>>> SAYI SAYIDA NELER VAR? PC ÜZER NDE SUNUM B LG SAYAR KULLANARAK SUNUM HAZIRLAMAK MODEMLER MODEM NED R NASIL ÇALIfiIR?

Transkript

1

2 SAYI 18 TEMEL B LG LER PC ÜZER NDE SUNUM B LG SAYAR KULLANARAK SUNUM HAZIRLAMAK MODEMLER MODEM NED R NASIL ÇALIfiIR? WINDOWS SON ER fi LEN DOSYALAR BELGELER SECENE VE KULLANIMI PARAGRAF ÖZELL KLER B R METN DÜZENLEMEN N NCEL KLER PROJELER WORD: BELGELERDE BAfiLIK KULLANIMI BELGELER N ZE UYGUN BAfiLIKLAR HAZIRLAMAK INTERNET IE 5: GEÇM fi Z YARET L STES ÖNCEK Z YARETLER N Z N L STES N GÖRMEK WEB SAYFASI HAZIRLAMAK WEB SAYFASI HAZIRLAMANIN NCEL KLER SUÇ VE GÜVENL K INTERNET ÜZER NDEK GÜVENL K KONULU S TELER MULTIMEDIA VE E LENCE WINDOWS MEDIA PLAYER AYARLARI MEDIA PLAYER VE BUNA L fik N AYARLAR 19. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B LG LER B LG SAYAR ÇEVRE B R MLER WINDOWS D SK B RLEfiT R C S PROJELER MET NDE ARAMA VE DE fi KL K WORD E RES M YAPIfiTIRMAK INTERNET INTERNET EXPLORER: NCE AYARLAR WEB SAYFASI HAZIRLAMAK II INTERNET ÜZER NDE SPOR MULTIMEDIA VE E LENCE PC VE F LM DÜNYASI SÖZLÜK UHARF 31 Ekim de Bayilerde Kaç rmay n! SÖZLÜK T TRACK - TWAIN> B LG SAYAR TER MLER N N SÖZLÜK ANLAMLARI Bilgisayar n zla ilgili her türlü sorun için Herkes çin Bilgisayar Destek Telefonu Saatleri: , Abone Servisi Herhangi bir say y kaç rd n zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve Herkes çin Bilgisayar eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece Herkes çin Bilgisayar her düzeyden kullan c için eksiksiz bir baflvuru kayna olacak. Genel Yay n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz flleri Müdürü: Mahmut Karsl o lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar m: Murat Çelik, Reklam Koordinatörü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili, Da t m: Nebi Danac, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard mc s : Beste Özerdem, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Ad na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask : As r Matbaac l k Ltd. fiti., Da t m B RYAY A.fi. Vogel Yay nc l k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün fl Merkezi No: 231/ Kas mpafla- STANBUL Tel: (212) Faks: (212)

3 PC ÜZER NDE SUNUM TEMEL B LG LER PC ÜZER NDE SUNUM Günümüzde hitap edilen kitlelerin dikkatini yakalamak ve kendini dinletebilmek eskiye nazaran çok daha zordur. E er bir dinleyici grubuna daha iyi hitap edebilmek ve dikkatlerini bahsetti iniz konu ya da ürün üzerine çekebilmek istiyorsan z pek çok farkl yönteme baflvurman z gerekir. Bu yöntemlerden bir tanesi de çeflitli sunumlar haz rlamakt r. Sunumlar sadece ürün tan t m gibi konularda de il, ayn zamanda konferans ya da seminerlerde de yayg n olarak kullan l rlar. Bir konuyu ekran üzerinde grafikler ve animasyonlarla anlatmak, her zaman için uzun, s k c konuflmalardan daha iyi sonuçlar verir. Sunum haz rlaman n farkl yollar mevcuttur. Projeksiyon cihaz nda kullan lmak üzere slaytlar haz rlayabilir ya da çeflitli grafikleri karton panolar üzerine basabilirsiniz, en basiti ise kara tahta üzerinde tebeflirle çizerek yap labilir. Bu yöntemlerin d fl nda bir de bilgisayarla sunumlar haz rlama imkan vard r. Bu flekilde haz rlanan sunumlar n en iyi yanlar kullan c ya daha fazla seçenek sunmalar ve Web üzerinden aktar labilmeleridir. Haz rlad n z sunum dosyalar n e-posta ile çok k sa bir sürede dünyan n öte yan na gönderebilir, ihtiyaç duyanlar n eriflebilmesi için Web sitenizde paylafl ma sunabilirsiniz. Günümüzde sunum haz rlamak için en s k baflvurulan yaz l mlardan biri Microsoft PowerPoint uygulamas d r. Çok yayg n kullan lmas n n sebebi ofis program paketlerinin içinde bulunmas ve hemen her masaüstü bilgisayarda rahatl kla ça- l flabilmesidir. Word ve Excel gibi al fl lm fl ofis programlar ndan daha farkl bir görünüme sahip olan PowerPoint, kullan m oldukça kolay bir yap dad r. Çeflitli taslaklar ve sihirbazlar size hemen her konuda yard m sa lar. Bu sayede çok k sa sürede oldukça etkileyici sunumlar haz rlayabilir, metin ya da grafik halindeki verileri görsel aç dan cazip bir anlat mla dinleyicilere aktarabilirsiniz. I INFO> Bilgisayarlar sayesinde art k detayl ve etkileyici sunumlar haz rlamak çok kolaylaflm flt r. Sunumlar n z notebokk üzerinde beraberinizde tafl yabilir, uygun projeksiyon cihazlar yard m yla büyük ekranlarda izletebilirsiniz. Ayr ca bilgisayar sunumlar size ses ve görüntü dosyalar n da istedi iniz gibi kullanabilme imkan tan r. E er ihtiyac n z varsa, haz rlad n z sunumlar n yaz - c ç k fl n alarak bu flekilde de kullanabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 99

