Türkiye'de Klinikte Kullanılan Depresyon Deappleerlendirme Ölçekleri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türkiye'de Klinikte Kullanılan Depresyon Deappleerlendirme Ölçekleri"

Transkript

1 Derleme Türkiye'de Klinikte Kullanılan Depresyon Deappleerlendirme Ölçekleri B H a Depression Rating Scales Used in Clinical Practice in Turkey Sibel KILINÇ 1, Fuat TORUN 2, 'Psikolog, Ümraniye Eappleitim ve Ara tırma Hastanesi Ümraniye- STANBUL 2 Uzm. Dr., Ümraniye Eappleitim ve Ara tırma Hastanesi Psikiyatri Kliniapplei Ümraniye- STANBUL ÖZET Psikolojik testler, profesyonel psikoloji çalı malarında ara tırma, eappleitim ve pratikte kritik öneme sahiptir. Depresyon dünyada yaygın olarak görülen ruhsal bir hastalıktır. Birçok depresyon ölçeapplei uykusuzluk ve yorgunluk gibi somatik belirtilerin varlıappleını sorgulamaktadır. Bazı popülasyonlarda depresyonla ilgili olmayan somatik belirtilerin varlıappleında bu belirtilerin sorgulanmasıyla yanlı depresyon tanısı konabilir. Bu yüzden bazı özel gruplara özgü depresyon ölçekleri geli tirilmi tir. Örneapplein; ya lı ki iler için Geriatrik Depresyon Ölçeapplei, bedensel hastalıappleı olanlar ya da birinci basamak saapplelık hizmetine ba vuranlar için Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeapplei, doappleum sonrası dönemdeki kadınlar için Edinburgh Doappleum Sonrası Depresyon Ölçeapplei sayılabilir. Beck Depresyon Envanteri, Zung Depresyon Ölçeapplei gibi ölçekler ise toplum taramalarında veya genel tıbbi hastalıappleı olanlarda takip amaçlı olarak geli tirilmi tir. Bütün depresyon ölçekleri daha çok takip amaçlı olarak kullanılmakta ve depresif belirtilerin varlıappleını göstermektedir, bu yüzden klinisyen hastayı bütün yönleri ile deappleerlendirmelidir. Gruplara özgü depresyon ölçeapplei seçerken, seçilecek ölçeapplein hangi grupta ne zaman kullanılacaappleının iyi belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalı mada Türkiye'de klinikte kullanılan psikolojik testler tanıtılmı, psikometrik özelliklerine ili kin bilgiler verilmi tir. Anahtar Kelimeler: Depresyon, depresyon deappleerlendirme ölçekleri, psikometri leti im Adresi: Uzm. Dr. Fuat TORUN Ümraniye Eappleitim ve Ara tırma Hastanesi Psikiyatri Kliniapplei Ümraniye- STANBUL Gsm: fuattorun@hotmail.com SUMMARY Psychological assessment is crucial to the definition, training and pratical of professional psychology. Depression is most common psychiatric disorders in the world. Most depressive scales include items for rating the presence of somatic symptoms, such as insomnia or fatigue. In some populations, the high incidence of somatic symptoms unrelated to depression may lead to an overdiagnosis of depression by inappropriately counting these symptoms as being due to a depressive syndrome. Hence, special scales validated specifically in these populations have been developed such as; the Geriatric Depression Scale, for use with elderly people in nursing home settings, the Hospital Anxiety and Depression Scale, for use in primary care or hospital settings, and the Edinburgh Postnatal Depression Scale, for use with postpartum patients in primary care settings. Three of the depressive symptom severity scales Beck Depression Inventory, Dirim Tıp Gazetesi 2011: yıl: 86 sayı: 1 (39-47)

2 II Sibel KILINÇ ve ark. Zung Self-Rating Depression Scale are also used to screen for depressive illness in the community or in general medical populations. All of the depressive rating scales have been used as screens and can indicate the presence of depressive symptoms. However, unless the screen were used in a patient with an earlier determined diagnosis of depressive disorder, the clinician would still need to completely assess the patient before diagnosing depressive disorder. The selection of a specific measure depends on when the measure is to be used, the type of scale to be used, and the application. At this search, clinical tests were defined which are being used in Turkey and information about their psychometric feture was given. rating scales for dep- Key Words: Depression, ression, psychometry Psikolojik testlerin kökeni antik Çin ve klasik Yunan medeniyetlerine kadar uzanır (1). Batı'da ise psikolojik testlere ili kin ilk izler 19. yüzyılın ortalarında Almanya ve Büyük Britanya kaynaklarında görülmektedir (2). Ölçeklerin kullanımına ili kin gereksinim, yöntem ve amaçlar zaman içinde deapplei im göstermi, daha sezgisel ve ki isel olandan daha bilimsel ve nesnel olana doappleru deapplei mi tir. En ba ta daha genel amaçlar (tanı koyma, sınıflandırma) ön planda iken, günümüzde üzerinde durulan herhangi bir konuda daha duyarlı bilgiler saapplelayabilecek ölçeklerin kullanılması bunun yerini almı tır (3). Psikolojik deappleerlendirme ölçekleri hastanın psi ik, davranı sal özelliklerini ve bireysel veya toplumsal ili kilerini sayısal olarak ifade etmeye ve kar ıla tırma yapmaya yarar. Psikolojik deappleerlendirme ölçekleri çok farklı amaçlar için kullanılırsa da pratikte sıklıkla tarama, tanı koyma, hastalıappleın iddetini ve bu iddetin tedaviyle deapplei imini belirleme amacıyla kullanılır (4). Son dönemde psikiyatride kullanılan dil deapplei mi tir. Tanısal sistem daha betimleyici ve belirtiye dayalı olacak biçimde yeniden elden geçirilmi tir. Tanının standardizasyonu, nesnel ölçümlerin hastanın klinik durumundaki deapplei- ikliklerle ilgili kayıtlara dâhil edilmesi ile el ele gider. Böyle nesnel ölçümler sorunları ve tedavi hedeflerini tanımlayan herhangi bir tedavinin zaman içerisindeki ba arısını ya da yetersizliappleini izlemeye yarar. Bu yeni dil ile uyum içinde olmak üzere standartla tırılmı deappleerlendirme, bu tanı ve deappleerlendirme sürecine yardımcı olmaya uygundur (3). Bu çalı mada, Türkiye'de klinikte kullanılan depresyon deappleerlendirme ölçeklerini tanıtmak, ara tırmacılar ve alanda çalı anlara bu ölçekler hakkında kapsamlı bilgi vermek amaçlanmı tır. PS KOLOJ K TESTLER N filevler Günümüzde psikolojik testler birçok pratik sorunun çözümü amaçlı kullanılmaktadır. Ancak bütün testlerin ara tırmalarda da önemli i levleri olduappleu unutulmamalıdır. Bir ülkede psikoloji ve psikiyatri konularına bilimsel yakla ım ihtiyacı arttıkça ölçeklere olan ilginin de artması doapplealdır (3, 4). Her tür ara tırmada bireysel farklılıkların iyi yapılandırılmı testlerle duyarlı ekilde ölçümü temel zorunluluktur. Bir ara tırma ölçeappleinin klinik kullanıma girmesi için yararlı olması gerekmektedir. Ölçüm aracının yararlı olması için, klinisyenin bu ölçüm aracından saapplelanan bilginin önemini öapplerenmesi gerekir. PS KOLOJ K TESTLER N TANIMI Genel olarak bir psikolojik test, standart ko ullarda yapılan gözlem veya görü me anlamını ta ır. Psikolojik test bireylerin yetenekleri, becerileri, edinimleri (performansları), güdüleri, tutumları, savunmaları vb. hakkında bilgi verecek soruların sorulmasına ortam ve olanak saapplelayan sistemli bir yakla ımdır. Psikolojik testler, ki inin davranı ını standart ko- ullar altında gözlemlemek ve tanımlamak için kullanılan sistematik bir yöntem eklinde tanımlanmaktadır (5). ÖLÇEKLER HAKKINDA B LG SAH B OLUNMASININ ÖNEM Ölçeklerle ilgili repertuarın geni olması klinisyene daha fazla kullanım esnekliapplei saapplelar ve deappleerlendirme için gereksinimlerine uyan yöntem ya da ölçüm aracını seçebilmelerine olanak tanır. Ancak bu kadar çok sayıda test, deneyimsiz bir klinisyeni hangi testin amacına uygun olduappleunun belirlenmesi konusunda zorlayabilir ve belirsizlik olu turabilir (6). Gereksinimler doapplerultusunda geli tirilen ölçekler bazen aynı konu için çok sayıda olduappleunda, hangi ölçeapplein kullanılacaappleı konusunda klinisyenler ve ara tırmacılar için bir karı ıklık ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle ölçeklerin hangi nitelikleri kar ıladıappleının iyice bilinmesi, istenilen amaca hizmet edecek en uygun ölçeapplein kullanılmasına olanak saapplelayacaktır. PS KOLOJ K DE ERLEND RME ARAÇLARINDA ARANMASI GEREKEN HUSUSLAR Anlamlı ve doappleru (hatasız) sonuçlar verecek bir testin seçiminde öncelikle aranacak nitelikler testin standardizasyonunun yapılmı, normlarının belirlenmi, güvenilir ve geçerli olmasıdır (1). Ara tırmacı ya da klinisyenin amacına uygun deappleerlendirme aracını seçebilmek için yukarıdaki dört psikometrik kavramın ne anlama geldiappleini iyi bilmesi gerekmektedir. Dirim Tıp Gazetesi 2011

