Ensest kurbanı kız çocuklarındaki depresyon ve TSSB ile algılanan sosyal destek ilişkisi
|
|
- Eser Durmaz
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 300 Ensest kurbanı kız çocuklarındaki depresyon ve TSSB ile algılanan sosyal destek ilişkisi Araştırma / Original article Ensest kurbanı kız çocuklarındaki depresyon ve TSSB ile algılanan sosyal destek ilişkisi Seher AKBAŞ, 1 Berna AYDIN, 2 Cihad DÜNDAR, 3 Ahmet TURLA 4 ÖZ Amaç: Bu çalışmada ensest kurbanlarında, algılanan sosyal desteğin geldiği kaynak (aile, arkadaş, öğretmen) göz önüne alınarak, ruhsal etkilenme ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişki incelenmiştir. Yöntem: Dokuz-on sekiz yaş aralığındaki cinsel istismara uğramış ensest kurbanı kız çocuklar (s=31) ile yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilmiş sağlıklı kız çocukları kontrol grubu olarak alınmıştır. Tüm katılımcılar Çocuklar için Depresyon Ölçeği, Çocuklar için Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin revize edilmiş formunu doldurmuşlardır. Sonuçlar: Çalışmamızda ensest kurbanlarında algılanan sosyal destek toplam puanları arttıkça, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve depresyon belirtilerinin anlamlı olarak azaldığı saptanmıştır. Ensest kurbanlarının ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin anlamlı olarak daha düşük olmasına rağmen, ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin hem depresyon, hem de TSSB belirtilerini anlamlı olarak azalttığı görülmüştür. Arkadaşlarından algılanan sosyal destek ile ruhsal belirtiler arasında anlamlı bir ilişki bulunmazken, öğretmenlerinden algılanan sosyal desteğin TSSB belirtilerini azalttığı bulunmuştur. Tartışma: Çocukların yaşadığı ensestte, sosyal destek kaynakları ile ruhsal etkilenme arasındaki ilişkiyi daha iyi anlama çabası, koruyucu önlemler ve tedavide yönlendirici olması bakımından önemlidir. (Anadolu Psikiyatri Derg 2016; 17(4): ) Anahtar sözcükler: Çocuk, cinsel istismar, ensest, depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, algılanan sosyal destek ABSTRACT Relations between depression and PTSB and perceived social support in female child victims of incest Objective: This study investigated the association between psychological stress and perceived social support by examining the source of perceived social support (family, peers or teachers). Methods: Female victims of incest subjected to sexual abuse aged 9-18 years (n=31) and a control group consisting of age- and gender-matched girls with no history of psychological trauma were enrolled. All participants completed the Child Depression Inventory, Child Post-traumatic Stress Reaction Index and Perceived Social Support Scale-Revised. Results: The results showed that post-traumatic stress disorder (PTSD) and depression symptoms in victims of decreased significantly as perceived social support scores increased. Although the social support that incest victims perceived from families was significantly lower, perceived social support from families nevertheless significantly reduced symptoms of both depression and PTSD. No significant correlation was determined between perceived support from peers and psychological symptoms, while perceived social support from teachers reduced symptoms of PTSD. Discussion: Endeavors aimed at better understanding the interaction between sources of social support and psychological impact in incest experienced by children are important in terms of guiding preventive measures 1 Doç. Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD, Samsun 2 Doç. Dr., 4 Yrd. Doç. Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp ABD, Samsun 3 Prof. Dr. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD, Samsun Yazışma Adresi / Correspondence address: Doç. Dr. Seher AKBAŞ, Ondokuz Mayıs Ün. Tıp Fak. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD, Atakum/Samsun akbasseher@hotmail.com Geliş tarihi: , Kabul tarihi: , doi: /apd
2 Akbaş ve ark. 301 and treatment. () Keywords: child, sexual abuse, incest, depression, posttraumatic stress disorder, perceived social support GİRİŞ Ensest, evlenmeleri yasal olarak yasak olan, üvey akrabalık dahil, yakın kan bağı olan kişiler arasındaki herhangi cinsel aktivite olarak tanımlanır. 1 Çağdaş toplumlarda gerçek kan bağı olmayan bazı yakınlarla ilişki de ensestöz ilişki olarak tanımlanır. Bunların arasında en önemlisi, üvey baba ve üvey evlatla olan ilişkidir. 2 Ensest, bir çocuk için giderilemeyecek şekilde erişkinlere güven kaybını ve ihaneti içeren, çocuğun yaşamında duygusal olarak yıkıcı bir durum, travmatik bir yaşantıdır. 3,4 Ensestin yaygınlığı kültüre, rapor edilen kaynağa, coğrafik bölgeye göre değişmekle beraber %5-62 arasında bildirilmiştir. 5,6 Türkiye de, adli olarak başvuran 18 yaşından küçük 1002 cinsel istismar kurbanının değerlendirildiği çalışmada ensest oranı %10.2 olarak bulunmuştur. 7 Çoğu ensest kurbanı, çok yönlü sorunlarla başa çıkmaya çalışır. Bunlar, cinsel istismar sırasında gerçekleşen fiziksel ve ruhsal travma, uzun süre yaşanan endişe, korku ve suçluk duyguları ve duygusal olarak önemli bir kişi ile güven ilişkisinin kaybı olarak belirtilmiştir. 8 Türkiye de Yıldırım ve arkadaşlarının çalışmasında 43 ensest kurbanı değerlendirilmiş, ensest kurbanlarında ruhsal bozukluk oranı %72.1 olarak bildirilmiş, kurbanlara en sık travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olmak üzere anksiyete bozukluğu ve depresif bozukluk tanıları konmuştur. 9 Ensest kurbanları sıklıkla birden çok kez istismara uğrarlar; duygusal, davranışsal ve diğer psikiyatrik sorunlar yaşarlar. 10 Kurbanlardaki bilişsel, duygusal, davranışsal ve psikiyatrik sonuçlar çoklu ve yıkıcıdır. 11 Cinsel istismar kurbanlarında istismarın sonucu olarak ortaya çıkan uzun dönemdeki etkiler, başa çıkma stratejilerini de içeren istismar sonuçlarına aracılık eden süreçler nedeniyle değişkendir. 12 Ensest kurbanlarında ruhsal bozukluk gelişme oranının yüksek olduğu bildirilse de, bazı cinsel istismar kurbanları kısmen zarar görmemiş, asemptomatik veya sağlıklı olarak tanımlanmıştır. 9,13-15 Bu bireyler dayanıklı olarak isimlendirilir. Hangi etkenlerin veya özelliklerin onları savunmasız benzerlerinden ayırt edebildiği sorusu önemli görünmektedir. 16 Çalışmalarda başlangıçta istismara ilişkin özelliklerin ruhsal etkilenme üzerine etkisi araştırılmış, cinsel istismar kurbanlarının istismar özellikleri sabit tutulduğunda bile eşit olarak etkilenmedikleri bildirilmiştir. 12,17 Bazı çalışmalar, çocukluk dönemi istismar kurbanlarının uyumunda bilişsel, sosyal ve çevresel etkenlerin istismar özelliklerinden daha fazla belirleyici olduğunu ortaya koymuştur. 18,19 Kuramlar ve biriken kanıtlar algılanan sosyal desteğin çocuklardaki cinsel kötüye kullanımın olumsuz ruhsal sonuçlarına karşı tampon görevi gördüğünü göstermektedir. 15,17,20-22 Çalışmalarda pozitif aile çevresi ve yüksek sosyal desteği olan cinsel istismar kurbanlarında daha düşük sosyal desteği olanlara göre, uzun dönem ruhsal etkilenme sonuçları daha düşük olarak bildirilmiştir. 17,19,21-24 Sosyal desteğin travmaya uğrayan bireylerde TSSB ve depresyonun gelişmesinde bir tampon görevi gördüğü ve koruyucu olarak rol oynadığı ortaya konmuştur. 22,25-27 Stresin tamponlanması modeline göre, sosyal destek strese yanıt miktarını azaltarak stresli yaşam olaylarının ruhsal etkisini azaltabilir. 20 Stresli yaşam olayından sonraki sosyal destek, kurbanın olayı yeniden değerlendirmesini sağlayarak uyuma yönelik duygusal ve bilişsel süreçlerinin işlenmesini kolaylaştıracak ve daha az uyum güçlükleri yaşamasını sağlayacaktır. 17,28,29 Çocuk cinsel istismarının en yıkıcı formu olan ensestin sonuçlarını değerlendiren çalışma sayısı azdır. Çalışmaların çoğu geriye dönük veya cinsel istismar kurbanlarının erişkin yaşantıları sırasında yapılmıştır. 21,22,29,30 Çalışmalarda özellikle algılanan sosyal desteğin, ruhsal stresi en hafifletici-azaltıcı-yatıştırıcı unsur olduğu bulunmuş olmasına rağmen, ensest kurbanlarında algılanan sosyal desteğin hangi kaynaktan geldiğini göz önüne alarak, psikopatoloji üzerine etkisinin incelenmesi literatürde yaygın olarak göz ardı edilmiştir Bu çalışmada ensest kurbanlarında, algılanan sosyal desteğin geldiği kaynak (aile, arkadaş, öğretmen) göz önüne alınarak, ruhsal etkilenme ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişki incelenmiştir. YÖNTEM Araştırma için Ondokuz Mayıs Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu ndan etik onay alınmıştır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği ne Aralık 2011-Ağustos 2014 tarihleri arasında, uğradıkları cinsel istismarın olumsuz etkile- Anadolu Psikiyatri Derg 2016; 17(4):
