HAL M PEK ÖNEML B R SORUN: KARAPARA VE KARAPARANIN AKLANMASI VERG DENETMEN

Transkript

1 I HAL M PEK VERG DENETMEN ÖNEML B R SORUN: KARAPARA VE KARAPARANIN AKLANMASI KARAPARA NED R? KARAPARANIN AKLANMASI NE DEMEKT R? KARAPARA AKLAMA YÖNTEMLER NELERD R? KARAPARANIN EKONOM K VE MAL BOYUTU KARAPARANIN AKLANMASININ ÖNLENMES NE L fik N ULUSLARARASI G R fi MLER NELERD R? FATF VE 40 TAVS YE BAZI ÜLKE MEVZUATLARINA KISA B R BAKIfi KARAPARA AKLAMA SUÇU NE DEMEKT R? KARAPARA AKLAMA SUÇUNUN CEZASI NED R? 4208 SAYILI KARAPARANIN AKLANMASININ ÖNLENMES NE DA R KANUNA GENEL B R BAKIfi LG L MEVZUAT

2 II Yay n No : 1021 Hukuk Dizisi : Bas - Eylül STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Bask - Cilt : B e t a B a s m A. fi. V i z e / K I R K L A R E L Kapak Tasar m : Yeter fiahin Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 III Sevgili Annem, Babam ve Kardefllerime...

4 IV

5 V ÖNSÖZ nsanlar n topluluk halinde yaflamaya bafllamas yla birlikte ortaya ç kan suç ekonomisi, yüsek kâr marj sayesinde bugün Dünyan n en önemli sorunlar ndan biri haline gelmifltir. Suç ekonomisinde en önemli yeri karapara almaktad r. Karapara, insanlar n kamu otoritesine olan güvenini sarsmakta, kamu düzenini ifllemez hale getirmekte, mali ve ekonomik yap y bozmaktad r. Karapara, sahiplerine sa lam fl oldu u politik güçle hem demokratik düzeni, hem ekonomiyi hem de ahlaki de erleri tehdit eder hale gelmektedir. Bu nedenle karapara ve aklama ile mücadele, Dünya Ülkelerinin öncelikli amac haline gelmifltir. Bu önemli sorunla mücadele de salt hürriyeti ba lay c cezalar n getirilmesi yeterli de ildir. Elde edilen karaparan n aklayarak tekrar suç ifllemeye devam etmektedirler. Bu nedenle batakl n kurutulmas gerekmektedir. Sorunun boyutunu ve önemini anlayan birçok ülke, karaparayla mücadeleye bafllam flt r. Bu ülkelerden bir tanesi olan Türkiye, 13 Kas m 1996 tarihinde Karaparan n Aklanmas n n Önlenmesine Dair Kanunu kabul ederek ve 19 Kas m 1996 tarihinde yürürlü e girmesiyle, gerekli örgütlenmeleri yaparak karapara ve aklanmas yla mücadeledeki kararl l n göstermifl ve bu konudaki çal flmalar n da h zland rm flt r. Türkiye nin ve Dünya Ülkelerinin karapara illetiyle mücadelede baflar l olaca na inanc m sonsuzdur. Ayr ca, bu mücadeleye katk s olmas amac yla bu kitab haz rlam fl bulunmaktay m. Kitab n haz rlanmas nda eme i geçenlere sonsuz teflekkürlerimi sunar, ilgilenenlere de yararl olmas n dilerim. stanbul, Eylül 2000 Halim PEK Vergi Denetmeni

6 VI

7 VII Ç NDEK LER ÖNSÖZ...V KISALTMALAR...XI G R fi...1 B R NC BÖLÜM KARAPARA, KARAPARA AKLAMA VE MAL P YASALAR LE EKONOM ÜZER NE ETK S I. KARAPARA...3 A. Karapara Tan m...3 B. Karaparan n Kaynaklar Nelerdir?...5 C. Dünya'da ve Türkiye'deki Karapara Miktar...5 D. Karapara ile Kay td fl Ekonomi Aras ndaki Farklar...7 E. Karapara ve Örgütlü Suç Zorunlu Ölçütler htiyari Ölçütler...11 II. KARAPARA AKLAMA...13 A. Karapara Aklama Tam n...13 B. Karapara Aklama Türleri Yasal Gerekçe Kazand rma Gizleme...16 C. Karapara Niçin Aklan r?...16 D. Karapara Aklama Aflamalar Yerlefltirme Aflamas Ay rma Aflamas Bütünlefltirme Aflamas...18 E. Karapara Aklama Yöntemleri Parçalama Nakit Kaçakç l nsider-traiding ve Manipülasyon Fiktif veya Yanl fl simle Hesap Açmak Mali Kurulufllarla flbirli i K y Bankac l ndan Faydalanmak Vergi Cennetlerinden Faydalanmak Borç Ödeme Nakit Yo un Çal flan fiirketler Kurmak Kumar veya Talih Oyunlar ndan Elde Etme Yer alt Bankac l Sisteminin Kullan lmas Yanl fl veya fiiflirilmifl Faturalar Kullanmak...24

