GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ

Transkript

1 GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ MİM 142 YAPI BİLGİSİ I Doç.Dr.Nilay COŞGUN Yrd.Doç.Dr.Cahide AYDIN İPEKÇİ Arş.Gör. Nurşah SERTER Arş.Gör. Elif YÜKSEL Arş.Gör. Seher GÜZELÇOBAN MAYUK Arş. Gör. Fazilet TUĞRUL Arş. Gör. Selin ÖZTÜRK

2 DÖŞEMELER Binayı katlarına ayıran ve üzerine gelen yükleri taşıyarak mesnetlere ileten yapı elemanlarıdır. Kullanıldığı malzemeye göre döşemeler; Betonarme yerinde yapım, prekast Çelik çelik kirişler + çelik iskelet döşemesi/prekast beton plak Ahşap ahşap kirişler + strüktürel plak/iskelet döşeme

3 Konumuna göre döşemeler; Çatı kat tavanı/döşemesi (binayı üstten örten döşeme) Ara kat döşemesi Alt döşeme (binanın toprak ile temasta olan döşemesi)

4 Döşemelerin görevleri Taşıyıcılık görevleri: Tüm döşemeler taşıyıcılık görevi yapar. ÇATI DÖŞEME DUVAR DÜŞEY TAŞIYICI Kendi yüklerini ve üzerlerine gelen hareketli ve hareketsiz yükleri taşıyarak, ya kirişler aracılığı ile veya doğrudan kolon, taşıyıcı duvar gibi düşey taşıyıcılara aktarırlar. DUVAR DÜŞEY TAŞIYICI TEMEL DUVARI SÖMEL TEMEL DÖŞEME DÖŞEME

5 Döşemelerin görevleri Ses Denetimi; En alt kat döşemeleri, ses yalıtımı yönünden normal koşullar altında büyük sorun yaratmazlar. Buna karşılık, ara kat ve üst kat döşemeleri, özellikle farklı aile birimlerinin yaşadığı durumlarda, önlem alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ara kat döşemelerinde sorun yaratacak en büyük gürültü kaynağı darbe sesidir.

6 Alınabilecek önlemler; döşeme üstü ses yalıtıcı, yumuşak bir kaplama malzemesi uygulamak, iki kat arasında devam eden tüm tesisat boruları hem darbe, hem de hava sesine karşı yalıtılmak, yüzen şap uygulamak,

7 Yüzen şap uygulaması; Taşıyıcı betonarme plak üzerine ve duvar kenarlarına ses yalıtım malzemeleri konulup üzerine 4-5 cm kalınlığında bir koruyucu beton tabaka (şap) dökülerek darbe sesinin yayılacağı ortam kesilmiş olur. Böylece yürünen yüzey ile betonarme döşeme arasında, sesi yalıtacak yumuşak bir tabaka oluşturularak döşemenin duvarlar, tesisat boruları ile bağlantıları kesilmektedir.

8 Döşemelerin görevleri Isı ve Buhar Denetimi; Ara kat döşemeleri ile en alt ve en üst döşeme arasında farklılıklar vardır. Özellikle düz çatı döşemelerinde, altları açık döşemeler ile altları ısıtılmayan döşemelerde ısı ve buhar geçirgenliği önem kazanmaktadır.

9 Döşemelerin görevleri Su ve Rutubet Yalıtım; Zemine oturan döşemelerde, ıslak hacim döşemelerinde ve çatıda yapılmalıdır. ıslak hacim Zemine oturan döşemelerde, yükselen zemin suyuna ve kılcal ilerleyen neme karşı bir önlem olarak rutubet yalıtımı gereklidir.

