Para ve Sermaye Piyasaları Kaynaklı Gelirlerin Vergilendirilmesi (2011)

Transkript

1 Para ve Sermaye Piyasaları Kaynaklı Gelirlerin Vergilendirilmesi (2011) Page 1 f 39

2 Önsöz Değerli yatırımcılar, 2012 yılının ilk çeyreğinde bulunduğumuz bu günlerde glbal eknmilerde krizin etkilerinin giderilmesine yönelik larak uygulanan düşük faiz plitikaları neticesinde uluslar arası sermayenin gelişmekte lan ülkelere dğru yöneldiğini görmekteyiz. Yaşanılan finansal krizin ülke eknmilerine lan lumsuz etkileri neticesinde görülen ülke ntu indirimleri finansal piyasalarda güven unsurunu ön plana çıkardı. Piyasalarda krizin lumsuz etkilerinin giderilmesi için alınan önlemler, getirilen düzenlemelerle yeniden güven tesis edilmeye çalışılmakta, durgunluk yaşanan büyük eknmilerin bulundukları durumdan çıkış reçetesi ise Çin ve Hindistan başta lmak üzere ülkemizin de içinde bulunduğu gelişmekte lan ülke eknmilerinin sağlıklı büyümesi larak görülmektedir. Önümüzde düşük faiz plitikalarına paralel yatırım tercihlerinde alternatif getiri ve güven unsurlarının öne çıkacağı dönemler lmakla birlikte, hangi kşullarda lursa lsun, yatırımcılar açısından para ve sermaye piyasalarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi hakkında bilgi sahibi lmak bir ayrıcalık lmaya devam edecektir. Bu bilgi elde ettikleri gelirler üzerindeki efektif vergi yükünün azalmasına yardımcı lmaktadır. Söz knusu bilgi, para ve sermaye piyasasında yatırımcılarına veya müşterilerine farklı ürünler sunan finans kurumlar açısından ayrı bir önem arz etmektedir. Çünkü söz knusu bilgi sunacakları ürünlere ve bu kurumlara rekabet avantajı, güvenilirlik ve bağlılık sağlayacaktır. Diğer taraftan, para ve sermaye piyasalarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi ldukça detaylı bilgi sahibi lmayı gerektirmektedir. Takip eden sayfalarda yer alan bilgilere göre para ve sermaye piyasalarındaki çeşitli para ve sermaye piyasası araçlardan 2011 takvim yılında elde edilen gelirlerin gerçek kişi yatırımcılar tarafından beyanı ve vergilendirilme esasları hakkında açıklamalar ile sn kısımda örneklere yer verilmektedir. İlgilenen herkese faydalı lmasını dileriz. Saygılarımızla, Abdulkadir KAHRAMAN Vergi Bölüm Başkanı KPMG Yetkin Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. Page 2 f 39

3 Önsöz... 2 I. PARA VE SERMAYE PİYASALARINDAN ELDE EDİLEN GELİRLER... 5 A. Para ve sermaye piyasalarından elde edilen gelirlerin niteliği Menkul sermaye gelirleri Diğer kazanç ve gelirler... 6 B. Yıllık beyan esası Beyana tabi lmayan menkul kıymet gelirleri ile değer artış kazançları Beyana tabi lan menkul kıymet gelirleri ile değer artış kazançları TL Türk Lirasını aşması halinde beyana tabi lan menkul sermaye gelirleri... 9 C. Yıllık Beyan Usulünde İndirim Oranı Uygulaması... 9 D. Yıllık Beyan Usulünde Gelirin Tplanması İle İlgili Esaslar E. Yıllık Beyan Usulünde Alım-Satım Kazançlarında Maliyet Endekslemesi (ÜFE Artırımı) Uygulaması F. Yıllık Beyan Usulünde Zarar Mahsubu Uygulaması Menkul sermaye gelirlerinde zarar mahsubu Değer artış kazançlarında zarar mahsubu G Yılında Beyan Usulünde Uygulanacak Tarife H. Yıllık Beyanda Kazancın Tespitinde Dikkate Alınacak Giderler I. Yıllık Beyan Usulünde Bildirilen Gelirden İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar J. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Uygulaması K. Yıllık Beyan Usulünde Beyan Zamanı, Kesilen Vergilerin Mahsubu ve Ödeme Süreleri Beyan zamanı Kesilen vergilerin mahsubu Vergi ödeme zamanı II. YILLIK BEYANA TABİ MENKUL SERMAYE GELİRLERİ VE DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI A. Yıllık beyana tabi menkul sermaye gelirleri Hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarının beyanı a. Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları b. Menkul kıymet ve gayrimenkul yatırım rtaklıklarından elde edilen kâr payları c. Yurt dışından elde edilen kâr payları d. Bedelsiz hisse senedi şeklinde dağıtılan kâr payları Devlet tahvili ve Hazine bnsu faiz geliri a. Eurbnd faiz geliri b. Özel sektör tahvillerinden ve kira sertifikalarından elde edilen gelirler (Yurtdışında ihraç edilen) 19 B. Yılık beyana tabi değer artış kazançları Hisse senetleri alım-satım kazançları a. Hisse senetlerinin edinim tarihi b. Yabancı para cinsinden hisse senetleri alım-satım kazancı c. Hisse senetleri alım-satımdan dğan zararların mahsubu Tahvil ve bnlardan elde edilen alım-satım kazançları a. Tahvil ve bn alım-satım kazancı b. Yurt dışında ihraç edilen özel sektör tahvili alım satım kazançları c. Eurbndlardan elde edilen alım-satım kazancı III. STOPAJ YÖNTEMİNE TABİ MENKUL SERMAYE GELİRLERİ VE DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI A. Stpaja tabi lmayan menkul sermaye gelirleri ile değer artış kazançları B. Stpaja tabi menkul sermaye gelirleri ile değer artış kazançları Page 3 f 39

4 1. Hisse senetlerinden elde edilen alım satım kazançları Devlet tahvili ve Hazine bnsu faiz gelirleri ve alım satım kazançları Banka mevduat faizleri Katılım bankalarından (özel finans kurumları) elde edilen kâr payları ve kâr/zarar rtaklığı kazançları Yatırım fnları katılma belgelerinde elde edilen kâr payları Ödünç menkul kıymet işlemlerinden elde edilen kazançlar Vadeli işlem piyasasından elde edilen gelirler Kmisyn iadeleri Hisse senedi ödünç işlemlerinden elde edilen kazançlar C. Stpaja tabi menkul sermaye gelirleri ile değer artış kazançlarında ihtiyari beyan İhtiyari beyan İhtiyari beyanda uygulanacak vergi ranı İhtiyari beyanın verileceği vergi dairesi Aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları D. Stpaj usulünde srumlular IV. BEYAN USULÜ İLE İLGİLİ ÖRNEKLER Örnek 1: Örnek 2: Örnek 3: Örnek 4: Örnek 5: Örnek 6: V Yılında Elde Edilen Gelirlerle İlgili Özet Tabl VI. GVK Geçici 67. ve 94. Maddeleri Gereği Stpaja Tabi Ödemeler ve Stpaj Oranları VII. Yurt Dışında İhraç Edilen (Eurbnd)Özel Sektör Tahvillerinin Vergilenmelerine İlişkin Özet Tabl 35 Page 4 f 39

