Doğal Kaynaklar: Az miktarda altın rezervleri, platin, bakır, potas, doğal gaz, hidroelektrik.

Transkript

1 ETİYOPYA ÜLKE RAPORU 1.TEMEL EKONOMİK VE SOSYAL GÖSTERGELER Devlet Biçimi: Federal Cumhuriyet Başkent: Addis Ababa (3 milyon kişi) Yürütme Bölümleri: Devlet Başkanı: Devlet Başkanı Girma Wolde-Giorgis Hükümet Başkanı: Başbakan MELES Zenawi Bakanlar Kurulu: Aralık 1994 tarihinde anayasa ile belirlenen Bakanlar Konseyi; Bakanlar Başbakan tarafından atanır ve Halkın Temsilcileri Meclisince onaylanır. Yüzölçümü : 1,127,127 km2 Para Birimi : Birr Başlıca Bölgeler: Oromo Federal Bölgesi Amhara Federal Bölgesi SNNPR Federal Bölgesi Somali Federal Bölgesi Tirgay Federal Bölgesi :(21,6 milyon kişi) :(15,8 milyon kişi) :(12 milyon kişi) :(3,6 milyon kişi) :(3,5 milyon kişi) Uluslararası Örgüt ya da Kuruluş Katılımları ve Üyelikleri: ACP, AfDB, CCC, ECA, FAO, G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, IGAD, ILO, IMF, IMO, Intelsat, Interpol, IOC, IOM (gözlemci), ISO, ITU, NAM, OAU, OPCW, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNU, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO Sınır Ülkeler: Cibuti 337 km, Eritre 912 km, Kenya 830 km, Somali 1,626 km, Sudan 1,606 km (*) Kızıl Denizdeki kıyı şeridi Eritre nin 24 Mayıs 1993 tarihinde bağımsızlığını kazanması ile ortadan kalkmıştır. Doğal Kaynaklar: Az miktarda altın rezervleri, platin, bakır, potas, doğal gaz, hidroelektrik. Kullanılan Arazi: Kullanılabilir Arazi: 12% Daimi Ürünler: 1% Otlak ve meralar: 40% Ormanlar ve ağaçlık alanlar: 25% Diğer: 22% (1993 tahmini) Sulanan Alan: 1,900 km2 (1993 tahmini) Etnik gruplar: Oromo %40, Amhara ve Tigre %32, Sidamo %9, Shankella %6, Somali %6, Afar %4, Gurage %2, diğer %1 Dinler: Müslüman %45-50, Etiyopyalı Ortodoks %35-40, animist %12, diğer %3-8 Diller: Amharik, Tigrinya, Orominga, Guaraginga, Somali, Arapça, diğer mahalli diller, İngilizce (okullarda öğretilen başlıca yabancı dil). Amharik resmi dildir. Bunun yanı sıra 30

2 değişik dil konuşulmaktadır. Özellikle büyük şehirlerde İngilizce yaygın bir şekilde kullanılmakta ve ticaret dili şeklindedir. Mali Yıl: 8 Temmuz - 7 Temmuz İşgücü Sektörler itibarı ile: tarım ve hayvancılık %80, hükümet ve hizmet sektörü %12, sanayi ve inşaat % 8 (1985) Okuma yazma oranı : % 42.7 Sanayiler: Gıda işleme, içecekler, tekstil, kimyasal maddeler, metal işleme, çimento Elektrik üretim kaynaklarına göre: Fosil yakıtlar: %7.35 Hidro: 89.34% Diğer: 3.31% (1998) Tarımsal mamuller: Hububat, bakliyat, kahve, yağlı tohumlar, şeker kamışı, patates, deriler, büyükbaş hayvan, koyun, keçi Sektörler İtibari ile GSYİH: Tarım:%46 Sanayi:%10 Hizmetler:%44 (2001 tahmini) İhraç Ettiği Başlıca Ürünler 2003 yılı ( FOB, Milyon ABD $ )b Kahve 184 Qat (fundalıklardan elde edilen hafif bir sakinleştirici) 116 yağlı tohumlar 48 Bakliyat 11 b International Trade Centre UNCTAD/WTO Tahminleri İthal Ettiği Başlıca Ürünler ( CIF, Milyon ABD $)b Hububat 378 petrol ve petrol ürünleri 320 Otomabil & Servis araçları 220 İletişim & Bilgisayar Ekipmanları 110 b International Trade Centre UNCTAD/WTO Tahminleri

3 Temel Ekonomik Göstergeler 2000a 2001a 2002a 2003a 2004b GSYİH (Cari piyasa fiyatlarıyla;milyar Birr) c 51,9 54,2 51,8 57,0 69,7 GSYİH Büyüme (%)c 5,4 7,7 1,2-3,8d 11,6d Tüketici Fiyatları Enflasyonu (ort; %) 0,0-8,1 1,5 17,8 3,2 a Toplam Nüfus (milyon) 65,6 67,2 68,9 70,7 72,4 İhracat FOB (milyon $) İthalat FOB (milyon $) Cari-hesap dengesi (milyon $ ) Toplam dış borç (milyar $) 5,5 5,7 6,5 7,2 6,0 Kahve Üretimi ( 000 ton)c b 130b 160 Döviz kuru (ortalama) Birr:US$ 8,22 8,46 8,57 8,59 8,64a a Gerçekleşen. b EIU tahmini.c Mali yıl 7 temmuzda sona eriyor; Bank of Ethiopia rakamları. d IMF-World Bank tahmini. Kaynak: The Economist Intelligence Unit, june 2005, Country Report. 2. GENEL EKONOMİK DURUM Tarihi ve Siyasi Durum dönemindeki İtalyan işgali hariç tutulursa Afrika ülkeleri içinde sömürgeci yönetim altında idare edilmeyen tek ülke Etiyopya dır ve uzun bir süre monarşi ile yönetilmiştir yılında askeri cunta, the Derg, 1930 yılından beri hüküm süren İmparator Haile SALASSIE i tahtından atmıştır ve sosyalist bir devlet kurmuştur. Kanlı darbeler, isyanlar, uzun süren kuraklık yılları ve toplu iltica sorunları, 1991 yılında isyancı güçlerin Etiyopya Halkın Devrimci Demokratik Cephesi (Etiyopyan People's Revolutionary Democratic Front -EPRDF) altında bir koalisyon kurmaları ile bu rejim devrilmiştir. Anayasa 1994 yılında yürürlüğe konmuştur ve Etiyopya nın ilk çok partili seçimleri Mayıs 1995 de yeni anayasaya göre yapılmış ve seçimleri EPRDF kazanmıştır. İkinci bir seçim Mayıs 2000 de yapılmış ve EPRDF seçimleri yeniden kazanmıştır. Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti 9 federal bölgeye ayrılmıştır. Geçmiş yıllardaki deneyimler göz önüne alınarak idari yetkiler ciddi ölçülerde bölgelere aktarılmıştır. 71 milyonluk nüfusu ile Etiyopya Mısır ve Nijerya dan sonra Afrika nın en kalabalık üçüncü ülkesi konumundadır. Etiyopya kişi başına düşen 100 dolarlık gelirle UNDP nin en yoksul ülkeler sıralamasındadır. Etiyopya ekonomisi, limanlara olan uzaklığı, altyapısının yetersizliği, kuraklık ve Eritre ile yaşadığı anlaşmazlıktan dolayı yeterli gelişme gösterememiştir yılına kadar Etiyopya nın bir parçası olan Eritre ile Mayıs 1998 ile Aralık 2000 arasında çatışma halinde bulunmuştur. Aralık 2002 de Eritre ile Barış Anlaşması imzalanmış olmasına rağmen durum hassasiyetini korumaya devam etmektedir. Dünya Ticaret Örgütüne 2003 yılında üyelik için başvuruda bulunan Etiyopya, 300 milyon nüfuslu Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarı (COMESA) üyesidir. Etiyopya nın aynı zamanda Kenya, Sudan, Somali ve Djibouti ile Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunmaktadır. Etiyopya, IMF, Dünya Bankası ve Afrika Kalkınma Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan büyük oranda yardım almaktadır.

