Bir kültür metropolü:

Transkript

1 Page XII Kültür ve Sanat Bir kültür metropolü: Berlin Foto raflar: Selim Günefl Berlin kozmopolit yap s ve ola anüstü kültür zenginli i ile bir kültür metropolü. Kent, Prusya kültür miras olan Müzeler Adas, kültür forumu, üç opera, bir filarmoni, pek çok tiyatro ve konser salonu ve kütüphaneleri ile sahip oldu u kültür kimli ini fazlas yla hak ediyor. Baflkent Berlin, yaklafl k üç milyon dört yüz bine ulaflan nüfusu ile Almanya n n en kalabal k kenti olma özelli ini tafl yor. Kent, yüzde elli biri k rk yafl n alt nda olan dinamik nüfusu ile ön plana ç k yor. Yüz seksen iki farkl milletin temsil edildi i baflkentin, nüfusunun yaklafl k yüzde yirmisini XII yabanc lar oluflturuyor Tarihçe 1307 y l nda Köln ile birleflen Berlin, II. Kurfürst Friedrich in duydu u rahats zl klar nedeniyle bu birlikten ayr l r y l nda Kurfürst Friedrich in kendisini kral ilan etmesi ile Berlin bir krall k haline gelir. II. Enkel Friedrich ( ) zaman nda flehir mimari aç dan bambaflka bir görünüme bürünür y l nda flehir, Napolyon taraf ndan iflgal edilir ve Quadriga Atl lar kentten götürülür. Fakat ayn Quadriga 1814 y l nda Brandenburger Tor a -ait oldu u yere- geri

2 Page XIII GEZ - Berlin getirilir. lerleyen y llarda Schinkel in klasik yap lar ve Lenné sanatsal park alanlar flehrin bir parças haline gelir. XIX. yüzy ldan itibaren ekonomide önemli bir s çrama yaflan r. Nüfus bu yüzy l içerisinde büyük bir h zla artmaya bafllar. Berlin in Alman mparatorlu u nun baflkenti oldu u 1871 y l ndan sonra burada tam anlam yla bir göç ve nüfus patlamas yaflan r ve baflkent, milyonlar n yaflad bir kent haline gelir. Birinci Dünya Savafl ndan sonra imparatorluk büyük bir sars nt geçirir ve 1918 y l nda derin bir kriz yaflan r sonlar nda Hitler in yönetimi ele almas ile Yahudiler, komünistler ve muhaliflere karfl programlar uygulanmaya bafllan r. Nazi diktatörlü ünün devam nda 1945 senesinde savafl n bitimi ile beraber flehir farkl güçler taraf ndan devral n r. fiehrin do usu Ruslar n, güneybat s Amerikal lar n, bat s ngilizlerin, kuzeybat s da Frans zlar n kontrolü alt na girer. II. Dünya Savafl sonras Do u ve Bat Almanya ile iki sistemi birbirinden ay ran ve uzun süre Avrupa'daki bölünmüfllü ün sembolü olarak an lan Berlin Duvar, Do u Almanya taraf ndan infla edilmeye bafllan r. Do udan Bat ya bafllayan kaç fllar, Do u Almanya'n n ekonomik varl n tehdit edici boyutlara ulafl r. Bu nedenle, öncelikle s n r geçiflleri durdurulur. Baflta geçiflleri engellemek için kurulan dikenli teller zamanla; gözetleme kuleleri, makineli tüfekler ve may nlar ile güçlendirilmifl kilometrelerce uzunluktaki duvarlara dönüflür. ki yüzden fazla insan, ilk zamanlarda s n r geçmeye çal fl rken hayat n kaybeder y l nda Do u Berlin meydanlar nda yaklafl k bir D R M/Temmuz-A ustos-eylül 2006 milyon kifli demokrasi yanl s eylemlere kat l r ve birkaç gün içinde Do u Almanya hükümeti istifa eder. Binlerce Do u Almanya vatandafl, Bat ya geçmek için s n ra y l r. Do u