5 I. PARA VE SERMAYE PİYASALARINDAN ELDE EDİLEN GELİRLER A. Para ve sermaye piyasalarından elde edilen gelirlerin niteliği Ülkemizde gerçek kişilerin elde ettiği kazançların vergilendirilmesi esasları Gelir Vergisi Kanunu ile düzenlenmiştir. Söz knusu Kanun, kişilerin elde ettiği kazançları yedi gelir grubunda tplamış ve bu gelir grupları ile ilgili tanımlamalarda bulunmuştur. Gelir Vergisi Kanununda yapılan tanımlamalara göre, para ve sermaye piyasalarından elde edilen gelirler iki grup altında tplanmıştır. Menkul sermaye gelirleri (iratları), Diğer kazanç ve iratlar. 1. Menkul sermaye gelirleri Menkul sermaye geliri, para (nakdi sermaye) veya para ile temsil edilen değerlerden luşan sermaye kaynaklarından elde edilen kâr payı, faiz, kira ve benzeri gelirlerdir. Menkul sermaye gelirinin genel tanımı bu şekilde lmakla birlikte, Kanun kyucu bazı gelirleri kaynağı ne lursa lsun bu kapsamda değerlendirmektedir. Buna göre menkul sermaye gelirleri aşağıdaki gibi sayılmıştır: Her türlü hisse senetlerinden elde edilen kâr payları, Örneğin; Kâra katılma imkânı veren kurucu hisse senetleri, İntifa hisse senetlerine verilen kâr payları, Pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz larak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler, Sermaye Piyasası Kanunu na göre kurulan yatırım fnları katılma belgelerine ödenen kâr payları. İştirak hisselerinden (hisse senedi ile temsil edilemeyen rtaklık payları) dğan kazançlar. Örneğin, Limited şirketlerin rtaklarına dağıttığı kazançlar, İş rtaklıklarının rtakları ve kmanditerlerin kâr payları ile kperatiflerin dağıttıkları kazançlar. Kurumların yönetim kurulu başkan ve üyelerine verdikleri kâr payları, Kanuni veya iş merkezleri yurt dışında lduğu için (dar mükellef kurum) Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca sadece Türkiye de elde ettikleri kazançlar ile ilgili larak yıllık veya özel beyanname veren dar mükellef kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten snra kalan kısmı, Page 5 f 39

6 Her nevi tahvil (Özel sektör tahvili, yabancı menşeli tahvil vb.) ve Hazine bnsu faizleri ile Tplu Knut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresi'nce çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler ile varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler, Her türlü alacak faizleri, Mevduat faizleri, Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kupnlarının satışından elde edilen gelirler, İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar, Her çeşit senetlerin isknt edilmesi karşılığında alınan isknt bedelleri, Faizsiz larak kredi verenlere ödenen kâr payları ile kâr ve zarar rtaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr payları ve özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları, Rep gelirleri, Brsa Para Piyasasından elde edilen faiz gelirleri, Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigrta şirketleri tarafından ayrılanlara yapılan ödemeler. Yukarıda sayılan menkul sermaye gelirini elde eden kişi, söz knusu kazancı ticari, zirai veya mesleki faaliyeti kapsamında elde ederse, söz knusu kazanç ticari, zirai ve serbest meslek kazancının tespitinde dikkate alınmaktadır. 2. Diğer kazanç ve gelirler Diğer kazanç ve gelirler, Gelir Vergisi Kanunu ile belirlenen mal ve hakların elden çıkarılmasından dğan değer artış kazançlarıdır. Gelir Vergisi Kanununa göre değer artış kazançları aşağıdaki gibidir: Karşılıksız (ivazsız veya bir bedel karşılığı lmadan) edinilenler ile tam mükellef kurumlara ait lan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç lmak üzere, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, Gelir Vergisi Kanunu nun 70. maddenin birinci fıkrasının 5. bendinde yazılı aşağıdaki hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından dğan kazançlar; Arama, İşletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, Page 6 f 39

7 Alamet-i farika, Marka, Ticaret unvanı, Her türlü teknik resim, desen, mdel, plan ile sinema ve televizyn filmleri, ses ve görüntü bantları, Sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir frmül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından dğan kazançlar, Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından dğan kazançlar, Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından dğan kazançlar, Edinim şekli ne lursa lsun (karşılıksız edinilenler hariç) gayrimenkullerin ve gayrimenkul larak tescil edilen hakların edinim tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından dğan kazançlar ( tarihinden önce edinilen gayrimenkullerin ve gayrimenkul larak tescil edilen hakların elden çıkarılmasından dğan kazançların vergilendirilmesinde dört yıllık süre esas alınır). B. Yıllık beyan esası Genel larak beyan esası, stpaj uygulamasının başladığı 1 Ocak 2006 tarihinden önce ihraç edilen tahvil ve bnlar ile 1 Ocak 2006 tarihinden önce edinilen ( tarihi itibariyle elde bulundurulan) menkul kıymetlerden dğan gelirlerin vergilendirilmesi ile ilgilidir takvim yılında elde edilen menkul kıymet gelir türlerinden bazıları tutarı ne lursa lsun beyana tabi değilken bazıları belirli bir tutarı aşıp aşmamalarına bağlı larak, yıllık beyana tabi bulunmamaktadır. Menkul kıymet gelirlerinin hangilerinin yıllık beyana tabi lup lmadığına ilişkin açıklamalar aşağıdadır. 1. Beyana tabi lmayan menkul kıymet gelirleri ile değer artış kazançları Gelir Vergisi Kanunu nun Geçici 67. maddesi kapsamında stpaja tabi tutulması veya Kanun un diğer maddeleri uyarınca gelir vergisinden istisna larak değerlendirilmesi nedeniyle aşağıda yer verilen gelir ve kazançlar yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecek lup diğer gelirler için beyanname verilmesi durumunda bile aşağıda yer verilen bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir tarihinden önce satın alınan tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinin (İMKB de işlem gören veya görmeyen) elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, tarihinden snra alınmış tam mükellef kurumlara ait lan ve İMKB de işlem gören hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan alım satım kazançları, tarihinden snra alınmış lan ve İMKB de işlem görmeyen tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinin en az 2 yıl elde tutulduktan snra elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, Page 7 f 39

