OSSA MEMBRİ PELVİNİ (arka bacak kemikleri)

Transkript

1 OSSA MEMBRİ PELVİNİ (arka bacak kemikleri)

2 OSSA MEMBRİ PELVİNİ Arka bacak gövdeye, ön bacakta olduğu gibi üç kemikten oluşan cingulum mebri pelvini adı verilen kalça kemeri ile bağlanmıştır. Bu kemeri oluşturan kemikler doğal koşullarında etkisiyle kaynaşarak os coxae denen kalça kemiğini meydana getirmişlerdir. Bunlar os coxae nın cranio dorsalinde yer alan os ilium, cranio ventralinde yer alan os pubis ve caudo ventralinde yer alan os ischii dir. Bu kemerin gövdeye sıkıca eklemleşmesi os ilium aracılğıyla olur.

3 OSSA MEMBRİ PELVİNİ Os coxae os ilium os pubis os ischii Femur (uyluk kemiği) Ossa cruris (baldır kemikleri) tibia fibula Ossa tarsi (ayak bilek kemikleri) Ossa metatarsalia (ayak tarakr kemikleri) Ossa digitorum pedis (ayak parmak kemikleri) - stylopodium - zeugopodium - basipodium - metapodium - acrapodioum - autopodium

4 Os coxae kalça kemiği Yassı kemiklerin en büyüğüdür. Cranio dorsalini os ilium, cranio ventralini os pubis ve caudo ventralini os ischii oluşturur. Sağ ve sol yanın os pubis ve os ischii leri orta çizgide birbirleriyle birleşerek symphysis pelvis isimli leğen kaynaşmasını oluştururlar. Symphysis pelvis in os pubis ler arasındaki bölümü symphisis pubica, os ischii ler arasındaki bölümü sympysis ischiadica olarak bilinir. İki tarafın os coxae larının birleşmesiyle oluşan müşterek kemik ossa coxae dır. Symphisis pelvis in kaynaşması gençlerde kıkırdaksal (syncondratic), yaşlılarda kemiksel (synostatic) bir yapı gösterir. Doğum anında bu bağlantı doğum hormonlarının etkisiyle gevşer.

5 Acetabulum - Sirkelik Os coxae yi oluşturan üç kemiğin corpus larının birleşme yerlerinin alt yüzünde gelişmiştir. Yarım küre veya çanak tarzında içi eklem yüzü kaplı bir çukurluktur. Şekli uyluk kemiğinin başını içine alacak tarzdadır. Eklem yüzü ile kaplı bölümüne facies lunata, dibindeki pürüzlü sahaya fossa acetabuli denir. Dışa ve geriye yönelik incisura acetabuli denilen bir çentikle bölünmüştür. İncisura acetabuli equus ve carnivor larda geniş, sus ve ruminant larda dardır.

6 Os ilium (ilye kemiği) Os coxae nin craniodorsalinde yer alır. Gövde iskeletine(sacrum) bağlanan bölümdür. Corpus ossis ilii ve ala ossis ilii olmak üzere iki ana bölümü vardır. Corpus ossis ilii Kemiğin diğer kalça kemikleri ile birleşen bölümdür. Üç kenarlı bir görünüm arz eder.(dorsal- lateral medial) Ventrali acetabulum un, dordal i spina ischiadica nın oluşumuna katılır. Spina ischiadica dan ala osis ilii ye doğru uzanan çentiklenme incisura ischiadica major dur. Acetabulum un yakınında corpus un ventral yanın iç ve dış tarafında yer alan çukurlar area medialis ve lateralis musculi recti femoris adını alırlar.

7 Os ilium (Ala osis ilii) Kemiğin ön ve dorsalinde kalan ince ve geniş olan kanat şeklindeki bölümüdür. Craniodorsal, dorsomedial ve ventrolateral olmak üzere üç kenarı bulunur. Crista iliaca (1-2/5) adı verilen craniodorsal kenar sus ve carnivor da konveks ve küt, equus ve ruminan da konkav ve keskindir. Cranidorsal kenarın dorsomedial kenarla birleştiği iç köşelenmeye tuber sacrale (1/3) veya spina iliaca dorsalis, ventrolateral kenarla birleştiği dış köşelenmeye tuber coxae (1/1) veya spina iliaca ventralis denir.