Almanya yönetiminin karar yla, bütün Do u Almanya vatandafllar na istedikleri s n r kap s ndan Bat 'ya geçebilecekleri aç klan r ve binlerce kifli Bat 'ya ak n eder. Böylece, 1989 da Berlin Duvar tarihe kar fl r ve Bat ile Do u Almanya birleflir. Müzeler Altes Museum: 1830'da aç lan ve Antik Ça a ait koleksiyonun belli bir bölümü bulunan müzede Yunan sanat ve Antikitenin kültür tarihine ait üç binden fazla eser mevcuttur. Bahçesi ise Lustgarten (Nefle Bahçesi) olarak adland r lmaktad r. Bauhaus Archiv-Museum für Gestaltung: y llar aras nda Almanya da, mimari tasar m konusunda e itim vermifl, uygulamal bir sanat okulu olan ünlü mimar Bauhaus'un yap tlar n müzede bulmak mümkün. Bauhaus ekolü, teknolojiyi, zanaat ve sanat bir araya getirerek fonksiyonel bir mimari yaratmay amaçl yordu. Müzede Kandinsky ve Klee ye ait grafik çal flmalar ile ilginç reklam çal flmalar ndan örnekler de görülebilir. XIII

3 Page XIV Kültür ve Sanat Bröhan-Museum: fladam Karl Bröhan' n toplad koleksiyon; ya l boya tablolar, porselenler, gümüfller, vazolar, mobilyalar ve heykellerden olufluyor. Hans Baluschek' n ya l boya tablolar, yirmili ve otuzlu y llar n sosyal durumunu gösteriyor. Bröhan, küçük, sessiz ve biraz da özel bir müze. Brücke-Museum: "Die Brücke" (köprü), 1905'de Fritz Bleyl, Erich Heckel, Ernst Ludwig Kirchner ve Karl Schmidt-Rottluff taraf ndan kuruldu. Müzede plastik sanatlar n çeflitli örneklerine ve baz grafik çal flmalara yer verilmifl. Almanya'n n en önemli ekspresyonist koleksiyonu burada bulunmaktad r. Ephraim-Palais: Rokoko Palas, y llar nda F. W. Dietrich'in planlar na göre Nikolai semtinde infla edilmifltir y l nda bir köprünün geniflletme çal flmalar sonucunda bina yerinden sökülüp baflka bir yere tafl nm fl ve orijinal yap n n yeniden inflas yla 1987'de müze olarak aç lm flt r. Gemäldegalerie: Galeride; Rubens, Dürer, Breughel, Holbein, Raphael, Gainsborough, El Greco, Canaletto ve Caravaggio'nun çal flmalar bulunmaktad r. Alman ve talyan sanatç lar n XIII. ile XVI. yüzy llar aras XIV döneme ait çal flmalar n n yan s ra, XVIII. yüzy l Frans z ve ngiliz ressamlar n çal flmalar ve talyan barok ve rokoko dönemine ait çal flmalar bulunmaktad r. Georg-Kolbe-Museum: Kolbe'un eski atölyesinden ve güzel bahçesinden oluflturulmufl bir müzede, George Kolbe ile ayn dönem sanatç lar n n plastik sanat, çizim ve resim koleksiyonlar bulunmaktad r. Hamburger Bahnhof, Museum für Gegenwart Berlin: 1847 y l nda Neuhaus taraf ndan infla edilen müze, y llar aras nda Josef Paul Kleihues taraf ndan restore edilmifltir. Son otuz y l n sanat eserlerini bar nd ran müzede resim, heykel, grafik ve foto raf sergilerinin yan s ra; video, multimedia gösterileri ile fl k gösterileri de yap lmaktad r. Baselitz, Kiefer, Polke, Vostell, Beuys, Rauschenberg, Twombyl ve Warhol'un eserleri de bu müzede sergilenmektedir. Kunstgewerbe: Ortaça 'dan günümüze kadar olan döneme ait hal koleksiyonu ile XI. - XV. yüzy llarda Hristiyan kiliselerine ait çal flmalar burada yer almaktad r.

