TÜNEL ÖLÇME UYGULAMALARINDA SON YENİLİKLER LAST CHANGES ON TUNNELING SURVEYS
|
|
- Ekin Belgin Kerimoğlu
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 TÜNEL ÖLÇME UYGULAMALARINDA SON YENİLİKLER A. ÜNLÜTEPE 1, M. MESSING 2 1 Boğaziçi Üniversitesi, KRDAE, Jeodezi Bölümü, İstanbul, ahmet.unlutepe@boun.edu.tr 2 VMT GmbH,- Gesellschaft für Vermessungstechnik Bruchsal,Germany, m.messing@vmt-gmbh.de Özet Tünel inşaat tekniklerinin gelişimine paralel olarak, inşaatların gerçekleştirilmesi için kullanılan teknik donanım ve bunun yanısıra kullanılan ölçme teknik ve donanımları da sürekli gelişim içinde bulunmaktadır. Tünel ölçme uygulamaları genel anlamda; tünellerde kazıların yönlendirilmesi, tünel uygulamalarının kontrol edilmesi, tünel içi ve dışında oluşan deformasyonların izlenmesi, ve tünel iç kaplama elemanlarının ölçme aracılığıyla kontrol altında tutulması konularını kapsamaktadır. Bu çalışmada, yukarıda sözü edilen tünel ölçme teknikleri son uygulama varyasyonlarını da kapsayacak şekilde pratikte en çok karşılaşılan tünelcilik konularından klasik tünel açma yöntemleri ve TBM tünel uygulamaları için ele alınmaktadır. Anahtar kelimeler : Tünel, tünel ölçmeleri, NATM, TBM, deformasyon ölçmeleri. Abstract LAST CHANGES ON TUNNELING SURVEYS Tunneling construction equipments,surveying methods and instrumentation are continuously advanced depending on the development of the use of tunneling methods. Generally, tunnel surveying applications include guidance of tunneling excavations, setting out measurements, deformation monitoring measurements around the tunnel alignment and within the tunnels, and inner lining measurements. Last version of these measurement methods mentioned above for classical tunneling methods and TBM tunneling methods are subjected on this paper. Keywords: Tunnel, tunnel surveys, NATM, TBM, deformation measurements. 1. Giriş Genellikle, tünel açılacak güzergahın topografyası, zemin koşulları ve açılacak tünelin geometrisi gibi parametreler değerlendirilerek tünel açma yöntemi ve buna bağlı olarak da kullanılacak ölçme yöntemleri belirlenmektedir Kasım 2005, İTÜ İstanbul 148
2 İnşaat teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak ihtiyaçlara ve diğer koşullara bağlı olarak tünel uygulama yöntemleri ve buna ilişkin ölçme teknikleri de gelişmektedir. Günümüzde tünel uygulamaları, kullanılan inşaat prensipleri açısından dört grup halinde incelenebilir. Bu gruplar; Aç-kapa metotla inşa edilen tüneller, Klasik metotla inşa edilen tüneller TBM Tünel Delme Makinesi ile inşa edilen tüneller Batırma Tünel (lmmersed Tube) yöntemi olarak sıralanabilir. (Ünlütepe, 2003) Bilindiği üzere inşaat yöntemi diğer yerüstü inşaat yapılarıyla büyük benzerlikler taşıdığı için aç-kapa olarak adlandırılan tünel uygulamaları kullanılan ölçme yöntemleriyle de yerüstü yapılarda ihtiyaç duyulan yöntemlerle benzerlik gösterirler. Bu çalışmada klasik tünelcilik ve TBM tünelciliği üzerinde durulmakta ve bu yöntemler için kullanılan ölçmelerde yenilikler tanıtılmaktadır. Bunun yanısıra batırma tünel inşaatına ilişkin ölçmeler de bir başka çalışmada ele alınmıştır. Tünel ölçmeleri denilince ilk akla gelen ölçme uygulamaları tünel kazılarının yönlendirilmesi gelmekle birlikte kazı ölçmelerini desteklemek için birtakım ölçme uygulamaları da gerekli olmaktadır. Buna göre tünel uygulamaları öncesinde gerekli olan ölçme uygulamaları şöyle sıralanabilir. Tünel inşaat alanını kapsayan bir nirengi ağının oluşturulması. Nirengi noktaları arasında poligon ağı Yine aynı alanda oluşturulacak bir nivelman ağı Topografyanın ölçümü ve haritaların hazırlanması Tünel tasarımlarının hazırlanması Tünel giriş yapılarının (Şaft, Portal, Yaklaşım Tüneli ) inşaatı için yapılan ölçmeler. Proje parametrelerinin araziye işaretlenmesi ve gerekli diğer ölçümlerinin tamamlanması Şekil 1. Tünel Duvarında Değişik Yapılarda Poligon Tesisleri Tünel inşaatına ilişkin tasarım değerlerine bağlı olarak tünel kazılarının yönlendirilmesi; tip kesitlere uygun olarak inşası, gerekli destek detaylarının yerleştirilmesi, tünel iç kaplama aşamalarının tamamlanması için dışarıda oluşturulan nokta sistemine bağlı olarak tünel giriş yapısı aracılığıyla tünel içerisine taşınmış üç boyutlu (x,y,z) ölçme ağına ihtiyaç duyulur. Tünel Kasım 2005, İTÜ İstanbul 149
3 girişine kadar koordinatlandırılmış bulunan poligon ve nivelman noktaları aracılığıyla tünel kazılarının başlatılması ve projeye uygun olarak ilerlemesi sağlanır. Tünelin yeraltında ilerlemesiyle birlikte poligon noktaları ve nivelman noktaları tünel uygulamalarına destek verebilecek şekilde tünel duvarlarında tesis edilir ve koordinatlandırılır. (Şekil 1) 2. Klasik Metotlarla Tünel Yapımı Tünel Açma Yöntemlerinden en yaygın olarak uygulanan (NATM) Yeni Avusturya Tünel Açma Metodu, klasik metotla tünel açma tekniklerinin en deneysel ve esnek olanı, en optimum destek ve kazı yöntemlerinin uygulanabildiği tünelcilik anlayışıdır. NATM tünel güzergahı boyunca yapılan zemin etütleri ile topografya, derinlik ve inşa edilecek tünel geometrisine bağlı olarak prensipte tünel inşaat detayları belirlenir. Bununla beraber uygulama sırasında zemin gözlemleri ve deformasyon ölçmelerinden elde edilen sonuçlara göre uygulamaya ilişkin kazı destek ve kullanılacak inşa tipi ile kullanılacak ekipman yeniden gözden geçirilerek daha uygun hale getirilir. Bunun sonucunda tünellerde gerektiği kadar destekleme kullanılarak iyi bir zamanlama ve optimum maliyetle gerek duyulduğu ölçüde yapı emniyeti sağlanır. (Şekil 2.) Şekil 2. Klasik (NATM) Tünel İnşaat Yöntemi NATM tünel metodu için; uygulama sırasında elde edilecek zeminin reaksiyonlarına göre yeniden uygulama detayları düzenlendiği için deformasyon ölçmelerinin önemi büyüktür. Ancak NATM tünelciliği için deformasyon ölçümleri bu çalışmada ele alınmayacaktır. 2.1 Klasik Tünel Kazılarının Yönlendirilmesi Tünel inşaatları sırasında kazı doğrultusunun belirlenmesi tünel ölçmelerinin en önemli konusunu oluşturmaktadır. Klasik anlamda tünel kazılarının yönlendirilmesi ve diğer tünel uygulamaları doğrudan ölçme ekiplerinin total station nivelman ve yardımcı donanımları aracılığıyla tünel kazı birimlerini yönlendirmesi ve kazı profilini işaretleyerek yürütülebileceği gibi bu amaçla tünel kazı kesiti ve elemanlarına bağlı olarak gerek sayıda kullanılacak lazer cihazları aracılığıyla da yapılabilir. Bu arada son zamanlarda kazıların yönlendirilmesi için uygulanmaya başlanan bir yöntem de kazı makinalarının ölçme aracılığıyla yönetilerek kazıların gerçekleştirilmesi şeklinde olmaktadır. NATM metoduyla tünel kazılarının yönlendirilmesi klasik yöntemlerle yapılabileceği gibi iki değişik yöntemle de yapılabilmektedir. Bu ölçme yöntemleri; kazı makinalarının (Roadheader) yönlendirilmesi, yönlendirme için lazer cihazlarının kullanılması için yapılır. (Şekil 6) Kasım 2005, İTÜ İstanbul 150
