MEVCUT BÖLGESEL KAPASİTENİN VE İHTİYAÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 İZMİR DE EKO-VERİMLİLİK (TEMİZ ÜRETİM) UYGULAMALARININ YAYGINLAŞTIRILMASI PROJESİ ÇALIŞTAYI MEVCUT BÖLGESEL KAPASİTENİN VE İHTİYAÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Emrah Alkaya Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı 23 Mart 2012 Mövenpick Otel/ İzmir

2 İçerik Çalışmanın Amacı Analiz ve Değerlendirme Yöntemi Mevcut Bölgesel Kapasite ve İhtiyaçlar Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Finansal Teşvik Mekanizmaları Politika ve Stratejiler Genel Değerlendirme

3 Çalışmanın Amacı

4 Çalışmanın Amacı Bölgesel kapasitenin belirlenmesine yönelik olarak paydaşların konu ile ilgili mevcut ve potansiyel kapasitelerinin belirlenmesi amacıyla bir paydaş analizi yapılması öngörülmüştür. Bu çerçevede bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Söz konusu anket, kurum/ kuruluşların eko-verimlilik (temiz üretim) alanına yönelik; çalışmalarını, hedeflerini, gereksinimlerini ve bundan sonraki çalışmalara katılım ve olası katkılarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

5 Analiz ve Değerlendirme Yöntemi

6 Analiz ve Değerlendirme Yöntemi Bölgedeki kurumların; insan kaynakları, finansal kaynaklar, bilgi yönetimi, yönetim anlayışı/ planlama alanlarında mevcut kapasitelerinin belirlenmesine yönelik sorular oluşturulmuştur. Anket hazırlığından Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı nın, Kapasite Belirleme Metodolojisinden faydalanılmıştır. Kurumsal kapasite eksenleri: genel çevre eko-verimlilik (temiz üretim)

7 Analiz ve Değerlendirme Yöntemi Eko-verimlilik (temiz üretim) kapsamı: Hammadde kullanımının azaltımı Kaynakta atık azaltımı Enerji yönetimi ve enerji verimliliğinin artırılması Çevreye duyarlı tasarım, çevre dostu ürün Ürün dayanıklılığının ve ömrünün artırılması Kimyasal (öz. tehlikeli kimyasallar) kullanımının azaltımı, çevre dostu alternatifleri ile ikamesi Geri kazanım, geri dönüşüm, atık değerlendirme Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı Çevre yönetimi ve yönetim sistemi Eko-inovasyon EKÖK Direktifi ve Mevcut en iyi teknikler (Best Available Techniques - BAT lar) Yukarıdaki başlıklar ile ilgili olarak AB çevre mevzuatı uyum çalışmaları

8 Analiz ve Değerlendirme Yöntemi Eko-verimlilik (temiz üretim) odaklı açık uçlu sorular: kurum/ kuruluşların misyon ve faaliyetleri kapsamındaki yeri alanında yürütülen ulusal/ uluslararası proje ve çalışmalar yayınlar (rapor, tez, elkitabı, makale, vb.) mevcut ve planlanan finansal kaynaklar düzenlenen bilgilendirme ve yaygınlaştırma etkinlikleri alınan eğitimler web siteleri/ sayfaları, web-portal, vb. uluslararası bağlantılar plan ve hedefler gerçekleştirmesi düşünülen faaliyetler gereksinimler sağlanan teşvikler, finansal destekler, vb.

9 Analiz ve Değerlendirme Yöntemi Anket 54 kurum ve 40 danışmanlık firmasına 8 Aralık 2011 tarihinde iletilmiştir. 14 Aralık 2011 tarihinde gerçekleştirilen Proje açılış toplantısında anket ile ilgili ayrıntılı açıklamalar yapılarak paydaşların soruları cevaplandırılmıştır. Anketlerin geri dönüşü için 22 Aralık 2011 son tarih olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, anket gönderilen 54 kurumdan 23 ü, 40 danışmanlık firmasından ise 4 ü geri dönmüştür. Anketlere ek olarak bölgede gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili internet vb. kanallardan elde edilen diğer bilgiler de raporun Ek-4 ünde derlenmiştir.