8 Os ilium (Ala osis ilii) > > Tuber coxae labium externum ve internum diye iki çıkıntı halindedir. Carnivor ve k. ruminant larda tuber coxae ventrale bir çentikle spina alaris oluştururken tuber sacrale ise aynı türlerdebir çentikle ikiye ayrılmıştır Dorsomedial kenar, tuber sacrale den aşağıya doğru inildiğinde kemerleşerek incisura ischiadica major (1/6) isimli büyük bir çentiklenme yapmıştır. Incisura inciatica major un(1/6) alt sınırında equus ve carnivor da alçak ve küt, sus ve ruminant ta yüksek ve keskin spina ischiadica(1/7) isimli bir kemik çıkıntısı yeralmıştır. Ala nın ventrolateral kenarı corpus üzerinde aşağıya ve mediale doğru keskinleşerek pubis e kadar uzanan crista iliopectina veya linea arcuata yı (2/7) oluşturmuştur.

9 Os ilium (Ala osis ilii) Crista iliopectina nın carnivor hariç, ortasında oluşan çıkıntıyaadı tuberculum psoadicum veya tuberculum musculi psoas minoris (2/8). denir. Ala osis ilii nin dış yüzüne facies glutea adı verilir ve bunun üzerinde carnivor larda birkaç, diğerlerinde bir adet linea glutea(1/5) isimli kas yapışma çizgisi bulunur. Ala osis ilii nin iç yüzüne facies sacropelvina denir. Bunun lateral bölümünde facies iliaca (2/5) denen düz bir saha ile, medialinde tuberasitas iliaca (2/4) denen pürüzlü bir kabartı görülür. Tuberasitas iliaca nın üzerinde yer alan kulak şeklindeki alan facies auricularis tir (2/6) ve bu yüzey sacrum un facies auricularis ile eklemleşir.

10 Os ilium (karşılaştırma) Equus: Ala osis ilii yere yatay, planum medianum'a dik durur. Linea glutea ala'nın dış yüzünü ortalar. Crista iliaca çok az iç bükeydir. Tuber coxae ortasından basık dikdörtgeni andırır. Tuber sacrale, dorsal'e bükük ve tek parçalıdır. Spina ischiadica alçak ve küttür. Ruminant: Ala osis ilii bos ta yere yatay, planum medianum'a diktir. K. ruminant larda yere ve orta düzleme eğik durur. Linea glutea alt kenara yakındır. Crista iliaca iç bükey ve keskindir. Spina ischiadica yüksek ve keskindir. Küçük ruminant'ta tuber coxae ve tuber sacrale iki parçalıdır. Ala dorsalateral'dir.

11 Os ilium (karşılaştırma) Sus: Ala osis ilii yere dik orta düzleme paralel ve facies glutea lateral'e yönelik durur. Linea glutea ortada fakat kalın bir çıkıntı halindedir. Crista iliaca konveks ve şişkin kenarlıdır. Spina ischiadica yüksek ve keskindir. Carnivor: Ala osis ilii yere dik, orta düzleme paralel ve facies glutea lateral'e yönelik durur. Crista iliaca konveks ve şişkin kenarlıdır. Tuber coxae ve tuber sacrale tam belli olmamakla beraber ikişer dikensi çıkıntı halindedir. Spina ischiadica alçak ve küttür.

12 Os ilium (karşılaştırma)

13 Os pubis Çatı kemiği Os coxae nin cranioventral inde bulunur. Corpus(b), ramus cranialis(b ) ve ramus caudalis osis pubis(b ) olmak üzere üç kısımdan oluşur. Corpus ossis pubis acetabulum un(b) oluşumuna katılan ve diğer kalça kemikleriyle birleşen bölümdür. Ramus cranialis osis pubis (b ), corpus tan orta düzleme doğru uzayan bölümdür. Ramus caudalis ile dik açı yaparak birleşir ve foramen obturatm un cranial sınırını yapar. Keskin ve hafifçe çöküntü yapan ön kenarına pecten osis pubis (1/9) denir.

14 Os pubis Çatı kemiği Pecten osis pubis in corpus a bakan yan bölümündeki kabartıya eminentia iliopubica (1/8) denir. Equide de bu bölümün alt yüzünde sulcus ligamenti accesorium femoris isimli bir oluk bulunur. Ramus caudalis osis pubis (b ), orta hat üzerinde ramus cranialis ten geriye uzanan bölümdür. Diğer tarafınki ile birleşerek symphysis pubica yı oluştur. Birleşme yerlerinin ön bölümünün üstünde ve altında oluşan kabartılara tuberculum pubicum dorsale ve ventrale (12) denir.

15 Os ischi Oturak kemiği Os coxae nin caudoventral bölümünü oluşturur. Corpus osis ischii(c) ve ramus osis ischi(c )olmak üzere iki bölümü vardır. Corpus osis ischi kemiğin gövdesini oluşturur ve diğer kemiklerle bağlanan bölümdür. Acetabulum un oluşumuna da katıldığından ramus acetabularis olarak da bilinir. Ramus osis ischi kemiğin diğer yanınki ile birleşen medial bölümdür. İki ramus ortada birleşerek symphysis ischiadica yı oluştururlar ve bu nedenle bu bölüme ramus symphysialis demek te mükündür.