4 2.1.1 Klasik Tünel Kazılarının Yapılması için Kazı Makinalarının Yönlendirilmesi Roadheader kazı makinalarının klasik tünel uygulamaları için kullanımı, birçok avantajı nedeniyle giderek yaygınlaşmış ve roadheader önemli bir tünel kazı makinası halini almıştır. Roadheader kazı makinaları değişik kazı kesitlerinde, değişen jeolojik zemin koşulları karşısında kullanışlı, hızlı ve kolay mobilize olabilmektedir. (Sekil 2) Tünellerin zemin koşulları, tipkesit formları ve genel formları nedeniyle parçalı aşamalar halinde roadheader ve diğer destek sistemleri kullanılarak rahatlıkla kazılabilmekte ve tünel desteği sağlanabilmektedir. Burada en temel teknik desteklerden birisi de kazı doğrultusunun ölçmeler yardımıyla belirlenmesidir. Bu işlem sürekli olarak tünel içerisinde bir ölçme desteğinin bulunmasını gerektirmektedir. Bilindiği üzere Road header ile yapılan tünel kazılarında da ölçme çalışmaları yakın geçmişe kadar kazı sınırlarını belirlemek için doğrudan tünel içinde yapılan ölçme aplikasyonlarıyla sağlanmakta, yada tünel içerisinde lazer aletinin kazı yönünde yerleştirilerek ölçümlenmesi ve gerekli iksa ve kazı sınırlarına olan düşey ve yatay açıklıklarının istenen aralıkta hazırlanarak kazı birimlerine verilmesi şeklinde gerçekleştirilmektedir. Şekil 3. Prizmaların ve İnklinometrelerin Yerleşimi (VMT, 2005-d) Klasik ölçme aplikasyonlarıyla tünel kazılarının yönlendirilmesi tünel aynası civarındaki birçok aktivite nedeniyle pek kolay ve sağlıklı olmamaktadır. Ayrıca ölçmecinin sürekli tünel içinde bekleyerek uzun zaman harcamasına sebep olmaktadır. Roadheader Yönlendirme Sistemi (SLS-TM) bir süreden beri pratikte kullanılmakta ve tünel kazılarında ölçme desteğinin otomatik olarak gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. Roadheader yönlendirme donanımı makina üstünde yerleştirilen diğer donanım aracılığıyla tüm datayı kaydederek kazı profiline göre kazıları değerlendirdikten sonra görselleştiren bir adet bilgisayar, data iletişimi için bir lokal modem kutusu, sensör verilerini toplayan ve bilgisayar kullanımı için konvert eden merkez kutusu, lazer ışınlarını karşılayan 2 adet prizma, makinanın hareketlerini tespit eden 2 eksenli inklinometre sayılabilir. Roadheader üzerindeki sisteme doğrudan tanımlanan aralıklarla ölçüm yapmak üzere poligon noktasında yerleştirilmiş aktif teodolit sistemi bulunmaktadır. Data iletimini yöneten kumanda kutusu ise bu harici sistemi desteklemektedir. Teodolit koordinat bağlantısını gerideki poligon üzerinde yerleştirilmiş olan prizmadan almaktadır. (Şekil 4) Makinanın üzerinde yerleştirilen 2 adet prizma teodolit-lazer ölçüleriyle makinanın genel konumunun global koordinat sistemine göre belirlenmesini sağlamaktadır. Makinanın genelde roll ve pitch olarak tanımlanan boyuna ve enine hareketlerini tanımlamak için 2 eksenli inklinometre kullanılmaktadır. Bu arada makinanın kazı kafası kolunun ve kazı kafasının hareketlerinin de tanımlanması için sensörler yerleştirilmektedir. Böylece kazıcı kafanın konumu makinanın ana gövdesinin pozisyonundan ve Kasım 2005, İTÜ İstanbul 151
5 sensörlerden elde edilen hareket datasından yararlanarak kazıcı kafanın rölatif koordinatlarına bağlı olarak proje koordinatlarıyla belirlenebilmektedir.(şekil 5) Proje koordinatlarındaki kazıcı kafanın konumu ise kazılacak proje kesiti ile karşılaştırılarak operatöre kazı yapabilmesi için bilgisayar ekranında görsel ve sayısal bir yönlendirme verir. Total Station başlangıç için tünel dışında yerleştirilir ve kazıların tünel içinde ilerlemesiyle ve devam eden süreçte tünel duvarında tesis edilen tünel tipi poligonlara yerleştirilmek üzere taşınır.total station koordinatlandırılmış tünel duvarındaki poligon noktasına yerleştirilince geri poligon noktasındaki gözleme dayanarak kazı makinası üzerindeki prizmalara yönlendirilir ve kazı makinasının konumunun tanımlanması sağlanır. Makinanın bir koordinat bütünlüğü içerisinde hareketlerinin tespiti ve makinanın tanımlanması için prizmalar ayrı ayrı ölçülür. Inklinometreler makinanın dönüklük eksenine paralel olarak yerleştirilir ve sürekli olarak değerlendirme sistemine makinanın hareketleri hakkında data göndermeleri sağlanır. Şekil 4. Roadheader Yönlendirme Sistemi (SLS-TM) Donanımı (VMT, 2005-d) Makina gövdesinin konumu; kazı kafası kolunun hareket sensörleriyle beraber ölçülmesiyle kazıcı kafanın global koordinatları belirlenebilmektedir. Bu yöntem DTA (Proje Tasarım Ekseni) ve kazı kesitinin bir bileşimiyle değerlendirilerek sonuçlandırılır. Prizmalar, inklinometreler ve sensörler yardımıyla makina gövdesinin her türlü hareketi ölçülmekte ve ekrana yansıyacak görüntüyü belirlemek için hesaplara dahil edilmektedir. Şekil 5 Roadheader Koordinat Sistemi (VMT, 2005-d) Kasım 2005, İTÜ İstanbul 152
6 2.1.2 Klasik Tünel Kazılarının Yönlendirilmesi için Lazer Cihazlarından Yararlanılması Tünel geometrik formuna ve kazı yapılacak tünel aynası bölümüne bağlı olarak istenen sayıda lazer cihazı yerleşimi sağlanarak tüm tünel kazı ve iksa destekleme işlemleri çok az sayıda ölçme elemanı yardımıyla sürdürülebilmektedir. Burada tünel geometrisinin aliyman olması da bir zorunluluk değildir. Ölçmecinin yapması gereken; tünel aynasında bilinmesi gereken bir noktaya en yakınından geçen lazer ışınından belli bir km deki yatay ve düşey mesafe farklarının (dx,dh) verilmesini sağlamaktır. Uygulamaların yönlendirilmesini sağlayacak olan bu liste tünel boyunca belli aralıklarla hesap edilerek hazırlanır ve kazı-destek ekiplerine teslim edilir. Bu değerler bütün lazer ışınları için tip kesit üzerindeki belli noktalara bağlı olarak tünel boyunca verildiğinde tünel ilerlemesi için ölçmecinin tünelde beklemesine gerek olmayacaktır. Bir çift hatlı raylı sistem tüneli kazısı için 4 yada 5 adet lazer cihazı tesisi kazıların yönlendirilmesi için gayet uygun olmaktadır.(şekil 6) Lazerlerle tünel kazılarının yönlendirilmesi tünellerde kazı uygulamaları için büyük kolaylıklar ve personel tasarrufu sağlamaktadır. Şekil 6. NATM Lazer ile Ölçüm Şeması (Ünlütepe, 2003) 3. TBM Tünel İnşa Metodu TBM tünel açma teknolojisi son dönemlerde çok önemli teknik gelişmeler kaydetmiştir. Sistem; inşa edilmesi tasarlanan boyutta dairesel bir silindirik formu olan ring içerisinde tünel yapımı için gerekli teknolojiyi barındıran bir tünel yapım makinasıdır. TBM makinalarının tasarımı; tünel iç kaplama cinsi, zemin ve proje koşullarına göre belirlenmektedir. (Şekil 7). 1-Kazıcı Kafa 2-İtme Ünitesi 3-Piston 4-Basınç Ünitesi 5-Burgu Konveyor 6-Ring Montaj Kolu 7-Burgu Konveyor 8-Segment Besl. Ünitesi 9-Segment Vinci 10-Çamur Nakil Bandı 11-Kontrol Kabini 12-Segment İç Yüzeyi 13-TBM Yönlendirme Lazer İstasyonu Şekil 7. TBM Makinesi (Ünlütepe, 2003) Kasım 2005, İTÜ İstanbul 153