10 Analiz ve Değerlendirme Yöntemi İzmir de eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarının yaygınlaştırılması için yanda verilen adımların gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 4 3 Politika Reformları Finansal Mekanizmaların Yaratılması 1. Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi 2. Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Tavandan tabana etkileşim 2 Bilgi Paylaşım Ağları Ortaklıklar Kurma 3. Finansal Teşvik Mekanizmaları Kapasite Oluşturma 4. Politika ve Stratejiler 1 Bilinç Yaratma Tabandan tavana etkileşim

11 1 - Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi

12 1- Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi Düzenleyici Kamu Kurumları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nde yeniden yapılandırılma sürecinin politika ve stratejilerde etkisi sürmektedir. Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü nün merkez teşkilattaki deneyimi (Verimlilik GM) bölgeye aktarılabilecektir. İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde çevre yönetim biriminin kurulma çalışmaları devam etmektedir. %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 İnsan Kaynakları Finansal Kaynaklar Bilgi Yönetimi Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü sürdürülebilir tarım tekniklerinin ve uygulamalarının öğretilmesi, yaygınlaştırılması, desteklenmesi yönünde çalışmalar yürütmektedir. Yönetim Anlayışı ve Planlama

13 1- Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi Destekleyici Kamu Kurumları İzmir Kalkınma Ajansı misyon ve vizyonu çerçevesinde konuya büyük önem vermektedir. İzmir de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi ni koordine etmektedir. %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 KOSGEB Merkez Müdürlükleri Çevre Konusunda KOSGEB Yol Haritasının Oluşturulması projesi ile kurumsal kapasitelerini ve bölgedeki faaliyetleri geliştirme yönünde hareket etmektedir. %30 %20 %10 %0 İnsan Kaynakları Finansal Kaynaklar Bilgi Yönetimi Yönetim Anlayışı ve Planlama Türkiye İstatistik Kurumu İzmir Bölge Müdürlüğü çevre konusunda yapılan araştırmaları, veri derleme çalışmaları ve analizleri bulunmaktadır.

14 1- Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi Üniversiteler Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarında faaliyet göstermektedir. Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi nin doğal kaynakların sanayide ve binalarda verimli kullanımına yönelik AB projeleri bulunmaktadır. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi ve Çevre Mühendisliği Bölümü nün eko-verimlilik (temiz üretim) alanında yürütülen ulusal/uluslararası proje faaliyetleri daha çok lisans ve lisansüstü çalışmalar çerçevesinde sürmektedir. %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 İnsan Kaynakları Finansal Kaynaklar Bilgi Yönetimi İzmir Ekonomi Üniversitesi Çevre Dostu Tedarik Zinciri Yönetimi (Green Supply Chain Management) konusunda çalışmalar gerçekleştirmiştir. Yönetim Anlayışı ve Planlama

15 1- Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi Odalar, Sektörel Kuruluşlar ve Sanayi Bölgeleri Ege Bölgesi Sanayi Odası sanayi kuruluşlarını hedef alan çevre ve ekoverimlilik ile ilgili alanlarda proje ve programlar gerçekleştiriyor. İzmir de Ekoverimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesinin ortağıdır. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü nün enerji verimliliği konusunda bilgi birikimi ve faaliyetleri bulunmaktadır. Diğer OSBlerin, Serbest Bölgelerin (Ör: İZBAŞ, ESBAŞ), İş Adamları Derneklerinin ve Birlikler in bir bölümü enerji verimliliği boyutuyla olmak üzere eko-verimlilik (temiz üretim) alanı ile ilişkilendirdikleri çeşitli faaliyetleri bulunmaktadır. %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 İnsan Kaynakları Finansal Kaynaklar Bilgi Yönetimi Yönetim Anlayışı ve Planlama