4 Etiyopya-Afrika Kalkınma Bankası İlişkileri: 2003 yılı itibariyle Afrika Kalkınma Bankası nın Kalkınma Fonlarından Etiyopya ya yapılan ödeme 16.3 milyon dolar, arasında Afrika Kalkınma Bankası Grubundan Etiyopya ya yapılan ödemeler toplam 1.4 milyar dolara ulaşmıştır. Afrika Kalkınma Bankası Grubu 2003( 000$) ( 000$) Kredi ve Hibe Onayları , Kredi ve Hibe Dağıtımları Kaynak:Afrika Kalkınma Bankası Etiyopya-Dünya Bankası İlişkileri: Dünya Bankası nın halihazırda Etiyopya da 1.9 milyar dolar değerinde aktif 22 projesi bulunmaktadır. Bu projeler başta yol ve su olmak üzere altyapının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, fakirlikle mücadele, tarım sektörü ve özel sektörün geliştirilmesi, HIV/AIDS ile mücadeleyi amaçlamaktadır döneminde Etiyopya ya tahsis edilen kredilerin sektörel dağılımına bakıldığına %41 i altyapı, %26 sı acil durumlar, %10 u tarım,%9 u sağlık, %5 i eğitim ve %8 i sosyal işlerden oluşmaktadır. Dünya Bankası, son olarak Etiyopya ya Aralık 2004 te, 19 milyon dolarlık kredi 5 milyon dolar hibe tahsis etmiştir. Söz konusu kredi özel sektörü geliştirmeyi, iş ortamını iyileştirmeyi ve rekabeti artırmayı hedeflemektedir. 30 Kasım 2004 itibariyle Dünya Bankası, Etiyopya ya İkinci Yoksullukla Mücadele Programı çerçevesinde 130 milyon dolarlık hibe tahsis etmiştir. Etiyopya-IMF İlişkileri: Etiyopya 2001 yılından bu yana Yüksek Borçlu Yoksul Ülkeler Borçtan Arındırma İnsiyatifi (Heavily Indebted Poor Countries Debt Relief Initiative-HIPC) kapsamındadır. Bu doğrultuda IMF, Etiyopya ile Yoksulluğu Azaltma ve Kalkınma Anlaşması imzalamıştır. Demografik Durum 1998 yılında Merkezi İstatistik Kurumu (Central Statistical Authority) nun yayınlamış olduğu nüfus sayımı sonuçlarına göre, 64,1 milyon olan Etiyopya nın nüfusunun çoğunun yüksek bölgelerde yaşadığı ortaya çıkmıştır. Nüfusun yaklaşık % 88 i kırsal bölgelerde yaşarken kalan %12 si ise şehir ve kasabalarda yaşamaktadır. Ortalama okur yazarlık oranı %24 iken bu oran şehirlerde %69 a yükselmektedir. Yaş grupları açısından bakıldığında, ortalama yaş 25 dir ve ortalama yaşam süresi 48 yıldır. Çalışabilir nüfusun 36 milyon olduğu ülkede, işsizlik oranı %40 seviyelerindedir. Vasıfsız işçi için minimum aylık ücret 20 dolardan daha azdır. Çalışan nüfusun %80 i tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Kalifiye iş gücü ise sınırlı sayıdadır. Ancak, ülkede üniversite mezunlarının sayısı artmakta ve yılda 3 bine ulaşmaktadır. Coğrafi Durum Etiyopya yaklaşık 1.2 milyon kilometre karelik bir yüzölçüme sahiptir. Kuzeyinde Eritre, Cibuti ve doğusunda Somali bulunurken, batıda Sudan ve güneyde Kenya komşu ülkelerdir. Etiyopya nın denize sınırı yoktur. Ülkede birkaç sismik bölge olmasına rağmen aktif halde bulunan volkanlar yoktur. Dağlık bölgeler ülkenin kuzey kesimlerinde yer almaktadır (4500 metre yüksekliğe sahip Ras Dashen in bulunduğu Semien Dağları). Orta bölgelerdeki yüksek alanlarda 4300 metreden daha yüksek olan Batu ve Karra Dağlarının olduğu ikinci dağlık alan bulunmaktadır.

5 Etiyopya yüksekliği 2000 ve metreler arasında değişen yüksek bir platoya sahiptir. Ülkenin kuzey doğusundan başlayan ve merkezden güneybatıya doğru genişleyen Rift Vadisi ülkeyi iki parçaya ayırmaktadır. Rift Vadisi bölgesinde daha çok bölgenin güney ve güneybatısında birçok göller bulunmaktadır. Etiyopya da Abay olarak bilinen Nil Nehri ülkeyi kuzeybatıdan keserek ülkede yaklaşık 800 km.lik bir yol almaktadır. Etiyopya daki en uzun iki nehir güneydoğu istikametinde akan ve yüksek bölgelerden düşük rakımlı bölgelere doğru ilerleyen Awash ve Wabishebelle nehirleridir. Ülkede 2 milyar MW hidroelektrik üretimini mümkün kılan birçok irili ufaklı nehir bulunmaktadır. Ekonomik Durum 1990 lı yılların başından itibaren Etiyopya serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlemiş ve yapısal reformlar başlatmıştır. Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden düzenlenmesi, dış ticaret liberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi, iç ve dış özel yatırımların desteklenmesi ve özel sektörün geliştirilmesi hükümetin öncelikleri arasında yer almıştır. Hükümet yollar, elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını idame ve geliştirme için yoğun bir yatırım sürecine girmiştir Bunun yanı sıra, hükümet kamu iktisadi kuruluşlarının özelleştirilmesi programını da devreye sokmuştur. Özelleştirme süreci her ne kadar yavaş olsa da hükümet son beş yıl içinde bir çok küçük ve orta ölçekli kamu iktisadi kuruluşunu özelleştirmeyi başarmıştır. Hükümet elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımların ülkeye gelmesine çalışmaktadır. Tarım kesimi, tekstil ve deri gibi tarıma dayalı sanayilerde ve turizm sektörünün gelişiminde yabancı sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır. Yabancı ve yerli sermaye yatırımlarını teşvik etmek amacıyla, 1992 yılında Yatırım Kanunu (Investment Code) yayınlanmış ve o zamandan günümüze kadar iki kere gözden geçirilmiştir. Bu dönem süresince, Madencilik ve İşgücü Kanunları da devreye konulmuştur. Etiyopya nın ekonomisi GSYİH nın % 50 sini, ihracatının %90 ını ve istihdamının %80 ini içeren tarıma dayanmaktadır. Ekilebilen alanların yalnızca 1/5 i ekilip, biçilmekte ve bu alanlar yalnızca yağmur ile sulanmaktadır. Ancak, bölgeler, yağış miktarı açısından farklılık göstermektedir. Tarım kesimi sık sık ortaya çıkan kuraklık ve kötü tarımcılık uygulamalarından dolayı sıkıntı yaşamaktadır. Ayrıca, yiyecek yardımları sözkonusudur li yılların sonlarında tarımsal üretim önemli ölçüde artmıştır. Tarımsal üretimi artırmak ve yiyecek yeterliliğini çoğaltmak amacıyla çeşitli tedbir politikaları belirlenmiştir. Bu tedbirler arasında, kıtlığı erken uyarma sistemi, tarımsal hizmetleri artırmak ve gübrenin daha geniş alanlarda kullanımının sağlanması yer almaktadır. Tarım üretiminin %80 ini tahıl, mısır, arpa, darı ve teff (bir tür tahıl ürünü) oluşturmaktadır. Bakliyat ve yağlı tohumlar da önemli ölçüde üretilmektedir.tahıl tamamen iç tüketimde kullanılmaktadır. Bakliyat ve yağlı tohumlar, daha az miktarda olmak üzere kavun gibi meyveler de komşu ülkelere ihraç edilmektedir. Kahve, Etiyopya ekonomisi için son derece önemlidir. Tahminlere göre kahvenin Etiyopya nın GSYİH na katkısı %10 oranındadır. 15 milyon kişiden daha fazla bir nüfus (nüfusun %25 i) kahve sektöründen geçimini sağlamaktadır. Etiyopya, Afrika nın en fazla canlı hayvan varlığına sahiptir. Bunların deri ve postları ülkenin önemli ihracat gelirini oluşturmaktadır.