4 TEMEL B LG LER PC ÜZER NDE SUNUM En etkili sunum türlerinden biri de "sanal stüdyo" oluflturulmas d r. PowerPoint ile çal flmaya bafllad n zda, uygulama öncelikle önceden haz rlanm fl taslaklardan yararlanmak iteyip istemedi inizi soracakt r. Bu taslaklar ço u sunum için uygundur ama e er isterseniz tamamen kendi bildi iniz yoldan da ilerleyebilirsiniz. Bu uygulama di er tüm Microsoft ürünü ofis yaz l mlar yla uyumlu çal flacak bir biçimde tasarlanm flt r ve MS Ofis yaz l m pakedinin bir parças d r. Bu sayede herhangi bir metin parças ya da hesap tablosunu sunuma eklemek istedi inizde bunu kolayca yapabilirsiniz. Ayr ca farkl kaynaklardan gelen de iflik formatlardaki resim dosyalar da rahatl kla kullan labilir. Sadece resim ve tablolar de il, ayn zamanda ses ve video dosyalar n n da sunumlarda kullan labilmesi mümkündür. PowerPoint ile sunum haz rlarken dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri animasyonlard r. Mesela bir sayfa gösterilirken yaz lar n ve resimlerin ekrana farkl aç lardan gelmesi sa lanabilir. Burada her detay ayr - ca ayarlayabilir, her sayfan n bir sonraki ile nas l ba lanaca na karar verebilirsiniz. Ancak sunumlar n z haz rlarken tek dikkat etmeniz gereken animasyonlar de ildir. Öncelikle sunumu en iyi ne flekilde kurgulaman z ve içerikte nelere yer verece inize de dikkat etmeniz gereklidir. Gereksiz detaylarla u raflan ve temel unsurlar n alt n çizemeyen bir sunum izleyicileri bilgilendiremez, hatta s kabilir. Ayr ca bilgisayar n zda sunum haz rlarken bunu nas l kullaca n za da karar vermeniz ve ona göre tasarlaman z gerekir. E er gerekli donan m eksikli i ya da baflka sebeplerden dolay sunumu ekranda canl olarak de il de ka t üzerinde yapmaya haz rlan yorsan z, o zaman sunumu yaz c ç k - fl al n rken önemli unsurlar n kaybolmayaca bir flekilde tasarlaman z gerekir. Normalde ses ve animasyonlar kullan fll iken, bu gibi durumlarda dura an resim ve metinlerin tercih edilmesi gerekecektir. * PUCU> Bilgisayardaki sunumlar büyük bir izleyici kitlesine gösterebilmek için özel tasarlanm fl projektörler kullan l r. Bunlar görünüm olarak klasik slayt projektörlerine benzerler, ancak do rudan bilgisayara ba lanarak ve görüntüleri uygun bir zemin üzerine yans tarak çal fl rlar. Hafif ve tafl - nabilir modelleri bulunur, bunlar notebook türü bir bilgisayarla beraber istenen yere götürülüp kullan labilirler. 100 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

5 PC ÜZER NDE SUNUM TEMEL B LG LER I INFO> Bilgisayarda sunum haz rlarken bir sayfay konunun ana bafll klar n listelemeye ay rarak ve gerekti inde bu sayfay ekrana getirerek anlat m kolaylaflt rabilirsiniz. Böylelikle hem herhangi bir noktay unutmad n zdan emin olacak, hem izleyiciler için konunun takibini kolaylaflt racak, hem de elinizdeki notlara s k s k göz atmak zorunda kalmayacaks n z. Bir notebook ve tafl nabilir projektör sayesinde sunumlar n - z her yerde yapabilirsiniz. Modern sunum yaz l mlar çok farkl türde diagramlar n haz rlanabilmesine imkan tan r. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 101

6 TEMEL B LG LER PC ÜZER NDE SUNUM SUNUM YAZILIMLARI Burada MS Ofis program pakedinin bir parças olan PowerPoint ile bir sunumun nas l haz rland - n görebilirsiniz. Sunumun ad Sunumda kullan lan yaz fontu Seçili sunumu yazd rma tuflu Sunumun genel içeri i Sunuma yerlefltirilmifl çizim-bu çizim herhangi bir uygulama ile haz rlanm fl olabilir. Sunum görüntüleme seçenekleri Seçili sunumun ve toplam sayfalar n say s Bu araçlar sayesinde PowerPoint ile resim, metin, çizim benzeri nesneler oluflturabilir, ayr ca olan resimleri iflleyebilirsiniz. Sunum sayfalar n n listesi Sunum slayt ve ad Liste kayd rma oklar Word ya da Excel benzeri biçim tufllar Seçili sunumun önizlemesi Biçim göstergesi açma tuflu Görüntüleme türü 102 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

7 MODEMLER TEMEL B LG LER MODEMLER Günümüzde her hemen her bilgisayarda bulunan ve Internet kullan m n n yay lmas yüzünden önemi artan bu cihaz tan maya çal flaca z. Telefon hatlar n kullanarak veri ileten birçok cihaz vard r, mesela faks makinesi bunlardan biridir. Modem denilen cihazlar da ayn flekilde telefon hatlar n kullanarak bilgi iletirler, ancak bunlar tek bafllar na çal flmazlar, bir bilgisayara ba lan rlar. Asl nda bilgisayarlar aras nda veri aktar m n sa laman n tek yolu modemler de ildir, hatta bugün çok farkl tiplerde modemler kullan lmaktad r. Uydu ba lant s ya da özel kablo flebekesi kullanarak çal flan farkl türlerde yüksek kapasiteli modemler de mevcuttur. Ancak biz burada ev ve ifl kullan m nda en yayg n rastlanan tür modemi ele alaca z. "Dial-Up" olarak an lan bu tür modemler telefon hatlar n kullanarak veri aktar rlar. Bu modemler bilgisayara tak ld ktan sonra bir telefon hatt na ba lan rlar. Baflka bir bilgisayara ba l olan modemle iletiflim kurabilmeleri için de, o modemin ba l oldu u hatt n numaras n çevirmeleri gerekir, yani temelde telefonlarla ayn çal flma prensibine sahiptirler. ki modem aras ndaki veri aktar m ise nispeten karmafl k bir ifllemdir. Bir bilgisayardan di erine gönderilecek olan bilgi önce modem taraf ndan telefon hatt ndan aktar labilecek elektrik sinyallerine dönüfltürülür. Öbür uçtaki modem ise bu sinyalleri alarak tekrar bilgisayar n anlayabilece i veri dosyalar na çevirir. Internet denilen dünya çap ndaki bilgisayar a da bilgisayarlar n bu tür modem ayg tlar n kullanarak birbirine ba lanmas sonucu oluflturulur. Bir kullan c Internet ba lant s yaparken asl nda baflka bir yerdeki modeme ve dolay s ile de ona ba l olan bilgisayara ba lanmaktad r. Ba lant n n kurulmas aflamas nda iki modem birbirlerine sinyaller göndererek hangi ortak "dilin" konuflulaca konusunda anlaflmaya var rlar, kullan c bu ilk sinyalleri güçlü parazitler fleklinde duyabilir. Ba lant kurulduktan sonra ise iki modem birbirleriyle uyumlu çal flarak veri al flveriflini yapmaya bafllarlar. Al flverifl tamamland ktan sonra ba lant n n kesilmesi gerekir, böylece iletiflim duru ve hat kapan r. Modemlerin veri iletiflimini sa lamas nda pek çok önemli etken vard r, bunlardan biri çeflitli veri aktar m protokolleridir. Bu protokoller farkl iflletim sistemleri ve uygulamalar n birbirini anlayabilmesini sa layan dillerdir. Bunlar olmadan bilgisayarlar verileri uygun biçimde iflleyemezler. Bir di er unsur ise modemler taraf ndan kullan lan veri aktar m protokolleridir. Bunlar bilgisayarlar n kulland ndan farkl d rlar ve genelde modemlerin veri iletim süratini belirler. Böylece farkl firmalar n ürünü olan iki modem ayn süratte ve uyumlu olarak çal flabilirler, yoksa ba lant kurmak mümkün olmaz. Farkl süratlere sahip modemler vard r, ancak günümüzde en yayg n olanlar 56k süratli olanlard r. Daha düflük kapasiteli modemler do al olarak tercih edilmemekte ve üretilmemektedirler. I INFO> MODEM kelimesi ngilizce "MOdulator and DEModulator", yani "kodlay c ve çözücü" kelimelerinden oluflmaktad r. Gerçekten de bir modem iki iflleve sahiptir. Gönderilen bilgiyi aktar ma uygun olarak kodlar, gelen sinyalleri de çözerek bilgisayar n iflleyebilece i veriye dönüfltürür. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 103

