Sunum ve Sistematik 1. ÜNİTE: FELSEFEYLE TANIŞMA KONU ÖZETİ

Transkript

1 Sunum ve Sistematik 1. ÜNİTE: ELSEEYLE TANIŞMA KONU ÖZETİ Bu başlık altında, ünitenin en can alıcı bilgileri, kazanım sırasına göre en alt başlıklara ayrılarak hap bilgi niteliğinde konu özeti olarak sunulmuştur. 1. BÖLÜM: ELSEENİN NELİĞİ elsefenin Neliği KONU KAVRAMA TESTİ TEST - 1 Bu başlıkla üniteler alt bölümlere ayrılmış, her bölümün içerdiği kazanım ve alt başlıklar dikkate alınarak testler oluşturulmuştur. 1. ÜNİTE: ELSEEYLE TANIŞMA UYGULAMALI SORULAR Bu başlık altında ünitenin geneli uygulamalı sorularla taranmış, öğrencinin bu ünite ile ilgili sınava hazır bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmiştir. 1. ÜNİTE: ELSEEYLE TANIŞMA ÜNİTE YAZILI SORULARI Bu başlık altında resmi ve özel okul yönetmeliklerinde öngörülen formatlar ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soruları konulmuştur. Bu uygulamanın amacı, öğrenciyi okuldaki yazılılara hazırlamak ve öğrencinin okul başarısını arttırmaktır. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedir.

2 1. ÜNİTE: ELSEEYLE TANIŞMA KONU ÖZETİ DÜŞÜNELİM ARAŞTIRALIM 1. GÜNÜMÜZ KİTLE TOPLUMUNDA ELSEEYE PEK DEĞER VERİLMEMESİNİN NEDENİ NE OLABİLİR? 2. BİR ŞEYİN GÖRÜNÜŞÜ İLE GERÇEKLİĞİ ARASINDA ARK VAR MIDIR? 3. MERAK GİDERMEK İÇİN ÖĞRENMEYE ÇALIŞMA İNSAN İÇİN BİR İHTİYAÇ MIDIR? 1. BÖLÜM: ELSEENİN NELİĞİ Kazanım 1.1: elsefenin ne demek olduğunu sorgular. Ticaret yolları üzerinde bulunması Refah seviyesinin yüksek olması Demokratik bir yaşayışın hakim olması Doğayı, doğal nedenlerle açıklamaya çalışmaları elsefe tarihindeki tanımlara baktığımızda felsefe kavramının farklı çağlarda, farklı filozoflarca farklı anlamlarda kullanıldığını görüyoruz. Bu durumun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz: Her çağın bilgi birikimi ve koşullarının farklılığı ilozofların ilgilendiği konularının çeşitliliği Tarihsel süreç içinde felsefeye farklı amaç ve işlevler yüklenmesi Metafizik konularla ilgilenilmesi Bu farklı tanımlardan bazılar şunlardır; Akıl sahibi bir varlık olan insanoğlu, yaşadığı her şeyi merak edip, bilmek istemiştir. Bu merak beraberinde sorgulamayı ve düşünmeyi de getirir. İnsanoğlu bir yandan doğadaki yaşam savaşını vermeye çalışırken (barınma, beslenme, korunma) bir yandan da yaşadığı anı, kendini, doğayı sorgulamaya başlar. İlk zamanlar, bu tarz soruların cevapları dinsel öğelerden etkilenilerek verilmeye çalışılsa da M.Ö. 600 lü yıllarda Yunan toplumunun akılsal öğeleri işin içine sokmalarıyla beraber düşünme ve sorgulama boyut değiştirmiştir. Bilimsel düşüncenin en arınmış biçimini ilkin Thales de görüyoruz. Thales ile beraber bir dizi Yunanlı düşünür soruların kaynağını ve yanıtlarını mistik öğelerden ziyade akılsal yöntemlerle bulmaya başlamışlardır. Nesnelerin en son bölünemeyecek bileşeninin ne olduğunu araştırmış, Bu evrende hiçbir şey yokken ne vardı? sorusunu yanıtlamaya çalışmışlardır. İşte bu soruların yanıtlarını arayanlar M.