KOLELİTİAZİS İLE İNSÜLİN DİRENCİ ve LİPİD PROFİLLERİ ARASINDA İLİŞKİ VAR MIDIR?

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KOLELİTİAZİS İLE İNSÜLİN DİRENCİ ve LİPİD PROFİLLERİ ARASINDA İLİŞKİ VAR MIDIR?"

Transkript

1 T.C SAĞLIK BAKANLIĞI DR. LÜTFĠ KIRDAR KARTAL EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ AĠLE HEKĠMLĠĞĠ Koordinatör ġef: Doç. Dr. Orhan ÜNAL KOLELİTİAZİS İLE İNSÜLİN DİRENCİ ve LİPİD PROFİLLERİ ARASINDA İLİŞKİ VAR MIDIR? (UZMANLIK TEZĠ) Dr. Can Öner Tez DanıĢmanı: Doç. Dr. Mehmet Sargın ĠSTANBUL,2009

2 Canım kızım ve biricik eģime 2

3 ĠÇĠNDEKĠLER Ġçindekiler 3 Önsöz 4 Öz 5 Abstract 6 Simgeler ve Kısaltmalar Dizini 7 Tablolar ve ġekiller Dizini 8 TeĢekkür 9 GiriĢ 10 Safra Kesesi Anatomisi 13 Safranın OluĢumu 16 Safra TaĢı OluĢumunda Risk Faktörleri 20 Safra TaĢlarının Özellikleri ve Sınıflaması 25 Ġnsülin Direnci ve Beta Hücre Fonksiyonu 33 Materyal ve Metot 38 Sonuçlar 40 TartıĢma 51 Sonsöz 59 Referanslar 60 3

4 ÖNSÖZ İnsanlık tarihi kadar eski olan tıp tarihinde, insanlarda organ içlerinde oluşan taşlar ve bu taşların nasıl oluştuğu hep ilgi çekici bir konu olmuştur. İlgi çekiciliğinin yanında yaygın görülmesi, tedavi ve tanı için harcanan tutarlar ve tedavi sonrasında oluşabilecek komplikasyonlar nedeniyle safra taşı hastalığı gerek gelişmiş ve gerekse gelişmekte olan ülkelerde önemli bir halk sağlığı problemi olarak tanınmaktadır. Safra taşlarının nasıl oluştuğu sorusu hala tıp gündemini meşgul etse de tıbbın temelini oluşturan gözlemler safra taşlarının sarışın, obez bireylerde ve bayanlarda daha sık olduğunu göstermektedir lı yıllarda cerrahide hala geçerli olan 4F kuralı gözlemlerden yararlanılarak düzenlenmiştir li yıllara gelindiğinde safra taşlarının, safra asitleri, lesitin ve kolesterol arasındaki dengenin bozulması sonrasında oluştuğunu gösterir hala geçerli olan üçgen diyagramlar Admirad ve Small tarafından tanımlanmıştır li yıllar yine safra taşları ile hastaların lipid profili ilişkisinin araştırıldığı yıllar olmuştur li yılların ilk yarısında literatürde özellikle metabolik sendrom ve metabolik sendrom ile ilişkili olan hastalıkların tanımlanması ile ilgili çalışmalar göze çarpar. Metabolik sendromun temel faktörü olan insülin ve insülin direnci ile safra taşlarının arasındaki ilişki 1984 yılında Scragg ve arkadaşlarınca araştırılmış ve safra taşı oluşumu konusunda yeni bir dönem açılmıştır. Bu çalışma literatürde benzer konuları araştıran araştırmacılar için hala ana kaynak niteliğindedir. Bu çalışma sonucunda insülin direncinin karaciğerde kolesterolün aşırı doygunluğa ulaşmasını sağladığı ve yine insülinin safra kesesindeki yangısal olayları tetikleyerek safra kesesinde mukus oluşumuna yol açtığı, yine insülin yüksekliğinin safra kesesi hareketlerini bozduğu üzerinde durulmaktadır. Bütün bu olayların nüveleşme ve çökelmelere yol açtığı ileri sürülmektedir. Ancak yapılan çalışmalar insülin direncinin neden safra taşı oluşumunu tetiklediğini, taşın tekli veya çoklu olması ve boyutu üzerine nasıl bir etkisi olduğu tam olarak aydınlatabilmiş değildir. Bu çalışmada amacımız safra taşlarının, hastalarının vücut kitle indeksleri, lipid profilleri ve insülin düzeyleri ile ilişkisini araştırmaktır. Çalışma sonucunda taşı olan hastaların çoğunun obez ve 40 yaş üstü bireyler olması bizim için şaşırtıcı olmadı. İnsülin düzeyleri açısından kontrol ve çalışma grubu arasında anlamlı bir fark mevcut değildi. Yine HOMA IR formülüne göre hesapladığımız insülin direncinde de iki grup arasında anlamlı bir farklılık saptayamadık. Lipid parametreleri ile safra taşı varlığı açısından anlamlılık saptanmamış olmakla beraber gerek insülin ve gerekse lipid parametrelerinin safra taş boyutu, çoklu taş olması ile ilişkileri de tezimizde incelenmiştir. Safra taşları ve insülin arasındaki ilişkilerin aydınlatılabilmesi için daha fazla toplumsal temelli çalışmaya gerek olduğu açıktır. 4