3 302 Ensest kurbanı kız çocuklarındaki depresyon ve TSSB ile algılanan sosyal destek ilişkisi rinin belirlenmesi amacıyla adli makamlarca muayene edilmek üzere gönderilen cinsel istismar kurbanı çocuklardan ensest kurbanı kız çocukları çalışmaya alınmıştır. Çalışmada, anket sorularının yanıtlamasında sorun oluşturacak organik bir engelin bulunması ve klinik olarak zeka geriliğinin olması dışlama ölçütleri olarak tanımlanmıştır. Cinsel istismar kurbanları ile çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanı tarafından istismarın varlığını ve çocuk üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik olarak göre klinik görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerde sosyodemografik bilgiler (yaş, cinsiyet, eğitim ve aile özellikleri), çocuğun uğradığı istismar ile ilgili bilgiler (istismarla ilgili ayrıntılar, sayısı, süresi, istismarcı ile yakınlık derecesi ve fiziksel şiddet kullanılıp kullanılmadığı gibi) alınmıştır. Ruhsal bozukluk tanıları DSM-IV tanı ölçütlerine göre konulmuştur. Çalışma ölçütlerini karşılayan, 9-18 yaşları arasındaki cinsel istismara uğramış ensest kurbanı kız çocuklara ve varsa anne-babalarına çalışma hakkında bilgi verilerek gönüllü katılımı sağlanan 31 çocuk ensest grubu olarak belirlenmiştir. Kontrol grubuna, ilgili kurumlardan yasal izin alındıktan sonra, basit rastgele örneklem yöntemi ile devlet okullarından seçilen, çalışmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden, yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilmiş, ruhsal travma öyküsü olmayan 31 kız çocuğu alınmıştır. Ensest kurbanları ve kontrol grubundaki tüm çocuklar Çocuklar için Depresyon Ölçeği (ÇDÖ), Çocuklar için Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği (ÇTSS-TÖ) ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin revize edilmiş formunu (ASDÖ-R) doldurmuşlardır. Kullanılan ölçekler Çocuklar için Depresyon Ölçeği (ÇDÖ): Kovacs 31 tarafından geliştirilen bu ölçek çocuklarda depresyon düzeyini ölçmek için kullanılan bir kendini değerlendirme ölçeğidir. Ölçek çocuğa okunarak veya çocuk tarafından okunarak doldurulur. Yirmi yedi maddelik ölçekte her madde için üç seçenek vardır. Çocuktan son iki hafta içinde kendisine en uygun seçeneği seçmesi istenir. Her maddeye belirti şiddetine göre 0, 1 veya 2 puan verilir. Alınacak puan aralığı 0-54'tür. Alınan puan ne kadar yüksekse depresyonun şiddeti o kadar fazladır. Patoloji kesim noktası 19 puan olarak önerilmiştir. 32,33 Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması Öy tarafından yapılmıştır. 33 Çocuklar için Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği (ÇTSS-TÖ): TSSB belirtilerinin şiddetini araştırmak için Pynoos ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir. 34 ÇTSS-TÖ, çeşitli travmatik yaşantılar sonrasında çocuk ve ergenlerde ortaya çıkan stres tepkilerini değerlendirmek için geliştirilmiş 20 maddelik Likert tipi yarı yapılandırılmış bir ölçektir. Toplam puanın arasında olması hafif, arası orta düzeyde, arası ağır ve 60 puanın üstü çok ağır TSSB belirtilerine işaret etmektedir. Kırk ve üzerindeki puanların klinik TSSB tanısı ile korele olduğu gösterilmiştir. 35 Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması Erden ve arkadaşları tarafından yapılmıştır. 36 Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Revize Edilmiş Formu (ASDÖ-R): Bu araştırmada çocukların ailelerinden, arkadaşlarından ve öğretmenlerinden aldıkları sosyal desteği ölçmek amacıyla ASDÖ-R kullanılmıştır. Türk toplumunda Yıldırım tarafından ülkemiz koşullarında geliştirilmiş ve 2004 yılında revizyonu yapılmıştır. 37,38 ASDÖ-R, 50 maddeden oluşmaktadır; bu maddelerden 20 si aile desteği (AD), 13 ü arkadaş desteği (ArD), 17 si öğretmen desteği (ÖD) alt ölçeklerine ilişkin sorulardır. ASDÖ-R nin tüm maddeleri Likert tipi ve üçlü derecelendirmelidir. Ölçeğin puanlama biçimi bana uygun=3, bana kısmen uygun=2, bana uygun değil=1 şeklindedir. ASDÖ-R nin her alt ölçeğinde birer ters madde bulunmakta ve ters puanlanmaktadır. Yüksek puan, bireyin daha fazla sosyal destek aldığı anlamına gelmektedir. ASDÖ-R'nin güvenilirlik çalışmalarında iç tutarlık (Cronbach α) katsayısı ve test-tekrar test güvenilirliği (r) kullanılmıştır. Ölçeğin tümü için α=0.93, r=0.91; aile desteği için α=0.94, r=0.89; arkadaş desteği için α=0.91, r=0.85; öğretmen desteği için α=0.93, r=0.86 bulunmuştur. 38 İstatistiksel değerlendirme Cinsel istismara uğramış çocukların sosyodemografik özellikleri, istismara ilişkin verileri ve psikometrik inceleme sonuçları frekans, aritmetik ortalama ve standart sapma ile sunulmuştur. Grupların aritmetik ortalamalarının karşılaştırılmasında Student s t testi; algılanan sosyal destek ile ÇDÖ ve ÇTSS-TÖ arasındaki ilişkinin belirlenmesinde ise Pearson korelasyon katsayısı testi kullanıldı. İstatistiksel analizlerde p<0.05 değeri istatistiksel anlamlı farklılık olarak kabul edildi. Analizler için SPSS Ver. 15 (SPSS Inc., Chicago, IL) istatistik programı kullanıldı. BULGULAR Ensest ve kontrol gruplarının ikisinin de yaş ortalamaları 14.6±2.3 yıldır. Ensest kurbanlarında cinsel istismarın başladığı yaş ortalaması 12.3±2.3 yıl; cinsel istismarın başlangıcı ile
4 Akbaş ve ark. 303 muayene zamanı arasında geçen süre ise 29.20±18.25 ay olarak saptandı. Enseste uğrayan çocukların 12 si (%38.7) ilköğretim öğrencisi, altısı (%19.4) ilköğretim mezunu, 12 si (%38.7) lise öğrencisi, biri (%3.2) de lise terkti. Ensest kurbanlarının 27 sinin (%87.1) annesinin, 25 inin (%80.6) babasının ilkokul mezunu olduğu ve üç (%9.7) çocuğun annesinin okuryazar olmadığı öğrenildi. Bir (%3.2) çocuk annesinin, iki (%6.4) çocuk babasının öldüğünü bildirdi. Üçünde (%9.7) gebelik saptanan ensest kurbanlarının üçünün (%9.7) üvey annesi, ikisinin (%6.4) üvey babası vardı. Mağdur çocukların uğradıkları cinsel istismar ile ilgili veriler Tablo 1 de sunulmuştur. Çalışmadaki 30 olguda, klinik görüşmelerle DSM-IV ölçütlerine göre ruhsal bozukluklar değerlendirilmiştir. Bir olgu, dedenin cinsel istismarı olup hasta ifadesini geri almış (Olgunun babası cezaevinde olup ailesinin geçimi dedesi tarafından sağlanmaktadır. Yapılan değerlendirmede dedesinin cezaevine girmesinden dolayı ağır suçluluk duyguları yaşadığını belirtmiştir.) yineleyen görüşmelerde işbirliğine girmemiş, ruhsal yakınmalarla ilgili sorulara yanıt vermemiştir. Bu olgu CDÖ den 18, ÇTSS-TÖ den 39 puan almıştır. Otuz olguda yapılan klinik değerlendirme sonucunda, ruhsal bozukluk oranları depresif bozukluk için %22.6, TSSB için %12.9, depresif bozukluk ve TSSS ek tanısı için %41.9 olarak; ruhsal bozukluğu olmayanlar %19.4 olarak bulunmuştur. Ensest mağduru çocuklarda ÇDÖ ve ÇTSS-TÖ puan ortalamalarının kontrol grubundan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu saptandı (sırasıyla t=4.02; p=0.001; t=6.22; p=0.001) (Tablo 2). Tablo 1. Çocukların maruz kaldığı cinsel istismar ile ilgili veriler Özellikler Sayı % Mağdur-sanık yakınlığı Öz abi Öz baba Öz amca Öz dede Üvey baba Üvey abi* İstismar şekli** Dokunma, öpme veya okşama Genital bölgeye sürtünme Vajinal penetrasyon Anal penetrasyon Oral penetrasyon Fiziksel şiddet Var Yok Tehdit-kandırma Var Yok Yineleyen istismar Var Yok * Mağdur ve istismarcının babaları aynı, anneleri farklı ** 16 çocuk birden fazla istismar şekline uğramıştır. İki grubun ASDÖ-R toplam puanları birbirine yakın ve istatistiksel farklılık göstermezken; ensest grubunda aile destek puanlarının kontrol grubundan düşük, öğretmen destek puanlarının ise yüksek olduğu ve istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği saptandı (sırasıyla Tablo 2. Olgu ve kontrol gruplarının ÇDÖ, ÇTSS-TÖ, ASDÖ-R puanlarının dağılımı Ölçekler Ensest grubu Kontrol grubu Ort.