7 Sistemin baş kısmında kazılması planlanan zemin koşullarına göre tasarlanmış bir kazıcı kafa ile kazılan malzemenin dışarıya taşınmasını sağlayan bir sistem mevcuttur. Makinanın silindirik formu kazılan zemini ayakta tutarak zemin stabilitesini korur. Kazıcı kafanın ilerlemesiyle ön kısmın stabilitesi de hemen gerisindeki çok sayıda pistonlar aracılığıyla yerleştirilen segmentlere basarak ve kötü zemin koşulları için tasarlanmış ise ayna basıncı uygulayarak sağlanır. Lojistik lokomatif aracılığıyla içeri taşınan segment parçaları makinanın erektör sistemi ile kazısı tamamlanan bölümde yerleştirilir. Bu arada sistemin tüm mekanik parametrelerini gösteren bir bilgisayar ile makinanın yeraltında yönlendirme ve iç kaplama yerleşiminin yönetildiği bir ölçme bilgisayarı mevcuttur. TBM makinalarıyla tünel açımı sırasında gerekli olan ve burada ele alınacak olan ölçme uygulamaları; tünel makinasının (TBM) yönlendirilmesi, tünel içi stabilitesinin izlenmesi ve tünel içinde kullanılacak kaplama elemanlarının imalatının ölçümlerle denetlenmesi olacaktır. 3.1 TBM Makinasının Yönlendirilmesi TBM doğrultusu ilerleme sırasında zemindeki çeşitli engeller, zemin deformasyonu, etraftaki kayalar ve değişen hidrolojik koşullar vb sebeplerle değişebilmektedir. TBM in değişen pozisyonu ise sürekli olarak elde edilen total station ölçümleriyle belirlenerek DTA ya (Proje tasarım Ekseni) göre kıyaslanır. TBM in proje tünel ekseninden olan farkları bir düzeltme eğrisi tanımlanarak DTA üzerine getirilmeye çalışılır.tbm operatörü TBM makinasının, tasarım tünel eksenine göre konumunu sürekli görmek ister. TBM sürücüsü gördüğü tasarım ekseninden olan kaçıklıkları düzeltmek ve mümkün olduğunca makinanın tasarım eksenini izlemesi için TBM i gerekli yönlerde hareket ettirir. Bu nedenle sürekli aktive edilmiş bir yönlendirme sistemi gerekli bulunmaktadır. TBM Üzerinde Hedef Monitoru Stabil Tünel Üzerinde Poligon Tunel Delme Makinası (TBM) Tünel Iç Yüzeyinde Referans Noktası Tamamlanmış Tünel Şekil 8. TBM Yönlendirme Sistemi ve Bir Uygulama Görüntüsü Yönlendirme sistemi dışarıdan tünel içerisine taşınan ölçüm şebekesine dayalı olarak TBM in teorik eksen üzerinde başlangıç pozisyonunun belirlenmesi ile başlar. Bu arada TBM içerisinde bulunan ölçme komputerine yönlendirme yazılımından başka inşa edilecek teorik tünel ekseni ve tip kesit parametreleri yüklenir. TBM in gerisinde bir total station tünel düzleminde set edilerek ölçme ağına bağlandıktan sonra TBM in ön kısmında bulunan algılayıcı ekrana yönlendirilir.(sekil 8) Total station tarafından ölçülen açılar ve mesafeler belirlenen intervallerle ölçümlenerek değerlendirilmek üzere otomatik olarak kontrol bilgisayarına gönderilir. Kontrol bilgisayarı bu verilere dayanarak TBM in ölçüm anındaki konumunu belirleyerek tasarım güzergahı ile kıyaslar ve yatay-düşey düzeltme değerlerini belirtir Kasım 2005, İTÜ İstanbul 154
8 Yönlendirme sisteminin ana referansı bir teodolit üzerine monte edilmiş olan ve görünür ışın gönderen lazer sistemidir. Lazer ve teodolit tünel duvarında tesis edilmiş ve koordinatlandırılmış bir metal askı üzerine yerleştirilir (Şekil 8) ve TBM makinasında yerleştirilmiş bulunan hedef monitörüne yönlendirilir. Bu şekilde sistem 100 ila 200m arasında bir mesafeye kadar lazer gücüne ve tünel atmosferik koşullarına bağlı olarak TBM için yönlendirme hizmeti verebilir. Bu mesafe inşa edilen bölümde tünel eğriliğine lazer ekranının boyutlarına da bağlıdır. Lazer periyodik olarak tünel içerisinde inşa edilen tünelin ön bölümünde mümkün olduğunca stabil olan tünel yüzeyine taşınır. Yeniden koordinatlandırılan bir poligon istasyonuna set edilmiş teodolit ve lazer aletinin ışığının aktive edilerek ELS (Elektronik Lazer Ekranı) monitör üzerine sabitlenmesiyle ELS ölçümlenmesi yeniden başlatılır. ELS ekranı çift eksenli inklonometre ile de kontrol edilmektedir. Ayrıca ELS ekran üzerindeki bir retro prizma ile teodolit ile ELS arasındaki mesafe ölçülerek ELS ekranı pozisyonu ve dolayısıyla da TBM konumu ve proje eksenine göre durumu belirlenebilmektedir. Şekil 9. TBM İçin SLS-T APDYönlendirme Sistemi (VMT, 2005-b) Konum belirleme için tanımlanan temel koordinat sistemi genel proje koordinat sistemidir. Yönlendirme sistemi tüm tünel ve proje elemanlarının tanımlandığı koordinat sistemidir. Ayrıca TBM üzerine yerleştirilmiş ELS ekran boyutları, TBM kontrol noktaları ve referans noktaları ise TBM lokal koordinat sistemine göre belirlenir. Bir ölçme kontrolü için TBM üzerindeki kontrol noktaları kullanılarak transformasyon programları aracılığı ile TBM pozisyonu belirlenir. TBM makinası yönlendirmesi için kullanılan üçüncü koordinat sistemi DTA (Proje Tünel Ekseni) koordinat sistemidir. Bu koordinat sisteminde noktalarının kilometre ve ofsetleri gösterilir. Yönlendirme sistemi TBM in konumunu belirlemek için bu koordinat sisteminden yararlanarak DTA dan yatay ve düşey kaçıklıkları ve TBM kilometresini verir. TBM yönlendirme sistemi aşağıdaki bileşenlerden oluşmaktadır (Şekil 9): ELS Ekranı: Bu ekran lazer ışınını karşılayan ve TBM in ön kısmında yerleştirilen bir aktif ekrandır. ELS içerisinde iki doğrultudaki hareketleri belirleyen bir inklinometre bulunmaktadır. Yerleştirme pozisyonu TBM lokal koordinat sistemine göre belirlenmiştir Kasım 2005, İTÜ İstanbul 155
9 Sarıkutu: Teodolit ve lazere enerji sağlar ve bilgisayarla lazer arasındaki ilişkiyi düzenler. Lazer + Teodolit:Yatay düşey açıları, mesafeleri ölçer ve ELS üzerine lazer ışını gönderir. Endüstriyel PC : Tünel yönlendirme yazılımını işletir, data toplar ve hesaplar. Tünel İlerleme Yazılımı: Yazılım bütün söz edilen aletlerden data alır.tbm konumunu topladığı tüm ölçüm datasını ve DTA datasını kullanarak hesaplar ve DTA ye göre nümerik ve grafik olarak gösterir. Ayrıca ring yerleşimleri hakkında data hazırlar. Kontrol Kutusu: Datanın PC ve yazılım için uygun hale getirilmesini sağlar. 3.2 Tünel Stabilitesinin İzlenmesi Tünel stabilitesini izlemek için yapılan deformasyon ölçümleri tünel üstünde NATM tünel uygulamaları için yapılan ölçümlerle büyük ölçüde benzeşir.(şekil 10) Sadece tünel içerisinde iç kaplama cinsine bağlı olarak ölçüm noktası tesis şekli ve çeşidi farklılıklar gösterebilir. TBM ile tünel açımı sırasında da deformasyonlar belirlenmeye çalışılarak uygulamaya ilişkin herhangi bir ek düzenlemeye ihtiyaç olup olmadığı ortaya konur. Eğer beklenenin ötesinde deformasyon bulguları var ise uygulamaya ilişkin detaylar gözden geçirilir. TBM segmentli tünel uygulamalarında genellikle segment iç yüzeyindeki konverjanslar merak konusu olmuştur. Bu amaçla son zamanlarda ring iç yüzeyinde oluşan konverjansların belirlenmesi için geliştirilmiş olan yöntem Ring Konverjans Ölçüm Sistemi (RCMS) olarak adlandırılmaktadır. Şekil 10. Deformasyon Ölçüm Noktalarının Yerleşimi (Ünlütepe vd., 2001) 3.3 Ring İçinde Konverjans Ölçümleri Bu ölçüm yöntemi segmentli tünel uygulamalarının uygulama emniyetini ölçmek için geliştirilmiştir. Segmentli tünel iç yüzeyindeki konverjans ölçümleri kısıtlı biçimde sadece invar teli yada total station gözlemleriyle mümkün olabilmiştir. Ancak bu yöntemlerle TBM destek birimlerinin bulunduğu alanlarda ölçüm mümkün olmamaktadır. Bu arada segment ringinin yerleştirilmesinden sonra TBM pistonlarının basıncı, enjeksiyon etkisi ve TBM kuyruk kısmının geçişi sırasında oluşan değişim, tüp içinden yük taşıma sırasında oluşan etkileşim hep merak edilmiştir. Yukarıdaki belirtilen beklentilere cevap olacak konverjans ölçüm yöntemi VMT tarafından geliştirilmiştir. Sistem bir kesit halinde her segment parçası Kasım 2005, İTÜ İstanbul 156
