SPAGETT GİRİŞİM. BİR GİRİŞİMİN HAYATTA KALMA HİKÂYESİ veya SİSTEM VE TASARIM DÜŞÜNCESİ İLE RADİKAL BÜYÜME KILIÇHAN KAYNAK. Çeviren Gökçe İnan Yağlı

Transkript

1 SPAGETT GİRİŞİM

2

3 SPAGETT GİRİŞİM BİR GİRİŞİMİN HAYATTA KALMA HİKÂYESİ veya SİSTEM VE TASARIM DÜŞÜNCESİ İLE RADİKAL BÜYÜME KILIÇHAN KAYNAK Çeviren Gökçe İnan Yağlı

4 ISBN Kılıçhan Kaynak Orjinal ad : The Spaghetti Startup 2016, Optimist Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti. Optimist Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti. Sertifika no. : Telefon : Faks : e-posta: optimist@optimistkitap.com facebook.com/optimistkitap twitter.com/optimistkitap Optimist yayın no. : 435 Konu : ş ve Yönetim Yayına hazırlayan : Utku Umut Bulsun Basım : Ekim 2016, stanbul Düzenleme : Selim Talay Kapak Tasarımı : Yıldız Eviren Kaynak Düzelti : Ahmet Ant Bas k ve cilt : Pasifik Ofset Sertifika no. : Cihangir Mah. Güvercin Cad. No:3/1 Baha ş Merkezi A Blok Kat: Haramidere / stanbul Tel:

5 Benim için daima bir mucize ve ilham kaynağı olan sevgili oğlum Emre için

6 çindekiler Türkçe Baskı İçin Önsöz Okuyucu Rehberi: Şef misiniz, yoksa Gurme mi? Giriş Spagetti Sirki Spagetti Zehirlenmesi Konuşan Kedi Caddy Lazanyayı Kim Sevmez? Midnight Spag ciler Lazanya ile Tanışıyor Bir Teşhis Aracı Olarak Lazanya Lazanyaklar Natalie ile Röportaj Lazanya Çetesi Turneye Çıkıyor Son Söz İletişim Önerilen Kaynaklar EK 1: Lazanya Ana Modeli

7 EK 2: Lazanya Kütüphanesi Ürün/Hizmet Motoru Kaldıraç Kartları Müşteri Motoru Kaldıraç Kartları Beceriler Motoru Kaldıraç Kartları Nakit Motoru Kaldıraç Kartları

8 Slaytlar 1. Slayt: Lazanya Modeli nin Kuşbakışı Görünümü Slayt: Lazanya Modeli nde Kontrol Kulesinin İçi Slayt: Sistemin Tanımı Slayt: Lazanya-Lego Seti Benzetmesi Slayt: Lazanya Modelinin Katmanları Slayt: Bir Sistemin Temel Özellikleri Slayt: Büyüme Motorlarının İçi Slayt: Büyümenin Yedi Elementi Slayt: Ürün/Hizmet Motoru İçin Kaldıraç-Etkili Kararlar Slayt: Motorlar İçin Örnek İş Süreçleri Slayt: Müşteri Motoru İçin Kaldıraç-Etkili Kararlar Slayt: Beceriler Motoru İçin Kaldıraç-Etkili Kararlar Slayt: Nakit Motoru İçin Kaldıraç-Etkili Kararlar Slayt: Karar Paketlerinin Alt Blokları Slayt: Karar Paketlerinin İçindeki Kaldıraç Slayt: Gereksinimler İçin Örnek Kaldıraç Kartı Slayt: Marka Temas Noktaları Slayt: Lazanya Alet Çantası

9 Türkçe Baskı İçin Önsöz Bu kitabı, yeni bir girişimden dev şirketlere kadar, her türlü işletmenin kurucu ve yöneticileri benim ve birçok profesyonelin ilk denemelerinde olduğu gibi şirketlerini batırmasınlar, beraberinde gelen zorlukları yaşamasınlar, hatta tam tersine, radikal bir şekilde büyütebilsinler diye yazdım. ABD ve Türkiye de, çoğunluğu yazılım, tasarım ve e-ticaret alanlarında olmak üzere, en az yedi girişimim başarısızlıkla sonuçlandı. Bir kısmı tamamen battı, bir kısmı da, hani derler ya, ne öldürdü, ne güldürdü. Bir tek sonuncusu başarılı oldu nin sonlarında, uzun yıllar yaşadığım ABD den Türkiye ye dönünce, geriye dönük olarak, son girişimim hariç, daha öncekileri neden batırdığım konusunda epey bir kafa yorma fırsatım oldu. Aslında bunu tek başıma da becermemiştim, Her biri benden daha eğitimli ve tecrübeli ortaklarla beraber nasıl bu kadar girişimi batırabildik? sorusunu kafamdan bir türlü çıkaramıyordum. Artı, dünya genelinde de yalnız değildik, Silikon Vadisi dahil her yerde batma oranları yüzde 70 leri aşıyordu. Başarılı girişimcilere de baktığınızda, lanse edilenin aksine, ortalama 40 yaşındaydılar ve arkalarında 7 leşleri vardı! 11