8 tarihinden snra ihraç edilmiş lan Devlet tahvili ve Hazine bnları ile Türkiye de ihraç edilmiş lan özel sektör tahvil ve bnlarından elde edilen stpaja tabi tutulmuş faiz geliri ve alım satım kazançları, Stpaja tabi tutulmuş lan menkul kıymet yatırım fnu katılma belgelerinin fna iadesinden elde edilen gelirler ile brsa yatırım fnu katılma belgelerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, Yurtiçi bankalardan elde edilen mevduat faizleri, Faizsiz larak kredi verenlere ödenen kar payları, Kar ve zarar rtaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları, Katılım Bankaları tarafından (daha önce Özel Finans Kurumları larak adlandırılan kurumlar) kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları, Rep gelirleri, Vadeli İşlem ve Opsiyn Brsasında (VOB) veya VOB dışında, banka ve aracı kurum aracılığıyla satın alınan kntratlardan sağlanan kazançlar, İMKB de işlem gören ve dayanak varlığı hisse senedi veya hisse senedi endeksi lan aracı kuruluş varantlarından elde edilen kazançlar, Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan getiriler tarihi snrasında düzenlenen şahıs sigrta pliçeleri dlayısıyla elde edilen menkul sermaye gelirleri, Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından ve daha önceki tarihlerde sna eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı dlayısıyla gerçek kişi rtaklarca elde edilen kâr payları (Karşılaşılma lasılığı düşüktür), Kurumların kârlarını (dönem, geçmiş dönem ve lağanüstü yedekler), enflasyn farklarını, emisyn primlerini, gayrimenkul veya iştriak hisseleri satış kazancını, sermayeye eklemesi snucunda gerçek kişi rtaklarca (bedelsiz hisse senedi larak) elde edilen kâr payları. 2. Beyana tabi lan menkul kıymet gelirleri ile değer artış kazançları Gerçek kişiler tarafından 2011 takvim yılında elde edilen beyana tabi menkul sermaye gelirleri aşağıdaki gibidir. Bu gelir ve kazançlar için beyanname verilmesi gerekmekte lup başka gelirler için beyanname veriliyr ise bu gelir ve kazançların beyannameye dahil edilmesi gerekir tarihinden önce ihraç edilmiş lan her türlü tahvil, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bnsu ve hazine bnsu (özel veya kamu tarafından ihraç edilmiş) ile Tplu Knut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan alım satım Page 8 f 39

9 kazançları ile aynı menkul kıymetlerden dövize altına veya başka bir değer endeksli lanlardan elde edilen faiz gelirleri, Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilen Eurbndlardan elde edilen kupn faizleri, itfa tarihinde edilen faiz geliri ve vadesinden önce elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar, Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları, Özel sektör tarafından yurtdışında ihraç edilen tahvil (yabancı tahviller dahil) faiz ve alım satım kazançları Yabancı hisse senedi alım satım kazançları, Yurtdışındaki yatırım fnlarından elde edilen gelirler, Yurt dışı banka mevduat faizleri, tarihinden snra satın alınan, hisseleri IMKB de işlem görmeyen tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinin 2 yıldan daha az sürede elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar, tarihinden snra banka ve aracı kurum lmaksızın ihraç edilen özel sektör tahvillerinden sağlanan alım satım kazançları, Alacak faizi TL Türk Lirasını aşması halinde beyana tabi lan menkul sermaye gelirleri 2011 takvim yılında Türkiye de stpaj uygulanmamış ve istisnaya tabi tutulmamış bazı menkul sermaye gelirleri TL yi aşar ise bu gelirler yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Bu tutarın altında kalan stpaja tabi tutulmamış ve istisna uygulanmamış gelirler yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir. Söz knusu TL bir istisna haddi lmayıp elde edilen menkul sermaye gelirinin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması gereken bir had veya beyan eşiğidir. 1,170 TL tutarındaki beyan eşiği birden fazla gelirin bir arada elde edilmesi halinde, her bir gelir için ayrı ayrı uygulanmayacaktır. Örneğin, bu tür gelirler ile stpaja tabi lmayan ve istisna uygulanmayan gayrimenkul sermaye gelirlerinin (mesken kira geliri gibi) tplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır. 1,170 TL lik beyan sınırına tabi lan gelirler: Kıyı bankacılığından (ff-shre bankalar veya şubeler) elde edilen TL veya dövize dayalı mevduat faizleri, tarihinden önce ihraç/iktisap edilen hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kupnlarının satışından elde edilen bedeller İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar Her çeşit senetlerin isknt edilmesi karşılığında alınan isknt bedelleri Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, rep, kâr payı v.b.). Her çeşit alacak faizleri C. Yıllık Beyan Usulünde İndirim Oranı Uygulaması Page 9 f 39

10 Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67. maddesinin 4 numaralı fıkrasına göre, mevduat faizleri, katılım bankalarından elde edilen gelirler (kâr ve zarar rtaklığı gelirleri) ve rep gelirlerinden tarihinden itibaren ödemeyi gerçekleştirenlerce yapılan stpaj nihai vergileme lduğundan, bu gelirlerin beyan edilmesi ve bu nedenle indirim ranı uygulamasına tabi tutulmaları söz knusu değildir. Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67. maddesi gereğince, sadece tarihinden önce ihraç edilmiş lan her nevi tahvil ve Hazine bnsu faizleri ile Tplu Knut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerin vergilendirilmesi sırasında tarihi itibariyle yürürlükteki hükümler dikkate alınacağından, bu gelirlere indirim ranı uygulandıktan snra kalan kısmı beyan edilmesi gerekmektedir. Öte yandan dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye gelirlerinin beyanında ise indirim ranı uygulanması mümkün değildir. Ayrıca, Geçici 67. maddenin (4) numaralı fıkrası uyarınca, 75. maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yer alan; mevduat faizleri, faizsiz larak kredi verenlere ödenen kar payları, kar zarar rtaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve katılım bankalarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile rep gelirleri % 15 ranında vergi tevkifatına tabi lduğundan bu gelirlerin beyanı ve indirim ranı uygulanması söz knusu değildir takvim yılı gelirlerine uygulanacak indirim ranı, Vergi Usul Kanununa göre 2011 yılı için tespit edilmiş lan yeniden değerleme ranının 2011 yılında Devlet tahvili ve Hazine bnsu ihalelerinde luşan bileşik rtalama faiz ranına bölünmesi suretiyle belirlenmektedir. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre 2011 yılı için tespit edilmiş lan yeniden değerleme ranı % 10,26 lup Devlet tahvili ve Hazine bnsu ihalelerinde luşan bileşik rtalama faiz ranı ise % 8,12 dir yılında elde edilen ve indirim ranı uygulanacak lan menkul sermaye gelirlerinin beyanında uygulanacak indirim ranı (% 10,26 / % 8,12=) % 126,4 ile birden büyük bir sayı larak hesaplanmaktadır. Bu nedenle, 2011 takvim yılında elde edilen menkul sermaye gelirlerinden, tarihinden önce ihraç edilmiş lan ve Gelir Vergisi Kanunu nun 75. maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bnsu faizleri ile Tplu Knut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler indirim ranının birden büyük lması sebebiyle beyan edilmeyecektir. D. Yıllık Beyan Usulünde Gelirin Tplanması İle İlgili Esaslar Beyan usulünde elde edilen gelir unsurlarının her biri tek başına değerlendirilmeli ve değişik türdeki gelir unsurlarından elde edilen kazançlar, ancak tek başına değerlendirildiğinde beyanname verme yükümlülüğü bulunanlar yıllık beyannamede tplanıp birleştirilerek beyanname verilmelidir. Tek başına her bir gelir unsuru yalnız ele alındığında beyan zrunluluğunun dışında kalınması halinde, söz knusu gelirler tek bir beyannamede birleştirilmeyecektir. Ancak ticari, zirai ve serbest mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek zrunda lan tam mükellefler ile yıllık beyanname veren dar mükellefler de yalnız yıllık beyanname verme zrunluluğu lan gelirlerini beyannamelerine dahil edeceklerdir. Page 10 f 39

