Neslihan Ültay. Müslüm Can. Eser Ültay

Transkript

1 124 Sayın Neslihan Ültay Müslüm Can Eser Ültay Eylül 2014 tarihleri arasında Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi nde düzenlenecek olan 11.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi nde sunmak üzere gönderdiğiniz 124 numaralı OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ISI-SICAKLIK KONUSUNDAKİ KAVRAMSAL BİLGİLERİNİN BELİRLENMESİ başlıklı bildiriniz hakem kurulu üyeleri tarafından incelenmiş ve Sözlü Bildiri olarak sunulmak üzere kabul edilmiştir. Kongremize göstermiş olduğunuz ilgiden dolayı teşekkür ederiz. UFBMEK 2014 Düzenleme Kurulu Adına Düzenleme Kurulu Başkanı Doç. Dr. Sedat Uçar Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü ADANA - ufbmek2014@egitim.cu.edu.tr

2 XI. UFBMEK EYLÜL 2014 ULUSAL FEN BĠLĠMLERĠ ve MATEMATĠK EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ ADANA BĠLDĠRĠ ÖZETLERĠ KĠTAPÇIĞI

3 SÖZEL SUNUM SALON 14 Ortaokul (5-8) Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Simetri Konusundaki Bilgilerinin Ġncelenmesi Gülfem Sarpkaya, Melihan Ünlü Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Üçgende Yükseklik Konusunda GeliĢmekte Olan KavramsallaĢtırmaları Emel Yıldız,Sinan Olkun, Sadegül Akbaba Altun Öğrencilerin Fen Ve Teknoloji Dersine Yönelik Tutumlarının Sosyoekonomik Düzeye Göre Ġncelenmesi: Giresun Örneği Elif Seven,Hilal Solmaz, Çiğdem ġahin 8. Sınıf Öğrencilerinin Üslü Sayıları Anlama Düzeylerinin Ġncelenmesi Sare ġengül, Ahmet Adil Adal, Nur GülĢah Akça, Sinem Aras, Ġbrahim Selman Baktır, Binnur TaĢ, Gülsüm Toker, Fulya Tütüncü, Betül Ünal Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Sıvıların Kaldırma Kuvveti Konusundaki Kavram Yanılgılarının Belirlenmesi Seda Altunsoy, Zehra Yıldız, Tuğba Çiçek, Nejla Yürük SÖZEL SUNUM SALON 15 Lise (9-12) Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: Öğrencilerin Ġpucu Destekli Problem Çözme Aracı Hakkındaki GörüĢleri Seyhan Eryılmaz, Ali Rıza Akdeniz Lise Öğrencilerinin Biyoloji Öğretiminin Sorunlarına ĠliĢkin GörüĢleri (Diyarbakır Örneği) Ġ.Ümit Yapıcı, Murat Hevedanlı Lise Öğrencilerinin Genetiği DeğiĢtirilmiĢ Organizmalara ĠliĢkin Zihinsel Modelleri Fatma Bilge Aykaç, AyĢegül Sağlam Arslan Dinamik Geometri Yazılımı Kullanımının Geometri BaĢarısına Etkisi: Bir Meta Analiz ÇalıĢması Berna Cantürk Günhan, Hatice Açan Öğrencilerin Elektrik Akımı Konusundaki Zihinsel Modelleri Ceren Çelebi, AyĢegül Sağlam Arslan SÖZEL SUNUM SALON 16 Yükseköğretimde Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Isı-Sıcaklık Konusundaki Kavramsal Bilgilerinin Belirlenmesi Neslihan Ültay, Müslüm Can, Eser Ültay Ġlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının EĢlik Ve Benzerlik Kavramlarının Öğretiminde Kullandıkları Matematiksel Dil Beyda Topan, Pınar Güner Ġstasyon Tekniğinin Organik Kimya Da Bir Uygulaması: Alkenler Örneği Abdullah Toku, Gülten ġendur ĠĢbirlikli Öğrenme Yönteminin Üniversite Öğrencilerinin Ġstatistik Dersi Akademik BaĢarılarına ve Tutumlarına Etkisi Seda Özdemir, Kamuran Tarım Matematik Öğretmen Adaylarının Yatkın Oldukları Muhakeme Türleri Tuğçe Kozaklı, Yeliz Yazgan SÖZEL SUNUM SALON 17 Yükseköğretimde Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Aynalar Konusunda Görüntü Özellikleri Ġle Ġlgili Gerçek ve Sanal Kavramlarını Anlama Düzeyleri Mehmet KürĢad Duru YaĢantımızdaki Kimya Dersi Öğrenci Projelerinde Günlük YaĢam-Kimya ve Matematik ĠliĢkisi Soner Yavuz, Cem BüyükekĢi Ortaöğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Ġspat Sürecindeki Muhakeme Hatalarının Ġncelenmesi Bülent Güven,Tuğba Öztürk, Enes Demir Lisans Öğrencilerinin Sahip Oldukları Kavram Ġmajları Üzerine Bir ÇalıĢma: Fonksiyon Nedir? Tuğba Hangül, Ġlyas Yavuz Üniversite Öğrencilerinin Örnekleme Dağılım Konusuna ĠliĢkin Anlamaları Bülent Güven, Zeynep Medine Özmen SÖZEL SUNUM SALON 18 Yükseköğretimde Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: Ġlköğretim Matematik Öğretmenliği ve Matematik Programında Okuyan Öğrencilerin Üç Boyutlu DüĢünme Becerilerinin KarĢılaĢtırılması Ġlhan KarataĢ, Avni Yıldız, Nurbanu Yılmaz, Engin Yiğit Organlarımızı Ne Kadar Tanıyoruz? Solmaz Aydın XLIII