6 İmalat sanayi GSYİH nın %5 ini oluşturmaktadır. İmalat sanayinin büyük çoğunluğu devletin yönetimindedir. Ancak, özelleştirme faaliyetleri de başlamış bulunmaktadır. İmalat sanayi üretiminin %40 ından daha fazlasını gıda ve içecek, özellikle bitkisel yağ, un mamülleri ve bira oluşturmaktadır. Tekstil sektörü, 19 u devlete, 14 ü ise özel sektöre ait olan tekstil ve konfeksiyon fabrikalarını ihtiva etmektedir. Anılan sektör, tüm imalat sanayi çalışanlarının yaklaşık %30 unu içermektedir. Madencilik sektörünün, Etiyopya ekonomisi içinde önemi azdır. Kireçtaşı, kil, mermer üretimi oldukça fazladır. Ayrıca metalik olmayan mineral üretiminde ise büyük artış olmuştur. Diğer taraftan, kömür, demir, tantal ve potasyum rezervlerinin olduğu tahmin edilmektedir. Ekonomik Performans döneminde yıllık ekonomik büyüme oranı %4.2 ye ulaşırken, yıllık enflasyon oranı % 0.4 olarak gerçekleşmiştir. 2002/2003 döneminde ise şiddetli kuraklığa bağlı olarak GSYİH %-3.8 oranında gerçekleşmiş ve enflasyon %15.1 oranına yükselmiştir. 2003/2004 döneminde ise enflasyon %9.6 ya gerilemiş, aynı dönemde artan yağışa bağlı olarak tarımsal üretimde artış yaşanmıştır. IMF verilerine göre 2003/2004 döneminde ekonomik büyüme %11.6 oranında gerçekleşirken tarımsal alandaki büyüme %18.9 oranında olmuştur. IMF projeksiyonlarına göre yağışların normal düzeyde olması durumunda 2004/2005 döneminde büyüme oranının %5.7 oranında olması beklenmektedir. Cari işlemler açığı 2002/2003 döneminde 850 milyon dolardan 2003/2004 döneminde 1 milyar dolara ulaşmıştır. Ülkenin yerel para birimi Birr, ABD Doları karşısında son iki yıldır istikrarlı bir seyir izlemektedir. Üst üste yaşanan kurak dönemler nedeniyle Etiyopya 2003 yılında 1.54 milyon tonluk gıda yardımı almıştır. Etiyopya Hükümeti, 2004/2005 döneminde 2.5 milyar dolarlık bütçeyi onaylamıştır. Söz konusu miktarın 1.5 milyar dolarlık bölümünün yerel kaynaklardan, kalan 1 milyar dolarlık bölümünün dış krediler ve yardımlarla finanse edilmesi öngörülmektedir. 3. ETİYOPYA DIŞ TİCARETİ Etiyopya İhracatı: Etiyopya sürekli dış ticaret acığı vermektedir. Ülkenin ihracatı 2000 yılı rakamlarına göre 486 milyon $, ithalatı ise 1,1 milyar $ dır yılında ise 456 milyon $ ihracat ve 1,6 milyar $ ithalat gerçekleşmiştir yılında ihracatın 505 milyon $ a düştüğü ve ithalatın ise 1,9 milyar $ a çıktığı tahmin edilmektedir. 1998a 1999a 2000a 2001a 2002a 2003b İhracat FOB (milyon $) İthalat FOB (milyon $) a Gerçekleşen. b EIU tahmini Etiyopya nın en önemli ihracat kalemi kahvedir. Üretilen kahvenin her yıl %40 ı ihraç edilmektedir. Son on yıl içinde ihracat gelirinin 2/3 ünü kahveden sağlamıştır. Ancak, uluslararası kahve fiyatlarındaki dalgalanmalar nedeniyle, kahve ihracatından elde edilen gelirler düzenli olmamaktadır. Dünyanın altıncı kahve üreticisi konumundaki Etiyopya

7 kahve ihracatında Fildişi Sahili ve Uganda dan sonra Afrika da üçüncü konumda yer almaktadır. İhraç edilen diğer önemli ürün ise deri ve postlardır. Deri ve post arzı bol olmasına rağmen kalite düşüktür. Yerli deri işletmeciliği çok zayıftır. Ancak, yabancı yatırımcılarla ortak girişimlerin kurulmasıyla hazır deri ürünleri üretimi ve ihracatının büyük ölçüde artması beklenmektedir. Kahve, deri ve postlar dışında diğer bir önemli ihracat geliri elde edilen ürün ise qat (fundalıklardan elde edilen hafif bir sakinleştirici) tır. Yine bakliyat ve yağlı tohumlar da belli başlı ihraç ürünleridir. Meyveler, çiçekler ve kurutulmuş baharatlar gibi bahçe ürünlerinin yetiştirilmesi ve bakliyat ve yağlı tohum üretiminin ihracata yönlendirilmesi suretiyle ihracatta önemli bir potansiyel oluşturulabilir. Başlıca İhraç Ürünleri (milyon $) a 1996/97b 1997/98c 1998/ / /01d Kahve 355, 0 420, 0 281, 2 262, 0 174, 7 Bakliyat 11, 9 15, 0 13, 5 9, 8 8, 2 Yağlı Tohumlar 11, 4 45, 7 36, 1 31, 4 30, 7 Şeker & Şeker Pancarı Melası 0, 7 0, 0 0, 2 2, 9 8, 0 Deri & Deri Ürünleri 57, 3 50, 5 32, 4 35, 2 74, 0 Canlı Hayvanlar 1, 7 1, 5 0, 8 1, 7 0, 3 Et (Konserve & Dondurulmuş) 3, 7 4, 3 4, 2 4, 0 2, 0 Meyve & Sebzeler 7, 0 4, 6 5, 4 5, 4 5, 0 Petrol Ürünleri 12, 8 1, 5 0, 0 0, 0 0, 0 Qat 33, 5 39, 6 59, 2 76, 0 61, 0 Altın 64, 0 0, 0 23, 2 31, 9 28, 0 Diğerlerie 39, 7 19, 4 28, 0 25, 6 49, 0 Toplam 598, 7 602, 1 484, 2 485, 9 440, 9 a Gümrük kayıtlarına göre (Altın hariç). b 1 Temmuz-30 Haziran arası. c 1997/98 den sonraki veriler 8-7 Temmuz arasını içerir d IMF tahminleri. e Tektil, Uçucu yağlar ve baharatları içerir. Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Country Profile Ürün Grupları İtibariyle Etiyopya İhracatı ( 2003 yılı için ) HS ÜRÜN ADI 2003 yılı değeri 1000ABD $ Yıllık büyüme (%) Ülke ihracatın daki sırası Dünya ihracatındaki % payı Dünya ihracatın daki Sırası 1 CANLI HAYVANLAR 1, ETLER VE YENİLEN SAKATAT 6, BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR, YUMUŞAKÇA, DİĞER OMURGASIZLAR 4 SÜT VE SÜT MAMULLERİ,KUŞ VE KÜMES HAY. YUMURTALARI,BAL VB. 5 TARİFENİN BAŞKA YERİNDE YER ALMAYAN HAYVANSAL MÜSTAHSALLAR 6 CANLI BİTKİLER VE ÇİÇEKÇİLİK 1, MÜSTAHSALLARI 7 YENİLEN SEBZELER VE BAZI 25,