11 Bu nedenle, menkul sermaye gelirleri veya değer artış kazançlarının tplamının 2011 takvim yılı için geçerli tutarları (menkul sermaye iratlarında ,00 TL, değer artış kazançlarında ,00 TL) aşıp aşmadığının belirlenmesinde; indirim ranı, maliyet endekslemesi ve istisna uygulaması snrasında kalan kısımları dikkate alınarak beyan edilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, tutarı ne lursa lsun beyan edilmeyecek lan gelirlerin beyan sınırı lan hadlerin 2011 takvim yılı için geçerli tutarların hesabında dikkate alınmayacağı tabiidir. E. Yıllık Beyan Usulünde Alım-Satım Kazançlarında Maliyet Endekslemesi (ÜFE Artırımı) Uygulaması Gelir Vergisi Kanununda bazı menkul sermaye gelirlerinin enflasyndan arındırıldıktan snra kalan kısımlarının vergilendirilmesi esastır. Ancak, menkul kıymetlerin alım-satımından elde edilen değer artış kazançlarının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu nun 76. maddesinde yer alan indirim ranı nın uygulanması mümkün değildir. Buna nedenle, alım-satım kazançları veya diğer bir deyişle değer artış kazançlarının vergilendirilmesi sırasında enflasyndan arındırma; menkul kıymet alış bedelinin elden çıkarıldığı ay hariç lmak üzere Türkiye İstatistik Kurumu tarafından (Eski adıyla Devlet İstatistik Enstitüsü) belirlenen tptan eşya fiyat endeksindeki artış ranında artırılarak yeniden tespit edilebilir. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu 2007 yılının Ocak ayından itibaren tptan eşya fiyat endeksi (TEFE) yerine üretici fiyat endeksi (ÜFE) yayımlamaktadır. Bu nedenle tarihinden snra yapılan endekslemelerde TEFE yerine, ÜFE endeksi dikkate alınacaktır. Diğer taraftan, 5281 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81. maddesine eklenen hüküm gereği, tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere, endekslemenin yapılabilmesi için endeks artış ranının % 10 veya üzerinde lması şartı getirilmiş lmakla birlikte, tarihinden önce iktisap edilen menkul kıymetlerin elden çıkarılması durumunda, artış ranı % 10 ranının altında kalsa bile kazancın tespiti sırasında endeksleme yapılabilecektir. F. Yıllık Beyan Usulünde Zarar Mahsubu Uygulaması 1. Menkul sermaye gelirlerinde zarar mahsubu Gelir Vergisi Kanununa göre; gelirin tplanmasında gelir unsurlarından bazılarından dğan zararlar (Gelir Vergisi Kanununun 80. maddesinde yazılı diğer kazanç ve iratlardan dğanlar hariç) diğer kaynakların gelirlerine mahsup edilir. Ancak, menkul ve gayrimenkul sermaye gelirlerinde, gider fazlalığından dğanlar hariç lmak üzere, sermayede meydana gelen azalmalar zarar kabul edilmez. Dlayısıyla, menkul sermaye iratlarında gider fazlalığı hariç rtaya çıkan zararlar diğer gelir unsurlarından dğan gelirlere mahsup edilemez. 2. Değer artış kazançlarında zarar mahsubu Genel larak menkul kıymetlerin elden çıkarılması ve elden çıkarma işlemi snucunda zarar rtaya çıkması halinde, söz knusu zarar aynı takvim yılı içerisinde elden çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen kazançlardan mahsup edilebilmektedir. Page 11 f 39

12 Ancak menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından dğan zararın, diğer menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından dğan kazançlara mahsup edilemeyen kısmının, Gelir Vergisi Kanununun 88. maddesi hükmü uyarınca diğer faaliyet veya işlemlerden elde edilen kazançlara (örneğin menkul sermaye iratlarına) mahsup edilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ancak, Maliye Bakanlığı 21 Ocak 2003 tarihinde yapmış lduğu basın açıklaması ile zarar mahsubu ve diğer bazı knularda belirlemeler yapmıştır. Bu kapsamda bir yıl içinde birden fazla menkul kıymet alım satım işlemi yapılması halinde, bu işlemlerden elde edilen kâr veya zarar tutarları birlikte değerlendirilebilecek lup dlayısıyla işlemin aynı yıl içinde yapılması kşuluyla bir işlem nedeniyle dğan zararın, diğer işlemler dlayısıyla elde edilen kârdan mahsup edilmesi mümkün labilecektir. Buna karşın, diğer kazanç ve irat grupları içerisinde dğacak zararların diğer gelir kaynaklarından dğacak kârlara mahsubu ise mümkün lmayacaktır. Diğer taraftan, Geçici 67. madde kapsamında lan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında dğan zararın alım satım işlemine aracılık eden banka veya aracı kurum tarafından stpaj matrahının hesabında aynı türden menkul kıymetlerin alım satım kazancından indirilmesi mümkündür. Gelir Vergisi Kanunu 257, 258 ve 269 ve 282 seri nlu Genel Tebliğlerinde zarar mahsubu açısından menkul kıymetler aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır. 1) Sabit getirili menkul kıymetler, 2) Değişken getirili menkul kıymetler, 3) Diğer menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları, 4) Yatırım fnları katılma belgeleri ve yatırım rtaklıkları hisse senetleri. Buna göre, bir gerçek kişi yatırımcının elde ettiği devlet tahvili alım satım zararının yatırım fnu katılma belgesinin fna iadesinden sağlanan kazanç veya hisse senedi alım satım kazancından indirimi mümkün değildir. Bu mahsup işleminin ilgili yıl lan 2011 yılında gerçekleştirilmemesi halinde zararın gelecek yıllara taşınması da mümkün lamayacaktır. G Yılında Beyan Usulünde Uygulanacak Tarife 2011 yılında elde edilen ve sn günün (25 Mart) Pazar gününe rastlaması nedeniyle 26 Mart 2012 tarihine kadar beyan edilecek gelirlere ilişkin vergi aşağıdaki tarifeye göre hesaplanacaktır. Vergiye Tabi Gelir (Matrah) Artan Oranlı Tarife TL'ye kadar % TL'nin TL'si için TL, fazlası % TL'nin TL'si için TL, fazlası % TL'den fazlasının TL'si için TL, fazlası % 35 H. Yıllık Beyanda Kazancın Tespitinde Dikkate Alınacak Giderler Page 12 f 39