10 12 SPAGETTİ GİRİŞİM Yaklaşık 1500 kitap ve makale taradıktan sonra fark ettim ki, bana okulda veya iş hayatında öğretilmeyen sistem düşüncesi yaklaşımından o zamanlar haberim olsaydı, o girişimleri batırmayabilirdik. Sistem düşüncesi, bir sistemi oluşturan parçaları ve bunların arasındaki girift bağlantı ve etkileşimleri inceleyen bir yönetim disiplini Gördüm ki, bir işletmenin yönetimi konusu hemen her açıdan inanılmaz ayrıntılı olarak çalışılmış, ama bir tek sistem düşüncesi uygulamaları cılız kalmış. Bu cılızlık, tahminim, sistem teorilerinin akademik olarak zor anlaşılır olması ve işin kötüsü kendisinden daha da karmaşık bir notasyonla aktarılmasından kaynaklanıyor, çünkü kendim uygulamaya çalıştığımda mühendis olmama rağmen çok zorlandım. Bir de, tabii, bu düşünce sistematiğinin, yönetim alanında çok daha iyi pazarlanan çılgın geçici modaların baskın sesinin arkasında kaldığını düşünüyorum. Bu tespiti yaptıktan sonra, bu karmaşık teorileri ve notasyonu basitleştirip, herkesin anlayabileceği hale dönüştürebilir miyim düşüncesiyle farklı modelleme uygulamalarını inceledim ve kolaylıkla anlaşılabilecek bir yaklaşım geliştirdim. Bunu yaparken yaşadığım en temel zorluk, bu karmaşık alanlardan derlediğim bilgileri basit ve anlaşılır hale getirmeye çalışırken özlerini kaybetmemek oldu. Ve bu konuda sayısız değerli akademisyen ve profesyonel arkadaşım yardımlarını esirgemediler. Her biri ilgili alanlarda Türkiye nin ve dünyanın en iyi üniversitelerinden yüksek lisans ve/ya doktora derecesine sahip bu yiğitlerin isimlerini buraya sığdırmam maalesef mümkün değil. Ayrıca kendilerine biraz da kızgınım. Bizim ki de can yani, ilk yazdığım metin üzerinde en az on tur düzeltme yaptırdılar. Peki, Buna niye bu kadar takıldın, sen de doğrudan akademik olarak yazsaydın derseniz size de kızarım Zor yazmak kolay, basit yazmak zor! Basit ve esprili yazma kararını almamın en temel nedenlerinden biri de, İstanbul daki bir girişimcilik etkinliğinde sah-

