Amiloid peptid kanallar
|
|
- Gizem Yücel
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 DERLEME REVIEW Hacettepe T p Dergisi 2011; 42: Amiloid peptid kanallar Zülfiye Yeliz Akkaya 1, Banu Peynircio lu 2 1 Yüksek Lisans Öğrencisi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara 2 Öğretim Görevlisi. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara ÖZET Amiloid, çeşitli klinik bozukluklarda vücudun birçok doku ve organında hücreler arasında depolanan ve çözünmeyen protein agregatlarıdır. Birçok otoinflamatuvar hastalıktan bazı kanser türlerine, Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklardan çeşitli distrofi türlerine kadar geniş bir hastalık grubunda amiloid birikimleri gözlenmektedir. Bugüne kadar elde edilen bilgiler sayesinde, amiloid birikiminin doku tahribatına yol açtığı, hatta artan birikimlerin hastada organ yetmezliğine sebep olabildiği bilinmektedir. Bu nedenle amiloid birikiminin başlangıcında görülen toksisitenin nedeni hep merak edilen bir konu olmuştur. Yapılan çalışmalarda, erken basamakta görülen globüler formdaki amiloidin toksik olma nedeni olarak hücre zarına yerleşen iyon kanalları gösterilmiştir. Özellikle nörodejeneratif hastalıklarda, globüler formdaki amiloid peptidlerinin iyon seçici kanallar oluşturduğu keşfedilmiş ve daha sonra hemen hemen tüm amiloid peptidlerinin kanal yapısı oluşturduğu gösterilmiştir. Bu kanallar, nöronal sinyali bozmakta, hücre içi enerji depolarını yok etmekte ve Ca +2 iyonu geçişine yol açarak apopitozu tetiklemektedir. Günümüzde, amiloid tedavisinde artık sadece amiloid birikimini engelleyici, geriye döndürücü veya biriken proteini uzaklaştırıcı yöntemler değil, ilk aşamada oluşan kanal yapısını bozucu veya engelleyici yöntemler de araştırılmaya başlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Amiloid peptidleri, iyon kanalları, apopitoz. ABSTRACT Amyloid peptide channels Amyloid is insoluble protein aggregates which deposits in extracellular part of tissues and organs in different types of clinical disorders. Amyloid deposits can be seen in a broad range of disorders including lots of autoinflammatory disorders to cancers, also in neurodegenerative disorders like Alzheimer and Parkinson to dystrophies. Previous studies have shown that amyloid deposits cause tissue damage and organ failures are present in advanced stage of this damage. Therefore the reason of early toxicity in amyloid deposition has always wondered and attracted attention. A growing body of evidence suggests that these globular form of aggregates damage cells by forming ionpermeable channels in cellular membranes. Expecially in neurodegenerative disorders, globular form of amyloid peptides have shown to form ion-permeable channels. In addition, nearly all amyloid peptides studied so far have been found to form channels. These channels inhibit neuronal signaling, would drain cellular energy stores, disrupt Ca 2+ homeostasis, and trigger apoptosis. Nowadays, therapeutic approaches to amyloid disease based on not only inhibiting or reversing aggregation, or removing aggregated proteins but also blocking and distributing formed channels at early stage of the amyloid deposition. Key Words: Amyloid peptides, ion channels, apoptosis. 190 H ACETTEPE T IP D ERG S
2 Amiloid peptid kanallar Yıllarca, amiloid gelişim sürecinde proteinin yanlış katlanmasının ve agregat oluşturup birikmesinin çok kritik bir rol oynadığı savunulmuştur. Son yıllarda yapılan çalışmalar; amiloid birikimi görülen hastalıklar için yeni bir pencere açmış ve toksisitenin esas nedeninin iyon kanalları, diğer adıyla, amiloid peptid kanalları olduğu anlaşılmıştır. AM LO D OLUfiUMU ve T PLER Amiloid; katı, dallanma göstermeyen ve belirli bir uzunluğu olmayan fibrillerden oluşan, proteolitik sindirime dirençli ve kolay çözülemeyen bir yapıdır. Amiloid fibrilleri kongo kırmızısı ile boyandığında mikroskopta polarize ışık altında elma yeşili renginde görülmektedir [1]. Çeşitli nedenler sonucunda artan amiloid öncülü proteinler kararsız yapıda olup, çevresel faktörlerin etkisiyle beta tabakası yapısı kazanmaktadır. Beta tabakası oluşturan proteinler biraraya gelerek fibril öncülü agregatları oluşturmaktadır. Amiloid çekirdeği veya protofibril olarak tanımlanan bu yapıların, hücreleri apopitoza yönlendirdiği düşünülmektedir [2]. Hücreler arası bölgede biriken amiloid protofibril öncüllerine, glikozaminoglikanlar ve serum amiloid protein (SAP) katılarak çözünmez yapıdaki amiloid oluşmaktadır [1]. Amiloid birikimiyle karakterize olan hastalıkların sayısı her geçen gün artmaktadır. Alzheimer ve Parkinson hastalığı, romatoid artrit, tip 2 diabetes mellitus, ailevi Akdeniz ateşi ve prion hastalıkları verilebilecek birkaç örnekten biridir [3]. Bütün amiloid birikimleri glikozaminoglikanlar ve serum amiloid proteini içermelerine rağmen amiloid öncül proteinler her hastalık için özgüldür. Amiloid proteinleri aminoasit sekansı açısından herhangi bir homoloji içermez ancak amiloid fibrillerin karakteristik özelliklerinin oluşmasını sağlayan fiziksel ve kimyasal özellikleri benzerdir. HÜCRE ÖLÜMÜ ve YON KANALLARI İyon kanalları, hücre ölümü mekanizmalarından biri olan apopitozda olduğu gibi birçok biyolojik olayda oldukça önemli bir işleve sahiptir [4]. Apopitozda ana morfolojik olay, nükleusun kondensasyonu ve daha sonra parçalara ayrılmasıdır [5]. Apopitozun erken evresinde hücreler birleşme bölgelerinden ayrılmakta, özelleşmiş yüzey organellerini kaybetmekte ve belirgin şekilde büzülmekte, birkaç dakikada hacimlerinin 1/3 ünü kaybetmektedir. Bu görünüm plazma membranında bulunan iyon kanalları ve pompaların aktivasyonunun bozulmasına bağlı olarak gerçekleşmektedir. Apopitoz süreci uyarıldığında kaspazların uyarılmasına bağlı olarak Lck 56 aracılı K + kanalları açılmakta ve hücre içerisinden dışına K + çıkışı gerçekleşmektedir. K + iyonu hücrenin bölünmesi aşamasında etkin