10 üzerinde set edilecek inklinometrelerin data kaydetmesine ve bu datanın değerlendirilerek konverjans değişimlerinin belirlenmesine dayanmaktadır. Ring konverjans ölçüm sistemi donanımı aşağıdaki bileşenlerden oluşmaktadır (Şekil 11): Sistem bir ringte bulunan segment sayısı kadar inklinometre cihazı gerektirmektedir. İnklinometreler dijital yada analog data kayıt sistemlerine sahip olabilmektedir. Sistemin diğer bileşenleri ise, özel data kablosu, kaydedilecek data için kontrol ünitesi ve endüstriyel tip bilgisayardır. Her bir segment parçası üzerine yerleştirilecek inklinometrelerdeki tilt değişiklikleri alınarak bütün bir ring hakkında deformasyon bilgisi elde edilmektedir. Tamamıyla otomatik ve istenen sıklıkta data toplamak mümkün olmaktadır. Bu yöntemle ±0.3 mm ölçüm iç doğruluğu ile tünel içi konverjanslarını belirlemek mümkün olmaktadır. Şekil 11. Ring Konverjans Ölçüm Sistemi ve Bileşenleri (VMT, 2005-a) Ring monte edilir edilmez ölçüm cihazları segmentler üzerine yerleştirilebilir ve hemen tüm oluşacak konverjans verilerini kaydetmek mümkün olabilmektedir. Bütün konverjans verileri tünel üzerinde yerleştirilen diğer ölçüm noktalarından elde edilen ölçüm bulgularıyla birleştirilerek uygulama hakkında daha doğru kararlar verilebilir.(şekil 10) İnklinometreler segmentler üzerinde nişler içerisine yerleştirilebilirler. Yerleştirme işlemi en basit şekliyle yapıştırılarak gerçekleştirilebilir. Yerleştirme ve ilk gözlem hemen ringin yerleştirilmesini takiben mümkün olabilmektedir. Kolay yerleştirilmesi ise daha ringin yerleştirildiği ilk andan itibaren bilgi toplanmasına fırsat tanıyan basit ama önemli bir ayrıntıdır. Tünellerde oluşan deformasyon segmentlerin birleşim yerlerinde kendini gösterir. Tünellerde oluşan bu deformasyon bir ringi oluşturan tüm segment parçalarının üzerine yerleştirilen inklinometrelerle elde edilebilmektedir. Segment yüzeylerindeki hareketler her segment parçası için kaydedilmektedir. Her inklinometre iki kablo girişine sahiptir. Birinci inklinometre bir ucundan kontrol ünitesine ve diğer ucundan da diğer inklinometreye bağlanır. Diğer inklinometreler bir önceki ve bir sonraki inklinometre ile bağlanır. Yalnızca son inklinometre sadece bir öncekine bağlanır ve data kaydı gerçekleştirilir. Her ring üzerinden elde edilen data gruplarının bir bütün olarak değerlendirilmesi sonucu her inklinometreden istenen diğer tüm inklinometrelere olan mesafeler bulunabilmektedir. (Şekil 12) Ölçmelerden ilki sıfır ölçümü olarak kabul edilerek sonraki ölçüler bu veriye göre kıyaslanabilmektedir. Ölçüm datasının değerlendirilmesi için segment birleşim yerlerinin koordinatlarına ihtiyaç vardır. Değerlendirme için ring formu yerleştirilme sonrası elde edilen konumu baz alınır. Ring üzerindeki bilinen bazı detayların TBM yönlendirme teodoliti ile ölçülerek koordinatlandırılmasıyla bütün konverjans ölçüleri de proje koordinat sisteminde tanımlanabilmektedir Kasım 2005, İTÜ İstanbul 157
11 3.4 Segment ve Segment Kalıplarının Kalite Kontrolü Tünel iç kaplama elemanlarının tünel içerisine yerleştirilmeleri sırasında ¼ mm. ye varan imalat toleransına uyulması beklenmektedir. Bu toleransların aşılması durumunda iç kaplamanın tünel içerisine yerleştirilmesi sırasında tam kilitlenme sağlanamayabilir ve bunun sonucunda da tünel içine sızma hatta stabilite sorunlarıyla karşılaşmak sözkonusu olabilir. Bu nedenle iç kaplama imalatı için kullanılan kalıplar ile imal edilen elemanlar ölçmelerle kontrol edilirler. Bu kontroller fotogrametrik metotlarla yapılabileceği gibi klasik ölçum yollarıyla kumpaslar kullanılarak da yapılabilir. Ancak lazer interferometri yöntemi son zamanlarda kullanımı yaygınlaşan bir ölçme yöntemi olmaktadır. Şekil 12. Ring Konverjans Ölçümlerinin Tubgeo Yazılımıyla Yorumlanması Lazer interferometri yöntemi (LIS) segment kalıpları ve imal edilen segmentlerin ölçülerek kontrol edilmeleri için hızlı hassas ve pratik bir yöntemdir. Ölçümler doğrudan obje üzerinden polar koordinat Kasım 2005, İTÜ İstanbul 158
12 yöntemiyle yapılır ve bu ölçüm datasının değerlendirilerek sayısallaştırılmasıyla gerçekleştirilir. Lazer interferometri ölçüm sistemi; ölçümler için yüksek hassasiyetli single beam 3D lazer interferometer LT 300/LTD 500 aleti kullanmaktadır. Aletin ölçüm kapsama alanı yatayda ±235, düşeyde ±45 dir ve 25m mesafede ölçüm yapılabilmektedir. Değerlendirme yazılımı TubGeo bir çok test ölçümümde de kullanılmakta olup C++ programlama dilinde yazılmıştır. Hesaplanmış data sayısal, grafik ya da her ikisinin bir kombinasyonu şeklinde de sunulabilmektedir. Obje ölçümleri değerlendirilerek ölçüm verileri tasarım verileriyle karşılaştırılır. İlk kontrol ölçümü segment kalıpları için ve ardından da ilk imal edilen segmentler üzerinde yapılır. Segment kalıpları 3 boyutlu olarak imalata başlamadan önce ölçülür ve imalat için kabul edilebilir toleranslar dahilinde uygun olup olmadığı ortaya konur. Segment kalıpları ve imal edilen segment parçalarının kontrol edilebilmesi için ölçüm verilerinin milimetreden daha yüksek duyarlıkta data içermesini gerektirmektedir. Bir segment parçasının tam anlamıyla tanımlanabilmesi için 6 yüzeyinin tamamının ölçülmesi gereklidir. Kontrol işlemi sadece objenin geometrik formunun kontrolü için değil aynı zamanda gerekli tüm imalat detaylarının kontrolünü de mümkün kılar. Segment kalıp ve segment parçaları için yapılan kontrol ölçümleri imalat ortamında yapılmaktadır. Bu mümkün değilse depolama ortamlarında yapılabilir. Kalıp ya da segment ölçümlerinin yalnızca bir noktadan ölçülmesi yeterli olmamaktadır. Bu nedenle kontrol edilen objenin aynı koordinat sisteminde tanımlanmış ikinci bir ölçü noktasından da ölçülmesi gerekmektedir. (Şekil 14) Aynı obje üstünden alınan tüm kontrol ölçümlerinin koordinat bütünlüğü içerisinde olması için retroreflektif prizma aracılığıyla belirlenen formatta bir grup ölçü alınır ve bu noktalar tanımlanır. Kontrol ölçümlerine başlanacağı zaman retroreflektif prizma referans noktasına konur, alet kendi iç kalibrasyonunu tanımlar ve ölçüm için gerekli tüm yüzeylerde prizma gezdirilerek aletin gerekli yüzeylerde ölçü taramalarını yapması sağlanır. Ölçme verilerinin değerlendirilmesi için Tubgeo isimli yazılım kullanılmaktadır. Değerlendirme datası obje noktalarını 3 boyutlu olarak X,Y,Z dx,dy,dz olarak tanımlar. Obje ve tasarım verileri kıyaslanarak toleranslar belirtilir ve uyumsuzluklar ortaya konur. Sonraki kontrol işlemi belirlenen periyotlarla imal edilen segment grupları ve segment kalıp grupları için tekrarlanabilir. (Şekil 13) Şekil 13. Segment Kalıbı ve Segmentlerin Ölçülmesi Kasım 2005, İTÜ İstanbul 159
13 Tünel Ölçme Uygulamalarında Son Yenilikler Şekil 13. Laser Interferometri Ölçüm Sistemi (VMT, 2005-c) 4. Sonuç Burada NATM ve TBM olarak iki ayrı tünel teknolojisi için ele alınan tünel ölçmeleri genelde tünel kazılarının ve inşasının yönlendirilmesi için yapılan ölçmeler açısından incelenmiş ve bu konuda yeni gelişen ölçme uygulamaları ele alınmıştır. Tünel inşaatlarına ilişkin ölçmeler inşaat uygulamalarının güvenle ve başarıyla uygulanmasını sağlamak için son derece gerekli teknik uygulamalardır. Tünel uygulamaları kapsamındaki ölçme uygulamalarının sürekli gelişmesi, ölçmeler için modern teknikler ve yaklaşımların kullanılıyor olması tünelcilik uygulamaları için de çok önemli kazanımlar getirmektedir. Bu kazanımlar ise; inşaat maliyetlerinin düşmesi, inşaat sürelerinin kısalması ve inşaat kalitesinin artması şeklinde olacaktır. Kaynaklar Ünlütepe, A., Özener,H., Gürkan, O. (2001-a), Monitoring and Analyzing the Geotechnical Measurements at İzmir LRT System Tunnels, Turkish- German Joint Geodetic Days, April, BTU, Berlin Ünlütepe, A., Özener,H., Gürkan, O. (2001-b), Guiding System Applied to Konak- Basmane EPBM Tunnels in İzmir, Turkish- German Joint Geodetic Days, April, BTU, Berlin Ünlütepe, A., (Şubat 2002), Monitoring Vertical and Horizontal Displacements During the Construction of İzmir LRTS NATM and EPBM Tunnels, Ph.D. Thesis, Bogaziçi University, İstanbul. Ünlütepe, A.,(2003), Tünel İnşaatları Sırasında Uygulanan Ölçme Yöntemleri ve Bu Yöntemlerin Değişik Tünelcilik Metodları İçin Karşılaştırılması, 1. Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, YTU, Istanbul VMT GmbH, (1997), Tunnel Guidance System for TBM S With Segmential Lining, Ubstadt-Weiher, Germany, VMT GmbH, (2005-a), RCMS-Ring Convergence Measurement System, Germany. VMT GmbH, (2005-b), SLS-T APD Tunnel Guidance System, Germany VMT GmbH, (2005-c), LIS Laser Interferometer System, Germany VMT GmbH, (2005-d), SLS-TM Guidance for Roadheader, Germany Kasım 2005, İTÜ İstanbul 160
