HAFTALIK RAPOR 01 Ekim 2012

Transkript

1 HAFTALIK RAPOR 1 Ekim 212 Ekonomide yeni odak: Bütçe-büyüme-cari açık sarmalı 211 yılının Ocak-Ağustos döneminde 2.1 milyar TL fazla veren merkezi yönetim bütçesi, 212 yılının aynı döneminde 8. milyar TL açık vermiştir. Yılın ilk sekiz ayında gerçekleşen bütçe açığı, yılsonu hedeflerinin yakalanamayabileceği riskini ortaya çıkarmış olsa da, Türkiye nin bütçe performansıyla gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkeler arasında avantajlı konumda olduğu görülmektedir. Bu haftaki raporumuzda, merkezi yönetim bütçesi Ağustos ayı gerçekleşmeleri ayrıntılı olarak incelendikten sonra, bütçe dengesindeki bozulmayı telafi etmek için getirilen yeni vergi düzenlemeleri ve bu düzenlemelerin enflasyona etkisi ele alınacaktır Bütçe Açığı/GSYH (%) * Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı *Hedef 211 yılında merkezi yönetim bütçesi oldukça olumlu bir performans sergilemiş ve yılı 17.4 milyar TL lik açık ile Orta Vadeli Program (OVP) hedeflerinin oldukça altında kapatmıştı. 212 yılında gerek personel zamları gerekse vergi gelirlerindeki artışın yavaşlamasının etkisiyle bütçenin 211 yılına kıyasla daha düşük bir performans sergilediği söylenebilir. 211 yılının Ocak-Ağustos döneminde 2.1 milyar TL fazla veren merkezi yönetim bütçesi, 212 yılının aynı döneminde 8. milyar TL açık vermiştir. Yılın ilk sekiz ayında verilen bütçe açığı, yılsonu hedefinin %4 ına ulaşırken, giderler ve gelirler kalemlerine baktığımızda 212 yılsonu hedefinin %6 ından fazlasının yılın ilk sekiz ayında gerçekleştiği görülmektedir. Ocak-Ağustos döneminde bütçe giderleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %16.3 oranında artarak 229 milyar TL olurken, bütçe gelirleri de yıllık bazda %1.8 artarak 22. milyar TL ye ulaşmıştır Grafik 1 Grafik 2 Bütçe Açığı/GSYH (%) * Türkiye Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler** Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, IMF *Türkiye için hedef, diğer ülkeler için IMF tahminleridir **Gelişmekte olan ülkeler için Brezilya, Macaristan, Hindistan, Polonya, Rusya, Güney Afrika ve Çek Cumhuriyeti ortalamaları alınmıştır. 211 yılında gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) %1.3 ü düzeyinde gerçekleşen merkezi yönetim bütçe açığının OVP çerçevesinde 212 yılında GSYH nın %1. i olması hedeflenmektedir. Son bütçe rakamlarıyla birlikte yılsonu bütçe açığının hedefin üstünde gerçekleşme riski ortaya çıkmış olsa da, uluslararası bir karşılaştırma yapıldığında, Türkiye nin bütçe açığının GSYH ye oranının hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler ortalamasının altında kalmaya devam ettiği görülmektedir. Bozuk mali denge, özellikle gelişmiş ülkelerin hâlihazırda karşı karşıya oldukları sorunların çözümünde uygulanabilecek para politikasını da sınırlandırmaktadır. Bu açıdan, Türkiye nin olumlu bütçe performansıyla, küresel ekonomik sorunların ülkeye yansımalarının görülmesi durumunda da avantajlı konumda bulunduğunu söylemek mümkündür. VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul

2 Personel SGK Devlet Primi Mal ve Hizmet Alım Cari Transferler Sermaye Sermaye Transferleri Borç Verme Faiz Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Nis.11 Ağu.11 Ara.11 Nis.12 Ağu.12 Ekonomideki yavaşlama bütçe gelirlerini olumsuz etkiliyor. Grafik: Vergi Gelirleri (12 aylık küm.,y-y, %) Tüketici Güven Endeksi (sağ eksen) yılının Ağustos ayında yıllık bazda %22.9 oranında artan bütçe gelirleri 212 yılının aynı döneminde, bir önceki aya göre bir miktar artmış olmasına karşın yıllık bazda %6.2 azalarak 3.2 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ekonomideki yavaşlamanın etkisiyle gerileyen vergi gelirlerindeki düşüş toplam bütçe gelirlerindeki azalmada etkili olmuştur. 212 yılında toplam bütçe gelirlerinin büyük kısmını oluşturan vergi gelirleri yıllık bazda %9.4 azalmıştır. Vergi gelirlerinin yıl başından bu yana performansına bakıldığında, geçtiğimiz yılın Ağustos ayında %27.2 oranında artan vergi gelirlerinin yılın ilk sekiz ayda sadece %1 oranında artmış olması dikkat çekmiştir. Vergi gelirleri böylece ilk sekiz aylık toplamda milyar TL olan yılsonu hedeflemesinin %6.6 sını gerçekleştirmiştir. İç talepteki gerilemenin etkisiyle yavaşlayan ithalat beraberinde vergi gelirlerinin yaklaşık %18 ini oluşturan ithalden alınan KDV nin de düşüşünü getirmiştir. Geçtiğimiz yılın Ağustos ayında 12 aylık toplamda yıllık %37.7 lik artış sergileyen ithalden alınan vergi gelirleri Ocak ayından bu yana gerileyerek bu yıl yalnızca %8.4 lük bir artış kaydetmiştir. İç talepteki yavaşlamanın etkisiyle katma değer vergisi gelirlerindeki düşüşlerde dikkat çekerken, daha önceden ekonomik büyümeyle desteklenen bütçe gelirlerinin artırılması için yeni yapılan vergi zamlarının özellikle KDV oranlarında etkili olduğu görülmüştür. Yılın üçüncü çeyreğinde de büyümeye ilişkin öncül göstergeler yavaşlamaya işaret ederken, bu bağlamda vergi gelirlerindeki zayıf seyrin bir süre daha devam etmesi mümkün olabilir. Öte yandan, ekonomideki yavaşlamasının etkisini kaybedebilecek olmasına karşın vergi gelirlerinin istenilen seviyelere bütçedeki bozulmaların giderilmesinde özelleştirme gelirlerini akla getirmektedir. Yakın zamanda bu kapsamda özelleştirmenin bütçe gelirlerinin artırılmasında dikkat edilmesi gereken başka bir opsiyon olarak karşımıza çıkabilecektir. Grafik Bütçe Giderleri (Milyar TL) Ocak-Ağustos 211 Ocak-Ağustos 212 Bütçe Hedefi Grafik 1.3% 1.4% 6.4% Bütçe Gider Kalemlerinin Toplam Bütçe Giderleri İçindeki Payı (%) 16.1% 36.1% 2.3% 24.9% 1.% 4.3%.% 9.4% 1.8% 37.9% 2.% Ocak-Ağustos 211 Ocak-Ağustos % 7.8% Personel Giderleri Mal ve Hizmet Alım Giderleri Sermaye Giderleri Borç Verme SGK Devlet Primi Giderleri Cari Transferler Sermaye Transferleri Faiz Giderleri Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı 2 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul

3 212 yılının Ocak-Ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %16.2 artan bütçe giderleri, yılsonu hedefinin de %6.3 üne ulaşmıştır. 212 yılının ilk sekiz aylık döneminde bütçenin performansında vergi gelirlerinin zayıf seyrinin yanı sıra bütçe giderlerinin %37.9 unu oluşturan cari transferler ve %2. ini oluşturan personel giderlerindeki yüksek artışlar etkili olmuştur. Memur maaş zamlarının bütçeye 4.- milyar liralık ilave yük getirdiği belirlenirken, büyük şehirlerin metro yatırımlarının Ulaştırma Bakanlığı'na verilmesi gibi nedenlerle de bütçe üzerindeki yükler ağırlaşmıştır. Yılın ilk 8 ayında bütçe giderlerindeki artışa ağırlıklı olarak faiz dışı giderlerin kaynaklık ettiği görülürken, Hazine nin ödeme projeksiyonlarına da bakıldığında yılın geri kalanında da faiz giderlerinden çok faiz dışı giderlerin bütçe üzerinde baskı oluşturmaya devam etmesi beklenmektedir. Bütçe giderlerinin kompozisyonuna bakıldığında, kamunun borçlanma gereksinimin azalması ile geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde faiz giderlerinin toplam giderlerin %16.1 ini oluşturduğu görülürken, bu oran 212 yılının aynı döneminde %1.8 e gerilemiştir. Diğer yandan söz konusu dönemde faiz dışı giderlerin başlıca kalemleri olan cari transferler ve personel giderlerinin toplam giderler içindeki payı artmıştır. Bu bağlamda hükümetin vergi düzenlemeleri aracılığı ile son aldığı gelir artıcı önlemlerin ardından harcama kısıcı önlemleri de gündemine alması mümkün olabilecektir. Ancak bu durum özel sektör yatırımlarının sert fren yaptığı ve iç tüketimin zayıfladığı bir ortamda kamunun büyümeye katkısının azalmasına neden olarak büyüme üzerindeki riskleri artırabilecektir. Bütçe dengesindeki bozulma ile yeni vergi düzenlemeleri yapıldı. Maliye Bakanlığı son dönemde bir miktar bozulan bütçe dengelerini telafi etmek amacıyla uzun süredir üzerinde çalıştığı tedbir paketiyle ilgili ilk somut adımı Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışı ile atarak akaryakıt, alkollü ve alkolsüz içecekler ve motorlu araçları kapsayan bazı kalemlerde yeni vergi düzenlemelerine gitmiştir. ÖTV KALEMLERİ Ocak - Ağustos Bütçe Hedefi Hedeften Fark (milyar TL) Hedefin Gerçekleşme Oranı (%) Petrol ve Doğalgaz Ürünleri Motorlu Taşıtlar Alkollü İçkiler Tütün Mamülleri Kolalı Gazozlar Harçlar Toplam Kaynak: Maliye Bakanlığı Yukarıdaki tabloda son yapılan vergi düzenlemelerinin direkt olarak etkileyeceği vergi kalemleri görülmektedir. Söz konusu vergi kalemleri Ocak Ağustos dönemi itibari ile toplam 48.9 milyar TL lik bir gelire işaret etmektedir. 212 yılı bütçesinde bu kalemler aracılığı ile toplam 77.1 milyar TL lik vergi tahsili gerçekleştirilmesi hedeflenirken, yılın sekizinci ayı itibariyle ortalama olarak %6.6 lık tahsilat yapılmıştır. Yılsonu hedefine göre bakıldığında petrol ve doğalgazdan alınan ÖTV nin diğer kalemlere göre hedefin bir miktar daha altında kaldığı görülmektedir. Yukarıdaki tabloda yer alan ÖTV kalemlerinin yılsonu hedefine ulaşması için yılın kalan aylarında 28.2 milyar TL lik tahsilata ihtiyaç duyulmaktadır. Mevcut vergi ayarlamaları kanalı ile elde edilmesi düşünülen yaklaşık 9 milyar TL lik ek vergi tahsilatının sağlanması bu kalemlerin yılsonu hedefinin altında kalınması olasılığını azalttığı görülmektedir. Bütçe açığının yılsonunda hedefin yaklaşık 14 milyar TL üzerine çıkacağı hesaplanırken ilk aşamada alınan önlemlerin bütçe açığının 9 3 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul

4 milyar TL lik kısmını kompanse etmesi beklenebilir. Yeni doğalgaz zammının kalan bölümün ne kadarını karşılayacağı ve gelir artırıcı politikalara gider azaltıcı önlemlerin de eklenip eklenmeyeceği yılsonu gerçekleşmeleri açısından önemli olacaktır. VERGİ DÜZENLEMELERİNİN ENFLASYONA ETKİSİ Kalem Değişiklik Artış Oranı (%) Enflasyon Sepetindeki Ağırlık Enflasyona Katkısı (Aylık enflasyon) Alkollü İçecekler Muhtelif İçkilerde asgari maktu vergi tutarları artırıldı Kolalı Gazozlar Kolalı Gazozlara %2 ÖTV konuldu. Benzin 9 ve 98 oktan kurşunsuz benzinde 3 ar kuruşluk ÖTV artışı yapıldı. Motorin Motorinde 3 kuruşluk ÖTV artışı yapıldı. LPG LPG de 3 kuruşluk ÖTV artışı yapıldı. Otomobil 16 cc yi geçmeyen araçların ÖTV si %37 den %4 a çıkartıldı. Doğalgaz %9.8 fiyat artışı yapıldı Elektrik %9.8 fiyat artışı yapıldı Diğer vergi artışı yaşanan kalemlerinin enflasyon sepetindeki ağırlığı çok düşük olduğu için ihmal edilmiştir. Toplam Etki:.96 Kaynak: TÜİK, Resmi Gazete, VakıfBank Son yapılan vergi düzenlemelerinin enflasyona yansımaları para politikasının seyri açısından önemli bir role sahip görünmektedir. Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi hali hazırda alınan kararların enflasyon üzerindeki birincil etkisinin enflasyona aylık olarak.96 puan katkı olarak gerçekleşeceğini hesaplıyoruz. Buna ek olarak, 1 Ekim 212 tarihinden itibaren geçerli olacak %9.8 oranındaki doğalgaz fiyat artışının da enflasyona.13 puan katkı yaratması söz konusu olabilecektir. Doğalgazdaki artışa paralel olarak elektrik fiyatlarında da yaşanan %1.1 lik yükselişin enflasyona.3 puanlık bir katkı yapması beklenebilir. Sigara fiyatlarında da ÖTV nin %6 ten %69 a çıkarılmasına ilişkin kararın ertelenmemesi halinde bu grupta da 212 yılında olmasa da 213 yılının başından itibaren bir fiyat artışı yaşanabilecektir. Diğer yandan önümüzdeki dönemde bu yeni düzenlemelerin enflasyon üzerinde ikincil etkileri de görülebilecektir. Sonuç olarak, bütçe dengelerinde son dönemde meydana gelen bozulmalar bir takım önlemlerin de alınması gerekliliğini doğurmuştur. Birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin mevcut durumda yaşadıkları derin kamu dengesi sorunları beraberinde borç yapılarının sürdürülebilirliğine ilişkin endişeleri de artırmaktadır. Bu bağlamda, cari işlemler açığının hali hazırda yüksek seviyelerde bulunduğu ortamda mali dengelerin istikrarının sağlanması politika yapıcılar tarafından bir öncelik olarak ele alınmıştır. Kamu borç stokunun GSYİH ye oranının %4 ın, bütçe açığının GSYİH ye oranının ise bozulmaya karşın hala %3 olan Maastricht kriterinin altında olması Türkiye ekonomisinin diğer ülkelere göre göreceli bir avantajı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bütçe gelirlerinin artırılması yönünde atılan son adımların gerek enflasyon gerekse büyüme üzerinde baskı yaratması mümkün görünmektedir. Son aylarda açıklanan kapasite kullanımı, tüketici güveni, PMI gibi birçok öncül göstergeler ekonomik aktivitede yavaşlamanın devam ettiğine işaret etse de, son açıklanan sanayi üretimi verisi üçüncü çeyrek büyüme tahmini açısından önem taşımaktadır. Son yapılan fiyat ayarlamalarının büyüme üzerinde daraltıcı bir etki yaratabilecek olması Vakıfbank olarak 212 yılı için %3. olan büyüme tahminimiz üzerindeki aşağı yönlü risklerin 4 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul

5 arttığını göstermektedir. Bu bağlamda, 212 yılı büyümesinin %3 seviyesinde gerçekleşmesi ihtimali bulunmaktadır. Ancak gelişmiş ülke merkez bankalarının yeni parasal genişleme önlemlerinin küresel piyasalarda yarattığı olumlu havanın, söz konusu fiyat ayarlamalarının büyüme üzerindeki olumsuz etkilerini sınırlandırabilecek olması, Türkiye ekonomisinin yılın son çeyreğinde daha olumlu bir büyüme performansı sergilemesini sağlayabilecektir. Ayrıca Haziran ayında yürürlüğü giren yeni teşvik paketinin ekonomik aktivite üzerindeki olumlu etkilerinin de yılın son çeyreğinden itibaren daha fazla görülmeye başlaması büyüme performansını olumlu etkileyecek bir diğer gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum, 212 yılı büyümesinin %3. in altında gerçekleşse bile piyasada beklenti olarak dile getirilen %2. e kadar düşmesinin zor olduğuna işaret etmektedir. Ancak İspanya daki sorunlara ek olarak son günlerde, Yunanistan ın yaşadığı sorunlara bağlı olarak para birliğinden çıkabileceği tartışmaları artmıştır. Söz konusu senaryonun gerçekleşmesi düşük bir ihtimal olarak görünmesine karşın, yaşanan son finansal krizin ardından küresel risk algılamalarında sert bir bozulmaya yol açarak Türkiye ekonomisinin daha sıkıntılı bir büyüme sürecinden geçmesine neden olabilecektir. Enflasyon cephesinde ise son vergi ayarlamalarının yılsonu enflasyonu üzerinde bir miktar baskı yaratması beklenebilir. Piyasada TCMB nin Temmuz ayı Enflasyon Raporu nda yıl sonu enflasyon beklentisini %6.2 ye indirmesinin ardından yıl sonu Enflasyon tahminleri %6 lar seviyelerine çekilmişti. Ancak söz konusu dönemde yayımladığımız raporlarda da değindiğimiz gibi bütçe dengesinde oluşabilecek bozulmanın ve emtia fiyatlarındaki yükselişin yansımalarını dikkate alarak %7.2 olan tahminimizi korumuştuk. Son dönemde yaşanan gelişmeler enflasyon tahminimizdeki temel varsayımların gerçekleştiğini göstermektedir. Son vergi düzenlemeleri ile olası sigara fiyat artışları yılsonu enflasyonunun %7 nin üzerinde kalması olasılığını artırmıştır. Ancak enflasyon üzerinde talep yönlü baskıların sınırlı olması fiyat artışlarına karşın enflasyonda yükselişlerin daha sınırlı kalabilmesine olanak sağlayacaktır. Ekim ayından itibaren yıllık bazda gerileme trendine gireceğini düşündüğümüz enflasyona ilişkin %7.2 olan yıl sonu tahminimizi koruyoruz. Yapılan son fiyat artışlarının geçen sene yine bu aylarda yapılan fiyat ayarlamalarına göre taşıdığı farklılıklar önemli çıkarımlar yapmamızı sağlamaktadır. Geçen sene hatırlanacağı üzere faiz oranlarının nispeten düşük olduğu bir dönemde hızlı büyüme neticesinde cari işlemler açığının GSYH nin %1 larına yaklaşması piyasalarda endişe yaratmış ve TL geçen sene bu aylar en fazla değer kaybeden para birimi olmuştu. Bu durumda TL de ortaya çıkan değer kaybı maliyetler üzerinde baskı yaratarak geçen sene yapılan fiyat ayarlamalarına kaynaklık etmiş enflasyonun bir ara %11 lere kadar yükselmesine yol açmıştı. Geçen sene alınan önlemler sonucu, cari işlemler açığındaki yükseliş durmuş ve cari açığın GSYH ye oranı %7 ler seviyesine kadar inmiş, ancak ekonomik aktivitede görülen yavaşlama büyümeyi hızla aşağı çekmiştir. Yavaşlayan büyüme ise önemli gelir kaynağı olan vergi gelirlerinin azalmasına yol açarak bütçe dengelerinde bir bozulmaya neden olmuştur. TL de önemli bir değer kaybının yaşanmadığı bu durumda bütçe dengelerindeki bozulma son yapılan fiyat artışlarını zorunlu kılmıştır. Burada önemle durulması gereken durum yüksek büyüme ortamının cari işlemler açığı ve kur kanalı ile düşük büyüme ortamının ise vergi gelirleri kanalı ile enflasyon üzerinde baskı yaratabilecek vergi düzenlemeleri yaratması Türkiye ekonomisinin önümüzdeki dönemde yeni bir sarmala girebileceği endişelerini doğurmaktadır. Bu çerçevede ekonomide yeni bir yapısal dönüşümün gerekli olduğu karşımıza çıkmaktadır. Türkiye ekonomisi yüksek büyüme performansını daha düşük bir cari işlemler açığı ile sağlamayı başarması enflasyon açısından da zorunlu görünmektedir. Aksi halde, önümüzdeki yıl güçlü büyüme performansının yeniden yakalanması ile cari işlemler açığının yükselmesi kur kanalı ile enflasyonda yükselişe neden olabilecek ve TCMB nin 213 yılı için verdiği % enflasyon hedefinin yakalanmasını, TL de ciddi bir değerlenme olmaması ve bu değerlenmenin cari açıkta yine tehlikeli bir artışa yol açmaması durumunda, zorlaştırabilecektir. Bu durum aynı zamanda enflasyon beklentilerinin de bozulması riskine yol açabilecektir. VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul

6 Haftalık Veri Takvimi (1- Ekim 212) Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Beklenti Türkiye PMI İmalat Endeksi (Eylül) ABD ISM İmalat Endeksi (Eylül) Euro Bölgesi İşsizlik Oranı (Ağustos) %11.3 %11.4 PMI İmalat endeksi (Eylül) İngiltere PMI Hizmetler endeksi (Eylül) İtalya İşsizlik Oranı (Ağustos) %1.7 %1.8 Fransa PMI İmalat endeksi (Eylül) Euro Bölgesi ÜFE (Ağustos, y-y,%) %1.8 % Türkiye TÜFE (Eylül, a-a,%) %.6 %1.39 ÜFE (Eylül, a-a,%) % ABD Haftalık Mortgage Verileri ADP Özel İstihdam (Eylül) 21 bin 1 bin ISM Hizmetler Endeksi Euro Bölgesi PMI Hizmetler Endeksi (Eylül) Perakende Satışlar (Ağustos, a-a,%) -%.2 -%.1 Fransa PMI Hizmetler Endeksi (Eylül) ABD Dayanıklı Mal Siparişleri (Ağustos) -% Fabrika Siparişleri (Ağustos) %2.8 -%.9 Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları 39 bin 37 bin Euro Bölgesi ECB Toplantısı ve Faiz Kararı (Ekim) %.7 %.7 İngiltere BOE Toplantısı ve Faiz Kararı (Ekim) %. % ABD İşsizlik Oranı (Eylül) %8.1 %8.2 Tarımdışı İstihdam Verileri (Eylül) 96 bin 11 bin Almanya Sanayi Siparişleri (Ağustos, a-a,%) %. -%. Japonya BOJ Toplantısı ve Faiz Kararı (Ekim) %.1 -- Öncül Göstergeler (Ağustos) VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul

7 29-I 29-II 29-III 29-IV 21-I 21-II 21-III 21-IV 211-I 211-II 211-III 211-IV 212-I 212-II 1999Ç1 1999Ç4 2Ç3 21Ç2 22Ç1 22Ç4 23Ç3 24Ç2 2Ç1 2Ç4 26Ç3 27Ç2 28Ç1 28Ç4 29Ç3 21Ç2 211Ç1 211Ç4 1999Ç1 1999Ç4 2Ç3 21Ç2 22Ç1 22Ç4 23Ç3 24Ç2 2Ç1 2Ç4 26Ç3 27Ç2 28Ç1 28Ç4 29Ç3 21Ç2 211Ç1 211Ç4 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı 1 Reel GSYİH (y-y, %) 1. Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (ç-ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (y-y, %) Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) (212) 211 II. Çeyrek 211 III. Çeyrek 211 IV. Çeyrek 212 I. Çeyrek 212 II. Çeyrek Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaş. ve Haber Mali Kur Konut Sah Eğitim Sağ. İş. ve Sos. Hiz Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) Vergi-Süb GSYİH Kaynak: TÜİK Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK 7

8 Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Kas.1 Nis.11 Eyl.11 Şub.12 Tem.12 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem I 29-II 29-III 29-IV 21-I 21-II 21-III 21-IV 211-I 211-II 211-III 211-IV 212-I 212-II Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) 211 II. Çey. 211 III. Çey. 211 IV. Çey. 212 I. Çey. 212 II. Çey. Yer. Hanehalkı Tük. Har Dev. Nihai Tük. Har Gay. Safi Ser. Oluş Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) GSYİH Kaynak:TÜİK Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak: TÜİK Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %) Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a-a, %) (Sağ Eksen) Aylık Hareketli Ortalama (y-y, %) Kaynak: TÜİK 8