13 Gerek beyan usulü gerekse stpaj usulünde menkul kıymetlerin (özellikle hisse senetlerinin) elden çıkarılması ile elde edilen gelirin tespitinde satış bedelinden elden çıkarılan menkul kıymetlerin maliyet bedeline ilave larak elde bulundurma ve elden çıkarma nedeniyle yapılan ve gelir sahibi tarafından yüklenilen giderler de indirilir. Ancak, menkul kıymetlerine elden çıkarılmasından gelirin tespiti sırasında, kredi kullanılmış lunması halinde söz knusu yabancı kaynaklara (kredi gibi) ilişkin faiz ve kur farkı gibi giderlerinin indirim knusu yapılması mümkün değildir. I. Yıllık Beyan Usulünde Bildirilen Gelirden İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar Gelir Vergisi Kanununa göre gerçek kişiler tarafından yıllık beyanname ile bildirilen gelirlerinden Kanunda belirtilen şart ve ranlarda sigrta primi ve bağışlar ile eğitim ve sağlık harcamalarının bir kısmını indirimi mümkündür. Beyanname üzerinde indirim knusu yapılabilecek unsurlara ilişkin özet açıklamalar aşağıda yer almaktadır. Beyan edilen gelirin % 10 unu ve asgarî ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıylamükellefin şahsına, eşine ve küçük çcuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, dğum ve tahsil gibi şahıs sigrta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigrta primleri için, yukarıda yer alan %10 ranı %5 larak dikkate alınacaktır.) Söz knusu sigrta primlerinin gelir vergisi matrahından indirilebilmesi için sigrtanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye de bulunan bir sigrta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş lması, prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş lması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş lması gerekmektedir. Eşlerin veya çcukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilecektir yılı indirim knusu yapılabilecek tutar, bireysel emeklilik sistemi için brüt ücretin % 10, bireysel emeklilik sistemin dışındaki şahıs sigrta primleri için %5 sınırı ve 2011 yılı için 9.801,00 TL tutarındaki asgari ücretin brüt yıllık tutarını aşamayacaktır. Mükellefin kendisi, eşi ve çcukları için yapılan eğitim ve sağlık harcamalarının beyan edilen gelirin % 10 una kadar lan kısmı gelir vergisi matrahı tespit edilirken, beyannamede beyan edilen gelirden indirilebilecektir. Beyanname üzerinde indirim knusu yapılabilecek diğer bağış ve yardımlar aşağıda yer almaktadır. Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık tplamı beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar, Genel ve özel bütçeli kamu idarelere, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan kul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az lmamak üzere öğrenci yurdu ile çcuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyn merkezi inşası dlayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü Page 13 f 39

14 bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı, Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamı, Kültür ve tabiat varlıklarının krunmasına yönelik larak GVK nun 89/7 maddesinde sayılan bağış ve yardımların tamamı. Dğal afetler dlayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz mukabili yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı, Türkiye Kızılay Derneğine yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı, Yükseköğretim Kurumlarına yapılacak bağış ve yardımların tamamı, J. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Uygulaması Dar mükellef gerçek kişi ve kurumların, Geçici 67. madde kapsamında Türkiye deki finansal araçlara kendileri veya yurt dışındaki prtföy yönetim şirketleri vasıtasıyla yatırım yapabilmeleri ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları hükümlerinden yararlanabilmeleri için bazı işlemleri yapmaları gerekmektedir. Bunlar aşağıdaki gibidir: Dar mükellef gerçek kişilerce yapılacak işlemler: Vergi kimlik numarası almak, Elde ettikleri gelirlere % 0 ranında stpaj uygulanabilmesi için, mukimi ldukları ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenerek imzalanmış mukimlik belgesinin aslının ve tercüme bürlarınca tercüme edilmiş örneğinin, banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla veya dğrudan ilgili vergi dairesine (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Bğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi) ibraz etmek. (Dar mükellef gerçek kişilerin mukim ldukları ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenerek imzalanmış mukimlik belgesini ibraz etmemeleri halinde, vergilemenin tam mükellefiyet esasları çerçevesinde yapılacağı tabiidir.) Dar mükellef kurumlarca yapılacak işlemler: Vergi kimlik numarası almak, Gelirlerine % 0 ranında stpaj uygulanabilmesi için, bu kurumların kendi ülkelerinde geçerli kuruluş belgesinin Türkiye nin ülkede bulunan temsilciliğince naylı Türkçe bir örneğini veya yabancı dilde naylı kuruluş belgesinin tercüme bürlarınca tercüme edilmiş Türkçe bir örneğini ibraz etmek. Bir takvim yılına ilişkin mukimlik belgesinin, izleyen yılın dördüncü ayına kadar geçerli lduğu ve söz knusu belgenin her yıl yenilenmesi gereklidir. K. Yıllık Beyan Usulünde Beyan Zamanı, Kesilen Vergilerin Mahsubu ve Ödeme Süreleri 1. Beyan zamanı 2011 takvim yılında elde edilen menkul sermaye gelirleri ve değer artış kazançlarına ilişkin gelir vergisi beyannamesi 2012 takvim yılının Mart ayının yirmi beşinci günü (1-25 Mart 2012) akşamına kadar verilecektir. Page 14 f 39

15 2011 yılı yıllık gelir vergisi beyannamesi kazanç sahibi gerçek kişilerin ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesine verilecektir. 2. Kesilen vergilerin mahsubu Yıllık beyannameye dahil gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisinden 2011 yılı içinde stpaj suretiyle kesilen vergiler mahsup edilecek; mahsup ve mahsup snrası kalan tutarın iade işlemleri 252 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki açıklamalara göre yapılacaktır. 3. Vergi ödeme zamanı 2011 takvim yılı ile ilgili yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi ise 2012 takvim yılının Mart ve Temmuz aylarında (hesaplanan verginin birinci taksiti 1 31 Mart 2012, ikinci taksiti ise 1 31 Temmuz 2012 tarihleri arasında) ödenecektir. Beyanname üzerinden ödenecek gelir vergisi, gelir sahibinin bağlı lduğu vergi dairesine veya vergi tahsiline yetkili banka şubelerine ödenebilir. Page 15 f 39