rol oynamaktadır. Hücre döngüsünün erken G1 fazı için gereklidir [6]. Bu nedenle hücrenin K + iyonu kaybı hücrenin bölünme sinyalini kaybedip apopitoz sürecinde kalmasına yol açmaktadır. Ayrıca K + iyonunun hücre zarında ortaya çıkardığı membran potansiyelini takiben hücreye Ca +2 iyonu girişi meydana gelmektedir [7]. Apopitotik sürecin başlangıcında Ca 2+ iyonu oldukça önemli rol oynamaktadır. Ca 2+ iyonu, bir mesajcı gibi mitokondri ve endoplazmik retikulum arasındaki etkileşimi düzenlemektedir. Hücre içerisine giren Ca 2+ iyonları mitokondriden az miktarda sitokrom c (Cyt c) salınmasına neden olmaktadır. Salınan sitokrom c, endoplazmik retikulum membranında bulunan inositol trifosfat (InsP 3 ) reseptörlerini uyararak hücrenin sitoplazmasına daha fazla Ca 2+ iyonu çıkışına yol açmaktadır [8]. Hücre sitoplazmasında artan Ca 2+ iyonu sonucunda mitokondriden daha fazla sitokrom c salınmakta ve sonuçta apopitotik sürecin aktivasyonu için gereken apopitozom kompleksi oluşmakta, bu kompleks aracılı çeşitli kaspazlar ve nükleazlar uyarılmaktadır [9] (Şekil 1). Böylece apopitoz süreci başlamaktadır. Apopitoz sürecinde etkili diğer bir kanal da Cl - kanallarıdır. Apopitozun başlangıç aşamasında açılmakta ve açılan kanallardan hücre dışına Cl - iyonu çıkışı meydana gelmektedir. Yine aynı kanallardan simport taşınımla HCO - 3 iyonu hücre dışına çıkmaktadır. Bu da sitozolik asidifikasyona yol açarak hücrenin bölünmesini engellemekte ve DNA nın fragmantasyonuna neden olan nükleazların aktivasyonu için gerekli hücre içi ph yı sağlamaktadır [10]. Daha sonra plazma membranında tomurcuklanmalar oluşmakta ve hücre, sitoplazma ile çevrilmiş kromatin parçalarından oluşan apopitotik cisimciklere parçalanmaktadır. Apopitotik hücreler komşu hücreler ve makrofajlar tarafından tanınmakta ve fagosite edilmektedir. Apopitotik hücrelerin tanınması, plazma membranındaki değişikliklerle olmaktadır. Normalde hücre membranının iç tabakasında olan fosfatidil serin, aminofosfolipid transferaz enzimiyle membranın dış tabakasına göç etmekte ve fagositik hücrelerin vitronektin, lektin özelliğindeki reseptörleri fosfatidil serini tanıyarak fagositozu uyarmaktadır [5]. İyon kanalları, hücrenin bölünmesi ya da apopitoza gitmesi sürecinde hücrenin kaderini belirlemektedir. Birçok çalışma, özellikle Ca 2+ iyonunun bu süreçte kilit bir rol üstlendiğini göstermektedir. Alzheimer hastalığı gibi hücre ölümünün meydana geldiği hastalıklarda, hücrenin ölüm aşamasında, hücre içi Ca 2+ iyon derişiminin belirleyici olduğu gösterilmiştir [11]. AM LO D PEPT D KANALLARININ ÖZELL KLER İlk olarak 1993 yılında Arispe ve arkadaşlarının yaptığı çalışmalarda in vitro koşullarda Aβ peptidinin düzlemsel lipid membranlarına yerleşerek iyon geçirgen kanallar oluşturduğu gösterilmiştir [12]. Bu kanallar ol- Cilt 42 Say
3 Akkaya ve Peynircio lu Şekil 1. Apopitoz sürecinde Ca +2 iyon kanallarının rolü. Cyt c: Sitokrom c, ER: Endoplazmik retikulum, IP 3 R: İnositol trifosfat reseptörü [9]. dukça büyük, uzun ömürlü, yüksek geçirgenliğe sahip, Ca +2 iyonu başta olmak üzere diğer katyonlara da seçici olan kanallardır [13]. Amiloid peptidlerinin varlığı ve kanal yapısı oluşturmaları hücrede Ca 2+ disregülasyonu, membran depolarizasyonu, mitokondriyal bozukluk ve sitotoksisite gibi çeşitli durumlara yol açmaktadır. Aβ peptidlerinin oluşturduğu kanal formasyonunun Alzheimer hastalığının başlangıcında ilk hedef olarak görülen nöronların ölmesine neden olduğu düşünülmüştür. Hücre ölümünün nedeni olan toksisitenin, kanalların oluşumundan sonra bozulan membran potansiyeline ve hücre içerisine giren Ca +2 iyonuna bağlı olabileceği yönünde çeşitli hipotezler öne sürülmektedir [14]. Teknik problemlerden ötürü, Aβ kanallarını hasta kişilerin beyin hücrelerinde göstermek mümkün olmamıştır, ancak in vitro koşullarda lipozom içerisinde bulunan amiloid peptidlerinin düzlemsel çift tabakalı lipid membranlara (BLMs) lokalize olduğu tespit edilmiştir [14] (Şekil 2). Bu peptidler birbirlerine kovalent bağla bağlanıp dörtlü, altılı veya sekizli alt üniteler halinde, hücre içerisinde tetramer, hekzamer ve oktamer yapısı oluşturup, hücre membranına yerleşerek orada kanal oluşturmaktadır [15]. Peptidlerin hidrofobik yapıda olması membrana yerleşmelerini sağlamaktadır. Şekil 2. Amiloid peptidlerinin (AβP 1-42 ) düzlemsel çift tabakalı lipid membranlar üzerindeki görünümü. Açık kanallar membran üzerinde yüksekte gözükmektedir (oklar). AFM (Atomic Force Microscopy) görüntüsü, orta çözünürlük, tarama alanı 700 nm, 512 piksel [14]. 192 H ACETTEPE T IP D ERG S
4 Amiloid peptid kanallar a b c d e f g h i Protofibriler yapıdaki amiloid birikimlerinin peptid kanallarını oluşturarak, hücreyi ölüme götürmesiyle ilgili olan süreç endotelyal hücreler kullanılarak araştırılmıştır. Hücrelere AβP 1-42 uygulandıktan sonra, çeşitli parametreler denenerek hücrede meydana gelen değişikliklerin iyon kanallarıyla ve apopitoz sürecini başlatacak olan Ca 2+ iyonu girişiyle olan ilgisi araştırılmıştır [16] (Şekil 3). Daha önceleri AβP 1-42 peptidinin hücreleri taşikinin nöropeptid yolağı ile öldürdüğü düşünüldüğünden, hücrelere ilk olarak 1 mm AβP 1-42 ve 20 mm taşikinin uygulanmıştır. Böylece, hücre zarındaki taşikinin reseptörleri doyurularak, AβP nin taşikinin reseptörlerine bağlanması engellenerek, hücrenin ölüme gitmeyeceği tahmin edilmiştir. Ancak hücre morfolojisinde zamana bağlı olarak değişikliklerin meydana gelmesiyle AβP toksisitesinin bu yolaktan bağımsız olarak oluştuğu bulunmuştur. İkinci grupta hücrelere, AβP ile birlikte bir vitamin E analoğu olan Trolox uygulanmıştır. Hücre ölümlerine neden olan mekanizmalar içinde oksidanların varlığının büyük bir rolü vardır. Eğer hücre AβP varlığında oksidatif strese giriyorsa, hücre ölümü kaçınılmaz olacaktır. Ancak deney sonuçlarına bakıldığı zaman, antioksidan bir madde olan Trolox uygulamasına rağmen hücre morfolojisi yine değişmiş ve