16 Os ischi Oturak kemiği Symphysis ischiadica, symphysis pubica ile birleşerek symphysis pelnis i yaparlar. Kemiğin geri tarafında yer alan geniş ve düz kısım tubula osis ischii adını alır ve for. obduratorium un caudalde iki yandan çevreler. Ramus üzerinde spina ischiadica dan geriye doğru oluşan çökelti incisura ischidica minor dür. Tubula osis ischii nin cauda lateralinde meydana gelen yumrulanmaya tuber ischiadicum denir. Karşılıklı iki tubula nın(c ) caudal tarafta oluşturdukları arcus ischiadicus isimli kemer dişilerde geniş erkeklerde dardır.(b )

17 Os ischi (karşılaştırma) Equus: Tuber ischiadicum iki çıkıntılıdır. Arcus ischiadicus geniş ve yayvandır. Ruminant: Tuber ischiadicum üç çıkıntılıdır. Arcus ischiadicus dar ve derindir. Sus: Tuber ischiadicum geriye ve yana doğru uzamış iki çıkıntıya sahiptir, arcus ischiadicus dar ve derindir. Carnivor: Tuber ischadicum tek çıkıntılıdır. Arcus ischadicus yayvandır.

18 Pelvis -Leğen Dorsal den sacrum ve ilk birkaç vertebrae caudales, lateral lerden ileum lar, cranioventralden pubis ve caudoventral den os ischii ler tarafından şekillenen kemiksel çatıdır. Boşluğuna cavum pelvis, kanalına canalis pelvis denir. Kanal erkeklerde dar, dişilerde geniştir ve doğum anında artculatio sacroilicus un ve symphysis pelvia nın (pelvis) hormonların etkisiyle daha da genişler. Solum pelvis osseum denen kemiksel taban dişilerde çukur erkeklerde düzdür.

19 Pelvis -Leğen Canalis pelvis in ön girişine apertura pelvis cranialis, arka çıkışına apertura pelvis caudalis denir. Apertura pelvis cranialis, dorsal den promontorium, articulatio sacroiliacus, lateral lerden crista ilopectina ve ventral den pecten ossis pubis tarafından sınırlanır. Apertura pelvis caudalis dorsal den vertebrae caudales ventral den arcus ischiadicus, yanlardan yumuşak dokular tarafından sınırlanır. Bu nedenle kolayca genişleyebilir.

20 Pelvisin Çapları A - Diamater conjugata B - Diameter verticalis C- Diamater transversa A - Diamater conjugata : Sympysis pelvis in cranial ucundan promontorium a uzanan eğik çaptır. B Diamater verticalis : Sympysis pelvis in ön ucu ile sacrum un facies pelvina sı arasındaki dik çaptır. - İncilinasio pelvis : Diamater conjugata ile diamater verticalis arasındaki açı.

21 Pelvisin Çapları C - Diamater transversa a - Pelvis boşluğu girişinin (apertura pelvis cranialis) b -Pelvis boşluğunun (cavum pelvis) olmak üzere iki grup halinde incelemek yerinde yerinde olur. a - Pelvis boşluğu girişinin (apertura pelvis cranialis) ; 1 Dorsal transversal diamater ; İki ala sacri'nin uçlarını birleştiren çaptır. 2- İntermedier transversal diameter ; İki tuberculum m. psoas minoris arasındaki çaptır. 3- Ventral transversal diameter ; İki eminentia iliopubica arasındaki çaptır.

22 Pelvisin Çapları b- Pelvis boşluğunun enine diameterleri 1- Ön çap ; İki incisura ischiadica major'ların ön uçları arasındaki çaptır. 2- Orta çap ; İki spina ischiadica arasındaki mesafedir. 3- Arka çap ; İki tuber ischiadicum'un iç yüzleri arasındaki uzaklıktır.

23 Pelvis (Karşılaştırma) Sympysis pelvis Equus ve carnivor'da ; Symphysis pelvis tam kemikleşmiştir. Os coxae'ler birbirlerinden ayrılmazlar. Ruminant ve sus'ta ; Kaynaşma gevşek olduğundan os coxae'ler birbirlerinden ayrılabilirler.