10 Döşemelerin görevleri Yangın Denetimi; Döşemelerde yanarken aşırı sıcaklık veren kaplama malzemelerinden kaçınılması yangın etkisiyle döşeme bileşenlerinde oluşan hasarlar sonucu çökmeyi geciktirmesi açısından önemlidir. Gerekirse yağmurlama sistemi yapılmalıdır. BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Döşemeler MADDE 26- (1) Bütün döşemelerin yangın duvarı niteliğinde olması gerekir. Döşemelerin yangına dayanım sürelerine Ek- 3/B de yer verilmiştir. (2) Döşeme kaplamaları en az normal alevlenici, yüksek binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden yapılır. (3) Döşeme üzerinde kolay alevlenen malzemeden ısı yalıtımı yapılmasına, üzeri en az 2 cm kalınlığında şap tabakası ile örtülmek şartı ile müsaade edilir. (4) Ayrık nizamda müstakil konutlar dışındaki binaların tavan kaplamaları ve asma tavanlarının malzemesinin en az zor alevlenici olması gerekir. (5) (Ek: 10/8/ /15316 K.) Su, elektrik, ısıtma ve havalandırma tesisatı ile benzeri tesisatların döşemeden geçmesi hâlinde, tesisat çevresi, açıklık kalmayacak şekilde en az döşeme yangın dayanım süresi kadar, yangın ve duman geçişine karşı yalıtılır.

11 BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Döşeme Malzemeleri İçin Yanıcılık Sınıfları Malzemenin Yanıcılık Özelliği Hiç Yanmaz Zor Yanıcı Zor Alevlenici (en az) Normal Alevlenici TS EN e göre (2) A1 FL A2 FL - s1 B FL - s1 C FL - s1 A2 FL - s2 B FL - s2 C FL - s2 D FL - s1 D FL - s2 (en az) Kolay Alevlenici E FL F FL (1) Bu tablolar, TS EN e göre malzemelerin yanıcılık sınıflarını göstermektedir. TS 1263 de verilmiş olan yanıcılık sınıflarına sahip yapı malzemelerinin, TS EN de verilen yanıcılık sınıflarına denkliği için, söz konusu yapı malzemelerinin TSE EN de belirtilmiş olan ilgili sınıfa ait test standardları şartlarını sağlaması gerekir. (2) Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (89/106/EEC) kapsamında, Avrupa Birliği Komisyonunun ilgili kararları ile ortaya konulmuş, uyumlaştırılmış standardlara tabi yapı malzemelerinin uyacakları Avrupa Sınıflarıdır.

12 Döşeme Çeşitleri: Zemine Oturan Döşemeler Betonarme Döşemeler Plak Döşeme Nervürlü (dişli) Döşeme Kaset Döşeme Asmolen Döşeme Mantar Döşeme Prefabrike Plak Döşeme Çelik Profilli Döşemeler Adi Volta Döşeme Volta Döşeme Beton, B.A. Dolgulu Döşemeler

13 6.1 Zemine Oturan Döşemeler A2 6 B3 7 A 8 C 4 B A D E C B F 1' C G 2' 3' 4' 1' 5' 1' 6' 2' 2' 7' 3' 3' 8' 4' 4' D 6 D 5' E E 7 7 F 8 G F 8 6 GROBETON 7' BLOKAJ DOSEME KAPLAMASI 1 DOSEME KAPLAMASI 7 BLOKAJ 1' 8' TOPRAK ZEMIN A AHSAP PARKE DOSEME KAPLAMASI DOSEME KAPLAMASI 1' 1 SAP MIN 5 CM 2 SAP MIN 5 CM8 TOPRAK ZEMIN 2' B AHSAP KOR DOSEME SAP MIN 5 CM SAP MIN 5 CM 2' 2 SU YALITIM MEMBRANI BIR KAT SERBEST SU YALITIM MEMBRANI 3' 3 C AHSAP KADRONLAR ARASI ISI YALITIMI SU YALITIM MEMBRANI BIR KAT SERBEST SU YALITIM MEMBRANI 3' 3 (XPS KULLANILIRSA AYIRICI KECE TABAKASI) 4' CURUF VEYA PERLIT DOLGU (XPS KULLANILIRSA AYIRICI KECE TABAKASI) D SU YALITIM MEMBRANI 4' CURUF VEYA PERLIT DOLGU 4 ISI YALITIMI 5' SU YALITIM MEMBRANI E 4 GROBETON (MALA PERDAHLI) ISI YALITIMI 5' SU YALITIM MEMBRANI 5 SU YALITIM MEMBRANI 6' GROBETON (MALA PERDAHLI) BLOKAJ 6.2 F SU YALITIM MEMBRANI GROBETON (MALA PERDAHLI) 6 GROBETON 7' BLOKAJ 6' G TOPRAK ZEMIN GROBETON 7' BLOKAJ 7 BLOKAJ 8' AHSAP PARKE TOPRAK ZEMIN A 1' DOSEME KAPLAMASI 7 BLOKAJ 8' AHSAP PARKE TOPRAK ZEMIN 8 TOPRAK ZEMIN A B AHSAP KOR DOSEME E KAPLAMASI 1 DOSEME KAPLAMASI 2 SAP MIN 5 CM 3 BIR KAT SERBEST SU YALITIM MEMBRANI (XPS KULLANILIRSA AYIRICI KECE TABAKASI) 4 ISI YALITIMI SU YALITIM MEMBRANI D 6.2 E F G ' 6' 7' DOSEME KAPLAMASI 6' 1' G 8' 2' SAP MIN 5 CM 7' 8' 3' SU YALITIM MEMBRANI 4' CURUF VEYA PERLIT DOLGU 5' SU YALITIM 5' MEMBRANI 6' 6' GROBETON (MALA PERDAHLI) 6.3 7' 8'