5 ÖZ Giriş: Safra taşları, gerek sağlık sistemine maliyeti ve gerekse hala aydınlatılamamış etiyolojisi açısından araştırmacıların ilgisini çeken bir konudur. Biz bu çalışmada safra taşlarının muhtemel etiyolojileri yanında insülin direnci ile olan ilişkisini irdelemeyi amaçladık. Materyal ve Metot: Bu amaçla Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dâhiliye ve Cerrahi Kliniklerine başvuran, safra taşı olan bireylerde insülin düzeyleri, lipid düzeyleri ve vücut kitle indeksi ölçümlerini yaptık. Benzer bir kontrol grubu oluşturarak bu parametrelerin kıyaslarını yaptık. İstatistiksel analiz amaçlı SPSS 13.0 kullanılmış ve analizlerde pearson ki kare ve student t test kullanılmış, p değeri <0,05 olan değerler anlamlı olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışma sonucunda yaş, cinsiyet ve hiperlipidemi yine safra taşı oluşumu için önemli risk faktörleri olarak tanımlanmıştır. Vücut kitle indeksinin yüksek oluşu safra taşını tetikleyen bir faktör olarak görülmektedir. İnsülin düzeyleri ve HOMA IR göre insülin direnci varlığı açısından iki grup arasından anlamlı farklılık olmamakla beraber, insülin düzeyi ile taş boyutu ve taşın çoklu veya tek taş olma özelliği arasında bir ilişki saptanmıştır. Sonuç: Nasıl olduğu tam olarak bilinmemekle beraber, insülin düeyleri tekli ve büyük taş oluşumuna yol açmaktadır. Anahtar Kelimeler:Safra taşı, İnsülin direnci, Taş boyutu 5

6 ABSTRACT Introduction: Cholelithiasis is an interesting issue for researchers because of its burden for health system as well as the mystery of its etiology. In that study we try to investigate the possible etiological factors of cholelithiasis and the relationship between cholelithiasis and insülin resistance. Material and Method: For that aim, we measured the insülin levels, lipid profiles of patients who admitted to Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Internal medicine and general surgery clinics due to their gall stones. We also measured their body mass indexes. Then we also construct a control group similar to this study group and compared the parameters. For statistical analyses we used SPSS 13.0 and for comparing the means we use student t test and pearson chi square test, the p level <0,05 was accepted as statically meaningful. Results: As a result we determined that the important risk factors for gall stone formation are sex, age and presence of hyperlipidemia. Also high levels of body mass index is an other important risk factor. Altough there is no significant difeernce between two groups on insülin levels and insülin resistance according to HOMA- IR, having multiple or single gall stones is related with insulin levels and also the size of the stone as well. Conclusion: İnsülin levels are assosiated with single and big gall stones.but the mechanism is not toughly known Key Words: Gall stones, insulin resistance, stone measures 6

7 SĠMGELER, KISALTMALAR ABD: Amerika BirleĢik Devletleri TRG:Trigliserid HT:Esansiyel Hipertansiyon ĠS: Milattan Sonra ĠÖ:Milattan Önce LDL: Düsük Yoğunluklu Lipoprotein HDL:Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein VLDL:Çok DüĢük Yoğunluklu Lipoprotein HMG-CoA: HMG-Koenzim A OCP:Oral Doğum Kontrol Hapları TPN:Total Parenteral Beslenme Na + : Sodyum Cl: Klor HCO 3 :Bikarbonat CCK:Kolesistokinin Na-K-ATPase : Sodyum- Potasyum Adenintrifosfataz pompası IR: Ġnsülin direnci 7