24 Canalis pelvis(karşılaştırma) Equus (dişi kısrak): Kanal silindiriktir. Apertura pelvis cranialis yuvarlağa yakın ovaldir. Kanalın sagittal ekseni ile solum pelvis osseum düzdür. Kanal doğuma çok uygundur. Büyük ruminant (inek): Kanal dar ve uzundur. Apertura pelvis cranialis yanlardan basık ovaldir. Pubis'in önü yukarı doğru çıkıntılıdır. Solum pelvis osseum çukurdur. Sagittal eksen düz değil zikzaklı seyreder. Kanal, doğuma en az uygun olan bir geçittir. Bunun sonucu olarak güç doğumlara en çok büyük ruminant'ta rastlanır. Ayrıca for. obturatum'dan geçen ve hemen kemiğin üzerinde bulunan nervus obturatorius'un da güç doğumlarda ezilmesi ile obturator paralizi denen doğum sonrası felçleri şekillenebilir.

25 Canalis pelvis(karşılaştırma) Küçük ruminant (koyun-keçi): Son sacral omurlar gevşek olduğu için kanalın genişlemesi zor değildir. Sagittal eksen oldukça düz ve solum pelvis osseum'u geriye meyilli olduğundan doğuma daha uygundur. Sus: Sacral omurlar birbiri ile sıkıca kaynaşmadıklarından doğum daha kolay olur. Carnivor: Kanalın tabanı düz ve geriye doğru eğiktir. Diameter verticalis ise gerilere düştüğünden kanal doğuma çok müsaittir.

26 Skeleton femoris (uyluk iskeleti) Uyluk iskeletini femur veya os femoris temsil eder. Femur uzun kemikler gurubundandır, İskeletin en uzun en sağlam ve iç boşluğu en fazla olan kemiğidir. Çevresindeki kasların gücü ve vucut ağırlığı ile bağlantılı olarak üzerindeki çıkıntılar çoğalmış ve büyümüşlerdir. Epiphysis proximalis, corpusdiaphysis ve epiphysis distalis olmak üzere üç bölümden oluşur.

27 Epiphysis proximalis osis femoris Dorsomediale yönelik yarım küre şeklindeki eklem yüzüyle kaplı başına caput femoris denir. Caput femoris in ortasında veya alt kenar yanında yer alan çukura fovea capitis femoris denir. Fovea capitis in püzüzlüdür ve üzerine eklem ligamentleri yapışır. Caput gövdeye carnivor ve sus ta belirgin, equus ve ruminant ta belirsiz bir collum femoris ile bağlanmıştır. Caput un dış tarafındaki çıkıntıya trochanter major denir ve bu çıkıntı equide de incisura trochanterica isimli bir çentikle pars cranialis ve pars caudalis e ayrılmıştır. Trochanter major un geri ve iç tarafındaki çukurluk fossa trochanterica adını alır. Caput un distal inde iç ve geri tarafta bulunan küçük çıkıntı trochanter minordir. Trochater major ve minor arasında görülen kemik pervaza crista(linea) intertrochanterica denir. Equide lerde lateral yanda trochanter majus tan distale doğru inen trochanter tertius isili üçüncü bir çıkıntı görülür.

28 Corpus diaphysis osis femoris Corpus un öne ve yukarıya bakan yüzü düz ve dışa doğru hafifçe kemerlidir. Geriye ve aşağıya bakan yüzü pürtüklüdür ve facies aspera adını alır. Carnivor larda çizgi şeklinde olduğundan linea aspera adı verilir. Facies aspera üzerinde özellikle equide lerde çok belirgin labium laterale ve mediale isimli uzunlamasına seyreden kemik kabartıları mevcuttur. Facies aspera distal de genişler ve facies poplitea denilen bir düzlük yapar. Corpus un alt ucunun dış tarafında equide ve B. ruminant larda fossa supracondylaris isimli bir çukur, k. ruminant sus ve carnivor larda tuberositas supracondylaris lateralis isimli bir çıkıntı bulunur.

29 Epiphysis distalis osis femoris Distal uç, condylus lateralis ve medialis denen iki yuvarlak yumrudan oluşur. Diz ekleminin oluşumuna da katılan bu oluşumların üzeri eklem yüzü ile kaplıdır. Bu yumrular arasında arkada oluşan çukura fossa intercondylaris, ve bu çukuru facies poplitea dan ayıran yumrular arası çizgiye de linea intercondylaris denir. Carnivor larda condylus ların üst ve gerisinde facies articularis sesamoidea lateralis ve medialis isimli küçük eklem yüzleri bulunur. Condylus ların ön tarafında diz kapağı kemiğiyle eklemleşen trochlea femoris yeralmıştır.