16 II. YILLIK BEYANA TABİ MENKUL SERMAYE GELİRLERİ VE DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI A. Yıllık beyana tabi menkul sermaye gelirleri 2011 takvim yılında elde edilen yıllık beyana tabi menkul sermaye gelirlerinin ,00 TL yi aşması halinde bu gelirler yıllık beyanname ile bildirilecek lup, söz knusu gelirler aşağıda açıklanmıştır. 1. Hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarının beyanı a. Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları Esas itibariyle gerçek kişiler tarafından, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu açısından kâr payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir. Her türlü hisse senetlerinden elde edilen kâr payları, İştirak hisselerinden dğan kazançlar, Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları. Gerçek kişiler tarafından 2011 takvim yılında tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr paylarının ½ si (%50 si) gelir vergisinden müstesnadır. Geriye kalan diğer ½ (%50) ranına isabet eden gelir tutar vergiye tabi lmakta ve gelir sahibinin beyana tabi başka gelirlerin bulunmuyr ise gelirin ,00 TL nı aşması halinde beyanname verilecektir. Ancak beyannamede elde edilen tplam brüt kâr paylarının ½ si (%50 si) beyan edilirken, yapılan stpajın tamamı (%100 ü) mahsup edilecektir. Mahsup edilecek stpaj tutarının yarısının istisna edilen tutara isabet etmesinin önemi bulunmamaktadır ,00 TL beyan sınırının aşılıp aşılmadığının tespitinde kâr payları ile birlikte var ise beyana tabi diğer menkul sermaye gelirleri ile Türkiye de tevkifata tabi tutulmuş lmak kaydıyla elde edilen gayrimenkul sermaye gelirleri tplamının birlikte dikkate alınması gerekmektedir. Ancak, kurumların dağıttığı kâr paylarının aşağıda belirtilen kaynaklardan karşılanan kısımları, söz knusu geliri elde eden gerçek kişilerin kâr paylarının vergilendirilmesinde özellik arz etmektedir. Bahse knu kaynaklar sırasıyla aşağıdaki gibidir veya daha önceki tarihlerde sna eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlar, ila tarihleri arasında elde edilen ve kurumlar vergisinden istisna lan kazançlar, GVK nın geçici 61. maddesi kapsamında stpaja tabi tutulmuş yatırım indiriminden luşan kazançları. Buna göre; a tarihinden önceki dönemlere ait kurum kazancından elde edilen kâr payları gelir vergisine tabi lmayacak (vergiden müstesna) ve tutarı ne lursa lsun, hiçbir şekilde beyan edilmeyecektir. b ila tarihleri arasında elde edilen kurumlar vergisine tabi lmayan (vergiden müstesna) kazançların dağıtılmasından elde edilen kâr payları ve GVK nın geçici 61. maddesi kapsamında stpaja tabi tutulmuş yatırım indirimine isabet eden kurum kazançlarının dağıtılmasından elde edilen temettü gelirlerinde; Page 16 f 39

17 i. Net kâr payının 1/9 u kâr payı tutarına eklenerek brüt kâr payı tutarına ulaşılacak, ii. Bu suretle tespit edilen brüt kâr payı tutarının yarısının ,00 TL nı aşması halinde (i) bendinde hesaplanan brüt kâr payı tutarının yarısı beyan edilecek, iii. Beyan edilen kâr payı gelirleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinden beyannameye intikal ettirilen brüt kâr payı tutarının 1/5 i mahsup edilecektir. Bu çerçevede, elde edilen kâr payları söz knusu kâr dağıtımını yapan şirketin hangi döneme ait kazancını dağıttığı ve dağıtımı yapılan kazancın istisna lup lmaması durumuna göre özellik arz etmektedir. Dlayısıyla, kâr payı elde eden gerçek kişilerin, kâr dağıtan şirketlerle bağlantı kurarak kâr payı gelirlerinin kaynaklarını yazılı larak edinmeleri ve buna göre beyan durumlarını değerlendirmeleri gerekmektedir. Benzer şekilde, kâr dağıtımı yapacak şirketlerin de kâr payı kaynaklarının takip ederek ve kendi kazançlarının dağıtmaları sırasında kendi rtaklarına yazılı larak bildirimde bulunması uygun lacaktır. b. Menkul kıymet ve gayrimenkul yatırım rtaklıklarından elde edilen kâr payları Bu yatırım rtaklıklarının gerçek kişi rtaklarına dağıttığı kazançların vergi yükü sıfır larak gerçekleşmektedir. Kar dağıtımında % 0 ranında stpaja tabi lan temettü gelirlerinin yarısının varsa tevkif suretiyle vergilendirilmiş diğer menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile birlikte tplam tutarının 2011 yılı için geçerli lan TL'lik beyan sınırını aşması halinde, temettü gelirinin yarısı yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Ancak, söz knusu yatırım rtaklıklarından elde edilen tplam brüt kâr paylarının ½ si (%50 si) beyan edilirken, menkul ve gayrimenkul yatırım rtaklıklarının istisna kazançları üzerinden stpaj yapılmaması nedeniyle (stpaj sıfır larak uygulanmasından dlayı) mahsup edilecek stpaj tutarı lmadığından beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisinin tamamı ödenecektir ,00 TL beyan sınırının aşılıp aşılmadığının tespitinde kâr payları ile birlikte var ise beyana tabi diğer menkul ve gayrimenkul sermaye gelirleri tplamının birlikte dikkate alınması gerekmektedir. Dar mükellef gerçek kişiler için % 0 ranındaki stpaj nihai vergi lup beyana tabi değildir. c. Yurt dışından elde edilen kâr payları 220 Seri Nlu Gelir Vergisi Genel Tebliği nde tam mükellef gerçek kişilerce yabancı ülkelerde elde edilen gelirler için yıllık beyanname verilmesi gerektiği ve diğer gelirleri nedeniyle verecekleri yıllık beyannameye bu gelirlerini ithal etmek zrunda ldukları belirtilmiştir. Bu kapsamda, kanuni ve iş merkezinin her ikisi de yurtdışında bulunan kurumlardan 2011 takvim yılı içinde elde edilen kâr paylarının brüt tutarının 1.170,00 TL nı aşması durumunda bu tutarın tamamı beyan edilecek ve üzerinden yurtdışında kesilen vergi bulunması halinde, ibraz edilmek suretiyle beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. d. Bedelsiz hisse senedi şeklinde dağıtılan kâr payları Page 17 f 39