8 KÖK VE YUMRULAR 8 YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU 1, YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE KAVUN KABUĞU 9 KAHVE,ÇAY,PARAGUAY ÇAYI VE 191, Nis 21 BAHARAT 10 HUBUBAT 11, DEĞİRMENCİLİK ÜRÜNLERİ,MALT,NİŞASTA, İNÜLİN,BUĞDAY GLUTENİ 12 YAĞLI TOHUM VE MEYVALAR, 61, SANAYİ BİTKİLERİ,SAMAN, HAYVAN YEMİ 13 LAKLAR,SAKIZLAR,BİTKİSEL 4, ÖZSU VE HÜLASALAR 14 ÖRÜLMEYE ELVERİŞLİ 110, Eyl 1 BİTKİSEL MADDELER, BİTKİSEL MÜSTAHSALLAR 15 HAYVANSAL VE BİTKİSEL 1, YAĞLAR VE BUNLARIN MÜSTAHSALLARI 17 ŞEKER VE ŞEKER MAMULLERİ 15, ESASINI HUBUBAT,UN,NİŞASTA, SÜT TEŞKİL EDEN MÜSTAHZARLAR 20 SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI, SERT KABUKLUYEMİŞ KONSERVELERİ 21 YENİLEN ÇEŞİTLİ GIDA MÜSTAHZARLARI 22 MEŞRUBAT,ALKOLLÜ İÇKİLER VE SİRKE 23 GIDA SANAYİİ KALINTI VE DÖKÜNTÜLERİ,HAZIR HAYVAN GIDALARI 25 TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO 26 METAL CEVHERLERİ,CÜRUF 3, VE KÜL 29 ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR 30 ECZACILIK ÜRÜNLERİ GÜBRELER UÇUCU YAĞLAR,REZİNOİTLER, PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB 34 SABUN,YÜZEY AKTİF ORGANİK MADDELER,YIKAMA-YAĞLAMA MAD. 39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 41 HAM POSTLAR,DERİLER 45, (KÜRKLER HARİÇ) VE KÖSELELER 42 DERİ EŞYA,SARACİYE EŞYASI, SEYAHAT EŞYASI, BAĞIRSAKTAN EŞYA 43 POSTLAR,KÜRKLER,TAKLİT KÜRKLER VE MAMULLERİ 44 AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ 48 KAĞIT VE KARTON;KAĞIT HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA 49 BASILI KİTAP,GAZETE,RESİM VB BASKI SANAYİ MAMULU, EL YAZMALARI 52 PAMUK 18,

9 54 DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER 57 HALILAR VE DİĞER DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDEDEN YER KAPLAMALARI 60 ÖRME EŞYA ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 63 MENSUCATTAN MAMUL DİĞER EŞYA,KULLANILMIŞ EŞYA,PAÇAVRALAR 64 AYAKKABILAR,GETRLER, TOZLUKLAR VB EŞYA VE AKSAMI 69 SERAMİK MAMULLERİ CAM VE CAM EŞYA İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL 6, MAMULLERİ,MADENİ PARALAR 72 DEMİR VE ÇELİK DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA KURŞUN VE KURŞUNDAN EŞYA ÇİNKO VE ÇİNKODAN EŞYA MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI 87 MOTORLU KARA TAŞITLARI, TRAKTÖR,BİSİKLET, MOTOSİKLET VE DİĞER 94 MOBİLYALAR,AYDINLATMA, REKLAM LAMBALARI, PREFABRİK YAPILAR 96 ÇEŞİTLİ EŞYA SANAT ESERLERİ,KOLEKSİYON EŞYASI,ANTİKALAR GENEL TOPLAM 512, Etiyopya İthalatı: Etiyopya ithalatının %40 ı hükümetin açtığı ihaleler kanalıyla yapılmaktadır. Yabancı firmalar ihalelere genellikle yerel temsilcilik ofisleri kanalıyla katılmaktadırlar. Belli başlı ithal kalemlerini ise metal ve metal ürünleri, taşıt araçları, makinalar, petrol ürünleri ve elektrikli aletler oluşturmaktadır. Başlıca İthal Ürünleri (CIF)a (milyon $) 1996/97b 1997/98c 1998/ / /01d Ham Madde 26, 7 27, 8 27, 1 19, 8 24, 0 Yarı işlenmiş Ürünler 332, 2 320, 5 311, 6 204, 9 284, 1 Fuel oil 147, 0 143, 2 110, 5 250, 2 291, 8 Sermaye Malları 515, 5 481, 7 550, 2 470, 5 444, 7 Ulaşım 219, 6 175, 1 179, 3 140, 1 153, 0 Tarım 13, 1 9, 7 14, 9 10, 5 8, 0 Sanayi 282, 8 296, 9 356, 0 319, 9 283, 0

10 Tüketim Malları 275, 4 279, 5 429, 7 426, 0 468, 0 Dayanıklı Mallar 127, 4 114, 0 153, 2 135, 2 152, 0 Dayanıksız Mallar 148, 0 165, 5 276, 5 190, 8 316, 0 Gıda 16, 5 27, 7 100, 4 116, 4 110, 0 Muhtelife 12, 6 103, 9 128, 8 239, 4 43, 0 Toplam 1 309, , , , ,0 a Gümrük kayıtlarına göre (Altın hariç). b 1 Temmuz-30 Haziran arası. c 1997/98 den sonraki veriler 8 Temmuz-7 Temmuz arasını içerir d IMF tahminleri. e Askeri harcamaları içerir. Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Country Profile Ürün Grupları İtibariyle Etiyopya İthalatı ( 2003 yılı için ) HS ÜRÜN ADI 2003 yılı değeri 1000ABD $ Yıllık büyüme (%) Ülke ithalatındaki sırası Dünya ithalatındaki % payı Dünya ithalatındaki Sırası 1 CANLI HAYVANLAR ETLER VE YENİLEN SAKATAT BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR, YUMUŞAKÇALAR, DİĞER OMURGASIZLAR 4 SÜT VE SÜT MAMULLERİ,KUŞ VE 5, KÜMES HAY.YUMURTALARI,BAL VB. 5 TARİFENİN BAŞKA YERİNDE YER ALMAYAN HAYVANSAL MÜSTAHSALLAR 6 CANLI BİTKİLER VE ÇİÇEKÇİLİK 1, MÜSTAHSALLARI 7 YENİLEN SEBZELER VE BAZI KÖK 7, VE YUMRULAR 8 YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU 1, YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE KAVUN KABUĞU 9 KAHVE,ÇAY,PARAGUAY ÇAYI VE BAHARAT 10 HUBUBAT 377, DEĞİRMENCİLİK 45, ÜRÜNLERİ,MALT,NİŞASTA,İNÜLİN,B UĞDAY GLUTENİ 12 YAĞLI TOHUM VE 2, MEYVALAR,SANAYİ BİTKİLERİ,SAMAN,HAYVAN YEMİ 13 LAKLAR,SAKIZLAR,BİTKİSEL ÖZSU VE HÜLASALAR 14 ÖRÜLMEYE ELVERİŞLİ BİTKİSEL MADDELER,BİTKİSEL MÜSTAHSALLAR 15 HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR 63, VE BUNLARIN MÜSTAHSALLARI 16 ET,BALIK,KABUKLU HAYVAN,YUMUŞAKÇA VB HAYVANSAL MÜSTAHZARLAR 17 ŞEKER VE ŞEKER MAMULLERİ 6, KAKAO VE KAKAO MÜSTAHZARLARI ESASINI HUBUBAT,UN,NİŞASTA,SÜT 42, TEŞKİL EDEN MÜSTAHZARLAR 20 SEBZE,MEYVA,BİTKİ 1, PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ KONSERVELERİ 21 YENİLEN ÇEŞİTLİ GIDA 6, MÜSTAHZARLARI 22 MEŞRUBAT,ALKOLLÜ İÇKİLER VE 4, SİRKE 23 GIDA SANAYİİ KALINTI VE