8 TEMEL B LG LER MODEMLER MODEM NASIL BA LANIR? Piyasada iki farkl türde modem bulmak mümkündür, kasa içine ve d fl na tak lanlar. çsel modemler di er parçalar gibi ç lak bir devre tablosu görünümündedirler ve anakart üzerinde uygun bir PCI slotuna tak l rlar. Bu tür modemlerin en büyük avantaj do rudan bilgisayar n veriyoluna ba l olduklar için oldukça h zl çal flabilmeleridir. D flsal modemler ise bu sayfalardaki resimlerde görüldü ü gibi farkl flekillerde tasarlan rlar, bilgisayara bir ara kablo yard m yla ba lan rlar. Ba lant için eskiden "Serial" ve "Parallel" ad verilen ba lant noktalar kullan l rd, bugün halen baz modemler yaz c - n n da ba lanabildi i "Parallel" noktas n kullan rlar. Ancak USB standard n n geliflmesiyle birlik- te, yeni üretilen modemler de bu ba lant noktas - n kullanacak flekilde tasarlanmaya bafllam flt r. Her iki modem tipinde de modemin sadece bilgisayara de il, ayn zamanda telefon hatt na da ba lanmas gerekti i unutulmamal d r. Bunun için telefon hatt n n fiflini modem üzerindeki uygun yuvaya oturtmak gerekir. Baz modemler çok farkl ek fonksiyonlara sahip oldu undan, de iflik ayg tlar n da ba lanabilmesine imkan tan yan girifllere sahiptirler, bunlar n herbiri farkl flekilde tasarland ndan kar flt r lmalar mümkün de ildir. Modem kullan rken unutulmamas gereken nokta, modemin haberleflme için ba lan lan telefon hatt n kulland d r. Bunun anlam modem kullan m esnas nda hatt - n z n meflgul olaca ve yapt n z bu "görüflmenin" telefon faturan za da yans yaca d r. Gerçekte telefon santrali sizin modem kullanman z ya da telefonla görüflmeniz aras ndaki fark alg lamaz ve buna gerek de duymaz. Faturaland rma ifllemi hatt n kullan lmas na göre yap lmaktad r, kullan - m n türü önemli de ildir. I INFO> Genellikle bir modem sat n ald n zda kutusunun üzerinde ya da el kitab nda baz özel iflaretler gözünüze iliflecektir. V.32bis, V.34+ ya da V.34Plus gibi bu tür kodlamalar o modemin hangi süratlerde çal flaca n gösterir. Bu süratler bilgisayar n z n yapabilece i veri al flveriflinin miktar n belirler. 104 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

9 SON ER fi LEN DOSYALAR WINDOWS SON ER fi LEN DOSYALAR Bazen k sa bir süre önce üzerinde çal flt n z bir dosyaya tekrar eriflme ihtiyac duyabilirsiniz. Bunu çabucak yapabilmeniz için Windows iflletim sistemi size bir seçenek sunmaktad r. Ad m 1 Öncelikle Bafllat tuflu menüsünden "Belgeler" seçene ine girin. Burada en son üzerinde çal flt - n z dosyalar n bir listesini bulacaks n z. Ad m 2 Tüm yapman z gereken farenizin imlecini liste üzerinde dolaflt rarak uygun olan n üzerine getirmek ve sol tuflla t klamak. I INFO> Ad m 3 Seçti iniz dosya uygun olan yaz l mla aç lacak ve ekrana gelecektir. Mesela burada bir metin belgesini seçtik ve Word onu otomatik olarak açt. Bu yöntemi kullanarak en son üzerinde çal flt n z dosyalar çabucak tekrar açabilirsiniz. En büyük avantaj ise dosyan n yerini aramak ve dosyay açmak için gereken uygulamay ayr ca çal flt rmak zorunda kalmaman z, böylece zaman kazanman zd r. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 57

10 WINDOWS SON ER fi LEN DOSYALAR "BELGELER" L STES N N ÇER N S LMEK Bazen "Belgeler" listesini temizlemek ihtiyac duyabilirsiniz. Bunu güvenlik ya da sadece listeyi s f rlamak nedeniyle yapmak istiyor olabilirsiniz. Ayr ca e er en son üzerinde çal flt n z belgeleri sildiniz ya da aktard ysan z Windows "Belgeler" listesinden bunlara ulaflamayaca için hata mesaj verecektir, bu yüzden de bu listeyi temizlemek iyi bir fikir olabilir. Afla daki ad mlar izleyerek ifllemi nas l yapaca n z görebilirsiniz. Ad m 3 Bu k s mda "Belgeler Menüsü" adl bir bölüm ve içinde "Temizle" adl bir dü me göreceksiniz, üzerine sol tuflla t klay n. Ad m 1 Öncelikle Bafllat tuflu menüsünden "Ayarlar" seçene ine girin, orada görece iniz "Görev Çubu u ve Bafllat Menüsü..." adl seçene e sol tuflla t klay n. Ad m 4 Tekrar Bafllat tuflu menüsünden "Belgeler" k sm na geldi inizde listenin temizlenmifl oldu unu göreceksiniz. Ad m 2 "Görev Çubu u Özellikleri" adl iki k s mdan oluflan diyalog penceresi ekrana gelecektir. Burada siz "Bafllat Menüsü Programlar " adl k sm seçeceksiniz. 58 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