3 Standardizasyon Ölçeapplein uygulama ve puanlama i lemlerinin aynılıappleını, deapplei mezliappleini belirler (4). Ölçeapplein standardize olabilmesi ve sonrasında uygun bilgiler üretme yeteneappleine sahip olabilmesi için "güvenirlik" ve "geçerlik" olarak nitelendirilen iki özelliapplee sahip olması istenir (7). Güvenirlik Genel anlamda kararlı, önceden kestirilebilir, kendisine inanılır ve tutarlı olma terimleriyle açıklanabilir (8). Güvenilir bir ölçek aynı yöntemle her ara tırmacı tarafından, ki ide deapplei- iklik olmadıappleı sürece farklı zamanlarda aynı sonucu vermelidir. Ölçme araçlarının güvenirlik düzeylerini belirlemek için kullanılan bazı yöntemler unlardır: Türkiye'de Klinikte Kullanılan Depresyon Deappleerlendirme Ölçekleri Geçerlik Bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladıappleı özelliapplei, ba ka herhangi bir özellikle karı tırmadan doappleru ölçebilme derecesidir (1). Geçerlikte kullanılan teknikler a aappleıda kısaca özetlenmi tir. Bunlar arasında; içerik (content) geçerliapplei kullanılan ölçeapplein ölçülmek istenen deapplei keni ölçüp ölçmediappleini gösterir (4). Ölçüt baappleımlı (criterionrelated) geçerlik, ölçülmek istenen özelliapplee sahip bireylerin davranı larının ölçüt olarak kabul edildiapplei ve özelliapplei bilinen bir grubun davranı ları çerçevesinde ölçeapplein geli tirildiappleini ifade eden bir geçerlik tipidir (11). Yapı (construct) geçerliapplei, bir testin ve ondan elde edilen puanın gerçekten ne anlama geldiappleini ara tırma sürecidir (12). Yapı geçerliapplei testin soyut bir olguyu (kavramı, boyutu vb.) nasıl ölçtüappleünü gösterir. Bir ölçeapplein benzer diappleer ölçeklerle nasıl kesi tiapplei ve ili kisiz bazı ölçeklerden nasıl farklı olduappleuna dayanır. Normlar Teststandardizasyonunun önemli a amalarından biri de norm gruplarından elde edilen deappleerlerin saptanmasıdır. Zaman içinde ve mekâna göre normlar deapplei ebilir. Bazı norm türleri a aappleıda sıralanmı tır; ulusal ya da yerel normlar bir ülkeyi temsil eden örneklem grubu üzerinden çıkarılır. Ya ve sınıf normları, belirli takvim ya ındaki ki ilerin test puanlarından elde edilen ortalama puanlar ya normlarını belirler. Ayrıca zekâ ya ı ve yüzdelik normlar da normların saptanmasında önemli birer belirleyicidir. il çsel güvenirlik-tutarlılık (internal consistency): Bir ölçeapplein içerdiapplei maddelerin birbirleriyle ili kilerini gösterir. Paralel (e deappleer) formlar yöntemi (parallelforms method): E deappleer iki form aralıksız olarak aynı anda ya da aralıklı olarak farklı iki zamanda uygulanır. Formlar arasındaki korelasyon hesaplanır ve güvenirlik katsayısı olarak yorumlanır (9). Test-tekrar test yöntemi (test-retest method): Bir ölçme aracının aynı gruba aynı ko ullarda, önemli derecede hatırlamaları önleyecek kadar uzun, fakat ölçülecek özellikte önemli deapplei meler olmasına izin vermeyecek kadar kısa bir zaman aralıappleında iki kez uygulanmasıdır (10). ki yarım test güvenirliappleinde (split-half method): Formu iki e parçaya bölerek, iki yarının aynı anda uygulanması sonrası, ki ilerin yarılardan aldıkları puanlar arasındaki korelasyon ile güvenirlik tahmini yapılmasını saapplelar. Deappleerlendirmeciler arası güvenirlik: Aynı grubu deappleerlendiren deappleerlendirmeciler arasındaki uyumu gösterir. DEPRESY ON KAVRAMI VE DEPRESYONUN PS KOMETR K ÖLÇÜMÜ Depresyon; büyük bir üzüntü, endi e, suçluluk ve deappleersizlik, ba kalarından uzakla ma, uyku, i tah ve cinsel istek kaybı ve her zamanki faaliyetlere kar ı ilgisizlikle belirginle en bir duygudurum bozukluappleudur (13). Yapılan epidemiyolojik ara tırmalar, majör depresyon ve distimik bozukluappleun görülme sıklıappleının kadınlarda % , erkeklerde % aralıappleında olduappleunu saptamı lardır. Depresyonun nokta yaygınlıappleı %13-20, Türkiye'de klinik düzeyde yaygınlıappleı ise %10 olarak belirlenmi tir (14). Yakla ık %15'lik prevalansı ile depresyon dünyada en sık görülen psikiyatrik bozukluklardan biridir (15). Depresyon tanısı alan hastalar hakkında ülkemizde birçok çalı ma yapılmı tır. Bunun nedeni, depresyonun psikiyatri kliniklerinde en fazla kar ıla ılan tanı grubu olmasıdır (16). Depresyon deappleerlendirme ölçekleri depresyonun iddetinin belirlenebilmesi açısından oldukça önemlidir, ancak tanı için mutlaka klinik gözlemin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir (17). Son yıllarda depresyon ölçümünde testlerin etkinliappleinin belirlenebilmesi amacıyla çe itli klinik çalı malarda, "Klinisyenin deappleerlendirdiapplei (clinician-rated)" ve "Kendini deappleerlendirme (patient-rated)" ölçekleri geli tirme çalı maları yapılmı tır (18). Bütün depresyon deappleerlendirme ölçeklerinin güçlü ve zayıf yönleri olmakla birlikte, bu ölçeklerin bazıları diappleerlerine göre depresyonla ilgili yapılan ara tırmalar için yüksek standartlı olmaları açısından daha deappleerli görünmektedir (18). Depresyon ile ilgili yapılacak bir klinik çalı maya ba lamadan önce çalı manın amacına en uygun ölçme aracının seçilmesi gerekmektedir. Bunun için ara tırmacıların ve uygulayıcıların, testlerin geçerlik ve güvenirliklerine ili kin bilgilere ula- abilmeleri artan bir öneme sahip olmaktadır (18). Dirim Tıp Gazetesi 2011: yıb 86 sayı: 1 (39-47)

4 Tablo 1: Türkiye'de klinikte kullanılan depresyon deappleerlendirme ölçeklerine ili kin özet bilgiler Ölçek adı Ölçek türü Uygulanacak grup Uygulayıcının niteliapplei Beck depresyon envanteri (BDE) Saapplelıklı ve psikiyatrik hasta grupları Zung depresyon ölçeapplei (ZDÖ) Kendini deappleerlendirme Depresif bozukluk tanısı konan hastalar Ceriatrik depresyon ölçeapplei (GDÖ) 60 ya ve üzerinde belirgin i itme güçlüappleü, orta-aappleır demansı olmayan ki iler Edinburgh doappleum sonrası depresyon ölçeapplei (EDSDÖ) Doappleum sonrası dönemdeki kadınlar Hastane anksiyete ve eepresyon ölçeapplei (HAD) Toplum ve hastane örnekleminde Çocukluklar için depresyon ölçeapplei (ÇDÖ) 9-13 ya çocuklarına dıı UIUIQ Ölçeapplein Türkçe geçerlik ve güvenlik makalesi Hisli N. Beck Depresyon Envanter 'nin üniversite öapplerencileri için geçerliapplei, güvenirliapplei. Psikoloji Dergisi 1989;23:3-13, Tegin B. Depresyonda bili sel bozukluklar: Beck modeline göre bir inceleme. Yayınlanmamı doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Ceyhun B, Akça F. Zung Depresyon Ölçeappleinin Geçerlik ve Güvenirliapplei Üzerine Bir Çalı ma. VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalı maları Türk Psikologlar Derneapplei Yayınları. 1994:20-6. Ertan T, Eker E, fiar V. Geriatrik depresyon ölçeappleinin Türk ya lı nüfusunda geçerlilik ve güvenilirliapplei. Nöropsikiyatri Ar ivi 1997;34: Engindeniz AN, Küey L, Kültür S. Edinburgh doappleum sonrası depresyon ölçeapplei Türkçe formu geçerlilik ve güvenilirlik çalı ması. Bahar Sempozyumları 1 Kitabı. Ankara: Psikiyatri Derneapplei Yayınları; s Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L, Kültür S. Hastane anksiyete ve depresyon ölçeapplei Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliapplei. Türk Psikiyatri Dergisi 1997;8: Öy B. Çocuklar için depresyon ölçeapplei: Geçerlik ve güvenirlik çalı ması. Türk Psikiyatri Dergisi 1991;2: s ısaıazpfj