30 Epiphysis distalis osis femoris Equide lerde trochlea nın medial dudağı çok büyümüş ve tuberculum trochlea femoris adını almıştır. Condylus ların üst ve yan taraflarından bulunn pürüzlü ligamen yapışma alanlarına epicondylus lateralis ve medialis denir. Condylus lateralis in dış yüzünün alt tarafında fossa extensoria ve bunun biraz üst ve gerisinde fossa musculi poplitei isimli çukurlar yer alırlar.

31 Femur (karşılaştırma) Equus: Collum femoris belirgin değildir. Fovea capitis derindir. Trochanter major başın düzeyini aşar ve incisura trochanterica'dan ötürü, önde ufak, arkada büyük iki bölüme ayrılmıştır. Trochanter major'un alt ve geri tarafında, dışarıya doğru uzayan trochanter tertius isimli bir çıkıntı gelişmiştir. Fossa supra condylaris derindir. Trochlea femoris'in medial çıkıntısı daha büyüktür ve yukarı doğru, tuberculum trochlea femoris'i meydana getirmiştir. Ruminant: Collum femoris belirgin değildir. Fovea capitis sığdır. Trochanter major tek parçalıdır ve caput düzeyini aşmıştır. Fossa supracondylaris bos ta equide lere göre daha sığ,. küçük ruminant'ta ise belli belirsiz bir tuberositas supracondylaris lateralis halindedir. Büyük ruminant'ta trochlea femoris'in medial çıkıntısı daha büyüktür.

32 Femur (karşılaştırma) Sus: Collum belirgindir. Trochanter major caput düzeyine erişmiştir. Tuberositas supracondylaris lateralis bulunur. Carnivor: Collum belirgindir. Trochanter major caput düzeyine ancak yetişebilmiştir. Tuberositas supracondylaris lateralis bulunur. Condylus'ların geri yüzlerinin üst tarafında facies articularis sesamoidea lateralis ve medialis isimli daire şeklinde küçük birer eklem yüzeyi vardır.

33 Kemiğin duruşu ve yön tayini Caput femoris proximale ve iç tarafta, trochanter major proximal ve dış tarafta, trochlea femoris distal ve ön tarafa gelecek şekilde durur. Bu duruş vaziyetindeyken trochanter major ne tarafta ise kemik o yanın kemiğidir.

34 Patella (diz kapağı kemiği) Trochlea femoris in üzerinde, m. quadriceps femoris'in alt ucunun içerisinde bulunan büyük bir susam kemiğidir. Şekli, düzgün olmayan ve baş aşağı duran bir piramite benzer. Diz ekleminin şekillenmesine katılır. Dış yüzü, facies cranialis(2) pürtüklüdür ve derinin altında kolayca hissedilir. Femur'un trochlea femoris ine dönük yüzü, facies articularis'tir. M. quadriceps femoris'in bağlandığı üst tarafına basis patellae(1), sivri olan alt uca ise, apex patellae(3) adı verilir. Equus ve büyük ruminant'ta basis patellae'nin medial'e doğru uzayan çıkıntısına processus cartilagineus adı verilir. Buraya, fibrocartilago patellaris medialis(4) denilen bir kıkırdak yapışır.

35 Patella (karşılaştırma) Equus: Piramit şeklindedir. Kıkırdağın yapıştığı medial kenar çok çıkıntılıdır. Büyük ruminant: Sivri ucu aşağıya gelmiş koni veya dar tabanlı ters duran bir piramit şeklindedir. Daha az belirgin olan medial çıkıntıya o oranda ufak bir kıkırdak yapışır. Facies cranialis pürüzlüdür. Küçük ruminant: Ufak ve uzunca oval şekildedir. Sus: Kalınlığı genişliğinden fazla ovaldir. Dış yüzü pürüzlüdür. Carnivor: Öne kavisli ovale yakın küçük bir kemiktir. Kemiğin duruşu ve yön tayini : Büyük çıkıntısı içe, prüzlü yüz öne, eklem yüzü arkaya gelecek, sivri tarafı aşağıya gelecek şekilde durur. Bu pozisyondayken daha az çıkıntılı taraf nereye bakıyorsa o tarafın kemiğidir.

36 Skeleton cruris (baldır iskeleti) Baldır iskeletini ossa curiris denen, tibia ve fibula dan oluşmuş baldır kemikleri yapar. İç tarafda yeralan kaval kemiği tibia daha kuvvetli, dış tarafta yeralan iğne kemiği fibula daha zayıftır. Bu kemiklerden fibula, ruminant larda tibia nın üst ucunda bir çıkıntıya dönüşürken alt uçta os malleolare olarak karşımıza çıkar. Fibulası tam gelişmişlerde iki kemik arasındaki aralığa spatium interosseum crucis denir.