4. Hafta. Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN
4. Hafta Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN Ders Konusu 4. Tünel İnşaatlarındaki Jeodezik Ölçmeler ve Tünel Aplikasyonları 2 Kaynaklar Madencilik Ölçmeleri Özgen, M.G., Tekin, E. İstanbul, İTÜ, 1986 Yeraltı Ölçmeleri
DetaylıİNŞAAT TEKNOLOJİSİ ÖNLİSANS EĞİTİMİNDE HARİTACILIĞIN YERİ. Orhan KURT 1
İNŞAAT TEKNOLOJİSİ ÖNLİSANS EĞİTİMİNDE HARİTACILIĞIN YERİ Orhan KURT 1 1 Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Harita Mühendisliği Bölümü, Kocaeli, orhnkrt@gmail.com Özet Bir inşaat teknikeri haritacılık
DetaylıÖlçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü
Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr/kadro/ecolak DÜŞEY MESAFELERİN YÜKSEKLİKLERİN
DetaylıHACİM HESAPLAMALARINDA LASER TARAMA VE YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANILMASI
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 11 15 Mayıs 2009, Ankara HACİM HESAPLAMALARINDA LASER TARAMA VE YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANILMASI M. Yakar
DetaylıBu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. İLERİ ÖLÇME TEKNİKLERİ (CMM) EĞİTİMİ DERS NOTU
Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. İLERİ ÖLÇME TEKNİKLERİ (CMM) EĞİTİMİ DERS NOTU İLERİ ÖLÇME TEKNİKLERİ Koordinat Ölçme Teknolojisi Koordinat ölçme teknolojisi,
Detaylı5 İki Boyutlu Algılayıcılar
65 5 İki Boyutlu Algılayıcılar 5.1 CCD Satır Kameralar Ölçülecek büyüklük, örneğin bir telin çapı, objeye uygun bir projeksiyon ile CCD satırının ışığa duyarlı elemanı üzerine düşürülerek ölçüm yapılır.
DetaylıYÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ. Ölçme Bilgisi Ders Notları
YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ Yeryüzündeki herhangi bir noktanın sakin deniz yüzeyi üzerinde (geoitten itibaren) çekül doğrultusundaki en kısa mesafesine yükseklik denir. Yükseklik ölçümü; belirli noktalar arasındaki
DetaylıİNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI- İZMİR ŞUBESİ
İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI- İZMİR ŞUBESİ GEOTEKNİK UYGULAMA PROJESİ ÖRNEĞİ 08.07.2014 Proje Lokasyonu Yapısal/Geoteknik Bilgiler Yapı oturum alanı yaklaşık 15000 m2 Temel alt kotu -13.75 m Konut Kulesi
DetaylıM. Kemal AKMAN YÜKSEL Proje Uluslararası A.Ş.
M. Kemal AKMAN YÜKSEL Proje Uluslararası A.Ş. TÜNELLERDE PLANLAMA, ARAŞTIRMA MÜHENSİDLİK HİZMETLERİ VE TASARIM Mustafa Kemal AKMAN Jeoloji Yüksek Mühendisi Yüksel Proje Uluslararası A.Ş. Jeolojik Hizmetler
Detaylıİnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101. Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul
İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101 Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul Ölçme Bilgisine Giriş Haritaların ve Ölçme Bilgisinin Kullanım Alanları Ölçmeler sonucunda üretilen haritalar ve planlar pek çok mühendislik
DetaylıULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN TANIMLAR 1. GEÇKİ( GÜZERGAH) Karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği
ULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN TANIMLAR 1. GEÇKİ( GÜZERGAH) Karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği varsayılan eksen çizgilerinin topoğrafik harita ya da arazi üzerindeki
DetaylıHakan AKÇIN* SUNU Ali ihsan ŞEKERTEKİN
AÇIK İŞLETME MADENCİLİĞİ UYGULAMALARINDA GNSS ÖLÇÜLERİNDEN YÜKSEKLİK FARKLARININ GEOMETRİK NİVELMAN ÖLÇMELERİNDEN YÜKSEKLİK FARKLARI YERİNE KULLANIMI ÜZERİNE DENEYSEL BİR ARAŞTIRMA Hakan AKÇIN* SUNU Ali
DetaylıKADASTRO HARİTALARININ SAYISALLAŞTIRILMASINDA KALİTE KONTROL ANALİZİ
KADASTRO HARİTALARININ SAYISALLAŞTIRILMASINDA KALİTE KONTROL ANALİZİ Yasemin ŞİŞMAN, Ülkü KIRICI Sunum Akış Şeması 1. GİRİŞ 2. MATERYAL VE METHOD 3. AFİN KOORDİNAT DÖNÜŞÜMÜ 4. KALİTE KONTROL 5. İRDELEME
DetaylıMARMARAY BC1 PROJESİ VE ÖLÇME ÇALIŞMALARI MARMARAY BC1 PROJECT AND SURVEYING WORKS
MARMARAY BC1 PROJESİ VE ÖLÇME ÇALIŞMALARI A. ÜNLÜTEPE Gama Nurol Ortak Girişimi, Marmaray BC1Projesi, Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi, Tüneller ve İstasyonlar, Koşuyolu, Üsküdar Istanbul, aunlutepe@gamanurol.com
DetaylıHaldun ÖZCAN (1) N. Kemal ÖZTORUN (2)
DOLGU BARAJLARIN BİLGİSAYARLA METRAJ VE KÜBAJ HESAPLARI İÇİN BİR YÖNTEM Haldun ÖZCAN (1) N. Kemal ÖZTORUN (2) (1) İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü (2) İstanbul Üniversitesi
DetaylıTOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon
TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
Detaylıteframuhendislik @teframuh
www.tefra.com.tr teframuhendislik @teframuh www.tefra.com.tr l info@tefra.com.tr İçindekiler Hakkımızda 5 Faaliyet Alanlarımız 6-7 Derin Temel Uygulamaları 9 Derin Temeller 9 Fore Kazık 9 Mini Kazık 9
DetaylıYıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Ders Adı Kodu Yerel Kredi ECTS Ders (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuvar (saat/hafta) Topografya HRT3351 3 4 3 0 0 DERSİN
DetaylıYıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü 4. HAFTA KOORDİNAT SİSTEMLERİ VE HARİTA PROJEKSİYONLARI Coğrafi Koordinat Sistemi Yeryüzü üzerindeki bir noktanın konumunun enlem
DetaylıMECİDİYEKÖY-MAHMUTBEY METROSU
MECİDİYEKÖY-MAHMUTBEY METROSU MECIDIYEKÖY-MAHMUTBEY METRO PROJESI 18 km uzunluğundaki Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro Hattı ana hat tünelleri ve viyadükleri, delme, aç-kapa ve viyadük tipinde toplam 15 adet
DetaylıM. MARANGOZ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÖLÇME BİLGİSİ II Poligon İstikşafı ve Yerüstü Tesisleri, Poligon Ölçüsü ve Türleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF120 ÖLÇME BİLGİSİ II DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz
DetaylıTOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları
TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıPIPE JACKING YÖNTEMİ İLE AÇILAN MİKRO TÜNEL PROJELERİNDE JEODEZİK ÇALIŞMALAR
PIPE JACKING YÖNTEMİ İLE AÇILAN MİKRO TÜNEL PROJELERİNDE JEODEZİK ÇALIŞMALAR E. YAVUZ 1, N. ERSOY 2 1 Yıldız Teknik Üniversitesi Meslek Yüksekokulu, İktisadi ve İdari Programlar Bölümü, Emlak ve Emlak
DetaylıRAYLI SİSTEMLERDE ÖLÇME TEKNİKLERİ VE DONANIMLARI
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 11 15 Mayıs 2009, Ankara RAYLI SİSTEMLERDE ÖLÇME TEKNİKLERİ VE DONANIMLARI R. Tarhan İstanbul Büyükşehir Belediyesi,
Detaylı02.04.2012. Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi
Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi Noktalar arasındaki düşey mesafelerin ölçülmesine yükseklik ölçmesi ya da nivelman denir. Yükseklik: Ölçülmek istenen nokta ile sıfır yüzeyi olarak kabul edilen
DetaylıNautilus kalıpları, yerinde döküm yapılarak, hafifletilmiş betonarme plak döşeme oluşturmak için geliştirilmiş kör kalıp sistemidir.