Ö. 5. yüzyılda bugünkü felsefe sisteminin kurucusu olan Yunanlılardır. elsefe kavramını bilgelik sevgisi (philosophia) anlamında kullanıyorlardı. ilozof (philosophos) ise bilgeliği seven, bilgiyi arayan, ona ulaşmaya çalışan kişi'ydi." Peki ama felsefenin Antik Yunan da doğmasının nedenleri nelerdir? Bunları şu şeklide sıralayabiliriz: Sokrates: elsefe, neleri bilmediğini bilmektir. Aristoteles: elsefe, evrenin düzeni karşısında insanın yaşadığı şaşkınlıktır. Abelardus: elsefe, inanılanın inanılmaya değer olup olmadığını araştırmadır. El Kindi: elsefe, insanın kendisini tanımasıdır. T. Hobbes: elsefe, doğru düşünmektir. G. Leibniz: elsefe, gerçekte doğru olanı algılamaktır. elsefe, göklerden yere inerek beş duyuyla kavranan konulara ilgilenmelidir. I.Kanıt: elsefe, kendini akla dayanan nedenlerle meşru kılmak veya haklı çıkarmak iddiasında olan bir zihinsel etkinliktir. B.Pascal: elsefeyle alay etmek de felsefe yapmaktır..hegel: elsefe, hakikat sevgisine ve zihin kudretine olan inançtır..nietzsche: elsefe, aklın sınırlarını kavramaktır. 2. BÖLÜM: ELSEE - HİKMET İLİŞKİSİ Kazanım 1.2: elsefe ve hikmet (bilgelik / sophia arasında bağ kurar. Bilgi Notu Antık Yunanlılar, bugün filozof dediğimiz insanlara özellikle Pythagoras tan önce sophos yani hakim bilge diyorlardı. Hakîm, bütün bilgileri kendisinde bulunduran, hikmet sahibi kimse anlamına geliyordu. akat bir insanın her şeyi bilmesi mümkün olmadığı için philo-sophos yani hikmeti arayan anlamına gelen bir sözcükte birleştirildi. Pythagoras tan sonra da filosof sözcüğü kullanılmaya başlandı Sınıf elsefe - Sosyoloji

3 1. ÜNİTE: ELSEEYLE TANIŞMA KONU ÖZETİ Bilgelik (hikmet), insanın içinde yaşadığı dünya ve toplumla uyumlu, kendi kendine yeten bilinçli bir varlık olmasını; yaşamın en yüksek amaçlarına ilişkin bir kavrayışa sahip olmasını, eylemlerinin düşünülüp taşınılmış eylemler olmasını öngören ideal bir durumdur. elsefe tüm alanlarda varlığını sürdüren öznel bir etkinliktir ancak kaynağını hiçbir zaman ilahi bir varlıktan almaz. Doğru bilgiyi bulmak; bilginin ve hakikatin esas kaynağını ve tanrısal alemi tüm inceliği ile bilmek ise Hikmet in, philosophos un özelliğidir. Hikmet bilgisi; güzeli ve kötüyü, iyiyi ve çirkini, doğruyu ve yanlışı, ahlaklılık ve ahlaksızlığı ayırt eden tanrısal vicdan mahkemesidir. 3. BÖLÜM: ELSEENİN ANLAMI ona varmak özdeyişiyle yoluna düşmedir, onu elde etmek için çabadır ilozof belli bir toplumda yaşadığı için, o toplumun özellikleri filozofun düşüncelerini etkiler. Bununla birlikte filozof da çeşitli düşünceleriyle içinde bulunduğu toplumu etkiler. elsefede, filozofların çeşitli konularda öne sürmüş oldukları, çoğu kez de birbirine aykırı olan düşünce, görüş ve sistemler vardır. 4. BÖLÜM: ELSEENİN SORULARI VE DİSİPLİNLERİ Kazanım 1.4: elsefenin soruları, disiplinleri hakkında bilgi sahibi olur. Kazanım 1.3: elsefenin anlamını açıklar. elsefe birçok birey tarafından çok çeşitli şekillerde tanımlanan oysa temelde belirli özellikleri olan bir disiplindir. elsefe, gerçekliğin elde bulundurulması demek değil, belli bir yolda olma demektir. elsefenin soruları yanıtlarından daha özlüdür, her yanıt yeni bir soruya dönüşür. elsefe durup dinlenmeden bilgiyi, doğruyu arama işidir. Düşünme ile olsun, deney ile olsun, burada varılmak istenen şey; doğrudur, hakikattir. elsefe varlığın bütününe yönelir. Dolayısıyla felsefe bilgisi, varlığın herhangi bir alanına ait olmaktan çok onun bütününe ilişkin genel bir bilgidir. elsefe doğruya varmak ister, bunun için uğraşır; eldekilerini bu amacı bakımından boyuna ayıklar, eleştiren bir süzgeçten geçirir. Kısaca: Philosophia bilgiyi sevmedir. elsefede önemli olan soru üretmektir. Yaşamın her alanında düşünce üreten felsefi etkinlik bu alanlardan bazılarını ön planda tutmuştur. elsefenin üç temel konusu vardır: Varlık (ontoloji), Bilgi (epistemoloji) ve Değer (aksiyoloji). Diğer alanlar bu üç konudan çıkan felsefe dallarıdır. Bahsi geçen konular (disiplinler) şunlardır: Bilgi elsefesi Bilim elsefesi elsefi Düşüncenin Konuları BİLGİ VARLIK DEĞER Varlık elsefesi Etik Siyaset elsefesi Sanat elsefesi Din elsefesi 11. Sınıf elsefe - Sosyoloji 12