8 VIII 13. Broker Borsalar Transfer Edilemeyen Nakitler Yasal fiirket Kurmak veya flbirli i Paravan fiirketler flçileri Kullanmak Döviz Büfeleri Bankadan Bankaya Transfer Tahsildar Kullanmak Karaborsa hracat Hayali hracat ve thalat Yapmak Banka veya Seyahat Çeki Almak Tahvil veya Mevduat Sertifikas Almak De erli Tafl ve Sanat Eserleri Almak 'lü Telefon Hatlar n Kullanmak Hayat Sigortas Poliçesi Yöntemi Internet ve Smart Kartlar Kullanmak Ba fl Toplamak...30 III. KARAPARA ve KARAPARA AKLAMANIN MAL P YASALAR LE EKONOM ÜZER NE ETK S...31 A. Karapara ve Globalleflme...31 B. Uluslararas Piyasalara Etkileri...32 C. Azgeliflmifl ve Geliflmekte Olan Ülkelere Etkisi...33 D. Genel Ekonomi Üzerine Etkisi...34 E. Karapara le Mücadele Politikalar...36 F. Karapara Hakk nda Lehte ve Aleyhte Tart flmalar Kayna Ne Olursa Olsun Para Parad r Aklamay Engellemek çin Ç kar lan Yasalar Kalk nmay Olumsuz Etkide Bulunmaktad r Aklama çin Yasalar Öncelikli De ildir, Kalk nmadan Sonra Gelebilir Karapara le Mücadele çin Yap lan Düzenlemelerin Globalleflmeye Olumsuz Etkileri Olabilir Karaparaya liflkin Düzenlemeler Yapan Ülkeler Di erlerine Göre Dezavantajl Duruma Düflebilir...39 K NC BÖLÜM KARAPARANIN AKLANMASININ ÖNLENMES NE YÖNEL K GET R LEN TEDB RLER ve ULUSLAR ARASI G R fi MLER I. AKLAMANIN ÖNLENMES NE YÖNEL K GET R LEN TEDB RLER...41

9 IX A. Kimlik Tespiti (Müflterini Tan lkesi)...41 B. Nakit fllem Bildirimi...42 C. fiüpheli fllem Bildirimi fi..b. Bulunulmas çin Ölçüt Kabul Edilen Veriler fi..b'lerinin çeri i...46 D. Finansal Kurumlar n Dikkat ve Özen Yükümlülü ü...47 E. Di er Ülkelerle flbirli i...47 F. Gümrüklerde Bildirim...48 G. ç Denetim ve E itim Programlar...48 H. Kay tlar n Saklanmas...49 II. ULUSLARARASI G R fi MLER...49 A. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Rapor (80) 10 Say l Tavsiye Karar...50 B. Uyuflturucu ve Psikotrop (Uyar c ) Maddeler Kaçakç l na Karfl B.M Sözleflmesi...51 C. Basle lkeleri...53 D. Suç Kaynakl Gelirlerin Aklanmas, Araflt r lmas, Zaptedilmesi ve Müsaderesine iliflkin Avrupa Konseyi Sözleflmesi...55 E. Avrupa Toplulu u Konsey Direktifi...55 F. Mali Eylem Görev Grubu (FAFT)...57 G. Menkul K ymetler Komisyonlar Uluslararas Örgütü...61 H. Karayipler Mali Eylem Görev Grubu (CFAFT)...62 I. Amerika K tas Devletleri Örgütü...62 j. nterpol...63 k. Europol...64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK YE'DE ve BAZI ÜLKELERDE KARAPARA MEVZUATI I. A.B.D ve BAZI AVRUPA ÜLKELER N N KARAPARA MEVZUATINA KISA B R BAKIfi...65 A. A.B.D B. ngiltere...66 C. Almanya...68 D. sviçre...69 E. Fransa...70 F. Hollanda...72 II. TÜRK YE'DEK KARAPARA MEVZUATININ AÇIKLANMASI VE DE ERLEND R LMES...73 A. Türkiye'de Karaparan n Tarihi...73 B Türkiye'de Karaparan n Aklanmas n n Önlenmesi Hakk ndaki Kanunun Ç kmas ndan Önceki Geliflmeler...75