hücre küçülüp ölmüştür. Üçüncü grupta, AβP lerin yeni bir kanal oluşturmasına gerek kalmadan hücre membranında zaten var olan Ca 2+ kanallarını kullandıkları düşünülerek, hücrelerin üzerine AβP 1-42 ile beraber Ca 2+ kanalı inhibitörü CdCl 2 eklenmiştir. Sonuçta yine hücre morfolojisi değişmiştir. Bu da membrana Ca 2+ iyonu geçişini sağlayan başka bir kanalın yerleştiğini göstermektedir. Dördüncü olarak hücrelere AβP 1-42 ve ZnCl 2 uygulanmıştır. Zn 2+, bir amiloid peptid kanalları inhibitörü olup, varlığında kanallar kapanmakta ve iyon geçişleri durmaktadır. Uygulama sonrasında zamana bağlı olarak hücre morfolojisinin korunduğu görülmüştür. Son olarak, hücrelerin bulunduğu besiyeri ortamından Ca 2+ iyonu uzaklaştırılmıştır. Membranda kanal yapısı oluşsa bile, hüc- j k l m n o Aβ 1-40 Şekil 3. AβP 1-42 aktivitesi ile hücre morfolojisinde meydana gelen değişiklikler; ZnCl 2 uygulaması ve ekstraselüler ortamdan kalsiyumun uzaklaştırılmasıyla durdurulurken, taşikinin, trolox ve CdCl 2 uygulaması ile durdurulamamıştır. Görüntüler AFM (Atomic Force Microscopy) ile çekilmiştir. Oklar hücre boyutundaki değişmeyi takip etmektedir. Yukarıda belirtilen maddeler endotel hücrelere; 0 dakika (a, d, g, j, m) (kontrol), 30 dakika (b, e, h, k, n) ve 45 dakika (c, f, i, l, o) uygulanmıştır. a-c) 1 mm AβP 1-42 ve 20 mm taşikinin, d-f) 1 mm AβP 1- ve 500 mm trolox uygulaması. Taşikinin veya trolox verilen hücrelerde AβP ile indüklenen hücresel morfolojik değişiklikler durdurulamamıştır. g-i) 1 mm AβP 1-42 ve 100 mm CdCl 2 uygulaması. CdCl 2, hücreleri AβP ile indüklenen morfolojik değişikliklerden koruyamamıştır. j-l) 1 mm AβP 1-42 ve ZnCl 2 uygulaması. Zn 2+ hücreleri AβP 1-42 ile indüklenen morfolojik değişikliklerden korumuştur. m-o) Ekstraselüler ortamda Ca 2+ iyonu yokluğunda 1 mm AβP 1-42 uygulaması. Hücre morfolojisinde herhangi bir değişiklik görülmemiştir [16]. Cilt 42 Say Amilin Serum amiloid A Şekil 4. Amiloid peptidlerinin oluşturduğu kanalların görünümü. Her kanalın ortasında merkezi porlar görülmektedir. Kanal çevresi 4-8 alt üniteden oluşmaktadır. AFM (Atomic Force Microscopy) görüntüleri olup bu kanalların por çapları; Aβ nm, amilin 25 nm ve serum amiloid A 20 nm boyutundadır [15]. 193
5 Akkaya ve Peynircio lu Tablo 1. Amiloid peptidlerinin elektrofizyolojik özellikleri* Voltaja olan Tek bir kanalın İyon Çinko ile Kongo kırmızısıyla Peptid bağımlılığı geçirgenliği seçiciliği inhibisyon inhibisyon Aβ Bağımlı ps Katyon + + Aβ 1-40 Bağımsız ps Katyon + Bilinmiyor Aβ 1-42 Bağımsız ps Katyon + + İslet amiloid Bağımlı 7.5 ps Katyon + + polipeptidi (amilin) PrP Bağımsız ps Katyon + + PrP Bağımsız Katyon Bilinmiyor Bilinmiyor Serum amiloid A Bağımsız ps Katyon + + * 13 no lu kaynaktan alınmıştır. re dışından içerisine Ca 2+ iyonu girişi engellenmiştir. Sonuçta hücrelerin büyüklüğünde ve şeklinde herhangi bir değişiklik meydana gelmemiştir. Dolayısıyla amiloid oluşumunda, erken safhalarda görülen toksisitenin, hücre morfolojisindeki değişikliğin ve hücre ölüm sürecinin hücre membranında oluşan amiloid peptid kanallarına ve bu kanallardan geçen Ca 2+ iyonuna bağlı olduğu gösterilmiştir [16]. AβP 1-42, AβP 1-40 peptidleri dışında birçok amiloid peptidi de kanal yapısı oluşturmaktadır [15] (Şekil 4). Bu kanallar da genelde katyon seçici, voltaja bağlı olmayan, geçirgenlikleri yüksek ve kalıcı kanallardır. Kanal yapısı oluşturan peptidlerin listesi ve kanal yapılarının özellikleri Tablo 1 de verilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, kanal yapısı oluşturan altı çeşit amiloid proteini veya peptidi tanımlanmıştır. Bu sınıflar; tip 2 diyabet hastalarında görülen İslet Amiloid Polipeptidi (IAPP-AMİLİN), prion proteininin PrP fragmenti, C-tipi natriüretik peptid, beta-2-mikroglobulin, poliglutamin ve ailevi Akdeniz ateşi hastalığında görülen serum amiloid A (SAA) dır [17-25]. Bu amiloid peptidlerin oluşturdukları kanallar; β-tabakası katlanması, birikim, kanalların Zn 2+ ile bloke edilmesi, kongo kırmızısıyla sitotoksisitenin inhibisyonu ve Ca 2+ homeostazisinin bozulması yönünden Aβ peptidlerinin oluşturdukları kanallara benzerlik göstermektedir [26]. TEDAV YAKLAfiIMLARI Amiloid peptidlerinin kanal yapısı oluşturduğunun keşfinden sonra, tedavi amacıyla kanal yapısının engellenmesi veya oluşan kanalların inhibitörlerinin kullanılması gündeme gelmiştir. Bunun için Zn 2+ ve trometamin gibi Ca +2 kanalları inhibitörleriyle ilgili yapılan çalışmalar devam etmektedir [16]. Birçok çalışmada, Alzheimer hastalarının beyin hücrelerinde, hücre zarında bulunan kolesterol/fosfolipid oranının %30 azaldığı gösterilmiştir. Bu sonuçlar hücre zarında bulunan kolesterolün zara yerleşen iyon kanallarıyla ilgili bir bağlantısı olabileceğini düşündürmüştür. Bu amaçla, PC12 hücrelerinde mevastatin ile kolesterol biyosentezi baskılandıktan sonra hücrelere AβP uygulandığında, hücre zarına yerleşen kanal sayısında artış olduğu ve hücre ölüm oranının arttığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, kolesterolün kanal yapısı oluşmasını engelleyici bir bileşen olarak görev aldığı, Alzheimer hastalarında azalan kolesterol miktarının kanal yapısının oluşmasını hızlandırıcı bir etken olduğu bulunmuştur [27]. SONUÇ Kanal hipotezi, amiloid patogenezini açıklayıcı ve küçük amiloid birikimlerinin (protofibriller) neden amiloid toksisitesine yol açtığıyla ilgili yeni bilgiler edinmemizi sağlamıştır. Birçok hastalıkta primer veya sekonder olarak ortaya çıkabilen amiloid patogenezinin ilk basamağındaki etkisinin aydınlatılmasıyla, olası tedavi yaklaşımlarının da artması beklenmektedir. Amiloid sürecinde önemli rol oynayan iyon kanallarının yapısal ve fonksiyonel özellikleri anlaşıldıkça, iyon kanallarının oluşum sürecini engelleyecek veya oluşan kanalları bloke edebilme yönünde yapılacak çalışmalar önem kazanacaktır. Bugüne kadar daha çok Alzheimer hastalığının tedavisine yönelik yapılan çalışmalar, farklı tipte amiloid birikimleri gördüğümüz diğer hastalıklar için de umut vadedecektir. Kaynaklar 1. Merlini G, Bellotti V. Molecular mechanisms of amyloidosis. N Engl J Med 2003; 349: Makin OS, Serpell LC. Structures for amyloid fibrils. FEBS J 2005; 272: Westermark P. Aspects on human amyloid forms and their fibril polypeptides. FEBS J 2005; 272: Evan G, Littlewood T. A matter of life and cell death. Science 1998; 281: H ACETTEPE T IP D ERG S