16 1- Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi Çevre ve Enerji Danışmanlık Firmaları ESKON Enerji Verimliliği Danışmanlığı Per. Kont. ve Müh. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. enerji verimliliği konusunu eko-verimliliğin önemli bir kolu olarak görmektedir. Vildan Gündoğdu Çevre Mühendislik ve Danışmanlık Ltd. Şti. danışmanlığını yaptığı sanayi kuruluşlarında eko-verimlilik (temiz üretim) konularında önerilerde bulunmaktadır. ELT Çevre Mühendisliği Tic. Ltd. Şti. sanayi kuruluşlarına çevre yönetim danışmanlığı konusunda hizmet verirken, zaman zaman eko-verimlilik (temiz üretim) odaklı öneriler getirmektedir. %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 İnsan Kaynakları Finansal Kaynaklar Bilgi Yönetimi Yönetim Anlayışı ve Planlama

17 2 - Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri

18 2- Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Kurumlara Genel Bakış Destekleyici kamu kurumları ve Odalar, sektörel kuruluşlar ve sanayi bölgeleri nin nispeten öne çıktığı gözlenmektedir. Destekleyici kamu kurumları Genel faaliyetleri açısından hedefledikleri seviyenin %92 sine ulaşmışlardır. Eko-verimlilik (temiz üretim) alnında ise bilgi paylaşım ağları ve işbirlikleri açısından hedefledikleri seviyenin %71 inde bulunmaktadır. %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Düzenleyici Kamu Kurumları Destekleyici Kamu Kurumları Üniveristeler Odalar, Sektörel Kuruluşlar ve Sanayi Bölgeleri Çevre/Enerji Danışmanlık Firmaları

19 2- Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Düzenleyici Kamu Kurumları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü bölgede faaliyet gösteren odalar, sektörel kuruluşlar ve sanayi bölgeleri ile kirlilik kontrolü ve atık yönetimi konularında işbirliği içerisindedir. Eğitimler düzenlemektedir. (Ör: Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS), Atık Yönetimi Genel Esasları vb.) İl Sağlık Müdürlüğü ilgili kurum ve kuruluşlar ile çevre ve halk sağlığı konusunda işbirliği yapılmakta olduğunu ifade etmektedir. Eko-verimlilik (temiz üretim) konusunda geliştirilecek projelere uzmanlık desteği sağlama olanaklarını değerlendirecektir. Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü mevcut koşullar altında; bölgesel bir oluşuma, ilgili kurum, kuruluş ve üreticilerle koordinasyon ve bağlantı kurulması ile uzmanlık konularında katkı sağlayabileceğini öngörmektedir

20 2- Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Destekleyici Kamu Kurumları İzmir Kalkınma Ajansı nın koordine ettiği İzmir Bölgesi nde Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi bilgi paylaşımı ve çeşitli işbirliklerini de beraberinde getiren bir proje niteliğindedir. Ekoinovasyon ve sürdürülebilir kalkınma konusunda faaliyet gösteren yurt dışı kalkınma ajansları ile bağlantıları bulunmaktadır. KOSGEB Merkez Müdürlükleri nin bilgi paylaşım ve işbirlikleri kapsamında geleceğe yönelik kapsamlı planları bulunmaktadır. KOBİ lerin eko-verimlilik konusunda fayda sağlayabileceği diğer ulusal ve uluslararası proje çağrılarına ortak olarak katılım sağlanması planlanmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu İzmir Bölge Müdürlüğü ilgili konularda paydaşlara çevre ile ilgili konularda yapılan araştırma sonuçları, ulusal ve bölgesel göstergeler hakkında veri sağlayabileceğini ifade etmiştir.