18 Şirketlerin sermaye (enflasyn düzeltme farkları gibi) ve kâr yedeklerinden (lağanüstü yedekler gibi) yaptıkları sermaye artışları nedeniyle rtaklarına verdikleri bedelsiz hisse senetleri, gerçek kişi rtaklar tarafından kâr payı larak beyana tabi değildir. 2. Devlet tahvili ve Hazine bnsu faiz geliri Gerçek kişi yatırımcıların tarihinden snra ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bnlarından 2011 yılında elde ettikleri faiz gelirleri % 10 ranında stpaja tabidir. Söz knusu stpaj nihai vergi lduğundan bu gelirler beyana tabi değildir tarihinden önce ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bnlarından elde edilen faiz gelirlerine birden büyük sayıda indirim ranı uygulandığından bu gelirler beyan edilmeyecektir. Öte yandan, tarihinden önce döviz cinsinden ihraç edilen veya dövize ya da başka bir değere endeksli tahvillerden elde edilen faiz gelirleri için ise indirim ranı uygulanmadığından bu gelirlerin 2011 yılı için TL yi aşması halinde indirim snrası kalan faiz gelirinin beyan edilmesi gerekmektedir. Bu knudaki özet tabl aşağıdaki gibidir: İhraç Tarihi Öncesi Snrası Beyan Durumu (TL/TL ye dayalı) İndirim ranının birden büyük çıkması sebebiyle beyan edilmeyecektir. Geçici 67nci madde kapsamında stpaja tabi lduğundan beyan edilmeyecektir. Beyan Durumu (Dövize, altına veya başka bir değere endeksli) ,00 TL nı aşıyrsa beyan edilecektir. Geçici 67nci madde kapsamında stpaja tabi lduğundan beyan edilmeyecektir. a. Eurbnd faiz geliri Eurbndlar dış brçlanma kapsamında çıkarılan menkul kıymetler lmalarına rağmen, Hazine tarafından yabancı para cinsinden ihraç edilen uzun vadeli brçlanma araçlarıdırlar. Bu nedenle, bu menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirleri vergi uygulaması bakımından Devlet tahvili ve Hazine bnsu gibi değerlendirilmektedirler. Ancak, Gelir Vergisi Kanunu Geçici 67 nci maddesi kapsamında değildir. Eurbndlardan elde edilen faiz gelirleri stpaja tabi lup, bu ran şu an itibariyle % 0 larak uygulanmaktadır. Ancak vergi uygulamalarında stpaj ranı sıfır larak belirlenmiş kazançlar stpaja tabi tutulmuş kabul edilmektedir. Eurbndlar döviz cinsinden ihraç edilmesi nedeniyle itfaları sırasında luşan değer artışları gelir sayılmayacak ve buna paralel larak bunlardan elde edilen faiz gelirlerine indirim ranı uygulanamayacaktır. Eurbndlardan elde edilen faiz gelirlerinin ( tarihinden önce veya snra ihraç edilmiş lsun veya lmasın), 2011 yılı için ,00 TL beyan sınırı aşması halinde, tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Bu knudaki özet tabl aşağıdaki gibidir: Page 18 f 39

19 İhraç Tarihi öncesi veya snrası Beyan Durumu ,00 TL yi aşar ise beyana tabi b. Özel sektör tahvillerinden ve kira sertifikalarından elde edilen gelirler (Yurtdışında ihraç edilen) 2011/1854 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından elde edilen gelirler vadeye göre % 0 ila % 10 arasında değişen ranlarda stpaja tabidir. Yurtiçinde tarihinden snra ihraç edilen tüm özel sektör tahvilleri ile kira sertifikalarından elde edilen faiz gelirleri ise geçici 67 nci madde kapsamında vergilendirilmekte lup, bu gelirler için beyanname verilmeyecektir. Öte yandan, stpaja tabi lan yurtdışında döviz cinsinden ihraç edilen özel sektör tahvillerinden sağlanan faiz gelirleri ile yine yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler beyana tabi diğer menkul sermaye iratları ile Türkiye de tevkifata tabi tutulmuş lmak kaydıyla elde edilen gayri menkul sermaye iratları ile birlikte tplam TL yi aştığı takdirde beyan edilecektir. Beyan edilen gelirler üzerinden hesaplanan vergiden bu gelirler üzerinden stpaj yluyla kesilmiş lan vergiler düşülebilecektir. Yurtdışında ihraç edilen tahviller döviz cinsinden ihraç edildiklerinden itfaları sırasında luşan değer artışları (kur farkları) gelir sayılmayacaktır. B. Yılık beyana tabi değer artış kazançları Gelir Vergisi Kanununa göre, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar değer artış kazancı larak tanımlanmaktadır. Bu gelirlere ait gelir vergisinin hesabında esas alınacak kazanç, bunların elden çıkarma karşılığında alınan para ve para ile temsil edilebilen değerlerler tplamından, elden çıkarılan kıymetin maliyet bedeli ile elden çıkarılma dlayısıyla yapılan giderlerin ve ödenen vergiler (banka ve sigrta muameleleri vergisi) ve harçların indirilmesi ile tespit edilir. Bu durumda, değer artış kazançlarının tam ve dar mükellef gerçek kişiler yönünden vergilendirilmesi aşağıdaki gibi lacaktır. 1. Hisse senetleri alım-satım kazançları Genel larak Gelir Vergisi Kanununa göre, hisse senetlerinin alım-satımından dğan gelirler (değer artış kazançları) vergiye tabidir. Bu kapsamda hisse senetlerinin elde edildikten snra veya elde edilmeden önce elden çıkartılmasından sağlanan kazançların değer artış kazancı larak değerlendirilmektedir. Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67. maddesi gereği, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihinden önce edinilen menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından elde edilen gelirler stpaj uygulaması dışındadır. Page 19 f 39

20 tarihi öncesinde edinilen menkul kıymetlerin alım-satımından dğan aşağıdaki değer artış kazançları gelir vergisine tabi değildir. Herhangi bir bedel ödenmeden (ivazsız larak intikal eden) edinilen hisse senetlerinin alımsatım kazançları, İstanbul Menkul Kıymetler Brsası nda işlem gören ve 3 ay veya daha fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin alım-satım kazançları, İstanbul Menkul Kıymetler Brsası nda işlem görmeyen tam mükellef kurumlara ait ve 1 yıl veya daha fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin alım-satım kazançları. Bu kapsamda tarihinden önce alınan İstanbul Menkul Kıymetler Brsası nda (İMKB) işlem gören hisse senetleri ile işlem görmeyen tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinin 2011 yılında elden çıkarılması durumunda yukarıda yer verilen 3 ay ve 1 yıllık süreler dlmuş lacağından, sağlanan kazanç beyan edilmeyecek ve dlayısıyla üzerinden gelir vergisi de ödenmeyecektir. Öte yandan, tarihinden snra alınan ve İMKB de işlem görmeyen tam mükellef kurumalara ait hisse senetleri stpaja tabi lmayıp bu hisse senetlerinden elde edilen satış kazançlarının gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak, bu hisse sentlerinin 2 yıldan fazla bir süre elde tutulmasından snra satılması halinde elde edilen kazançlar gelir vergisinden istisnadır. a. Hisse senetlerinin edinim tarihi Genel larak hisse senetlerinde edinim tarihi larak, söz knusu menkul kıymetlerin tasarruf hakkının dğduğu an edinim tarihi larak dikkate alınır. Ancak, gerçek kişi rtakların şirketin sermaye artırması durumunda sahip ldukları hisse senetleri ile aynı hisse senedinden değişik tarihlerde alış yapılmasının ardından elden çıkarılmaları halinde elden çıkarılan hisse senetlerinin edinim tarihinin belirlenmesi farklılık göstermektedir. Bu çerçevede; Sermaye (enflasyn düzeltme farkları gibi) ve kâr yedeklerinin (lağanüstü yedekler gibi) sermayeye eklenmesi dlayısıyla sahip lunan hisse senetlerinin edinim tarihi larak, daha önceden sahip lunan hisse senetlerinin edinim tarihi esas alınır. Rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değerleri ödenerek sahip lunan hisse senetleri için de edinim tarihi larak, sahip lunan eski hisse senetlerinin edinim tarihi esas alınır (rtak lunsa bile, başka rtakların rüçhan haklarını sınırlamak suretiyle sermaye artırımını temsil eden hisse senetlerinin alım işlemi hariç). Bir şirkete ait hisse senetlerinin değişik tarihlerde edinilmesinin akabinde, alınan hisse senetlerinin bir kısmının elden çıkarılması elden çıkarılan hisse senetlerinin hangi işlem ile alındığı knusunda, yatırımcılar serbestçe karar verebilir. b. Yabancı para cinsinden hisse senetleri alım-satım kazancı Yabancı para cinsinden hisse senetlerinin elden çıkarılmasından dğan kazanç, elden çıkarma karşılığında elde edilen yabancı para tutarının Türk Lirası karşılığından, bunların alımında ödenen yabancı para tutarının Türk Lirası karşılığı ve varsa alım-satım giderlerinin düşülmesi snucu hesaplanacaktır. c. Hisse senetleri alım-satımdan dğan zararların mahsubu Page 20 f 39