10 X C Say l Yasan n Amac...76 D Say l Yasan n ncelenmesi Karapara Tan m Karapara Aklama Suçu...85 a) Karaparay Elde Edenlerce fllenebilecek Fiiller...86 b) Karaparay Elde Edenler D fl ndaki Kifliler Taraf ndan fllenebilecek Fiiller...87 c) Karaparan n Aklanmas Suçlar n n Hukuki Sonuçlar ndan Failin Kaçmas na Yard m Etmek Amac yla fllenebilecek Fiiller Yükümlüler Say l Yasayla Getirilen Yükümlülükler...90 a) fiüpheli fllem Bildirim Yükümlülü ü...90 b) Kimlik Tespiti Yükümlülü ü...93 c) Devaml Bilgi Verme Yükümlülü ü...95 d) Gümrük daresince Bildirim Yükümlülü ü...96 e) S r Saklama Yükümlülü ü...97 f) Bilgi ve Belge Verme Yükümlülü ü...97 g) E itim Yükümlülü ü Karapara Aklama Suçunda Ceza Müsadere Tedbir Konulmas Yetkili Mahkeme Zamanafl m Kontrollu Teslimat Karaparayla Mücadele Eden Kurum ve Kurulufllar a) Mali Suçlar Araflt rma Kurulu (MASAK) b) Mali Suçlarla Koordinasyon Kurulu c) Di er Kurum ve Kurulufllar SONUÇ KARAPARA MEVZUATI Karaparan n Aklanmas n n önlenmesine Dair Kanun Karaparan n Aklanmas n n Önlenmesine Dair 4208 Say l Kanunun Uygulanmas na liflkin Yönetmelik Mali Suçlar Araflt rma Kurulu 1 Nolu Genel Tebli i Mali Suçlar Araflt rma Kurulu 2 Nolu Genel Tebli i Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulunun Çal flma Esas ve Usulleri Hakk nda Yönetmelik Kontrollü Teslimat Uygulanmas Esas Usulleri Hakk nda Yönetmelik MAL EYLEM GÖREV GRUBUNUN 40 TAVS YES KARAPARA KRONOLOJ S KAYNAKÇA...169

11 XI KISALTMALAR A.G.E A.G.M A.G.T A.G.K M.A.S.A.K. F.A.T.F. C.F.A.T.F. E.E.D. I.O.S.C.O. A.B.D. F.I.N.C.E.N. I.M.F. N..B. O.A.S. F.O.B.A.C. D.E.A. F.B.S.O. O.R.C.D.G.F. T.R.A.C.F.I.N. M.O.T. N.C.I.S. D.M. F.F. D.Ç.M. D.T.H. S : Ad Geçen Eser : Ad Geçen Makale : Ad Geçen Tez : Ad Geçen Konferans : Mali Suçlar Araflt rma Kurulu : Mali Eylem Görev Grubu : Karayipler Mali Eylem Görev Grubu : Amerikan Merkez Bankas : Menkul K ymetler Komisyonlar Uluslararas Örgütü : Amerika Birleflik Devleti : Amerikan Mali Suçlarla Mücadele Kuruluflu : Uluslararas Para Fonu : Nakit fllem Bldirimi : Amerika K tas Devletleri Örgütü : Suçtan Elde Edilen Fonlar : Uyuflturucu Maddelerle Mücadele Teflkilat : Federal Bankac l k Denetim Ofisi : Büyük Suçlarla Mücadele Merkezi : Karapara Hareketleriyle lgili Bilgi De erlendirme ve Tahlil Hücresi : Ola and fl fllemler Bildirim Bürosu : Ulusal Kriminal stihbarat Birimi : Alman Mark : Frans z Frank : Dövize Çevrilebilir Mevduat : Döviz Tevdiat Hesab : Sayfa