı değerlendirilirken; Maruz kalan personel sayısı, Tehlikeye maruz kalma sıklığı ve süresi, Elektrik, su kesintileri gibi kontrol ve önlemlerin etkinliğini azaltabilecek durumlar, Tesis ve makinalardaki güvenlik bileşenleri eksiklikleri, Kişisel koruyucuların etkinliği ve kullanım sıklığı, güvensiz davranışlar vb. diğer faktörler de değerlendirilmelidir

85 RİSK DEĞERLENDİRME UYGULAMALARI Ortaya çıkma olasılığı için derecelendirme basamakları 5 her gün (çok yüksek olasılık) 4 haftada bir (yüksek olasılık) 3 ayda bir (orta dereceli olasılık) 2 üç ayda bir (küçük olasılık) 1 yılda bir (çok küçük olasılık)

86 RİSK DEĞERLENDİRME UYGULAMALARI R = O X Ş formülü R= Risk O= Olabilirlik Ş= Şiddet (Zararın Derecesi) olarak ifade edilir 20, 25 15, 16 Yüksek Risk Bu risklerle ilgili hemen yapılmalı çalışma 10, 12 8, 9 Dikkate Alınması Gerek Risk Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale yapılmalı 4, 5, 6 1, 2, 3 Kabul Edilebilir Risk Acil tedbir gerektirmeyebilir Risk Puanı Değerlendirme Tablosu

87 İLGİLİ MEVZUAT İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü 4857 sayılı İş Kanunu nun İş Sağlığı ve Güvenliği başlıklı beşinci bölümünün, İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri başlıklı 77. Maddesi ile iş sağlığı ve güvenliği alanında işçilerin ve işverenlerin yükümlülükleri düzenlenmiştir.

88 İLGİLİ MEVZUAT AB müktesebatı ile uyum çalışmaları kapsamında ise 21 tane iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği yayınlanmış, yayınlanan neredeyse tüm iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerinde ise işverene risk değerlendirme yükümlülüğü getirilmiştir. Mevzuatımız gözden geçirildiğinde aşağıdaki yönetmelik maddelerinde risk değerlendirmesinin işverene yükümlülük olarak verildiği belirtilmektedir.