11 DÖKÜNTÜLERİ,HAZIR HAYVAN GIDALARI 24 TÜTÜN VE TÜTÜN YERİNE GEÇEN 6, İŞLENMİŞ MADDELER 25 TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE 16, TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO 27 MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL 334, YAĞLAR VE MÜSTAHSALLARI,MUMLAR 28 İNORGANİK KİMYASAL 10, MÜSTAHSALLAR, ORGANİK, İNORGANİK BİLEŞİKLER 29 ORGANİK KİMYASAL 17, MÜSTAHSALLAR 30 ECZACILIK ÜRÜNLERİ 57, GÜBRELER 26, DEBAGAT VE BOYACILIKTA 10, KULLANILAN HÜLASA, BOYA, MACUN, SAKIZLAR 33 UÇUCU 12, YAĞLAR,REZİNOİTLER,PARFÜMERİ, KOZMETİKLER VB 34 SABUNLAR,YÜZEY AKTİF ORGANİK 22, MADDELER,YIKAMA-YAĞLAMA MADDE. 35 ALBÜMİNOİD 3, MADDELER,TUTKALLAR,ENZİMLER VB 36 BARUT,PATLAYICI 5, MADDELER,PİROTEKNİ MAMULLERİ,KİBRİT VB 37 FOTOĞRAFÇILIKTA,SİNEMACILIKTA 5, KULLANILAN EŞYA 38 MUHTELİF KİMYASAL MADDELER 24, PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL 67, EŞYA 40 KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA 57, HAM POSTLAR,DERİLER (KÜRKLER HARİÇ) VE KÖSELELER 42 DERİ EŞYA,SARACİYE 3, EŞYASI,SEYAHAT EŞYASI,BAĞIRSAKTAN EŞYA 44 AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL 14, EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ 45 MANTAR VE MANTARDAN EŞYA HASIR;SAZ VE BENZERİ 1, ÖRÜLEBİLEN MADDELERDEN MAMULLER 47 ODUN HAMURU;LİFLİ SELÜLOZİK 3, MADDELERİN HAMURLARI,HURDALAR 48 KAĞIT VE KARTON;KAĞIT 38, HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA 49 BASILI KİTAP,GAZETE,RESİM VB 13, BASKI SANAYİ MAMULU,EL YAZMALARI 51 YÜN,KIL,AT KILI;BUNLARIN İPLİK VE DOKUMALARI 52 PAMUK DOKUMAYA ELVERİŞLİ BİTKİSEL LİFLER,KAĞIT İPEĞİ VE DOKUMALARI 54 DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER 55 SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER 56 VATKA,KEÇE,DOKUNMAMIŞ MENSUCAT,ÖZEL İPLİK,SİCİM VE 1, , , ,

12 MAMULLERİ 57 HALILAR VE DİĞER DOKUMAYA 1, ELVERİŞLİ MADDEDEN YER KAPLAMALARI 58 ÖZEL DOKUNMUŞ 1, MENSUCAT,DANTELA,DUVAR HALILARI,İŞLEMELER 59 EMDİRİLMİŞ,SIVANMIŞ,KAPLANMIŞ 3, MENSUCAT,BUNLARDAN TEKNİK EŞYA 60 ÖRME EŞYA 3, ÖRME GİYİM EŞYASI VE 14, AKSESUARLARI 62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE 40, AKSESUARLARI 63 MENSUCATTAN MAMUL DİĞER 14, EŞYA,KULLANILMIŞ EŞYA,PAÇAVRALAR 64 AYAKKABILAR,GETRLER,TOZLUKLA 19, R VB EŞYA VE AKSAMI 65 BAŞLIKLAR VE AKSAMI 1, ŞEMSİYE,BASTON,KAMÇI,KIRBAÇ 2, VE BUNLARIN AKSAMI 67 HAZIR KUŞ TÜYÜ VE İNSAN SAÇI MAMULLERİ,YAPMA ÇİÇEKLER 68 TAŞ,ALÇI,ÇİMENTO,AMYANT,MİKA 4, VB MADDELERDEN EŞYA 69 SERAMİK MAMULLERİ 8, CAM VE CAM EŞYA 11, İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL 1, MAMULLERİ,MADENİ PARALAR 72 DEMİR VE ÇELİK 144, DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA 65, BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA 2, NİKEL VE NİKELDEN EŞYA ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA 11, KURŞUN VE KURŞUNDAN EŞYA ÇİNKO VE ÇİNKODAN EŞYA 3, KALAY VE KALAY MAMULLERİ 1, DİĞER ADİ METALLER,SERMETLER,BUNLARDA N EŞYA 82 ADİ METALLERDEN 10, ALETLER,BIÇAKÇI EŞYASI,SOFRA TAKIMLARI 83 ADİ METALLERDEN ÇEŞİTLİ EŞYA 9, MAKİNA VE 261, CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE 270, CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI 86 DEMİRYOLU ULAŞIM ARAÇLARI 3, VB,AKSAM VE PARÇALARI 87 MOTORLU KARA 259, TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOT OSİKLET VE DİĞER 88 HAVA TAŞITLARI,UZAY 17, ARAÇLARI,AKSAM VE PARÇALARI 89 GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR 90 OPTİK,FOTOĞRAF,SİNEMA,ÖLÇÜ,K 61, ONTROL,AYAR CİHAZLARI,TIBBİ ALET. 91 SAATLER VE BUNLARIN AKSAM VE PARÇALARI 92 MÜZİK ALETLERİ;BUNLARIN

13 AKSAM,PARÇA VE AKSESUARI 93 SİLAHLAR VE MÜHİMMAT,BUNLARIN 7, AKSAM,PARÇA VE AKSESUARLARI 94 MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM 22, LAMBALARI,PREFABRİK YAPILAR 95 OYUNCAKLAR,OYUN VE SPOR 1, MALZEMELERİ,AKSAM VE PARÇALARI 96 ÇEŞİTLİ EŞYA 6, SANAT ESERLERİ,KOLEKSİYON EŞYASI,ANTİKALAR 99 HERHANGi BIR YERDE BELIRTILMEMIŞ ÜRÜNLER GENEL TOPLAM 2,685, Kaynak: ITC Başlıca Ticari Ortakları: 2003 yılı itibariyle ihracatın gerçekleştirildiği başlıca ülkeler sırasıyla, Cibuti, Almanya, Japonya ve Suudi Arabistan dır. Diğer taraftan Beyaz Rusya, Türkiye ve Hindistan, Etiyopya ile yeni ticari bağlar oluşturan ülkelerdir. İhracat Başlıca Ticari Ortakları (milyon Birr) (FOB) 1996/97a 1997/98b 1998/ / /01c Avrupa Birliği 1, , , , ,138.5 Almanya , İtalya İngiltere Doğu Avrupa Diğer Avrupa Ülkeleri ABD Asya &Orta Doğu , , , ,126.1 Japonya Suudi Arabistan Afrika Diğer Toplam 3, , , , ,679.8 a 1 Temmuz-30 Haziran arası. b 1997/98 den sonraki veriler 8-7Temmuz arasını içerir c IMF tahminleri. d Hong Kong Özel İdari Bölgesini içerir. Kaynak: National Bank of Ethiopia; IMF, Statistical Appendix yılı itibariyle ithalatında başlıca ülkeler sırasıyla, Suudi Arabistan, ABD, Çin ve Hindistan dır. Petrol ithalatı nedeniyle Suudi Arabistan, Etiyopya nın en önemli ticari ortaklarındandır. İthalatta Başlıca Ticari Ortakları (Milyon Birr) (CIF) 1996/97a 1997/98b 1998/ / /01c Avrupa Birliği 3, , , , ,599.8 İtalya Almanya İngiltere Doğu Avrupa Diğer Avrupa Ülkeleri ABD