4 1. BÖLÜM: ELSEENİN NELİĞİ elsefenin Neliği KONU KAVRAMA TESTİ TEST İnsanoğlu yaşadığı evrende her şeyi merak etmiş ve sürekli sorgulamaya girişmiştir. Bu merak beraberinde düşünmeyi ve düşündüğünü yorumlamayı getirmiştir. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi felsefenin ilgilendiği problemlerden biri değildir? A) Evreni ve insan yaşamını yorumlama B) Değerlerin ne olduğunu, insan yaşamındaki yeri ve önemini inceleme C) Madde ve ruh ilişkilerini inceleme D) Tanrı ya imanın gerekliliği belirtme E) Tanrı nın var oluşu ve insanın evrendeki yazgısını inceleme 2. elsefe M.Ö.6.yy da bugünkü Batı Anadolu kıyıları olan, İonia da başlamıştır. elsefenin doğabilmesi için her şeyden önce, içinde felsefenin gelişebileceği toplumun belirli bir refah düzeyine ulaşmış olması gerekir. Böyle bir toplumda insanlar felsefi uğraş için gerekli boş zamana sahip olacaklardır. Ayrıca kişinin merak duyması, kendisine sunulanla yetinmeyip dünyadaki varlıkların, şeylerin neliğini anlamaya çalışması da felsefenin doğuşunda temel bir etkendir. Parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Yunan toplumu M.Ö.6.yy da belirli bir refah düzeyine ulaşmıştır. B) Merak güdüsü felsefenin doğuşundaki temel etkenlerdendir. C) elsefi düşünce uygun ortamlarda doğar. D) elsefe varlığın özünü araştırır. E) elsefe mutlak olanın bilgisini bize sunar. 3. elsefe, insan düşüncesinin gelişimi sürecinde ortaya çıkmış bir düşünce sistemidir. Aklın sorgulayarak elde ettiği bu sistem yaklaşık M.Ö 600'lü yıllarda Doğu Akdeniz ve Ege Havzası ndaki kolonilerde başlamıştır. elsefenin ortaya çıkışını sağlayan faktörler, merak ve öğrenme arzusu, mitoloji ve dinsel açıklamaların insanlara yeterli gelmeyişi, toplumsal refah ortamının yüksek olması ve özgür düşünce ortamının varlığıdır. Bu parça felsefe ile ilgili aşağıdaki sorulardan hangisine bir yanıt niteliği taşır? A) elsefe niçin gereklidir? B) elsefe niçin yapılır? C) elsefe nasıl doğmuştur? D) elsefe nedir? E) elsefe ile varlık arasındaki ilişki nedir? 4. elsefe, belli türden sorular sormakta ve bunlara yanıtlar aramaya çalışmaktadır. Bu sorular günlük yaşamda karşılaşılan türdeki sorulardan farklıdır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi felsefenin sorularından biri değildir? A) Varlık nedir? B) Güzel nedir? C) İnsan için en üstün iyi nedir? D) Ay ın Dünya ya uzaklığı ne kadardır? E) İdeal bir toplum düzeni ne olabilir? 5. Roma da refah düzeyinin son derece yükselmesi, problemlerin azalması, insanların rahat koşullarda yaşaması, insanları daha çok mutlu olmanın yollarını aramaya itmiştir. Bu dönemde yaşayan filozoflar da daha önceki felsefi düşüncelerden farklı olarak haz ahlakı denilen anlayışa dayalı düşünce akımları oluşturmuşlardır. Bu parçadan felsefenin kökeni ile ilgili çıkarılabilecek en genel yargı aşağıdakilerden hangisidir? A) Her felsefe çağını düşüncelerle dile getirir. B) Bazı filozoflar yaşadıkları çağda anlaşılmamıştır. C) elsefi soruların cevabı düşünceye dayanır. D) elsefe, anlama ve gerçeği görme ihtiyacını giderir. E) elsefi bilgi aklın ürünü olarak ortaya çıkar. 