37 Tibia (kaval kemiği) Vucudun yükünü çeken büyük, boru şeklinde bir kemiktir. Epiphysis proximalis, corpus-diaphysis ve epiphysis distalis olmak üzere üç bölümden oluşur. Epiphysis proximalis femur ile, epiphysis distalis ossa tarsi ile eklemleşir. Kemik iskelette üst ucu ileriye alt ucu geriye gelecek şekilde eğik durur.

38 Epiphysis proximalis osis tibia Önde sulcus extensorius isimli kas oluğu, arkada incisura poplitea isimli dizardı yarığıyla condylus lateralis ve medialis isimli iki yumruya ayrılmıştır. Facies articularis proximalis denen üst yüzün condylus lar arasındaki bölgesinde eminentia intercondylaris isimli iki keskin çıkıntı yeralır. Bu çıkıntıların herbirine tuberculum intercondylare laterale ve mediale denir. Sus hariç medial olanı diğerinden daha büyüktür. Çıkıntılar arasında oluşan çukura area intercondylaris centralis, önünde oluşan çukura area intercondylaris cranialis, arkasında oluşan çukura area intercondylaris caudalis denir. Ruminant dışındaki türlerde condylus lateralis in yan tarafında facies articularis fibularis bulunur. Facies articularis fibularis in ön kenarında yer alan çukura sulcus extensorius denir. Sulcus un iç kenarını oluşturan ve öne doğru uzamış kemik yumrusuna tuberositas tibia ve bundan aşağıya devam eden kemik ibiğine crista tibia denir. Equide lerde crista tibia üzerinde sulcus tuberositas tibia denilen bir oluk yer alır.

39 Corpus tibia- diaphysis Uzun içi boş prizmatik bir bölümdür. Kesiti üçgene benzer. Facies medialis, lateralis ve caudalis olmak üzere üç yüzü bulunur. Facies medialis kamburcadır ve hemen derinin altında elle yoklanabilir. Facies lateralis ve caudalis kaslarla örtülüdür. Facies caudalis üzerinde linea musculi poplitea denen kas yapışma çizgileri bulunur. Üç yüz arasında margo cranialis,margo lateralis ve margo medialis isimli kenarlar bulunur.

40 Epiphysis distalis osis tibia Üç çıkıntılı makaraya benzer. Üzeri eklem yüzü ile kaplı olan bu bölüme cochlea tibia da denir. Cochlea nın iç tarafında uzayan çıkıntı malleolus medialis adını alır. Cochlea nın dış tarafında fibula sı tam gelişmiş türlerde incisura fibularis isimli bir yarık bulunur. Fibula sı tam gelişmeyen equde lerde burada malleolus lateralis isimli bir çıkıntı ruminant larda ise os malleolare için bir eklem çukuru bulunur.

41 Tibia (karşılaştırma) Equus: Condylus lateralis in dış kenarında fibula için küçük bir eklem yüzü bulunur. Tuberositas tibiae'nin üzerinde, sulcus tuberositas tibiae vardır. Alt uçta cochlea tibiae'nin orta çıkıntısı vücudun orta eksenine verev (oblik) durumdadır. Ruminant:Condylus lateralis in dış tarafında fibula'nın üst ucunun kalıntısı görülür. Cochlea tibiae'nin orta çıkıntısı orta eksene paralel duruştadır. Cochlea'nın dış kenarında os malleolare için bir eklem yüzü vardır. Sus: Condylus lateralis in dış tarafında fibula için küçük bir eklem yüzü taşır.tuberculum intercondylaris lateralis daha büyüktür. Cochlea tibiae'nin orta çıkıntısı orta eksene paraleldir. Alt uçta incisura fibularis vardır. Carnivor: Sus'a olduğu gibi alt uçta incisura fibularis bulunurken, cochlea tibiae'nin orta çıkıntısı equide lerde olduğu gibi orta düzleme verevdir.

42 Tibia (Kemiğin duruşu ve yön tayini ) Crista ve tuberositas tibiae öne, fibula için oluşan eklem yüzü dışa gelmelidir. Büyük eklem yüzlerinin daima iç tarafta bulunduğu unutulmamalıdır. Bu durumdayken küçük eklem yüzü kemiğin tarafını verir.