8 TABLOLAR VE ġekġller DĠZĠNĠ Şekil 1: Karaciğer Lobül Yapısı Şekil 2:Safra Yolları Anatomisi Şekil 3: Safra Kesesinin Anatomisi Şekil 4: Safra Yapısındaki Miçel Yapısı Şekil 5: Koordinat Üçgen Sistemi Şekil 6:Beta Hücre Yanıt Eğrisi Şekil 7:Plazma İnsülin Salınımı vs Hepatik Glukoz Salınımı ve Plazma Glukozu ile Olan İlişkisi Şekil 8:Yağ Dokusunda Glukoz Alınımı Şekil 9:Kas Dokusunda Glukoz Alınımı Şekil 10:Orijinal HOMA Modeli Şekil 11: Çalışma Algoritması Tablo 1: Dünyanın değişik bölgelerinde yapılan toplum temelli çalışmalar Tablo 2: Kolesterol Nedenli Safra Taşları İçin Risk Faktörleri Tablo 3: Çalışma ve Kontrol Grubunda epidemiyolojik veriler Tablo 4: Çalışma ve Kontrol Grubunda süreğen hastalık ilişkileri Tablo 5: Çalışma Grubunun Boy, Kilo ve Vücut Kitle İndeksi Verileri Tablo 6 Kontrol Grubunun Boy, Kilo ve Vücut Kitle İndeksi Verileri Tablo 7: Çalışma ve Kontrol Grupları Verileri Tablo 8: Kontrol ve Çalışma Grubunda Lipid Profilleri Tablo 9: Çalışma ve Kontrol Grubunda Lipid ortalamaları Tablo 10:Taş boyutu ve cinsiyet ilişkisi Tablo 11: Çalışma grubunda IR ve taş boyutları Grafik 1: Çalışma Grubunda Yaş ve Cinsiyet İlişkisi Grafik 2:Çalışma Grubunda Cinsiyet ve süreğen hastalık ilişkisi Grafik 3:Kontrol Grubunda Yaş ve Cinsiyet ilişkisi Grafik 4:Kontrol Grubunda Cinsiyet ve süreğen hastalık ilişkisi Grafik 5: Çalışma Grubu total kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi 8

9 Grafik 6: Kontrol Grubu total kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 7: Çalışma Grubu LDL kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 8: Çalışma Grubu HDL kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 9: Kontrol Grubu LDL kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 10: Kontrol Grubu HDL kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 11: Çalışma Grubu VLDL kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 12: Kontrol Grubu VLDL kolesterol düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 13: Çalışma Grubu Trigliserid düzeyi ve cinsiyet ilişkisi Grafik 14: Kontrol Grubu Trigliserid düzeyi ve cinsiyet ilişkisi 9

10 TEġEKKÜR Uzmanlık eğitimim boyunca gerek hastaya yaklaşımları, bilgi ve tecrübeleriyle beni cesaretlendiren, Aile Hekimliği Disiplini ne ilgimi arttıran, sürekli yapıcı eleştirilerde bulunan ve uzmanlık eğitimimin her basamağında desteklerini esirgemeyen başta Sayın Doç.Dr. Mehmet SARGIN olmak üzere, Doç Dr Ekrem ORBAY, Uzm. Dr. Reşat DABAK ve Uzm Dr. İsmet Tamer e içtenlikle teşekkürü bir borç bilirim. Uzmanlık Eğitimim boyunca kliniklerinde çalıştığım ve her gün kendilerinden yeni bir şeyler öğrendiğim 1.Dâhiliye Klinik Şefi Uzm. Dr. Ali YAYLA, 1.Genel Cerrahi Klinik Şefi Doç.Dr. Mustafa ÖNCEL, 2.Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Klinik Şefi Doç. Dr. Gülnur TOKUÇ a ve 1. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Klinik Şef Vekili Uzm. Dr. Yasemin Akın, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Şefi Doç.Dr Orhan ÜNAL a eğitimime yaptıkları katkılar için müteşekkirim. Yine bu kliniklerde beraber çalışma şansı yakaladığım uzman ağabey ve ablalarım, asistan, hemşire ve sağlık memuru arkadaşlarım ve diğer personele de eğitimim boyunca yarattıkları pozitif ortam için ve vakalarımı toplamada desteğini esirgemediği için kıymetli arkadaşım Dr Ruhper Çekin e teşekkür ederim. Uzmanlık tezimin proje ve araştırma safhalarının her birinde eleştiri ve katkılarını esirgemeyen tez danışmanım Doç. Dr. Mehmet SARGIN a, beni yetiştiren annem, babam ve uzmanlık eğitimim boyunca engin sabrı ve hoşgörüsüyle desteğini benden esirgemeyen eşim Dr. Sibel YILMAZ ÖNER e içtenlikle şükranlarımı sunarım. 10