14 Asya & Orta Doğu 4, , , , ,559.4 Çind Hindistan Japonya Afrika Diğer , , ,485.6 Toplam 9, , , , ,967.7 a 1 Temmuz-30 Haziran arası. b 1997/98 den sonraki veriler 8-7 Temmuz arasını içerir. c IMF tahminleri. d Hong Kong Özel İdari Bölgesini içerir. Kaynak: National Bank of Ethiopia; IMF, Statistical Appendix. SEKTÖRLER İTİBARİYLE ETİYOPYA EKONOMİSİ Sanayi Sektörü Etiyopya imalat sanayii, dericilik, tekstil ve hazır giyim, inşaat malzemeleri, metal, kimyasal ürünler, gıda, içecek sektörlerinden oluşmaktadır. Şu an itibariyle imalat sanayi gelişmenin başlangıç aşamalarındadır ve GDP nin %7 si, istihdamın ise %5,3 ü imalat sanayi tarafından sağlanmaktadır. İmalat sanayiinde 145 i devlete ait, 643 ü de özel sektöre ait çeşitli büyüklüklerde işletmeler mevcuttur. Bu işletmelerde şu ürünler üretilmektedir: yiyecek ve içecek, tütün, tekstil, giyim, deri ve tabaklama, ayakkabı, bavul ve el çantası, ağaç ürünleri, kauçuk ve plastik, kimyasallar ve kimyevi ürünler, diğer metal dışı mineral ürünler, demir-çelik, metal mamuller, motorlu araç montajı, römork ve yarı römork. Son zamanlarda devletin imalat sektörünü canlandırma çabasının bir parçası olarak yeni bir sanayileşme gelişme stratejisi kabul edilmiş bulunmaktadır. Aşağıdaki sanayi sektörleri ve tarım sektörü ile ilgili olarak sonraki bölümlerde daha detaylı bilgi verilecektir; Gıda İşleme ve Paketleme Sektörü Tekstil, Konfeksiyon ve Deri Sektörü İnşaat ve Maden Sektörü Otomotiv Sektörü Etiyopya da 62 çeşit ilaç üretimi gerçekleştiren toplam on dört adet ilaç üretim tesisi bulunmaktadır. Kamuya ait ilaç ve tıbbi malzeme İthalat Kurumu (PHARMID) ilaç ve tıbbi malzeme ithalatını ihaleler kanalıyla gerçekleştirmektedir. İlaç ithalatında Hindistan, Hollanda, Belçika, ABD ve Danimarka ilk sıralarda yer almaktadır. Özel sektörde ilaç ithalatı gerçekleştiren yaklaşık 60 adet firma faaliyet göstermektedir. İlaç %15 oranındaki KDV den muaftır. İlaç ithalatında gümrük vergisi oranı ilaç türüne göre %5 ila %10 arasında değişmektedir. Ülkede 110 hastane, 382 tıbbi merkez ve 3463 klinik hizmet vermektedir. ETİYOPYA NIN SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ Etiyopya nın, 2003 yılında yaptığı 2,685 milyar dolar tutarındaki toplam ithalatının % 78 ini, 512 milyon dolarlık toplam ihracatının ise % 15 ini sanayi ürünleri oluşturmaktadır.

15 İthalat Sanayi ürünlerinde Etiyopya nın en büyük ithal kalemleri sırasıyla petrol ve petrol ürünleri (Fasıl: 27), elektrikli makinalar (Fasıl: 85), elektriksiz makinalar (Fasıl: 84) ve motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet ve motosiklet ve parçaları (Fasıl: 87) dır. Tablo-: Etiyopya nın Fasıllar İtibariyle Başlıca Sanayi Ürünleri İthalatı-2003 (Değer: ABD Doları) Fasıl ÜRÜN GRUBU DEĞER Toplam ithatındaki Payı (%) 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar 334,885 12,47 85 Elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve parçaları 270,191 10,06 84 Nükleer reaktörler, kazan; makina ve cihazlar, aletler, parçaları 261,642 9,74 87 Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet 259,237 9,65 72 Demir ve çelik 144,081 5,36 39 Plastik ve plastikten mamul eşya 67,844 2,53 73 Demir veya çelikten eşya 65,593 2,44 Liste Toplamı 1,403,473 52,25 Diğer Sanayi Ürünleri İthalatı 707,716 26,35 Toplam Sanayi Ürünleri İthalatı 2,112,189 78,64 Tarım Ürünleri İthalatı 573,747 21,36 TOPLAM İTHALATI 2,685, ,00 Kaynak: ITC TradeMap İhracat Sanayi ürünlerinde Etiyopya nın en büyük ihraç kalemleri sırasıyla ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler (Fasıl: 41) ve pamuk (Fasıl: 52) tur. Tablo-: Etiyopya nın Fasıllar İtibariyle Başlıca Sanayi Ürünleri İhracatı-2003 (Değer: 1000 ABD Doları) Fasıl ÜRÜN GRUBU DEĞER Toplam İhracatındaki Payı (%) 41 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) 45,357 8,8 ve köseleler 52 Pamuk 18,636 3,6 71 İnciler, kıymetli taş ve metal mamulleri, 6,050 1,2 madeni paralar 26 Metal cevherleri, cüruf ve kül 3,053 0,6 64 Ayakkabılar, getrler, tozluklar vb ,2 eşya ve aksamı 60 Örme eşya 876 0,2 63 Mensucattan mamul diğer eşya, 830 0,2 kullanılmış eşya, paçavralar Liste Toplamı 75,756 14,8

16 Diğer Sanayi Ürünleri İhracatı 1,731 0,3 Toplam Sanayi Ürünleri İhracatı 77,487 15,1 Tarım Ürünleri İhracatı 435,202 84,9 TOPLAM İHRACATI 512, ,00 Kaynak: ITC TradeMap ETİYOPYA İTHALATINDA POTANSİYEL ARZ EDEN BAŞLICA SEKTÖRLER VE YATIRIM FIRSATLARI TÜRKİYE İÇİN ETİYOPYA YA İHRACATTA POTANSİYEL ARZ EDEN MAKİNA SEKTÖRÜ (Fasıl: 84) Bu bölümde, Türkiye makina imalat sanayinin ihracatı açısından önem arz eden Etiyopya pazarı incelenecektir. Türkiye nin Etiyopya ile olan ticaretini artırabilmesinin yollarından biri de ülkenin makina sektörü ithalat potansiyelini değerlendirebilmektir. Etiyopya da kamu ve özel sektör yatırımcılarının sermayelerinin yetersiz olması nedeniyle küçük ölçekli yatırımlara yönelme sözkonusudur. Bu durum, bilgisayarlı, yüksek teknolojili ve büyük ölçekli gelişmiş ülkelerin yatırım mallarına göre, ülkemiz menşeli makina ekipman elektrikli-cihazlar vb. yatırım mallarını avantajlı konuma getirmektedir. Etiyopya Makina Dış Ticareti Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) verilerine göre Etiyopya, 2003 yılında 261,642 milyon dolar makina ithalatı, 64 bin dolar makina ihracatı gerçekleştirmiştir. Buradan da anlaşılacağı üzere yerli üretim yok denecek kadar azdır ve makina sektöründe Etiyopya net ithalatçı ve dışa bağımlıdır. Tablo- :Etiyopya Makina Dış Ticareti (Değer: 1000 ABD Doları) 2002 İthalat 261,642 İhracat 64 Kaynak: ITC TradeMap Etiyopya Makina İthalatı Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) verilerine göre Etiyopya, 2003 yılında başlıca Dozerler, grayder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb. makinalar (GTİP: 8429); Otomatik bilgi işlem makinaları, üniteleri (GTİP: 8471); Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları (GTİP: 8418); Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme vb. için makinalar (GTİP: 8474) ve Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri (GTİP: 8413) ithal etmiştir. Tablo- : Etiyopya nın Başlıca Makina İthalatı (Değer: 1000 ABD Doları) GTİP ÜRÜN ADI Dozerler, grayder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb. 39, Otomatik bilgi işlem makinaları, üniteleri 31, Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları 12,130

17 8474 Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme vb. için makinalar 11, Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri 10, Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları 9, Kauçuk, plastik eşya imal ve işleme makina ve cihazları 8, İnşaat Makinaları Aksam ve parçaları 8, Isı değişikligi yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar 7, Post, deri, kösele hazırlanması, işlenmesi, imali makinaları 7, İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları 6, Metal dökümü için kasalar, plakalar, kalıp modelleri 6, Dizel, yarı dizel motorlar-hava basıncı ile ateşlenen, pistonlu 6, Yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer mak. ve cihaz aksamı 5, Tohumları temizleme, ayırma, öğütme, işleme makina ve cihazları 5, Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. isler icin makina, cihaz 4, Hava-vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör 4, Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil 4, Kendine özgü fonksiyonlu makina ve cihazlar 4, Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar 3, Her nevi rulmanlar 3, Matbaacılığa mahsus baskı makinaları, yardımcı makinalar 3,539 Diğerleri 54,078 TOPLAM 261,642 Kaynak: ITC TradeMap Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 2003 yılı verilerine göre makina sektöründe Etiyopya nın başlıca tedarikçi ülkeleri sırasıyla İtalya, Çin, Japonya, Almanya, ABD, ve Hindistan dır. Etiyopya nın makina ithalatının % 50 sini bu ülkeler oluşturmaktadır. Türkiye, Etiyopya nın makina ithalatında % 0,6 lık payıyla 27. sıradadır. Tablo-: Ülkelere Göre Etiyopya Makina İthalatı (Değer: 1000 ABD Doları) ÜLKELER Yılı Ülke Payları,% İtalya ,1 Çin ,4 Japonya ,1 Almanya ,5 ABD ,1 Hindistan ,0 İngiltere ,0 Tayvan ,8 Brezilya ,8 İsveç ,7 Kore Cum ,1 Belçika ,2 Fransa ,1 Hollanda ,1