11 PARAGRAF ÖZELL KLER WINDOWS PARAGRAF ÖZELL KLER Uzun metin belgelerini düzenlemenin en iyi yolu paragraflar kullanmakt r, böylece konular daha iyi vurgular ve metni daha anlafl l r k labilirsiniz. Burada size bununla ilgili baz özellikleri tan taca z. Ad m 1. Paragraf Seçimi Öncelikle üzerinde de ifliklik yapmak istedi iniz paragraf belirlemelisiniz. Bunun için metin parças n blok olarak seçmenize gerek yok, sadece yaz m imlecini o k s ma götürmeniz yeterlidir. Sonra da üst k s mdaki menüden "Biçim" seçene- inin alt ndaki "Paragraf" fl kk na t klay n. I INFO> Paragraf diyalog kutusunda bulunan "Sat r ve Sayfa Sonu" bafll kl k s m, özellikle uzun metinler yazarken sat r sonlar - n n düzensiz olmas n engelleyecek ayarlar yapabilmenize imkan tan d için önemlidir. Ad m 2. Hizalama Paragraf yap s n etkileyen en önemli unsurlardan biri "Hizalama" seçene idir. Bunu solda, ortadan, sa dan ve iki yandan olacak flekilde düzenleyebilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 59

12 WINDOWS PARAGRAF ÖZELL KLER Ad m 3. Girinti Ayar Bu k s mdan paragraf n bafl k sm ndaki girintiyi ayarlayabilirsiniz. Böylelikle paragraf bafl görsel olarak belirgin bir hale gelecek ve yaz n n gözle takip edilmesi kolaylaflacakt r. Paragraf n sadece ilk sat r nda girinti yapmak için "Özel" k sm ndan " lk Sat r" fl kk n seçmeniz yeterlidir. Ad m 4. Aral k Ayar Bir paragraf olufltururken öncekiyle aras ndaki bofllu u buradan ayarlayabilirsiniz. Ço u kullan - c bu bofllu u Enter tuflu ile oluflturmay seçer, ancak buradan ayarlama yapmak hem daha kolay, hem de do rudur. Ad m 5. Sat r Aral Ayar Metnin kolay okunabilir olmas için sat r aral klar n n yeterli olmas önemlidir. Bunu da "Aral k" k sm nda bulunan "Sat r Aral " seçene inden de- ifltirebilirsiniz. Ancak buradaki baz fl klar seçti inizde yandaki pencereden bir de er girmeniz gerekecektir. 60 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

13 WORD: BELGELERDE BAfiLIK KULLANIMI PROJELER WORD: BELGELERDE BAfiLIK KULLANIMI Word uygulamas metinlere uygun bafll klar oluflturabilmenize de imkan tan r. fiimdi bunun nas l yap ld n görece iz. Bu bafll klar metin hakk nda bilgi verebilece i gibi, bir flirket logosu ya da benzer grafikleri de tafl yabilir. Ayr ca Word buraya girilen tarih de- erlerini de otomatik olarak ayarlayabilir. Ad m 1 Öncelikle ekran n üst k sm ndaki menüden "Görünüm" seçene ine t klay n ve orada "Üstbilgi ve Altbilgi" fl kk n seçerek ilgili kontrol panelini aç n. Ad m 3 Buraya normal zamanda oldu u gibi, farkl font ve büyüklükte karakterler kullanarak metni girebilirsiniz. Ad m 2 Ekranda "Üstbilgi" bafll kl bir kutu aç lacakt r ve yaz imleci burada belirecektir. Ayr ca çeflitli araçlar içeren bir araç çubu u da ekrana gelecek. Ad m 4 lgili araç panelindeki tufllar kullanarak bafll a sayfa ve tarih bilgileri girebilirsiniz. E er sonradan burada bir de ifliklik yap l rsa, Word bu bilgileri asl na uygun olarak de ifltirecektir. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 51

14 PROJELER WORD: BELGELERDE BAfiLIK KULLANIMI Ad m 7 Gerekli resmi ve metinleri girdikten sonra, bafll k üzerindeki çal flman z bitirmek için tüm yapman z gereken araç çubu undaki "Kapat" tufluna t klamakt r. Ad m 5 Araç çubu undaki "Otomatik metin ekle" seçene- i önceden haz rlanm fl belirli metinleri bafll k k sm na girebilmenizi sa lar. Ad m 8 Önizleme ile yap lan çal flmay gözden geçirdi inizde, metnin her sayfas n n bafl nda haz rlad n bafll n yer ald n göreceksiniz. Ad m 6 Ayr ca buraya çeflitli resimler de girebilirsiniz. Mesela Paint ile haz rlanm fl ve panoya kopyalanm fl bir resmi sa tufl menüsünden buraya yap flt - rabilirsiniz. * PUCU> Uzun metin belgelerinde bafll a sayfa bilgisi eklemek, metnin daha kolay takip edilmesini sa layacakt r. 52 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

15 IE 5: GEÇM fi Z YARET L STES INTERNET IE 5: GEÇM fi Z YARET L STES Internet Explorer daha önce ziyaret edilen sayfalar n bir listesini tutar, burada bu listeyle ilgili ayr nt lar görece iz. Z YARET ED LEN SAYFALARIN L STES Internet Explorer daha önceki günlerde ziyaret etti iniz Web sayfalar n n hepsini bir dosyaya kaydeder ve siz istedi iniz zaman buna ulaflabilirsiniz. Yapman z gereken öncelikle ekran n üst k sm ndaki araç panelinde bulunan "Geçmifl" adl tufla t klamakt r. Bundan sonra ekran n sol taraf nda ayr bir pencere aç lacak, ve burada haftan n çeflitli günleri fleklinde adland r lm fl bir dizi klasörün bulundu unu göreceksiniz. Bu klasörlerin üzerine sol tuflla t klarsan z, içlerinde o gün ziyaret edilmifl olan sitelerin isimlerini görebilirsiniz. Ayn siteyi tekrar ziyaret edebilmek için tüm yapman z gereken site ad na t klamakt r. E er mümkünse Explorer bu sitenin dosyalar n sabit disk üzerindeki kay tlardan okuyacak, de ilse do rudan siteye ba lanacakt r. Tabii Internet ba lant - n z yoksa o zaman ba lant y kurman z gerekecektir. Zaman içerisinde bu liste bir hayli büyüyebilir ve arad n z bulmak zorlaflabilir. Bu durumda "Bul" fonksiyonunu kullanarak arad n za eriflebilirsiniz. Bu fonksiyonu çal flt rmak için ziyaret lis- tesinin üstündeki küçük panelde yeralan tufla t klaman z yeterlidir. Aç lan diyalog penceresinden arad n z adresin ad n ya da en az ndan bir parças n girerek ilgili sitelerin bir listesini alabilirsiniz. Bu listenin görüntülenmesini de ifltirmek de elinizdedir. Yapman z gereken "Ara" seçene inin yan nda yeralan "Görünüm" fl kk ndan listelemenin neye göre yap laca n seçmektir. Ayr - ca listede yeralan sitelerden istediklerinizi sa tufl menüsüyle temizleyebilir, böylece listeyi fazlal klardan kurtarm fl olursunuz. "Geçmifl" tufluna bast n zda ekran n sol taraf nda liste görüntülenecektir. Listedeki site isimlerini farkl kriterlere göre düzenleyebilirsiniz. I INFO> Unutmay n z ki çevrimd fl eriflmek üzere ayarlanan sayfalar gerçekte sabit diskiniz üzerine kaydedilirler. Zaman içinde bu sayfalar n depoland klasör boyut olarak büyüyecektir. Bu yüzden s k s k ihtiyac n z olmayan sayfalar silerek sabit disk alan ndan tasarruf etmeniz önerilir. Arama seçenekleri Geçmifl listesi Arat lacak sayfa ad Aramay bafllatma ve durdurma tufllar Arama sonuçlar HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 103