21 2- Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Üniversiteler Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü 2005 yılından bu yana 4 kez Yenilenebilir Enerji ile ilgili sempozyumlar düzenlemiştir. Bu kapsamda Güneş Enerjisi Enstitüsü Resmi Sitesi ( ve Ulusal Fotovoltaik Teknoloji Platformu web sitesi ( aracılığıyla konuya ilişkin bilgi akışı sağlamaktadır. Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi eko-verimlilik (temiz üretim) ile bağlantılı iki AB projesi (Switch4Food ve SPINE) içinde yer almakta, dolayısıyla 10 dan fazla AB kurumu ile işbirliğini sürdürmektedir. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi ve Çevre Mühendisliği Bölümü nün üniversite-sanayi işbirliği kapsamında projeler gerçekleştirmenin hedefleri arasında olduğunu belirten kurum yetkilileri sanayicinin bilinçlendirilmesi için düzenlenecek her türlü eğitim faaliyetinde eğitici olarak görev alabileceklerini ifade etmişlerdir.

22 2- Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Odalar, Sektörel Kuruluşlar ve Sanayi Bölgeleri Ege Bölgesi Sanayi Odası Stratejik Planı nda Çevre Bilincinin Geliştirilmesi, çevre ile dost uygulamaların yaygınlaştırılması hedefi bulunduğunu ifade etmektedir. Atık yönetimi ve REACH, vb. ile ilgili eğitim ve seminerler düzenlediğini vurgulamaktadır. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü nün yürütmekte olduğu Near Zero Zone (sıfıra yakın bölge) projesi ile 20 işletmede enerji verimlilik raporu hazırlanmakta olup, rapor sonuçlarına bağlı uygulamalar takip edilecektir. İzmir Ticaret Odası Çevre Komisyonu aracılığıyla çevre konularında üyelerini bilgilendirmek amacıyla toplantı, seminer, vb. çeşitli çalışmalar yürütmektedir. İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği nin, Yeşil Ev Projesi ne ve bu projeye ilişkin düzenlenmiş olan eğitim seminerleri mevcuttur. İzmir Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. nin ortak eğitimler, Ar-Ge projeleri, farklı fon kaynaklarına yönelik proje başvurusu hazırlığı ve kurum işbirlikleri hedefleri arasında yer almaktadır.

23 2- Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Çevre ve Enerji Danışmanlık Firmaları ESKON Enerji Verimliliği Danışmanlığı Per. Kont. ve Müh. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti., enerji verimliliği alanında sağladığı hizmetler çerçevesinde kamu kurumları, yurtlar, hastaneler ve endüstriyel işletmeler ile bağlantıda olup, sanayi bölgeleri ve okullarda enerji verimliliği konusunda eğitimler vermektedir. Vildan Gündoğdu Çevre Mühendislik ve Danışmanlık Ltd. Şti. uzun vadede veri sağlama, yaygınlaştırma ve uzmanlık konularında destek verebileceğini ifade etmektedir. ELT Çevre Mühendisliği Tic. Ltd. Şti. gerekli eğitimleri aldıktan sonra İzmir de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi ne ve uzun vadede uzmanlık, yaygınlaştırma, veri sağlama alanlarında katkı sağlayabileceğini ifade etmektedir

24 3 Finansal Teşvik Mekanizmaları

25 3- Finansal Teşvik Mekanizmaları Kurumlara Genel Bakış Destekleyici kamu kurumları nın öne çıktığı görülmektedir. Odalar, sektörel kuruluşlar ve sanayi bölgeleri ve düzenleyici kamu kurumları göreceli olarak daha sınırlı bir teşvik olanağı yaratabilmektedir. En düşük seviyede katkı sağlayan kurumlar üniversiteler ve çevre ve enerji danışmanlık firmaları olup, katkıları daha çok proje %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Düzenleyici Kamu Kurumları Destekleyici Kamu Kurumları Univeristeler bazlı sağlanan fon kaynaklarının bölgede değerlendirilmesi şeklinde olmaktadır. Odalar, Sektörel Kuruluşlar ve Sanayi Bölgeleri Çevre/Enerji Danışmanlık Firmaları