4 Page XV GEZ Neue Nationalgalerie und Philharmonie: 1960'larda Ludwig Mies van der Rohe taraf ndan infla edilmifltir. XX. yüzy ldan pek çok ressam n eserleri bulunmaktad r. Alman ekspresyonist ve sürrealist sanatç lar aras nda yer alan, Max Beckmann, Otto Mueller, Ernst Ludwig Kirchner, Paul Klee ve Max Ernst'in yap tlar bu galeride sergilenmektedir. Schinkel-Museum: Ziegelstein Kilisesi 1830 y l nda Karl Friedrich Schinkel taraf ndan tasarlan p yap lm flt r. Savaflta ald yaralar seksenli y llarda onar lm fl ve yarat c s n n an s na sayg yla yeniden aç lm flt r. Schloß Charlottenburg ve Castle Charlottenburg: Berlin'in en büyük saltanat saray yüz y l boyunca sürekli geniflletilerek infla edilmifltir. II. Dünya Savafl s ras nda tahrip olan ama y k l fl engellenebilen saray yirmi y ll k restorasyon çal flmalar sonucunda tekrar eski ihtiflam na kavuflmufltur. Portakal a açlar n n ve di er egzotik bitkilerin k fl geçirebilmeleri için yap lm fl XVII. yüzy l Barok tarz seras da bulunmaktad r. Berlin Tarih Müzesi. Dünyan n en büyük ve en iyi organize edilmifl müzelerinden biri. Yirmi befl milyon parçadan oluflan koleksiyon, yeryüzünün bütün bölgelerinden ve tarihinden mineralojik, paleontolojik ve zoolojik bulgular içermektedir. Galeriler Akademie der Künste: 1696 y l nda Friedrich III taraf ndan kuruldu. Berlin'in eski kültürel enstitülerinden biridir. 1938'de Naziler taraf ndan önemli üyeleri sürgüne gönderilmifltir. Ücretsiz caz konserleri, fliir günleri, gösteri ve film günleri düzenlenmektedir. DAAD Galerie: John Armleder, Daniel Buren, Edward Kienholz, Mario Merz ve Nam June Paik'ten eserler bulunmaktad r. Ägyptisches Museum: Schloß Chalottenburg'un karfl s ndaki caddede yer alan Berlin'in en popüler müzelerinden biri. Eski M s r'a ait bin befl yüzün üzerinde sanat eseri sergilenmektedir. Dünyada kendi tarz nda olan müzeler içinde beflinci s rada yer al yor. Kraliçe Nefertiti'nin büstü muhteflem. Museum für Vor und Frühgeschichte: Avrupa'n n yak n ve erken tarihsel geliflimi ve ön Asya'n n Paleolitik'ten Orta Ça 'a kadar olan tarihçesi sergilenmektedir. Pergamon Museum: Pergamon Müzesi, bir enstitü olarak Alman arkeologlar n XVIII. yüzy l n sonunda elde ettikleri arkeolojik bulgular bar nd rmak için kurulmufl. Müzeye ismini veren ve Bergama'dan al nan Zeus Altar ile Babil den getirilen Isthar Kap s burada yeniden infla edilmifl. Museum für Naturkunde: Berlin'in Do al D R M/Temmuz-A ustos-eylül 2006 XV

5 Page XVI Kültür ve Sanat ortas nda 1969 y l nda infla edilmifl Dünya Saati ve Dostluk Çeflmesi, Alexander Platz n sembolleri olarak gösteriliyor. Haus am Lützowplatz: Bat Berlin'in ticari amaç gütmeyen galerilerinden biri. II. Dünya Savafl 'ndan sonra Bat Berlin'de aç lm fl olan galeride Macaristan, Bulgaristan, Rusya ve Polonya'dan figüratif çal flmalar, neo-realist resimler, heykel ve foto raflar var. Haus am Waldsee: 1946 y l nda sanat konseyi taraf ndan kurulmufltur. Käthe Kollwitz, Hermann Blumenthal, Karl Schmidt-Rottluff ve Max Ernst