YAfiLIDA BESLENME. Bes. Uzm. Necla Yüzbir
|
|
- Coskun Tayfur
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Eğitimi Etkinlikleri.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Geriatrik Hasta ve Sorunlar Sempozyumu Kas m 1998, stanbul, s Sürekli Tıp İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Komisyonu YAfiLIDA BESLENME Bes. Uzm. Necla Yüzbir Sa l kl yafllanmay belirleyen faktörler üzerine ilgi hiç olmad kadar artm fl durumdad r. Yaflam boyunca iyi beslenme kiflinin gelecekteki yaflam kalitesini belirleyecek en kesin faktörlerden biridir. YAfiLANMA LE VUCUT S STEMLER NDE OLAN DE fi MLER VE BUNLARIN BESLENME ÜZER NE ETK LER Duyular Tat, koku, görme, duyma ve dokunma duyular kiflilere göre de iflik oranlarda azal r. Tat ve koku alma bozuklu u 60 yafl civar nda bafllay p 70 yafl üzeri kiflilerde daha belirgin bir hal al r (Schifmann, 1994). Tatl tuzlu ekfli ve ac y alg lama yetene i azal r; bu azal fl kanser, yüz felci, kronik böbrek yetersizli i, endokrin bozukluklar ve hipertansiyon gibi de iflik t bbi olaylarla iliflkili olabilir. Bununla birlikte kokular duyma, yenilen yiyecekleri tan mlama yetene i de azal r. Tat ve koku keskinli ini ilaçlar da etkileyebilir. Tat ve koku, pankreatik salg lar, mide salg lar, tükürük üretimi, plazma, insülin seviyesinin artmas gibi metabolik de ifliklikler oluflturabilece inden duyusal uyaranlar n azalmas bu metabolik olaylar da bozabilir (Schiffman ve Warwick, 1992). flitme, görme ve koordinasyon bozukluklar da yafll l kta s k görülür ve yiyecek al m nda azalmaya, ifltah kayb na, yiyeceklerin tan nmas nda ve yemek yeme iflinin yap lmas nda sorunlara yol açabilir. A z sa l A z kurulu u ve tükürük salg s nda azalma yafll lar n %70 inde görülür ve besin al m n büyük ölçüde etkiler (Davis-Sherer, 1994). Pek dikkat çekmemekle birlikte yafll lar n %60 n n difl köklerinde ve dolgular n etraf nda 109
2 YÜZB R, N zay flama, çürüme bulunmaktad r. Tedavi edilmeyen çürükler ve difl eti iltihaplar difl kayb n n önemli birer sebebi olup diflsizli e ve protez kullan m na sebep olmaktad r. Takma difl kullananlar n di erlerine göre %75-85 daha az etkin çi neyebildikleri tespit edilmifltir (Martin, 1991). Sonuç olarak et, çi sebze ve meyve tüketimi azalmaktad r. Bu yüzden enerji, demir ve vitaminlerde özellikle C vitamini, folik asit, betakaroten al m nda eksiklik görebilir. Sindirim sistemi Yafllanma s ras nda ifltah ve yiyecek absorbsiyonu ile ilgili baz de ifliklikler olur. Endojen opiodlerin kayb ve kolesistokinin etkisinin çok artmas ile yafll larda s kça görülen ifltahs zl k ortaya ç kar. Hipoklorhidri yaflla iliflkili olup 60 yafl üstü kiflilerin %24-60 nda bulunur (Krasinski, 1986). Midede ve ince ba rsakta atrofik gastritle geliflen PH art - fl n n da etkisi ile ince ba rsakta bakteri miktar artar. Bu ise diyet kaynakl B12 vitamininin absorbsiyonunu bozarak pernisiyöz anemiye sebep olabilir (Russel, 1990). Muhtemelen transport mekanizmalar ndaki de ifliklikler yüzünden erkeklerde ve kad nlarda kalsiyum absorbsiyonu yaflla azal r. Birçok araflt rma bu azalman n yafllar nda bafllad n göstermifltir (Irelan, Bulamore, 1970). Kab zl k ve hiperkolesterolemiye karfl önerilen lifli yiyecekler de bu negatif kalsiyum dengesine katk da bulunurlar. Gastrointestinal motilite bozukluklar, azalm fl kas tonusu, yetersiz s v al m ve inaktivite sonucu kab zl k ortaya ç kabilir. Yafll larda lifli g da tüketimi yan nda enerji al m ve pisikolojik etkenler de kab zl kla iliflkili olabilir (Sullivan-Walls, 1994). Düflük enerji al m, ö ün say s nda azalma, s v eksikli i ve depresyonun en önemli etkenler olduklar düflünülmekteydi. Konstipasyon lifli g dalar n artt r lmas, s v ve enerji al m ve aktivite ile düzeltilebilir. Fakat lifli g da verilmesinin kalsiyum al m n azaltaca unutulmamal d r. Bununla birlikte toplumdaki yafl l lar n %8.8 i, huzur evlerindeki yafll lar n ise %74.6 s laksatif ilaçlar kullanmaktad rlar. Laksatif kullan m yaflla birlikte artar ve ba ms z olarak hipoalbüminemi ile iliflkilidir. Metabolik de ifliklikler Glukoz tolerans n n yafllanma ile azalmas sonucu her 10 y lda plazma glukozu 1.5 mg/dl artar. Bu azalman n sebebi glukoz yüklenmesine verilen insülin cevab n n azalmas olabilece i gibi dokular n insüline duyarl l n n azalmas da olabilir. Gençler için kullan lan glukoz tolerans e rilerinin günü- 110
3 YAfiLIDA BESLENME müzde diabet teflhisi için yafll larda da kullan lmas n n yanl fl olaca fark edilmifltir. Bazal metabolizma h z yafllar aras nda, özellikle ya s z vücut kütlesindeki azalman n sonucu olarak %20 azal r. Kalan dokular ise genç eriflkinlerle ayn h zda enerji üretmeye devam ederler. Kardiovasküler sistem Kardiovasküler hastal klardan ölüm son 20 y lda yafll lar da dahil tüm yafl gruplar nda azalmakla birlikte 75 yafl üstü tüm ölümlerin %70 ini oluflturmaktad r. Yafll l k süresince azalan damar elastikli i sonucunda periferik direncin artmas yüksek tansiyona sebep olur. Kan bas nc kad nlarda 80 yafl ndan sonra da artmaya devam ederken, erkeklerde azalma gösterir. Serum kolesterol seviyeleri erkeklerde 60 yafl nda zirveye ulafl rken kad nlarda hem total kolesterol hem de LDL kolesterol 70 yafl na kadar yükselmeye devam eder (Kannel, 1988). Bel/kalça oran, alkol al m, sigara, açl k kan flekeri ve açl k plazma insülin seviyeleri postmenopozal dönemdeki kad nlarda trigliserid seviyeleri hakk nda fikir verebilir (Laws et al., 1993). Düflük kolesterol seviyeleri gelecekteki kognitif fonksiyon bozuklu unun habercisi olabilir ve yafll larda s k diyetlerle kolesterolü düflürmeye çal flman n pek bir anlam yoktur. Fakat bütün bunlar hiperkolesteroleminin tedavi edilemeyece i anlam na gelmez. Sigaran n b rak lmas ve kan bas nc kontrolü ile birlikte total ya al m n n azalt lmas tek bafl na ilaç kullan m ndan çok daha büyük fayda sa layabilir. Böbrekler yafl aras nda özellikle baz kronik durumlara ve glomerül filtrasyon h z n n azalmas na ba l olarak böbrek fonksiyonlar %50 azalabilir. Metabolik yüklenmelere karfl asit baz tepkileri yavafllar ve protein y k m ürünlerinin ya da elektrolitlerin yüksek miktarlar ile bafl etmek zorlafl r. Geriatrik nefropati uzun süre afl r protein al m ndan kaynaklan yor olabilir (Rutmann, 1988). Kas-iskelet Yafll l k sonucu ya s z vücut kütlesi yerini zamanla ya ve ba dokusuna b rak r. Sarkopeni olarak adland r lan ve kas-et eksikli i anlam na gelen bu durum yafll l kta fonksiyonel olarak en belirgin de iflikliktir (Rosenberg, 1992), Fakat vücutta 40 yafl ndan sonra bafllayan ya oran art fl otomatik olmay p, afl r kilo al m na ba l d r (Silver et al., 1993). 111