26 3- Finansal Teşvik Mekanizmaları Düzenleyici Kamu Kurumları Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Kırsal Kalkınma Hibe Destek Programı kapsamında basınçlı sulama sistemlerine, toprak işlemesiz tarıma olanak veren toprak işleme aletlerine ve eko-verimliliğe öncelik veren gıda işletmelerinin kuruluş ve yeniden yapılandırılma projelerine destek verdiğini ( ) ve devam etmekte olduğunu ( ) belirtmektedir. Ayrıca, kimyasal gübrelerin toprakta uygun dozda kullanımı ile toprak ve su kirliliğinin önlenmesi amacıyla toprak analizlerinin yaptırılmasına yönelik destekler de sağlanmaktadır. İl Müdürlüğünün ayrıca, çeşitli projeler kapsamında ekipman dağıtımı şeklinde ayni katkıları da bulunmaktadır.

27 3- Finansal Teşvik Mekanizmaları Destekleyici Kamu Kurumları İzmir Kalkınma Ajansı mevcut destek mekanizmalarında özellikle KOBİ lere yönelik destek programlarında eko-verimlilik (temiz üretim) öncelikler arasında yer almıştır. Ajans İzmir de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi ile bölge için önemli bir kaynağın bu amaca yönelik olarak ayrılmasını da öngörmektedir. Söz konusu projenin çıktılarından biri bölgede bu konuya ilişkin ihtiyacın tespiti ve teşvik mekanizmaları için önerilerin geliştirilmesi olacaktır. KOSGEB Merkez Müdürlükleri KOBİ lerin KOSGEB Destek Programları kapsamında uygun harcamalarının desteklenmesinin mümkün olabileceğini ve uzun vadede de belli bir protokol çerçevesinde fon aktarımı sağlanabileceğini belirtmektedir. Çevre Konusunda KOSGEB Yol Haritasının Hazırlanması projesinin tamamlanması ile birlikte eko-verimlilik (temiz üretim) faaliyetlerinin destekleneceği yeni bir destek programının oluşturulması planlanmaktadır.

28 3- Finansal Teşvik Mekanizmaları Odalar, Sektörel Kuruluşlar ve Sanayi Bölgeleri İzmir Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. (İZBAŞ) İzmir de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi kapsamında gerçekleştirilecek fizibilite çalışmaları doğrultusunda finansal katkı sağlayabileceklerini ifade etmektedir. Ege Bölgesi Sanayi Odası ise konuya ilişkin hibe programları, fon ve diğer kaynaklar olması halinde proje başvurusu ile sağlayabilecekleri kaynakları bölgedeki eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarına yönlendirebileceklerini belirtmektedir.

29 4 Politika ve Stratejiler

30 4- Politika ve Stratejiler Düzenleyici Kamu Kurumları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüne Kanunla verilen görevlerden birinin temiz üretim ve entegre kirlilik önleme çalışmalarına yönelik politika ve stratejileri belirlemek ve ilgili mevzuatı hazırlamak olduğunu belirtmiştir. İl Müdürlüğü, Bakanlıkça belirlenen stratejiler doğrultusunda temiz üretime yönelik faaliyetleri yerine getirmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün stratejileri arasında, sürdürülebilir tarım tekniklerini uygulayan üreticilerin sayısını artırmak, sistemlerin etkin kullanımını sağlamak ve sürdürülebilir tarım teknikleri ile üretilmiş ürünlere talep yaratmak yönünde çalışmaları yürütmek ve öncelik vermek konuları yer almaktadır.

31 4- Politika ve Stratejiler Destekleyici Kamu Kurumları İzmir Kalkınma Ajansı nın gerek bölge planı gerekse bölgesel diğer stratejileri sanayide çevresel olumsuz etkilerin minimum düzeyde olması konusundaki faaliyetleri içermektedir. Ajans, inovasyon alanında bölgesel strateji oluşturma çalışmasını da yürütmektedir, çalışmanın eko-inovasyon boyutunun eko-verimlilik (temiz üretim) ile ilgili çalışmaları besleyeceği düşünülmektedir. KOSGEB Merkez Müdürlükleri, stratejilerinin İzmir ilinde bulunan KOBİ lerin bölgesel, ulusal ve uluslararası rekabet edebilirliklerini artırmaya yönelik nitelikli hizmet ve destek sunmak olduğunu belirtmektedir. Bu yol ile ekonomik ve sosyal alanda KOBİ lerin oynadığı rolün artırılması ve girişimcilik kültürünün gelişimine destek olunması hedefler arasındadır.