5 Ölçek adı Hamilton depresyon derecelendirme ölçeapplei (HAM-D) Ölçek türü Klinisyenin deappleerlendirdiapplei Türkiye'de Klinikte Kullanılan Depresyon Deappleerlendirme Ölçekleri Uygulanacak grup Depresif belirtileri olan ki iler Uygulayıcının Niteliapplei Psikopatoloji bilgisi gerekmektedir. Ölçeapplein Türkçe geçerlik ve güvenirlik makalesi Akdemir A, Örsel SD, Daapple, Türkçapar H, can N, Özbay H. Hamilton depresyon derecelendirme ölçeappleinin geçeri i 1 îapplei-güven i 1 i rl iapplei ve klinikte kullanımı. Psikiyatri Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi 1996;4: u Hamilton depresyon derecelendirme ölçeappleinin geçerliliappleigüvenilirliapplei ve klinikte kullanımı. Psikiyatri Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi 1996; 4(4): Montgomery- Asberg depresyon derecelendirme ölçeapplei (MADDÖ) Calgary izofrenide depresyon ölçeapplei (CfiDÖ) Klinisyenin deappleerlendirdiapplei Klinisyenin deappleerlendirdiapplei Majör depresif bozukluk tanısı alan hastalar fiizofreni ve psikotik bozukluappleu olan hasta grubu Psikopatoloji bilgisi gerekmektedir Psikopatoloji bilgisi gerekmektedir Torun F, Önder E, Torun SD, Tural Ü, fii manlar fig. Montgomery-Asberg Depresyon Derecelendirme Ölçeapplei Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliapplei. 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 2002;10: Aydemir Ö, Danacı EA, Deveci A, çelli. Calgary fiizofrenide Depresyon Ölçeapplei Türkçe versiyonu özgüllüappleü ve duyarlılıappleı. Nöropsikiyatri Ar ivi 2000;37: Cornell demansta depresyon öölçeapplei (CDDÖ) Klinisyenin deappleerlendirdiapplei Demans hastaları Psikopatoloji bilgisi gerekmektedir Amuk T, Karadaapple F, Oappleuzhanoapplelu N. Oappleuzhanoapplelu A. Cornell Demansta Depresyon Ölçeapplei'nin Türkçe Ya lı Toplumda Geçerlik ve Güvenilirliapplei. Türk Psikiyatri Dergisi 2003;14: Çok çe itli depresyon deappleerlendirme ölçekleri olmakla birlikte, ara tırmacılara amaçlarına en uygun ölçeapplei bulmalarına rehberlik edecek çok az sayıda çalı ma vardır (18). Bu gözden geçirme çalı ması, depresyon hakkında çalı ma yapacak ara tırmacılara ve klinisyenlere amaçlarına en uygun geçerlik ve güvenirliapplee sahip ölçeapplei seçebilmelerine yardımcı olacak ana unsurları saapplelaması bakımından önemlidir. A aappleıda, Türkiye'de psikiyatri alanında klinikte kullanılan depresyon deappleerlendirme ölçeklerine ait bilgi verilmi tir (Özet bilgiler Tablo 1'de görülmektedir). TÜRK YE'DE KL N KTE KULLANILAN DEPRESY ON DE ERLEND RME ÖLÇEKLER Kendini Deappleerlendirme (Self-Report) Ölçekleri Hasta tarafından doldurulan ölçekler, en azından okuryazar olmayı ve o ölçeapplein çevirilerinden birinin dilini biliyor olmayı gerektirir. Ayrıca, bu ölçeklerin kullanımı bili sel yetmezliapplei olan ki ilerde sınırlıdır. Bazı uzmanlar kendini deappleerlendirme ölçeklerinin ciddi hastalıappleı olanlarda etkili olmadıappleını dü ünmektedir (19). 1. Beck depresyon envanteri: Beck depresyon envanteri (BDE), Beck ve ark. tarafından adolesan ve eri kinlerde depresyonun davranı sal bulgularını ölçmek amacıyla 1961 yılında geli tirilmi tir (20). Depresyonun iddetini ölçmek, tedavi ile olan deapplei imleri izleyebilmek ve hastalıappleı tanımlayabilmek amacıyla tasarlanmı tır. BDE'deki maddeler asıl olarak depresyonlu hastaların psikoanalitik tedavileri sonucunda Dirim Tıp Gazetesi 2011; yıl: 86 sayı; 1 (39-47)

6 II 5 55 c. Sibel KILINÇ ve ark. yapılan gözlemlere dayanmaktadır. Depresyona özgü davranı lar ve semptomlar bir dizi cümle ile tanımlanmı tır ve her bir cümleye sayı olarak 0-3 arasında numara verilmi tir. Yirmi bir maddeden olu maktadır ve maddeler hafif formdan iddetli forma göre sıralanmı tır. Hastalardan imdiki durumlarını en iyi tanımlayan ifadeyi i aretlemeleri istenmekte ve sonuç maddelerin toplamı ile elde edilmektedir yılında ölçeapplein tümü revize edilerek iddeti tanımlayan duplikasyonlar ayıklanmı ve hastaların bugünü de kapsayacak biçimde son bir haftalık durumlarını i aretlemeleri istenmi tir (19). Ölçeapplein orijinali klinisyenin yüksek sesle hastaya okuması eklinde tasarlanmı iken, ölçek daha sonra kendini deappleerlendirme ölçeapplei olarak uygulanmaya ba lanmı tır. fiiddet olarak; 0-9= Minimal, 10-16= Hafif, 17-29= Orta, 30-63= fiiddetli, eklinde yorumlanmaktadır. Alt ölçek skorları kognitif afektif faktör ve somatik performans faktör ile hesaplanmaktadır (19). Ölçeapplei doldurmak yakla ık 15 dakika sürmektedir. Ancak bu süre hastanın eappleitim düzeyine göre deapplei ebilir. Ayrıca, ciddi obsesyonu olan hastalarda uygulama daha da uzun sürebilir. Ölçek Türkçe'ye BDE ve Beck Depresyon Ölçeapplei (BDÖ) adıyla iki ayrı form olarak çevrilmi, geçerlik ve güvenirlik çalı ması yapılmı tır (21, 22). BDE ile diappleer depresyon ölçekleri arasındaki korelasyon oldukça yüksektir. Psikiyatrik hastalarda, depresyonun klinik ölçümü ile BDE arasındaki korelasyon arasında deapplei mektedir (ortalama= 0.72). Psikiyatrik olmayan hastalarda ise korelasyon (ortalama= 0.60) arasındadır. BDE ile HAM-D arasındaki ortalama korelasyon 0.73 olarak bulunmu tur (19). BDE'nin avantajları hasta tarafından doldurulması, basit bir dile sahip olması ve skorlamanın kolay olmasıdır. Dezavantajları ise; kadınlar, ya lılar, adolesanlarda, dü ük eappleitim düzeyinde ve e lik eden psikiyatrik bozuklukların varlıappleında olduappleundan yüksek skorların i aretlendiappleinin bildirilmi olmasıdır (19). 2. Zung depresyon ölçeapplei: Zung depresyon ölçeapplei (ZDÖ), 1965 yılında Zung tarafından, depresyonun iddetini ölçmek amacıyla geli tirilmi tir (23). Ölçek hasta tarafından doldurulmaktadır. Maddeler depresyonun duygulanım, bili sel, davranı sal ve fizyolojik boyutlarını içermektedir. DSM-IV semptom kriterlerini kapsamasına kar ın, psikomotor retardasyon ve atipik depresyonda daha sık görülen i tah ve uyku artı- ı, kilo alımı gibi maddeleri içermemektedir. ZDÖ 20 madde içermektedir, 10 madde olumsuz, 10 madde ise olumlu olarak kurgulanmı tır. Her madde için denekler; hiçbir zaman veya çok ender olarak= 1, bazen = 2, sık sık= 3, çoappleunlukla veya herzaman= 4'ü i aretlemektedir. Toplam skoru elde etmek için, pozitif maddeler tersine çevrilmekte ve daha sonra hepsi toplanmaktadır. Kesme noktalarına bakıldıappleında, ZDÖ skoru 50 > ise normal, arası en hafif-hafif düzeyde depresyon, arası orta-belirgin düzeyde depresyon, 70 < iddetli depresyon olarak tanımlanmaktadır. fiiddet endeksi toplam skorun 80'e bölünmesi ile hesaplanmaktadır. ZDÖ'nün yanıtlanma süresi hastaların eappleitim düzeyi ve patolojisine göre 5-30 dakika arasında deapplei mektedir. Ölçeapplein birçok dile çevirisi mevcut olup, transkültürel çalı malarda geçerlik ve güvenirliapplei kanıtlanmı tır. Ölçek Türkçe'ye Balta tarafından çevrilmi olup, geçerlik ve güvenirlik çalı ması Ceyhun ve ark. tarafından yapılmı tır (24). Zung, tedavi sürecindeki deapplei imin bir göstergesi olarak, ZDÖ indeks skorlarının tedavi öncesi ve sonrasında sırasıyla 0.75 ve 0.39 olduappleunu saptamı tır. 3. Geriatrik depresyon ölçeapplei: Geriatrik Depresyon Ölçeapplei (GDÖ), Yesavage ve ark. tarafından 1983 yılında geriatrik popülasyondaki depresyon hastalarında depresyon varlıappleını ara tırmak amacıyla geli tirilmi tir (25). Uyku bozukluappleu, enerji azlıappleı, libido azalması gibi depresif semptomlar, depresyonu olmayan ya lı hastalarda yaygın olarak bulunmaktadır. Ölüm dü ünceleri ve gelecek hakkında umutsuzluk ya amın son evresinde farklı anlamlar ifade etmektedir. Ayrıca, ya lı hastalarda sıklıkla bulunan kronik tıbbi hastalıklar nedeni ile motor retardasyon ve aktivite düzeyinde azalma sıklıkla gözlenmektedir. Son olarak, e lik eden demansın varlıappleı konsantrasyon ve bili sel süreçleri etkilemektedir. Bütün bu nedenlerden dolayı ya lı hastalarda depresyonu deappleerlendirmek için farklı semptom tanımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. çeriappleinin yanında, ölçme aracının formatının da ya lı hastalara özgü olması gerekmektedir. Çok seçenek içeren likert tipi ölçekler ve sizi en iyi tanımlayan ifadeler gibi maddeler bu ya grubunda kafa karı tırıcı olabilmektedir. GDÖ, ya lı hastalar için geçerli bir tarama testi olması, skorlaması ve uygulanmasının kolay olması amacıyla tasarlanmı tır. Maddeler, ya lı depresyonlu hastaların ya lı olmayan depresyonlulardan ayrımını maksimum düzeyde tutacak ampirik olarak olu turulmu maddelerden olu maktadır. Maddeler; azalmı duygulanım, benlik algısında zayıflama, motivasyon zayıflıappleı, gelecek yerine geçmi e yönelim, bili sel sorunlar, obsesif nitelikler ve ajitasyonu içermektedir. GDÖ 30 maddeden olu makta ve hasta tarafından doldurulmaktadır. Her maddeyi hasta "Evet" ve "Hayır" eklinde i aretlemektedir. Otuz maddenin 10'u olumsuz, 20'si ise olumlu olarak kurgulanmı tır. "Geçtiappleimiz hafta" eklinde bir zaman periyodunu sorgulamaktadır. Ölçeapplein kesme noktası 13/14 olarak kabul edil- Dirim Tıp Gazetesi 2011