4 YÜZB R, N Yafll larda vücut protein miktar genç eriflkinlere göre %30-40 daha azd r. Kay p hem kaslarda hem de organlarda görülür. Ya, gövdede ve viseral organlar etraf nda daha fazla birikir ve subkutan ya da hafif art fl olur. Yafll l kta hiçbir olay bazal metabolizmay, insülin sensivitesini, ifltah, solunumu, ambülasyonu, hareketlili i ve ba ms zl kas kütlesi kadar etkilemez (Rosenberg, 1992). Kemik yo unlu u azal r ve osteoporoz önemli bir komplikasyon haline gelir. Omurgan n k salmas duruflu bozar. Yafll kad nlar enerji al mlar n erkekler kadar k s tlamazlar; bu da diabetis mellitus ve di er kronik hastal klar aç s ndan önemlidir (Morley, 1993). Diyetin do al durumu kas ve protein kayb n pek azaltmasa da fiziksel aktivite kas n ve kemi in bütünlü ünü korumakta yard mc d r, (Widdowson, 1992). Nörolojik Baz yafll larda görülen konfüzyonel durumlar n de iflik sebepleri bulunmaktad r. Bu alanda en çok ilgi çeken konulardan biri Parkinson ve Alzheimer dir. Bu hastal klardaki anormallikleri gidermek için verilen ve beyindeki nörotransmitterlerin ana maddeleri olan triozin, triptofan ve kolin gibi maddelerin kullan m olmufltur. Bu besinlerin Parkinson ve Alzheimer hastal klar ndaki özel etiyolojik rolleri belirlenmeyi beklemektedir. Proteinle yeterince desteklenmeyen yüksek karbonhidratl bir diyetin dikkat ve uyan kl k kayb - na sebep oldu u ileri sürülmektedir. Sebep ise serotonin sentezinin azalmas olabilir. Ayr ca metionin ve lizinden elde edilen karnitinin Alzheimer hastal - nda mental retardasyonu yavafllatmada etkili olabilece i iddia edilmifltir (Berry, 1994). Ba fl kl k sistemi Yafll l kta immün fonksiyonlar, hümoral ve özellikle hücresel immünitedeki azalma ile bozulur. Bu de ifliklikler sonucu azalan infeksiyona karfl koyma yetene i yafll larda birçok infeksiyonun daha yayg n görülmesinin nedenidir. mmün kontrolün bozulmas sonucu kanser insidans yükselmektedir (Good ve Lorenz, 1998). De iflik yiyeceklerin yafll larda immün fonksiyon üzerindeki etkisi hakk nda çal flmalar yap lmaktad r. Örne in birkaç ayl k E vitamini deste inin immün fonksiyonu artt rd görülmüfltür (Meydani, 1990). Çinko durumu da yafll larda immün fonksiyon aç s ndan önemli olabilir (Roebothan ve Chandra, 1994). 112
5 YAfiLIDA BESLENME Psikososyal durum Baz yafll lar sosyal izolasyon (toplum d fl kalma) nedeniyle yeterince beslenememektedir (House et al., 1988). Depresyon s kl kla, kaybetme hissi ile birliktedir. Sevilenlerin kaybedilmesi, üretkenli in ve de erli olma hissinin ortadan kalkmas, hareketlerin kayb, gelirin azalmas ve vücut görüntüsünün bozulmas gibi. Dullarda da organizasyon bozuklu u ve günlük aktivetelerde de ifliklik olur. Özellikle de yiyecek haz rlanmas ve yenmesi konusunda; ö ünleri düzenli olan iyi düzenlenmifl bir diyet ve ifltah n yan nda sosyal deste in bu insanlar n ac lar n n ve sa l k sorunlar n n azalmas na yard mc oldu u görülmüfltür (Resenbloom ve Whittington, 1993). Görüflün azalmas ve fiziksel fonksiyonlar n bozulmas yafll kiflilerin hareketsizleflmesi ile sonuçlan r. Bu durumda ise al fl verifl yapmak ve yemek haz rlamak son derece zordur. YAfiLILARDA BES N DURUMU VE BES N HT YACI Enerji nsanlarda obesite yaflam beklentisinin k salmas ile iliflkili olmakla birlikte, obesitenin ne kadar n n buna sebep oldu u tart flmal d r. Baz bilgiler özellikle 60 yafl üstündeki kifliler için, yetersiz kilonun orta derecede fliflmanl k kadar ölüm riski tafl d n göstermektedir. Ancak çarp k obesitenin yafll lar için de bir risk faktörü oldu u unutulmamal d r. Orta derecede fliflmanl k ise, özellikle ya n android da l m kardiovasküler hastal k riskini artt rd ndan yafll erkekler için daha önemli bir risk faktörüdür. Enerji ihtiyac yaflla azal r. Metabolizmadaki normal düflüflün yan nda fiziksel aktivitenin azalmas enerji ihtiyac n daha da azalt r RDA (Recommended Dietary Allowances) s na göre 51 yafl ndan sonra erkeklerde 600 kcal/gün, kad nlarda ise 300 kcal/gün lük enerji azaltmas na gidilmelidir. Fakat çal flmalar n gösterdi i kadar ile yafll larda yaflam biçimi ve sa l k durumu belirgin de ifliklik gösterir. Günümüzde 50 yafl üstü grubu insanlar geçmifltekinden daha aktiftirler kcal/gün ün alt ndaki diyetlerde protein, kalsiyum, demir ve vitaminler genellikle yetersiz oldu undan besin elementleri aç s ndan yo un yiyecekler verilmelidir. 113
6 YÜZB R, N Protein Yafll larda vücut protein miktar genç eriflkinlerden %60-70 daha az oldu- undan protein ihtiyac n n da azalaca düflünülebilir. Protein al m enerji al - m ile iliflkilidir. Her ne kadar yaflla birlikte enerji al m azalsa da protein miktar RDA n n belirledi i miktar n üstünde kalmaktad r y l nda Yiyecek ve Beslenme Kurulu (Food & Nutrition Board), tüm yafllardaki eriflkinlerin protein al m n 0.8 g/kg olarak belirledi; fakat yetiflkinler için belirlenen bu RDA yafll lar için yeterli olmayabilir. Son çal flmalarda (Jean Mayer Yafll l kta Beslenme Araflt rma Merkezi- Tufts Üniversitesi) en iyi nitrojen dengesinin 1 g/kg günlük protein al m ile sa lanabilece i ortaya ç km flt r. Protein ihtiyac hastal klar n fliddetine ve süresine göre de iflir. Stress yaratan fiziksel ve psikolojik etkiler negatif nitrojen dengesine sebep olabilirler. Enfeksiyon, bozulmufl gastrointestinal fonksiyon ve kronik hastal klardan kaynaklanan metabolik de ifliklikler diyetteki nitrojenin etkinli ini azaltabilir. Protein kalori eksikli i ise yaln z yaflayan yafll lar için önemli bir sorundur. Bu tip eksiklikler ödem kafl nt, kronik egzema, yorgunluk, kas güçsüzlü ü ve doku kayb n artt r rlar. Yara iyileflmesi yavafllar ve immün tepkiler bozulabilir. Karbonhidrat Glukoz tolerans n n azalmas na ba l olarak yafll lar geçici hipoglisemiye, hiperglisemiye ve tip II (NIDDM) diabetes mellitusa daha yatk n olurlar. fieker al m n azaltmak kompleks karbonhidrat ve çözünür lif miktar n artt rmak insülin direncini azaltabilir. Laktaz sal m ndaki bozukluk s kl kla laktoz intolerans na sebep olur. Laktozu tamamen kesmek yerine laktazla muamele edilmifl süt ve mayalanm fl süt ürünlerinin kullan lmas fliflkinlik, kar n a r s ve ishal semptomlar n azaltacakt r. Birçok diyet kalori olarak %40-45 karbonhidrat içermekle birlikte karbonhidrat için RDA bulunmamaktad r. fiu anda önerilen, kompleks karbonhidrattan gelen kalorinin, toplam n %55 civar nda olmas d r, ki bu da vitamin, mineral ve lif al m n artt racakt r. Ya Koroner kalp hastal yafll lar için önemli bir ölüm sebebidir. Serum kolesterol seviyelerini ve bunun sonucu olarak kalp hastal riskini azalt r. Di- 114
7 YAfiLIDA BESLENME yet de iflikliklerinin yafll larda kardiyovasküler hastal k riskini azaltt na dair direkt deliller bulunmamakla birlikte genç popülasyonda riski azaltan faktörlerin gelecek yafllarda etkisini devam ettirece i düflünülmektedir. Diyetteki ya lar n toplam kalorinin %30 unu aflmayacak flekilde azalt lmas vücut a rl n n kontrol edilmesi için ve kanserin engellenmesi için de gereklidir. Diyette hayvansal kaynakl besinler yeterince bulundu unda bunun yar s bitkisel s v ya, yar s zeytinya olabilir. Hayvansal besinler az oldu unda 1/3 s v ya, 1/3 zeytinya, 1/3 kat ya olmal d r. Ya asitleri: Lipitler konsantre bir enerji kayna d rlar ve vücut için gereklidirler. Hansen ve arkadafllar 1950 lerde linoleik asit adl bir ya asidinin insan vücudu için esansiyel oldu unu gösterdiler. Bitkisel s v ya larda bol miktarda linoleik asit bulunur. Örn: m s r ve soya ya lar gibi. Tablo 1 Ya asitlerinin dizgilenmesi Omega - 3 (n-3) Ya asidi (1) Linolenik 18 C: 3 çift ba Bafll ca kaynaklar Kolza, keton tohumu ya Yeflil yapraklar Dokularda bulunuflu Az miktarlarda (2) Eicosa pentoenoki (EPA) 20C: 5 çift ba Su ürünleri nsan sütü Az miktarda (3) Docosahexaenoik (DHA) 22C: 6 cift ba Su ürünleri nsan sütü Beyin ve retinada fosfolipitlerin bilefleni Omega - 6 (n-6) (1) Linoleik 18C: 2 çift ba Bitkisel ya lar ve bitkiler Di erlerinden biraz daha fazla (2) Arosidonik 20 C: 4 cift ba Karaci er, beyin et Hücre zar fosfolipitlerinin bilefleni Omega - 9 (n-9) (1) Oleik 18C0 1 çift ba Zeytinya, f nd k ya Beynin beyaz maddesinde, miyelinde (2) Eicosantrienoik 20C: 3 çift ba Hayvan ve bitki dokusunda çok az Elzem ya asidi yetersizli inde artar (3) Miristoleik 14C: 1 çift ba Süt ve bal kta az Az miktarda (47 palmitoleik 16C: 1 çift ba Süt ve bal kta az Az miktarda 115
8 YÜZB R, N Esansiyel ya asitlerinin eksikli i en çok uzun süreli parenteral beslenme ve malabzorbtif durumlarda görülür. Ya asitleri eritrositler ve beyin d fl ndaki dokularda enerji kayna olarak kullan l rlar. Beyinde ya lardan sentezlenen keton cisimlerini enerji kayna olarak kullan r. Doymam fl ya asitleri, n-3, n-6 ve n-9 olmak üzere 3 grupta toplan rlar. Linoleik asit hücresel iletim mekanizmalar nda özellikle beyin sinir hücresi ve di er hücrelerin membranlar ndaki yap sal lipitler içinde bulunurlar. Biyolojik bir antioksidan olan E vitamini prostaglandin sentezini düzenler ve doymam fl ya asitlerinin oksidasyonunu engeller. Yüksek oranda poliansatüre (çoklu doymam fl) ya asidi içeren bir diyette yeterli miktarda E vitamini bulunmas (1 g linoleik asit için 0.5 mg tokoferol eflde eri) bu ya asitlerinin metabolizmas için gereklidir. Bunun aksi durumunda özellikle diyette demir gibi bir oksidan stres yarat c besin varsa, hemolitik bir durum ortaya ç kabilir. Mineraller Laboratuvar bilgileri veya yiyecek al m kay tlar s kl kla mineral yetersizli i düflündürse de klinik bulgular nadiren diyete ait bir eksiklik gösterir. Ya s z vücut kütlesi azald kça, kas metabolizmas için ihtiyaç duyulan eser elementlerin miktar da azal r. Bu yüzden yafll lar için önerilen mineral al m - n n çok yüksek olabilece i spekülasyonu yap lm flt r. Fakat glukoz intolerans krom ihtiyaçlar n n artt n gösterir. Osteoporoza ba l kemik kayb hipoklorhidril varl ve bununla birlikte kalsiyumun absorbe edilememesi kalsiyum al m n n artmas n gerektirir. Post-menopozal dönemlerde kad nlar için günlük mg lik kalsiyum al n m önerilmifltir (Levenson ve Bakman, 1994). Beslenmeye ba l demir eksikli i anemisi yafll larda yayg n de ildir. Bu dönemlerde anemi genellikle kan kayb na özellikle gastrointestinal sistemden kaynaklanan kan kayb na iflarettir ve t bbi olarak incelenmelidir. Çinko al m yafll larda enerji al m ile birlikte azal r ve erkekler için önerilen 15 mg/gün, kad nlar için 12 mg/gün düzeylerinin alt na düfler. Yap lan çal flmalarda polulasyonun %2-27 sinde plazma çinko miktarlar düflük bulunmufltur (Bogden et al., 1987; Sandstead et al., 1982). Çinko eksikli i immün fonksiyon bozuklu u, ifltahs zl k, yara kapanmas nda gecikme ve bas nç yaras (dekubitus) ülseri ile birlikte gider. Hipertansiyon yafll larda yayg nd r ve günlük sodyum al m n n 2-4 gram aras nda tutulmas ve diüretik alan hastalara magnezyum ve potasyum deste- i verilmesi uygun olur (Kannel, 1988). 116
9 YAfiLIDA BESLENME Yaflla selenyum seviyeleri düflmekle birlikte, selenyum için RDA genç yetiflkinlerle ayn d r. Vitaminler Baz besinler için yafllanan kiflilerde yeni RDA belirlemesi gereklidir. Fakat bütün besinlerin artt r lmas gerekmez. Yafll larda A vitamini eksikli i görülmez. Plazma retinol seviyeleri hayat boyu yeterlidir. Birçok yafll insan A vitamini içeren preparatlar kullan rlar fakat yafll larda A vitamini için güvenlik s n r gençlerdeki kadar genifl de ildir. Karaci er depolar zaten doludur ve daha fazla vitamin depolanamaz (Krasinski et al., 1989). Ev flartlar nda yaflayan yafll lar n %62-74 ünün RDA n n 2/3 ünden daha az D vitamini ald bilinmektedir. Gastrointestinal yoldan D vitamini absorbsiyonunun yafltan etkilenip etkilenmedi i kesin de ildir. Bak m alt nda ve eve ba l yafll larda daha düflük D vitamini seviyeleri görülmesinin sebebi daha az günefl görme ya da deride D vitamini sentezinin yeterince yap lamamas olabilir. Yafll larda düflük 25 hidroksivitamin D seviyeleri ile, deri kal nl Tablo 2 51 yafl ve üstü için RDA (Recommended Dietary Allowances) ya göre günlük besin ihtiyaçlar Erkek Kad n Enerji (kcal) Protein (g) Vitamin A (µg RE) Vitamin D (µg) Vitamin E (mg TE) Vitamin K (µg) Tiamin (mg) Riboflavin (mg) Niacin (mg NE) Vitamin B6 (µg) Folat (µg) Vitamin B12 (µg) Kalsiyum (mg) Fosfor (mg) Magnezyum (mg) Demir (mg) Çinko (mg) yot (µg) Selenyum (µg)
10 YÜZB R, N azalmas n n k smen iliflkili oldu u görülmüfltür (Need et al., 1993). Serum D vitamini seviyelerinde mevsimlik oynamalar, zay f insanlarda fliflmanlara göre daha belirgindir. Yafll larda D vitamini statüsünün korunabilmesi için günefl fl önemli bir faktör olarak ortaya ç kmaktad r. Günefle maruz kal nmamas durumunda günlük D vitamini al m 300 IÜ olmal d r (Lips et al., 1985). Baz bulgular yafllanan böbre in D vitaminini aktif 1.25 dihidroksivitamin D3 e çevirme kabiliyetinin azald n göstermifltir. D vitamini malniütrisyonu yayg nd r. D vitamini al m ve k r klar aras nda ters korrelasyon bulunmufltur. C vitamini al m, kan ve doku seviyeleri yafll larda özellikle stress alt nda olan ve sigara içenlerde az olamakla birlikte, deste in klinik duruma pek az katk s olur. C vitamini eksikli i genelde kendini yorgunlukla gösterir. Purpura, kapiller kanama, difleti kanamas ve yara iyileflmesinde gecikme görülmekle birlikte, skorbit alkolikler ve düflük gelir gruplar d fl nda nadir görülür. C vitamini katarakt n engellenmesinde de etkili olabilir. 51 yafl üzeri kifliler için RDA 60 mg/gün dür. Bu miktar sigara içenlerde 100 mg/gün e kadar ç kmal d r. E vitamini ve di er antioksidan vitaminler, karotenoidler ve C vitamini yafll sa l konusunda önem kazanmaktad r. Bu antioksidanlar n yüksek kan konsantrasyonlar, kal c körlük sebeplerinden olan yafla ba l maküler dejenerasyon riskini azaltabilir. Bir çal flmada yüksek karotenoidi olan yafll larda maküler dejenerasyon riskinin az olanlara göre %43 daha az oldu u ortaya ç km flt r (Seddon et al., 1994). Baz çal flmalarda B6 vitamini ve folik asit al m n n RDA nin 2/3 ünden daha az oldu u görülmüfl fakat biyokimyasal incelemeler sadece B6 vitamini eksikli ini göstermifltir. Sa l kl yafll larda al m RDA nin çok alt nda olmakla birlikte folik asit yeterli olmaktad r. Alkolik olmayan yafll larda folik asit eksikli inin en önemli nedeni besin içeri i zengin yiyeceklerin eksikli idir. B12 vitamininin eksiklik sebebi, gastrik entrensek faktör kayb d r. Fakat yafll lar hipoklorhidri veya aklorhidri sebebiyle kobalamin malabsorbsiyonunun sonucu olarak pernisiyöz anemi gelifltirebilirler. Her iki durumda da B12 vitamini önerilenin üzerinde olmal d r. Sa l kl yafll popülasyonda klinik beslenme bozuklu u s k rastlanmayan bir durum olmakla birlikte devaml bir multivitamin-mineral deste i gizli kalan besin eksikliklerini giderecek, birçok kiflinin flikayetlerini dindirecektir. Bunun yan nda baz çal flmalar yafll lar n %39-69 aras ndaki kesiminin vitamin ya da mineral deste i ald n ve bunlar n normal dozlar n çok üzerinde oldu unu göstermifltir. 118
11 YAfiLIDA BESLENME Su Yafll larda s v elektrolit bozukluklar n n en s k sebebi dehidratasyondur. Azalm fl susama hissi ve fizyolojik ihtiyaçla su ihtiyac böbreklerde azalan su tutma kapasitesine katk da bulunan etkenlerdendir. shal, atefl ve eksik su al - m t bbi müdahale gerektirecek düzeyde dehidrasyona sebep olabilece i gibi, kab zl k ve böbrek tafl gibi durumlar kötülefltirebilir. Diüretikler ya da laksatif türü ilaçlar s v lar kolayca tüketirler. drar-d flk tutamayan hastalar da dehidrasyon aç s ndan risk alt ndad rlar ve dikkatle izlenmelidirler. Yeterli su al m ideal vücut a rl için ml/kg olmal - d r. YAfiLILARIN NÜTR SYONEL BAKIMI Diet planlamas Yafll lar için diet planlanmas n n temel prensipleri genç eriflkinlerden farkl de ildir. Fakat yafllanman n do as ndaki baz özelliklerinden dolay de ifliklikler yapmak gerekir. Bunlardan en önemlileri: 1. Yiyece in besleyici, lezzetli ve hofl olmas d r ya da 5 hafif ö ün, 3 a r ö üne tercih edilmelidir. 3. Bütün yiyecek gruplar ndan de iflik ve yeterli miktarda verilmesine özen gösterilmelidir. 4. Yafll kiflilerin diet ihtiyaçlar n karfl layamayabilecekleri özel durumlara dikkat edilmelidir. 5. Çi neme sorunu olan yafll lara yiyeceklerin ö ütülerek ya da k y larak verilmesi önerilir. 6. Yafll lar n al flverifl yapmak ve yemek haz rlamak gibi sorunlar varsa al flverifle ve piflirmeye alternatif çözümler üretilmelidir. 7. Artrit gibi hareket ve yürüme problemi olan yafll larda yeme araçlar n kullanmadaki zorluklar bu araçlar üzerinde yap lacak de iflikliklerle afl labilir. 8. Yutma güçlü ü durumunda olanlar için koyu s v bir diyet önerilebilir. Disfajideki tehlike kiflinin çok çabuk yutulabilen yiyeceklerden bo ulmas - d r. En önemli risk ise aspirasyon pnömonisidir. 9. Yafll lar n sosyal etkileflimine özen gösterilmeli, mümkünse aile bireyleri veya grupla yemek yemesi sa lanmal d r. 10. Bir yiyecek grubu herhangi bir problemden dolay dietten ç kar l rsa 119
12 YÜZB R, N gerekli destek düflünülmelidir. Örne in süt gibi bir yiyecek dietten ç kar ld - nda bu yiyecekte bulunan önemli besin elementlerinin yerini tutacak baflka besinler önerilmelidir. Örnek yemek listesi Sabah: 1 dilim az ya l peynir veya yerine haftada 1-2 kez 1 adet hafllanm fl yumurta veya çorba yenilebilir. 1-2 dilim ekmek 1-2 tatl kafl reçel, pekmez veya bal 1 bardak aç k çay veya hlamur 1 adet sö üfl domates, salatal k veya yerine 1 adet portakal veya taze s k lm fl meyve suyu Kuflluk: 1 adet meyve veya meyve kompostosu Ö le: 1 porsiyon etli yemek veya kuru baklagil veya etli sebze yeme i 1 porsiyon zeytinya l yemek veya salata 1 porsiyon sütlü tatl 1-2 dilim ekmek kindi: Yar m su barda yo urt veya 1 bardak süt 1-2 adet bisküvi veya 1 dilim ekmek veya 1 dilim kek Akflam: 1 porsiyon etli sebze yeme i 2-3 yemek kafl pilav veya makarna veya 1 küçük dilim böbrek Yar m su barda yo urt Salata veya meyve Gece: Arzu edilirse meyve yenilebilir. UZUN SÜREL HASTALIK DÖNEMLER NDE BESLENME Fizyolojik ya da patolojik durumlarda enerji ve besin ihtiyac farkl l k gösterir. Yaralanma ile birlikte giden katabolik durumlarda cerrahi sonras, akut ve kronik hastal klarda, örne in kronik amfizem-bronflit, kanser, organik beyin sendromlar, siroz ve sindirim-absorbsiyon bozukluklar gibi birçok durumda negatif nitrojen dengesi vard r. Bu durumlarda yo un nütrisyonel destek, negatif nitrojen dengesini azaltabilir. Bu arada hastal k süresince besin ihtiyac n n artt ve de hasta olan organ; sistem, hücre grubu ve bunlar n yafll l ktaki fonksiyonlar dikkate al nmal d r. Tüp beslenmesi ya da parenteral 120
13 YAfiLIDA BESLENME beslenme oral yoldan enerji ihtiyac n n giderilemedi i durumlarda gerekli olabilir. Yatan hastalar n birço unda beslenme deste ine gereksinim duyuldu u yayg n bir kabul görmektedir. Baz lar daha hastahaneye yatt nda malnütrisyon bulgular sergilerken, malnütrisyonu olmayan baz hastalar n besinsel durumlar ise hastal a ya da t bbi tedaviye ba l olarak bozulabilir. 70 li y llar n çal flmalar nda bile al nmas gereken önelmeler üzerinde durulmufl olmas na karfl n hastahane malnütrisyonu %15-20 gibi yüksek oranlarda dolaflmaktad r. Risk alt ndaki hastalar n saptanmas için temel besinsel de erlendirme yöntemleri kullan labilir. Beslenme deste i gereksinimi ortaya ç kar ld ktan sonra beslemek için en uygun yolun bulunmas gerekir. Gastrointestinal kanal kesinlikle ifllev görmüyorsa total parenteral beslenme endikasyonu do ar. Bunun d fl ndaki tüm olgularda enteral yol ye lenmelidir. Hastan n besinsel gereksinimlerinin 2/3 ünden daha fazlas oral yoldan al nabiliyorsa geri kalan 1/3 için oral suplemanlar önerilebilir. Ancak oral yoldan al nabilen miktar 2/3 ün alt nda ise gereksinimlerin tam karfl lanabilmesi için tüple beslenme uygulanmal d r. Enteral sözcü ü ba rsak yolu ile beslenmeyi ifade eder, dolay s ile normal yemek yeme anlam na gelir. Fakat enteral terimi formüllerin bir tüp yolu ile üst gastrointestinal sisteme verilmesi anlam nda da kullan lmaktad r. Parenteral ise besin solüsyonlar n n damara infüzyonu anlam nda kullan l r. Bunlar beslenme deste inde 2 ayr tip olmakla birlikte hedefleri temelde ayn d r. Mümkün oldu u sürece enteral beslenme tercih edilmelidir, çünkü bu gastrointestinal sistemin sindirim, emilim ve ba fl kl k bariyeri fonksiyonlar n destekler. Dahas enteral beslenmenin maliyeti parenteral beslenmenin onda biri kadard r. Bir çok geliflme bugün tüp beslenmesini daha kolay ve hasta taraf ndan daha kabul edilebilir hale getirmifltir. Eski büyük lastik tüpler yerine, bugün küçük delikli esnek tüpler kullan lmaktad r. Gastrik retansiyon ve aspirasyona karfl jejunal beslenme ve gastrik emme yapabilen çift yollu tüpler bulunmaktad r. Enteral tüpler mide ya da jejunuma burun yolu ya da uzun süreli kullan m için kar n ön duvar ndan radyolojik, endoskopik ve cerrahi teknikler kullan larak tak labilirler. Yafll hastalara böyle destek s v lar verildi inde serum albümini, lenfosit say s, serum kolesterolü ve hemoglobinde art fl oldu u görülmüfltür. Bu tür destek kilo kayb n n engellenmesi için de gerekebilir (Johnson et al., 1993). 121
14 YÜZB R, N KAYNAKLAR 1. Baysal A. Beslenme Lipitler S38: Ankara Berry E. Chronic disease: How can nutrition moderate the effects? Nutr Rev 52: S28, Bogden J et al. Daily micronutrient supplements enhance delayed hypersensitivity skin test responses in older people. Am J Clin Nutr 1994; 60: Bullamore Jr et al. Effect of age on calcium absorption. Lancet 1970; 2: Davis J ve Sherer K. Applied Nutrition and Diet Therapy for Nurses. Philadelphia, WB Saunders Company, Good RA and Lorenz E. Nutrition, immunity, aging, and cancer. Nutr Rev 1988; 46: House JS, Landis KR, and Umberson D. Social relationships and health. Science 1988; 241: Ireland P and Fordtran JS. Effect of dietary calcium and age on jejunal calcium absorption in humans humans studied by intestinal perfusion. J Clin Invest 1973; 52: Johnson L et al. Oral nutritional supplement use in elderly nursing home patients. J Am Geriatr Soc 1993; 41: Kannel WB. Nutrition and the occurrence and prevention of cardiovascular disease in the elderly. Nutr Rev 1988; 46: Krasinski SD et al. Fundic atrophic gastritis in an elderly population. Effect on hemoglobin and several serum nutritional indicators. J Am Geriatr Soc 1986; 34: Krasinski SD et al. Relationship of vitamin A and vitamin E intake to fasting plasma retinol, retinol-binding protein, retinyl esters, carotene, alpha-tocopherol, and cholesterol among elderly people and young adults: Increased plasma retinly esters among vitamin A-supplement users: Am J Clin Nutr 1989; 49: Laws A et al. Metabolic and behavioral covariates of high-density lipoprotein cholesterol and triglycerid concentrations in postmenopausal women. J Am Geriatr Soc 1993; 41: Levenson D and Bookman R. A review of calcium preparations. Nutr Rev 1994; 52: Lips P et al. determinants of Vitamin D status in patients with hip fracture and in elderly control subjects. Am J Clin Nutr 1987; 46: Martin W. Oral health in the elderly. In Chernoff R (ed): Geriatric Nutrition: The Health Professional s Handbook. Gaithersburg, MD, Aspen Meydani SN et al. Vitamin E supplementation enhances cell mediated immunity in healthy elderly. Am J Clin Nutr 1990; 52: Morley J. Nutrition and the older female. A review. J Am Coll Nutr 1993; 12: Need A et al. Effects of skin thickness age, body fat and sunlight on serum 25-hydroxyvitamin D. Am J Clin Nutr 1993; 58: Roebothan BV and Chandra RK. Relationship between nutritional status and immune function of elderly people. Age Aging 1994; 23(1): Rosenberg IH et al. Folate Nutrition in the elderly. Am J Clin Nutr 1992; 36: Rosenberg IH: nutrition in the elderly, Symposium on Nutrition and Aging. Nutr Rev 1992; 50: Rosenbloom C and Whittington F. The effects of bereavemente on eating behaviors and nutrient intakes in elderly widowed persons. J Gerontol 1993; 48: S Rudman D. Kidney senescense. A model for aging. Nutr Rev 1993; 46: Russel RM. Gastrointestinal function and aging. In Morley J, Glick Z, and rubenstein Z (eds): Geriatric Nutrition. A Comprehensive Review. New York, Raven Press, 1990, pp Sandstead HH et al. Zinc nutriture in the elderly in relation to teste acuity, immune response, and wound healing. Am J Clin Nutr 1982; 36: Schiffmann SS ve Warwick ZS. Effect of flavor enhancement of foods for the elderly on nutritional status: Food intake, biochemical indices, and anthropometric measures. Physiol Behav 1992; 53: Schiffmann SS. Changes in taste and smell. Drug interactions and food preferences. Nutr Rev 1994; 52: S Seddon JM et al. Dietary carotenoids, vitamins A, C, and E and advenced age-related macular degeneration. 1994; JAMA 272: Silver A et al. Effect on aging on body fat. J Am Geriatr Soc 1993; 41: Sullivan D and Walls R. Impact of nutritional status on morbidity in a population of geriatric rehabilitation. J Am Geriatr Soc 1994; 42: Widdowson EM. Physiological processes of aging. Are there special nutritional requirements for elderly people? Do McKay s findings apply to humans? Am J Clin Nutr 1992; 55: 1246S. 122
BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM)
BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) Buğday rüşeymi buğday başağının alt kısmında bulunan embriyodur. Buğdayın 1 tonundan sadece 1 kilogram rüşeym elde edilebilmektedir. Rüşeym özel yöntemlerle elde edilmediği
DetaylıCan boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..
Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir
DetaylıNORMAL EKMEK ANKARA HALK EKMEK
NORMAL EKMEK ANKARA HALK EKMEK NORMALEKMEK ekmek k vam nda sofralar n gözdesi Normal ekmek; un, su, tuz, maya ve gerekli durumlarda katk maddesi ilave edilerek üretilmektedir. nsan beslenmesi aç s ndan
DetaylıCO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?
CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.
Detaylı08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D
VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem
DetaylıÖğr. Gör. Süleyman GÖKMEN
Öğr. Gör. Süleyman GÖKMEN GİRİŞ Fonksiyonel Gıda Tanımı Et Ürünlerine Tedbirli Yaklaşım Et ürünlerine Konjuge Linoleik asit ilavesi Et ürünlerine Diyet Lifi İlavesi Et ürünlerine Probiyotik İlavesi Et
DetaylıKalp Damar Hastal klar
Kalp Damar Hastal klar Kalp damar hastal klar (kardiyovasküler hastal klar) dünyada en fazla ölüme sebep olan hastal klar n bafl nda gelmektedir. 2005 y l nda ölen her üç kifliden birinin hayat n kalp
DetaylıÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM
ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,
DetaylıKan ya lar ve kolesterol
Kan ya lar ve kolesterol Kolesterol, beslenmeyle ald n z ya lar n, karaci erde ifllendikten sonra damarlarda dolaflan bir fleklidir. Kötü kolesterol (LDL-Kolesterol), damar sertli i (aterosklerozis) ve
DetaylıSporcu Beslenmesi Ve Makarna. Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı
Sporcu Beslenmesi Ve Makarna Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı BESLENME Genetik yapı PERFORMANS Fiziksel kondisyon Yaş Cinsiyet Yaş Enerji gereksinimi Vücut bileşimi
DetaylıD VİTAMİNİ TARİHSEL BAKI 01.11.2008. 25-D vitamini miktarına göre değişir. öğünde uskumru yesek de, böbrekler her
VİTAMİN BİYOKİMYASI D VİTAMİNİ BU BÖLÜMDE ANLATILACAK KONULAR: Tarihsel Bakış D vitamininin kimyasal ve biyolojik fonksiyonları Besin kaynakları Hazırlayan: V. Murat BOSTANCI Toksisite 1 2 TARİHSEL BAKI
DetaylıYENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ
YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ Dr Nur Kır İstanbul Tıp Fakültesi 1. RETİNA GÜNLERİ İSTANBUL 2013 AREDS I Çalışması (2001) Amaç: Farklı evrelerdeki YBMD hastalarında yüksek doz antioksidan ve minerallerin
DetaylıKilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar
Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.
Detaylıwww.boren.com.tr / info@boren.com.tr
www.boren.com.tr / info@boren.com.tr YAŞAM da BOR BOR/B; Yeryüzünde bileşikler halinde, toprak, kaya ve suda az miktarlarda fakat yaygın olarak bulunan bir elementtir. Yer kabuğunda 10-20 ppm, deniz ve
DetaylıBesinsel Yağlar. Besinde Lipitler. Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? Besinsel lipitlerin fonksiyonu nedir? 09.03.2016
Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Besinde Lipitler Suda çözünmezler
Detaylı2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL
2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU
DetaylıBuzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi. Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210
Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210 KONU İLGİ Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Besleme TERCÜME VE DERLEME Ürün Müdürü Esra ÇINAR
DetaylıHücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015
Hücre zedelenmesi etkenleri Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Homeostaz Homeostaz = hücre içindeki denge Hücrenin aktif olarak hayatını sürdürebilmesi için homeostaz korunmalıdır Hücre zedelenirse ne olur? Hücre
DetaylıSÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.
DetaylıÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR
ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR GUATR NED R? Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Tiroid bezi Guatr Tiroid
DetaylıBESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,
DetaylıOKUL ÇAĞINDA BESLENME
OKUL ÇAĞINDA BESLENME Doç. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Nisan 2008-İZMİR ADÖLESAN DÖNEM 1. Biyolojik değişim BÜYÜME
DetaylıGENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL
Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading
DetaylıPnömokokal hastal klar
Pnömokokal hastal klar HASTALIK Pnömokokal hastal klar n etkeni nedir? Pnömokokal hastal klara Streptococcus pneumoniae ad verilen bir bakteri neden olur. Bu bakterinin 80 den fazla tipi vard r. Bunlar
Detaylıfiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)
over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda
DetaylıŞişmanlık Nedir? Şişmanlık Nasıl Saptanır?
Şişmanlık Nedir? Vücudun yağ kütlesinin yağsız (kas) kütleye oranının aşırı artması sonucu boya göre ağırlığın olması gereken düzeyin üzerine çıkmasıdır. Bir-çok sağlık sorunlarına yol açması nedeniyle
DetaylıOkumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1
Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62
DetaylıCerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma. Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu
Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu Travma ve cerrahiye ilk yanıt Total vücut enerji harcaması artar Üriner nitrojen atılımı azalır Hastanın ilk resüsitasyonundan sonra Artmış
DetaylıYakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu. Yaşlı Bakım-Ebelik. YB 205 Beslenme İkeleri
Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik YB 205 Beslenme İkeleri Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr YAŞLANMA Amerika da yaşlı bireyler eskiye göre
DetaylıSAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE
SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE Sağlıklı büyümek ve gelişmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. BESLENME İnsanın yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel
DetaylıSağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz. Diyetisyen Serap Orak Tufan
Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz Diyetisyen Serap Orak Tufan İstanbul 2015 NEDEN OKULA GİDERİZ? PEKİ NEDEN YEMEK YERİZ? Hastalanmamak için Daha Güçlü olmak için Daha çabuk büyümek için Karnımızı
DetaylıBESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK
BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için
DetaylıKİLO KONTROLÜ. Doç. Dr. FERDA GÜRSEL
KİLO KONTROLÜ Doç. Dr. FERDA GÜRSEL Sinsi sinsi artan Obesiti FE azalması metabolik hızın düşmesine neden olur. Harcanan enerji alınandan fazla değilse o zaman kilo alımı gerçekleşir. Aşırı Yağlılığın
DetaylıKansız kişilerde görülebilecek belirtileri
Kansızlık (anemi) kandaki hemoglobin miktarının yaş ve cinsiyete göre kabul edilen değerlerin altında olmasıdır. Bu değerler erişkin erkeklerde 13.5 g/dl, kadınlarda 12 g/dl nin altı kabul edilir. Kansızlığın
DetaylıVitaminlerin yararları nedendir?
Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin
DetaylıPREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ
PREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ TANIMLAR Preterm/Prematüre Bebek- 37 gestasyon haftasından önce doğan Gestasyon yaşına göre sınıflandırma Prematüre (erken doğan)
DetaylıŞeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?
Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite
DetaylıHEPATİT C SIK SORULAN SORULAR
HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri
Detaylıgereksinimi kadar sağlamasıdır.
Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar
DetaylıÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I
ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıŞeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri
ÖNEMLİ! İlaçlarınızı düzenli kullanmanız çok önemlidir. Kilonuza dikkat ediniz. Ani bir kan şekeri düşmesi (hipoglisemi) durumuna karşı yanınızda her zaman birkaç adet şeker bulundurunuz. Mutlaka egzersiz
DetaylıYOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.
YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği
DetaylıGÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman
GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar
DetaylıBESLENME. Doç. Dr. Ferda Gürsel
BESLENME Doç. Dr. Ferda Gürsel Genel Beslenme Kavramları Beslenmenin etkisi Sağlık Görünüş Davranış Ruh hali Diyette Besinlerin önemi Büyüme ve gelişme Enerji sağlar Metabolizmayı düzenler Sağlık ve Temel
DetaylıKISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul
KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin Madde: Her bir ampul 1000 mg Kolin alfoskerat a
DetaylıAİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA
AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE EKİP Aile Hekimi Aile Sağlığı Elemanı Sözleşmeli Hemşire-Ebe BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE HİZMETLER Kayıtlı
DetaylıSütün İnsan Beslenmesindeki Yeri
Sütün İnsan Beslenmesindeki Yeri Sağlığın yaşam boyu korunması için yeterli ve dengeli beslenmede süt ve süt ürünleri tüketimi büyük öneme sahiptir. Besin öğesi içeriği açısından dengeli olan süt ve süt
DetaylıGEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME. Dr. Hülya YARDIMCI A.Ü. Beslenme ve Diyetetik Bölümü
GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME Dr. Hülya YARDIMCI A.Ü. Beslenme ve Diyetetik Bölümü GEBELİKTE BESLENMENİN ÖNEMİ Gebelik kadınlar için doğal fizyolojik bir olaydır. Annenin yeterli ve dengeli beslenmesi bebeğin
DetaylıDoç. Dr. Orhan YILMAZ
Yazar Ad 151 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda iletişimin en önemli araçlarından biri olan ses, kişinin duygusal yapısını yansıtan bir olaydır. Yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma konuşma
DetaylıÖdem, hiperemi, konjesyon. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015
Ödem, hiperemi, konjesyon Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 1 Hemodinamik bozukluklar Ödem Hiperemi / konjesyon Kanama (hemoraji) Trombüs / emboli İnfarktüs Şok 2 Hemodinamik bozukluklar Ödem 3 Ödem Tanım: İnterstisyel
DetaylıYENĠDOĞANDA TOTAL PARENTERAL BESLENME. Dr.Esin Koç Gazi Üniversitesi
YENĠDOĞANDA TOTAL PARENTERAL BESLENME Dr.Esin Koç Gazi Üniversitesi Oral alamayan bebeklerimizi nasıl besliyoruz? Yenidoğan ünitelerinin beslenme politikalarında farklılıklar var Erken 1970 ler TPN YYBÜ
DetaylıOBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ
OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ Kalsiyum, insan vücudunda en bol miktarda bulunan mineral olup, yalnızca kemikleri ve dişleri güçlendirmekle kalmaz, kasların kasılmasını, sinirlerin
DetaylıBakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar.
Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Vücutta küçük miktarda bakır varlığı olmaz ise demirin intestinal yolaktan emilimi ve kc de depolanması mümkün değildir. Bakır hemoglobin yapımı için de
DetaylıDİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ
İstanbul Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ Dr. Dyt. Cemile İdiz Ne yemeliyim? DİYABET Tatlı meyve yeme!! Limon şekeri düşürür
DetaylıBOOSTERS ENERGIZE GINGERELLA SOUL-C. SLIM DOWN (250 ml) SUNDAZE HEART ON. H2O, limon, zencefil, zerdeçal, agave. elma, greyfurt, salatalık
GREENS GREEN MACHINE elma, salatalık, yeşil biber, marul, ıspanak, maydanoz, limon Vitamin ve mineral açısından zengin olup, sindirim sistemine ve vücudun doğal arınımına katkı sağlar. SKIN GLOW armut,
DetaylıKanser Hastalarında Beslenme
Kanser Hastalarında Beslenme Tedavi Öncesi, Tedavi Süresince ve Tedavi Sonrası Beslenme İpuçları Uzm.Dyt.Elvan YILMAZ AKYÜZ Hedefler Sağlıklı kiloyu korumak Vücudun onarımını ve tedavisini sağlayan sağlıklı
DetaylıEKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr
EKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr Ağacın kökü toprak İnsanın kökü EKMEK tir. 2 BİR AYDA 7-12 KG. VERMEK
DetaylıFenilketonüri (PKU) Ürünleri
ÜRÜN REHBER Fenilketonüri (PKU) Ürünleri PKU cooler Ürün Aç klamas Özel t bbi amaçl diyet dad r. PKU cooler, fenilalanin içermeyen içime haz r s v bir protein ikamesidir. Portakal ve ahududu aromal seçenekleri
DetaylıSAĞLIKLI BESLENME. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015
SAĞLIKLI BESLENME Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Zehra Gökkaya Kılıç, Arş. Gör. Dr. Müsenna Arslanyılmaz
DetaylıAraş.Gör.İnci Türkoğlu Araş.Gör.Neslihan Ülger Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Araş.Gör.İnci Türkoğlu Araş.Gör.Neslihan Ülger Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Genel Bilgiler Hasta Adı: Cinsiyet: B.Y. Kadın Yaş: 40 Eğitim: Meslek: Lise
DetaylıTravma Hastalarında Beslenme
Doç. Dr. Onur POLAT Travma Hastalarında Beslenme Normal ve sağlıklı organizma travma veya strese maruz kaldığında kendisini korumaya yönelik bazı fizyolojik mekanizmaları harekete geçirir. Genel amaç organ
DetaylıHart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.
Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,
DetaylıRomatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit
www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı
DetaylıYakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu
Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)
DetaylıHepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r.
Hepatit B HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. HBV nas l yay l r? Hepatit B, hepatit B li kiflilerin kan veya vücut s v lar yoluyla
DetaylıOBEZİTE CERRAHİSİNDEN SONRA KALSİYUM, B1 ve B2 VİTAMİNİ ALIMININ ÖNEMİ
OBEZİTE CERRAHİSİNDEN SONRA KALSİYUM, B1 ve B2 VİTAMİNİ ALIMININ ÖNEMİ Kalsiyum Kalsiyum, insan vücudunda en bol miktarda bulunan mineral olup, yalnızca kemikleri ve dişleri güçlendirmekle kalmaz, kasların
DetaylıAFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD)
AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) 1 GÜNDEM Tanım Epidemiyoloji (Hastalığın Yayılımı) Mücadele Soru-Cevap 2 Afrika Hastalığı Nedir? Sivrisinek, kene ve sokucu sineklerle
Detaylıİç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini
DetaylıKULLANMA TALİMATI. 35, 50 ve 100 gramlık alüminyum tüplerde, uygulayıcısı ve kullanma talimatı ile birlikte karton kutuda kullanıma sunulmaktadır.