43 Fibula İğne kemiği Tibia'nın dış tarafında bulunan ince bir kemiktir. Sus ve carnivor'da tam gelişmiş, equus'ta oldukça reduksiyona uğramış, ruminant'ta körelmiştir. Epiphysis proximalis i, yumru şeklinde kalınlaşmış ve yassılmış caput fibulae adını almıştır. Caput un tibia ile eklemleşen yüzüne facies articularis capitis fibulae denir. Corpus fibulae-diaphysis (gövde), sus ve carnivor larda tam, ruminant ve equide lerde noksan gelmiştir. Fibula sı noksan olanlarda yalnızca alt ve üst uçların veya yalnızca üst ucun kalıntıları bulunur. Epiphysis distalis, kemiğin tam geliştiği türlerde kalınlaşmış ve malleolus lateralis olarak cochlea tibia'yı aşağıya doğru aşmış ve onunla eklemleşmiştir. Ruminant'ta kemiğin alt ucunun kalıntısı olan os malleolare tibia'nın alt ucu üzerinde eklemleşmiş olarak yeralır. Equus'ta alt uç ile ilgili herhangi bir kalıntı mevcut değildir.

44 Fibula (karşılaştırma) Equus: Yalnızca üst uç ile corpus'un üst yarımı bulunur. Üstü geniş, yassı, alt tarafı çok sivri bir iğ manzarasındadır. Üst uç tibia ile eklemleşmiştir. İki kemik arasında dar ve kısa bir aralık, spatium interosseum cruris bulunur. Ruminant: Üst uç ufak bir parça halinde condylus lateralis tibiae'nin dışına yapışmış veya oraya kaynaşmıştır. Corpus yoktur. Alt uç dikdörtgen şeklindeki os malleolare'dir. Sus: Carnivor: Tam gelişmiştir. Ancak Tam gelişmiştir. Spatium interosseum cruris hemen hemen alt uca kadar inmiştir. tibiae ortasında biraz bükük olduğundan alt yarım fibula ile birleşik gider dolayısıyla spatium interosseum cruris yalnızca üst yarıda görülür. Kemiğin duruşu ve yön tayini : Eklem yüzü taşıyan bölümler iç taraftadır. Alt uç daha kalındır. Eklem yüz bulumayan taraf kemiğin yanını belirler.

45 Skleton pedis Ayak iskeleti Ossa tarsi-tarsus (arka ayak bilek kemikleri) Baldır kemikleri ile arka ayak tarak kemikleri arasında bulunan ve üst üstte üç sıra halinde dizilmiş kemiklerdir. Üst(crural) sıra, (içten dışa doğru) ; os tarsi tibiale talus ( Tt ), os tarsi fibulare - calcaneus -os calcis(tf) Orta(intertarsal) sıra ; Os tarsi centrale - os naviculare ( Tc ) Alt(metatarsal) sıra;, - Os tarsale primum- os cuneiforme mediale( T1 ), - Os tarsale secundum - os cuneiforme intermedium(t2), - Os tarsale tertium - os cuneiforme laterale(t3), - Os tarsale quartum - os cuboideum(t4) adlandırılır.

46 Os tarsi tibiale tarsus aşık kemiği Makara benzeri bir kemiktir. Bilek ekleminin haraketlerinin büyük bölümünün ortaya çıkmasında önemli rol oynar. Proximal den distal e doğru corpus, collum ve caput tali adı verilen üç kısmı vardır. Corpus tali, talus un esas kısmıdır. Üst tarafı, trochlea tali adını alır ve tibia'nın cochlea'sı ile eklemleşir. Lateral ve biraz da plantar yanında calcaneus ile eklemleşmek için eklem yüzleri taşır. Bu eklem yüzleri arasında sulcus tali denen bir oluk yeralır. Corpus un medial yanı tuberculum tali denen pürüzlü bir ligament yapışma kabartısı taşır. Collum tali, corpus ile caput u birleştiren, equide de geniş ve kısa diğer türlerde pek belirgin olmayan geçiş bölgesidir. Caput tali, talus un distal kısmıdır. Alt tarafında os tarsi centrale ile eklemleşen facies articularis navicularis isimli bir eklem yüzü bulunur. Ruminant ve sus ta şekli bir makarayı andırır. Bu nedenle bu türlerde talus üst üste duran iki makara görüntüsü verir. Bu makaralardan corpus üzerindeki proximal makaraya troclea tali proximalis, caput üzerinde şekillenen distal makaraya troclea tali distalis adı da verilir.