6 Amiloid peptid kanallar 5. Nagata S, Goldstein P. The Fas death factor. Science 1995; 267: Wonderlin WF, Strobl JS. Potassium channels, proliferation and G1 progression. J Membrane Biol 1996; 154: Parekh AB, Penner R. Store depletion and calcium influx. Physiol Rev 1997; 77: Scorrano L, Oakes SA, Opferman JT, Cheng EH, Sorcinelli MD, Pozzan T, et al. BAX and BAK regulation of endoplasmic reticulum Ca 2+ : a control point for apoptosis. Science 2003; 300: Mattson MP, Chan SL. Calcium orchestrates apoptosis. Nature Cell Biology 2003; 5-12: Lang F, Föller M, Lang KS, Lang PA, Ritter M, Gulbins E, et al. Ion channels in cell proliferation and apoptotic cell death. J Membrane Biol 2005; 205: Mattson MP, LaFerla FM, Chan SL, Leissring MA, Shepel PN, Geiger JD. Calcium signaling in the ER: its role in neuronal plasticity and neurodegenerative disorders. Trends Neurosci 2000; 23: Arispe N, Pollard HB, Rojas E. Giant multilevel cation channels formed by Alzheimer disease amyloid betaprotein [A beta P-(1-40)] in bilayer membranes. Proc Natl Acad Sci USA 1993; 90: Kagan BL, Azimov R, Azimova R. Amyloid peptide channels. J Membrane Biol 2004; 202: Lin H, Bhatia R, Lal R. Amyloid β protein forms ion channels: implications for Alzheimer s disease pathophysiology. FASEB J 2001; 15: Quist A, Doudevski I, Lin H, Azimova R, Ng D, Frangione B et al. Amyloid ion channels: a common structural link for protein-misfolding disease. Proc Natl Acad Sci USA 2005; 30: Bhatia R, Lin H, Lal R. Fresh and globular amyloid β protein (1-42) induces rapid cellular degeneration: evidence for AβP channel-mediated cellular toxicity. The FASEB Journal 2000; 14: Mirzabekov T, Lin MC, Kagan BL. Pore formation by the cytotoxic islet amyloid peptide amylin. J Biol Chem 1996; 270: Kourie JI, Culverson A. Prion fragment PrP ( ) forms distinct channel types. J Neurosci Res 2000; 62: Lin MC, Mirzabekov T, Kagan BL. Channel formation by a neurotoxic prion protein fragment. J Biol Chem 1997; 272: Kourie JI. Synthetic C-type natriuretic peptide forms large cation selective channels. FEBS Lett 1999; 445: Kourie JI. Characterization of a C-type natriuretic peptide CNP-39-formed cation-selective channel from platypus. Ornithorhynchus anatinus venom. J Physiol London 1999; 518: Hirakura Y, Kagan BL. Pore formation by beta-2-microglobulin: a mechanism for the pathogenesis of dialysis associated amyloidosis. Amyloid 2001; 8: Hirakura Y, Azimov R, Azimova R, Kagan BL. Polyglutamine induced ion channels: a possible mechanism for the neurotoxicity of Huntington s and other CAG repeat diseases. J Neurosci Res 2000; 60: Monoi H, Futaki S, Kugimiya S, Minakata H, Yoshihara K. Poly-l-glutamine forms cation channels: relevance to the pathogenesis of the polyglutamine diseases. Biophys J 2000; 78: Hirakura Y, Lin MC, Kagan BL. Alzheimer amyloid aβ1-42 channels: effects of solvent, ph, and congo red. J Neurosci Res 1999; 57: Kawahara M, Kuroda Y, Arispe N, Rojas E. Alzheimer s β- amyloid, human islet amylin, and prion protein fragment evoke intracellular free calcium elevations by a common mechanism in a hypothalamic GnRH neuronal cell line. J Biol Chem 2000;275: Arispe N, Doh M. Plasma membrane cholesterol controls the cytotoxicity of Alzheimer s disease AβP (1-40) and (1-42) peptides. The FASEB Journal 2002; 16: Cilt 42 Say
Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!
HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü
Detaylıb. Amaç: Hücre zarının yapı ve fonksiyonları ile ilgili genel bilgi öğretilmesi amaçlanmıştır.
TIBBİ BİYOLOJİ I-DERS TANIMLARI 1-Tanım: Hücre ve Komponentlerinin öğretilmesi. b. Amaç: Hücrenin yapı, işlev ve çeşitliliği ile ilgili genel bilgi öğretilmesi c. Öğrenim Hedefleri: Prokaryot ve ökaryot
DetaylıAnahtar kelimeler: Mitokondriyal dinamik, mitofaji, mitokondriyal homeostaz
Denge İçin Savaş Deniz Eda Orhan, Ender Ergüder, Canberk Usta, Ozan Saraçoğlu, Halit Övgehan Aydoğan Danışman: Prof. Dr. F. Belgin Ataç Özet: Hücrenin enerji santrali olarak tanımlanan; dış zar, iç zar,
DetaylıAmiloidozis Patolojisi. Dr. Yıldırım Karslıoğlu GATA Patoloji Anabilim Dalı
Amiloidozis Patolojisi Dr. Yıldırım Karslıoğlu GATA Patoloji Anabilim Dalı Tanım Amiloid = Latince amylum (nişasta, amiloz) benzeri Anormal ekstrasellüler protein depozisyonu Fizyolojik eliminasyon mekanizmaları
DetaylıMİKROBİYOLOJİ SORU KAMPI 2015
Canlıların prokaryot ve ökoaryot olma özelliğini hücre komponentlerinden hangisi belirler? MİKROBİYOLOJİ SORU KAMPI 2015 B. Stoplazmik membran C. Golgi membranı D. Nükleer membran E. Endoplazmik retikulum
Detaylı1.YARIYIL, DERS KURULU II: TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ II
.YARIYIL, DERS KURULU II: TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ II GÜNLER SAATLER 09-0 0- - -3 3-4 4-5 5-6 6-7 6 KASIM BİYOFİZİK BİYOFİZİK TIB.BİY.VE GEN. TIB.BİY.VE GEN. MES.İNG. SEÇMELİ DERS SEÇMELİ DERS 7 KASIM
DetaylıMembran Organizasyonu
Membran Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Tıp Fakültesi Biyofizik AD Biyolojik Zarlar plazma zarları mitokondri, kloroplast, lizozom gibi organelleri sitoplazmadan ayıran hücre içi zarlar mitokondri
DetaylıHAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ
DetaylıRİBOZOM YAPI, FONKSİYON BİYOSENTEZİ
RİBOZOM YAPI, FONKSİYON VE BİYOSENTEZİ Ribozom Palade adlı araştırıcı tarafından elektron mikroskop ile tanımlanmıştır. Viruslar hariç tüm canlılarda bulunan bir membranla çevrili olmayan organellerdir.