±SS Ort.±SS t p ÇDÖ 16.2± ± ÇTSS-TÖ 36.7± ± ASDÖ-R Toplam 125.6± ± AD 45.2± ± ArD 35.4± ± ÖD 45.0± ± ÇDÖ: Çocuklar için Depresyon Ölçeği, ÇTSS-TÖ: Çocuklar için Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği, ASDÖ-R: Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Revize Edilmiş Formu; AD: Aile desteği, ArD: Arkadaş desteği, ÖD: Öğretmen desteği Anadolu Psikiyatri Derg 2016; 17(4):
5 304 Ensest kurbanı kız çocuklarındaki depresyon ve TSSB ile algılanan sosyal destek ilişkisi t=3.03, p=0.002; t=2.56, p=0.013). Grafik 1 de görüldüğü gibi, ÇDÖ ölçek puanları ile ASDÖ-R toplam puanları arasında ensest grubunda negatif yönde güçlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon saptandı (r=-0.519, p=0.003). Kontrol grubunda ise negatif yönde ve zayıf, istatistiksel olarak anlamsız bir korelasyon bulundu (r=-0.126, p=0.500). ÇTSS-TÖ ölçek puanları ile ASDÖ-R toplam puanları arasında ensest grubunda negatif yönde orta kuvvette ve istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı bir korelasyon saptandı (r= , p=0.001) (Grafik 2). Kontrol grubunda ise orta kuvvette ve istatistiksel olarak anlamsız olmasına rağmen pozitif yönde bir korelasyon bulundu (r=0.287, p=0.118). Ensest ve kontrol gruplarında ÇDÖ, ÇTSS-TÖ ve ASDÖ-R puanları arasındaki ilişki Tablo 3 te verilmiştir Ensest Grubu Kontrol Grubu Ensest (Doğrusal) ASDÖ-R R² = R² = ÇDÖ Grafik 1. Ensest ve kontrol grubunda ÇDÖ ile ASDÖ-R toplam puanları arasındaki ilişki Ensest Grubu Kontrol Grubu 140 R² = ASDÖ-R R² = ÇDÖ Grafik 2. Ensest ve kontrol grubunda ÇTSS-TÖ ile ASDÖ-R toplam puanları arasındaki ilişki
6 Akbaş ve ark. 305 Tablo 3. Ensest ve kontrol gruplarında ÇDÖ, ÇTSS-TÖ ve ASDÖ-R puanları arasındaki ilişki Algılanan Sosyal Destek Ölçeği-R ÇDÖ ÇTSS-TÖ Toplam AD ArD ÖD ÇDÖ *** -0.52** -0.51** ÇTSS-TÖ ** -0.57** * ASDÖ-R Toplam AD ArD ÖD Ensest grubunun verileri kalın biçimlendirme ile sunulmuştur. * p<0.05, ** p<0.01, *** p<0.001 ÇDÖ: Çocuklar için Depresyon Ölçeği; ÇTSS-TÖ: Çocuklar için Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği; AD: Aile desteği, ArD: Arkadaş desteği, ÖD: Öğretmen desteği TARTIŞMA Ensest kurbanlarının birçok duygusal, davranışsal ve diğer psikiyatrik sorunlar yaşadığı bilinmektedir. 10 Çalışmamızda, ensest kurbanları hem ÇDÖ, hem de ÇTSS-TÖ de kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde yüksek puanlar almışlardır. Yıldırım ve arkadaşlarının bir çalışmasında, ensest kurbanlarında psikiyatrik sorunlar %72.1 oranında bulunmuştur. 9 Çalışmalarda, ensest kurbanlarındaki ruhsal bozukluklar sıklıkla TSSB, depresif bozukluk ve anksiyete şeklinde bildirilmiştir. 8,9,39-41 Çalışmalarda depresyon ve TSSB belirtilerinin şiddetli olması, istismarın süresi, şiddeti, istismarcının kimliği, ve düşük sosyal destekle ilişkili bulunmuş; düşük sosyal desteğin depresyon ve TSSB belirtilerinin uzun sürmesinde önemli bir etken olduğu ortaya konulmuştur. 17,27,42 Çalışmamızda çocukların tümü ensest mağduru olup üçte birinden fazlası penetrasyon içeren cinsel istismara, yarısından fazlası yineleyen istismara, tehdit ve kandırmaya uğramıştır. Bunun yanı sıra, ensest mağduru çocukların aileden algıladıkları sosyal destek puanları kontrol grubundan daha düşük bulunmuştur. Çalışmada kurbanların değerlendirilmeleri istismarın başlangıcından ortalama 29.20±18.25 ay geçtikten sonra yapılmasına rağmen, kontrol grubundan anlamlı olarak daha fazla TSSB ve depresyon belirtilerinin sürdüğü saptanmıştır. Sosyal destek, bireylerin stresli yaşam olayları ile başa çıkmada sağladıkları yardım olarak tanımlanmıştır. 43 Aile içi cinsel istismarda annenin çocuğa inanması ile koruyucu etki arasındaki ilişkinin değerlendirildiği çalışmada, annelerin %41 den fazlasının çocuğa inandığı ve koruyucu tutum içinde oldukları, %30.8 nin hiç inanmadığı ve koruyucu olmadığı, %27.3 ünün ambivalan (kararsız) olduğu bulunmuştur. 44 Çalışmamızda ensest kurbanı kızlar kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, ailelerinden algıladıkları sosyal desteği anlamlı olarak daha düşük bildirmişlerdir. Bu bize ensest ailelerinde, istismarın açıklanmasından sonraki süreçte, istismarcı olmayan aile üyelerinin bu çocuklara gerek duydukları sosyal desteği yeterince sağlayamadıklarını düşündürmüştür. Sosyal desteğin, cinsel istismar kurbanlarında hem depresyon belirtilerini azaltmada aracı etkisinin olduğu, hem de TSSB belirtilerini önlemede tamponlayıcı etkisinin olduğu belirtilmiştir. 21,25,29,45 Çalışmamızda ensest kurbanlarında algılanan sosyal destek puanları arttıkça TSSB ve depresyon belirtilerinin anlamlı olarak azalması, ensest kurbanı çocukların algıladıkları sosyal desteği psikopatolojilerinin azaltılması hizmetinde kullanabildiklerini düşündürmüştür. Çocuk kötüye kullanımını değerlendiren çalışmalarda, özellikle aile temelli sosyal desteğin koruyucu yönde anahtar rol oynadığı belirtilmiştir. 17,27,46,47 Everson ve arkadaşları, ensest kurbanlarındaki yetersiz anne desteğinin yüksek psikopatoloji puanları ile ilişkili olduğunu bulmuşlardır. 48 Cinsel istismar kurbanları ile yapılan çalışmalarda, pozitif aile çevresi ve yüksek sosyal desteği olanların, daha düşük anne-baba desteği olan yaşıtlarına göre daha az depresyon belirtileri, TSSB belirtileri, davranışsal güçlükler ve uzun dönem sekeller yaşadıkları bulunmuştur. 19,23,27,28,46,49-51 Özellikle aile içi cinsel istismarlarda annelerin başlangıçta çoğunlukla çocuklarına inanmadıkları, onları reddettikleri ve suçladıkları bildirilmiştir. 23 Anne-baba çocuğun iddialarına inansa bile, ekonomik güçlükleri nedeniyle saldırgana gereksinim duyması ve korkması gibi nedenlerle çocuğu koruma ve destek sağlamada zorlukları olabilir. 23 Ek olarak Anadolu Psikiyatri Derg 2016; 17(4):