11 1.Giriş Safra taşlarıyla ilgili ulaşabildiğimiz en eski tıp bilgileri eski Mısır ve Babilliler e dayanmaktadır. Babilliler günümüzden 4000 yıl öncesinde safra kesesi ile ilgili bazı kavramları ve tanımları günlük tıp kullanımı içine sokmuşlardır. Ancak safra kesesinde taş oluşabileceği gerçeği İS 5. Yüzyılda Alexander Trallius tarafından gösterilene değin bilinmemekteydi. Büyük anatomisyen ve hekim olan Vesalius safra taşlarının ilk defa bir hastalık nedeni olabileceğini ortaya atan kişidir. Vesalius safra taşlarının sarılıkla olan ilişkilerini de eserlerinde tartışmaya açmıştı. Paracelsus 16. Yüzyılda şarap fıçıları içerisinde tartar oluşumundan esinlenerek insan vücudunda da bulunan sıvıların çökelmesiyle taşlar oluşabileceğini ortaya attı ve bu hastalıklara Tartarik Hastalıklar ismini vererek yeni bir tartışmayı da başlatmış oldu. Bu gelişmeden sonra en önemli gelişme 1600 lü yıllarda Bormet in tıkanma sarılığını, Shenk in ise tıkanma sarılığının nedeninin safra taşı olduğunu göstermesi oldu. Böylece safra taşları bir hastalık olarak tıp literatüründe yerini aldı. Ancak yine de 18. yüzyıl başlarında cerrahi bilimi gelişene kadar birçok insan safra taşlarının yol açtığı komplikasyonlardan dolayı hayatını kaybetti (1). Safrakesesi taşı (Kolelithiasis) çağımızda büyük halk kitlelerinde önemli yaygın bir hastalık olarak yerini almıştır. Safra taşları ülkemizde olduğu kadar başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere diğer birçok batı ülkesinde de en sık görülen morbidite nedenlerinden birisidir (2). ABD de erişkin yaş grubunda milyon kişi biliyer hastalıklardan etkilenmektedir, bu etkilenen grup içinde de en sık karşılaşılan hastalık safra taşı hastalığıdır. Yine safra kesesi hastalığı gastrointestinal sebeplerden hastaneye yatışın en sık nedenidir. Toplum kökenli yapılan çalışmalarda 2000 yılında safra taşı nedeniyle hastane yatışı ve ayaktan hasta muayenesi yapılmıştır. ABD ye safra taşı hastalığının ekonomik maliyetinin 6,5 milyar ABD Doları olduğu tahmin edilmektedir. Avrupa kıtasında da benzer bir durum göze çarpar, geniş toplum temelli çalışmalarda safra taşı sıklığı için %5,9 ila %21,9 arasında değişik rakamlar verilmiştir (46, 47, 48). Yine kolesistektomi operasyonları Dünya da appendektomiden sonra en fazla yapılan ameliyattır. Sadece ABD de 15 milyondan fazla insanda safra taşı bulunduğu tahmin edilmekle beraber yılda adet kolesistektomi operasyonu yapılmaktadır (3). Ülkemizde net bir veri olmamakla beraber kolesistektomi operasyonları abdominal cerrahinin olmazsa olmazları arasına yerleşmiştir. Bütün bu veriler safra taşının cerrahi harcamalardaki ekonomik 11

12 etkisinin ne denli önemli olduğunu göstermektedir (1).Tablo 1 de safra taşı hastalığının sıklığı ile ilgili Dünya nın değişik bölgelerinde yapılmış çalışmaların sonuçları derlenmiştir. Tablo 1: Dünya nın değişik bölgelerinde yapılan toplum temelli çalışmalar 12

13 Safra taşı prevalansı genellikle yaşla doğrusal bir ilişki göstermektedir. Veriler incelendiğinde 50 yaş altı beyaz kadınlarda sıklığı %5 15 arasında değişirken, daha yaşlı kadınlarda bu oran %25 lere varmaktadır. Erkekler içinde yaş orantısı doğruluğunu korumakta ve 50 yaş altı beyaz erkeklerde %4 10 arası olan oran daha ileriki yaşlarda %10-15 e ulaşmaktadır. Cinsiyetin safra taşlarının oluşumunda önemli bir faktör olduğu, kadınlarda safra taşlarının daha sık oranlarda görülmesiyle teyit edilmiştir (4).Yapılan çalışmalar safra taşlarıyla ilgili çok eski bir kural olan 4F ler kuralının hala geçerli olduğunu göstermektedir. Değişik çalışmalar Asya kıtasında safra taşlarının sıklığının yüksek olduğunu göstermekle beraber Uzak Doğu da safra taşlarının çoğunu pigment taşları oluşturmaktadır. ABD nde ise safra taşlarının çoğunluğu kolesterol taşlarıdır (%90). Afrika kıtasında ise safra taşı insidansı çok düşüktür. Yıllar içerisinde ABD de pigment taşlarında ve Uzak Doğu ülkelerinde kolesterol taşlarının görülme sıklığında da gözle görülür bir artış olmuştur. Bu değişimin ABD de etnik toplulukların değişmesi, Uzak Doğu ülkelerinde ise çevresel şartlar ve diyette yaşanan değişikliklerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Afrika daki düşük insidansın ise yine beslenme ile genetik farklılıklar nedeniyle olduğu öne sürülmektedir (4). Yapılmış birçok epidemiyolojik çalışma kolesterol muhteviyatlı safra taşlarının risk faktörlerini tanımlamıştır. Bu risk faktörleri tablo 2 de derlenmiştir. Bu riskler arasında en çok bilineni obezite ve hiperinsülinemidir. Öte yandan hiperinsülinemi diyabetle olan sıkı bağlantısı nedeniyle diyabet ve kolesterol nedenli safra taşları arasında bir bağlantı kurmaktadır. Gerçekten de erişkin popülâsyonunun ortalama %10 12 sinde safra taşı bulunurken (3,4), diyabetik bireylerde bu oranlar %20-30 lara kadar yükselebilmektedir. Safra taşlarının diyabetik bireylerde daha fazla görülmesinin nedenleri tam olarak aydınlatılabilmiş değilse de bu konu ile ilgili ortaya her gün yeni fikirler konmaktadır. Tablo 2: Kolesterol nedenli safra taşları için risk faktörleri Kolesterol Nedenli Safra taşları İçin Risk Faktörleri Yaş ( Doğru orantı) İlaçlar ( Doğum kontrol hapları gibi) Cinsiyet (K>E) İleal hastalıklar veya ileal rezeksiyonlar Multiparite Diyabetes Mellitus Obezite Oktreotid ile Tedavi Edilen Akromegali Hızlı Kilo kaybı olması Karaciğer Sirozu Diyet Klinik ( Hayvansal olarak yağdan bilindiği zengin üzere olması) safra kesesi taşı olan tip 2 diyabetli bireylerde akut kolesistit gelişim Clinical riski ve Medicine bu durumun 5 th edition Parveen septisemiye Kumar and Michael ilerleme Clark tan ihtimali uyarlanmıştır.(5) daha yüksektir. Bunun 13

14 nedeninin diyabetik bireylerde diyabetik olmayanlara nazaran daha litojenik bir safranın salgılanması olduğu düşünülmektedir (2). Safra kesesi taşlarının oluşumunda insülin ile ilişkili faktörler hali hazırda aydınlatılmayı beklemektedir. Az sayıda toplum tabanlı çalışma serum insülini, insülin direnci ve beta hücre disfonksiyonu ile safra taşları arasındaki ilişkiyi irdelemiştir. Bu çalışma insülin düzeyi, ß hücre rezervi, fonksiyonu ve safra taşları arasındaki bağlantıları aydınlatmayı amaçlamaktadır. 14