DetaylıProteinlerin Primer & Sekonder Yapıları. Dr. Suat Erdoğan
Proteinlerin Primer & Sekonder Yapıları Dr. Suat Erdoğan Sunum planı Proteinlerin moleküler yapılarını hangi kimyasal güçler belirler? Proteinlerin moleküler yapıları Primer yapı Sekonder yapı α-heliks
DetaylıHÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ
HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ 1 HÜCRE Kompleks çok hücreli organizmaların, (hayatın karakteristik özelliklerine sahip) en küçük yapısal birimine HÜCRE denir. Hücreler yaşayan organizmaların yapısal
DetaylıHücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın
Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.
Detaylı2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI
2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 2 (TIP 121) TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ II KURUL II KOORDİNATÖRÜ: Yard.Doç.Dr. Bahire Küçükkaya Başlama Tarihi: 13.11.17 Bitiş Tarihi: 05.01.18 KURUL SINAVI
DetaylıSANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ
05-06 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 0: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: / Histoloji Embriyoloji Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: / Tıbbi / Dersin AKTS
DetaylıMEMBRAN POTANSİYELLERİ HÜCRELERİN ELEKTRİKSEL AKTİVİTESİ
MEMBRAN POTANSİYELLERİ HÜCRELERİN ELEKTRİKSEL AKTİVİTESİ MEMBRAN POTANSİYELİ Vücuttaki tüm hücrelerin membranları, üzerlerinde elektrik yükü depolayacak özelliktedir Hücrelerin normal işlevlerini yerine
DetaylıKAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.
DetaylıFİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU
FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki
DetaylıHÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi
HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok
DetaylıHÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı
Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç
DetaylıKOLOREKTAL KANSERLERİN MOLEKÜLER SINIFLAMASI. Doç.Dr.Aytekin AKYOL Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı 23 Mart 2014
KOLOREKTAL KANSERLERİN MOLEKÜLER SINIFLAMASI Doç.Dr.Aytekin AKYOL Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı 23 Mart 2014 Kolorektal Kanserler; Sunum Planı Genel bilgiler Moleküler
DetaylıTRANSLASYON ve PROTEİNLER
TRANSLASYON ve PROTEİNLER Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 13 Aralık 2016 mrna daki baz sırasının kullanılarak amino asitlerin doğru sıra ile proteini oluşturmasını kapsayan olayların tümüne Translasyon veya
DetaylıYeni Tanı Hipertansiyon Hastalarında Tiyol Disülfid Dengesi
Yeni Tanı Hipertansiyon Hastalarında Tiyol Disülfid Dengesi İhsan Ateş 1, Nihal Özkayar 2,Bayram İnan 1, F. Meriç Yılmaz 3, Canan Topçuoğlu 3, Özcan Erel 4, Fatih Dede 2, Nisbet Yılmaz 1 1 Ankara Numune
DetaylıI. DÖNEM - 2. DERS KURULU ( )
Açıklamalar: I. DÖNEM - 2. DERS KURULU (2014-2015) Kısaltmalar: DK: Ders kurulu, IHU: İyi hekimlik uygulamaları, Mİng: Akademik/Medikal İngilizce, TDE: Türk Dili ve Edebiyatı, Bilgisayar Okur yazarlığı:
DetaylıSANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ
Ders Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Şahin A. Sırmalı / Histoloji ve Embriyoloji Başkan Yardımcıları: Doç. Dr. Ayşegül Çört / Tıbbi Biyokimya / Üyeler: Prof. Dr. İlker Saygılı / Tıbbi Biyokimya / / Dersin AKTS
Detaylıİyonize Radyasyonun Hücresel Düzeydeki Etkileri ve Moleküler Yaklaşımlar
İyonize Radyasyonun Hücresel Düzeydeki Etkileri ve Moleküler Yaklaşımlar Aysun Manisalıgil, Ayşegül Yurt Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Medikal Fizik Anabilim Dalı Hücre ve Moleküller
DetaylıBMM307-H02. Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK
BMM307-H02 Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK ziynetpamuk@gmail.com 1 BİYOELEKTRİK NEDİR? Biyoelektrik, canlıların üretmiş olduğu elektriktir. Ancak bu derste anlatılacak olan insan vücudundan elektrotlar vasıtasıyla
Detaylıİ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın
İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin
DetaylıHücre Yüzey Reseptör Çeşitleri
Hücre Yüzey Reseptör Çeşitleri İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler Por oluşturan hücre zarı proteinleridir. Hemen hemen bütün hücrelerde bulunurlar. Kimyasal sinyali elektrik sinyaline dönüştürürler. Hücre
DetaylıKAS DOKUSU. Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU
KAS DOKUSU Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU 1 Kas dokusu, kimyasal enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürerek hareketi sağlayan bir dokudur. Toplam vücut ağırlığının Yenidoğanda % 25 Genç erişkin dönemde % 40 ve yaşlılık
DetaylıMĠTOKONDRĠ KALĠTE KONTROLÜ: PINK-1/PARKĠN ĠLĠġKĠSĠ. Cansu Çelik, Mert Yiğitbaşı, Özer Tuç, Doğuşcan Kurular. Danışman: Prof. Dr. F.