in resimleri bu galeride sergilenmektedir. Tarihi Mekânlar Fernsehturm (Televizyon Kulesi): Kentin en yüksek binas olan televizyon kulesi, Berlin in simgeleri aras nda yer al yor. Üç yüz altm fl sekiz metre yüksekli e ulaflan yap daki manzara kat iki yüz üç metre yükseklikte bulunuyor senesinde Walter Herzog ve Heinz Aust' n planlar na göre inflas bafllayan yap t 1972 senesinde tamamlanm fl. Funkturm: Berlinliler taraf ndan Uzun Dev olarak adland r lan Funkturm sayesinde ziyaretçiler baflkentin ola anüstü manzaras n n tad n ç kar yorlar. H. Straumer planlar sayesinde Charlottenburg de yeniden düzenlenen yap ile tarihi özelli i de olan Funkturm, Berlin in mutlaka görülmesi gereken yerleri aras nda gösteriliyor. Berlin Duvar An t : Bat Berlin deki Wedding mahallesinin s n r nda, Ackerstrasse ile Bernauer Strasse nin kesiflti i köflede, Berlin Duvar An t bulunur. Duvar n yetmifl metrelik bir bölümü, çelik duvarlarla desteklenerek koruma alt na al nm fl durumda. National Opera (Staatsoper): y llar aras nda Korint Kemer tarz nda inflaa edilmifl. 1843'te bir yang nda tamamen tahrip olmufl ve C. H. Langhans taraf ndan yeniden yap lm fl. II. Dünya Savafl s ras nda a r tahribata u rad ysa da 1955 y l ndan beri eski güzelli inde. çi en son 1986'da yenilenmifl olan bina, bin dört yüz kiflilik kapasiteye sahip. Alexanderplatz: Berlin in en ünlü meydan Alexanderplatz XVIII. yüzy lda hayvan sat m alan olarak kullan lm fl. smini Rus Çar Alexander' n 1803'deki ziyaretinin ard ndan alan meydan, ilerleyen y llarda bölgenin en önemli ulafl m noktas ve buluflma noktas haline gelmifl. Savafl sonras nda tamamen tahrip olan alan y llar aras ndaki çal flmalar n sayesinde bugünkü görünümüne kavuflmufl. Alan n Siegessaule (Zafer An t ): Altm fl iki metre yüksekli indeki Zafer An t 1873 te -sonradan infla edilen parlamento binas n n yak n nda- Prusya'n n; Danimarka (1864), Avusturya-Macaristan (1864) ve Fransa üzerindeki zaferi an s na (1871) törenle aç lm fl. Meydan n düzenlenmesi dolay s yla sökülmüfl ve büyük y ld z n üzerine yerlefltirilmifl. Zafer Tanr ças Viktoria'n n otuz befl ton a rl ndaki heykeli F. Drake XVI

6 G E Z - B e r l i n taraf ndan yap lm fl. Kongreßhalle: Kongre Saray, uluslararas yap sergisi çerçevesinde Amerikal lar n katk lar yla 1957'de yap lm fl. Çelik tafl y c lardaki bir çürüme sonucunda çat 1980'de çökmüfl. 1987'de rekonstrüksiyon çal flmas yap lm fl. Bu çöküntüyü yaln zca bronz bir levha hat rlat yor. "Dünya Kültürleri nin Evi" olarak an lan yap da kültür ve sanat festivalleri düzenleniyor. Brandenburger Tor: Brandenburg Kap s, flehrin en ünlü s n r tafl y llar nda C. G. Langhans taraf ndan infla edilmifl. J. G. Schadow taraf ndan infla edilen Quadriga (Antik Ça da kullan lan yan yana koflulmufl dört at taraf ndan çekilen iki tekerlekli araba) ile de taçland r lm fl. 1806'da Napolyon taraf ndan Paris'e götürülmüfl ve 1814'te ba ms zl k savafllar n n gel-gitlerinde tekrar parmakl klar n üzerine yerlefltirilmifl. Berlin Duvar 'n n y k l fl n n kutland ilk gece tahrip edilmifl. 