18 İrlanda ,5 BAE ,4 İspanya ,2 İsviçre ,1 Polonya ,1 Danimarka ,0 Suudi Arabistan ,9 Finlandiya ,9 Tayland ,7 İsrail ,7 Kanada ,6 Güney Afrika ,6 Türkiye ,6 Meksika ,4 Portekiz ,4 Malezya ,3 Ürdün ,3 Diğerleri ,4 TOPLAM ,0 Kaynak: ITC TradeMap Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) verilerine Türkiye nin Etiyopya ye elektriksiz makina ihracatı 2003 yılında 1,855 milyon dolar ve 2004 yılında 2003 yılına göre % 78 artarak 3,308 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Tablo-: Etiyopya nın Türkiye den Makina İthalatı (Değer: ABD Doları) GTİP ÜRÜN ADI Elektriksiz makinalar Kaynak: DTM Türkiye 2004 yılında Etiyopya ya başlıca hububat-baklagilin öğütülmesi, işlenmesi için makina-cihazlar (GTİP: ), Diğer taş, toprak, metal cevheri vb.için makina ve cihazlar (GTİP: ) ve Ekmek, pasta, bisküvi, makarna vb. İmali için makina-cihazlar (GTİP: ) ihraç etmiştir. Etiyopya nın 6 lı GTİP bazında Türkiye den Makina ithalatı 2004 değerlerini gösteren tablo aşağıda verilmektedir; Tablo-: Etiyopya nın Türkiye den Makina İthalatı (Değer: ABD Doları) GTİP ÜRÜN ADI Hububat-baklagilin öğütülmesi, işlenmesi için makina-cihazlar Diğer taş, toprak, metal cevheri vb..için makina ve cihazlar Ekmek, pasta, bisküvi, makarna vb. İmali için makina-cihazlar Ev tipi buz dolabı-kompresörlü Diğer maçlar için motorlar-dizel, yari dizel Sürekli hareketli bantli tip elevatör-konveyörler Taş, seramik, beton, çimento, soğuk cam işleyen diğer makinalar

19 Ekmek, pasta, bisküvi firinlari; elektriksiz Kauçuk/plastik enjeksiyon makinalari Diğer tirmik, kültivatör, ot ayiklama, çapalama makinalari Taş, seramik, beton vb. İçin testere makinalari Tohum ve tane işleme makinalarinin aksam, parçalari Dizel motorlar için aksam; parçalar Vakumlu döküm makinalari ve isitarak şekil veren diğer makinalar Alet değiştirmeden çeşitli makina işlemleri yapan makinalar Döküm modelleri Hava-gaz pompasi, kompresörü, vantilatör vb. aksamı, parçaları İp, halat/kablo bükme makinalari Sayisal kontrollü olmayan yüzey taşlama tezgahi-0, 01mm ayarlı Diğer santrifüjlü pompalar Kağit/karton imaline mahsus makina ve cihazlar Ağaç, mantar vb.sert maddeleri işleyen planya/freze/kaliplama makinaları Palanga, bucurgat, irgat, kriko, vinç vb.aksam, parçaları Suyun filtre edilmesi/aritilmasina mahsus cihazlar Nümerik kontrollü olmayan diğer torna tezgahlari Pastörize, kondanse etme vb. İşler için cihaz, tertibat Diğer amaçlar için kullanilan komresör, vantilatör, aspiratör Diğer muslukçu eşyasi Benzinli motorlar için aksam-parçalar Tohum ekme, fidan dikme, fide söküp dikme makinalari Metal temizleme, bileme, cilalama vb. işler için diğer makinalar Diğer örgü, gipür, tül, dantela vb. İmali için makine ve cihazlar Elektriksiz sanayi, laboratuar firinlarinin aksam, parçaları Dişliler, dişli sistemleri, bilyali vidalar, dişli kutuları Transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutulari vb. parçaları Kauçuk/plastik eşya imali için diğer makina-cihazlar Tarla, bahçe tariminda, ormancilikta kullanilan makinanin aksam, parçası Motorlu çim biçme makinalari Diğer freze makinalari-metal işlerken talaş kaldiran Başka yerde bulunmayan makina-cihaz aksam-parçaları Metal cevherlerini tasnif etme, eleme, ayirma/yikamaya mahsus makinalar Ağaç, mantar, kemik, vb. İşleyen testere makinalari Çayir biçme makinalari-traktöre takilan kesme çubuklari dahil Diğer conta, poşet, zarf vb. takım-grupları Elle kullanilan, elektro-mekanik testereler Dokumalari yikama, kurutma, ütüleme makinalarinin aksam, parçası Kombine haldeki bilyali ve konik makarali diğer rulmanlar İçten yanmali pistonlu motorlar yakit, yağ/soğutma pompaları Testere tezgahlari-dilme tezgahları Yatak kovanlari (rulmansiz olanlar) mil yatakları Honlama ve lepleme tezgahlari Tam otomatik çamaşir yikama makinalari-kapasitesi=<10 kg Kariştirma, yoğurma, kirma, öğütme, homojenleştirme vb. makinaları Yiyecek-içecek sanayinde kullanilan diğer makina-cihazlar Ağaç levha imali, mantar işleme pres, makina-cihazlari 5.004

20 Isi pompalari; diğer soğutucu-dondurucu tertibat Vitrin, tezgah vb. Tipi soğutucu-dondurucular Tarla/bahçe ziraatine mahsus pülverizatörler Diğer kurutucular Metal işleyen makinalar (eiektrik tel.bobin halinde sarm.mahs.olan.dahil) İki yada daha fazla metal tabakali contalar Sicak içecekleri hazirlama, yiyecekleri pişirme, isitma cihazi Taş, seramik, beton vb. İçin taşlama/cilalama makinalari Diğer pompalar El ile kullanilan diğer motorlu aletler Diğer tarla, bahçe, kümes vb.makina ve cihazlarin aksam, parçalari Pencere/duvar tipi klimalar Diğer bulaşik yikama makinalari Diğer vantilatörler-aspiratörler Tekerlekli şasilere monte edilmiş hava kompresörleri Diğer motorlar için hava filtreleri İçten yanmali motorlar için yağ-yakit filtreleri Hasat makinalarina ait aksam; parçalar Diğer sivi filtre/aritma cihazlari Kendine özgü fonksiyonlu diğer makina-cihazlar Musluklar, valfler vb.cihazlarin aksam, parçaları Sivi elevatörlerine ait aksam-parçalar Diğer çeşitli metal tezgahlari Pulluklar El ile kullanilan motorlu aletlere ait aksam; parçalar Diğer paketleme/ambalajlama makinalari Soğutma cihazlarinda kullanilan kompresörler Bulaşik yikama makinalarina ait aksam-parçalar Tibbi, cerrahi/laboratuvar sterilizatörleri Taş, toprak, cevher için diğer kariştirma/yoğurma makinalari Volanlar-kasnaklar (kasnak bloklari dahil) Nümerik kontrollü olmayan bileme tezgahlari İçten yanmalı motorlar için hava filtreleri Evlerde kullanilan bulaşik yikama makinalari Kavramalar-kaplinler (birleştirme, irtibat cihazlari) Basinç düşürücü valfler Hidrolik presler Klima cihazlarinin aksam-parçalari Rulmanların diğer aksam, parçalari Her türlü, elektro-mekanik, elle kullanilan matkaplar Diğer lehim, kaynak makina ve cihazlari Kümes hayvanciliğina mahsus diğer makina ve cihazlar Mensucati top halinde sarma, açma, katlama, kesmeye masus makinalar Diğer motorlar-makinalar Başka yerde belirtilmeyen otomatik bilgi işlem makinasinin aksam, parça 567 & aksesuari Diğer elektriksiz aninda/depolu su isiticilari Etleri/kümes hayvan etlerini hazirlayan makina ve cihazlar 408

