Avrupa İstihdam Stratejisi Amaç: Üye ülkelerin istihdam politikalarının eşgüdümüdür. Lüksemburg ta yapılan Avrupa Konseyi Kasım 1997 de başlattı. İşsi

Transkript

1 Avrupa İstihdam Stratejisi ve Demografik Eğilimler Işığında Kadın İstihdamı Dr. Hakan Ercan Orta Doğu Teknik Üniversitesi H. Ercan, IKV, Mart

2 Avrupa İstihdam Stratejisi Amaç: Üye ülkelerin istihdam politikalarının eşgüdümüdür. Lüksemburg ta yapılan Avrupa Konseyi Kasım 1997 de başlattı. İşsizlikle mücadele amacıyla, her ülkenin ne planlayıp ne yaptığını yıllık olarak izleyen bir programdır H. Ercan, IKV, Mart

3 Avrupa İstihdam Stratejisi Dört bileşeni vardır: İstihdam Yönergesi (Employment Guidelines); Ulusal Reform Programları (National Reform Programmes) (2005 e kadar Ulusal Eylem Planı National Action Plan - deniyordu); Ortak istihdam raporu (Joint Employment Report); Öneriler (recommendations): Konsey üye ülkelerin her birine önerilerde bulunur H. Ercan, IKV, Mart

4 Diğer uluslararası kuruluşlar ILO, OECD, UN UNDP ve Dünya Bankası da istihdam (ve eğitim) ile ilgili ülke raporları hazırlıyor. Bu raporlardaki tespitler ve öneriler birbiri ile çelişmiyor: Eğitim şart; gençlerin istihdamı (ve sosyal içerme social inclusion) büyük bir sorun. Türkiye nin ise, genel çerçeveye uymakla birlikte, ek olarak, demografik yapısından (genç ve eğitimsiz nüfus, kırdan kente göç) kaynaklanan acil ve önemli sorunları var. Bu sorunlar gençleri ve kadınları etkiliyor H. Ercan, IKV, Mart

5 ... Ve Türkiye AB üyeliği istihdam konusunda her derde deva değil (Belçika da işsizlik oranı %14). Bilinçli (güncel ve potansiyel sorunların farkında), eşgüdümlü (maalesef) ve (siyaseten) kararlı bir istihdam stratejisine ve bunun önemli bileşeni olarak gençlerin ve kadınların istihdamına yönelik politikalara gereksinim var H. Ercan, IKV, Mart

6 Hangi Avrupa? AB içinde beş Avrupa var: Kuzeybatı (İngiltere, İrlanda ve Hollanda): Daha esnek işgücü piyasaları. Kuzey (İskandinav ülkeleri): Güvenceli esnek (flexicure) işgücü piyasaları. Merkez (Fransa, Almanya, İtalya): Katı işgücü piyasaları. Akdeniz: Kağıt üzerinde katı, uygulamada esnek işgücü piyasaları. Geçiş ekonomileri: Düşük ücretli, esnek işgücü piyasaları H. Ercan, IKV, Mart

7 AİS nin Üç Önceliği İstihdama daha fazla sayıda insanı çekmek ve istihdamda tutmak: Tümleşik yaşam çevrimi yaklaşımı öneriliyor; ancak halen gençler, kadınlar ve daha yaşlı çalışanlar ayrı ayrı ele alınıyor. Çalışanların ve işyerlerinin uyum yeteneğini artırmak: Güvenceli esneklik. Bu konuda büyük direnç var. Beşeri sermaye yatırımını daha iyi eğitim ve yetenek kazandırma yoluyla artırmak (eğitim ve mesleki eğitim ile istihdam ilişkisi): Yapısal reformlara odaklanılmış durumda. Ancak, tutarlı ve kapsamlı stratejiler konusunda direnç var. Mesleki eğitim çoğunlukla yalnızca gençler için düşünülüyor H. Ercan, IKV, Mart

8 Güvenceli esneklik: Kadınlar ve Dört unsuru var: Esnek iş akdi; gençler için önemli Aktif işgücü piyasası politikaları; Güvenilir ve gereksinime yanıt verebilen yaşam boyu öğrenme; Çağdaş sosyal güvenlik sistemleri: İşgücü piyasasında hareketliliğe yönelik H. Ercan, IKV, Mart

9 Önümüzdeki dönemde İstihdam, özellikle de ilk defa iş arayacak olan gençlerin istihdamı birinci öncelikli toplumsal sorun olacaktır. Gençler içinde ise kadınlar istihdam göstergeleri açısından daha kötü durumdadır H. Ercan, IKV, Mart

10 Bugünkü durum: Türkiye de istihdamsız büyüme olgusu yaşanmıştır. Bu olgu Türkiye ye özgü değildir. ABD de 2001 yılında krize girmiş, orada da büyümede iyileşme istihdam artışı olmadan yaşanmıştır. Türkiye de bu durumun nedeni yıllarında artan çalışan başına verimliliktir: GSYİH nın makina-teçhizat yatırım kalemi büyük artış göstermiştir H. Ercan, IKV, Mart

11 IMF nin bir sunumu (Ocak 2007) Türkiye deki istihdam sorununu özetlemektedir: Turkey: Unemployment rate (in percent) H. Ercan, IKV, Mart

12 Türkiye: IMF sunumu (Ocak 2007): Structural transformation keeps unemployment high. (Kent ekonomisi iş yaratmakta, ancak kırsaldan göç nedeniyle net etki hissedilememektedir.) Turkey: Unemployment rate (in percent) ,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1, ,000-1,500-2,000-2,500-3,000 Turkey: Cumulative changes in farm and non-farm employment (in thousand of people) Cumulative change in agricultural employment Cumulative change in non-agricultural employment H. Ercan, IKV, Mart