7 306 Ensest kurbanı kız çocuklarındaki depresyon ve TSSB ile algılanan sosyal destek ilişkisi eğer istismarcı anne-babanın tanıdığı biriyse, cinsel istismarın açıklanmasının ardından, anne-babanın sosyal desteği daha düşük olmaktadır. 52 Çalışmamızdaki ensest kurbanlarının %67.7 si olayın ortaya çıkmasından sonra kurum bakımına alınmış, ailelerinden ayrılmış çocuklardır. Yukarıda belirtilen durumları içeren koşullarda ensest kurbanlarının ailelerinden aldıkları desteğin yetersiz olması sürpriz değildir. Bu çalışma sonuçları bizi, bir aile üyesi tarafından istismar edilen ensest kurbanlarının, kalan diğer aile üyelerinden de yetersiz destek aldıkları sonucuna götürmüştür. Çalışmamızda ensest grubunda, aile desteği düşük bulunmuş olmasına rağmen, bu çocuklar ailelerinden alabildikleri sosyal desteği, kendi psikopatolojilerinin azaltılması hizmetinde kullanabilmişlerdir. Bu da bize bu desteğin değerli olduğunu göstermiştir. Bu çalışma ensest kurbanlarının istismarcı olmayan anne-baba ve diğer aile üyeleri ile yakın ilişkide olmalarının, bu aile üyelerinden alacakları sosyal desteğin, onları ruhsal patolojilerden koruyabileceğine ilişkin önemli ipuçları sunmuştur. Çalışmamızda ensest kurbanları kontrollerle karşılaştırıldıklarında arkadaşlardan algılanan sosyal destek ile ruhsal belirtiler arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çalışmalarda sosyal desteğin tampon etkisinin, kötüye kullanım yaşantısının şiddetine ve karmaşıklığına bağlı olarak farklılık gösterdiği belirtilmiştir. 27,53 Cinsel istismar kurbanlarının, destekleyici olarak arkadaş ve anne-babalarını algıladıklarında daha az ruhsal belirti yaşanacağını belirten çalışmalar olduğu gibi, en önemli destek kaynağı olarak akranları işaret eden veya tam tersi kötüye kullanımda, arkadaşlardan algılanan sosyal desteğin TSSB belirtilerini azaltıcı etkisinin olmadığını bildiren çalışmalar da vardır. 17,18,29,46,51,54 Tremblay ve arkadaşları cinsel istismar özellikleri ile algılanan sosyal destek ilişkisini değerlendirdikleri çalışmalarında, daha şiddetli kötüye kullanılan çocuklarda yaşıtlardan algılanan sosyal desteği daha düşük bulmuşlardır. 17 Çalışmamızda ensest mağduru çocukların %67.7 sini olayın açığa çıkmasından sonra devlet korumasına alınan çocuklar oluşturmaktadır. Koruma altına alınan bu çocuklar yaşadıkları mahalleden ayrılmakta, okulları değişmektedir. Dolayısı ile yaşadığı istismara ek olarak arkadaş ortamı da değişmektedir. Ensest grubundaki çocuklarda, belirtilen nedenlerle arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek yetersiz kalmış veya az da olsa aldıkları desteği TSSB ve depresyon belirtilerini iyileştirme yönünde kullanamamış olabilirler. Ensest kurbanlarının, olabildiğince kendi bildikleri arkadaş grubu içinde kalarak, yaşıtlarından alınan sosyal desteğin artırılması ve bu desteğin ruhsal belirtileri azaltma hizmetinde kullanılmasının yollarının araştırılması önemli görünmektedir. Cinsel istismarı önleyici programlarda çocuk ve ailesi ile sürekli bağlantılı olan öğretmenlerin önemine vurgu yapılmakla beraber, istismar sonrası kurbanlara sosyal destek sağlamadaki rolleri göz ardı edilmiştir Aydin ve arkadaşları, istimarın %9.2 oranında ilk olarak öğretmenlere söylendiğini bulmuşlardır. 7 Cinsel istismar sonrası sosyal desteği değerlendiren bir çalışmada çok az cinsel istismar kurbanı (23 çocuktan beşi) destek kaynağı olarak okulu (öğretmen ve okul sosyal çalışmacılarını) bildirmiştir. 54 Çalışmamızda ensest kurbanları kontrollerle karşılaştırıldığında öğretmenlerinden anlamlı olarak daha fazla sosyal destek aldıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerden algılanan sosyal destek ile depresyon belirtileri arasında anlamlı ilişki bulunmazken, TSSB belirtileri ile arasında negatif yönde bir ilişki olduğu, öğretmenlerden algılanan sosyal desteğin TSSB belirtilerini azalttığı bulunmuştur. Okul çalışanları ve özellikle öğretmenlerin çocuklara yönelik cinsel istismarla ilgili farkındalıkları arttığında, yeterli sosyal desteği sağlayabilirler. 54 Özellikle aile ve arkadaş desteğinin yetersiz olduğu cinsel istismar kurbanlarında öğretmenlerin sağlayacakları sosyal desteğin, travmanın olumsuz etkilerini azaltmada önemli rol oynayabileceği görünmektedir. Çalışmamızdaki önemli sınırlılıklardan biri, örneklem sayımızın düşüklüğüdür. Çalışmadaki olguların yapılandırılmış klinik görüşmelerle değerlendirilmemiş olması, diğer önemli bir sınırlılık olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, çalışmamızda ensest kurbanlarında algılanan sosyal destek toplam puanları arttıkça TSSB ve depresyon belirtilerinin anlamlı olarak azaldığı, ensest mağduru çocukların algıladıkları sosyal desteği psikopatolojilerinin azaltılması hizmetinde kullanabildikleri görülmüştür. Çalışmamızda aile desteği düşük bulunmuş olmasına rağmen, ensest grubundaki çocuklarda, ailelerinden aldıkları sosyal desteğin hem depresyon, hem de TSSB belirtilerini anlamlı olarak azaltması aile üyelerinden alacakları sosyal desteğin, onları ruhsal bozukluklardan koruyabileceğine ilişkin güçlü ipuçları sunmuştur. Ensest kurbanlarında arkadaşlardan algılanan sosyal destek ile ruhsal belirtiler arasında anlamlı bir ilişki bulunmamış, ensest grubunun olabildiğince kendi arkadaş grubu içinde kala-
8 Akbaş ve ark. 307 rak, yaşıtlarından alınan sosyal desteğin arttırılması ve bu desteğin ruhsal belirtileri azaltma hizmetinde kullanılmasının yollarının araştırılması gerektiği düşünülmüştür. Özellikle aile ve arkadaş desteğinin yetersiz olduğu kurbanlarda öğretmenlerin sağlayacakları sosyal desteğin travmanın olumsuz etkilerini azaltmada önemli rol oynayabileceği, okul kaynaklı destek sistemlerine önem verilmesi gerektiği akılda tutulmalıdır. Çocukların yaşadığı ensestte sosyal destek kaynakları ile ruhsal etkilenme arasındaki ilişkinin daha iyi anlaşılması, koruyucu önlemler ve tedavide yönlendirici olması bakımından önemlidir. Yazarların katkıları: S.A.: Araştırmanın planlanması ve yürütülmesi, literatür tarama, makalenin yazılması; B.A.: Araştırmanın planlanması ve yürütülmesi, literatür tarama, makalenin yazılması; C.D.: İstatistik, makalenin yazılması; A.T.: Araştırılmanın yürütülmesi, makalenin yazılması. KAYNAKLAR 1. Kellogg N. The evaluation of sexual abuse in children. Pediatrics 2005; 116: Paul RA. Incest avoidance: oedipal and preoedipal, natural and cultural. J Am Psychoanal Assoc 2010; 58: Godbey JK, Hutchinson SA. Healing from incest: resurrecting the buried self. Arch Psychiatr Nurs 1996; 10: Davis JL, Petretic-Jackson PA, Ting L. Intimacy dysfunction and trauma symptomatology: Longterm correlates of different types of child abuse. J Trauma Stress 2001; 14: Committee on Sexual Offences against Children and Youths. Sexual Offenses against Children in Canada: Report of the Committee on Sexual Offences against Children and Youth [the Badgley Report]. Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, Jackson JL, Calhoun KS, Amick AE, Maddever HM, Habif VL. Young adult women who report childhood intrafamilial sexual abuse: subsequent adjustment. Arch Sex Behav 1990; 19: Aydin B, Akbas S, Turla A, Dundar C, Yuce M, Karabekiroglu K. Child sexual abuse in Turkey: an analysis of 1002 cases. J Forensic Sci 2015; 60: Cole PM, Putnam FW. Effect of incest on self and social functioning: a developmental psychopathology perspective. J Consult Clin Psychol 1992; 60: Yildirim A, Ozer E, Bozkurt H, Ozsoy S, Enginyurt O, Evcuman D, et al. Evaluation of social and demographic characteristics of incest cases in a university hospital in Turkey. Med Sci Monit 2014; 20: Gabel M. Incest today. Bull Acad Natl Med 2002; 186: ; discussion Gomes V, Jardim P, Taveira F, Dinis-Oliveira RJ, Magalhães T. Alleged biological father incest: a forensic approach. J Forensic Sci 2014; 59: Wyatt GE, Newcomb M. Internal and external mediatiors of women s sexual abuse in childhood. J Consult Clin Psychol 1990; 58: Finkelhor D. Early and long-term effects of child sexual abuse: An update. Professional Psychology: Research and Practice 1990; 21: Kendall-Tackett KA, Williams LM, Finkelhor D. Impact of sexual abuse on children: a review and synthesis of recent empirical studies. Psychol Bull 1993; 113: DuMont KA, Widom CS, Czaja SJ. Predictors of resilience in abused and neglected children grown-up: the role of individual and neighborhood characteristics. Child Abuse Negl 2007; 31: Himelein MJ, McElrath JA. Resilient child sexual abuse survivors: cognitive coping and illusion. Child Abuse Negl 1996; 20: Tremblay C, Hébert M, Piché C. Coping strategies and social support as mediators of consequences in child sexual abuse victims. Child Abuse Negl 1999; 23: Runtz MG, Schallow JR. Social support and coping strategies as mediators of adult adjustment following childhood maltreatment. Child Abuse Negl 1997; 21: Feiring C, Taska LS, Lewis M. Social support and children s and adolescents adaptation to sexual abuse. J Interpers Violence 1998; 13: Cohen S, Wills TA. Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychol Bull 1985; 98: Hyman SM, Gold SN, Cott MA. Forms of social support that moderate PTSD in childhood sexual abuse survivors. J Fam Violence 2003; 18: Sperry DM, Widom CS. Child abuse and neglect, social support, and psychopathology in adulthood: a prospective investigation. Child Abuse Negl 2013; 37: Elliott AN, Carnes CN. Reactions of nonoffending parents to the sexual abuse of their child: a review of the literature. Child Maltreat 2001; 6: Charuvastra A, Cloitre M. Social bonds and posttraumatic stress disorder. Annu Rev Psychol 2008; 59: Guay S, Billette V, Marchand A. Exploring the links between posttraumatic stress disorder and social support: processes and potential research avenues. J Trauma Stress 2006; 19: Anadolu Psikiyatri Derg 2016; 17(4):
9 308 Ensest kurbanı kız çocuklarındaki depresyon ve TSSB ile algılanan sosyal destek ilişkisi 26. Rueger SY, Malecki CK, Demaray MK. Relationship between multiple sources of perceived social support and psychological and academic adjustment in early adolescence: comparisons across gender. J Youth Adolesc 2010; 39: Salazar AM, Keller TE, Courtney ME. Understanding social support s role in the relationship between maltreatment and depression in youth with fostercare experience. Child Maltreat 2011; 16: Spaccarelli S, Kim S. Resilience criteria and factors associated with resilience in sexually abused girls. Child Abuse Negl 1995; 19: Evans SE, Steel AL, DiLillo D. Child maltreatment severity and adult trauma symptoms: does perceived social support play a buffering role? Child Abuse Negl 2013; 37: Fox KM, Gilbert BO. The interpersonal and psychological functioning of women who experienced childhood physical abuse, incest, and parental alcoholism. Child Abuse Negl 1994; 18: Kovacs M. Rating scale to assess depression in school aged children. Acta Paedopsyhiatr 1981; 46: Kovacs M. The Children's Depsession Inventory (CDI). Psychopharmacol Bull 1985; 21: Öy B. Çocuklar için depresyon ölçeği: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Derg 1991; 2: Pynoos RS, Frederick C, Nader K, Arroyo W, Steinberg A, Eth S, et al. Life threat and posttraumatic stress in school-age children. Arch Gen Psychiatry 1987; 44: Pynoos RS, Geojian A, Tashjian M, Karakashian M, Manjikian R, Manoukian G, et al. Posttraumatic stress reactions in children after the 1988 Armenian earthquake. Br J Psychiatry 1993; 163: Erden G, Kılıç EZ, Uslu R, Kerimoğlu E. Çocuklar için Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği. Türkçe geçerlilik, güvenirlik ön çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 1999; 6: Yıldırım İ. Algılanan Sosyal Destek ölçeğinin geliştirilmesi güvenirliği ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1997; 13: Yıldırım İ. Algılanan sosyal destek ölçeğinin revizyonu. Eğitim Araştırmaları Derg 2004; 17: Bushnell JA, Wells JE, Oakley-Browne MA. Longterm effects of intrafamilial sexual abuse in childhood. Acta Psychiatr Scand 1992; 85: Rudd JM, Herzberger SD. Brother-sister incest - father-daughter incest: a comparison of characteristics and consequences. Child Abuse Negl 1999; 23: Stroebel SS, O'Keefe SL, Beard KW, Kuo SY, Swindell SV, Kommor MJ. Father-daughter incest: data from an anonymous computerized survey. J Child Sex Abus 2012; 21: Bal S, De Bourdeaudhuij I, Crombez G, Van Oost P. Predictors of trauma symptomatology in sexually abused adolescents: a 6-month follow-up study. J Interpers Violence 2005; 20: Thoits PA. Stress, coping, and social support processes: Where are we? What next? J Health Soc Behav 1995; SpecNo: Pintello D, Zuravin S. Intrafamilial child sexual a- buse: predictors of postdisclosure maternal belief and protective action. Child Maltreat 2001; 6: Brewin CR, Andrews B, Valentine JD. Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma-exposed adults. J Consult Clin Psychol 2000; 68: Rosenthal S, Feiring C, Taska L. Emotional support and adjustment over a year's time following sexual abuse discovery. Child Abuse Negl 2003; 27: Thompson R, Lindsey MA, English DJ, Hawley KM, Lambert S, Browne DC. The influence of family environment on mental health need and service use among vulnerable children. Child Welfare 2007; 86: Everson MD, Hunter WM, Runyon DK, Edelsohn GA, Coulter ML. Maternal support following disclosure of incest. Am J Orthopsychiatry 1989; 59: Wind TW, Silvern L. Parenting and family stress as mediators of the long-term effects of child abuse. Child Abuse Negl 1994; 18: Cross TP, De Vos E, Whitcomb D. Prosecution of child sexual abuse: which cases are accepted? Child Abuse Negl 1994; 18: Hébert M, Lavoie F, Blais M. Post traumatic stress disorder/ptsb in adolescent victims of sexual abuse: resilience and social support as protection factors. Ciên Saúde Colet 2014; 19: Hershkowitz I, Lanes O, Lamb ME. Exploring the disclosure of child sexual abuse with alleged victims and their parents. Child Abuse Negl 2007; 31: Scarpa A, Haden SC, Hurley J. Community violence victimization and symptoms of posttraumatic stress disorder: The moderating effects of coping and social support. J Interpers Violence 2006; 21: Schönbucher V, Maier T, Mohler-Kuo M, Schnyder U, Landolt MA. Adolescent perspectives on social support received in the aftermath of sexual abuse: a qualitative study. Arch Sex Behav 2014; 43: Brassard MR, Tyler AH, Kehle TJ. School programs to prevent intrafamilial child sexual abuse. Child Abuse Negl 1983; 7: Kleemeier C, Webb C, Hazzard A, Pohl J. Child sexual abuse prevention: evaluation of a teacher training model. Child Abuse Negl 1988; 12: Fryda CM, Hulme P. School-Based Childhood Sexual Abuse Prevention Programs: An Integrative Review. J Sch Nurs 2015; 31(3):
Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu
OLGU SUNUMU Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu Multidisciplinary Approach to Child Abuse: A Case Report Muhammed Ayaz 1, Ayþe Burcu Ayaz 1 1 Uz.Dr., Sakarya Üniversitesi Týp Fakültesi
DetaylıGebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi
Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Dr. Sinem Sevil DEĞİRMENCİ Prof.Dr.Gökay AKSARAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Giriş
DetaylıDSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)
DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı
DetaylıARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE
Adli Tıp Bülteni, 2016; 21(3): 167-171 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE doi: 10.17986/blm.2016323750 Bülent Ecevit Üniversitesi Hastanesinde Değerlendirilen Ensest Olgularının Sosyodemografik Özellikleri The
DetaylıThe Assesment of Demographic Characteristics, Familial Variable and Mental Disorders in Child and Adolescent Sexual Abuse Cases
Cilt 19, Sayı 3, 2014 ÇOCUK VE ERGEN CİNSEL İSTİSMAR OLGULARINDA İSTİSMAR İLE İLİŞKİLİ SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİN, AİLESEL DEĞİŞKENLERİN VE RUHSAL BOZUKLUKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ The Assesment of Demographic
DetaylıÜniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?
Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe
DetaylıÇocuk ve Ergenlerde Cinsel Ýstismarýn Psikiyatrik Sonuçlarýný Etkileyen Faktörler
ARAÞTIRMA Çocuk ve Ergenlerde Cinsel Ýstismarýn Psikiyatrik Sonuçlarýný Etkileyen Faktörler The Factors of Affecting Psychiatric Consequences of Sexual Abuse in Children and Adolescents Yasemin Yulaf 1,
DetaylıGeliş Tarihi / Received: , Kabul Tarihi / Accepted: ABSTRACT
318 Dicle Tıp Dergisi / Ş. Şimşek ve ark. Cinsel istismar sonrası stres bozukluğu 2011; 38 (3): 318-324 Dicle Medical Journal doi: 10.5798/diclemedj.0921.2011.03.0040 ÖZGÜN ARAŞTIRMA / ORIGINAL ARTICLE
DetaylıCinsel istismar mağdurlarında istismar süresi ve sıklığı ile travma belirtileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
166 Dicle Tıp Dergisi / 2014; 41 (1): 166-171 Dicle Medical Journal doi: 10.5798/diclemedj.0921.2014.01.0393 ÖZGÜN ARAŞTIRMA / ORIGINAL ARTICLE Cinsel istismar mağdurlarında istismar süresi ve sıklığı
DetaylıÇocuk Psikiyatrisi Uygulamalarında İstismar Olgularının Tanınması. Prof. Dr. Elvan İŞERİ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri A.D.
Çocuk Psikiyatrisi Uygulamalarında İstismar Olgularının Tanınması Prof. Dr. Elvan İŞERİ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri A.D. Çocuk Psikiyatrisi Uygulamalarında İstismar Olgularının Tanınması
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Telefon: Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2017 Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi
ÖZGEÇMİŞ Arş. Gör. Dr. E. Helin Yaban E-Posta: hyaban@hacettepe.edu.tr Telefon: 312 297 83 25 Adres: Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800 Beytepe/ANKARA Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2017
DetaylıKANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ
DetaylıObsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi
Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Dr. SiğnemÖZTEKİN, Psikolog Duygu KUZU, Dr. Güneş CAN, Prof. Dr. AyşenESEN DANACI Giriş: Ayrılma anksiyetesi bozukluğu,
DetaylıDr. Ebru AKÜN. Ankara Üniversitesi DTCF Psikoloji Bölümü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı Tel: /1402 e-posta:
Dr. Ebru AKÜN Ankara Üniversitesi DTCF Psikoloji Bölümü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı Tel: +90 312 310 32 80/1402 e-posta: eakun@ankara.edu.tr EĞİTİM Doktora Ankara Üniversitesi Uygulamalı (Klinik) Psikoloji,
DetaylıBilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış
Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Sedat Batmaz 1, Emrah Songur 1, Mesut Yıldız 2, Zekiye Çelikbaş 1, Nurgül Yeşilyaprak 1, Hanife
DetaylıEGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri
DetaylıTurgut Özal Tıp Merkezi Dergisi www.totmdergisi.org
ORİJİNAL MAKALE/ORIGINAL ARTICLE J Turgut Ozal Med Cent 2014;21(1):44-8 Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi www.totmdergisi.org Cinsel İstismar Mağduru Çocuk ve Ergen Olgularımızın Sosyodemografik ve Klinik
DetaylıÇift uyumu-psikolojik belirtiler ilişkisi
Çift uyumu-psikolojik belirtiler ilişkisi Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dr. Ezgi Özserezli O Evlilik ilişkisi, kişilerin psikolojik sağlığını temelden etkilemektedir.
DetaylıÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU. Temel Yakınmalar. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi
. Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU Çocuğun Adı- Soyadı: Cinsiyeti: TC Kimlik No: Görüşmecinin Adı- Soyadı:
DetaylıFARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN
FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN Kuramsal Çerçeve GİRİŞ Psikolojik dayanıklılık üzerine yapılan
DetaylıHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ
Dr. Hayal Yavuz Güzel ÖZGEÇMİŞ E-Posta : hyguzel@hacettepe.edu.tr Telefon : +90 (312) 7805336 Adres : Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi
DetaylıAdli Tıp Bülteni, 2016; 21(3):
Adli Tıp Bülteni, 2016; 21(3): 137-143 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE doi: 10.17986/blm.2016323746 Cinsel İstismara Uğrayan Çocuk ve Ergenlerin Kendine Zarar Verme, İntihar Davranışı ve Psikiyatrik Bozukluklar
Detaylıİngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları
İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1 İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İbrahim Üstünalp Mersin Üniversitesi İngilizce Öğretmen Adaylarının
Detaylıİnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi
İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D
DetaylıBariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi
Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Selçuk Özdin 1, Aytül Karabekiroğlu 2, Arzu Alptekin Aker 2, Recep Bolat 2, Servet
DetaylıÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı
BULGULAR Çalışma tarihleri arasında Hastanesi Kliniği nde toplam 512 olgu ile gerçekleştirilmiştir. Olguların yaşları 18 ile 28 arasında değişmekte olup ortalama 21,10±1,61 yıldır. Olguların %66,4 ü (n=340)
Detaylıİnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü
İnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü Dr. Fatma Fariha Cengiz, Dr. Gülhan Cengiz, Dr. Sermin Kesebir Erenköy RSHEAH, İstanbul 29 Mayıs Hastanesi,
DetaylıBEDEN EĞİTİMİ ve SPOR ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ALGILANAN SOSYAL DESTEK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ALGILANAN SOSYAL DESTEK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Hakan Salim ÇAĞLAYAN *, Yrd. Doç. Dr. Özden TAŞĞIN** Yrd.
DetaylıCinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ve ilişkili risk etkenleri
294 Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ve ilişkili risk etkenleri Araştırma / Original article Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ve ilişkili risk etkenleri
DetaylıÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI
ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 5 iş günü : Cebeci Hastanesi : Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
DetaylıCinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde klinik özellikler ve intihar girişimi ile ilişkili risk etmenleri
Marmara Medical Journal (2013) 26:11-16 DOI: 10.5472/MMJ.2012.02518.1 ÖZGÜN ARAŞTIRMA / ORIGINAL ARTICLE Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde klinik özellikler ve intihar girişimi ile ilişkili
DetaylıAçıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK
Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı
DetaylıÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI
ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 5 iş günü : Cebeci Hastanesi : Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
DetaylıPOSTPARTUM DEPRESYON VE ALGILANAN SOSYAL DESTEĞİN MATERNAL BAĞLANMAYA ETKİSİ
POSTPARTUM DEPRESYON VE ALGILANAN SOSYAL DESTEĞİN MATERNAL BAĞLANMAYA ETKİSİ Sevil Şahin 1, İlknur Demirhan 1, Sibel Peksoy 1, Sena Kaplan 1, Gülay Dinç 2 1 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
DetaylıYAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,
DetaylıHemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi
Hemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi Öğretim Görevlisi Emine DANE Acıbadem Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Sunum Akışı
DetaylıAKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018
AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 Lösemiye bağlı Psikososyal Geç Etkiler Fiziksel Görünüm (Saç
DetaylıYrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU
Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Eğitim Bilgileri 1990-1995 Lisans Ankara Üniversitesi 1995-1999 Yüksek Lisans Ankara Üniversitesi 1999-2006
DetaylıÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ
ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr
DetaylıTEOG Sınavına Hazırlanan Öğrencilerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi 1
International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES) June 2016 : 2 (1) ISSN : 2548-9373 Doi : Field : Education Psychology Type : Review Article Recieved: 21.03.2016 - Accepted:13.05.2016
DetaylıEğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim
Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve 12-13 / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim uygulanmaktadır.) Katılımcı Sayısı: 50 kişi ile sınırlıdır.
DetaylıÖZGEÇMİŞ. E-Posta: Telefon: +90 (312) Derece Alan Kurum Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi
ÖZGEÇMİŞ ARŞ. GÖR. DR. DENİZ KURT E-Posta: denizkurt@hacettepe.edu.tr Telefon: +90 (312) 297 6450 Adres: Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum
DetaylıÜniversite öğrencilerinde çocukluk çağı istismarı sıklığı
536 Dicle Tıp Dergisi / C. Zeren ve ark. Çocukluk çağı istismarı 2012; 39 (4): 536-541 Dicle Medical Journal doi: 10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0196 ÖZGÜN ARAŞTIRMA / ORIGINAL ARTICLE Üniversite öğrencilerinde
DetaylıMizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi
Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin
DetaylıFEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ Sibel AÇIŞLI 1 Ali KOLOMUÇ 1 1 Artvin Çoruh Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Özet: Araştırmada fen bilgisi
DetaylıCinsel istismara uğrayan kız çocuklarının profilleri
doi:10.5/buchd.017.197 Araştırma Cinsel istismara uğrayan kız çocuklarının profilleri Profiles of sexually abused girls Sevgi Nehir TÜRKMEN 1, İlknur SEVİNÇ, Öznur KIRLI, Işık ERKUL, Tahliya KANDEMİR 1
DetaylıA RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THE STRESSFULL PERSONALITY AND WORK ACCIDENTS
tesi Sosyal Bilimler Dergisi 6 31 Bahar 2017/1 s.471-482 Asena Deniz ERSOY 1 Osman BAYRAKTAR 2 ÖZ A RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THE STRESSFULL PERSONALITY AND WORK ACCIDENTS ABSTRACT Expressed
DetaylıTÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sciences 2004 1 15 (3J 125-136 TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN ış TATMiN SEViYELERi Ünal KARlı, Settar KOÇAK Ortadoğu Teknik
DetaylıTHE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT
THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT The purpose of the study is to investigate the impact of autonomous learning on graduate students
DetaylıDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi. Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta Giriş DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk çağının en sık görülen
DetaylıACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse
ACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse Perinatal Depresyon gebelik süresince veya gebeliği takip eden ilk 12 ay boyunca
DetaylıDoç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Doç. Dr. Fatih Öncü Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikolojik taciz Bedensel Ruhsal Bedensel ve ruhsal Çalışma hayatında mobbing veya psikolojik
DetaylıHEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI
HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI Burcu BAYRAK KAHRAMAN* Derya TÜLÜCE* Musa BALİ** Turgay ARINSOY** *Gazi Üniversitesi Sağlık
DetaylıSoCAT. Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Şizofreniye bağlı davranım bozuklukları bireyi ve toplumları olumsuz etkilemekte Emosyonları Tanıma Zorluğu Artmış İrritabilite Bakımverenlerin
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Zeynep Çatay Çalışkan 2. Doğum Tarihi: 18 Şubat 1975 3. Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Boğaziçi Üniversitesi 1996 Y. Lisans
DetaylıÇocuklarda Cinsel İstismara Bağlı Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Olgu Analizi
Çocuklarda Cinsel İstismara Bağlı Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Olgu Analizi Post-Traumatıc Stress Dısorder Due to Sexual Abuse in Children: Case Analysis Gülçin BOZKURT 1 Coşkun YORULMA 2 Duygu SÖNMEZ
DetaylıÇocuk ve ergenlerde aile dışı ve aile içi cinsel istismar olgularının karşılaştırılması
56 Çocuk ve ergenlerde aile dışı ve aile içi cinsel istismar olgularının karşılaştırılması Araştırma / Original article Çocuk ve ergenlerde aile dışı ve aile içi cinsel istismar olgularının karşılaştırılması
DetaylıBuse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan
Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Psikososyal Güvenlik İklimi Psikososyal güvenlik iklimi, örgütsel iklimin spesifik bir boyutu olup, çalışanların psikolojik
DetaylıErişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi
Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi *Kenar İ. Ayşe Nur, **Sezai Üstün Aydın, *Alper Zıblak *Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
DetaylıANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS
VII. Uluslar ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS gursoymeric10@gmail.com, ramazankaratay@gmail.com ÖZET incelenmesidir. Çal demo Anahtar Kelimeler:
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ
HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem
DetaylıÖZGEÇMİŞ. : Cevizlik Mah. İzzet Molla Sok. 8/5 Bakırköy / İSTANBUL
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Onay Budak İletişim Bilgileri Adres Telefon Mail : Cevizlik Mah. İzzet Molla Sok. 8/5 Bakırköy / İSTANBUL : 0534 846 46 16 : onaybudak@gmail.com 2. Doğum Tarihi : 01.01.1987 3.
DetaylıTURK J CHILD ADOLESC MENT HEALTH
TURK J CHILD ADOLESC MENT HEALTH Cinsel Istismara Ugrayan Cocuk ve Ergenlerin Sosyodemografik ve Klinik Ozelliklerinin Degerlendirilmesi, Psikopatoloji ve Iliskili Risk Etkenleri Journal Name : Cocuk ve
DetaylıPsoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar
Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim
DetaylıHEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME
HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Psi. Özge Kutay Sos.Yelda ġimģir Ġzmir,2014 HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI
DetaylıBir eğitim ve araştırma hastanesi çocuk psikiyatrisi polikliniğine yönlendirilen adli olgular
Köse ve ark. 221 Araştırma / Original article Bir eğitim ve araştırma hastanesi çocuk psikiyatrisi polikliniğine yönlendirilen adli olgular Sezen KÖSE, 1 Zeynep ASLAN, 2 Ş. Senem BAŞGÜL, 3 Seylan ŞAHİN,
DetaylıSağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü 1. Sınıf Güz Yarıyılı (1. Yarıyıl) Dersin Kodu Türü Türkçe Adı İngilizce Adı T U Kredi AKTS ATA101 Z
1. Sınıf Güz Yarıyılı (1. Yarıyıl) ATA101 Z Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I History of Turkish Revolution and Ataturk's Principles I 2 0 2 2 TDL101 Z Türk Dili I Turkish Language I 2 0 2 2 İNG101
DetaylıÖZGEÇMİŞ (Son Güncelleme, Aralık, 2009) Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Beytepe Kampusu Ankara
ÖZGEÇMİŞ (Son Güncelleme, Aralık, 2009) Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Beytepe Kampusu 06352 Ankara e-posta: frezya@hacettepe.edu.tr Adı Soyadı: Yeliz KINDAP Doğum Yeri ve Tarihi: Ankara - 31.07.1978
DetaylıŞizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması
Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,
DetaylıABSTRACT $WWLWXGHV 7RZDUGV )DPLO\ 3ODQQLQJ RI :RPHQ $QG $IIHFWLQJ )DFWRUV
ÖZET Amaç: Araştırma, Aile Planlaması (AP) polikliniğine başvuran kadınların AP ye ilişkin tutumlarını ve bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırma
DetaylıTIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE GÜNDÜZ AŞIRI UYKULULUK HALİ VE DEPRESYON ŞÜPHESİ İLİŞKİSİ
TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE GÜNDÜZ AŞIRI UYKULULUK HALİ VE DEPRESYON ŞÜPHESİ İLİŞKİSİ Egemen Ünal*, Reşat Aydın*, Gülnur Tekgöl Uzuner**, Oğuz Osman Erdinç**, Selma Metintaş* *Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
DetaylıSosyometri. Halk Sağlığı. Mart-2005
Sosyometri Halk Sağlığı Mart-2005 Jacob Levy Moreno (889-974) Mitterndorf Kampı, Viyana (92) Amerikan Hava Kuvvetleri (944) Hudson Islah Evi (963) Sosyometrinin amacı, bireylerin spontanlıklarını ve yaratıcılıklarını
DetaylıPsikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2017; 9(4):
Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2017; 9(4):478-485 Konu Dizini Subject Index (ENGLISH) A addiction 398 adult 263 alcohol use disorders 63 anorexia nervosa 301, 329 antidepressant
DetaylıAyşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur.