11 Türkçe Baskı İçİn Önsöz 13 neye En Genç Girişimci ödülünü almak üzere çıkan arkadaşın 14 yaşında olmasıydı. Kendisine hayranlığımın bir ifadesi olarak kitabımı o nun anlaması benim için çok önemliydi! Bir de tabii fantastik bir hikâyenin içinde istediğinizi istediğiniz gibi eleştirebiliyorsunuz ve bu komik oluyor, kimse şikâyet etmiyor, normalde söyleyemeyeceğiniz şeyleri rahatlıkla söyleyebiliyorsunuz! Kitabın orijinalini birçok nedenden dolayı İngilizce olarak kaleme aldım. Birincil neden, maalesef, çoğu teknik kavramın Türkçesinin olmamasıydı. Özellikle, Türkçe olarak İşletme Yüksek Lisans öğrencisi arkadaşlarıma ders verirken, ben İngilizce ifadeyi açıklıyordum ve beraber Türkçesini türetiyorduk. Şimdiye kadar bulduğumuz en muhteşem tabir growth hacking kavramı için yardırma oldu! İngilizce baskıya Amazon dan bakarsanız mahlas olarak Khan Kay kullandığımı görürsünüz. Bunun nedeni de Amerikalıların gerçek adımı sanki Jackie Chan in kardeşiymişim gibi Kili Chan olarak söylemeleri, sinir bozucu! Şansıma, kitap yayınlandıktan sonra aynı isimle Pakistanlı bir televizyon sunucusu peydah oldu. Google layınca ilk on sayfada onun Urduca videoları çıkıyor. Şimdi mecbur bu ismi de değiştireceğim, Han Kay yapmayı düşünüyorum, Star Wars karakteri Han Solo dan esinlendim. Umarım bu sefer de aynı isimle bir Çinli ünlü olmaz O zaman gerçekten Jackie Chan le bir akrabalığım olduğunu düşünürüm Son olarak, kitabı okurken fark edeceğiniz üzere, büyük hayranı olduğum sevgili Cem Yılmaz dan ödünç (ç)aldığım espriler var. Bu esprileri o kadar benimsemişim ki, yazarken doğal olarak öyle geldi, ben de bozmadım. Bir de şunu düşündüm, hani hep konuşulur ya, Ya, adamın esprilerini İngilizceye çevirmek mümkün olsa, dünya çapında ondan iyisi olmadığını anlarlar da, işte imkânsız İmkânsızı denemek-

12 14 SPAGETTİ GİRİŞİM ten mazoistik bir zevk alıyorum galiba, bir deneyeyim dedim. Maalesef, henüz Amerikalı okurlarımdan özel olarak o esprilere vurgu yapan bir övgü almadım. Durun bakalım, belki zamanla Belki de kafaları basmıyor, anlamıyorlar espriyi, yapacak bir şey olmayabilir. Ben elimden geleni yaptım. Yine Cem in dediği gibi, Benim ayağım taraklı ya da Bize en son kaça olur?, hadi çevir! Bu vesileyle Cem Yılmaz a da teşekkürlerimi iletiyorum. Sonradan izin almadı falan olmasın abi, gözünü seveyim. Ben daha çiçeği burnunda bir yazarım, yeni yeteneklerin önünü kapamamak lazım

13 Okuyucu Rehberi: Şef misiniz, yoksa Gurme mi? Bir Şef olduğunuzu düşünüyorsanız bu kısmı okuyun Eğer siz de benim gibiyseniz, hemen işin özüne inmek istersiniz. Bu da demek oluyor ki siz bir Şefsiniz ve büyük olasılıkla iş yaşamınızda yönetici pozisyonundasınız. Kolları sıvayıp hemen işe koyulmak istiyorsunuz. Öyleyse size tavsiyem, hikâyemi atlayıp sayfa 39 daki Lazanyayı Kim Sevmez? başlıklı bölümde bulunan 1. Slayt: Lazanya Modelinin Kuş Bakışı Görünümü ne geçmeniz. Orası Lazanya Stratejisini anlatmaya başladığım yer. Lütfen, sayfa 139 daki Lazanyaklar bölümüne kadarki kısmı okuyun. Bittiğinde, içinde Ana Model ve Kaldıraç Kartları bulunan eklere göz atma ihtiyacı duyacaksınız. İşte sizi yaklaşık 50 sayfa fazla okumaktan kurtardım! Durmayın, iş arkadaşlarınızı toplayın ve hemen ana modeli şirketinize uyarlamaya başlayın. Bir Gurme olduğunuzu düşünüyorsanız bütün kitabı okuyun! Eğer bir Gurme iseniz, aceleniz yoktur, hayatın ince detaylarından zevk almayı bilirsiniz. O halde sizi, bir startup ın, yani 15

14 16 SPAGETTİ GİRİŞİM bir girişimin yaşam mücadelesinin anlatıldığı hoş bir öykü beklediğini söyleyebilirim. İşin içine yaratıcılığı ve ironiyi katmak için, nasıl desem, geçmişte spagetti-modunda yaptığım hatalar ve ekosistemdeki yapısal sorunlar ile dalga geçmek için bundan daha iyi bir yol olabilir miydi? Öyleyse, patlamış mısırınızı ve en sevdiğiniz içeceği yanınıza alıp koltuğunuza kurulun. Yıl 2025 ve Silikon Vadisi ndesiniz. Tadını çıkarın!

15 Giriş Kısa bir süre öncesine kadar, spagetti girişimlerin hızla çoğaldığı Spagtown vadisi hep günlük güneşlikti. Şimdiyse hepsi teker teker yok oluyor