13 Buraya nasıl geldik? Demografi: Bu yazar, bugüne kadar şunu söylemekte idi: Türkiye 2000 li yıllarda da, 1950, 1965 ve 1980 de yaşadığı bir kentleşme dalgasını muhtemelen yaşayacak; Eğitimsiz genç kitlenin kentlere akması ile de işsizlik fırlayacaktır H. Ercan, IKV, Mart

14 Artık böyle olmayabilir: 7.0% City and V illage Population Annualize d Grow th Rate s 6.0% 5.0% 4.0% 3.0% 2.0%? 1.0% 0.0% -1.0% % H. Ercan, IKV, Mart

15 Çünkü göç baskısı hafifliyor: H. Ercan, IKV, Mart

16 Population in census years and population density Total City Village H. Ercan, IKV, Mart

17 Population by broad age groups H. Ercan, IKV, Mart

18 Kırsal nüfus sabitleniyor (oran olarak ise küçülüyor): GENÇLER kente gidiyor H. Ercan, IKV, Mart

19 İç göç bir genç nüfus olgusudur: Net Migrants from Rural to Urban by Age Group: 1990 to 2000 (in thousands) Total = 4.45 million (excludes 0-9 year-olds) 50+; 321; 7% 45-49; 131 ; 3% 40-44; 209 ; 5% 10-14; 681 ; 15% 35-39; 306 ; 7% 30-34; 360 ; 8% 15-19; 851 ; 19% 25-29; 699 ; 16% 20-24; 892 ; 20% H. Ercan, IKV, Mart

20 Yani göçün hafiflemesi rahatlama nedeni değil, gelenlerin büyük kısmı genç. Ya ilk defa işe girecekler, ya da ilk defa tarım dışı bir işe girecekler. Sorun büyük: Population (15+), non-participants and employment y = 45718e x y = 22812e x y = 21069e 0.002x H. Ercan, IKV, Mart

21 Türkiye: İstihdam Göstergeleri yaş ve yaş 70,0 istihdam - katılım - işsizlik oranları 60,0 50,0 % 40,0 30,0 20,0 10,0 0, H. Ercan, IKV, Mart

22 Ne yapılabilir? En gençler için eğitim şart: 12 yıl! Acilen. Bu hem onları işgücü piyasasından genç ve niteliksizken uzak tutuyor, hem de ilerisi için daha donanımlı olmalarını sağlıyor. Yıllık maliyet: 5 ten 8 yıla çıkmanın maliyeti yılda 3 milyar dolar olmuştu (Dünya Bankası, 2005). Benzer (%50) okullaşma oranı nedeniyle harcamaların bu düzeyde olacağı düşünülebilir: On yılda toplam milyar dolar maliyet H. Ercan, IKV, Mart

23 Çünkü: Eğitim düzeyine göre işgücüne katılım oranları (%) Erkek Kadın Liseden az Lise Üniversite H. Ercan, IKV, Mart

24 Yani aşağıdaki durum oluşur: 100% Male LFPR Predictions: Growth (Low, High) and School Enrolment (Low growth, High growth) 80% 60% 40% 20% Lo-Lo Lo-Hi Hi-Lo Hi-Hi H. Ercan, IKV, Mart

25 ki ileride de bu durum oluşabilsin: 100% Fem ale LFPR Predictions: Grow th (Low, High) and School Enrolm ent (Low grow th, High grow th) 80% 60% Lo-Hi 40% Lo-Lo Hi-Lo Hi-Hi 20% H. Ercan, IKV, Mart

26 Genç kadınlar (15-19) için işgücüne katılım kestirimi: G D P p e r c a p it a, P P P (c o n s t a n t in t e r n a ti o n a l $ ) lf f X b H. Ercan, IKV, Mart

27 Kadınlar (25-44 yaş) için işgücüne katılım kestirimi: G D P p e r ca p it a, P P P (c o n st a n t in t e r n a ti o n a l $ ) lf f X b H. Ercan, IKV, Mart

28 Öneriler Gerekli tedbirler ivedilikle alınmalıdır! Bu ifadeyi gördüğüm çalışmaları okumuyorum. Hangi stratejiye, hangi hedefe göre? Hangi tedbirler? Kim alacak? Nasıl alacak? H. Ercan, IKV, Mart

29 Öneriler: Eğitim ve istihdam 12 yıllık eğitim. Hemen şimdi. Maliyet: On yıl içinde toplam milyar dolar. 3-6 yaş için kreş ve ana sınıfı. Olumlu yönde büyük bir değişim getirir. Kadınları da işgücüne katar! Genç kadınlar için ise işyerinde kreş gibi uygulamalar, çalışma hayatında esneklik hayata geçirilmelidir (Hollanda). Teknik eğitimde, talep edilen öğrenci yetiştirilmesi: Milli Eğitim değil Çalışma Bakanlığı. Yetişkinler için temel eğitim seferberliği. Ancak bundan sonra aktif işgücü piyasası politikaları H. Ercan, IKV, Mart

30 Öneriler: Kurumsal, kültürel Kadınların katılımı için: Sosyal tarafların izleme etkinliği (örneğin işyerinin kreş yükümlüğünü) ve esnek çalışma biçimleri gerçekten hayata geçmelidir. Nihayet, dezavantajlı gruplar için ihtiyaca göre ve resmi sosyal refah programları artık başlamalıdır H. Ercan, IKV, Mart