7 mektedir. Ölçeapplein Türkçe geçerlik ve güvenirliapplei 1997 yılında Ertan ve ark. tarafından yapılmı tır (26). 4. Edinburgh doappleum sonrası depresyon ölçeapplei: Edinburgh doappleum sonrası depresyon ölçeapplei (EDSDÖ), Cox ve ark. tarafından 1987 yılında geli tirilmi tir (27). Kısa ve hasta tarafından doldurulacak bir ölçekle, postpartum depresyonlu hastaları tanımak amaçlanmı tır. Standart depresyon ölçme araçları postpartum depresyonlu hastalarda kısıtlılık göstermektedir. Örneapplein; birçok ölçek postpartum hastalarında geçerli olmayan somatik yakınmaları ölçmektedir. Çocuappleun ihtiyaçlarından dolayı olu an uyku düzensizliapplei ve anemiye ikincil geli en letarji ve yorgunluappleu standart depresyon ölçekleri yanlı ölçmektedir. EDSDÖ'deki maddeler, Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeapplei'nin bazı bölümlerinin bir araya getirilmesi ve postpartum depresyonlu kadınlarda görülen problemlerin eklenmesi ile olu turulmu tur. On maddeden olu an ve hasta tarafından doldurulan bir ölçektir. Her madde 0-3 arasında deapplei en puanlarla ölçülmektedir. Bazı maddelerde en iddetli yanıtlar ba a, bazılarında ise sona konmu tur. Skor 0-30 arasında deapplei mektedir. Kesme noktası olarak 12 ve üzerindeki skorlar olası majör ve minör depresyona i aret etmektedir. Ölçek 1996 yılında, Türkçe'ye Engindeniz ve ark. tarafından uyarlanmı, geçerlik ve güvenirliapplei aynı ekip tarafından yapılmı tır (28). 5. Hastane anksiyete ve depresyon ölçeapplei: Hastane anksiyete ve depresyon ölçeapplei (HAD), Zigmond ve ark. tarafından 1983 yılında geli tirilmi tir (29). Tıbbi bir hastalıappleı olan popülasyonda duygudurum bozukluappleunu taramak amacıyla tasarlanmı tır. Toplum ve hastane örnekleminde kolaylıkla kullanılabilir. Psikiyatrik belirtileri fiziksel bozukluklardan ayırmak için, fiziksel belirtiler yerine duygudurumun öznel yıkımı üzerinde durulmaktadır. Depresyon alt ölçeapplei üzgünlük yerine anhedoniyi temel semptom olarak almaktadır. HAD DSM-IV'te bulunan depresif semptomları tam anlamıyla kapsamamasına kar ın, anhedonik semptomlar tıbbi hastalıkları bulunan ki ilerde depresyon için iyi bir kanıttır. ntihar dü üncesi, suçluluk ve umutsuzluappleu içermemektedir. HAD hasta tarafından doldurulmakta, 14 maddeden olu makta ve maddeler 4 özellik içermektedir. ki alt ölçek depresyon ve anksiyeteyi deappleerlendirmektedir. Yedi maddelik depresyon alt ölçeapplei 0-21 arasında skorlanmakta, kesme noktası olarak 0-7= Normal, 8-10= Hafif, 11-14= Orta, 15-21= Ciddi, bir duygudurum bozukluappleuna i aret etmektedir. Ölçeapplein Türkçe geçerlik ve güvenirliapplei 1997 yılında Aydemir ve ark. tarafından yapılmı tır (30). Türkiye'de Klinikte Kullanılan Depresyon Deappleerlendirme Ölçekleri 6. Çocuklar için depresyon ölçeapplei: Çocuklar için depresyon ölçeapplei (ÇDÖ), Kovacs tarafından 1992 yılında, çocuklar ve gençlerde depresyonun iddetinin belirlenebilmesi amacıyla geli tirilmi tir (31). ÇDÖ'nün, depresyonun iddetini belirleyen iyi bir ölçme aracı olduappleu bildirilmi tir. Bir kendini deappleerlendirme ölçeappleidir; çocuklara okunarak veya çocuappleun kendisi okuyarak doldurulur. Uygulaması yakla ık olarak 30 dakika sürmektedir ya aralıappleında uygulanmak üzere hazırlanan ölçek ülkemizde 9-13 ya çocuklarına uygulanmaktadır. Toplam 27 maddeden olu makta; her madde çocuappleun son iki haftasını deappleerlendirerek, aralarında seçim yapabileceapplei üç cümle seti bulundurmaktadır. Her set çocukluk depresyonunun belirtilerine ili kin ifadeler içermektedir. Yanıtlara 0-2 arasında deapplei en puanlar verilir. Yüksek puan depresyon düzeyini gösterir, kesme noktası 19'dur. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 54'tür. Ölçeapplei uygulayabilmek için özel bir eappleitim gerekmemektedir. Ölçek, 1990 yılında Öy tarafından Türkçe'ye uyarlanmı tır (32). Ölçeapplein güvenirliapplei belirlenirken test-tekrar test güvenirliappleine bakılmı ve 0.80 olarak bulgulanmı tır. Klinisyenin Deappleerlendirdiapplei (Clinician-Rated) Ölçekler Bu ölçekler yapılandırılmı, yarı yapılandırılmı ya da yapılandırılmamı görü me biçimleriyle hasta ya da hasta yakınlarıyla yapılmı görü meleri kapsamaktadır. Yapılandırılmı görü melerde, klinisyenin sorması gereken sorular bir çizelge eklinde hazırlanmı tır. Görü me o sorular çerçevesinde gitmektedir. 1. Hamilton depresyon derecelendirme ölçeapplei: Hamilton depresyon derecelendirme ölçeapplei (HAM-D), 1960 yılında Hamilton tarafından geli tirilmi ve depresyonun iddetini ölçmek amacıyla tasarlanmı tır (33). Depresif semptomları ölçmek amacıyla klinisyen tarafından uygulanan ölçekler arasında en sık kullanılanıdır. Orijinal ölçek 21 madde içermesine kar ın, Hamilton ilk 17 maddenin kullanılmasını önermi tir. Geriye kalan 4 madde ya seyrek (depersonalizasyon) olarak görülür ya da iddet yerine hastalıappleın boyutunu (günlük deapplei imler) tanımlar. HAM-D ölçeappleinde maddeler 0-4 ve 0-2 arasında i aretlenmektedir. Ölçülebilir iddette olanlar 0-4 arasında derecelendirilir ve 4, o semptomun iddetli olduappleunu gösterir. Hamilton bazı semptomları ölçmenin ise oldukça zor olduappleunu dü- ünüp 0-2 arasında derecelendirmi tir. En yüksek 53 puan alınır. HAM-D psikiyatrik hastalıklar konusunda deneyimi olan hekim, psikolog, sosyal çalı macılar tarafından kolaylıkla uygulanabilir. Klinik ara tırmalarda test kullanımı konusunda eappleitim almı klinisyen olmayan ki iler tarafından da uygula- u Dirim Tıp Gazetesi 2011: yıl: 86 sayı: 1 (39-47)