9 Şub.1 Ağu.1 Şub.2 Ağu.2 Şub.3 Ağu.3 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Şub.12 Ağu.12 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12 Sektörel Sanayi Üretim Endeksi Ara Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Sermaye Malı İmalati (y-y, %) Yıllık Değişim Oranı (%) Sektörler Temmuz Ayı Petrol Ürünleri Tekstil Gıda. 2.3 Kimyasal Madde Ana Metal Sanayi Metalik Olm. Diğ. Mineral.7-2. Taşıt Araçları Elektrikli Teçhizat Kaynak:TÜİK Giyim Kaynak: TÜİK Sanayi Sipariş Endeksi Sanayi Ciro Endeksi Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Kaynak:TÜİK Toplam Otomobil Üretimi Kaynak:TÜİK Beyaz Eşya Üretimi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Beyaz Eşya Üretimi (Adet) Kaynak: OSD, VakıfBank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 9

10 Kapasite Kullanım Oranı Kapasite Kullanım Oranı (%) Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Toplam Sanayide Verimlilik Verilen İnşaat Ruhsatları Çalışan Kişi Başına (3 Aylık) Çalışılan Saat Başına (3 Aylık) 9,. 8,. 7,. 6,.,. 4,. 3,. 2,. 1,.. Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı PMI Endeksi PMI Imalat Endeksi 2.2 Kaynak:Reuters 1

11 Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Nis.11 Ağu.11 Ara.11 Nis.12 Ağu.12 Oca. Ağu. Mar.6 Eki.6 May.7 Ara.7 Tem.8 Şub.9 Eyl.9 Nis.1 Kas.1 Haz.11 Oca.12 Ağu.12 Şub.8 May.8 Ağu.8 Kas.8 Şub.9 May.9 Ağu.9 Kas.9 Şub.1 May.1 Ağu.1 Kas.1 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12 Ağu.12 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Şub.12 Ağu.12 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Şub.12 Ağu.12 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE TÜFE (y-y, %) Çekirdek-I Endeksi (y-y, %) ÜFE (y-y, %) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %) Eğitim Ev Eşyası Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve ayakkabı Gıda ve Alkolsüz İçecekler Yıllık Aylık Gıda Enerji Tüfe ÜFE Alt Sektörler (y-y, %) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi Tarım Sanayi İmalat Sanayi BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:TCMB Kaynak: Bloomberg 11

12 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk- İş Mutfak Enflasyonu İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi (y-y,%) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (y-y,%) Türk-İş Gıda Enflasyonu ( a-a, %) Kaynak:İTO Kaynak: Türk-İş Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi-Fiyat Beklentileri Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti

13 Şub.8 May.8 Ağu.8 Kas.8 Şub.9 May.9 Ağu.9 Kas.9 Şub.1 May.1 Ağu.1 Kas.1 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12 Ağu.12 2-I 2-III 26-I 26-III 27-I 27-III 28-I 28-III 29-I 29-III 21-I 21-III 211-I 211-III 212-I Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Haz.12 Haz.8 Eki.8 Şub.9 Haz.9 Eki.9 Şub.1 Haz.1 Eki.1 Şub.11 Haz.11 Eki.11 Şub.12 Haz.12 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) , 28, 27, 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, İşgücü Arzı İstihdam Edilenler Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler (Sağ Eksen) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, İş Arayanların Sayısı Sanayi İstihdam Endeksi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 13

14 2-I 2-III 26-I 26-III 27-I 27-III 28-I 28-III 29-I 29-III 21-I 21-III 211-I 211-III 212-I Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Sanayi Sektörü Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 14

15 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat-İhracat Dış Ticaret Dengesi 2 2 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) -2 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İhracat İthalat Ara Malları (y-y, %) Sermaye Malları (y-y, %) Tüketim Malları (y-y, %) Ara Malları (y-y, %) Sermaye Malları (y-y, %) Tüketim Malları (y-y, %) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen) Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar) 1