16 INTERNET IE 5: GEÇM fi Z YARET L STES GEÇ C INTERNET DOSYALARI (Temporary Internet Files) Sabit diskiniz üzerinde bu adla yeralan klasörde daha önce ziyaret etti iniz sitelere iliflkin veriler depolan r. Bu klasörün içeri i sayesinde browser yaz l m n z daha önce gidilen siteleri ba lant olmadan gösterebilece i gibi, tekrar ziyaret ederken yüklemenin daha h zl gerçekleflmesini sa lar. Bu klasörün içeri i kullan ma göre devaml de iflir ve belirli bir zaman sonra yap lan ayarlara göre eski adreslere iliflkin veriler silinir. INTERNET BA LANTISI OLMADAN SAYFALARI GÖREB LMEK E er baz Web sayfalar na daha sonra s k s k ihtiyac n z olaca n düflünüyorsan z, o zaman küçük bir ayarlama ile bu sayfalar n Internet ba lant s olmadan da görüntülenmesini sa layabilirsiniz. Bunun için öncelikle Internet ba lant s n kesmeden, "Araçlar" seçene ine girin ve orada "Eflitle" fl kk na t klay n. Aç lan diyalog penceresi size hangi klasörlerin eflitlenece ini seçme imkan verecektir. Bu sayede içerikleri güncellenen klasörleri ba lant olmadan da inceleyebilirsiniz. I INFO> Herhangi bir Web sayfas n S k Kullan lanlar klasörüne eklerken, Çevrimd fl Kullan seçene ini iflaretleyerek Internet ba lant s olmadan da izleyebilirsiniz. Devaml eriflmeye ihtiyaç duydu unuz Web sayfalar n n ba lant olmadan da görüntülenmesini sa lamak size bir hayli para tasarruf ettirecektir. Bu sayfalar k sa sürede güncelleyerek bilgisayar n za yükleyebilir, daha sonra da ba lant n z keserek sayfalar incelemeye istedi iniz kadar vakit ay rabilirsiniz. Eflitle seçene i ile sayfalar daha sonra Internet ba lant s olmadan da izleyebilmek için sabit diskinize kaydedebilirsiniz. Çevrimd fl Çal fl seçene i size Internet Explorer ba lant olmadan da çal flt rabilme ve önceden kaydedilmifl sayfalar görebilme imkan tan r. 104 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

17 WEB SAYFASI HAZIRLAMAK INTERNET WEB SAYFASI HAZIRLAMAK Kendi Web sayfalar n z kolayca haz rlamak ve aktif bir Internet kullan c olmak isterseniz, burada ihtiyac n z olan bilgileri bulabilirsiniz. Öncelikle flunu belirtelim ki hofl bir Internet sayfas haz rlamak hiç de zor bir ifl de ildir. Tüm ihtiyac n z olan Windows iflletim sistemi içinde zaten varolan Notepad ve Internet Explorer yaz - l mlar d r. Tabii bir de bu konuya birazc k olsun ilgi duyuyor olman z gerekir. BAfiLARKEN WWW sayfalar HTML (Hypertext Markup Language) ad verilen programlama diliyle haz rlan r. HTML dilinde "iflaret" (Mark) tabir edilen belirli kodlar kullan l r. Mesela afla daki resimde görülen kodlamay üç k sma ay rabiliriz; Bu iflaretten sonra gelen tüm metin kal n harflerle görüntülenecektir. B> Hello /B> Bu iki iflaret aras na istenen metin yaz labilir. Bu iflaretle, kal n metin son bulur 1>Bafllang ç iflareti 2>Herhangi bir metin parças 3>Bitirme iflareti Buradaki kodlama metnin kal n harflerle yaz lmas - n sa lar, "B" iflareti ngilizce "Bold" kelimesinden yola ç k - larak haz rlanm flt r. Burada iki iflaret aras ndaki tüm metinler kal n harflerle yaz lacakt r, bu temel prensip çal flmada kullan lan di er iflaretler için de geçerlidir. Böylece iflin mant n gösterdikten sonra, flimdi de en basitinden bafllayarak iflaretleri görece iz. Öncelikle Sabit diskinizin üzerinde HTML adl bir klasör ve bunun içinde de DERS1 adl bir alt klasör oluflturun, htm ekli HTML çal flma sayfalar n buraya kaydedece iz. Bundan sonra da Notepad uygulamas n çal flt r n ve afla daki resimde görülen kodlamay aynen yaz n. Bu sayfan n temel yap s n oluflturan kaynak kodudur. Notepad kullanarak bu resimdekileri aynen yaz n. fliniz bitince bu belgeyi kaydetmeyi unutmay n. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 105