Nautilus kalıpları, yerinde döküm yapılarak, hafifletilmiş betonarme plak döşeme oluşturmak için geliştirilmiş kör kalıp sistemidir. Mimari ve statik tasarım kolaylığı Kirişsiz, kasetsiz düz bir tavan
DetaylıMAK-LAB009 DOĞAL VE ZORLANMIġ TAġINIM YOLUYLA ISI TRANSFERĠ DENEYĠ
MAK-LAB009 DOĞAL VE ZORLANMIġ TAġINIM YOLUYLA ISI TRANSFERĠ DENEYĠ 1. GĠRĠġ Endüstride kullanılan birçok ısı değiştiricisi ve benzeri cihazda ısı geçiş mekanizması olarak ısı iletimi ve taşınım beraberce
DetaylıHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ Öğr. Gör. RECEP KÖKÇAN Tel: +90 312 267 30 20 http://yunus.hacettepe.edu.tr/~rkokcan/ E-mail_1: rkokcan@hacettepe.edu.tr
DetaylıTOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri
TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıTOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri
TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıENDÜSTRİYEL GÖRÜNTÜ İŞLEME. atel sistem
endüstriyel görüntü işleme ölçüm ve kontrol leri, tecrübe ve bilgi birikimiyle işletmelerin ihtiyaçlarını en kapsamlı şekilde analiz ederek, en ekonomik ve uygun çözümü sunar. Son yılların vazgeçilmez
DetaylıKoordinat Dönüşümleri (V )
KOORDİNAT DÖNÜŞÜMLERİ ve FARKLI KOORDİNAT SİSTEMLERİ İLE ÇALIŞMA FieldGenius ile birden fazla koordinat sistemi arasında geçiş yaparak çalışmak mümkündür. Yaygın olarak kullanılan masaüstü harita ve CAD
Detaylı2. Hafta. Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN
2. Hafta Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN Ders Tanıtımı Dersin kısa tanımı Geomatik Mühendisliği için gerekli olabilecek önemli madencilik terimleri ve yeraltı ve yer üstü maden sahalarında uygulanan jeodezik
DetaylıKaynak Yeri Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları. Örnek Proje: Yeraltı Suyunda Kaynak Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları
Kaynak Yeri Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları Örnek Proje: Yeraltı Suyunda Kaynak Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları Hazırlayan: Ozan Atak (Jeoloji Yüksek Mühendisi) Bilge Karakaş (Çevre Yüksek Mühendisi)
DetaylıEski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşur. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme)
FOTOGRAMETRİ FOTOGRAMETRİ Eski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşur. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme) Buna göre ışık yardımı ile ölçme (çizim yapabilme)
DetaylıYükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Yükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Yükseklik Ölçümü Arazide, yerleri belli olan noktaların deviz seviyesine göre yüksekliklerinin belirlenmesi işlemidir. Noktalar arasındaki yükseklik
DetaylıTEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ
TEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ Kaynak; Temel Mühendisliğine Giriş, Prof. Dr. Bayram Ali Uzuner 1 Zemin incelemesi neden gereklidir? Zemin incelemeleri proje maliyetinin ne kadarıdır? 2 Zemin incelemesi
DetaylıİÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ
İÇİNDEKİLER II Sayfa No: ÖNSÖZ...I İÇİNDEKİLER...III ŞEKİLLER LİSTESİ...VIII ÇİZELGELER LİSTESİ...XII EKLER LİSTESİ...XIII BÖLÜM 1 ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ 1. ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA
DetaylıKlasik torna tezgahının temel elemanları
Klasik torna tezgahının temel elemanları Devir ayar kolları Dişli Kutusu Ayna Soğutma sıvısı Siper Ana Mil Karşılık puntası Çalıştırma kolu ilerleme mili (talaş mili) Araba Acil Stop Kayıt Öğr. Gör.Ahmet
DetaylıTORNA TEZGAHINDA KESME KUVVETLERİ ANALİZİ
İMALAT DALI MAKİNE LABORATUVARI II DERSİ TORNA TEZGAHINDA KESME KUVVETLERİ ANALİZİ DENEY RAPORU HAZIRLAYAN Osman OLUK 1030112411 1.Ö. 1.Grup DENEYİN AMACI Torna tezgahı ile işlemede, iş parçasına istenilen
DetaylıDr. Ayhan KOÇBAY Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı
Dr. Ayhan KOÇBAY Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı (akocbay@dsi.gov.tr) GİRİŞ Su yapılarında meydana gelen sorunların en önemlileri; farklı oturmalar, şev duraylılığı, deprem, göl
DetaylıTopografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Topografya (Surveying) Nedir? Topografya geleneksel olarak, Dünya yüzeyinin üzerindeki, üstündeki veya altındaki noktalarının rölatif konumlarını belirleyen
DetaylıÖlçme Bilgisi DERS 7-8. Yatay Kontrol Noktaları Ve Yükseklik ölçmeleri. Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) T. FİKRET HORZUM( AÜ )
Ölçme Bilgisi DERS 7-8 Yatay Kontrol Noktaları Ve Yükseklik ölçmeleri Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) T. FİKRET HORZUM( AÜ ) Bir alanın üzerindeki detaylarla birlikte harita veya planının yapılabilmesi için
DetaylıBAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON
BAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON 1 BAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON 2 BAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON 6 3 TRİGONOMETRİK NİVELMAN 7 H B - H A = Δh AB = S AB * cotz AB + a t H B = H A + S AB * cotz AB + a - t TRİGONOMETRİK
Detaylı(Computer Integrated Manufacturing)
1 (Computer Integrated Manufacturing) 2 1 Bilgisayarlı Sayısal Kontrol; ekipman mekanizmaların hareketlerinin doğru ve hassas biçimde gerçekleştirilmesinde bilgisayarların kullanılması, programlama ile
DetaylıDİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE
Ölçme Bilgisi DERS 6 DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE TEMEL ÖDEVLER Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) M. Zeki COŞKUN ( İTÜ ) TEODOLİT Teodolitler, yatay ve düşey açıları yeteri incelikte ölçmeye yarayan optik aletlerdir.