6. Mitoslardan sonra insan dinsel açıklamalarla kendini, evreni ve dünyayı anlamaya çalıştı. Tek Tanrılı dinlerin öğretileri insana hazır bir yaratılış kuramı vermekteydi. Yaratılış kuramı varlığın ne olduğunu söylemekteydi. akat insanoğlu ne mitolojik ne de dinsel öğreti ile yetindi. O, kendini aklı ve düşüncesiyle var olanı sorgulayarak felsefeyi ortaya çıkardı. Buna göre, felsefe insanın aşağıdaki özelliklerinden hangisi sonucu ortaya çıkmıştır? A) İnanan bir varlık olması B) Merak eden ve sorgulayan bir varlık olması C) Nesnel yargılar ortaya koyması D) Konuşabilen bir varlık olması E) Dinsel öğretiler ortaya koyan bir varlık olması Sınıf elsefe - Sosyoloji

5 7. Evrendeki her şey sudan türemiştir ve tekrar suya dönecektir. iddiasını ilk ortaya atan Eski Yunan filozoflarından Thales tir, diyor felsefe tarihi. Bu iddia ne ilktir, ne de son olacaktır. İnsanlık var olduğu sürece sürekli düşünce tarihinde ortaya atılacaktır Bu parçadan çıkarılabilecek sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Düşünce tarihinde öne sürülen görüşler değişmez. B) elsefe tarihi Thales le başlamıştır. C) elsefe tarihinde bütün düşünceler birbirinden etkilenirler. D) elsefe tarihi aynı zamanda insanlığın tarihidir. E) ilozoflar kendilerinden önceki filozofların düşüncelerinden etkilenirler. 8. Rönesans elsefesi ( yy.) İnsanın evrendeki yerinin sorgulandığı insancı dönem Doğanın önem kazandığı doğal bilim dönemi olmak üzere ikiye ayrılabilir. Her iki dönemde de cennet, öte dünya, tanrı, kilise, insan, doğa gibi kavramlara, insanın dünyasal gereksinmeleri, bilimsel yöntem gibi sorunların incelenmesine yönelmişlerdir. Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Dönemlerin konuları farklılaşmıştır. B) Dünyanın gerçekliği sorgulanmıştır. C) elsefede bilimsel bakış açısı egemen olmuştur. D) Metafiziksel konular göz ardı edilmemiştir. E) elsefe bilimsel sorunlara yönelmiştir. 9. Çocuklar, insanlığın en büyük filozoflarıdır. Sürekli soru sorarlar ve sürekli anlamak isterler. Çocuk yaşlarda zararsız olan bu alışkanlık büyüdükçe tehlikeli olmaya başlar. Öyle bir an gelir ki bir soru bütün cevaplardan daha tehlikeli bir etki yapar ve soran kişinin hayatına bile mal olabilir. Çünkü soru soran insan, elindekilerle yetinmeyen, kendisine öğretilenlerin ne derece doğru olduğunu sorgulayan, hep daha doğruyu ve daha iyiyi arayan, en azından bunun için çabalayan insandır. Aşağıdaki yargılardan hangisi bu tanıma uygun değildir? A) Çocuklardaki merak ve bilme isteği daha şiddetlidir. B) Anlama ve açıklama çabası içerisindeki insan tehlikelerle iç içedir. C) Sorular cevaplardan çok daha önemlidir. D) Değişimin kaçınılmazlığı soruların varlığından kaynaklanır. E) Sorgulamak ve eleştirmek toplumların istediği bir davranıştır. 10. Benim şimdiye kadar aradığım ve yaşadığım felsefe, buzda ve yüksek dağlarda isteyerek yaşayan yaşamdır, varlığın içindeki bütün yabancı ve sorulmaya değer şeylerin aranmasıdır. sözleriyle Nietzche felsefenin önemli bir özelliğini dile getirmektedir. Nietzsche bu yaklaşımı ile aşağıdaki yargılardan hangisini vurgular? A) elsefe her zaman her düşünceyi yeni baştan inşa eder. B) elsefe daha önce problem haline getirilmemiş yeni sorunlar ortaya koyar. C) ilozof toplumu etkilemeli ve etkilenmelidir. D) Her filozofun yaşam analizi farklıdır. E) elsefede herkes için ortak doğrular yoktur. 