21 Pompalarin aksam-parçalari Püskürtme tabancalari vb. Cihazlar Ağaç, mantar, kemik vb. İşleyen makinalarin aksam-parçalari Diş kapilari birden fazla kombine soğutucu-dondurucular Metal/sermetleri talaş kaldirmadan işleyen diğer makinalar Diğer döner deplasmanli pompalar Transmisyon milleri, kranklar Soğutucu/dondurucu-isi pompalarina ait aksam-parçalar Su türbünleri ve su çarklari için aksam; parçalar Diğer dikiş makinalari Diğer tekstil makinalari için yardimci cihazlar El pompaları 107 TOPLAM Kaynak: DTM ETİYOPYA NIN MAKİNA İTHALATINDA UYGULADIĞI GÜMRÜK VERGİLERİ Etiyopya makina ithalatında % 5, %10 ve % 20 değişen oranlarda gümrük vergisi uygulamaktadır. Makina ithalatında ağırlıklı olarak uyguladığı gümrük vergisi ise % 5 tir. Makina Alt Sektörleri Bu bölümde Etiyopya nın 2003 yılında makina ithalatında büyük paylara sahip ülkemiz açısından ihracat potansiyelleri yüksek ve Etiyopya da büyük talep gören tarım makinaları, pompa ve kompresörler, gıda işleme ve paketleme makinaları, tekstil ve deri işleme makinaları ve inşaat ve maden makinaları değerlendirilecektir. Tarim Makinalari Etiyopya ekonomisi ve dış ticareti yoğun olarak tarım sektörüne dayanmakta olup, tarım üretimi ağırlıklı olarak geleneksel metodlarla yürütülmektedir. Bu anlamda ülkede öncelikle traktör olmak üzere tarım aletlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca böcek ilaçlama için gerekli ekipman ve ilaç diğer önemli ihtiyaçlardan biridir. Sulama alanında ise öncelikle sulama sistemlerinin kurulmasının yanı sıra pompa ihtiyacı dile getirilmektedir. Ayrıca son yıllarda artan yağlı tohum ihracatı (özellikle susam), söz konusu ürünlerin işlenmesine yönelik makinelere olan ihtiyacı arttırmıştır. Buna ilaveten tarımsal destek hizmetleri dile getirilen diğer bir ihtiyaç olmuştur (soğuk hava depoculuğu, nakliye ve pazarlama). Tarım ve Hayvancılık Sektörünün Durumu Etiyopya ekonomisi ağırlıklı olarak tarım sektörüne dayanmakta olup, sektör GSMH nın yaklaşık %50 sini, ihracatın %60 ını oluşturmakta, toplam işgücünün %80 ini barındırmaktadır. Tarım ürünleri ihracatının %62 sini kahve ihracatı oluşturmaktadır. Dolayısıyla kahve döviz kazandıran en önemli üründür. Tarım, küçük bireysel arazilerde çalışan ve genellikle kendi tüketimleri için üretim yapan küçük ölçekli çiftçiler tarafından yapılmaktadır. Bu nedenle, sektör yerli ve yabancı yatırım açısından cazip imkanlar sunmaktadır yıllarında Eritre ile olan savaş ve üst üste kurak geçen mevsimler söz konusu sektörü olumsuz etkilemiştir.

22 Tarımsal üretimin büyük bölümünü başta kahve, tahıl, şeker kamışı, yağlı tohumlar, baklagiller, meyve ve sebze oluşturmaktadır. Gelir sağlayan başlıca endüstriyel ürünler ise kahve, yağlı tohumlar, bakliyat, pamuk, sisal, tütün, meyveler ve şeker kamışıdır. Toplam ihracatın %35-40 i kahveden oluşurken, Etiyopya bal ve reçine üretimi ve ihracatında Afrika da birinci sırada yer almaktadır. Etiyopya hayvan varlığı bakımından Afrika nın en üst sıralarında dünyada ise ilk 10 içerisinde yer almaktadır. Ülkenin hayvan varlığı 35 milyon sığır, 23 milyon koyun, 17 milyon keçi ve 38 milyon kümes hayvanından oluşmaktadır. Hayvancılık, salgın hastalıklar ve kuraklıktan olumsuz etkilenmektedir. Etiyopya da tüm topraklar devlete ait olup, Hükümet 2003 yılı itibariyle arazi kiralamaya başlamıştır. Etiyopya, bol tarımsal kaynaklara ve çok geniş çeşitlilikte ekolojik alanlara sahiptir. Etiyopya kullandığı kimyasal gübrenin tümünü ithal ettiğiden tarım sektöründeki en iyi potansiyel tarımda kullanılan kimyasal maddeleri tedarik etmek ya da bunların üretimini yapmaktır. Ekonomide önceliğin tarıma, ürün çeşitliliğine ve geniş kapsamlı tarımsal işlemeye verilmesi birçok fırsatı sunmaktadır. Tarım sektörünün artan ticarileşmesine paralel olarak tarımda kullanılan traktörlere, biçerdöverlere, tahıl silolarına, soğuk hava depolarına ve diğer ekipmana artan talep vardır. Etiyopya ihracat için balmumu, yağlı tohum, meyve ve sebze üretimi de yapmaktadır. Hükümet, milyonlarca aileyi etkileyen, tekrarlanan kuraklığa karşı çiftçilerin savunmasızlığını azaltma aracı olarak kırsal alanlarda sulu hasat yöntemlerinin kullanımını önermektedir. Birçok bölgede, elle kullanılan tarım aletleri, küçük ölçekli kırsal altyapı hizmetlerine yönelik ekipman, sulama pompaları ve kuyu veya sondaj gibi su temini ve kanalizasyon sistemi makinalarını da içeren birçok makina ve ekipman tedarikine yönelik büyük bir talep vardır. Ayrıca, tarım yerel endüstriye ham madde sağlayarak önemli bir rol oynamaktadır. Geniş ekolojik bölgelere ve çok çeşitli kaynaklara sahip bulunan Etiyopya da her çeşit tahıl, lifli mahsuller, yağlı tohumlar, kahve, çay, çiçek, meyve ve sebze yetiştirilmektedir. Potansiyel sulanabilir alanların 10 milyon hektar olduğu tahmin edilmektedir. Etiyopya Afrika nın en büyük çiftlik hayvanları varlığına sahiptir. Balıkçılık ve ormancılık kaynakları da önem arzetmektedir. Yukarıda belirtilen tarım ürünlerinin üretim ve işlenmesinde yeni özel yatırımlar için önemli fırsatlar mevcuttur. Bilhassa aşağıda belirtilen alanlar yeni yatırımcılara çok sayıda olanaklar sunmaktadır; Etiyopya tarım alanında birçok yatırım imkanı sunmakta olup, tahıl üretim ve işlemesi, tohum üretimi, kahve ve çay üretimi, pamuk üretimi ve işlemesi, sebze, meyve, çiçek ve bal üretimi ile canlı hayvan üretimi bunların önde gelenleridir. Gıda Ürünleri : Etiyopya da yetişen tarım ürünleri buğday, mısır, teff, fasulye, bezelye, mercimek, soya fasulyesi, nohut vb. gibi ürünleri içermektedir yılları arasında Etiyopya, bu tür yiyecek ürünlerinden, 8.9 milyon hektarlık bir arazi üzerinde, 11.4 milyon tonluk bir üretim yapmıştır. Bu miktar ülkenin bu tür ürünlere olan talebinin çok altındadır. Bu nedenle sözkonusu ürünlerde ticari üretim ve işleme açısından büyük fırsatlar mevcuttur. Ayrıca, bazı bakliyat ürünleri de ihraç pazarları için üretilebilir ve işlenebilir. Keten tohumu, kolza tohumu, yer fıstığı, ayçiçeği, zencefil tohumu, pamuk tohumu gibi yağlı tohumlar yemeklik yağ sanayiinde hammadde girdisi olarak kullanılmaktadır. Susam başta olmak üzere bazı yağlı tohumlar önemli ihraç ürünleridir. Ghee ve palmiye yağı işlenmesi ve hindistan cevizi üretimi için ülkenin güney batı bölgeleri uygun iklim