DetaylıKESİTLERİN ÇIKARILMASI
KESİTLERİN ÇIKARILMASI Karayolu, demiryolu, kanal, yüksek gerilim hattı gibi inşaat işlerinde projelerin hazırlanması, toprak hacminin bulunması amacı ile boyuna ve enine kesitlere ihtiyaç vardır. Boyuna
DetaylıİZDÜŞÜM PRENSİPLERİ 8X M A 0.14 M A C M 0.06 A X 45. M42 X 1.5-6g 0.1 M B M
0.08 M A 8X 7.9-8.1 0.1 M B M M42 X 1.5-6g 0.06 A 6.6 6.1 9.6 9.4 C 8X 45 0.14 M A C M 86 20.00-20.13 İZDÜŞÜM C A 0.14 B PRENSİPLERİ 44.60 44.45 B 31.8 31.6 0.1 9.6 9.4 25.5 25.4 36 Prof. Dr. 34 Selim
Detaylıtünellerde modern ölçme sistem we yöntemlerin kullanılması
tünellerde modern ölçme sistem we yöntemlerin kullanılması Erol YAVUZ - Gürsel HOŞBAŞ - Nihat ERSOY ÖZET Ölçme biliminin her dalında olduğu gibi tünel haritacılığında da yeni sistemler buna bağlı olarak
DetaylıOPTİK GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMİ KULLANAN BİR PARÇA BOYUTLANDIRMA SİSTEMİNİN TASARIMI VE PROTOTİP İMALATI. Aralık-2011
OPTİK GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMİ KULLANAN BİR PARÇA BOYUTLANDIRMA SİSTEMİNİN TASARIMI VE PROTOTİP İMALATI Aralık-2011 TASARIM SÜRECİ Bu süreç de, yapılacak olan ürün tüm detayları ile tasarlanmıştır. Kullanılacak
DetaylıIENG 227 Modern Üretim Yaklaşımları
IENG 227 Modern Üretim Yaklaşımları Pamukkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü IENG 227 Modern Üretim Yaklaşımları Dr. Hacer Güner Gören Esnek Üretim Sistemleri Esnek Üretim Sistemleri Bir esnek
DetaylıYÜKSEKLİK ÖLÇMELERİ DERSİ GEOMETRİK NİVELMAN
YÜKSEKLİK ÖLÇMELERİ DERSİ GEOMETRİK NİVELMAN Yrd. Doç. Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç. Dr. İsmail ŞANLIOĞLU 9.3. Nivelman Ağları ve Nivelman Röper Noktası Haritası yapılacak olan arazi üzerinde veya projenin
DetaylıAPLİKASYON VE İP İSKELESİ
APLİKASYON VE İP İSKELESİ Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi APLİKASYON Yapılan imar planlarını, yapı projelerini,
DetaylıARAZİ ÖLÇMELERİ. Doğrultuya dik inme veya dik çıkma (Yan Nokta Hesabı) Dik İnmek. A Dik Çıkmak
Doğrultuya dik inme veya dik çıkma (Yan Nokta Hesabı) P1 P2 Dik İnmek P3 P4 Dik Çıkmak Şekil 76 Şekil 76 da dik inme ve çıkmaya birer örnek gösterilmiştir. Dik çıkmadan anlaşılması gereken belirlenen bir
DetaylıÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version http://www.fineprint.com. Tanım
ÖLÇME BİLGİSİ Dersin Amacı Öğretim Üyeleri Ders Programı Sınav Sistemi Ders Devam YRD. DOÇ. DR. HAKAN BÜYÜKCANGAZ ÖĞR.GÖR.DR. ERKAN YASLIOĞLU Ders Programı 1. Ölçme Bilgisi tanım, kapsamı, tarihçesi. 2.
DetaylıYapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı. Doç.Dr. Bilge Doran
Yapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı Dersin Adı : Yapı Mühendisliğinde Bilgisayar Uygulamaları Koordinatörü : Doç.Dr.Bilge DORAN Öğretim Üyeleri/Elemanları: Dr. Sema NOYAN ALACALI,
DetaylıÖLÇME BİLGİSİ (SURVEYING) SDÜ, Orman Fakültesi, Orman İnşaatı Geodezi ve Fotogrametri Anabilim Dalı
ÖLÇME BİLGİSİ (SURVEYING) 1 Yrd. Doç. Dr. H. Oğuz Çoban Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Orman İnşaatı Geodezi ve Fotogrametri Anabilim Dalı Telefon : 2113944 E-posta
DetaylıUYDU JEODEZISI: ÖLÇME YÖNTEM VE TEKNIKLERI
UYDU JEODEZISI: ÖLÇME YÖNTEM VE TEKNIKLERI Gözlem noktasına baglı yöntemler: Yerden uyduya Uydudan yer noktasına Uydudan uyduya Ölçünün cinsine baglı yöntemler: Dogrultu ölçmeleri (geometrik yöntem) Çift
DetaylıFotogrametride işlem adımları
Fotogrametride işlem adımları Uçuş planının hazırlanması Arazide yer kontrol noktalarının tesisi Resim çekimi Değerlendirme Analitik değerlendirme Dijital değerlendirme Değerlendirme Analog değerlendirme
DetaylıHİDROLİK LABORATUARI HİDROLİK LABORATUARI DENEY ALETLERİ
HİDROLİK LABORATUARI HİDROLİK LABORATUARI DENEY ALETLERİ 1) Hidrolik Akım Gözlem Tezgâhı Resim 44 de görülen hidrolik akım gözlem tezgahı üzerinde bulunan depo, pompa ve debi ölçerler ile farklı deney
DetaylıOnline teknik sayfa FLOWSIC60 AKIŞ HIZI ÖLÇÜM CIHAZI
Online teknik sayfa FLOWSIC60 A B C D E F H I J K L M N O P Q R S T Sipariş bilgileri Tip FLOWSIC60 Stok no. Talep üzerine Uygulama yeri ve müşteri gereklilikleri doğrultusunda kullanılacak cihazın özellikleri
Detaylı3. Alım için sıklaştırma noktaları (tamamlayıcı nokta, ara ve dizi nirengi),
ÖLÇME BİLGİSİ 2 DERS NOTLARI YER KONTROL NOKTALARI Genel Bilgi Bir alanın ve üzerindeki örtülerin harita veya planının yapılabilmesi için yeryüzünde konumu sabit ve koordinat değerleri belli bir takım
DetaylıİÇİNDEKİLER 1 TERFİ MERKEZİ PROJE YAPIM TEKNİK ŞARTNAMESİ... 2. 1.1 Genel... 2
İÇİNDEKİLER 1 TERFİ MERKEZİ PROJE YAPIM TEKNİK ŞARTNAMESİ... 2 1.1 Genel... 2 1.2 Pompa İstasyonları Ön Raporlarının Hazırlanmasında Yapılacak Çalışmalar... 2 1.2.1 Jeoteknik Etütler... 2 1.2.2 Harita
DetaylıÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ. Doç. Dr. Alper Serdar ANLI. 8. Hafta
ÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 8. Hafta DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ Noktaların yükseklikleri düşey ölçmelerle belirlenir.
DetaylıAçı Ölçümü. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Açı Ölçümü Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Açı Nedir? İki doğru arasındaki, doğrultu farkına açı adı verilir. Açılar, teodolit veya takeometre ile yapılır. Teodolit sadece açı ölçmede kullanılır iken, takeometreler
DetaylıBÖLÜM 04. Çalışma Unsurları
BÖLÜM 04 Çalışma Unsurları Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Çalışma Unsurları Parça ya da montaj tasarımı sırasında, örneğin bir eskiz düzlemi tanımlarken, parçanın düzlemlerinden
DetaylıKablolu Şebekelerde Şeffaflık Birleştirilmiş Denetleme Sistemi BDS
Kablolu Şebekelerde Şeffaflık Birleştirilmiş Denetleme Sistemi BDS Arızanın tanımlanması, yerinin tespiti ve rapor edilmesi BDS Üniversal kablo şebekesi ve donanımların denetimi Kablo şebekelerinin ve
DetaylıJEODEZİK VERİLERİN İSTATİSTİK ANALİZİ (Ölçüler Yöntemleri) Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA
JEODEZİK VERİLERİN İSTATİSTİK ANALİZİ (Ölçüler Yöntemleri) Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA ÖLÇÜ TEKNİKLERİ I- Uydu ve Uzay Teknikleri VLBI SLR GPS DORIS INSAR Gravite Uydu Sistemleri (Uydu ve Uzay Teknikleri)
DetaylıRULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ
T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Erdem KOÇ Arş.Gör. Mahmut
DetaylıDünya CBS Günü 2015. 19 Kasım 2015, Ankara
Dünya CBS Günü 2015 19 Kasım 2015, Ankara Amaç Projenin amacı; kentsel analiz, planlama, tasarım ve karar destek süreçlerinin iyileşmesine katkı sağlamak amacıyla 3 Boyutlu Kent Veri Modelinin ve örnek
DetaylıKalibrasyon için iki yöntem vardır, 1. Hesaplama yöntemi
Kalibrasyon Bir eksendeki hareket miktarının standart ünitelerden biri veya spesifik bir öğe uyum sağlaması işlemine kalibrasyon denir. Endüstriyel makinelerde en çok görülen üniteler, kullanım şekillerine
DetaylıTMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon Lazer Tarama Verilerinden Bina Detaylarının Çıkarılması ve CBS İle Entegrasyonu
DetaylıARAZİ ÖLÇMELERİ. Coğrafik Objelerin Temsili. Nokta:
Coğrafik Objelerin Temsili eryuvarı üzerindeki coğrafik objelerin haritaya aktarılması aşamasında, ilk olarak coğrafik objelere ait detaylarının koordinatları ölçüm aletleri kullanılarak elde edilir. Sonrasında