8 II Sibel K1L1NÇ ve ark. nabilir. Uygulanması ortalama 15 dakika sürer. lk yayınlandıappleında herhangi bir rehber içermeyen ölçek, daha sonra her maddeyi ölçmek için önerilerle birlikte yayınlanmı tır. Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalı ması 1996 yılında HAM-D adıyla Akdemir ve ark. tarafından yapılmı tır. Kesme noktaları 23 <; çok iddetli, 19-22; iddetli, 14-18; orta derecede, 8-13; hafif derecede ve 7 > normal olarak saptanmı tır (34). HAM-D iç tutarlılık çalı masında Cronbach alfa deappleeri 0.75, güvenirlik katsayısı ise 0.76 olarak bulunmu tur. HAM-D Research Diagnostic Criteria veya DSMlll'ten önce geli tirildiapplei için bu tanısal sınıflamalarda depresyonun kriterleri arasında bulunan anhedoni gibi bazı semptomları kapsamamaktadır. Ölçek somatik semptom belirti ve bulgulara (yorgunluk ve i tah azalması vb.) daha fazla aappleırlık vermektedir ve i tah artı ı, a ırı uyku gibi nörovejetatif semptomları içermemektedir. Ayrıca, kriterler arasında olmayan anksiyete ile ilgili bazı maddeleri içerdiapplei için depresif semptomları ölçme anlamında spesifisitesi azalmaktadır. 2. Montgomery-Asberg depresyon derecelendirme ölçeapplei: Montgomery-Asberg depresyon derecelendirme ölçeapplei (MADDÖ), 1979 yılında depresif semptomların iddetini ölçmek amacıyla majör depresif bozukluappleu olan hastalarda kullanılmak üzere geli tirilmi tir (35). Ölçeapplei geli tirenlerin ilk amacı tedavi ile olu an deapplei ikliklere duyarlı bir ölçek geli tirmekti. kinci amaç ise hem psikiyatrist hem de psikiyatrist olmayan profesyoneller tarafından uygulanabilecek bir ölçek geli tirmekti. MADDÖ psikofarmakolojik ara tırmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ölçek; belirgin üzüntü, ifade edilen üzüntü, içsel gerginlik, uyku azalması, i tah azalması, konsantrasyon güçlüappleü, yorgunluk, hissetme yetersizliapplei, karamsar dü ünceler, intihar dü ünceleri olmak üzere toplam 10 maddeden olu makta ve 0-6 arasında derecelenmektedir. Tek sayılı rakamlar bo bırakılarak ölçücünün tam olarak karar veremediapplei durumlarda karar vermesi kolayla tırılmaktadır. Doldurulması yakla ık 15 dakika sürmektedir. Ölçeapplei geli tirenlere göre ölçeapplei uygulamak için eappleitim gerekmemekte, psikiyatrist, psikolog, birinci basamak hekimleri ve psikiyatri hem ireleri tarafından kolayca uygulanabilmektedir. Montgomery ve Asberg'in orijinal çalı masında psikiyatrist ve pratisyenler arasında toplam skorda korelasyon 0.97 olarak bildirilmi tir (35). Majör depresyonun bili sel özelliklerini daha çok içermesi açısından genel tıbbi bir bozukluappleu olan hastalarda daha az yanlı depresyon tanısı konulmasına neden olmaktadır. Ölçek kolaylıkla uygulanabilmekte ve özel bir eappleitim gerektirmemektedir. Ölçekle ilgili ya anan bir problem, hastanın semptomlarının ölçüleceapplei zaman aralıappleının belirtilmemi olmasıdır. Ölçeapplein Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalı ması 2002 yılında Torun ve ark. tarafından yapılmı tır (36). Montgomery-Asberg Depresyon Derecelendirme Ölçeapplei Türkçe versiyonunun majör depresif bozukluk için kesme noktaları hafif, orta ve belirgin iddetteki depresyon için kesme noktaları sırasıyla 9 <, 29 < ve 36 < olarak hesaplanmı tır (37). Ölçeapplein güvenirlik çalı masında Cronbach alfa katsayısı 0.73 olarak bulunmu tur (36). 3. Calgary izofrenide depresyon ölçeapplei: Calgary izofrenide depresyon ölçeapplei (CADÖ), 1992 yılında Addington ve ark. tarafından geli tirilmi tir. Diappleer depresyon deappleerlendirme ölçeklerinin izofreni hastalarındaki depresif semptom ve sendromları ölçmediappleinin gözlemlenmesi üzerine geli tirilmi tir (38). Ölçek, izofreni bulunan hastalarda depresyon yönünden deappleerlendirme yapmak ve depresif belirtilerin düzeyini ve iddet deapplei imini ölçmek amacıyla geli tirilmi tir. Ölçeapplein temel uygulama grubunu izofreni ve psikotik bozukluappleu olan hastalar olu turmaktadır. Toplam 9 maddeden olu an ölçek dörtlü likert tipi ölçüm saapplelamaktadır. Her madde 0-3 arasında deapplei en puanlar almakta ve toplam puan bunların toplanması ile elde edilmektedir. Ölçeapplein doldurulması hasta ile görü meye, görü me sırasındaki gözlemlere, hasta yakınlarından alınan bilgilere göre yapılmaktadır. Yarı yapılandırılmı bir görü me yapılmakla birlikte, uygulayıcı bu soruların dı ına çıkarak da görü me yapabilir. Ölçeapplein Türkçe formunun geçerliapplei ve güvenirliapplei 2000 yılında Aydemir ve ark. tarafından yapılmı tır (39). Güvenirlik çalı masında, Cronbach alfa katsayısı 0.88 olarak bulunmu tur (39). 4. Cornell demansta depresyon ölçeapplei: Alexopouls ve ark. tarafından 1988 yılında geli tirilen Cornell demansta depresyon ölçeapplei (CDDÖ), demanslı bireyler ve bakım verenleriyle yapılan ayrı ayrı görü meler sonucunda klinisyen tarafından doldurulan bir ölçektir (40). Ölçek, demans hastalarında görülen majör depresif semptomları ve sendromları belirlemek amacıyla geli tirilmi tir. Duygudurumla ili kili bulgular, davranı sal deapplei- iklikler, fiziksel bulgular, döngüsel fonksiyonlar ve dü ünsel deapplei iklikleri deappleerlendiren, 5 alt grupta toplanan 19 maddeden olu maktadır. Her madde 0, 1, 2 olarak puanlanmaktadır. 0= Belirti yok, 1= Hafif ya da orta derecede, 2 = fiiddetli, olduappleunu gösterir. Sekiz ve üzerindeki toplam puan depresyonu dü ündürmektedir. Ölçek Amuk ve ark. tarafından Türkçe'ye uyarlanmı tır (41). Test-tekrar test tutarlılıappleı r= 0.93; Cronbach alfa deappleeri 0.86 olarak saptanmı tır. Ölçeapplee ait sorular tek tek ele alındıappleında 9. ve 19. sorularda dü ük düzeyde test-tekrar test tutarlılıappleı görülmü tür (r< 0.30). Ayrıca 6. ve 9. Dirim Tıp Gazetesi 2011

9 Türkiye'de Klinikte Kullanılan Depresyon Deappleerlendirme Ölçekleri soruların ölçek toplam puanı ile dü ük düzeyde korelasyon gösterdiapplei saptanmı tır. Ölçeapplein geçerlik analizinde depresyonlu demans grubu ile depresyonsuz demans grubu arasında anlamlı fark (0.001) tespit edilmi tir. Majör depresyonu olan ve olmayan tanımada en uygun e ik deappleer 7/8 olarak belirlenmi ve bu deappleerin duyarlılıappleı 0.95, özgüllüappleü 0.71, Kappa deappleeri 0.58 olarak bulunmu tur (41). SONUÇ Depresyon psikiyatri kliniklerinde en çok kar ıla ılan tanı grubudur. Bu nedenle ara tırılması oldukça önemlidir. Psikiyatride son dönemlerde meydana gelen yöntem deapplei iklikleri, objektif ölçüm yapılması ve nesnel verilere ula ılması gerekliliapplei ile birlikte psikolojik deappleerlendirme ölçeklerinin önemi ve kullanımı artmı tır. Aynı konuda çok sayıda ölçek olmakla birlikte, ara tırmacının amacına en uygun ölçeapplei seçme konusunda rehbere ihtiyacı vardır. Bu çalı manın ara tırmacılara rehberlik edeceapplei dü ünülmektedir. KAY NAKIAR: 1. Öner N. Türkiye'de Kullanılan Psikolojik Testler Bir Ba vuru Kaynaappleı. 3. Baskı. stanbul: Boappleaziçi Üniversitesi Yayınları; s jackson C. Understanding Psychological Testing. Isted. Britanya: Martston Book Services Limited; p Aydemir Ö, Köroapplelu E. Psikiyatride Kullanılan Klinik Ölçekler. 4. Baskı. Ankara: HYB Basın Yayın; s Ebrinç S. (Psychiatric rating scales and their use in clinical studies). Psikofarmokoloji Bülteni 2OOO;10(2): Cansever C. Klinik Psikolojisinde Deappleerlendirme Teknikleri. stanbul: Boappleaziçi Üniversitesi dari Bilimler Fakültesi Yayınları; s Keedwell R Snaith RP What do anxiety scales measure? Acta Psychiatr Scand 1996; 93131: Güleç H. [Psychometrics in psychiatry: basic concepts). Psikiyatride Güncel Yakla ımlar 2009;1 (2): Arık A. Psikolojide Bilimsel Yöntem. 2. Baskı, istanbul: Çantay Kitabevi; s Atılgan H, Kan A, Doapplean N. Eappleitimde Ölçme ve Deappleerlendirme. 1. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık; s Karasar N. Bilimsel Ara tırma Yöntemi. 17. Baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık; s Bulduk S. Yeni Ba layanlar çin Psikolojide Deneysel Ara tırma Yöntemleri. 1. Baskı, istanbul: Çantay Kitabevi; s Özgüven E. Psikolojik Testler. Ankara: Pegem Yayınları; s Davison CC, Neale JM. Abnormal Psychology. 8. Baskı. Texas: John Wiley and Sons; Bostancı N. The impact to depressive symptom levels of childhood abuse in university students). Yeni Sempozyum Dergisi 2006;44(2): Kronke K, Spitzer RL, Williams J, Monahan PO, Lowe B. Anxiety disorders in primary care: prevalence, impairment, comorbidity and detection. Ann IntMed 2007;146(5): Köroapplelu E. Psikiyatride Hastalıkların Tanımlanması ve Sınıflandırılması Elkitabı. 4. Baskı. Ankara: Hekimler Yayın Birliapplei; Gallo J), Fulmer T, Poveza C, Reichel W. Handbook of Geriatric Assessment. 3rded. USA: An Apsen Publication; Snaith RR Taylor CM. Rating scales for depression and anxiety: a current perspective. Br JC Clin Pharmac 1985;19(Suppl): Guy W. Clinical Global Impressions: ECDEU Assessment Manual for Pharmacology, revised edition. Rockville, MD: National Institute of Mental Health, Dept. of Health, Education and Welfare Publication (ADM) 1976: Beck AT. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry 1961;4: Hisli N. Beck Depresyon Envanteri'nin Üniversite Öapplerencileri için Geçerliapplei, Güvenirliapplei. Psikoloji Dergisi 1989;61231: Tegin B. Depresyonda bili sel bozukluklar: Beck modeline göre bir inceleme. Yayınlanmamı doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, ZungWW. A self-rating depression scale. Arch Gen Psychiatry 1965;12: Ceyhun B, Akça F. Zung Depresyon Ölçeappleinin Geçerlik ve Güvenirliapplei Üzerine Bir Çalı ma. VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalı maları, Türk Psikologlar Derneapplei Yayınları; s Yesavage )A, Brink TL, Rose TL, et al. Development and validation of a geriatric depression screening scale: a preliminary report.) Psychiatr Res 1983;17;(1): Ertan T, Eker E, fiar V. Geriatrik depresyon ölçeappleinin Türk ya lı nüfusunda geçerlilik ve güvenilirliapplei. Nöropsikiyatri Ar ivi 1997;34111: Cox )L, Holden )M. Detection of postnatal depression: Development of the 10-item Edinburgh Postnatal Depression Scale (EPDS). Br) Psychiatry 1987;150: Engindeniz AN, Küey L, Kültür S. Edinburgh doappleum sonrası depresyon ölçeapplei Türkçe formu geçerlilik ve güvenilirlik çalı ması. Bahar Sempozyumları 1 Kitabı. Ankara: Psikiyatri Derneapplei Yayınları; 1996: Zigmond AS, Snaith PR. The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatr Scand 1983;67(6): Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L, Kültür S. Hastane anksiyete ve depresyon ölçeapplei Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliapplei. Türk Psikiyatri Dergisi 1997;8141: Kovacs M. Rating scales to assess depression in schoolage children. Acta Paedopsychatr, 1981;46(5-6): Öy B. Çocukluk depresyonu derecelendirme ölçeapplei: Saapplelıklı ve çocuk ruh saapplelıappleı kliniappleine ba vuran çocuklarda uygulanması. Türk Psikiyatri Dergisi 1991;2(2): Hamilton MA. A rating scale for depression. ) Neurol Neurosurg Psychiatry 1960;23: Akdemir A, Örsel S, Dag i, Türkçapar H, can N, Özbay H. Hamilton depresyon derecelendirme ölçeapplei (HDDÖ)'nin geçerliliapplei, güvenilirliapplei ve klinikte kullanımı. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 1996:4(41: Montgomery SA, Asberg M. A New Depression scale designed to be sensitive to change. Br) Psychiatr 1979;134: Torun F, Önder E, Torun SD, Tural U, fii manlar fig. Montgomery- Asberg Depresyon Derecelendirme Ölçeapplei Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliapplei. 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 2002;10141: Torun F, Önder E, Torun SD, Tural U, fii manlar fig. Montgomery-Asberg Depresyon Ölçeapplei Türkçe Formunun Özgüllük ve Duyarlılıappleı. 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 2002;10131: Addington D, Addington ), Maticka-Tyndale W. Specificity of the Calgary Depression Scale for Schizophrienia. Schizopr Res 1994;11: Aydemir Ö, Danacı EA, Deveci A, çelli. Calgary fiizofrenide Depresyon Ölçeapplei Türkçe versiyonu özgüllüappleü ve duyarlılıappleı. Nöropsikiyatri Ar ivi 2000;37: Alexopoulos GS, Abrams RC, Young RC, Shamoian CA. Cornell Scale for Depression in Dementia. Biol Psychiatry 1988:23: Amuk T, Karadaapple F, Oappleuzhanoapplelu N. Oappleuzhanoapplelu A. Cornell Demansta Depresyon Ölçeapplei'nin Türkçe Ya lı Toplumda Geçerlik ve Güvenilirliapplei. Türk Psikiyatri Dergisi 2003;14(4): Dirim Tıp Gazetesi 2011; yıl; 86 sayı: 1 (39-47)