1991'de restorasyonu yap lan kap flu anda eski yerinde duruyor. Berliner Dom: Petersdom a protestan mezhebin cevab olarak infla edilmifl büyüleyici bir mimari yap ya sahip kilise, Berlin in sembolleri aras nda gösteriliyor. Kaiser Wilhelm II. taraf ndan y llar aras nda Julius Carl ve Raschdorff'un planlar na göre infla ettirilen yap t, savafl s ras nda büyük hasar görmüfl senesinde onar m na bafllanan kilisenin bugünkü görünümüne kavuflmas on sekiz sene sürmüfl ve 1993 y l nda restorasyon tamamlanm fl. Checkpoint Charlie: Tarihte bir çok önemli olaya tan k olmufl Checkpoint Charlie de ziyaretçiler kendilerini do u ve bat sentezinin içerisinde buluyorlar. Berlin in do u ve bat geçifl noktas olan Checkpoint Charlie de, 1961 de infla edilen Berlin Duvar nda Sovyet ve Amerikan panzerleri karfl l kl olarak yer al yor. Gedächtniskirche: Kurfürstendamm da bulunan bar fl ve anlaflma heykeli Berlin de savafl sonras nda gerçekleflen yeniden yap lanmay temsil ediyor. Modern dünya ve tarih aras ndaki güçlü z t iliflkinin resmedildi i eseri kilise kal nt lar ve etraf nda yerlefltirilen yeni yap oluflturuyor. Reichstag (Almanya Parlamentosu): Alman meclisi Reichstag yeni mimari yap s ile mutlaka görülmesi gereken yerlerden biri olarak ön plana ç k yor y llar nda Paul Wallot taraf ndan infla edilen Reichstag n geçmiflini inceleyenler, Almanya n n ayn dönemde geçirdi i tarihi evreler ile olan paralellikleri de gözlemlemifl oluyorlar. Bina 1999 y l ndan itibaren yeniden parlamento olarak hizmet veriyor. Festivaller Berlinale (Berlin Uluslararas Film Festivali): Cannes ve Venedik Film Festivalleri ile birlikte k tan n en sayg n sinema etkinli i olarak kabul edilen Berlinale, her y l 9-19 fiubat tarihleri aras nda gerçeklefltiriliyor. Alt n Ay ödüllerinin sahiplerini arad festival boyunca Berlin sinema starlar na ve on sekiz binin üzerinde konu a ev sahipli i yap yor. Fete de la musique: 1995 y l ndan bu yana her y l haziran ay n n yirmi birinde Berlin'de düzenleniyor. Altm fl sahne ve befl yüze yak n kat l mc n n oldu u etkinlikte müzikseverler, 1982 y l nda Paris'te bafllayan bu etkinli in tad n ç kar yor. Love Parade: Her y l 14 Temmuz da düzenlenen Love Parade (Aflk Karnaval ), Almanya n n ve Avrupa n n çeflitli yerlerinden gelen yaklafl k bir milyon kifliyi sokaklara döküyor. Ç lg n bir e lence fleklinde geçen bu günde ses duvar afl l yor. Europe in motion: Europe in motion festivali ba ms z filmlerin buluflma noktas niteli inde. Sonuncusu 2004 Aral k ay nda düzenlenen Avrupa n n önde gelen ba ms z film yönetmenlerinin yer ald festivalde k sa ve uzun metrajl filmler Avrupa'y ve sorunlar n farkl aç lardan ele alarak izleyiciye sunuyor. Türk yönetmenlerin de büyük ilgi gösterdi i festival Berlin'de düzenleniyor ve ngiltere - Almanya aras nda a rl kl olarak Türk sanatç lar n oluflturdu u bir ekip taraf ndan yürütülüyor. Festivale ise Avrupa n n her ülkesinden kat l m gerçeklefliyor. D R M/Temmuz-A ustos-eylül 2006 XVII