DetaylıSac Metal Şekillendirme Süreçlerinde 3D Metroloji
GOM Workshop Sac Metal Şekillendirme Sac Metal Şekillendirme Süreçlerinde 3D Metroloji Burak ACUN 12 Nisan, 2017 Sac Metal Şekillendirme Süreçlerinde Kalite Kalıp İmalatı & Şekillendirme Sınır Seri kalite
Detaylı4 TARAFLI KESME VE MARKALAMA HAREKETLENEBİLEN KONVEYÖRLER
VOORTMAN V808 ROBOTLA PROFİL KESME V808 8 ekseni ile pazar lideri olan en esnek robotla plazma profil kesme sistemidir. Tezgahın yapısı ile son derece esnek robot kombinasyonu her 3 boyutlu şekli kesmesini
DetaylıEkran Arayüzü ve Obje Seçimi (V )
FieldGenius harita ekranı tüm menülere ulaşımın sağlandığı ana ekrandır. Çizim ekranı dinamik özelliklere sahip olup objeler grafik ekrandan seçilebilir. Bu sayede nokta aplikasyonu, mesafe ölçümü gibi
DetaylıORMAN YOLLARININ UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE PLANLANMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
ORMAN YOLLARININ UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE PLANLANMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ Arş. Gör. Burak ARICAK Arş. Gör. Erhan ÇALIŞKAN Öğrt. Gör. Dr. Selçuk GÜMÜŞ Prof. Dr. H.Hulusi ACAR KAPSAM Giriş Orman yollarının
DetaylıCOĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN İNŞAAT ALANINDAKİ UYGULAMALARI
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN İNŞAAT ALANINDAKİ UYGULAMALARI Ali Baran AKGÜN Egemen ÇAKIR Melike ERSOY Özlem PALABIYIK Danışman: Y. Doç. Dr. Esin ERGEN 1 İçerik CBS nedir? CBS nin inşaatta kullanım alanları
DetaylıEFEKTİF ARAÇ KULLANIMI TRUCKCAM ÖNDÜZEN CİHAZLARI
EFEKTİF ARAÇ KULLANIMI TRUCKCAM ÖNDÜZEN CİHAZLARI TRUCKCAM merkezi İSVEÇTE Katrineholm şehrinde 2001 yılında kurulmuştur. Kuruluş amacı Yeni patentli kamera teknolojisi ile yenilikçi, verimli en son teknoloji
DetaylıFOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI
FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI Fotg.D.Bşk.lığı, yurt içi ve yurt dışı harita üretimi için uydu görüntüsü ve hava fotoğraflarından fotogrametrik yöntemlerle topoğrafya ve insan yapısı detayları
DetaylıEĞİM DEĞİŞMELERİNİN DOĞRUDAN ÖLÇÜLMESİ
EĞİM DEĞİŞMELERİNİN DOĞRUDAN ÖLÇÜLMESİ Günhan PAŞAMEHMETOĞLU* ÖZET Kömürün yeraltı uzunayak işletme yöntemi ile alınması sonucu oluşan çökme olayının ayrıntılı çalışılması istendiği özel durumlarda daha
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ANKARA 2015 PROJE APLİKASYONU
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ANKARA 2015 PROJE APLİKASYONU Doç. Dr. Aydın ÖZDEMİR Araş. Gör. Pelin ŞAHİN KÖRMEÇLİ 1 PROJE APLİKASYONU NEDİR? Yapılan imar planlarını, yapı
DetaylıJEODEZİ. Şekil1: Yerin şekli YERİN ŞEKLİ JEOİD
JEODEZİ Jeodezi, üç boyutlu ve zaman değişkenli uzayda, çekim alanı ile birlikte, yeryuvarının ve öteki gök cisimlerinin ölçülmesi ve haritaya aktarılması ile uğraşan bilim dalıdır. Şekil1: Yerin şekli
DetaylıJDF/GEO 120 ÖLÇME BİLGİSİ II POLİGONASYON
JDF/GEO 120 ÖLÇME BİLGİSİ II POLİGONASYON Dr. Öğr. Üyesi HÜSEYİN KEMALDERE Sınıflandırma (BÖHHBÜY (26.06.2018)-Md:8) Bu yönetmelik kapsamındaki kontrol noktalarının hiyerarşik sınıflandırılması aşağıda
DetaylıFRANCİS TÜRBİNİ DENEY SİMÜLASYONU
1 COK-0430T 2 COK-0430T FRANCİS TÜRBİN DENEYİ DENEYİN AMACI: Francis türbinin çalışma prensibini uygulamalı olarak öğrenmek ve performans karakteristiklerinin deneysel olarak ölçülmesi ile performans karakteristik
DetaylıHAVACILIKTA TERSİNE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARI. Özgecan YILDIZ 1
HAVACILIKTA TERSİNE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARI Özgecan YILDIZ 1 Tersine Mühendislik Nedir? Tersine mühendislik, teknik bilgi paketi mevcut olmayan bir sistem, cihaz ya da parçanın üretim aşamalarını da içerecek
DetaylıDeğişken Doğru Akım Zaman göre yönü değişmeyen ancak değeri değişen akımlara değişken doğru akım denir.
DC AKIM ÖLÇMELERİ Doğru Akım Doğru akım, zamana bağlı olarak yönü değişmeyen akıma denir. Kısa gösterimi DA (Doğru Akım) ya da İngilizce haliyle DC (Direct Current) şeklindedir. Doğru akımın yönü değişmese
DetaylıT.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü A. GENEL BİLGİLER
Rapor No: Rapor Hazırlama Tarihi: Tarihi: Firma/İşletme Adı: de kullanılan ilgili standart veya metot: I. İşletmenin Genel Tanıtımına İlişkin Bilgiler 1) İşletmenin ticari unvanı, 2) İşletmenin adresi,
DetaylıTÜBİTAK UME Akustik Paydaşlar Toplantısı
Hakan Dilmen TÜBİTAK UME Akustik Paydaşlar Toplantısı Gebze, 23 Ocak 2013 Akustik Ölçüm Odaları ve Endüstriyel Kullanımları Giriş Sesin Temel Parametreleri İlgili Akustik Standartları Çınlanım Odaları
DetaylıBroşür Modüler Yapı İskele Sistemi RINGSCAFF RINGSCAFF. Modüler Yapı İskele Sistemi. v2013/12tr
Broşür Modüler Yapı İskele Sistemi RINGSCAFF RINGSCAFF Modüler Yapı İskele Sistemi v2013/12tr Basit ve etkin, hızlı ve verimli 02 Basit ve etkili bir sistem, hızlı montaj ve sökme, daha dengeli, güvenli
DetaylıYENİLİKÇİ METROLOJİ DİŞLİ KALİTENİZİ ARTIRIYOR. BU NEDENLE MARGEAR VAR
2 M arg e a r. Di ş l i Ö l çme M a k i n e l e r i YENİLİKÇİ METROLOJİ DİŞLİ KALİTENİZİ ARTIRIYOR. BU NEDENLE MARGEAR VAR MARGEAR ürünleri ile ilgili en güncel bilgilere web sitemizden ulaşılabilir: www.mahr.com,
DetaylıFOCUS 6 TOTAL STATION
FOCUS 6 Hızlı ve Hassas EDM yapısı 2" veya 5" Açı Ölçme Hassasiyetli 2 Farklı Model 300 m Reflektörsüz Mesafe Okuma Seri ve Bluetooth Aktarım Seçenekleri Her Hava Koşulunda Çalışabilme Dayanıklı ve Hafif
DetaylıÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ
ÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 5.Hafta ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ Genel bir deyişle herhangi bir arazi parçasının şeklini ve büyüklüğünü belirtecek planın çıkarılabilmesi için gereken
DetaylıMakine Elemanları I. Toleranslar. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü
Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İçerik Toleransın tanımı Boyut Toleransı Geçme durumları Tolerans hesabı Yüzey pürüzlülüğü Örnekler Tolerans
Detaylı14/05/2004 31/05/2004
ARAZİ ÇALIŞMASI 1 EKİP - 11 14/05/2004 31/05/2004 2 İçindekiler Ekip Çalışması Ekip Elemanları Donanım Yapılan İşlemler Maliyet Sonuç 3 Ekip Çalışması Bir işin gerçekleştirilebilmesi için değişik beceri
DetaylıDik İzdüşüm Teorisi. Prof. Dr. Muammer Nalbant. Muammer Nalbant
Dik İzdüşüm Teorisi Prof. Dr. Muammer Nalbant Muammer Nalbant 2017 1 Dik İzdüşüm Terminolojisi Bakış Noktası- 3 boyutlu uzayda bakılan nesneden sonsuz uzaktaki herhangi bir yer. Bakış Hattı- gözlemcinin
DetaylıErmenek Barajı Göl Alanı Genel Görünümü
Ermenek Barajı Göl Alanı Genel Görünümü Ermenek Barajı nın Konumu Ermenek Barajı tamamlanma tarihi itibari ile Türkiye deki en yüksek barajdır. Ermenek Barajı Avrupa nın en yüksek 6. barajıdır. Ermenek
DetaylıBEMAK OTOMASYON TIC.LTD.STI. UCEVLER MH. 56. SK. AKNIL PLAZA NO 1B NILUFER BURSA - TURKEY - PHONE: FAX:
BEMAK OTOMASYON TIC.LTD.STI. UCEVLER MH. 56. SK. AKNIL PLAZA NO 1B NILUFER BURSA - TURKEY - PHONE: +90 224 443 56 06 FAX: +90 224 443 56 07 bemak@bemakotomasyon.com - www.bemakotomasyon.com - www.bemakelektromarket.com
DetaylıDişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde
DİŞLİ ÇARKLAR Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde özel bir yeri bulunan mekanizmalardır. Mekanizmayı
Detaylı