11. Antik Yunan daki bilgi eylem özdeşliği nedeniyle bilgelik, yalnız bilgi ve bilmeyi değil, eylemi, erdemli yaşamayı da içerir. Bu nedenle filozof da her şeyi bilen kişi değil, bilgiye ulaşmaya çalışan kişidir. elsefe ise, bilgeliğe ulaşma çabasıdır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi felsefe ile ilgili doğru bir yargı değildir? A) ilozofların düşünce ve davranışları arasında paralellik yoktur. B) ilozof gerçeği arayan ve öğrenmeye çalışan kişidir. C) elsefe belli davranışları standartlaştırma eylemidir. D) elsefe değil felsefe yapmak öğrenilir. E) Merak ve bilme isteği bütün filozoflarda ortaktır. 12. elsefe, bilim tarafından yanıtlanamayan sorunlar üzerinde durur. Öznel olması bakımından verilen cevaplar kesinlik arz etmez. Bu sorunlar, kesin yanıtlara ulaşıldığı zaman felsefenin uğraş alanından çıkıp bilimin uğraş alanına girer. Buna göre aşağıdakilerden hangisi felsefenin yanıt aradığı sorulardan değildir? A) Bilgilerimizin kaynağı nedir? B) Evrende dünyadan başka canlının yaşadığı gezegen var mıdır? C) Hareket ile enerji arasında nasıl bir bağıntı vardır? D) Ölümden sonra yeniden doğuş var mıdır? E) Devlet doğal düzenin bir devamı mıdır? 13. Bir insan etkinliği olarak felsefe, insan için bir ihtiyaçtır. Soru sormadan, merak etmeden, düşünmeden yaşayamayan insan, felsefeye her zaman ihtiyaç duyacaktır. Bu açıklama aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt niteliğindedir? A) elsefe niçin gereklidir? B) elsefe nasıl doğmuştur? C) elsefe rasyonel bir etkinlik midir? D) elsefi problemler nelerdir? E) elsefe toplumsal yaşamı nasıl etkiler? 1. D 2. E 3. C 4. B 5. A 6. B 7. C 8. A 9. E 10. B 11. E 12. C 13. A 11. Sınıf elsefe - Sosyoloji 18

6 1.ÜNİTE ELSEEYLE TANIŞMA UYGULAMALI SORULAR 1. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri tabloda verilen kelimelerle uygun düşecek şekilde tamamlayınız. elsefe Thales Kavram Bilgelik sevgisi Akıl yürütme a. M.Ö. 6. yy da Antik Yunan da bilgi, bilgelik sevgisi anlamına gelen sözcüğün karşılığı.. dir. b. Genel olarak düşünceleri bilinçli, tutarlı ve amaçlı bir biçimde birbirine bağlama işlemine denir. c. Bir şeyin, bir nesnenin zihindeki ve zihne ait tasarımına. denir. d. elsefenin Eski Yunan daki kelime anlamı dir. e. elsefede varlık alanını bir felsefe disiplini olarak kuran ilk filozof. tir. 2. Aşağıda verilen soruları uygun alanlara gelecek şekilde yerleştiriniz. a. Kişi ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür? b. Doğru bilgi mümkün müdür? c. Varlık değişken midir çok mudur? d. Varlığın ana maddesi nedir? e. Doğru bilginin ölçütü nedir? f. Ahlak yargısının niteliği nedir? AKSİYOLOJİ (DEĞER) ELSEESİ VARLIK (ONTOLOJİ) ELSEESİ BİLGİ ELSEESİ Sınıf elsefe - Sosyoloji

7 1. ÜNİTE ELSEEYLE TANIŞMA ÜNİTE YAZILI SORULARI T.C. Lisesi Öğrencinin Adı / Soyadı: / Öğretim Yılı 11. Sınıf elsefe - Sosyoloji Dersi Dönem Yazılı Soruları No: / Sınıfı: Aldığı Not: 1. elsefenin temel işlevi insana pratik bir çıkar ya da yarar sağlama değil, insanın gerçeği bilme ve görme merakını gidermedir. Sizce bu önemli midir? Niçin? 2. Herakleitos un "Değişmeyen tek şey değişmenin kendisidir."sözünden hareketle Her şey değişiyorsa değişmenin kendisi neden değişmesin? sorusunu temellendirerek açıklayınız. 3. Wittgenstein ın: Dilimin sınırları dünyamın sınırları demektir. sözünden neler anlıyorsunuz? Açıklayınız. 4. Daima her durumda ustanın yaptığını yap! değil Daima bu durumda ustanın yapacağını düşündüğün şeyi yap! sözünden ne anlıyorsunuz? Temellendirerek açıklayınız Sınıf elsefe - Sosyoloji