47 Os tarsi fibulare calcaneus topuk kemiği Tarsal kemiklerin en büyüğüdür ve topuğun temelini oluşturur. Talus un arka ve dış yanında yeralır. Üst ve serbest ucuna tuber calcanei denir. Buraya tendo calcaneus communis denen aşil kirişi yapışır. Tuber calcanei den ön ve distal e doğru inildiğinde alt uçta görülen sivri çıkıntının adı proc. coracoideus dur. En belirgin olarak equide de görülen bu çıkıntının alt ve iç tarafında talus un dayanması için sustentaculum tali isimli ikinci bir çıkıntı daha vardır. Bu iki çıkıntının ön yüzlerinde talus için facies articulares talares isimli eklem yüzleri bulunur. Bu eklem yüzleri arasında sulcus calcanei denilen birde oluk yeralmıştır. Bu oluk ile talus un üzerindeki sulcus tali arasında bir boşluk oluşur ki boşluğa da sinus tarsi denir. Sustantaculum un arka yüzünde musculus flexor hallucis longus'un kirişi için sulcus tendinis musculi flexor digiti I (hallucis) longi isimli bir oluklanma mevcuttur. Calcaneus un distal ucunda os tarsale quartum için ve sadece ruminant larda distolateral inde os malleolare için eklem yüzleri vardır. Bu yüzlerden os tarsale quartum için olanına facies articularis cuboidea, os malleolare ile için olanına facies articularis malleolaris denir. Ayrıca bos un calcaneus unun arka tarafında tuber calcanei den aşağıya devam eden bir oluk mevcuttur.

48 Ossa tarsi (karşılaştırma) Equus : Tt Tf = 6 tali'nin çıkıntıları planum medianum'a verevdir. -Tc Trochlea T1+ 2 T3 T4 Tt Tf Ruminant : Tc + 4 = 5 T1 T Tc ve T4 birleşmiş, os centrotarsale veya cetroquartale veya naviculo-cuboideum adını almıştır. Caput tali de trochlea şeklini aldığından üstte trochlea tali proximalis ve altta trochlea tali distalis olmak üzere iki trochlea oluşmuştur ve bunlar planum medianum'a paraleldirler. Aşık kemiği adı verilen kemik budur. Trochlea yapısı gösterir. Aşığın çukur tarafı öne dönüktür. Tuber calcanei'nin arka tarafında bir kemik çukurluğu vardır. - Talus, genel yapısı yönünden ruminant'ta benzer. Sus : - Talus'un üst kısmını cochlea şekillendirir. Tt Tf Tc = 7 T1 T 2 T 3 T 4 Carnivor : Tt Tf Tc = 7 T1 T 2 T 3 T 4

49 Kemiklerin duruşu ve yön tayini Os tarsi fibulare geride ve dışta, os tarsi tibiale önde ve iç taraftadır. Os tarsi fibulare nin tuber calcani si proximale, sustantaculum u planta distal e gelirken os tarsi tibiale nin corpus u yani troclea tali si proximal e caput tali si distal e gelir Ayrıca lateral tarafında komşu kemiklerin yaslanması için yüzler bulunur.

50 Ossa metatarsalia metatarsus Ayak tarak kemikleri Medial den lateral e doğru os metatarsi primum (Mt1), os metatarsi secundum (Mt2), os metatarsi tertium (Mt3), os metatarsi quartum (Mt4) ve os metatarsi quintum (Mt5) olarak isimlendirilirler. Ön ayak tarak kemikleri için söylenenler bunlar içinde geçerlidir. Onlardan farkları daha, uzun ve daha yuvarlak olmalarıdır. Enine kesitleri öndekilerde elipsoid çıkarken, bunlarda daireyi andırır. Bunlarda önde palmar olarak ifade edilen arkaya dönük taraf plantar olarak isimlendirilir. Karşılaştırma : Equus : Öndekiler gibidir. Ruminant: Eklenik olan Mt5. yoktur. Yalnız çok ufak bir kemik halinde Mt2. bulunur. Sus: Öndekiler gibidir. Carnivor: Canis'te öndekiler gibidir. Felis'te ise Mt1 çok küçüktür ve ucunda parmağı bulunmaz.

51 Ossa digitorum pedis Ayak parmak kemikleri Bunlarda da genel özellikler ve isimlendirme ön ayak parmak kemikleri gibidir. Türler arası farklılıklarda aynıdır. Karşılaştırma : Equus: Öndekiler gibidir. Phalanx distalis'in şekli daha dar ovaldir. Yumurtanın yuvarlak olan yarımı ön ayağın, dar olan arka yarımı ise arka ayağın phalanx distalis'inin şekline uyar. Facies parietalis öne oranla daha diktir. Ruminant: Ön ayaktaki gibidir. Sus: Ön ayaktaki gibidir. Carnivor: Canis'te digitorum primus (birinci parmak) çoğunlukla, felis'te daima bulunmaz. Canis'in 1. parmağında iki kemik, yani 1. ve 3. phalanx mevcuttur. Ossa sesamoidea'ların yapı ve sayıları ön ayaktakiler gibidir.