16 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) Reel Hanehalkı Tüketimi (y-y, %) CNBC-e Güven Endeksleri Krediler CNBC-e Tüketici Güven Endeksi CNBC-e Tüketim Endeksi Krediler (y-y, %) Kaynak: CNBC-e Kaynak: BDDK Bireysel ve Ticari Krediler Bireysel Krediler (y-y, %) Ticari Krediler (y-y, %) Kaynak: BDDK 16

17 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları. Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam-milyar TL) 4 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam-milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam-milyar TL) Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge Vergi Gelirleri (Nominal y-y, %) Vergi Gelirleri (Reel y-y, %) Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL) Kaynak:TCMB, VakıfBank Kaynak:TCMB Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku. Toplam Borç Stoku (milyar TL) 4. İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 17

18 Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Şub.12 Ağu.12 Ocak 24 Ağustos 4 Mart Ekim Mayıs 6 Kasım 6 Haziran 7 Ocak 8 Ağustos 8 Mart 9 Ekim 9 Mayıs 1 Aralık 1 Temmuz 11 Şubat 12 Eylül 12 Ara.3 Nis.4 Ağu.4 Ara.4 Nis. Ağu. Ara. Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Nis.11 Ağu.11 Ara.11 Nis.12 Ağu Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) TCMB (milyar dolar-sol eksen) Kamu Sektörü (milyar dolar) Özel Sektör (milyar dolar) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) Reel Faiz Nominal Faiz Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB, VakıfBank Para Arzı M2 (bin TL) M3 (bin TL) M1 (bin TL-sağ eksen) Kaynak:TCMB 18

19 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y-y,%) Enflasyon (y-y,%) Cari Denge/GSYİH* (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan ** Portekiz **.7-6. İspanya ** Yunanistan ** İngiltere Japonya Çin ** Rusya Hindistan ** Brezilya G.Afrika **. -1. Türkiye ** *Cari denge verileri IMF den alınmaktadır ve 211 verileridir. **21 Verileri Kaynak: Bloomberg Beklentiler 212-IMF Beklentisi (Temmuz 212) Reel Büyüme (y-y,%) Enflasyon (y-y,%) Cari Denge /GSYH (%) İşsizlik Oranı (%) Borç St./GSYH (%) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İspanya Yunanistan İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE

20 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 212 Yılsonu Beklentimiz GSYİH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL) (212, 2Ç) -- GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. %) (212, 2Ç) 3. Sanayi Üretim Endeksi (y-y. %) (Temmuz 212) -- Kapasite Kullanım Oranı (%) (Eylül 212) -- İşsizlik Oranı (%) (Haziran 212) 1.4 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y-y. %) (Ağustos 212) 7.2 ÜFE (y-y. %) (Ağustos 212) -- Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 133,88 148,4 14,442 ( ) -- M2 87,81 66,642 76,6 ( ) -- M3 616,21 7, ,647 ( ) -- Emisyon 44,368 49,347 4,71 ( ) -- TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 8,696 78,33 93,429 ( ) -- Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) 1... ( ) -- TRLIBOR O/N ( ) -- Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 47,11 77,89 3,86 (Temmuz 212) 6, İthalat 18,44 24,834 18,736 (Ağustos 212) -- İhracat 113, ,971 12,874 (Ağustos 212) -- Dış Ticaret Açığı 71,661 1,88,862 (Temmuz 212) 93, Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL) Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Ağustos 212) -- Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Ağustos 212) -- Kamu Net Borç Stoku (212 I. Çeyrek) -- Kamu Ekonomisi (Milyon TL) 21 Ağustos 211 Ağustos Bütçe Gelirleri 26,21 32,26 3,2 (Ağustos 212) -- Bütçe Giderleri 23,163 29,49 31,822 (Ağustos 212) -- Bütçe Dengesi 3,88 2,761-1,72 (Ağustos 212) -- Faiz Dışı Denge 6,192 8,443 4,217 (Ağustos 212) -- 2

21 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist Nazan Kılıç Ekonomist Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr Emine Özgü Özen Ekonomist emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr Naime Doğan Eriş Araştırmacı naimedogan.eris@vakifbank.com.tr Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar