DİNAMiK YÜKLEMED E SİSTEM DAVRANIŞLARININ KONTROLÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DİNAMiK YÜKLEMED E SİSTEM DAVRANIŞLARININ KONTROLÜ"

Transkript

1 SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5Cilt, Saya (Mart 200) 9906 DİNAMiK YÜKLEMED E SİSTEM DAVRANIŞLARININ KONTROLÜ Faruk Mendi, Mustafa Kemal Külekci Özet Bu çalşmada makinalarn, çalşma şartlar nedeniyle maruz kaldklar dinamik yükler karşsndaki davranşlar incelenmiştir Sistem ll davranşlar ile ilgili genel terimler verilerek, dinamik yükleme durumunda sönümlenen ve sönümlenmeyen sistem davranşlar irdelenmiştir Dinamik yükleri n neden olduğu titreşimler ile bu olumsuzluklar azatmaya yönelik uygulamalar üzerinde rdurulmuştur Bu noktadan hareketle, takm tezgahlarnda önemli bir sorun olan titreşimleri azaltmak amacyla alternatif konstrüksiyonlar [ verilmistir Anahtar Kelimeler Titreşim ve salg, Titreşim u sönümleme, Takm tezgahlarnda salg CONTROL OF DYN\MIC LOADS SYSTEM BEHA VIOURS UND ER miktan, doğrudan yayn diğer tarafna aktarlr Giriş çkş yer değişimleri, xi ve xo referans düzleminden itibaren ölçülür Sistem serbest halde iken xi = xo = O dr Yay tarafndan sisteme tatbik edilen kuvvet, yayda meydana gelen esneme miktan ile orantldr U ygulanan kuvvet sonucunda yayda meydana gelen esneme miktar, yayn statik uzunluğundan, yüklenmiş haldeki uzunluğunun çkanlmas ile bulunur Yayda tespit edilen salnm hareketi, ayn zamanda kütlenin hareketini verecektir Buradan hareketle yay kütle sistemi, Şeki2 de blok diyagram verilen, otomatik kontrol sistemi olarak düşünülebilir Böylece yay sönümlemeli kütle sistemi, kontrol sisteminin davramşlarnn açklanmasnda kullanlabilir ve Abstract In this article the behaviour of the machines under dynamics Ioads had been investigated After giving the general vibration and system response terms, the behaviours of the damped and undamped systems had been scrutinised The fact that a damped spring mass system is a member of the family of automatic control systems enables us to apply spring mass vibration theory to the understand ing of control behaviour From this po int onwards alternative constructions had been given for the purpose of minimising the negative effects of the vibrations at machine tools Key JVords V ihration and chatter, Isolation of vibration, Chatter at machine tool GİRİŞ Düz bir yüzey üzerinde belirli bir kütleye sahip, bloğu kaydrmak için tasarlanmş bir sistemin hareketi (Şekil ), yayn aksi tarafna eklenmiş olan bir pistonla kontrol altna alnmştr Yaya uygulanan giriş yer değişim FMcndi, Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Makine Bölümü, Ankara fmendi@gaziedutr MKKülekci, Abant izzet Baysal Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Makine Bölümü, I 4400 Düzce mkkulekci@yahoocom Xa xi /&}'Ni ahnm miktanx x c X o,, : yer değişim miktar : uygu lana n yer değişim miktan xx0 : yayn salnm miktan l : yayn statik uzunluğu Şekil Yay kütle sönümleme sistemi [ ] po rüzsüz yuzey \ silindir piston Bir an için şekil de verilen sistemde, süspansiyona dolan ve boşalan havann geçtiği kanaln çapnn ayarlanabildiğini varsayalm Yay tarafna dinamik bir kuvvet uygulandğnda xi, boyutunda ani bir artş olacaktr Süspansiyondaki kanal çap küçük ise kütle ye, hareketi esnasnda oldukça büyük bir kuvvet etki eder Bu nedenle kütle tekrar aksi istikamete doğru, xo boyutu xi ye eşit oluncaya kadar ağr ağr ilerleyecektir Bu tarzda meydana gelen adlandrlmaktadr (Şekil 3a) sönürnleme, aş n sönümleme olarak 99

2 Dinamik Yüklernede Sistem Davranişlarnan Kontrolü kuvvet Xl XiXo Yay Kütle ve süspansyon pistonu X o Besleme (vavn statik uzunlu2undan) Şekil 2 Yaykütle sisteminin otomatik kontrol sistemi olarak kullan lmas "'""" / \ X0 _ X i c co X ro X E E \ Q) E :;: \ / (/)o >Ol >Ol () 'O / Xo (!) () >, / (!) > / / Zaman \ /' Q) \ "/ a b Şekil 3 Sistem davranş: a) aştn sönümleme, b) kritik sönümleme alt E :;: ""' Zaman Eğer süspansiyondaki kanal çap büyük ise, bu durumda süspansiyon kütleye oldukça küçük kuvvetler uygulayacaktr Kütle çok hzl hareket ederek, xo= xi sağlanncaya kadar xo boyutu xi boyutunu birkaç kez geçer Bu tarzda meydana gelen sönümleme, kritik sönümleme alt olarak tanmlanr Sistemdeki sönümleme esnasnda Şekil 3 b de görüldüğü gibi, giderek durağan hale gelen bir salnm meydana gelir Deneme ve yanlma yolu ile, sönümleme ayarlanabilir Böylece nümkün olan en ksa zamanda ve kütle xo boyutu xi boyutunu geçmeden, xo= xi eşitliği sağlanr Bu tarzda meydana gelen sönümleme ise kritik sönümleme olarak isimlendirilir ve grafkleri verilen iki sönümlemenin snrladğ alan içerisinde gerçekleşir tesbit edilniş ise, sönürnleme oran Ç, meydana geler fler ne kadar kritik sönümleme (Ç=l) özelliğine sahij bir sistem, kendisine uygulanan dinamik etkiye karş e hzl tepkiyi gösterse de, baz pratik uygulamalarda Ç =0,' sisteminin göstereceği davranş da, Şekil4 de eğriler verilen davranşlarla ayndr Ç nn analitik olaral belirlenmesi zordur Ancak sistem kurulmuş vt uygulanan etki karşsnda salnm meydana getirdiğ salnm büyüklüğünün yars esas alnarak hesaplanabilir orannda daha hzl sistem tepkisi görülebilnektedi (Şekil 4) Yay kütle sisteminin davramş sistemin sönümleme oranna bağldr Sönümleme oran zeta ( Ç) ile gösterilir ve aşağdaki bağnt ile hesaplanr C,2 t < ki& xnrmtne all r ktik sooümeme / r> tlfiij Ç =birim luza düşen gerçek sönümleme kuvveti kritik sönümlemelerde birim hza düşen sönümleme kuvveti Kritik sönümleme için Ç =, aşr s önümlernede Ç değeri den büyük, sönümleme, kritik sönümleme altnda ise Ç değeri den daha küçük olacaktr Şekil 4 de sisteme uygulanan değişik dinamik etkiler karşsnda, sistemin gösterdiği davranşlara ait Ç değerleri verilmiştir [2] Bir süspansiyon ile sönümlenen, yaykütle sisteminde sönümleme oran Ç; kütle, yaylaruna oran ve süspansiyonun sönürnleme sabitinden (birim hza düşen sönümleme kuvveti) hesaplanabilir Sönümleme orannn hesaplanmasnda kullamlan söz konusu bu parametreler deneysel olarak hesaplanabilir Bir otomatik kontrol,, 05, x r 0 '"' L "" j, r; l/ r r c o \ V l/ r r "' t3 V / V V r IJ V A!"""'" J b"' r 24 / V r"' r = t 6 r / V V / / V, VJ / V, J Jv':V'"!"""'" Zaman Şekil 4 Değişik sönümleme orananna sahip sistemlerin uygulan: dinamik etkilere karş gösterdikleri davranşlar [2,3] 00

3 fmendi, MKKülekci Il SİSTEM DAVRANIŞLARINA AİT BAZI TANIMLAMALAR Zaman sabiti, r (to) ölçülen miktarn %63,2 değerine ulaşnca ya kadar geçen süredir [ 4,5] Tezgah gövdelerine etki eden dinamik bir etki k Şsnda gövde bu etkiyi sönümleyerek kontrol eder ar ' kil 5 d Yaplan sönümlemeye ait terimler şe e gösterilmiştir c: <> e şma Birim adm 09 l 4 ""::+ o ' l O\ t, T ;:=::w t, Zaman (s) 0632 olt + Z ama n (s), 3r 5T Şeki 6 Zaman sabitinin tenel özellikleri [4] Şekil 5 Sönümlemeye ait baz terimler [ 4] Taşma; Taşma, sönümleme oran, kritik sönümleme orannn altnda olan sistemlerde görülür Taşma miktar,sönümleme eğrisi üzerinde meydana gelen, maksimum sönümleme yükseltisi ile, sistem durağan bale geldiği ann tanmladğ yer arasndaki mesafedir Sönümlemeye başlama zaman; Sönümlemenin % O %90 seviyesine çkncaya kadar geçen seviyesinden süredir (tr) Sönümleme zaman; Sönürnlemenin belirlenmiş toleranslar dahilinde, asl değerini alncaya kadar (sönürnleme sistemi durağan hale gelinceye kadar) geçen süredir (ts) Şekil 6da verilen örnekte söz konusu zamannn tayininde6%5 tolerans esas alnmştr Periyodik zaman; Tam bir salnm için geçen süre (tp) Tespit etmenin en kolay yolu Şekil 6 da görüldüğü gibi, çkşta birim adm kesen iki salnm arasndaki sürenin ölçülmesi dir Frekans; Saniyedeki salnm saysdr Aşağdaki bağnt ile hesaplamr Frekans (Hz)= Periyodik zaman Zaman sabiti; Zaman sabiti bir sistemin sönümleme sonuç değerine, ne kadar çabuk ulaştğn verir Zaman sabiti ile ilgili temel detaylar Şekil 6 da verilmiştir Zaman sabitinden 3 kat kadar süre soma, ölçülen miktar ulaşacağ son değerin % 95 değerine kadar ulaşr Zaman sabitinden 5 kat kadar süre sonra, ölçülen değer ulaşacağ son değerin %99 değerine kadar ulaşr Eğer ölçülen miktarn değişim oraru sabit tutulabiliyorsa, bu durumda zaman sabiti, sistemin alacağ son değere eşit olacaktr Böylece r, Şekil 6 da görüleceği gibi, herhangi bir noktadan eğriye çizilen teğetten bulunabilir Bu işlem Şekil 4 de verilen, sistemlerin uygulanan dinamik etkilere karş gösterdikleri davranşlara ait eğrilere uygulanabilir Söz konusu eğrilere dikkat edildiğinde, tamamnn orijine yakn ksmda ters eğri ( curvature) özeliğinde olduğu görülecektir Bu nedenle sistemlerin hiç biri başlangçta gösterdikleri davranşlann devam ettirmezler Bununla birlikte aşr sönümlenmiş sistemlere ait eğrilerde, giriş seviyesinin %30 luk ksm içerisinde suni orijin alnabilir Bu nokta esas alnarak zaman sabiti elde edilebilir Kritik sönümleme sistemlerine ait davranş eğrilerinin zaman sabiti, salnrnn bozulma oranna ait ölçümü verir Şekil 7 oldukça hafif bir s önümlerneye sahip sistemi tanmlamaktadr Şekilde salnntn snrlayan zarf, bir çift üstsel eğridir Söz konusu eğrilere zaman sabiti uygulanabilir [ 4,5] Üstsel eğrilere ait zaman sabiti: r = ( mn) denkleminden hesaplanabilir Burada wn, sönürnlenmemiş doğal frekansa ait 2 C zaman Gerçekte sistemin sönümlemesi çok hafif ise, bu durumda gerçek sönümleme ile doğal frekans birbirine 0

4 Dinamik Yüklernede Sistem Davranişlarnan Kontrolü çok yakn olacağndan, sisternin doğal frekans gerçek frekans olarak alnabilir Üstsel eğrilere ait zaman sabiti hesaplamrsa, sisteme yaplan herhangi bir yüklemenin sönümleme tepki süresi, buna bağl olarak, ±o/o5 toleransla hesaplanabilir Söz konusu yüklemenin sönümleme süresi alabileceği toplam değer, üstsel eğrilerin zaman sabitinin yaklaşk olarak 3 katdr Sistemin tamamen durağan hale gelinceye kadar geçecek süre ise yaklaşk olarak üstsel eğrilere ait zaman sabitinin yaklaşk olarak 5 katdr [ 5] Uygulamalarda sinüzoidal salnrnlara neden ola sinüzoidal kuvvetler, dengelenmemiş motorlar g( mekanik organlardan kaynaklanr III TİTREŞİM ŞİDDETİNİN AZALTlLMASI Sinüzoidal bir kuvvet etkisi karşsnda titreşim eğibn gösteren hafif sönümleme etkisine sahip çelik yaptard sistemin doğal frekans ile giriş etkisinin frekansnn e : olmas engellenmelidir X o Böyle bir durumda, eğer sisteme etki eden kuvveti: frekansm değiştiremiyor isek, ysapnn sönümlenmem doğal frekans/n değiştirilmelidir ' Dinamik yükleme durumunda kitik sönümleme all davranş gösteren sistem fn i artt nay denersek f/fn oram den çok dal: küçüktür fn = 2tr m Sönümlenmeniş doğal frekansn fn arttrlabilmesi içr / / Sistem davranşn snrayan eğri zaman (s) Ş eki 7 Oldukça hafif bir sönümleme sistemine ait sönürnleme eğrisi ve üstsel eğrileri [ 4] Geçişli ve Sürekli Davranş; Şekil 4 kademeli bir yükleme (step input) durumunda sistemlerin gösterecekleri farkl davranşlar verilmiştir Şekil incelendiğinde açkça görülebileceği gibi, bütün durumlarda sistem davranşlar sabit bir değere ulaşmaktadr Bu nedenle eğriler geçişli davranşlar ifade etmektedirteorik olarak uygulanan sinüzoidal bir giriş etkisi karşsnda sistem benzer iki davramş gösterecektir Eğer sinüzoidal etkiye sahip kuvveti sistem devrede iken aniden yükler isek, bu durumda Şekil 4 deki uygun eğrinin sonuna sinüzoidal salnrnn eklenmesi gerekir Sistemin göstereceği davramşta geçişler bir süre soma ortadan kalkacak, geride Şekil 8 de görülen sadece sinüzoidal davranş kalacaktr (5] Giriş Geçiş + sürekli durum Sstem davranş sadece sürekli durum zaman Şekil 8 Ani olarak uygulanan sinüzoidal bir giriş karşsnda sistemin teori k davranş [6] fonnülden de göüldüğü gibi A nn veya m in arttnlma gerekir Yapnn rijitliğinin ll arttrlmas münkünd ancak bunu yaparken yapnn kütlesi m arttrlmamald Zira doğal frekansn arttnlabilmesi için yap kütles azaltlmas gerektiği unutulmamaldr En uygun seçen tasarm aşamasnda uygun seçimlerin yaplmas (örneği daha derin arakesitlere sahip kirişlerin kullanlmas) t rijitliğin A arttrlmasdr [9, ] Söz konusu problen giderilmesi için alternatif bir çözüm ise f/fn freka orannn lden daha büyük tutulmasdr Bun sağlanabilmesi için sönürnlenrnerniş doğal frekansn azaltlmasn gerektirir Dolays ile A daha küçültülmelidir, veya m daha küçük tutulmaldr Bu daha ağr bir yap demektir Buna rağmen titreş: şiddetinin mutlak minimum seviyede tutulmas gereke uygulamalarda skça kullamlnaktadr Sisteme etki ed kuvvetin f frekans, sistemin sönümlenmemiş do frekansn fn den daha büyük olmas durumunda proble var demektir Sisteme etki eden kuvvetin, dengelenmen baz döner tip elemanlardan kaynaklanmas durumun (motor gibi), sistem çalştnlr çalşhnlmaz f frekanst ulaşlamaz, nihai f frekansna ulaşlmas için bir mikt zamana ihtiyaç duyulacaktr Bu işlemler meyda: gelirken sistemj!fn=l bölgesinden geçecektir Bu bölge salnmlarn oran (çkş salrunu/giriş etki salnn oldukça büyük olmas nedeniyle kütle, şiddetli l şekilde salnm yapacaktr bir yaykütle sistemine, büy salnmlar yaptracak yeterli enerjinin yüklenmesi çok bir zaman alr Bu özelliğe sahip motor veya b enz sistemler yüksek salnm oran bölgesini çok h geçeceklerinden bu bölgedeki salnmlar arasndaki fz tolere edilebilir durumda olacaktr [ 6,7] 02

5 FMendi, MKKülekci Yukanda yaplan tespitler, belirli bir frekansla yüklenen sönümlenmemiş yaykütle sistemlerinde gözlenmektedir Bunun dşnda herhangi bir frekansla yükleme durumunda, veya titreşime karş çok iyi bir sistem tasanm yaplmş olsa dahi titreşim kabul edilemeyecek kadar yüksek olabilir Buna örnek olarak motorlu araçlarda kullamlan süspansiyon sistemi verilebilir Burada ki yaykütle sisteminin yüklenme frekans, aracn hzna ve yolun özelliğine bağl olarak değişik değerlerde olabilir Buna rağmen tekerleğin yol ile olan temas kesilmemelidir Motorlu araçlarda bu sorunun giderilmesi için, teker le k ile araç gövdesi arasna amortisör (darbe sönümleyici) tespit edilmek suretiyle, araca intikal eden titreşimler, önce yaykütle sisteminde kinetik enerjiye dönüştürülmekte daha sonra ise s olarak çevreye dağnlmaktadr Bu nedene eğer bir yaykütle sisteminde salnmlarn büyüklüğünü snrlayamyor isek, sönümlemek suretiyle sistemdeki enerjiyi atabiliriz Sistemdeki enerjiyi bu şekilde süspansiyon sistemiyle uzaklaştrabileceğimiz gibi, yay malzemesi olarak yüksek histerezisli yayianma özelliğine sahip malzemeler kullamlabilir Bunlara alternatif olarak ayarlanabilir bir titreşim sönümleyici yapya adapte edilebilir Aşağda bu metotlar sras ile açklannuştr [8] Yüksek histerezisli yay malzemeleri ile sönümleme; Çelik bir yay değişik yönlerde yüklenir ve serbest braklrsa hemen hemen tamamiyi e orijinal boyuna geri döner Yay boyunda neydana gelen değişiklik ise oldukça küçüktür ve belirleyebilmek için çok hassas ölçüm gerektirir Yayn farkl yönlerde yüklenmesi halinde histerezis etkisi nedeniyle yay boyunda farkllklar meydana gelir Yaygn olarak kullamlan diğer yap malzemeleri döküm ve alüminyum alaşunlan çelikten daha fazla histerezis özelliğine sahiptirler Bu nedenle çelikten daha fazla sönümleme özelliğine sahiptirler Söz konusu malzemeler arasndaki bu fark, her bir malzemeden hazrlanacak birer çubuğun beton zemine braklmas halinde, ortaya çkacak seslerdeki fark olarak duyulabilir Titreşimi sönümleme karakteristiklerine bağl olarak, çelik zile benzer bir ses çkarrken, döküm donuk bir ses ve alüminyum alaşm ise neredeyse hiç ses çkarmayacaktr Bu nedenle takm tezgah gövdelerinde çelik yerine döküm tercih edilir Dökürnle çok karnaşk kesitierin kolayca şekillendirilebilmesinin yan sra, kesici takmlarn oluşturduklar salglar çok 'daha iyi sönümleyecektir Alüminyum alaşmlar ise, aym dayanm için çelikten daha hafif olmalarnn yan sra kanat sarsntlarnn neden olduğu salnmlar daha iyi sönümler Süspansiyon; Süspansiyonun klasik şekli yağ içeren bir piston ve silindirden ibarettir Piston üzerine açlan küçük çapl deliklerden yağ geçişi sağlanr Pistonun silindir içerisinde, silindir ekseni boyunca hareket etmesi halinde, süspansiyon içerisindeki yağn pistonun bir tarafndan diğer tarafna geçişi esnasnda, silindirin hareketi ile orantl olarak, silindirin aksi istikametinde bir kuvvet oluşturur Bu tarzda yaplan sönümleme, viskoz sönümleme olarak adlandrlmaktadrr Şekil 9 da bir süspansiyona ait konstrüksiyon verilmiştir Eğer çok hafif bir sönümleme isteniliyorsa bu durumda, süspansiyon sistemi içerisinde yağ yerine hava kullanlabilir [8] NYağ _,_Silindir Piston Lastik ve polimerik plastikler oldukça yüksek sönümleme özelliğine sahiptirler Bu nedene bir yaykütle sistemi oluşturmak istenildiğinde, yay yerine sönümleme arac olarak kullanlabilmektedirler Bu amaçla yaygn olarak kullanlan polimerik plastik yumuşatlmş polivinilkloriddir (PVC)Bu malzemeler yük altnda ayn anda hem elastik hem de plastik deformasyona uğrarlar Elastik defornasyon hemen ortadan kalkarken, plastik deformasyonun kaybolmas için bir miktar zamann geçmesi gerekecektir Bu malzemelerin tipik bir kullanm şekli; titreşim etkisinin azaltlmas amacyla makine montajnda kullamlmasdr Örneğin otomobillerde, motor titreşiminin araç gövdesine minimum düzeyde geçmesini temin etmek için, motor lastik bloklar üzerine monte edilmektedir Kullamlan lastik bloklarn tasarm ve montaj uygun tarzda yaplarak; şekil O a da görüldüğü gibi yüklendiklerinde kayma şeklinde sapmahdr Blok şekil lob de görüldüğü gibi yüklendiğinde ise giderek skşarak genişler ve yay oran artar (kompresyon altnda kauçuk katlaşma eğilimi gösterecektir) [9] Motorlann montajnda kullanlacak kauçuk bloklar, motorun hem düşey hem de yatay titreşimlerini (burkulma şeklindeki titreşimlerini) taşyabilmelidir Bunun sağlanabilmesi için en uygun çözüm, kauçuk bloklarn Şekil ll de görüldüğü gibi düşeyle 45 aç yapacak tarzda konumlandnlmasdr[,9, O] ekil 9 Yağ sönümlemeli süspansiyon konstrüksiyonu [8] 03

6 Dinamik Yüklernede Sistem Davranaşlarnn KontrolU (a) _ uwet : = = = _ > >: : :: Kauçuk blok e : _ +_,, o ', ::,_ : : o ' o o ; : Kü;üla tplt idll"" elik pfat: ç : r,; BioOun upmef ha lt meydana getirmekte bunlar ise kesici takmn ve takn tezgahnn ömrünü ksaltmaktadr Takm tezgahlanndak bu tür salglann giderilmesi için aşağda verilen metotla kullandabilir 4 (b) Kauçuk blok Şekili O Kauçuk bloktameydana gelen sapma a) kayma, b ) kompresyon [8] Şekil 2 Taknn ve iş parças aras ndaki titreşitnin (salmmn) nede olduğu kaba yüze y pürüzlülüğü Fe \ ) '(, '_h ' ' n t KauÇuk blok :'==! t // /"" Şekil Motorlu araçla rda titreşimi azaltmak amacyla yaplan montaj [8] IV TAKIM TEZG SALGISININ ÖNLENMESİ A KESİCİ TAKIM Tornalama ve frezeleme gibi işlemler esnasnda takm tezgah, çok az sönümleme kabiliyeti olan yaykütle sistemi gibi davranr Eğer ilerleme ve kesme derinliği düşük tutulur ise, kesme işlemi esnasnda oluşacak talaşm kahnhğ üniform olacaktr Ayn zamanda yaykütle sisteminin titreşimi göz ard edilebilecek düzeyde meydana geleceğinden, iş parçasnn yüzey kalitesi oldukça iyi durumda olacaktr Ancak ekonomik üretim iç çoğu zaman ideal şartlardan daha büyük ilerleme ve kesme derinlikleri ile çalşlr Bu şartlar altnda kütle, yaykütle sisteminin doğal frekansmda titreme eğilimi göstereceğinden, işlenen yüzeyde Şekil 2 de olduğu gibi dalgalanmalar olacaktr Bir sonraki pasoda kesici takmn kenan dalgal yüzeyi kesme durumunda kalacağ iç dalgal yüzey kesme kuvvetinde, sistemin doğal frekans ile ayn frekansta değişmeler meydana gelecektir Bu ise titreşinlin devam etmesine neden olur Tezgah salgls olarak adlandnlan bu etki kendiliğinden meydana gelmekte ve işlenen yüzeyde dalgalannajar, yivler Toma milindeki titreşimin yağ üe absorbe edilmesl Bir tomann kesme sisteminde en esnek parç< muhtemelen aynay taşyan fener milidir Fener mili bl yaykütle sistemi meydana getirir Fenerin kendisi yay ayna ve iş parças ise kütleyi oluşturacaktr Eğer fent milinde titreşim meydana gelirse, ayna yalpalayaca sonuçta tezgahta salg meydana gelecektir Şekil 3 d bu tür titreşimlerin, süspansiyon sistemini: uygulanmasyla sönünlenmesi gösterilmektedir Yuvatanmah yatak Sönümleme kovan Y SO dotdurulmuf hazne Yuvartanmal yatak vao szdrmazt eleman Şekil 3 Torna fener milini bükmeye zorlayan titreşimieri n yağ i ab sorbe edilmesi [I ] Yaplan bu tasanmla fener milinde radyal yönd meydana gelecek her türlü titreşim hareketi, şekildel geçiş kanallan arasndan yağ bir taraftan diğer tanf geçmesi için zorlayacaktr Böylece fener milini bükme) zorlayan titreşimierin enerjisi, bazne içerisindeki yağ geçiş kanallar arasmda hareket etmesi içi harcanaca dan sön enecektrr Bir delik tornalama katerindeki titreşimi sönümlenmesi; Uzun bir delik tornalama kateri ya kütle sistemi meydana getirir Uzun kater hem yay h erne kütle olarak davranş göstrecektir Kesme işlen esnasnda titreşimierin meydana gelmesi kaçnlmazd Kater iş parças içerisinde çalşaca dan, sistemi titreşimini azaltnak amacyla yaplacak değişiklikle kater içerisinde gerçekleştirilmelidir 04

7 FMendi, MKKülekci Şekil 4de bir delik tornalama katerindeki titreşimleri sönümlemenin prensipleri verilmiştir Titreşimleri sönümlemek amacyla katere monte edilen titreşim sönümleyiciden en iyi sonucu alabilmek için, sönümleyici hemen kesici takmdan sonra yer almaldr ağ ile doldurulmuş boşluk Silindrik kütle Şekil 5 ve 6 da ki çarpma silindirlerin çap ile, kater içerisine açlan boşluk çap arasndaki fark fazla abartlmştr Çok küçük titreşimler dahi takm salgs için yeterlidir Bu nedenle salgya sebep olacak titreşim şiddetine erişilmeden, kater içerisindeki silindir kütlesi kater boşluğuna çarparak titreşimi sönümlemelidir Bunu sağlayabilmesi için şok (darbe) sönümleyicide, silindir çap ile kater iç boşluk çap arasndaki boşluk oldukça küçük olmaldr [ll,3] tl! Kauçuk ringler üzerine monte edilmiş kütle Şekil 4 Bir delik büyüitme katerindeki titreşimin sönümlenmesi Sitemde yer alan ağr metalden (tungsten, kurşun vb) yaplmş silindir, kauçuk ringler ile desteklenmiştir Geride kalan boş hacimin yağ ile dodurulnas ilave sönürrleme sağlayacaktu Bu amaçla kullanlabilecek daha basit bir yöntem ise, Şekil 5 de göülen darbe sönümleyicidir Bu sistemde kullanlan prensip iki gövde arasndaki çarpşma ile kinetik enejinin, s enerjisine dönüşmesidir Bu tasannda kater içerisine monte edilmiş olan ağr silindir ile, kater içerisine açlmş boşluk arasnda meydana gelen çarpşma ile titreşim emiimiş olur Yatay freze tezgahnda takm tutucusunun sönümlenmesi; Şekil 7 de yatay bir freze tezgahnda titreşimi önlemek amacyla yaplan değişiklik verilmiştir Yaplan uygulamada kütle Uşekilli konsola kauçuk veya yumuşatlnuş PVC yardmyla tutturulmuştur Tezgah kesme işlemini yaparken kütleye etkiyen atalet kuvvetleri yaykütle sisteminde olduğu gibi, kauçuk veya plastikte elastik defonasyonlar meydana getirir Bu sistem yatay freze tezgahnda takm tutucusuna kolayca monte edilebilir Konsol Freze çaks Kauçuk veya yumuşak PVC Silindrik kütle Silindirin enerjiyi emmesine olanak tanyan t>oşlul< ±J Ukonsol iş parças Şekil ls Bir delik büyültme katerindeki darbelerin sönomlenmesi Bu tarzda tasarlanmş aparatn etkinliği Şekil 6 da görüldüğü gibi arttnlabilir Bu çözümde silindir küçük parçalara bölünerek, kater içerisine belirli bir toleransla alştnlmş diskler arasna, sandviç şeklinde monte edilmiş ve bir kampresyon yay ile desteklenmiştir Kampresyon yay diskler ile silindirlerin birbirine temasn sağlar Bu tasarmda ise titreşim enerjisinin bir ksm hem silindir parçalarnn kater cidarna çarpmas ile, kalan ksm ise silindir parçalan ile diskler arasndaki sürtünme ile sya dönüştürülerek sistemden atlr Sürtünme sönümleme, diskleri Kompresyon yay Sürtünme ve çarpma sönümlemeleri sağlayan silindir parçalar Şekil 6 Delik büyüitme katetindeki darbelerin sürtünme ile azaltlmas Şekil 7 Yatay freze tezgahnda takm tutucusundaki titreşimi n sönümlenmcsi [ll] V SONUÇ Takm tezgahlaryla çalşlrken ekonomik üretim için, çoğu zaman ideal şartlardan daha büyük ilerleme ve kesme derinlikleri ile çalşlmak zorunluluğu vardr Bu nedenle tezgah kütlesi, yaykütle sisteminin doğal frekansnda titreme eğilimi göstereceğinden, işlenen yüzeyde beklenen yüzey kalitesi elde edilememektedir Bir somaki pasoda kesici takmn kenan dalgal yüzeyi kesme durumunda kalacağ için, dalgal yüzey kesme kuvvetinde, sistemin doğal frekans ile ayn frekansta değişmelere neden olacaktr Bu ise titreşiinin devam etmesine neden olmaktadr Tezgah salgs olarak adlandrlan bu etki işlenen yüzeyde dalgalanmalar, yivler meydana getirnekte bunlar ise kesici takmn ve takm tezgahnn ömrünü ksaltmaktadr Söz konusu tezgah salgs tamamen ortadan kaldrlamasa da yaplacak uygun konstrüksiyonlar yardm ile büyük ölçüde azaltiab ilmektedir Sagnn azaltlmas ile tezgah işlem 05

8 Dinamik Yüklernede Sistem Davranşlarann Kontrolü hassasiyeti artnrrken işlenen prçalardaki yüzey kalitesi de artmş olacktr KAYNAKLAR Thornson, WT, "Mechanical Vibrations", 3th ed, Prentice Hal, Ine, Englewood Cliffs, NJ, Shigley, JE, Mische, CR, "Mechanical Engineering Design" Fifth edition, pplol08, Hartog, JP, "Mechanical Vibrations",4th ed, McGraw Hill Book Company, Ine, New York, Tinoshenko, S, Young, DH,"Vibration Problems in Engineering", 2nd ed, D Van Nostrand Company, Ine, Princeton, NJ, Crede, CE,"Vibration and Shock Isolation'' John Wiley & Sons, Ine, New Yo 95 6 Harringx, JA, "On Highly Compressible Helie< Springs", I and II, Philips ResRep Vol: December Mische, CR, "An Exact Nurnerical Method fe Deternining the Bending Deflection and Shape c SteppedShafts", Proceedings of the Winter Ann Meetingof ASME, Sanfrancisco, pp 023, Mische, CR, "Computational Considerntions Design", Standart Handbook of Machine Desig McGraw Hi, New York, pp5053, Mendi, F, "Takm Tezgahlan Tasanm", yaynevi, s /23/26, Akk:urt, M, "Nümerik Kontrollu Tezg;hlar, istemler"', Asilteknik Yayn no:l, s3 232 ISTANBUL, 986 I Ogata K, "Modem Control Engineering Englewood Cliffs,

9

10

(Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ. DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Sertaç SAVAŞ

(Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ. DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Sertaç SAVAŞ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 (Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ DENEY

Detaylı

Sistem Dinamiği. Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN

Sistem Dinamiği. Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN Sistem Dinamiği Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı Sunumlarda kullanılan semboller: El notlarına bkz. Yorum Bolum No.Alt Başlık No.Denklem Sıra No Denklem numarası YTÜ-Mekatronik Mühendisliği

Detaylı

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR: BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma

Detaylı

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA - 2016 1. GİRİŞ Eğilme deneyi malzemenin mukavemeti hakkında tasarım

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. MAK-204 Üretim Yöntemleri Freze Tezgahı Frezeleme Đşlemleri (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR

Detaylı

TORNA TEZGAHINDA KESME KUVVETLERİ ANALİZİ

TORNA TEZGAHINDA KESME KUVVETLERİ ANALİZİ İMALAT DALI MAKİNE LABORATUVARI II DERSİ TORNA TEZGAHINDA KESME KUVVETLERİ ANALİZİ DENEY RAPORU HAZIRLAYAN Osman OLUK 1030112411 1.Ö. 1.Grup DENEYİN AMACI Torna tezgahı ile işlemede, iş parçasına istenilen

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ Kaynaklar: S.S. Rao, Mechanical Vibrations, Pearson, Zeki Kıral Ders notları Mekanik veya yapısal sistemlere dışarıdan bir

Detaylı

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Malzemelerin Mekanik Özellikleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Bölüm Hedefleri Deneysel olarak gerilme ve birim şekil değiştirmenin belirlenmesi Malzeme davranışı ile gerilme-birim şekil değiştirme diyagramının ilişkilendirilmesi ÇEKME

Detaylı

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş Ç. Özes, M. Belevi, M. Demirsoy

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş Ç. Özes, M. Belevi, M. Demirsoy AKSLAR ve MİLLER AKSLAR MİLLER Eksenel kuvvetlerde her iki elemanda çekmeye veya basmaya zorlanabilirler. Her iki elemanda içi dolu veya boş imal edilirler. Eksen durumlarına göre Genel olarak düz elemanlardır

Detaylı

WATTPILOTE ÖLÇME VE KONTROL SİSTEMLERİ.

WATTPILOTE ÖLÇME VE KONTROL SİSTEMLERİ. 2018 WATTPILOTE ÖLÇME VE KONTROL SİSTEMLERİ www.tempocnc.com info@tempocnc.com WattPilote, Digital Way şirketi tarafndan geliştirilen ve güç kontrolünü kullanan cihazlarn genel addr. Takm aşnmalarn ve

Detaylı

Alt şasi tasarım. Genel bilgiler. Alt şasi aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir:

Alt şasi tasarım. Genel bilgiler. Alt şasi aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir: Alt şasi aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir: Yükü şasi çerçevesi üzerine düzgün bir şekilde dağıtmak için Tekerlekler ve çerçeve üzerinde dik duran diğer parçalar için boşluk sağlamak amacıyla Üstyapıyı

Detaylı

DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ Kesme Hızının Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisinin İncelenmesi 1/5 DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ 1. AMAÇ Bu deneyin amacı; üretilen parçaların yüzey pürüzlülüğünü belirlemek

Detaylı

SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik

SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik (normal) olarak ifade etmiştik. Bu yaklaşım idealize

Detaylı

Chapter 22: Tornalama ve Delik Açma. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing

Chapter 22: Tornalama ve Delik Açma. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing Chapter 22: Tornalama ve Delik Açma DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing 22.1 Giriş Tornalama, dışı silindirik ve konik yüzeylere sahip parça işleme sürecidir. Delik açma, işleme sonucunda

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ

T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ MAKĐNE TEORĐSĐ VE DĐNAMĐĞĐ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI MEKANĐK TĐTREŞĐM DENEYĐ DERSĐN ÖĞRETĐM ÜYESĐ Dr. Öğretim

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CNC TORNA DENEY FÖYÜ Deney Yürütücüsü: Dr.Öğr.Üyesi Emre ESENER Deney Yardımcısı: Arş.Gör. Emre SÖNMEZ Hazırlayan: Arş.Gör.

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ CNC TORNA UYGULAMASI Deneyin Amacı: Deney Sorumlusu: Arş. Gör.

Detaylı

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ MUKAVEMET DERSİ (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Ders Planı HAFTA KONU 1 Giriş, Mukavemetin tanımı ve genel ilkeleri 2 Mukavemetin temel kavramları 3-4 Normal kuvvet 5-6 Gerilme analizi 7 Şekil

Detaylı

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear)

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Bu bölümde, doğrusal, prizmatik, homojen ve lineer elastik davranan bir elemanın eksenine dik doğrultuda yüklerin etkimesi durumunda en kesitinde oluşan kesme gerilmeleri

Detaylı

SIZDIRMAZLIK Sİ S STEMLER İ İ Vedat Temiz

SIZDIRMAZLIK Sİ S STEMLER İ İ Vedat Temiz SIZDIRMAZLIK SİSTEMLERİ Vedat Temiz Sızdırmazlık Kavramı Sızdırmazlık problemi en genel halde ortak bir sınırı bulunan, iki farklı ortam arasındaki akışkan ş akışının ş kontrol edilebilmesi olarak tarif

Detaylı

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR: BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma

Detaylı

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Böl.Çiçek Özes. Bu sunudaki bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir.

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Böl.Çiçek Özes. Bu sunudaki bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir. AKSLAR ve MİLLER Bu sunudaki bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir. AKSLAR MİLLER Eksenel kuvvetlerde her iki elemanda çekmeye veya basmaya zorlanabilirler. Her iki elemanda içi dolu veya boş imal edilirler.

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız.

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız. MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız. F = 2000 ± 1900 N F = ± 160 N F = 150 ± 150 N F = 100 ± 90 N F = ± 50 N F = 16,16 N F = 333,33 N F =

Detaylı

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA Yrd.Doç.Dr. Alp Tekin ERGENÇ İçten Yanmalı Motor Hareketli Elemanları 1- Piston 2- Perno 3- Segman 4- Krank mili 5- Biyel 6- Kam mili 7- Supaplar Piston A-Görevi: Yanma odası

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 17 Rijit Cismin Düzlemsel Kinetiği; Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı

Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin Matris Metotları 2015-2016 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL 1 BÖLÜM VIII YAPI SİSTEMLERİNİN DİNAMİK DIŞ ETKİLERE GÖRE HESABI 2 Bu bölümün hazırlanmasında

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 7 İç Kuvvetler Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 7. İç Kuvvetler Bu bölümde, bir

Detaylı

NEDEN TİLTİNG TİP ÇEKVAFLER. Kısa gövde, küçük hacim ve düșük ağırlık.

NEDEN TİLTİNG TİP ÇEKVAFLER. Kısa gövde, küçük hacim ve düșük ağırlık. ÇEKVALFLER Tüm hakları Özkan Makina da saklıdır. Sürekli iyileștirme ve geliștirme programlarımız nedeniyle, temin edilen ürünler bu katalogta gösterilen ürünlerden farklı özellikler tașıyabilir. HAWLE

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI AKSLAR VE MİLLER P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Dönen parça veya elemanlar taşıyan

Detaylı

Chapter 24: Frezeleme. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing

Chapter 24: Frezeleme. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing Chapter 24: Frezeleme DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing 24.1 Giriş Frezeleme, düz bir yüzey elde etmek için yapılan temel bir talaş kaldırma işlemidir Freze bıçakları bir veya birden fazla

Detaylı

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği -Fizik I 2013-2014 Dönme Hareketinin Dinamiği Nurdan Demirci Sankır Ofis: 364, Tel: 2924332 İçerik Vektörel Çarpım ve Tork Katı Cismin Yuvarlanma Hareketi Bir Parçacığın Açısal Momentumu Dönen Katı Cismin

Detaylı

NEDEN İÇİNDEKİLER TİLTİNG TİP ÇEKVALFLER 05-06 NEDEN NOZUL ÇEKVALFLER? 07-09 NEDEN AÇILI SİTLİ ÇEKVALFLER? 10-11 NEDEN EKSENEL YAYLI ÇEKVALFLER?

NEDEN İÇİNDEKİLER TİLTİNG TİP ÇEKVALFLER 05-06 NEDEN NOZUL ÇEKVALFLER? 07-09 NEDEN AÇILI SİTLİ ÇEKVALFLER? 10-11 NEDEN EKSENEL YAYLI ÇEKVALFLER? www.ozkan.com.tr İÇİNDEKİLER 0 TİLTİNG TİP? 00 NOZUL? TİLTİNG TİP Kısa gövde, küçük hacim ve düşük ağırlık Çekvalfin her iki yanından uzanan miller, karşı ağırlık ve kolun çekvalfin sağ veya sol tarafına

Detaylı

1.1 Yapı Dinamiğine Giriş

1.1 Yapı Dinamiğine Giriş 1.1 Yapı Dinamiğine Giriş Yapı Dinamiği, dinamik yükler etkisindeki yapı sistemlerinin dinamik analizini konu almaktadır. Dinamik yük, genliği, doğrultusu ve etkime noktası zamana bağlı olarak değişen

Detaylı

BURULMA (TORSİON) Dairesel Kesitli Çubukların (Millerin) Burulması MUKAVEMET - Ders Notları - Prof.Dr. Mehmet Zor

BURULMA (TORSİON) Dairesel Kesitli Çubukların (Millerin) Burulması MUKAVEMET - Ders Notları - Prof.Dr. Mehmet Zor 3 BURULMA (TORSİON) Dairesel Kesitli Çubukların (Millerin) Burulması 1.1.018 MUKAVEMET - Ders Notları - Prof.Dr. Mehmet Zor 1 3. Burulma Genel Bilgiler Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme

Detaylı

RULMANLI YATAKLAR. Dönme şeklindeki izafi hareketi destekleyen ve yüzeyleri arasında yuvarlanma hareketi olan yataklara rulman adı verilir.

RULMANLI YATAKLAR. Dönme şeklindeki izafi hareketi destekleyen ve yüzeyleri arasında yuvarlanma hareketi olan yataklara rulman adı verilir. RULMANLI YATAKLAR Yataklar iki eleman arasındaki bir veya birkaç yönde izafi harekete minimum sürtünme ile izin veren fakat kuvvet doğrultusundaki harekete engel olan destekleme elemanlarıdır. Dönme şeklindeki

Detaylı

METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları

METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları Hareket Cıvataları METİN SORULARI. Hareket cıvatalarını bağlama cıvataları ile karşılaştırınız ve özelliklerini anlatınız. 2. Hareket vidalarının verimi hangi esaslara göre belirlenir? Açıklayınız ve gereken

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLAR III: Yuvarlanmalı Yatakların Montajı ve Bakımı

YUVARLANMALI YATAKLAR III: Yuvarlanmalı Yatakların Montajı ve Bakımı Rulmanlı Yataklar YUVARLANMALI YATAKLAR III: Yuvarlanmalı Yatakların Montajı ve Bakımı Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Rulmanlı Yataklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz

Detaylı

Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler

Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler ifthmechanics OF MAERIALS 009 he MGraw-Hill Companies, In. All rights reserved. - Burulma (orsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler ifthmechanics OF MAERIALS ( τ ) df da Uygulanan

Detaylı

KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar

KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Eksenel yataklama türleri Yatak malzemeleri Hidrodinamik

Detaylı

Beton mikserleri. Beton mikserleri ile ilgili genel bilgiler. Tasarım. Karıştırıcı ünitesi üstyapısı torsiyonel olarak esnek kabul edilir.

Beton mikserleri. Beton mikserleri ile ilgili genel bilgiler. Tasarım. Karıştırıcı ünitesi üstyapısı torsiyonel olarak esnek kabul edilir. Beton mikserleri ile ilgili genel bilgiler Beton mikserleri ile ilgili genel bilgiler Karıştırıcı ünitesi üstyapısı torsiyonel olarak esnek kabul edilir. Tasarım Beton mikserlerinin damper fonksiyonu yoktur

Detaylı

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Aks ve milin tanımı Akslar ve millerin mukavemet hesabı Millerde titreşim hesabı Mil tasarımı için tavsiyeler

Detaylı

Endüstriyel Yatık Tip Redüktör Seçim Kriterleri

Endüstriyel Yatık Tip Redüktör Seçim Kriterleri Endüstriyel Yatık Tip Redüktör Seçim Kriterleri Gelişen imalat teknolojileri ile birlikte birim hacimde daha yüksek tork değerlerine sahip redüktörihtiyacı kullanıcıların en önemli beklentilerinden biri

Detaylı

BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ

BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ 1 BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ ROTORLARDA STATİK VE DİNAMİKDENGE (BALANS) DENEYİ 1. AMAÇ... 2 2. GİRİŞ... 2 3. TEORİ... 3 4. DENEY TESİSATI... 4 5. DENEYİN YAPILIŞI... 7 6.

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLARIN MONTAJI VE BAKIMI

YUVARLANMALI YATAKLARIN MONTAJI VE BAKIMI Makine Elemanları 2 YUVARLANMALI YATAKLAR-III YUVARLANMALI YATAKLARIN MONTAJI VE BAKIMI Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Rulmanların Montajı Tolerans Değerlerinin Belirlenmesi

Detaylı

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Talaşlı Đmalatın Genel Tanımı En Basit Talaş Kaldırma: Eğeleme Ölçme ve Kumpas Okuma Markalama Tolerans Kesme

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Talaşlı Đmalatın Genel Tanımı En Basit Talaş Kaldırma: Eğeleme Ölçme ve Kumpas Okuma Markalama Tolerans Kesme Mak-204 Üretim Yöntemleri II Talaşlı Đmalatın Genel Tanımı En Basit Talaş Kaldırma: Eğeleme Ölçme ve Kumpas Okuma Markalama Tolerans Kesme Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi

Detaylı

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ Herhangi bir yapının projelendirmesi ve inşaatı aşamasında amaç aşağıda belirtilen üç koşulu bir arada gerçekleştirmektir: a) Yapı istenilen işlevi yapabilmelidir,

Detaylı

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini

Detaylı

METAL İŞLEME TEKNOLOJİSİ. Doç. Dr. Adnan AKKURT

METAL İŞLEME TEKNOLOJİSİ. Doç. Dr. Adnan AKKURT METAL İŞLEME TEKNOLOJİSİ Doç. Dr. Adnan AKKURT Takım Tezgahları İnsan gücü ile çalışan ilk tezgahlardan günümüz modern imalat sektörüne kadar geçen süre zarfında takım tezgahları oldukça büyük bir değişim

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI YORULMA P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Aloha Havayolları Uçuş 243: Hilo dan Honolulu

Detaylı

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde DİŞLİ ÇARKLAR Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde özel bir yeri bulunan mekanizmalardır. Mekanizmayı

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 9 COSMOSWORKS İLE ANALİZ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 9 COSMOSWORKS İLE ANALİZ BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 9 COSMOSWORKS İLE ANALİZ Sunum içeriği: 1. Merkezkaç Kuvveti (Centrifugal Force) 2. Burkulma (Flambaj Analizi) 3. Doğal Frekans Analizi (Natural Frequencies) Merkezkaç

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Giriş Temel kavramlar Sınıflandırma Aks ve mil mukavemet hesabı Millerde titreşim kontrolü Konstrüksiyon

Detaylı

Kontrol Sistemlerinin Analizi

Kontrol Sistemlerinin Analizi Sistemlerin analizi Kontrol Sistemlerinin Analizi Otomatik kontrol mühendisinin görevi sisteme uygun kontrolör tasarlamaktır. Bunun için öncelikle sistemin analiz edilmesi gerekir. Bunun için test sinyalleri

Detaylı

TAK TA I K M VE V İŞ BAĞ BA LAMA

TAK TA I K M VE V İŞ BAĞ BA LAMA TAKIM VE İŞ BAĞLAMA DÜZENLERİ MAK 4941 DERS SUNUMU 7 30.10.2017 1 Bu sunumun hazırlanmasında ulusal ve uluslararası çeşitli yayınlardan faydalanılmıştır 2 1 TORNALAMADA KESME KUVVETLERİNİN İŞ PARÇASINA

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 A. TEMEL KAVRAMLAR MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 B. VİDA TÜRLERİ a) Vida Profil Tipleri Mil üzerine açılan diş ile lineer hareket elde edilmek istendiğinde kullanılır. Üçgen Vida Profili: Parçaları

Detaylı

BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI

BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI Kesici Takımlarda Aşınma Mekanizmaları Aşınma, kesicinin temas yüzeylerinde meydana gelen malzeme kaybı olarak ifade edilir. Kesici Takımlarda Aşınma Mekanizmaları

Detaylı

Elektrikli Vibratör Sürücüleri

Elektrikli Vibratör Sürücüleri Elektrikli Vibratör Sürücüleri Tünkers elektrikli vibratör kazık çakıcıları self senkronizasyon prensibi ve doğru hizalanmış titreşimleri yaratmak ilkesine göre çalışır. Balanssız yük milli vibratör, zıt

Detaylı

Geri dönüşsüz damperler

Geri dönüşsüz damperler ,1 X X testregistrierung Geri dönüşsüz damperler Tipi Kanal sistemin içine monte Geri dönüşsüz damperler, sistem çalışır durumda değilken istenilen hava akış yönüne karşı istenmeyen hava akışlarını önler.

Detaylı

Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler

Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler Burulma (orsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler Endüstiryel uygulamalarda en çok rastlanan yükleme tiplerinden birisi dairsel kesitli millere gelen burulma momentleridir. Burulma

Detaylı

Geri dönüşsüz damperler

Geri dönüşsüz damperler ,1 X X testregistrierung Geri dönüşsüz damperler Tipi İklimlendirme sistemlerinin taze hava ve atış havası açıklıklarına yöneliktir. Geri dönüşsüz damperler, sistem çalışır durumda değilken istenilen hava

Detaylı

Torna tezgahının kısımları

Torna tezgahının kısımları Torna tezgahının kısımları Bu yazımızda torna tezgahının kısımları konusunu işleyeceğiz.torna tezgahı kısımları resimli anlatım şeklindedir. Tornanın kısımları her tesviyeci-tornacı tarafından bilinmelidir.tornanın

Detaylı

Titreşim Deney Düzeneği

Titreşim Deney Düzeneği Titreşim Deney Düzeneği DENEY DÜZENEĞI PROJE SÜREÇLERI Kavramsal Tasarım Standart/Ürün Taraması Sistem Planlaması Geliştirme Süreci Test platformunun elektromekanik tasarımı Ölçüm/veri toplama sistemi

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 13 Parçacık Kinetiği: Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 13 Parçacık

Detaylı

MEKANİK TİTREŞİMLER ve İZOLASYONU (Teorik Açıklamalar ve Uygulamalar)

MEKANİK TİTREŞİMLER ve İZOLASYONU (Teorik Açıklamalar ve Uygulamalar) T.C. CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKANİK TİTREŞİMLER ve İZOLASYONU (Teorik Açıklamalar ve Uygulamalar) PROF. NECATİ TAHRALI YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü

Detaylı

ÖZHENDEKCİ BASINÇ ÇUBUKLARI

ÖZHENDEKCİ BASINÇ ÇUBUKLARI BASINÇ ÇUBUKLARI Kesit zoru olarak yalnızca eksenel doğrultuda basınca maruz kalan elemanlara basınç çubukları denir. Bu tip çubuklara örnek olarak pandül kolonları, kafes sistemlerin basınca çalışan dikme

Detaylı

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır.

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır. Freze ile ilgili tanımlar Kendi ekseni etrafında dönen bir kesici ile sabit bir iş parçası üzerinden yapılan talaş kaldırma işlemine Frezeleme, yapılan tezgaha Freze ve yapan kişiye de Frezeci denilir.

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI DİŞLİ ÇARKLAR MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Dişli Çarklar 2 Dişli çarklar, eksenleri birbirine paralel, birbirini kesen ya da birbirine çapraz olan miller arasında

Detaylı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Fizik 8.01 Ödev # 7 Güz, 1999 ÇÖZÜMLER Dru Renner dru@mit.edu 7 Kasım 1999 Saat: 21.50 Problem 7.1 (Ohanian, sayfa 271, problem 55) Bu problem boyunca roket

Detaylı

Musa DEMİRCİ. KTO Karatay Üniversitesi. Konya - 2015

Musa DEMİRCİ. KTO Karatay Üniversitesi. Konya - 2015 Musa DEMİRCİ KTO Karatay Üniversitesi Konya - 2015 1/46 ANA HATLAR Temel Kavramlar Titreşim Çalışmalarının Önemi Otomatik Taşıma Sistemi Model İyileştirme Süreci Modal Analiz Deneysel Modal Analiz Sayısal

Detaylı

Freze tezgahları ve Frezecilik. Page 7-1

Freze tezgahları ve Frezecilik. Page 7-1 Freze tezgahları ve Frezecilik Page 7-1 Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde talaş kaldırmak için kullanılan kesici takıma freze çakısı olarak adlandırılırken, freze çakısının bağlandığı takım

Detaylı

CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI

CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI Frezelemenin Tanımı Çevresinde çok sayıda kesici ağzı bulunan takımın dönme hareketine karşılık, iş parçasının öteleme hareketi yapmasıyla gerçekleştirilen talaş

Detaylı

Sıkıştırma enerjisi arttıkça optimum su muhtevası azalmakta, kuru birim hacim ağırlık artmaktadır. Optimum su muhtevasına karşılık gelen birim hacim

Sıkıştırma enerjisi arttıkça optimum su muhtevası azalmakta, kuru birim hacim ağırlık artmaktadır. Optimum su muhtevasına karşılık gelen birim hacim KOMPAKSİYON KOMPAKSİYON Zeminlerin stabilizasyonu için kullanılan en ucuz yöntemdir. Sıkıştırma, zeminin kayma mukavemetini, şişme özelliğini arttırır. Ancak yeniden sıkışabilirliğini, permeabilitesini

Detaylı

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ 11 1.1. SI Birim Sistemi 12 1.2. Boyut Analizi 16 1.3. Temel Bilgiler 17 1.4.Makine Elemanlarına Giriş 17 1.4.1 Makine

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 11 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 14 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 15 1.5

Detaylı

Metal kesmeyi anlama # /71

Metal kesmeyi anlama # /71 Kesme işlemi Metal kesmeyi anlama Metal kesmeyi anlama Frezeleme ile tornalama arasındaki fark Değişen kesme kuvvetleri (stres). Değişen kesme sıcaklıkları (uç gerilimi). İşlemeden ödün verme Kesme koşulları

Detaylı

Tezgahın tablosına göre kullanılan devir hız kolları Siper (Support) Devir hız \ kutusu Ayna l i---- hareket düzeni.

Tezgahın tablosına göre kullanılan devir hız kolları Siper (Support) Devir hız \ kutusu Ayna l i---- hareket düzeni. Elektrik motoru \ Tezgahın tablosına göre kullanılan devir hız kolları Siper (Support) Devir hız \ kutusu Ayna l.------------ i---- \ \ Enine (Tabla) hareket düzeni Gezer punto Ana mil Talaş mili Şalter

Detaylı

YAYLAR. Bu sunu farklı kaynaklardan derlenmiştir.

YAYLAR. Bu sunu farklı kaynaklardan derlenmiştir. YAYLAR Gerek yapıldıktan malzemelerin elastiktik özellikleri ve gerekse şekillerinden dolayı dış etkenler (kuvvet, moment) altında başka makina elemanlarına kıyasla daha büyük bir oranda şekil değişikliğine

Detaylı

MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ

MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ www.sakarya.edu.tr MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ www.sakarya.edu.tr 1. DÜŞEY YÜKLÜ KİRİŞLER Cisimlerin mukavemeti konusunun esas problemi, herhangi bir yapıya uygulanan bir kuvvetin oluşturacağı gerilme

Detaylı

CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI

CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI Frezeleme; mevcut olan en esnek işleme yöntemidir ve neredeyse her şekli işleyebilir. Bu esnekliğin dezavantajı, optimize etmeyi daha zor hale getirecek şekilde uygulama

Detaylı

DİNAMİK - 7. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

DİNAMİK - 7. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü DİNAMİK - 7 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü 7. HAFTA Kapsam: Parçacık Kinetiği, Kuvvet İvme Yöntemi Newton hareket

Detaylı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Fizik 8.01 Ödev # 8 Güz, 1999 ÇÖZÜMLER Dru Renner dru@mit.edu 14 Kasım 1999 Saat: 18.20 Problem 8.1 Bir sonraki hareket bir odağının merkezinde gezegenin

Detaylı

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ (TEK EKSENLİ EĞİLME DENEYİ) ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR. AHMET TEMÜGAN DERS ASİSTANI ARŞ.GÖR. FATİH KAYA

Detaylı

YÜZEYLERİN BİRBİRİNE GÖRE DURUMU

YÜZEYLERİN BİRBİRİNE GÖRE DURUMU YÜZEY İŞLEME İŞARETLERİ İ (SURFACE QUALITY SPECIFICATIONS) YÜZEYLERİN BİRBİRİNE GÖRE DURUMU Maliyetin artmaması için yüzeyler, gerektiği kadar düzgün ve pürüzsüz olmalıdır. Parça yüzeyleri, imalat yöntemine

Detaylı

CNC ABKANT PRES ULTIMATE SERİSİ STANDART ÖZELLİKLER. Kürsü tip Ergonomik Ayak pedalı. Arka Dayama Dili. Alt Dar Tabla CYBELEC TOUCH12 2D

CNC ABKANT PRES ULTIMATE SERİSİ STANDART ÖZELLİKLER. Kürsü tip Ergonomik Ayak pedalı. Arka Dayama Dili. Alt Dar Tabla CYBELEC TOUCH12 2D CNC ABKANT PRES ULTIMATE SERİSİ STANDART ÖZELLİKLER CYBELEC TOUCH12 2D 12 Dokunmatik Renkli Ekran. Otomatik büküm sekans ile 2D Grafik profil oluşturma Büküm sekansları ve programları hafızaya alınabilir.

Detaylı

Pnömatik Silindir Tasarımı Ve Analizi

Pnömatik Silindir Tasarımı Ve Analizi Pnömatik Silindir Tasarımı Ve Analizi Burak Gökberk ÖZÇİÇEK İzmir Katip Çelebi Üniversitesi y170228007@ogr.ikc.edu.tr Özet Bu çalışmada, bir pnömatik silindirin analitik yöntemler ile tasarımı yapılmıştır.

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. (8.Hafta) Kubilay Aslantaş

MAK-204. Üretim Yöntemleri. (8.Hafta) Kubilay Aslantaş MAK-204 Üretim Yöntemleri Vidalar-Vida Açma Đşlemi (8.Hafta) Kubilay Aslantaş Kullanım yerlerine göre vida Türleri Bağlama vidaları Hareket vidaları Kuvvet ileten vidaları Metrik vidalar Trapez vidalar

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT LABORATUARI DENEY FÖYÜ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT LABORATUARI DENEY FÖYÜ T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI İŞLEME HASSASİYETİ (İŞ PARÇASI YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ ÖLÇÜMÜ) DERSİN

Detaylı

MAK Makina Dinamiği - Ders Notları -1- MAKİNA DİNAMİĞİ

MAK Makina Dinamiği - Ders Notları -1- MAKİNA DİNAMİĞİ MAK 0 - Makina Dinamiği - Ders Notları -- MAKİNA DİNAMİĞİ. GİRİŞ.. Konunun Amaç ve Kapsamı Makina Dinamiği, uygulamalı mekaniğin bir bölümünü meydana getirir. Burada makina parçalarının hareket kanunları,

Detaylı

Isı Kütle Transferi. Zorlanmış Dış Taşınım

Isı Kütle Transferi. Zorlanmış Dış Taşınım Isı Kütle Transferi Zorlanmış Dış Taşınım 1 İç ve dış akışı ayır etmek, AMAÇLAR Sürtünme direncini, basınç direncini, ortalama direnc değerlendirmesini ve dış akışta taşınım katsayısını, hesaplayabilmek

Detaylı

T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR. Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI

T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR. Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI 051227054 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. H. Rıza BÖRKLÜ ANKARA 2009 Giriş

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR-II GENİŞLETİLMİŞ YÜZEYLERDE ISI TRANSFERİ DENEYİ 1.Deneyin Adı: Genişletilmiş

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARINA GİRİŞ

MAKİNE ELEMANLARINA GİRİŞ MAKİNE ELEMANLARINA GİRİŞ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU Makineler 2 / 30 Makineler: Enerjiyi bir formdan başka bir forma dönüştüren, Enerjiyi bir yerden başka bir yere ileten,

Detaylı

KONU 3. STATİK DENGE

KONU 3. STATİK DENGE KONU 3. STATİK DENGE 3.1 Giriş Bir cisme etki eden dış kuvvet ve momentlerin toplamı 0 ise cisim statik dengededir denir. Kuvvet ve moment toplamlarının 0 olması sırasıyla; ötelenme ve dönme denge şartlarıdır.

Detaylı

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu hafta Şasi Sistemleri Tekerlekler ve Lastikler Süspansiyonlar Direksiyon Sistemleri

Detaylı

Geometriden kaynaklanan etkileri en aza indirmek için yük ve uzama, sırasıyla mühendislik gerilmesi ve mühendislik birim şekil değişimi parametreleri elde etmek üzere normalize edilir. Mühendislik gerilmesi

Detaylı

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN VİSKOZİTE ÖLÇÜMÜ Viskozite, bir sıvının iç sürtünmesi olarak tanımlanır. Viskoziteyi etkileyen en önemli faktör sıcaklıktır. Sıcaklık arttıkça sıvıların viskoziteleri azalır.

Detaylı