4 13 Eylül 2014, Cumartesi (5.Oturum) Saat 09:00-10:40 Yükseköğretimde Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: SALON 16 Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Isı-Sıcaklık Konusundaki Kavramsal Bilgilerinin Belirlenmesi Neslihan ÜLTAY 1, Müslüm CAN 2, Eser ÜLTAY 3 1 Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği ABD 2 Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği ABD Ġnsanlar hangi yaģta olursa olsun, içinde yaģadıkları dünyayı yöneten fen prensiplerini öğrenmek isterler. Yağmur, gök gürültüsü, ĢimĢek, yıldırım, gök kuģağı nasıl meydana geliyor, sabah akģam saatlerinde gökyüzü neden kızarıyor, gök neden mavi, uzay neden karanlık, insanlar uzayda nasıl yürüyor sorularının cevaplarını hep merak etmiģlerdir (Gürdal, 1995). Fen bilimleri, hem bilgi edinme yollarını, hem de elde edilip düzenlenmiģ bilimsel bilgileri ve bu bilgilerin insan ihtiyaçlarını gidermeye yönelik uygulamaları olan geniģ bir alanı kapsamaktadır. Bu nedenle son yıllarda fen bilimleri eğitimine büyük bir önem verilmekte, daha iyi fen öğretimi için çeģitli projeler geliģtirilmekte ve hızla ilerleyen teknolojiden eğitim/öğretim sürecinde faydalanılmaya çalıģılmaktadır (Ayas, KarataĢ, Ünal ve Çalık 2001). Modern fen eğitiminin en önemli amaçlarından birisi bireylerin fen okuryazarı olmalarına yardımcı olmaktır. Fen okuryazarı olabilmek doğa olaylarını anlamlandırabilmek ve doğru yorumlama ile mümkündür. Fakat doğru anlama ve doğru yorumlamanın önündeki engellerden biri öğrencilerde yerleģmiģ olan alternatif kavramlardır (Gönen ve Akgün, 2005). Öğrenciler öğrenme ortamına gelirken birtakım ön bilgilerle gelirler. Bu bilgiler genellikle onların fiziksel dünya ile erken yaģtan itibaren etkileģimlerinden kaynaklanmakta olan (Carlton, 2000) içgüdüsel inançlardır. Bu içgüdüsel inançlara literatürde, ön kavramlar, alternatif kavramlar (Driver, 1981), kavram yanılgıları (Helm, 1980), çocukların bilimsel içgüdüleri, çocukların bilimi, genel duyu kavramları, kendiliğinden oluģan bilgiler gibi çok çeģitli isimler altında kullanılmaktadır (Helm, 1980; Driver, 1981; Gilbert, Osborne ve Fensham, 1982). Yukarıda verilen ifadeler arasında küçük farklılıklar olmakla birlikte bu araģtırmada yapılandırmacı yaklaģıma uygun olduğu için alternatif kavram terimi kullanılacaktır (Çalık, 2006; Taber, 2011; Ültay, 2012). Bireyin bu eğitim süreci içerinde okul öncesi dönem büyük önem arz etmektedir. Eğitimde bu sürecin sağlıklı ilerleyebilmesi için fen eğitiminin doğru ve çocukların geliģimlerine uygun bir Ģekilde verilmesi büyük önem taģımaktadır. Bu açıdan en önemli görev okul öncesi öğretmenlerine düģmektedir. Bu süreçte fen ile ilgili kavramlar mümkün olduğunca alternatif kavram oluģumuna neden olmayacak Ģekilde verilmelidir. Çünkü öğretmenlerin fen konuları hakkındaki bilgileri öğretim planlarını da etkilemekte ve kendilerinde var olan yanlıģ ve eksik bilgilerle alternatif kavramları öğrencilere geçirdikleri belirtilmektedir (Hashweh, 1987). Ayvacı, Özsevgeç ve Cerrah (2004) yıldırım kavramı üzerine yapmıģ oldukları çalıģmada okul öncesi dönemdeki öğrencilerden üniversite son sınıfa kadar çeģitli yaģ gruplarındaki öğrencilerin benzer alternatif kavramlara sahip olduklarını tespit etmiģlerdir. KuĢkusuz yarının geleceğine yön verecek olan en temel eğitim okul öncesi eğitim ve bu eğitimi verecek olan okul öncesi öğretmenleridir. Piaget in öğrenme kuramında belirttiği gibi bireyin ilk bilimsel kavramlardaki Ģemaları bu dönemde Ģekillenmektedir. Doğru Ģekillenecek Ģemalar bireyin tüm hayatı boyunca fen kavramlarını doğru anlama Ģansını artıracaktır. Fen eğitiminin ve günlük hayatın içinde yoğun olarak bulunan ısı ve sıcaklık konusunda literatürde yapılmıģ farklı eğitim düzeyindeki kavram bilgilerini ölçme, alternatif kavram belirleme çalıģmaları göz önüne alındığında okul öncesi öğretmen adaylarının sahip oldukları kavramsal bilgileri belirlemenin literatüre önemli katkılar sağlayacağı düģünülmektedir. Bu amaçla bu çalıģmada okul öncesi öğretmen adaylarının ısı ve sıcaklık konusu kapsamında sahip oldukları kavramsal bilgilerinin belirlenmesi temel alınmıģtır. AraĢtırmanın örneklemini, Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı 3.sınıfta öğrenim gören 68 öğretmen adayı oluģturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araģtırmacılar tarafından geliģtirilen 14 soruluk iki aģamalı Isı ve Sıcaklık Kavram Testi kullanılmıģtır. Testin görünüģ ve kapsam geçerliği için iki fen eğitiminin görüģlerine baģvurulmuģtur. Test sorularının ilk aģaması öğretmen adaylarının ısı-sıcaklık konusundaki kavram bilgilerini belirlemeye yönelik olarak çoktan seçmeli olup, ikinci aģaması ise seçilen seçeneğin nedeninin irdelendiği aģamadır. Testin ikinci aģamasında yer alan nedenler de dört çoktan seçmeli seçenekten oluģan maddeler halinde literatürde sıklıkla rastlanan alternatif kavramlardan oluģmakta olup son seçenek öğretmen adaylarının serbest yazabilmeleri için boģ bırakılmıģtır. Özel durum yöntemi ile yürütülen çalıģmada veriler öğretmen adaylarının sahip oldukları alternatif kavramların frekanslanması Ģeklinde analiz edilmiģtir. ÇalıĢmada kullanılan kavram testinin güvenirlik katsayısı (Cronbach Alfa) 0.73 olarak hesaplanmıģtır. Kavram testinden elde edilebilecek en yüksek puan 42 olup, öğretmen adaylarının ortalaması 16.3 olarak hesaplanmıģtır. ÇalıĢmanın sonucunda öğretmen adaylarının ısı-sıcaklık konusundaki kavramsal bilgilerinde eksiklikler olduğu belirlenmiģtir. Bilgi düzeyleri ve alternatif kavram bakımından literatürdeki çalıģmalarla benzer sonuçlar elde edilmiģtir. Okul öncesi döneminin kavramların ilk yapılandırılmaya baģlandığı dönem olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu süreçte aktif görev alan öğretmenlerde alternatif kavramların oluģumunu en aza indirecek daha etkili bir fen eğitimi önerilebilir. 840