ESTRIOL Vajinal Krem, 1 mg Vajinal yolla veya haricen uygulanır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: 1 gramında 1 mg östriol bulunur. Yardımcı maddeler: Dekalinyum klorür, Parfüm yağı, Dokusat sodyum, Propilen
DetaylıYAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,
DetaylıHİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ
HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.
DetaylıSB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar
SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,
DetaylıÖzel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!
Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!
DetaylıLABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU
LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) : Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak
DetaylıLENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.
LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,
DetaylıBiberiye Eter Yağı. Biberiye Eter Yağı
Biberiye Eter Yağı Biberiye, küçük, sürekli yeşil, açık mor, mavi çiçekli Akdeniz bölgesinde yetişen bir çalılıktır. Bu bitkiyi halk tıbbında uzun yıllar boyunca kullanıyorlardı. Eski Yunanlılar ve Romalılar,
DetaylıDiyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet
Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları
DetaylıSPORCU SAĞLIĞI. YDÜ BESYO Prof. Dr. ġahin AHMEDOV shahmedov@yahoo.com sahin.ahmedov@neu.edu.tr
SPORCU SAĞLIĞI YDÜ BESYO Prof. Dr. ġahin AHMEDOV shahmedov@yahoo.com sahin.ahmedov@neu.edu.tr SAĞLIK BĠLGĠSĠ BESLENME FAKTÖRÜ EGZERSĠZ FAKTÖRÜ ÇEVRE FAKTÖRÜ BULAġICI HASTALIKLAR SAKATLIKLAR VE ĠLK YARDIM
DetaylıKISA ÜRÜN BİLGİLERİ. Tablet. Bir yüzü çentikli beyaz ila beyaza yakın kapsül şeklinde tablet.
KISA ÜRÜN BİLGİLERİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI AMİNESS-N film tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİMİ Etkin madde: Her tablet; 45 mg L-Histidin, 60 mg L-İzolösin, 90 mg L-Lösin, 96 mg L- Lizin asetat
DetaylıYETERLİ DENGELİ BESLENME
YETERLİ DENGELİ BESLENME Yeterli ve dengeli beslenme için günlük ihtiyaç duyulan ENERJİ ve BESİN ÖGELERİ besinlerle vücuda alınır. BESİNLER Besinler içerdikleri besin ögelerine göre 5 TEMEL BESİN GRUBU
Detaylı4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır.
SOLUNUM SİSTEMİ Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden karşılanır. Hücre içerisinde besinlerden enerjinin üretilebilmesi için,
Detaylı"Az su içmek" bir çok hastalığın nedeni. Bütün Dünya Yaz flleri Bölümü
Bütün Dünya Yaz flleri Bölümü "Az su içmek" bir çok hastalığın nedeni Yaflam m z n en vazgeçilmez birkaç ögesinden birinin "Su" oldu unu bilmemize karfl n, nedense günlük yaflam m zda ço umuz onun öneminin
DetaylıKONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ
Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri
DetaylıSÜT HUMMASI HİPOKALSEMİ-MİKS YETMEZLİK
SÜT HUMMASI Hastalık, dana humması, parezis puerperalis ya da hipokalsemi olarak da adlandırılır. Süt verimi yüksek olan ineklerde ortaya çıkan ve parezis ile karekterize bir hastalıktır. Üzerinde yıllardan
DetaylıKISA ÜRÜN BĐLGĐSĐ 1. BEŞERĐ TIBBĐ ÜRÜNÜN ADI. LACDIGEST 2250 u/tab Çiğneme Tableti 2. KALĐTATĐF VE KANTĐTATĐF BĐLEŞĐM
1. BEŞERĐ TIBBĐ ÜRÜNÜN ADI KISA ÜRÜN BĐLGĐSĐ LACDIGEST 2250 u/tab Çiğneme Tableti 2. KALĐTATĐF VE KANTĐTATĐF BĐLEŞĐM Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 2250 ünite tilaktaz içerir. Yardımcı maddeler:
DetaylıDİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein,
DİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein, karbonhidrat, yağ ve enerji ihtiyacınızı karşılayacaktır. * Bu
DetaylıProteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler
Proteinler Canlılarda miktar olarak en çok bulunan biyomoleküllerdir. Amino asit birimlerinden oluşurlar Yapısal ve işlevsel olabilirler Genlerle aktarılan kalıtsal bilginin ortaya çıktığı moleküllerdir.
DetaylıKULLANMA TALİMATI SOMATOSTATİN EUMEDICA 250 µg i.v. İnfüzyon için Liyofilize Toz içeren Flakon Damardan uygulanır. Etkin madde: Her flakonda etkin madde olarak, 250 µg somatostatine eşdeğer miktarda hidratlanmış
DetaylıSÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ
SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan
DetaylıPRETERM MAMALAR. Prematürelerin artan besinsel ihtiyaçlarını karşılar. Normal büyüme ve gelişimi destekler
PRETERM MAMALAR Prematürelerin artan besinsel ihtiyaçlarını karşılar Normal büyüme ve gelişimi destekler Preterm mamalarla artan büyüme oranları elde edilmiştir Ağırlık artışı Baş çevresi genişlemesi Prematüre
DetaylıDİABET (Şeker Hastalığı) ve BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ
DİABET (Şeker Hastalığı) ve BESLENME TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ DİABET (Şeker Hastalığı) ve BESLENME Diyetiniz günlük enerji
DetaylıBeslenme Bozuklukları II. İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Prof. Dr.
Beslenme Bozuklukları II İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Prof. Dr. Gülden Gökçay Amaç Beslenme durumunun değerlendirilmesi Antropometri Hafif orta
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ
DetaylıÇeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz
LİPİTLER Hayvan ve bitki dokularının eter, benzin, kloroform gibi yağ çözücülerinde eriyen bölümlerine ham lipit denir. Organizmanın başlıca besin kaynağını oluştururlar, enerji verme ve depolama yönünden
DetaylıDünya Çavdar ve Yulaf Pazarı
Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı Dünyada çavdar ve yulafın üretimi, buğday, pirinç, mısır ve arpa gibi diğer tahıl ürünlerine kıyasla son derece sınırlıdır. Yılda ortalama 14-15 milyon ton dolayında olan dünya
DetaylıVenöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma)
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Kanama ve Tromboza E ilim Sempozyum Dizisi No: 36 Kas m 2003; s. 185-189 Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil
DetaylıAylin Abla dan Ö ütler Aylin Yengin
Aylin Abla dan Ö ütler Aylin Yengin Z Dünyan n en lezzetli baharatlar ndan biri olan, zencefilin ayn zamanda sa l n za da son derece yararl bir besin oldu unu biliyor muydunuz? encefilin flifal bir besin
Detaylı.. YILI SAĞLIKLI BESLENME KURS PLANI MODÜL SÜRESİ. sahibi olmak * Beslenme Bilimi * Beslenme Biliminin Kapsamı 16 SAAT.
.... YILI KURS PLANI KURS MERKEZİNİN ADI ALAN ADI KURSUN ADI KURSUN SÜRESİ AY HAFTA GÜNLER DERS SAATİ KONULAR. AİLE VE TÜKETİCİ BİLİMLERİ 18 SAAT MODÜL VE YETERLİLİK MODÜL SÜRESİ TOPLAM SÜRE BAŞLAMA TARİHİ
DetaylıDr. Erdal DUMAN. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı. Şair Eşref Bulvarı No:65 Alsancak İzmir. Tel: 0232-4642932. www.erdalduman.
Dr. Erdal DUMAN Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Şair Eşref Bulvarı No:65 Alsancak İzmir Tel: 0232-4642932 www.erdalduman.com Söylenceler Erkeklerde osteoporoz olmaz Diyet yapınca vücuttaki
Detaylı