18 INTERNET WEB SAYFASI HAZIRLAMAK Dosyay kaydederken dosya türünü "Tüm Dosyalar" olarak de ifltirmeyi unutmay n ve uygun klasörü seçti inizden emin olun. Tüm kodu yazmay bitirdikten sonra "Dosya" seçene inden "Farkl Kaydet" fl kk n seçin. Daha önce oluflturdu umuz DERS1 adl klasörü bulun ve dosyay bunun içine "test1.htm" ad yla kaydedin, HTML dosyalar nda genellikle bu ek kullan l r. Bundan sonra da Notepad uygulamas n kapat n. Internet Explorer ile Dosya menüsünden "Aç" seçene ini kullanarak haz rlad n z sayfay çal flt rabilirsiniz. Bundan sonra yapaca n z ifl DERS1 klasörünü ve içindeki test1.htm adl dosyay bulmakt r. Dosyay buldu unuzda üzerine çift t klayarak onu açmaya çal fl n. Dosyan n soyad htm oldu undan, Windows bunun bir Web sayfas oldu unu anlayacak ve bilgisayar n zda kurulu olan browser yaz - l m n devreye sokarak dosyay bununla açacakt r. Sonuç olarak ekranda daha önceden yazd n z metni bir Web sayfas biçiminde göreceksiniz. Ancak dikkat ederseniz kodlamay yaparken koydu unuz iflaretler görünmemekte, sadece metin okunmaktad r. E er çift t klad n zda dosya uygun bir biçimde browser taraf ndan aç lm yorsa, o zaman ya dosya soyad n yanl fl girmifl olabilirsiniz, ya da bilgisayar n zda bir browser yaz l m kurulu de ildir. Bu durumda hatay düzeltmek ya da uygun yaz l - m kurmak sorunu çözecektir. Burada "TITLE" iflaretleri aras nda kalan metin parças bafll k olarak Explorer penceresinin üst sm nda görüntülenecektir. Burada program ad ndan önce, aç lm fl olan Web sayfas n n ismi yazmaktad r. Burada Web sayfas n n kay tl oldu u yer görülür. Burada Web sayfas n n içeri i görülüyor. Burada sayfan z n ekrandaki hali görülüyor. "BODY" iflaretleri aras nda kalan metin ana bafll k olarak ekranda gösterilmifltir. 106 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

19 SUÇ VE GÜVENL K INTERNET SUÇ VE GÜVENL K Bu defa da gerçek hayata dair suç konulu Web sitelerinin adreslerine yer veriyoruz. Holywood filmlerinde hemen her zaman ad geçen FBI taraf ndan haz rlanan bu siteyi adresinde bulabilirsiniz. Burada çeflitli FBI çal flmalar n n yan s ra aranan tehlikeli haydutlar n listeleri ve gerçek hayattan olaylar da bulunmaktad r. lginç ama pek iç aç - c olmayan bir site oldu unu söylemek yanl fl olmaz. Arizona eyaletinin Mericapo kasabas nda görev yapan flerif Joe Arpaio, gittikçe yükselen suç oranlar n dizginlemek için ilginç bir yöntem gelifltirmifl. Hapishanenin farkl yerlerine kameralar yerlefltiren flerif görüntüleri Internet üzerinden yay nl yor ve böylece potansiyel suçlulara hapishane hayat n önceden tan tarak tekrar düflünmelerini sa lamay amaçl - yor. Hapishane hayat n merak ediyorsan z adresine giderek görüntülere bir göz atman z tavsiye ederiz. Amerikan gizli servisi CIA taraf ndan her y l yay nlanan ve dünya üzerindeki pek çok ülkeyle ilgili çok detayl bilgilerin yerald genifl kapsaml raporlara bir göz atmak istiyorsan z, o zaman adresine gidin. Burada çeflitli ülkeler hakk nda ekonomiden siyasete pek çok detayl bilgi içeren raporlar bulabilirsiniz. E er dünyan n dört bir yan nda kullan - lan farkl polis araçlar na dair resimler bulmak istiyorsan z o zaman adresine gitmeniz gerekir. Bu site genel yap itibariyle oldukça basit görünümlü ve pek ba lant da içermiyor. Ancak dünyan n dört bir yan ndan gelen polis araçlar resimleri ve bunlar n k sa birer tan mlar mevcut, ilgi duyanlara bildirilir. Dünyaca ünlü ngiliz polis örgütü Scotland Yard taraf ndan haz rlanan bu siteyi adresinde bulabilirsiniz. En son polisiye olaylar n haberlerinden tutun da arananlar listesine dek pek çok bölümü olan sitede, özellikle müze ve tarihçe k s mlar bir hayli ilgi çekici. E er seri katiller, toplu katliam san klar, yamyamlar ve bilumum câniler hakk nda detayl öyküler okumak isterseniz, adresine gitmeniz yeterlidir. Ancak sayfalar çok resimli ve renkli oldu undan yüklenmeleri biraz zaman alabilir. Üstelik kullan - lan baz ses efektleri de bilgisayar n z n sesini k smak istemenize neden olabilir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 107

20 INTERNET SUÇ VE GÜVENL K T.C. çiflleri Bakanl Emniyet Genel Müdürlü ünün web sitesi olan bu adreste polis olmak için gereken flartlar, sürücü belgesi nas l al n r, kanunlara göre gözalt na al nan flah slar n haklar, polisin yetki ve sorumluluklar gibi ana bölümler yer al yor. Bunun yan s ra ihbar ve flikayet gibi ba lant lar alt ndan da online olarak flikayetlerinizi bildirebiliyorsunuz. Emniyet Genel Müdürlü ünden yap lan duyurular ve sürücü ceza puanlar da site içinde yer al yor. Elektronik güvenlik sistemleri konusunda proje tasar m, mühendislik, uygulama, bak m hizmetleri ve alarm izleme merkezi ile hizmet sunan firman n web sitesinde kapal devre T.V. sistemleri, kablolu ve kablosuz yang n, soygun, ihbar sistemleri, söndürme sistemleri,turnikeli ve kartl girifl sistemleri, görüntülü kap telefonlar, bariyer sistemleri, x-ray cihazlar ve metal dedektörler gibi güvenli inizi sa layabilece iniz her ürün yer al yor Günümüzde güvenlik konusu art k gerçek dünyadan daha fazla bir flekilde sanal dünyada da problem olmaya bafllad. Elektronik ortamlarda üzerinde özellikle bilgisayarlarda güvenlik aç klar geri dönüflü kolay olmayacak flekilde veri kayb - na ve çal nmas na yol açabiliyor. Bu site ise iflte buna karfl Firewall, VPN internet güvenligi, korunma yollar, virus, DDOS sald r lar, elektronik arfliv ve DES3 blowfish flifreleme algoritmalar gibi birçok konuyu içinde bar nd r yor. Güvenlik sektörünün do ru çal flma ilkelerini ve askeri standartlar n oluflturmay ana amaç edinen güvenlik flirketlerini bünyesinde bar nd ran ve bu 9 güvenlik flirketini temsil eden derne in sitesinde bu flirketlerin detayl bilgilerini bulabilir ve ba lant lardan da bu sitelere ulaflabilirsiniz. E er gerçekten korunma ihtiyac hissediyorsan z güvenlik sistem ve hizmetleri, VIP protokol, life guard, havuz, plaj güvenli ini sa layan bir firman n sitesini ziyaret edebilirsiniz. Ayr ca burada koruma himetlerinin yan s ra güvenlik ile ilgili e itim al nmas da mümkün oluyor. Soygun Alarm Sistemleri, Kapal Devre Kamera Sistemleri, Girifl Ç k fl Kontrol Sistemleri ve Turnikeler gibi bir güvenlik sistemine ihtiyac n z oldu unu biliyor ya da var olan güvenlik sisteminizi daha etkin hale getirmek istiyorsan z; bunun için Pronet in sayfas na bir göz atabilirsiniz. 108 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