5 Anahtar Kelimeler: Okul öncesi öğretmen adayları, ısı-sıcaklık, kavramsal bilgi, alternatif kavram, okul öncesinde fen eğitimi. KAYNAKÇA Ayas, A., KarataĢ, F. Ö., Ünal, S., ve Çalık, M. (2001). Gazlar konusu ile ilgili bilgisayar destekli öğretim yazılımlarının yeterliliklerinin araģtırılması. Yeni Bin yılın BaĢında Türkiye de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, 7-8 Eylül Ġstanbul, Bildiriler Kitabı, Ayvacı, H. ġ., Özsevgeç, T., ve Cerrah, L. (2004). Yıldırım kavramının farklı yaģ grubundaki öğrencilerde geliģimi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), Carlton, K. (2000). Teaching about heat and temperature, Physics Education, 35, Çalık, M. (2006). BütünleĢtirici öğrenme kuramina göre lise 1 çözeltiler konusunda materyal geliģtirilmesi ve uygulanmasi. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Driver, R. (1981). Pupils alternative frameworks in science. European Journal of Science Education, 3, Gilbert, J. K., Osborne, J. R. ve Fensham, P. J. (1982). Children s science and its consequences for teaching. Science Education, 66(4), Gönen, S., ve Akgün, A. (2005). Isı ve sıcaklık kavramları arasındaki iliģki ile ilgili olarak geliģtirilen çalıģma yaprağının uygulanabilirliğinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(11), Gürdal, A. (1995). Ġlköğretimde kavram kargaģası. Bilim ve Teknik, Tübitak Yayınları, Eylül 334, Hashweh, M. Z. (1987). Effects of subject-matter knowledge in the teaching of biology and physics. Teaching and Teacher Education 3(2), Helm, H. (1980). Misconceptions in physics amongst South African students. Physics Education, 15, Taber, K. S. (2011). Models, molecules and misconceptions: A commentary on secondary school students misconceptions of covalent bonding. Journal of Turkish Science Education, 8(1), Ültay, E. (2012). Implementing REACT strategy in a context-based physics class: Impulse and momentum example. Energy Education Science and Technology Part B:Social and Educational Studies, 4(1),