14 Zemine oturan döşemelerde nem yalıtımının uygulanma olanakları ve dış duvarla birleşim detayları

15 BETONARME DÖŞEMELER B.A. Plak Döşemeler Tek doğrultuda çalışan plak döşemeler (Hurdi Döşemeler) Lk Lu Uzun kenarının kısa kenara oranı ikiden fazla (Lu/Lk 2) veya kısa kenarın uzun kenara oranı yarımdan az (Lk/Lu 1/2) Kısa kenar doğrultusunda çalışır. Ana donatı kısa doğrultuda yerleştirilir. Uzun yönde dağıtma donatısı bulunur. Dağıtma donatısı ana donatının 1/5 i kadardır. En az kalınlık 8 cm. 6 cm; üzerine çıkılmayan çatı plakları için, 12 cm; taşıt geçen döşemeler için.

16 İki doğrultuda çalışan plak döşemeler (Dal Döşemeler) Lk Lu Uzun kenarının kısa kenara oranı ikiden az (Lu/Lk<2) veya kısa kenarın uzun kenara oranı yarımdan fazla (Lk/Lu>1/2) İki doğrultuda çalışır. Çizgisel olarak taşıyıcı duvarlara, ana veya tali kirişlere, noktasal olarak da kolonlara mesnetlenir. Kirişli veya kirişsiz uygulanır. En az kalınlık 8 cm. 6 cm; üzerine çıkılmayan çatı plakları için, 12 cm; taşıt geçen döşemeler için.

17 Serbest Oturan Döşemeler Yapılarda yalnız bir bölümün üzerine yapılan, kenarları kagir duvar üzerine oturtulan veya gömülen, basit ve sabit döşemelerdir.mesnet tarafında üzerine bindirilmiş başka bir yük yoktur. Ankastre Döşemeler Betonarme iskeletli yapılarda kirişler üzerine oturtulduğunda, döşeme çelik donatısı kiriş donatısına bağlanır ve her iki elemanın betonları aynı anda dökülür. Bu durumda döşeme serbest oturan gibi görünürse de ankastre şeklinde çalışır. Eğilmeye karşı serbest oturan döşemelere oranla daha dirençlidir. kiriş

18 Konsol Döşemeler Bir ucu askıda, diğer ucu ankastre olan betonarme döşemeler binalarda iç veya dış çıkıntıları meydana getirmek üzere yapılır. Döşemenin bir ucu duvara gömülecek ise duvar kalınlığının en az 20 cm olması ve hatıl yapılması gerekir.

19 Konsol Döşemeler Gerektiğinde döşemenin alt kenarı eğik yapılır ve askıda olan ucu 7 cm kadar inceltilir. Balkon, saçak, açık/kapalı çıkma gibi yerlerde uygulanır. 7 cm

20 Hotel JOULE Dallas-Texas/Amerika yılında Dallas Ulusal Banka Binası olarak inşa edilmiş. Havuz, derinliği 2.4 metre olacak şekilde otelin 10.katında planlanmıştır.