Türkiye de Klinikte Kullanılan Depresyon Değerlendirme Ölçekleri

Türkiye de Klinikte Kullanılan Depresyon Değerlendirme Ölçekleri Derleme Türkiye de Klinikte Kullanılan Depresyon Değerlendirme Ölçekleri Depression Rating Scales Used in Clinical Practice in Turkey Sibel KILINÇ 1, Fuat TORUN 2, 1 Psikolog, Ümraniye Eğitim ve Araştırma

Detaylı

ACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse

ACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse ACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse Perinatal Depresyon gebelik süresince veya gebeliği takip eden ilk 12 ay boyunca

Detaylı

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol 1 Acibadem University Medical Faculty 2 Maltepe University Medical

Detaylı

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD Çalışmalarda birinci basamak sağlık kurumlarına başvuran hastalardaki psikiyatrik hastalık sıklığı, gerek değerlendirme ölçekleri kullanılarak

Detaylı

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme Doç. Dr. Levent KÜEY* Özet Depresyon psikiyatrik bozukluklar arasýnda en sýk karþýlaþýlan hastalýklardan biridir. Depresif hastalarýn önemli bir

Detaylı

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER Editörler Prof. Dr. Ömer Aydemir - Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu in De erli Türk Hekimlerine Arma an d r. HYB Bas m Yay n 226 PS KOLOJ VE PS K YATR D Z S 36 PS K YATR

Detaylı

Özgün Problem Çözme Becerileri

Özgün Problem Çözme Becerileri Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ

Detaylı

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ

Detaylı

ÖLÇME ARAÇLARININ KULLANIMI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

ÖLÇME ARAÇLARININ KULLANIMI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Çocuk Psikiyatrisinde Ölçütler / Ölçekler ÖLÇME ARAÇLARININ KULLANIMI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Dr. Sabri Hergüner ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME Ölçme: Bir olayın belirli bir yöntemle gözlenip, gözlem sonuçlarının

Detaylı

Ders 5: ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME. Prof. Dr. Tevhide Kargın

Ders 5: ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME. Prof. Dr. Tevhide Kargın Ders 5: ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Prof. Dr. Tevhide Kargın Ölçme ve Değerlendirme Ölçme (measurement), bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahip ise, sahip oluş derecesinin

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Dönem V Psikiyatri Staj Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Baran GENCER Yrd. Doç. Dr. Oğuz GÜÇLÜ Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi

Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Dr. SiğnemÖZTEKİN, Psikolog Duygu KUZU, Dr. Güneş CAN, Prof. Dr. AyşenESEN DANACI Giriş: Ayrılma anksiyetesi bozukluğu,

Detaylı

Yardımcı Doçent Psikoloji Haliç Üniversitesi 2000 Yardımcı Doçent Psikoloji FSM Vakıf Üniversitesi 2011

Yardımcı Doçent Psikoloji Haliç Üniversitesi 2000 Yardımcı Doçent Psikoloji FSM Vakıf Üniversitesi 2011 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Gaye (Enbiyaoğlu) Saltukoğlu 2. Doğum Tarihi : 1945 3. Unvanı : Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Hacettepe Üniversitesi 1969 Yüksek

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D

Detaylı

NİCEL (Quantitative) VERİ TOPLAMA ARAÇLARI

NİCEL (Quantitative) VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Amaçlar NİCEL (Quantitative) VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Bu bölümde ölçümlerin geçerlilik ve güvenilirliği ile veri toplama teknikleri üzerinde durulacaktır. Araştırmanın amacına göre her bir aracın nasıl uygulanacağı

Detaylı

UZMAN KLİNİK PSİKOLOG KAHRAMAN GÜLER DEPRESYON

UZMAN KLİNİK PSİKOLOG KAHRAMAN GÜLER DEPRESYON UZMAN KLİNİK PSİKOLOG KAHRAMAN GÜLER DEPRESYON Depresyon en az iki hafta süren, çoğunlukla daha uzun süreyle devam eden, işlevselliği çok ciddi bir oranda bozan, tedavi edilebilir tıbbi problemlerden bir

Detaylı

PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK MERKEZİ İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ

PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK MERKEZİ İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ DEĞİŞİKLİK DURUMU Değişiklik Tarihi Açıklama Değişiklik No - Yeni yayımlandı 0 09.09.2002 İçerik Değişikliği Yapıldı 1 21.11.2005 İçerik Değişikliği Yapıldı 2 09.07.2008 Form Değişikliği Yapıldı 3 03.03.2014

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

TÜRKİYE'DE RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETLERİNE ENTEGRASYONU: BİRİNCİ BASAMAKTA RUH SAĞLIĞI EĞİTİM PROGRAMİ

TÜRKİYE'DE RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETLERİNE ENTEGRASYONU: BİRİNCİ BASAMAKTA RUH SAĞLIĞI EĞİTİM PROGRAMİ Kriz Dergisi 12(1): 41-45 TÜRKİYE'DE RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETLERİNE ENTEGRASYONU: BİRİNCİ BASAMAKTA RUH SAĞLIĞI EĞİTİM PROGRAMİ Mehmet Uğurlu*, Tahir Soydal* ÖZET Türkiye'

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Eğitim. Akademik Ünvanlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ SEVGİNAR VATAN. sevginarvatan@gmail.

ÖZGEÇMİŞ. Eğitim. Akademik Ünvanlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ SEVGİNAR VATAN. sevginarvatan@gmail. ÖZGEÇMİŞ SEVGİNAR VATAN E-Posta: sevginarvatan@gmail.com Telefon: 2978325 Adres: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Beytepe/Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2006 Lisans Psikoloji Orta

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış

Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Sedat Batmaz 1, Emrah Songur 1, Mesut Yıldız 2, Zekiye Çelikbaş 1, Nurgül Yeşilyaprak 1, Hanife

Detaylı

Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 2015-2016 Güz Dönemi

Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 2015-2016 Güz Dönemi Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 2015-2016 Güz Dönemi Dersin Adı ve Kodu: Psik 302 Psikopatoloji Dersin ön koşulları: Yok Ders yeri(sınıf): 312 nolu sınıf Ders Günü ve Saati: Salı: 08:30-11:20 Kredisi:

Detaylı

DSM-5 Bedensel Belirti Ölçeği ile Düzey 2 Bedensel Belirti Ölçeklerinin Türkçe Formlarının geçerlilik ve güvenilirlikleri

DSM-5 Bedensel Belirti Ölçeği ile Düzey 2 Bedensel Belirti Ölçeklerinin Türkçe Formlarının geçerlilik ve güvenilirlikleri Sarıkavak ve ark. 63 Araştırma / Original article DSM-5 Bedensel Belirti Ölçeği ile Düzey 2 Bedensel Belirti Ölçeklerinin Türkçe Formlarının geçerlilik ve güvenilirlikleri Talat SARIKAVAK, 1 Kuzeymen BALIKÇI,

Detaylı

EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ

EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Kriz Dergisi 2(1): 235-240 EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Erol ÖZMEN, M.Murat DEMET, İlkin İÇELLİ, Gürsel

Detaylı

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe

Detaylı

EJER CONGRESS 2015 BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI EJER CONGRESS 2015 CONFERENCE PROCEEDINGS

EJER CONGRESS 2015 BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI EJER CONGRESS 2015 CONFERENCE PROCEEDINGS EJER CONGRESS 2015 BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI EJER CONGRESS 2015 CONFERENCE PROCEEDINGS "Eğitimde İnovasyon ve Profesyonelleşme" 08-10 Haziran 2015 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Yerleşkesi 08-10 June 2015

Detaylı

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin Psikopatolojisi Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin psikopatolojisi içerik: Sınıflandırma sistemleri Duygudurum bozuklukları Anksiyete bozuklukları

Detaylı

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme Yrd. Doç. Dr. Ayfer Bayındır Çevik Doç. Dr. Şeyda Özcan Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

Detaylı

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,

Detaylı

Depresif semptomatoloji sadece psikiyatri

Depresif semptomatoloji sadece psikiyatri Depresyonun Klinik Belirtileri Prof. Dr. Ali Kemal GÖÐÜÞ* Depresif semptomatoloji sadece psikiyatri alanýnda deðil genel týpta da hekimlerin en sýk karþýlaþtýklarý belirtiler kümesidir. Bu belirtiler kümesi

Detaylı

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI Sporculara Zihin antrenmanları, tüm çalışanlara ekip ruhu içerisinde sporcu motivasyonuna katkı sağlama, teknik ekibe psikolojik yönetim tarzları konusunda destek olamyı amaçlayan

Detaylı

DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar

DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD 7 Ekim 2010 MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI DSM IV Madde bağımlılığı Madde

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı

KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER

KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER Uluslararası nsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 www.insanbilimleri.com 17.09.2004 KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER Dr. Ay e Okanlı Özet: Kadının sa lı ını tehdit eden, a rılı vücut de i

Detaylı

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Dr. Hasan KARADAĞ Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Gündüz aşırı uykululukta genel popülasyonun % 4-6

Detaylı

İNTİHAR DAVRANIŞI ÖNCESİ VE SONRASI ÖLÇME / DEĞERLENDİRME ÇG.