Ayşe Devrim Başterzi Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Epidemiyoloji ve eğitim mi? Eğitim ve epidemiyoloji mi?
DetaylıDoç.Dr. YALÇIN ÖZDEMİR
Doç.Dr. YALÇIN ÖZDEMİR Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı Eğitim Bilgileri Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü 1994-1998 Lisans Orta Doğu Teknik
DetaylıPalyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları
Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Doç. Dr. Özen Önen Sertöz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Ankara,
Detaylıhükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım
1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve
DetaylıÇocuk ve ergenlerde cinsel kötüye kullanımın belirtileri ve etkileri Çocuk ve ergenlerde cinsel kötüye kullanımı önlemek için yapmamız gerekenler
Çocuk ve ergenlerde cinsel kötüye kullanımın belirtileri ve etkileri Çocuk ve ergenlerde cinsel kötüye kullanımı önlemek için yapmamız gerekenler Çocuk ve ergenin kötüye kullanımını üç ana başlıkta ele
DetaylıERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç
ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç Aile Krizleri 1. Normal gelişimsel krizler (Yaşam döngüsü aşamaları) 2. Aileye özgü krizler (Ailede hastalıklar, ölümler, boşanmalar, göç,
DetaylıİLKÖĞRETİM SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DEPRESYON DÜZEYLERİ İLE SOSYAL DESTEK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
İLKÖĞRETİM 4. 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DEPRESYON DÜZEYLERİ İLE SOSYAL DESTEK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Şükran ERTEKİN PINAR*, Havva TEL** ÖZET Amaç: Bu çalışmanın amacı ilköğretim 4. 7. sınıf öğrencilerinin
DetaylıAvailable online at
Available online at www.sciencedirect.com Procedia - Social and Behavioral Sciences 55 ( 2012 ) 1079 1088 *English Instructor, Abant Izzet Baysal University, Golkoy Campus, 14100, Bolu, Turkey (karakis_o@ibu.edu.tr)
DetaylıSerhat Tunç 1, Yelda Yenilmez Bilgin 2, Kürşat Altınbaş 3, Hamit Serdar Başbuğ 4 1
53. Ulusal Psikiyatri Kongresi, (TPD, 2017) 3-7 Ekim 2017 Bursa, Türkiye SS: 0167 5 Ekim, 2017 18.00 Özkıyım girişimi öyküsü olan ve olmayan bipolar bozukluk olgularının mizaç ve klinik özelliklerinin
DetaylıEĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1
58 2009 Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:25, s.58-64 ÖZET EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1 Bu çalışmanın
DetaylıHOŞGELDİNİZ. Diaverum
HOŞGELDİNİZ 1 HEMODİYALİZ HASTALARININ DİYALİZ KLİNİKLERİNDEN BEKLENTİLERİ Gizem AKYOL¹, Nergiz TEKYİĞİT¹,Ayşegül TEMİZKAN KIRKAYAK¹,Fatma KABAN²,Filiz AKDENİZ²,Tevfik ECDER²,Asiye AKYOL³ 1-Diaverum Özel
DetaylıÖZGEÇMİŞ ADVİYE ESİN YILMAZ. 1. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl. Doktora Klinik Psikoloji ODTÜ Y. Lisans Klinik Psikoloji ODTÜ 2002
ÖZGEÇMİŞ ADVİYE ESİN YILMAZ 1. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Doktora Klinik Psikoloji ODTÜ 2007 Y. Lisans Klinik Psikoloji ODTÜ 2002 Lisans Psikoloji Hacettepe Üniversitesi 1998 2. Profesyonel
DetaylıÜniversite Öğrencilerinde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri
Üniversite Öğrencilerinde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Yrd. Doç. Dr. Esengül Kayan Beykent Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümü 04.10.2017 Çalışmanın Amacı 1.Üniversite öğrencilerinde
DetaylıTedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi
Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Dr. Gülcan Güleç, DR. Hikmet Hassa, Dr. Elif Güneş Yalçın, Dr.Çınar Yenilmez, Dr. Didem
DetaylıProf.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikiyatri ABD
Prof.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikiyatri ABD İÇERİK ALT TİPLENDİRMEDEKİ SORUNLAR KLİNİĞE YANSIMASI ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN ETKİSİ Tanısal bakı Sosyal fobi DSM-I de "Fobik
DetaylıÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:
ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve
DetaylıKİMLİK BİLGİLERİ / PERSONAL INFORMATION:
KİMLİK BİLGİLERİ / PERSONAL INFORMATION: Adı Soyadı / Name Surname: Ayşen Güre TC Numarası/Turkish ID: 26708185108 Kadın / Female : Kadın Erkek / Male : Uyruğu / Citizenship : TC Doğum Yeri / Place of
DetaylıGelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar. Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır
Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır Giriş Gelişimsel sorunlar bütün uluslarda önemli bir çocukluk
DetaylıCİNSEL İSTİSMAR MAĞDURLARININ PSİKİYATRİK DEĞERLENDİRMESİ VE İZLEMİ: SON DÖRT YILLIK DENEYİM
CİNSEL İSTİSMAR MAĞDURLARININ PSİKİYATRİK DEĞERLENDİRMESİ VE İZLEMİ: SON DÖRT YILLIK DENEYİM Çağatay UĞUR*, Özlem ŞİRELİ*, Zeynep ESENKAYA*, Hülya YAYLALI*, Nagihan SADAY DUMAN*, Betül GÜL*, Merve GÜNAY*,
DetaylıProf.Dr. FATMA DEMİRKIRAN
Prof.Dr. FATMA DEMİRKIRAN Hemşirelik Fakültesi Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Eğitim Bilgileri Hemşirelik Fakültesi 1979-1984 Lisans Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Pr. Hemşirelik
DetaylıDnen Adam. DSM-5 Akut Stres Belirtileri Siddet Olcegi Cocuk Formunun Turkce Guvenilirligi ve Gecerliligi
Dnen Adam DSM-5 Akut Stres Belirtileri Siddet Olcegi Cocuk Formunun Turkce Guvenilirligi ve Gecerliligi Journal Name : Dusunen Adam Psikiyatri ve Norolojik Bilimler Dergisi Manuscript Type : Original Research
DetaylıMadde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar. Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci
Madde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci Sunum Özeti Neden Ebeveynlerde Psikiyatrik Hastalıklar? Madde Bağımlılığı olan Hastaların Ebeveynlerinde
DetaylıYrd. Doç. Dr. Şebnem Akan Klinik Psikolog
Yrd. Doç. Dr. Şebnem Akan Klinik Psikolog Son yıllarda depresyon ve OKB nin kavramsallaştırılmasında ve tedavisinde davranışlara ve bilişlere yapılan aşırı vurgu, bu belirtileri yaşayan kişilerin duygusal
DetaylıBirgül BURUNKAYA - Uzman Adana İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Çalışan Sağlığı Birimi ANTALYA
Sağlık Çalışanlarının Çalışan Güvenliği Uygulamalarından Memnuniyetleri ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Hakkındaki Bilgi Düzeyleri (Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği) Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana
Detaylı