21 Hollanda Amsterdam/Almere alışveriş merkezi

22 İstanbul, Cevizlibağ

23 Sürekli (Mütemadi) Döşemeler Kagir yığma veya betonarme iskeletli yapılarda yan yana ve birden fazla bölümlerin üst taraflarını aynı seviyede kapatmak, üzerlerine gelen yükleri taşıyarak mesnetlere nakletmek üzere yapılan döşemelerdir. Betonarme karkas veya kagir yığma yapıların üst katlarında yapılan mütemadi döşemelere çatı altı plakası da denilir.

24 Düşük Döşemeler Islak veya sulu hacimlerde atık su borularının gizlenmesi amacıyla uygulanan döşemedir. Tesisat döşendikten sonra boşluk cüruf veya kumla doldurulur üzerine 8-10 cm. grobeton dökülür.

25 Mantar Döşemeler Açıklığı fazla olan döşemelerde, betonarme kiriş kullanılmadan yükü kolonlara iletmek üzere yapılan betonarme döşemelerdir. Bu döşemelerin; kalınlığı en az 15 cm (d 15 cm), kolon çapı veya dar kenarı en az, yüksekliğinin onbeşte biri (a H/15) veya kolon aks açıklığının yirmide biri (a L/20) veya a 30 cm. olmalıdır.

26 Mantar Döşemeler Kolon üzerine döşemenin oturtulduğu yerde alanı genişletmek üzere guse ve başlık yapılır. Döşemenin kolon üzerindeki donatısı sık düzenlenir ve gizli kiriş gibi çalıştırılır. Başlık kolon eksenleri arasındaki açıklığın en fazla onda dördü genişlikte (b<0.4 L) ve en az 45 o yapılır.

27

28

29 Kirişli Betonarme Döşemeler Döşemelerin taşıdıkları yük fazlalaştıkça veya mesnet arasındaki açıklık arttıkça, döşemenin kalınlığı da artar. Binalarda betonarme döşeme kalınlığı 15 cm.yi geçerse ekonomik olmaz. Bu durumda döşemenin altında kirişler konularak, döşeme daha küçük alanlara bölünür. Kirişler kısa doğrultuda düzenlenir. Gerektiğinde döşeme altında ana kirişler ve aralarına ara kirişler konularak döşeme yükleri bu kirişlere iletilir. Kirişlerin yerleri diğer yapı elemanlarının yerlerine ve tavan görünümüne göre belirlenir. Kiriş aks aralıkları en az 90 cm alınır.

30 Nervürlü (Dişli) Betonarme döşemeler Nervürlü sistem; düz döşeme kalınlığı artığı, tavanın süslü ve güzel olması istendiği, ses ve ısıya karşı yalıtım gerektiği durumlarda kullanılır. Dişlerin kenarları eğik veya köşeleri profilli olarak yapılabilir. Kalıp ahşaptan yapıldığında işçiliği zor ve masraflı olur. Bu nedenle özel olarak hazırlanmış metal kalıplar kullanılır. 5 x 6m döşeme açıklıklarına kadar uygulanılabilir.

31 Nervürlü (Dişli) Betonarme döşemeler de betonarme kirişler ile binaların tesisat boruları kolaylıkla gizlenebilir. Bu döşemelerin düz döşemeye kıyasla sakıncalı olan yönü nervürle birlikte döşeme elemanı kalınlığının düz betonarme döşemeye kıyasla daha fazla ve pahalıya mal olmasıdır. Döşemenin yükü nervürlerle taşınarak mesnetlere iletildiğinden, nervürler arası döşeme tablasının kalınlığı, normal döşeme kalınlığından daha az olur.

32 Bağlantı Kirişli Nervürlü Betonarme Döşeme Nervürler genellikle döşemenin kısa kenar doğrultusunda yapılır. Açıklık 4.00 m. den fazla olduğunda aynı boyutta ve aynı donatıya sahip nervür kirişlilerine dik doğrultuda bir diş yapılmalı. Açıklık 7.00 m. den fazla olduğunda enine diş sayısı ikiye çıkartılmalı.