İNTİHAR DAVRANIŞI ÖNCESİ VE SONRASI ÖLÇME / DEĞERLENDİRME ÇG. İNTİHAR DAVRANIŞI ÖNCESİ VE SONRASI ÖLÇME / DEĞERLENDİRME ÇG. K.Nahit Özmenler Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Aytül Karabekiroğlu Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi 53 üncü Ulusal

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. Y. Lisans Tıp İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp 1997. Fakültesi

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. Y. Lisans Tıp İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp 1997. Fakültesi ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Aziz Mehmet GÖKBAKAN 2. Doğum Tarihi : 01.01.1973 3. Unvanı : Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu : Derece Alan Üniversite Lisans Tıp İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp 1995 Fakültesi

Detaylı

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır.

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Lohusalık döneminde ruhsal hastalıklar: risk etkenleri ve klinik gidiş Doç.Dr. Leyla Gülseren 25 Eylül 2013 49. Ulusal

Detaylı

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur.

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Ayşe Devrim Başterzi Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Epidemiyoloji ve eğitim mi? Eğitim ve epidemiyoloji mi?

Detaylı

ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM

ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. ofsport Sciences 2003, 14 (2), 67-82 ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM ÖıÇEGiNiN ADAPTASYONU ÖZET Dilara ÖZER, Abdurrahman AKTOP

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Dönem VI Ön Hekimlik Psikiyatri (Zorunlu) Uygulama Dilimi Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç.

Detaylı

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL.

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. Dr Ali Bozkurt Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. The bereavement of the widowed. Dis Nerv Syst 1971;32:597

Detaylı

PSİKOLOJİDE ÖLÇEK KAVRAMI VE ÖLÇEK TÜRLERİ /11 Bogardus Tutum Ölçeği /12 Thurston Ölçeği /13 Likert Tipi Ölçekler /13 Guttmann Tutum Ölçeği /15

PSİKOLOJİDE ÖLÇEK KAVRAMI VE ÖLÇEK TÜRLERİ /11 Bogardus Tutum Ölçeği /12 Thurston Ölçeği /13 Likert Tipi Ölçekler /13 Guttmann Tutum Ölçeği /15 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM PSİKOLOJİK TESTLER /1 PSİKOLOJİK TESTLERİN SINIFLANDIRILMASI /3 Ölçülen Nitelik ve Amacına göre Testler /5 Maksimum Performans ve Davranış Testleri /5 Bireysel ve Grup Testleri

Detaylı

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Doç. Dr. Özen Önen Sertöz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Ankara,

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Dönem VI Ön Hekimlik Psikiyatri (Seçmeli) Uygulama Dilimi Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç.

Detaylı

ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU. Temel Yakınmalar. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi

ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU. Temel Yakınmalar. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU Çocuğun Adı- Soyadı: Cinsiyeti: TC Kimlik No: Görüşmecinin Adı- Soyadı:

Detaylı

DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ

DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ DAVRANIŞIN TANIMI Davranış Kavramı, öncelikle insan veya hayvanın tek tek veya toplu olarak gösterdiği faaliyetler olarak tanımlanabilir. En genel anlamda davranış, insanların

Detaylı

2012 2013 yılları İlişki Bildirimi

2012 2013 yılları İlişki Bildirimi MAJOR DEPRESİF BOZUKLUK TANISI ALAN ERGENLERDE REMİSYON SÜRESİ TEDAVİ İÇİN KULLANILAN İLAÇ SAYISI VE CİNSİYETTEN ETKİLENEBİLİR ANCAK EŞ TANI SAYISINDAN BAĞIMSIZ GÖRÜNMEKTEDİR: BİR ÖN ARAŞTIRMA Zehra Topal*,

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

Ara tırma Yöntem ve Teknikleri. Ay e Cabi

Ara tırma Yöntem ve Teknikleri. Ay e Cabi Ara tırma Yöntem ve Teknikleri Ay e Cabi Bilim Nedir? Evreni anlama ve açıklama gayretlerinin tümüdür Soru sormakla ba lar Gerçe i anlama etkinlikleridir Organize edilmi bilgiler toplulu udur Metodik ve

Detaylı

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının

Detaylı

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen Yrd. Doç. Dr. G. Zeynep Akabay Gülçat Klinik Psikoloji Tel: (312) 586 74 17 e-posta: zeynep.gulcat@ufuk.edu.tr gulcatz@gmail.com Adres: Kızılcaşar mahallesi İncek Bulvarı 06830 Gölbaşı Ankara / TÜRKİYE

Detaylı

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği 0401701 7 6+16 14 19 Ön Koşul Ders Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu

Detaylı

HEMAR-G. Hastanede Yatan Yaşlı Hastaların Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi HEMŞİRELİKTE ARAŞTIRMA GELİŞTİRME DERGİSİ.

HEMAR-G. Hastanede Yatan Yaşlı Hastaların Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi HEMŞİRELİKTE ARAŞTIRMA GELİŞTİRME DERGİSİ. HEMAR-G HEMŞİRELİKTE ARAŞTIRMA GELİŞTİRME DERGİSİ Hastanede Yatan Yaşlı Hastaların Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi Zeliha KOÇ* Zeynep SAĞLAM** Özgün Araştırma * Yrd. Doç. Dr., Ondokuz

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Rabia SAĞLAM 2. Doğum Tarihi : 17. 10. 1984 3. Unvanı : Dr. Öğr. Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Hemşirelik Atatürk Üniversitesi 2003-2007 Toplum

Detaylı

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ YATAN HASTA DEĞERLENDİRME FORMU

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ YATAN HASTA DEĞERLENDİRME FORMU Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ YATAN HASTA DEĞERLENDİRME

Detaylı

Ruh Sağlığı Gereksinimi Eylem Programı (rsep)

Ruh Sağlığı Gereksinimi Eylem Programı (rsep) Ruh Sağlığı Gereksinimi Eylem Programı (rsep) rsep nedir? rsep, zihinsel, nörolojik ve madde kullanım bozukluklarına yönelik hizmetlerin kapsamını genişleten DSÖ programıdır. rsep, DSÖ Genel Sekreteri

Detaylı

Cornell Demansta Depresyon Ölçeği nin Türk Yaşl Toplumunda Geçerlik ve Güvenilirliği

Cornell Demansta Depresyon Ölçeği nin Türk Yaşl Toplumunda Geçerlik ve Güvenilirliği Türk Psikiyatri Dergisi 003; 4(4):63-7 Cornell Demansta Depresyon Ölçeği nin Türk Yaşl Toplumunda Geçerlik ve Güvenilirliği Dr. Tarkan AMUK, Dr. Filiz KARADAĞ, Dr. Nalan OĞUZHANOĞLU 3, Dr. Atilla OĞUZHANOĞLU

Detaylı

Birinci Trimester Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluðu

Birinci Trimester Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluðu ARAÞTIRMA Birinci Trimester Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluðu Depression and Anxiety Among First Trimester Pregnancies Pýnar Yücel 1, Yasemin Çayýr 2, Mehmet Yücel 3 1 Uz.Dr., Siyavuþpaþa Aile

Detaylı

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım 1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve

Detaylı

Yerinde Masaj ın İş Hayatına Etkileri İstanbul - 17.11.2008 Konulu Akademik Araştırma Sonuçları Sayfa 1/4

Yerinde Masaj ın İş Hayatına Etkileri İstanbul - 17.11.2008 Konulu Akademik Araştırma Sonuçları Sayfa 1/4 Önsöz Yerinde Masaj hizmetleri ile Türkiye deki iş hayatı kalitesini yükseltmek üzere çıktığımız yolda, bugüne kadarki tüm pazarlama faaliyetlerimizde Yerinde Masaj ın kurumlar tarafından çalışanlarına

Detaylı

DSM-5 Depresyon Şiddet Ölçeği Çocuk Formu Türkçe sürümünün güvenilirliği ve geçerliliği*

DSM-5 Depresyon Şiddet Ölçeği Çocuk Formu Türkçe sürümünün güvenilirliği ve geçerliliği* Yalın Sapmaz ve ark. 237 Araştırma / Original article DSM-5 Depresyon Şiddet Ölçeği Çocuk Formu Türkçe sürümünün güvenilirliği ve geçerliliği* Şermin YALIN SAPMAZ, 1 Nefize YALIN, 2 Handan ÖZEK ERKURAN,

Detaylı

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim

Detaylı

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Dr.ERHAN AKINCI Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Ekim 2010, İZMİR Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok GREGOR MENDEL

Detaylı

Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar. bir sağlık sorunu. Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye

Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar. bir sağlık sorunu. Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar bir sağlık sorunu Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye NADİR HASTALIK Prevalansı 1/2000 den az olan hastalıklar NADİR

Detaylı

Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması

Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması Doç. Dr. Erhan Eser Celal Bayar Üniversitesi e.eser@bayar.edu.tr Yaşam Kalitesinin Sınıflandırılması Sağlıkla Doğrudan

Detaylı

Premenstrüel disforik bozuklukta semptomatolojinin adet döngüsüyle ilişkisi

Premenstrüel disforik bozuklukta semptomatolojinin adet döngüsüyle ilişkisi 15 Esen Danacı ve ark. 15 Premenstrüel disforik bozuklukta semptomatolojinin adet döngüsüyle ilişkisi Ayşen Esen Danacı, 1 E. Oryal Taşkın, 2 Semra Oruç Koltan, 3 Yıldız Uyar 4 ÖZET Amaç: Premenstrüel

Detaylı

AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY

AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY GİRİŞ Yaşlılık Dünya Sağlık Örgütü tarafından 65 yaş ve üzeri dönem olarak tanımlamakta; Fiziksel görünüm, güç ve rol kaybı yaşanılan, yaşlılık dönemindeyeti

Detaylı

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri

Detaylı

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ YASLANMA ve YASAM KALİTESİ Tufan Çankaya İzmir, 2003 Giriş: Doğal süreç; Doğum, büyüme-gelişme, üreme, ölüm Ölüm, yaşamın hangi döneminde meydana geliyor? Genç ölüm - Geç ölüm Dünya topluluklarına bakıldığında:

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Bazı Temel Kavramlar

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Bazı Temel Kavramlar BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bazı Temel Kavramlar TEMEL ARAŞTIRMA KAVRAMLARI Bilimsel çalışmaların amacı, örneklem değerinden evren değerlerinin kestirilmesidir. Araştırma evreni (population) Evren, bütündeki

Detaylı

Üstün Zekalı Çocukların. Tanılanması

Üstün Zekalı Çocukların. Tanılanması Üstün Zekalı Çocukların Tanılanması Tanılama belirli özellikleri taşıyan ya da belirli bir sınıfa giren kişileri belirleme süreci olarak tanımlanabilir. Üstün zekalı öğrencileri tanılama zeka yaratıcılık

Detaylı

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır.