MĠTOKONDRĠ KALĠTE KONTROLÜ: PINK-1/PARKĠN ĠLĠġKĠSĠ Cansu Çelik, Mert Yiğitbaşı, Özer Tuç, Doğuşcan Kurular Danışman: Prof. Dr. F. Belgin Ataç ÖZET Parkinson hastalığı (PH) yaşla ilişkili nörodejeneratif
DetaylıYeni Nesil Optik ve Elektronik Malzemeler: Tasarım Sentez ve Uygulamalar
Yeni esil Optik ve Elektronik Malzemeler: Tasarım Sentez ve Uygulamalar Dr FATİH ALGI falgi@comu.edu.tr Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Organik Malzeme Laboratuvarı (LOM) 25.01-02.02.2014 1 Sensör
DetaylıHücre membranının biyolojik özellikleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
Hücre membranının biyolojik özellikleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre membranı Hücre zarı Plazmalemma Plazma membranı Sarkolemma (Kas hücre zarı) Oolemma (Yumurta hücre zarı) Hücre membranı, 6-10 nm
DetaylıProtein katlanması. http://www.youtube.com/watch? feature=player_detailpage&v=gfcp2xpd29i
Dr. Suat Erdoğan Sunum planı Protein katlanması ve hatalı katlanma nedir? Şaperon proteinlerin rolü Ubiquitin- Proteozom sistemi Hatalı protein katlanması ile ilişkili hastalıklar Protein katlanması Proteinler
DetaylıMEME VE KOLON KANSERİ HÜCRELERİ İLE OLUŞAN ANJİYOGENEZİN PROPOLİS YOLUYLA İNHİBİSYONU PROF.DR. ÇİĞDEM YENİSEY ADÜ TIP FAK. TIBBİ BİYOKİMYA AD
MEME VE KOLON KANSERİ HÜCRELERİ İLE OLUŞAN ANJİYOGENEZİN PROPOLİS YOLUYLA İNHİBİSYONU PROF.DR. ÇİĞDEM YENİSEY ADÜ TIP FAK. TIBBİ BİYOKİMYA AD GİRİŞ Tümörlerin yayılımının ve uzak organlara metastaz yapmasının
DetaylıHücre Apoptozu. Apoptoz: Programlı Hücre Ölümü
1 Hücre Apoptozu Apoptoz: Programlı Hücre Ölümü Apopto%k hücreler organizmanın bazı dokularında ve hücrelerinde sürekli olarak oluşmaktadırlar ve bu oluşum ömür boyu devam etmektedir. Böylece ölüm (apoptozis)
DetaylıAktif ve pasif iyon alımı
Aktif ve pasif iyon alımı Moleküllerin membranı geçerek taşınmaları için aktif proses her zaman gerekli değildir. Moleküllerin bir kısmı dış ortamdan membran içine konsantrasyon farkına bağlı olarak çok
DetaylıHÜCRE. Prof.Dr. T. Ulutin
HÜCRE ÖLÜMÜ Prof.Dr. T. Ulutin HÜCRE ÖLÜM TİPLERİ 1- Nekrotik hücre ölümü (Hasar yolu ile ölüm) 2- Apoptotik hücre ölümü (Programlı hücre ölümü) 3- Otofajik hücre ölümü 1. Hasar yolu ile ölüm ; NEKROZ
DetaylıBazı Biyoaktif Bileşiklerin Kanser Hücrelerinde Farklı Ölüm Mekanizmalarını İndükleyici Etkilerinde Hücre İçi Kalsiyumun Rolü Yrd. Doç. Dr. Seval KORKMAZ FARGEM (Farmasötik( Araştırma Geliştirme Merkezi)
DetaylıHORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI
HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara
DetaylıİLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR
HÜCRE İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR ANLAMINA GELEN HÜCRE DEMİŞTİR.ANCAK HÜCRE BİLİMİNİN
DetaylıÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ
ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ Anahtar kavramlar 5.1.Hücre zarları sıvı haldedir ve yağ ile protein moleküllerinden meydana gelmişlerdir. 5.2.Hücre zarlarının birbirlerini tanımasında karbonhidrat
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA
ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.
DetaylıHAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ
HÜCRE Canlıların en küçük yapıtaşı ve en küçük canlıdır. Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir.canlılar ya tek hücrelidir yada çok hücrelidir. Alg ve bakteriler tek hücreliler olup bütün olaylar
DetaylıHÜCRE ZAR SİSTEMLERİ. Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var.
HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var. HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ Hücre içini çevresinden ayırır Hücrenin iç bölümlerini belirler Proteinlere bağlı
DetaylıBİYOLOJİK MEMBRANLAR. Prof.Dr. Kadir TURAN V 1
BİYLJİK MEMBRANLAR Prof.Dr. Kadir TURAN V 1 MEMBRANLAR MBC-IV.th edition Membranların genel yapısı Non-kovalent etkileşimlerin bir arada tuttuğu lipid ve proteinlerin oluşturduğu ince bir film yapısındadır.
DetaylıLABORATUVAR 4: ÖKARYOTİK HÜCRELER
LABORATUVAR 4: ÖKARYOTİK HÜCRELER Ökaryotik hücreler, sahip oldukları hücre iskeleti, nüklear membran ve organelleri içeren bölümleri ile prokaryot hücrelerden ayırt edilebilmektedir. Kimyasal analizler
DetaylıÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ
ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ Seçici gen ifadesi embriyonun gelişmesini sağlayan 4 temel işlevi denetler: 1. Hücre çoğalması 2. Hücre farklılaşması 3. Hücre etkileşimleri 4. Hücre hareketi HÜCRE
DetaylıFen Bilimleri Kazanım Defteri
Fen Bilimleri 6 Bir Bakışta Önemli noktalar... Akılda kalıcı özet bilgi alanları... Konu özetleri için ayrılmış bölümler... Konuyu pekiştiren farklı soru tipleri içeren alıştırma sayfaları... 2 Boşluk
DetaylıORGANİZMALARDA BAĞIŞIKLIK MEKANİZMALARI
ORGANİZMALARDA BAĞIŞIKLIK MEKANİZMALARI Organizmalarda daha öncede belirtildiği gibi hücresel ve humoral bağışıklık bağışıklık reaksiyonları vardır. Bunlara ilave olarak immünoljik tolerans adı verilen
Detaylıİstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof. Dr. Demir Budak Dekan
İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof. Dr. Demir Budak Dekan Eğitim Koordinatörü: Prof. Dr. Asiye Nurten 2015 / 2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 2 (TIP 121) TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ
DetaylıKALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde
KALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde enine çizgilenme gösterirler. Kalp kası hücreleri interkalar
DetaylıÇekirdek 4 bölümden oluşur Çekirdek zarı: karyolemma Kromatin: Chromatin Çekirdekcik: Nucleolus Çekirdek sıvısı: karyolymph
NUKLEUS Bir hücrenin tüm yapılarının ve etkinliklerinin kodlandığı kromozomu Ayrıca, DNA sını dublike edecek ve 3 tip RNA yı ribozomal (rrna), haberci (mrna) ve transfer (trna)-sentezleyecek ve işleyecek
DetaylıHÜCRE ZARINDA TAŞINIM
HÜCRE ZARINDA TAŞINIM Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ YDÜ TIP FAKÜLTESİ BİYOFİZİK AD Küçük moleküllerin zardan geçişi Lipid çift tabaka Polar moleküller için geçirgen olmayan bir bariyerdir Hücre içindeki suda
DetaylıChapter 10. Summary (Turkish)-Özet
Chapter 10 Summary (Turkish)-Özet Özet Vücuda alınan enerjinin harcanandan fazla olması durumunda ortaya çıkan obezite, günümüzde tüm dünyada araştırılan sağlık sorunlarından birisidir. Obezitenin görülme
DetaylıSANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ
Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: Yrd. Doç. Dr. Ayşegül Çört / Tıbbi Biyokimya Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: Prof. Dr. Şahin A. Sırmalı / Histoloji ve Embriyoloji Doç. Dr. İlker
DetaylıSANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ
Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: Yrd. Doç. Dr. Hakan Darıcı / Histoloji ve Embriyoloji / Üyeler: Doç. Dr. İlker Saygılı / Tıbbi Biyokimya / Dersin AKTS Kredisi: 9 Kurul Başlangıç Tarihi: 16
DetaylıRomatoid Artrit Tedavisinde MAP Kinaz İnhibitörleri MAP Kinase Inhibitors in Rheumatoid Arthritis Prof Dr Salih Pay 12 Mart 2011
Romatoid Artrit Tedavisinde MAP Kinaz İnhibitörleri MAP Kinase Inhibitors in Rheumatoid Arthritis Prof Dr Salih Pay 12 Mart 2011 Cell growth differentiation Inflamation Cytokine production Extracellular-regulated
Detaylıwww.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE
www.benimdershanem.esy.es Bilgi paylaştıkça çoğalır. BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE HÜCRE Hücre ya da göze, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikler gösterebilen en küçük birimidir. Atomların molekülleri,
Detaylı¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı
Dr. Derda GÖKÇE¹, Prof. Dr. İlhan YETKİN², Prof. Dr. Mustafa CANKURTARAN³, Doç. Dr. Özlem GÜLBAHAR⁴, Uzm. Dr. Rana Tuna DOĞRUL³, Uzm. Dr. Cemal KIZILARSLANOĞLU³, Uzm. Dr. Muhittin YALÇIN² ¹GÜTF İç Hastalıkları
DetaylıJAK STAT Sinyal Yolağı
The Janus kinase/signal transducers and ac4vators of transcrip4on (JAK/STAT) JAK/STAT sinyal yolu sitokinler tara>ndan ak4fleş4rilir. ü Hücre farklılaşması ü Hücre çoğalması ü Hücre göçü ü Apoptoz gibi
DetaylıHücre Üzerine Mikrocerrahi Uygulamaları Hücrenin altbirimlerine ayrılması Moleküllerin analizi. Prof. Dr. Müjgan Cengiz
Hücre Üzerine Mikrocerrahi Uygulamaları Hücrenin altbirimlerine ayrılması Moleküllerin analizi Prof. Dr. Müjgan Cengiz Canlı Hücrelerdeki Moleküllerin İzlenmesi Mikroskopla inceleme hücrede belli düzeyde
DetaylıFetal Spina Bifida: Tanı ve Yaklaşım. Prof. Dr. E. Ferda Perçin Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik AD. Ankara- 2018
Fetal Spina Bifida: Tanı ve Yaklaşım Prof. Dr. E. Ferda Perçin Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik AD. Ankara- 2018 Dünya çapında her ~ 0.5-1/ 1000 doğumda meydana gelen myelomeningosel; En sık
DetaylıHücre Niye Küçük? O2 ve diğerleri difüzyon ile hücreye girer ve CO2 dışarı difüzyon ile atılır. Hacim küçüldükçe difüzyon daha hızlı ve verimli işler
Hücre Cell Hücre Niye Küçük? O2 ve diğerleri difüzyon ile hücreye girer ve CO2 dışarı difüzyon ile atılır. Hacim küçüldükçe difüzyon daha hızlı ve verimli işler Optik Mikroskop ile Hücre Görüntüleri Konfokal
DetaylıKloroplast ve Mitokondrilere protein hedeflemesi
Kloroplast ve Mitokondrilere protein hedeflemesi Sitoplazmadan kloroplast ve mitokondrilere proteinler nasıl hedeflenirler? Memranlarda nasıl geçerler? İki tip sitosolik ribozom vardır. Serbest ve bağlı.
Detaylı(ZORUNLU) MOLEKÜLER İMMÜNOLOJİ I (TBG 607 TEORİK 3, 3 KREDİ)
T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOLOJİ VE GENETİK ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) MOLEKÜLER
DetaylıİMMÜN YANITIN EFEKTÖR GRUPLARI VE YANITIN DÜZENLENMESİ. Güher Saruhan- Direskeneli İTF Fizyoloji AD
İMMÜN YANITIN EFEKTÖR GRUPLARI VE YANITIN DÜZENLENMESİ Güher Saruhan- Direskeneli İTF Fizyoloji AD HÜCRE İÇİ MİKROBA YANIT Veziküle alınmış mikroplu fagosit Sitoplazmasında mikroplu hücre CD4 + efektör
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın Mitokondri, ökaryotik organizmanın farklı bir organeli Şekilleri küremsi veya uzun silindirik Çapları 0.5-1 μm uzunlukları 2-6 μm Sayıları
DetaylıDersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır.
Dersin Amacı Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Hücre Sinyal İle3m Yolları Çok hücreli (mul>cellular) organizmalarda hücrelerin
DetaylıHÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ
HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ Hücre içi ve hücre dışı sıvılar bileşimleri yönünden oldukça farklıdır. Hücre içi sıvı intraselüler sıvı, hücre dışı sıvı ise ekstraselüler sıvı adını alır.
DetaylıHücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı. İlhan Onaran
Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı İlhan Onaran Doku organisazyonu: Hücrelerin bağlanması 1- Hücre-matriks bağlantıları: ekstraselüler matriks tarafından hücrelerin bir arada tutulması 2- Hücre-hücre
DetaylıHücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri Ortamdan ham materyali alırlar Enerji üretirler. Bu enerji iç ortam dengesini sağlamak ve sentez reaksiyonlarını yürütmek
DetaylıAnkilozan Spondilit te Patogenez: Yeni Gelişmeler
Ankilozan Spondilit te Patogenez: Yeni Gelişmeler 1 Prof. Dr. Pamir Atagündüz Marmara Üniversitesi Romatoloji Bilim Dalı 21 Nisan 2017 Genel Bilgiler Kronik, progressif, inflamatuar hastalık grubu Prevalans
DetaylıAmiloid birikiminin moleküler temeli ve yeni tedavi yaklafl mlar
DERLEME Hacettepe T p Dergisi 2007; 38:20-25 Amiloid birikiminin moleküler temeli ve yeni tedavi yaklafl mlar Zihni Ekim Taflk ran 1, Engin Y lmaz 2 1 Yüksek Lisans Öğrencisi, Hacettepe Üniversitesi Tıp
DetaylıT.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİ GİRİŞ SINAVI (TUS) (İlkbahar Dönemi) TEMEL TIP BİLİMLERİ TESTİ 22 NİSAN 2017 Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun,
DetaylıApoptoz ve Yaşlanma. Doç.Dr. Pınar AKSOY SAĞIRLI
Apoptoz ve Yaşlanma Doç.Dr. Pınar AKSOY SAĞIRLI Apoptoz Apoptoz nedir? Apoptoz nasıl gerçekleşir? Apoptoz Tanımı, Nekroz belirtileri olmaksızın bir dizi biyokimyasal ve morfolojik değişiklikler ile birlikte
DetaylıReferans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368
21. Aşağıdakilerden hangisinin fizyolojik ph'de tamponlama etkisi vardır? A) CH3COC- / CH3COOH (pka = 4.76) B) HPO24- / H2PO-4 (pka = 6.86) C) NH3/NH+4(pKa =9.25) D) H2PO-4 / H3PO4 (pka =2.14) E) PO34-/
Detaylımadde2 Transport protein Transport protein
Terimler Uniport taşınma Hücre zarına yerleşmiş bir transport proteinin tek bir maddeyi tek yönde taşıması. Taşınan maddeye göre pasif veya aktif olarak gerçekleşir madde Transport protein Simport taşınma
DetaylıHANDAN TUNCEL. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı
HÜCRENİN ÇOĞALMASI VE FARKLILAŞIMININ BİYOFİZİĞİ HANDAN TUNCEL İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı hntuncel@istanbul.edu.tr G1; presentetik, S; DNA sentez fazı G2;
DetaylıHÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ
HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ Nelerin Hücre Zarından geçmesi gereklidir? Besin maddeleri Atık maddeler Hücreye gelen sinyal molekülleri Hücreden gönderilen sinyal molekülleri Sıvı girebilmeli
DetaylıHÜCRELERARASI İLETİŞİM
HÜCRELERARASI İLETİŞİM Bazı sorular!!! Bitki hücreleri ne hakkında konuşur? Bir hücre diğerine ne söyler ve diğer hücre buna nasıl cevap verir? Bu sorulara, önce mikroorganizmalar arasındaki iletişime
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK
ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK 3) Çekirdek Ökaryot yapılı hücrelerde genetik maddeyi taşıyan hücre kısmıdır. Prokaryot hücreli canlılarda bulunmaz. GÖREVLERİ: 1) Genetik maddeyi taşıdığından
DetaylıLİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven
LİZOZOMLAR Doç.. Dr. Mehmet GüvenG Lizozomlar tek bir membran ile çevrili evrili veziküler yapılı organellerdir. Lizozomlar eritrosit dışıd ışındaki tüm t m hayvan hücrelerinde h bulunur. Ortalama olarak
DetaylıRomatoid Artrit Patogenezinde SitokinAğı
Romatoid Artrit Patogenezinde SitokinAğı Prof. Dr. Ahmet Gül İ. Ü. İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Romatoloji Bilim Dalı Romatoid Artrit Kronik simetrik poliartrit q Eklemde İnflammasyon
DetaylıDr. Yahya R. Laleli II. Ulusal Lenfoma Myeloma Kongresi 15 Nisan 2011
Dr. Yahya R. Laleli II. Ulusal Lenfoma Myeloma Kongresi 15 Nisan 2011 * Amiloid tabakası N: proteinin doğal hali; I: proteinin kısmi katlanmış hali; U: proteinin katlanmamış hali QC: tam katlanmamış proteinlerin
DetaylıHÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI
HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI Prokaryotlardan en karmaşık çok hücreli ökaryotlara kadar canlı sistemlerin hepsinde canlı organizma ve cansız ortam arasında madde alışverişi vardır. Hücresel seviyede madde
Detaylı2)Subatomik parçacıklardan oluşan radyasyon. α, β ışınları
B) RADYASYON UYGULAMALARI Radyasyon = enerji yayılması 1)Elektromanyetik radyasyon. UV, X ve γ ışınları 2)Subatomik parçacıklardan oluşan radyasyon. α, β ışınları İyonizan ışınların canlı hücreler üzerine
DetaylıSANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ
Ders Kurulu Başkanı: Doç. Dr. Zafer Çetin / Tıbbi Biyoloji Başkan Yardımcıları: Dr. Öğr. Üyesi Tuba Denkçeken/ Biyofizik Öğr. Gör. Dr. Deniz Mıhçıoğlu / Tıbbi Biyoloji Üyeler: Prof. Dr. İlker Saygılı /
DetaylıHÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren
HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI Dr. Vedat Evren Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Vücut sıvıları değişik kompartmanlarda dağılmış Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Bu kompartmanlarda iyonlar ve diğer çözünmüş
DetaylıHücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim
7 Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim 7 7.1 Sinyal nedir ve hücreler buna nasıl cevap verir? 7.2 Sinyal almaçları hücre cevabını nasıl başlatır? 7.3 Sinyale cevap hücre içinde nasıl aktarılır? 7.4 Sinyallere
DetaylıDERSLİKLER VE SAATLER
DERS KURULU YÜRÜTME KURULU DÖNEM I KOORDİNATÖRÜ: Prof. Dr. Mine KÜÇÜKER KURUL II KOORDİNATÖRÜ: İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof. Dr. Demir Budak Dekan Eğitim Koordinatörü: Prof. Dr.
DetaylıYARA İYİLEŞMESİ. Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger
YARA İYİLEŞMESİ Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger YARA Doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Cerrahi ya da travmatik olabilir. Akut Yara: Onarım süreci düzenli ve zamanında gelişir. Anatomik ve fonksiyonel bütünlük
DetaylıLaboratuvar Tekniği. Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBY 118 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 6. Hafta (20.03.
Laboratuvar Tekniği Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji TBY 118 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 6. Hafta (20.03.2014) 1 6. Haftanın Ders İçeriği DNA izolasyonu DNA hakkında 2 DNA İzolasyonu
DetaylıHücre canlının en küçük yapı birimidir.
Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Bitkilerde bulunan hücredir.bu hücrelerde hücre duvarı bulunduğundan hayvan hücresinden ayrılır. Hücre duvarı vardır. Kofulu büyük ve az sayıdadır. Şekli dikdörtgen
DetaylıHücre Ölümü. Prof.Dr.Melek ÖZTÜRK Prof.Dr Turgut Ulutin. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji AD
Hücre Ölümü Prof.Dr.Melek ÖZTÜRK Prof.Dr Turgut Ulutin İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji AD Hücre ölümünün sınıflandırması Morfolojik görünümlerine göre Apoptotik - Otofajik
DetaylıEndoplazmik Retikulum
Endoplazmik Retikulum Prof.Dr.Melek Öztürk Prof.Dr.Müjgan Cengiz İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Endoplazmik Retikulum Hücrede yapı ve fonksiyon olarak birbirinden farklı iki ER vardır
DetaylıYağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu)
Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu) Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D. Yağ Asitleri Uzun karbon zincirine sahip
Detaylı*Barsak yaraları üzerine çalışmalarda probiyotikler, yaraların iyileşmesi ve kapanması amaçlı test edilmiştir.
* *Aşılama öncesinde ve beraberinde probiyotik kullanma veya aşının içine serokonversiyon oranını arttıracağına inanılan suşların eklenmesi ilgili çalışmalar son birkaç yılda hızla artmıştır. *Şimdiye
Detaylı15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ
15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ İyonlaştırıcı radyasyonların biyomoleküllere örneğin nükleik asitler ve proteinlere olan etkisi hakkında yeterli bilgi yoktur. Ancak, nükleik asitlerden
DetaylıPOTASYUM Toprakta Potasyum Potasyum mineralleri ve potasyum salınımı
POTASYUM Toprakta Potasyum Potasyum mineralleri ve potasyum salınımı Yer kabuğunda % 2.3 oranında bulunur Primer mineraller ve sekonder kil minerallerine bağlı olarak bulunur Kil miktarı toprakta K Kilin
DetaylıBütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom
Bütün hücrelerin olmazsa olmazları Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom Hücre Ökaryotik hücre Nukleus var Zarla çevrili organeller var Genellikle prokaryotik hücreye oranla daha büyüktür. Ökaryotlardaki
Detaylı