33 Bloklu (Asmolen) Döşemeler Nervürlü döşemelerde dişlerin arasındaki boşluklar asmolen adı verilen dolgu malzemesiyle doldurulduğundan bu döşeme tipine asmolen döşeme denir. Asmolen adı verilen bloklar kullanılarak yapılan nervürlü betonarme döşemeler, ses ve ısıyı kısmen önler, düz bir tavan elde edilmesine olanak sağlar. Bu döşemelerin dişli olanlardan farkı, nervürler arasında blokların yerleştirilmiş olmasıdır.

34 Kullanılan bloklar: beton, tuğla, gazbeton, sert köpük

35

36 Asmolen döşemede oluşturulan dişler kiriş değildir. Deprem yönetmeliğindeki kiriş şartlarını sağlamaz.

37

38

39

40

41

42 Asmolen döşemeler 32 cm. ince olmamalı (25+7 cm. basınç tablası). 6x9 m. açıklık geçebilir.

43

44 Kaset Döşemeler İki yönde dişlerle güçlendirilmiş çift doğrultulu B.A. plaktır. Dişler yerine normal boyutlu kirişler kullanılır. Kirişler arası cm civarındadır. Hacim ortasında kolon istenmeyen çok büyük (sinema salonu, otopark gibi) hacimlerin kapatılmasında kullanılır. Açıklık 15-25m olabilir. Geçilecek açıklığı boyutları kare veya kareye yakınsa kaset döşeme uygulanabilir.

45

46

47 HAZIR KİRİŞLİ DÖŞEMELER FİLİGRAN DÖŞEME SİSTEMİ 5 ~ 7 cm B.A. plak cm

48

49

50

51 Hazır Plak Döşemeler

52 Volta Döşemeler Çelik profiller ve eski tip dolu tuğla kullanılarak uygulanan eski bir döşeme tekniğidir. Çelik I profil kirişler arasının tuğla tonozlarla örüldüğü volta döşeme, tek doğrultuda çalışan döşemelerdendir. Düşey döşeme yüklerini, basınca çalışan tuğla tonoz kemerleri aracılığıyla uzun doğrultudaki çelik kirişlere, kirişler de üzerine oturduğu duvarlara ya da kirişlere aktarır.

53

54

55 DİŞLİ DÖŞEME - KASET DÖŞEME 55

56 Döşeme Kaplamaları Döşeme kaplamalarında aranan özellikler Dayanıklılık (Doğa etkilerine, aşınmaya vb.) Ses, ısı, su yalıtımı Hafiflik Bakım onarım kolaylığı Yürüme emniyeti Sıhhilik Ekonomik

57 Döşeme Kaplamaları - Doğal Taş cm 3-5 cm 3 cm 10 cm

58 Döşeme Kaplamaları Çimento esaslı kaplama

59 Döşeme Kaplamaları Seramik kaplama

60 Döşeme Kaplamaları - Ahşap kaplama Lamba-zıvanalı ahşap döşeme kaplaması Darbe sesi yalıtımlı ahşap döşeme uygulamasında katmanlar

61 Kör döşeme üzerine ahşap parke uygulaması Çimento şap üzerinde ahşap parke yapıştırılmasında katmanlar

62 Döşeme Kaplamaları Esnek malzemeler Termoplastik malzeme (marley) Linolyum Kauçuk Mantar Bitümlü harçlar, karolar Plastik esaslı harç, macun Halı PVC döşeme karoları uygulamasında katmanlar

63 Döşeme Kaplamaları Metal Çelik saç plaka uygulamasında katmanlar

64 Döşeme Kaplamaları Cam Cam parke döşeme Pano cam parke uygulaması

65 Yükseltilmiş Döşeme Sistemleri İş merkezi, ofis katları, banka binaları, bilgi işlem merkezleri, laboratuarlar, alışveriş merkezleri, showroom, üniversitelerde ve benzeri birçok alanda flexible kullanım sağlayan bir sistemdir. Elektrik, telefon, data, ısıtma, soğutma, havalandırma, yangın tesisatları gibi sistemler için döşeme altında hacim yaratarak hızlı ve etkin müdahale olanağı sağlar.

66

67