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. 1 2 + Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. + + Üçüncü basamak nöroloji yataklı servisinde psikiyatrik görüşme ile tespit edilen

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Zeynep Akabay Gülçat

Yrd. Doç. Dr. Zeynep Akabay Gülçat Yrd. Doç. Dr. Zeynep Akabay Gülçat ODTÜ Psikoloji Bölümü nden 1979 yılında mezun oldu. AÜ Uygulamalı (Klinik) Psikoloji AD nda master (1983) ve doktora (1995) derecelerini aldı. 1983-2007 yılları arasında

Detaylı

PROF DR. SELÇUK ASLAN yılında Prof. Dr. ünvanı aldı. Çalışma alanları: Bilişsel Davranışçı Psikoterapi uygulamaları:

PROF DR. SELÇUK ASLAN yılında Prof. Dr. ünvanı aldı. Çalışma alanları: Bilişsel Davranışçı Psikoterapi uygulamaları: PROF DR. SELÇUK ASLAN ÖZGEÇMİŞ 1969 yılında doğdu, 1993 yılında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesinden Mezun oldu 1999 yılı sonunda Gazi Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalında Psikiyatri uzmanlık eğitimini

Detaylı

TÜRKİYE DEKİ ÜÇ TIP FAKÜLTESİNİN SON ÜÇ YILDAKİ YAYIN ORANLARI THE THREE-YEAR PUBLICATION RATIO OF THREE MEDICAL FACULTIES IN TURKEY

TÜRKİYE DEKİ ÜÇ TIP FAKÜLTESİNİN SON ÜÇ YILDAKİ YAYIN ORANLARI THE THREE-YEAR PUBLICATION RATIO OF THREE MEDICAL FACULTIES IN TURKEY TÜRKİYE DEKİ ÜÇ TIP FAKÜLTESİNİN SON ÜÇ YILDAKİ YAYIN ORANLARI THE THREE-YEAR PUBLICATION RATIO OF THREE MEDICAL FACULTIES IN TURKEY İbrahim Taha Dağlı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Cerrahpaşa

Detaylı

KEMOTERAPİ ALAN ONKOLOJİ HASTA VE YAKINLARININ ANKSİYETE -DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

KEMOTERAPİ ALAN ONKOLOJİ HASTA VE YAKINLARININ ANKSİYETE -DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ KEMOTERAPİ ALAN ONKOLOJİ HASTA VE YAKINLARININ ANKSİYETE -DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Ayşin Kayış Onkoloji Vaka Yönetici Hemşiresi Acıbadem Kozyatağı Hastanesi-İstanbul GİRİŞ Kanser bir kriz durumudur

Detaylı

DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ İLİŞKİLER... 1

DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ İLİŞKİLER... 1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... xxii BÖLÜM 1 - ÖĞRENME, ÖĞRETİM VE DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ İLİŞKİLER... 1 EĞİTİM SÜRECİ VE ÖĞRENME... 2 Öğrenme ve Bilişsel Yaklaşım... 3 Bilişsel Yaklaşımın Eğitimdeki Genel Sonuçları...

Detaylı

Klinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları. Psikolojiye Giriş. Günümüz Kriterleri. Anormallik nedir?

Klinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları. Psikolojiye Giriş. Günümüz Kriterleri. Anormallik nedir? Psikolojiye Giriş İşler Kötüye Gittiğinde Olanlar: Zihinsel Bozukluklar 1. Kısım Ders 18 Klinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları Susan Noeln-Hoeksema Psikoloj Profesörü Yale Üniversitesi 2 Anormallik

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

Major Depresyon Tanýsý Alan Hastalarda Somatik Belirtilerin Yoðunluðunun Ýntihar Düþüncesi, Davranýþý ve Niyetine Etkisi

Major Depresyon Tanýsý Alan Hastalarda Somatik Belirtilerin Yoðunluðunun Ýntihar Düþüncesi, Davranýþý ve Niyetine Etkisi ARAÞTIRMA Major Depresyon Tanýsý Alan Hastalarda Somatik Belirtilerin Yoðunluðunun Ýntihar Düþüncesi, Davranýþý ve Niyetine Etkisi Ozan Pazvantoðlu 1, Tuncer Okay 2, Nesrin Dilbaz 3, Cem Þengül 1, Göksel

Detaylı

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor Amaç Aşamalar Örneklem Analizler PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları nın amacı, yeni örneklemler

Detaylı

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Psikiyatri Hastalıkları 0401701 7 6+16 14 19 Hemşireliği Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe

Detaylı

EŞIK-ALTI DEPRESYON VE DEPRESİF BOZUKLUK: GENEL MEDİKAL VE MENTAL SAĞLIĞA ÖZGÜ HASTALARIN KLİNİK ÖZELLİKLERİ*

EŞIK-ALTI DEPRESYON VE DEPRESİF BOZUKLUK: GENEL MEDİKAL VE MENTAL SAĞLIĞA ÖZGÜ HASTALARIN KLİNİK ÖZELLİKLERİ* Kriz Dergisi 2(2): 334-339 EŞIK-ALTI DEPRESYON VE DEPRESİF BOZUKLUK: GENEL MEDİKAL VE MENTAL SAĞLIĞA ÖZGÜ HASTALARIN KLİNİK ÖZELLİKLERİ* Kıs. Çev.: M. Emin TUNCA* Özet: Amaç: Yazarlar, ayaktan hasta örnekleminde,

Detaylı

Testler AHMET SALİH ŞİMŞEK

Testler AHMET SALİH ŞİMŞEK Testler AHMET SALİH ŞİMŞEK Test Standart koşullar altında yapılan gözlem Sistematik bir yaklaşım Farklı maddeleri türleri kullanılabilir. Ancak yaygın olarak «çoktan seçmeli» ya da «dereceli» «çoktan seçmeli

Detaylı

VERİ TOPLMA ARAÇLARI

VERİ TOPLMA ARAÇLARI VERİ TOPLMA ARAÇLARI GÖZLEM GÖRÜŞME ANKET ANKET Anket, insanların yaşam koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betimlemeye yönelik bir dizi sorudan oluşan bir araştırma materyalidir.

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 AÇIKLAMA 2012-2017 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok Olgu 60 yaşında kadın, evli, 2 çocuğu var,

Detaylı

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD.

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Obezitede Anksiyete Bozuklukları ve Depresyon Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: Sanofi Danışman: Teva, BMS Konuşmacı: Lundbeck Obezite giderek artan bir toplum sağlığı

Detaylı

Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitiminde Yetersizlik

Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitiminde Yetersizlik ANTİBİYOTİK KULLANIMINDA NEDEN DÜNYA BİRİNCİSİYİZ Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitiminde Yetersizlik Dr. erife Akalın Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıklar ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Denizli,

Detaylı

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı. Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı. Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi 2018-2019 Eğitim Öğretim Yılı Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ Hazırlayan: PSİKİYATRİ Anabilim Dalı 1 PSİKİYATRİ STAJI TANITIM REHBERİ Ders Kodu Dersin

Detaylı

İlköğretim Öğrencileri İçin Matematik Kaygı Ölçeği. Math Anxiety Scale For Elementary School Students

İlköğretim Öğrencileri İçin Matematik Kaygı Ölçeği. Math Anxiety Scale For Elementary School Students F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17 (2), 442-448, 2005 İlköğretim Öğrencileri İçin Matematik Kaygı Ölçeği Recep BİNDAK Dicle Üniversitesi Siirt Eğitim Fakültesi İlköğretim Matematik Bölümü Siirt

Detaylı

Yazar Ad 41 Prof. Dr. Haluk ÖZEN Cinsel hayat çocuk yaştan itibaren hayatımızın önemli bir kesimini oluşturur. Yaşlılık döneminde cinsellik ayrı bir özellik taşır. Yaşlı erkek kimdir, hangi yaş yaşlanma

Detaylı

BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR I. Öğretimde Ölçme ve Değerlendirmenin Gerekliliği... 2 II. Ölçme Kavramı... 3 1. Tanımı ve Unsurları... 3 2. Aşamaları... 3 2.1. Ölçülecek

Detaylı

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Hastalıkların tedavisinde kat edilen yol, bulaşıcı hastalıklarla başarılı mücadele, yaşam koşullarında düzelme gibi

Detaylı

Bilimsel Araştırmanın Temelleri

Bilimsel Araştırmanın Temelleri Temel kavramlar Bilimsel Araştırmanın Temelleri İstatistik nedir? Sayısal değerleri ifade etmek için kullanılan bir dil Evren (population) Belirli bir özellik yönünden, birbirine benzeyen elemanların oluşturduğu

Detaylı