21 Hisse senetlerinin elden çıkarılması ve bu işlem snucunda bir zarar dğması halinde, bu zarar aynı takvim yılı içerisinde elden çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen kazançlardan mahsup edilebilecektir. Dlayısıyla, zarar mahsubu ile ilgili bölümde belirtildiği üzere, esas itibariyle menkul kıymet alım-satım işleminden dğan zararın diğer işlemlerin kârından mahsup imkânı bulunmamakla birlikte bir yıl içinde birden fazla menkul kıymet alım satım işlemi yapılması halinde, bu işlemlerden elde edilen kâr veya zarar tutarlarının birlikte değerlendirilmesi mümkündür. Alım-satım işleminin aynı yılda yapılmış lması kşuluyla bir menkul kıymet alım-satım işlemi nedeniyle dğan zararın, diğer menkul kıymet alım-satım işlemlerinden elde edilen kârdan mahsup edilmesi mümkün bulunmaktadır. Öte yandan, gelir vergisinden müstesna işlemlerden zarar dğmuş ise, bu zararın vergiye tabi gelirlerden mahsubu mümkün değildir. 2. Tahvil ve bnlardan elde edilen alım-satım kazançları a. Tahvil ve bn alım-satım kazancı tarihi öncesinde ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bnlarının elde edilen değer artış kazançlarına, Kazancın tespitinde maliyet bedeli endekslemesi yapıldıktan snra bulunacak tutardan 2011 yılı için geçerli istisna tutarı lan ,00 TL indirilerek kalan tutar beyan edilecek, Kazancın tespitinde maliyet bedeli, menkul kıymetin elden çıkarıldığı ay hariç lmak üzere Türkiye İstatistik Kurumunca belirlenen tptan eşya fiyat endeksindeki artış ranında artırılarak tespit edilecek, 1 Bu knudaki özet tabl aşağıdaki gibidir: İhraç Tarihi Öncesi Snrası Beyan Durumu (TL/TL ye dayalı) ,00 TL yi aşan kısım beyana tabi Geçici 67nci madde kapsamında yapılan stpaj nihai vergi lduğundan beyan dışı Beyan Durumu (Dövize, altına veya başka bir değere endeksli) ,00 TL yi aşan kısım beyana tabi Geçici 67nci madde kapsamında yapılan stpaj nihai vergi lduğundan beyan dışı b. Yurt dışında ihraç edilen özel sektör tahvili alım satım kazançları Yurt dışında ihraç edilen özel sektör tahvillerinin elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar tutarı ne lursa lsun beyana tabidir yılında bu menkul kıymetlerden sağlanan alım satım kazançları Türk Lirası bazında hesaplanmakta lup maliyet endeksleme yönteminin uygulanabilmesi için ÜFE artış ranının %10 veya üzerinde lması gerekmektedir yılının Ocak ayından itibaren tptan eşya fiyat endeksi yerine, üretici fiyat endeksi yayımlandığından; tarihinden snra yapılan endekslemelerde TEFE yerine, ÜFE dikkate alınmalıdır. Page 21 f 39

22 Ayrıca alım satım zararları alım satım karların mahsup edilir. c. Eurbndlardan elde edilen alım-satım kazancı Eurbndların elden çıkarılmasından dğan kazanç, elden çıkarma karşılığında elde edilen yabancı para tutarının Türk Lirası karşılığından, bunların alımında ödenen yabancı para tutarının Türk Lirası karşılığı ve varsa alım-satım giderlerinin düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır. Gelir Vergisi Kanunun Geçici 67. maddesine göre uygulanan stpaj uygulaması, Hazine tarafından ihraç edilen Eurbndların itfası ve alım-satımı neticesinde elde edilen gelirler kapsamamaktadır. Bu nedenle, gerek tarihi öncesinde gerekse tarihi snrasında Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen Eurbndların alım-satımından elde edilen değer artış kazançlarının tam mükellef gerçek kişiler yönünden vergilendirilmesi beyan esasına göre yapılacaktır. Ancak, dar mükellef gerçek kişilerin Eurbndlardan elde ettiği faiz gelirleri, Türkiye de stpaj ylu vergilendirilmiş kabul edildiğinden, Eurbndlardan elde edilen faiz gelirleri tutarı ne lursa lsun beyan edilmeyecektir. Dar mükellef gerçek kişilerin diğer gelirlerini beyan etmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir. Bu kapsamda, Eurbndların alım-satımından elde edilen değer artış kazançlarının vergilendirilmesinde, bu kâğıtların ihraç tarihi önem arz etmektedir. İhraç tarihleri itibariyle bu kazançların beyan esasları aşağıdaki gibidir: öncesinde ihraç edilen Eurbndlardan elde edilen değer artış kazançlarına, Kazancın tespitinde maliyet bedeli endekslemesi yapıldıktan snra bulunacak tutardan 2011 yılı için geçerli istisna tutarı lan ,00 TL indirilerek kalan tutar beyan edilecek, Kazancın tespitinde maliyet bedeli, menkul kıymetin elden çıkarıldığı ay hariç lmak üzere Türkiye İstatistik Kurumunca belirlenen tptan eşya fiyat endeksindeki artış ranında artırılarak tespit edilecek, tarihi snrasında ihraç edilen Eurbndlar için, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80. maddesindeki ,00 TL istisna uygulanmayacak, Maliyet endekslemesi için artış ranı % 10 dan az lması halinde kazancın tespiti sırasında endeksleme yapılamayacak, Maliyet endekslemesi snrasında hesaplanan kazancın tamamı (istisna tutarı lmadan) yıllık beyanname ile beyan edilecek. Bu knudaki özet tabl aşağıdaki gibidir: İhraç Tarihi Beyan Durumu Öncesi ,00 TL yi aşan kısım beyana tabi Page 22 f 39