21 WINDOWS MEDIA PLAYER AYARLARI MULTIMEDIA VE E LENCE WINDOWS MEDIA PLAYER AYARLARI Geçen defa bu program n ne oldu una bakm flt k, flimdi ise neler yapabildi ini görece iz. Öncelikle herhangi bir video dosyas n Media Player ile çal flt r n. Daha sonra pencerenin üst k sm ndaki "View" seçene inden "Statistics" fl kk - na t klay n. Ekrana gelecek olan pencere filmle ilgili pek çok önemli bilgiyi içerecektir. Burada özellikle "Frame rate" sayac saniyede oynat lan kare say s n gösterdi i için önemlidir, çünkü bu filmin oldu u kadar bilgisayar n da performans n gösterir. Media Player program penceresine sa tuflla t klarsan z, di er pek çok yerde oldu u gibi özel bir menünün aç lmas n sa lars n z. Bu menü size pek çok seçenek sunar, bunlardan biri de filmin boyutlar n de ifltirebilmenize imkan tan yan "Zoom" fl kk d r. Buradan video boyunu farkl miktarlarda yaklaflt rabilir, ya da e er isterseniz "Full Screen" ile tüm ekran kaplayacak flekilde çal flt rabilirsiniz. Ne var ki burada video kalitesi çok önemlidir, özellikle çok düflük kaliteli bir görüntüyü fazla yaklaflt rmak, görüntü kalitesinin afl r düflmesine sebep olacakt r. Media Player ile ilgili pek çok detayl ayar yapabilmek için "View" seçene i alt nda bulunan "Options" fl kk na girmeniz gerekir. Burada karfl - n za ç kacak olan diyalog kutusunun alt bölümlerinden ses, görüntü ve dosya ayarlar yapabilirsiniz. Özellikle dosya ayarlar hangi tür medya dosyalar n n Media Player taraf ndan aç labilece ini belirledi inden önemlidir. * PUCU> Media Player ile bir video seyrederken, ekrandaki görüntünün üzerine t klamak filmin donmas ve devam etmesini sa lamak için yeterlidir. Media Player araç çubu undan View seçene ine, aç lan menüden de Statistics fl kk na t klay n. Aç lan diyalog penceresinde Advanced bafll na t klad n zda, çal flt r lan video dosyas yla ilgili genifl bilgi bulabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 35

22 MULTIMEDIA VE E LENCE WINDOWS MEDIA PLAYER AYARLARI Bu seçenek pek çok ayarlama yapabilmenizi sa lar. I INFO> Buradan görüntüye ne kadar zoom yap laca n belirleyebilirsiniz. Windows Media Player uygulamas n n en son sürümü, öncekilerden gerek görünüm gerekse de çal flma aç s ndan büyük farkl l klar içermektedir. Yeni sürümde özellikle Internet üzerinden video ve ses dosyalar n çalabilmeye yönelik ek seçenekler mevcuttur. Options seçene inden pek çok ayarlama yapabilmek mümkündür. Player k sm ndan Internet ba lant h z ve buna uygun olarak çal nacak dosyalar n çeflitli özelliklerini belirlemek mümkündür. Formats k sm nda ise Windows Media Player taraf ndan hangi tür medya dosyalar n n çal nabilece ini ayarlayabilirsiniz. Media Player en yayg n olarak rastlanabilen dosya türlerinin büyük bir k sm n açabilmektedir. Ayr ca sonradan ç kar lan yamalar kurarak yeni dosya türleri için de destek vermesi sa lanabilir. 36 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE

23 T HARF SÖZLÜK T: TAKAS DOSYASI Ayn zamanda "sanal haf za" olarak da bilinen bir veri depolama yöntemidir. Daha fazla RAM kullan lmas gereken durumlarda sabit disk üzerindeki bir alan geçici veri depolama ifli için düzenlenir. Bu düzenleme "sayfalar" halinde yap l r ve her sayfaya haf za modülünün bir parças na tekabül eden bir kod verilir. Kullan m esnas nda hemen ihtiyaç duyulmayan veriler sabit disk üzerindeki bu sayfalarda depolan r. htiyaç duyuldu unda ise ilgili sayfa ve haf za parças aras ndaki veriler takaslan r, böylece haf za kapasitesi yükseltilmifl gibi bir etki sa lan r. Ancak verilere gerçek haf zadan ulafl ma nazaran çok daha yavaflt r. TAR Macintosh marka bilgisayarlarda.tar ekli arfliv dosyalar n açabilmek için kullan - lan bir uygulamad r. simlerin saklanmas nda ve ifllenmesinde kullan l r. TAM EKRAN Windows iflletim sisteminde birden fazla uygulamay ayn anda çal flt rmak mümkündür. Bu durumda çal flan uygulamalar n ekranda ayn anda izlenmesini sa lamak amac yla küçük pencereler içinde görüntülenmeleri sa lan r. Ancak her zaman için bir uygulamay "tam ekran" çal flt rarak penceresinin ekran kaplamas n sa layabiliriz. Mesela video dosyalar n seyreder ya da bilgisayar oyunlar oynarken bu durum söz konusu olur. Baz uygulamalar ise sadece "tam ekran" ya da TARGA Bitmap türü bir grafik dosya format d r ve tga dosya uzant s ile tan mlan r. 16, 24 ve 32 bit renk derinli inde repencere içinde çal flacak flekilde tasarlanm fllard r, bunlar de ifltirmek mümkün olmaz. TAfiINAB L R B LG SAYAR Tabii ki tüm bilgisayar türleri bir flekilde tafl nabilir, ancak burada kastedilen kendi güç kayna olan ve bir kifli taraf ndan herhangi bir s n rlama olmadan tafl nabilen türden ayg tlard r. Laptop, notebook ve palmtop gibi farkl s n flardaki bilgisayarlar n tümü "tafl nabilir bilgisayar" olarak adland r - l r. TEK TIKLAMA Windows iflletim sisteminde kullan c ve bilgisayar aras ndaki hemen hemen tüm etkileflim fare yard m yla sa lanabilir. Grafik tabanl arabirim, kullan c ya ekranda gördü ü simgelerin üzerine fare tufllar yla "t klayarak" bilgisayara komutlar verebilme imkan tan r. Burada sol fare tufluna bir ya da iki defa t klamak farkl etkiler yarat r. Normal durumda "tek t klama" ekrandaki herhangi bir nesnenin "seçili" duruma gelmesini sa lar. Ancak browser yaz l mlar gibi baz uygulamalarda "tek t klama" do rudan bir program n çal flt r lmas n ya da bir ba lant - ya eriliflmesini sa layabilir TELEFON ÇEV R C S Bu uygulama Windows iflletim sisteminde ayr ca "Numara Çeviricisi" ad yla da geçer, bunu kullanarak modem ve di er telefon ayg tlar ile bilgisayar n zdan telefon ça r lar yapabilirsiniz. Numara Çeviricisi'ni Bafllat' t klat p, Programlar' n, Donat lar' n, letiflim'in üzerine gelip sonra da Numara Çeviricisi'ni t klatarak bafllatabilirsiniz. TEYP SÜRÜCÜLER Bilgisayarlar n yayg n olarak kullan lmaya bafllanmas ndan sonra, büyük miktarda verilerin depolanabilmesi için manyetik bant üzerine kay t teknikleri gelifltirildi. Geçen zamana ve geliflmelere ra men, günümüzde bu tekni i kullanan farkl ayg tlar halen çok yayg nd r. Daha ziyade HERKES Ç N B LG SAYAR SÖZLÜK 34