32 Genel Değerlendirme

33 Genel Değerlendirme Gerçekleştirilen Faaliyetler Paydaşların bir kısmı tarafından ekoverimlilik yaklaşımının çevre ile ilgili diğer yaklaşımlardan farkının net olarak belirlenemediği görülmüştür. Eko-verimliliğin ülkemizde en çok bilinen ve uygulanan boyutu olan enerji verimliliği yukarıda belirtilen faaliyetler içinde önemli bir yer tutmaktadır. Eko-verimliliğin (temiz üretim) daha geri planda kalan boyutlarına yönelik ihtiyaçların bu perspektifle de değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir Proje ve Çalışmalar Bildirilen Eko-verimlilik (Enerji Verimliliği Dahil) Enerji Verimliliği Yayınlar Düzenlenen Etkinlikler Alınan Eğitimler

34 Genel Değerlendirme Faaliyeti Bulunan Kurumlar Ankete geri dönüş yapan kurumlar tarafından belirtilen faaliyetler içerisinde eko-verimlilik konusuna yönelik olanlar incelendiğinde, bölgedeki mevcut kapasitenin de büyük ölçüde belli kurumlarda odaklandığı sonucuna varılabilmektedir Eko-verimlilik (Enerji Verimliliği Dahil) 9 2 Proje ve Çalışmaları Bulunan 5 1 Yayınlar Gerçekleştiren 9 3 Etkinlik Düzenleyen Enerji Verimliliği 7 2 Eğitim Alan

35 Genel Değerlendirme Sonuçlar ve Öneriler Bölgesel planlar ve öncelikler çerçevesinde bu konunun yükselmekte olduğu, bu kapsamda İzmir de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesinin büyük önem taşıdığı görülmektedir. Bölgede hali hazırda pek çok işbirliği ve bilgi paylaşım olanaklarının var olduğu ve pek çok kurumun da proje kapsamında söz konusu işbirliklerini geliştirmeye hazır oldukları, faaliyetlere katkı ve katılım sağlamaya istekli oldukları dikkati çekmektedir. Bölgede bilgi paylaşımına yönelik çeşitli etkinlik ve yayınlar olmakla birlikte, özellikle eko-verimlilik (temiz üretim) açısından geliştirilmeye açık olduğu da görülmektedir. Bölgede devam edecek proje faaliyetleri, eğitim programları vb. ile daha fazla bilginin üretilerek paylaşılması sürecinin tetikleneceği açıktır.

36 Genel Değerlendirme Sonuçlar ve Öneriler Başta destekleyici kamu kurumları olmak üzere, mevcut ve yeni finansal kaynaklarını spesifik olarak eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarına yönlendirme konusunda planlar ve hedefler olduğu görülmektedir. Deneyimli kurumlarla işbirlikleri ile yürütülecek ve eko-verimlilik (temiz üretim) odaklı destek programlarının tüm paydaşlar için pek çok açıdan yararlı olacağı düşünülmektedir. Yukarıda belirtilen tüm adımların başarıyla atılması bölgedeki eko-verimlilik (temiz üretim) ile ilgili farkındalık, kapasite ve örnek uygulamaların geliştirilmesine bağlıdır. Konuya ilişkin belirgin hedefleri olan kurumların mevcut kapasitelerini artırma yönünde daha istekli oldukları göze çarpmaktadır.

37 TEŞEKKÜRLER Emrah Alkaya Çevre Projeleri Grubu Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Cyberplaza B-Blok Kat: 5-6 Bilkent/Ankara