24 SÖZLÜK T HARF büyük miktar verilerin yedeklenmesi ve depolanmas için tercih edilen bu teknik, sürat olarak oldukça yavafl ancak maliyet aç s ndan bir hayli makuldur. Bu manyetik bantlara kay t yapabilen ve onlar okuyabilen çeflitli türlerdeki sürücü ayg tlar n n geneline ise "teyp sürücüleri" ad verilir. TEMALAR Ço u kullan c bilgisayar n kendi zevk ve ihtiyaçlar do rultusunda flekillendirmeyi sever. Özellikle Windows masaüstü, burada kullan lan imleç ve simgeler de iflime uygun bir yap dad rlar. "Temalar" ad verilen küçük yaz l mlar bu de iflimi yapmak için tasarlanm fllard r. Çal flt r ld klar nda grafik arabirimin görüntüsünde baz de ifliklik yapar, böylece bilgisayarla çal flmay daha zevkli bir hale getirirler. TXT Bir çeflit düz metin (Text) dosyas na verilen ektir. Bu tür metin dosyalar di erlerine nazaran daha az metin bilgisi içerirler. Windows iflletim sisteminde txt ekli dosyalar Notepad uygulamas ile açmak ve oluflturmak mümkündür. TERMINATOR Bir dizi ayg t belirli bir s ra içinde paralel ba land nda, ba lant n n son noktas n belirtmek için kullan lan sonland r c ya verilen ngilizce isimdir. Bu sonland r c genellikle küçük ve basit bir metal klips ya da benzeri olabilir. Mesela SCSI standard ayg tlardan birkaç tanesi bir s ra halinde ba land nda, en sonuncusu üzerindeki jumper ayarlar sayesinde ayn zamanda sonland r c olarak da vazife görür. Böylelikle sistem bir bilgisayar a ya da donan m s - ras ndaki en son ayg t belirleyebilme imkan bulur. TRACK Manyetik ya da optik bir kay t ortam üzerinde verilerin kaydedildi i "iz" için kullan lan ngilizce terimdir. Bu iz farkl kay t ortamlar nda de- iflik biçimlerde düzenlenir, bu düzenleme do rudan ortam n kuyucu ayg t ile nas l okundu una ba l d r. Disket ve sabit diskler üzerinde bu izler halka, CD-ROM ve video diskler üzerinde spiral, manyetik bantlar üzerinde ise bant boyunca uzanacak flekilde düzenlenirler. TRACKBALL Çal flma prensibi olarak ters çevrilmifl bir fareyi and ran bu ayg tlar bilgisayarlara kumanda etmekte kullan lan çevre birimlerinden biridir. Bu araç farenin tersine düz bir zeminde gezdirilmek yerine, üzerindeki top el ile döndürülerek kullan l r. Özellikle dar çal flma alanlar nda ya da tafl nabilir bilgisayarlarda kullan l r. TRAILER Yeni çekilen bir film ya da yap lmakta olan bir bilgisayar oyunundan çeflitli görüntüleri içeren film dosyalar na verilen genel isimdir. Bu dosyalar yap mc firmalar taraf ndan üzerinde çal fl lan projeyi halka tan tmak ve tüketici ilgisini canl tutmak amac yla kullan l r. Özellikle son y llarda Internet yoluyla eriflilebilir k - l nmalar yayg n bir pazarlama stratejisi haline gelmifltir. TAfiI Bir Windows iflletim sistemi komutudur, sa fare tufluyla aç lan menülerde bulunur. "Kopyala" komutunun aksine "Tafl " seçilen dosyay bir noktadan kald r r ve baflka bir noktaya kaydeder. Bu ifllem esnas nda kopya ç karmaz ve orijinal dosyan n yerini de ifltirir. TIFF ngilizce "Tagged Image File Format" kelimelerinin bafl harflerinden oluflturulmufl bir k saltmad r. Aldus ve Microsoft firmalar taraf ndan taray c dan al nan görüntülerin depolanmas için ortaklafla gelifltirilmifl bir resim dosyas format d r. Temelde bitmap türü bir yap ya sahiptir ve en büyük avantaj çok farkl iflletim sistemleri taraf ndan rahatl kla tan n p kullan labilmesidir. TOWER Yüksek ve dikdörtgen biçimli bilgisayar kasa tasar mlar - na verilen genel isimdir. Bu tarz kasalar n çok farkl boyutlarda modelleri mevcuttur. çlerinde bilgisayar n tüm temel donan m n bar nd r rlar, üzerlerinde çal flmak nispeten kolayd r ancak oldukça fazla yer kaplayabilirler. TWAIN ngilizce "Technology Without An Interesting Name" kelimelerinin bafl harflerinden türetilmifl bir k saltmad r. Bu k saltma, çeflitli grafik uygulamalarla çal fl rken bir taray c ya da baflka bir ayg ttan resim verilerinin al nmas na imkan tan yan oldukça esnek bir arabirimi tan mlamak için kullan l r. Piyasadaki ço u taray c ve benzeri ayg t TWAIN standard sürücülere sahip olacak biçimde tasarlan rlar. 35 HERKES Ç N B LG SAYAR SÖZLÜK