15 2.Safra kesesi anatomisi Karaciğerin sindirimdeki yeri sarımsı bir renge sahip bir salgı olan safrayı salgılamaktır. Safra karaciğer tarafından sentezlenir ve safra kesesinde saklanır, depolanmış bu safra duodenum içersine yağ içerikli sindirilmiş besin geldiğinde salınır. Safra salınışından sonra yağı emülsifiye eder ve bağırsak yüzeyinden emilimini kolaylaştırır. Normal karaciğer dokusu kesiti alındığında klasik olarak tanımlanan hekzagonal yapıdaki karaciğer lobüllerinden oluştuğu görülür. Her lobülün ortasından bir santral ven geçmektedir. Karaciğer hücreleri bu santral vene doğru dizilmişlerdir. Bu hegzagonal yapının köşelerinde ise interlobüler portal üçlüler (Safra kanalı, hepatik arter ve portal ven) yer almaktadır (Şekil 1). Karaciğer Lobülü Hepatik Lobülün Detayı Hepatik venüler Hepatositler Hepatik Arter Sinüzoidler Safra Kanalı Hepatik Portal Ven dalı Şekil 1: Karaciğer Lobül yapısı 15

16 Hepatik hücreler safrayı safra kanaliküllerine salgılarlar. Bu kanaliküller küçük interlobüler safra kanallarına dökülürler. Bu kanallarsa portal alandaki daha büyük safra kanallarına açılırlar. Sonuçta oluşan sağ ve sol karaciğer kanalları kendilerine ait bölgedeki safra drenajını sağladıktan sonra ortak hepatik kanalı (common hepatic duct) oluşturur. Bu kanal sağ taraftan safra kesesi ile ilişkili olan sistik kanal ile birleşerek duodenuma safrayı ulaştıracak olan safra kanalını oluşturur (Şekil 2). Karaciğer Hepatik kanallar Sistik kanal Safra Kesesi Pankreas Duodenum Pankretik kanal Ortak Safra Kanalı Şekil 2: Safra Yolları Anatomisi 7 10 cm uzunluğunda olan safra kesesi, karaciğer yüzeyinde kendisine ait olan oluk içerisinde yerleşmiştir. Bu oluk karaciğerin sol ve sağ lobları arasında bulunmaktadır. Dıştan bakıldığında armut şeklinde görünen safra kesesinin hacmi 50 ml kadardır. Periton örtüsü safra kesesinin fundus bölümünün tamamını örter ve boyun ve asıl kısmının karaciğere tutunmasını sağlar. Safra kesesi üç ana kısımdan oluşmaktadır (Şekil 3); 1. Fundus: Karaciğerin alt kısmına yerleşmiş safra kesesinin en geniş yeridir. Sağ dokuzuncu kaburga kemiğinin kıkırdağının ucunda yerleşmiştir. 2.Asıl kısım: Safra kesesinin transvers kolon, karaciğer, duodenumun süperior kısmı gibi viseral yüzeylerle ilişkili olan kısmıdır. 3.Boyun: Safra kesesinin en dar kısmı olup porta hepatise yönlenmiştir. Boynun mukozası bir takım valf görevi gören katlantılar içermektedir. Bu katlantılar sayesinde sistik kanal açık tutulmakta ve safranın duodenuma akışı sağlanmaktadır. Safra kesesinin boynu S biçimde dönerek sistik kanal ile birleşir. 16

17 Fundus Korpus Boyun Şekil 3: Safra kesesinin anatomisi Sistik kanal yaklaşık 4 cm uzunluğunda olup safra kesesinin boynunu ortak hepatik kanala bağlar. Sistik kanal küçük omentum katmanları içerisinden geçerek safra kanalına birleşir (6). 17

18 3.Safranın oluşumu Karaciğerin önemli fonksiyonlarından birisi olan safra salgısı birçok bilim adamı tarafından irdelenmiştir. Hücresel boyutta ilk defa Erlinger ve Dhumeaux 1974 yılında safra salgılanmasının nasıl olduğu ortaya konmuştur. Günlük ml miktarında salgılanan safranın yağ sindiriminde önemli bir rolü vardır. Sindirim haricinde vücuttan bir takım atıkların ıtrah fonksiyonunu da safra gerçekleştirmektedir. Bu atıklar arasında özellikle hemoglobinin yıkım ürünü olan bilüribin ve karaciğerde sentezlenen kolesterolü vurgulamak gerekir. Safranın karaciğerden salgılanması iki aşamayı içermektedir. Birinci aşama hepatositlerce gerçekleştirilir. Buradan yapılan salgı büyük miktarlarda safra asitleri, kolesterol ve diğer organik maddeleri içerir. Burada yapılan safra, intrahepatik safra kanaliküllerine geçer. İkinci aşamada safra, interlobüler septuma doğru akmaya başlar. Burada kanaliküller terminal safra kanaliküllerine dökülür. Biliyer kanaliküllere dökülen safra tuzları safra akımını başlatan en önemli mekanizmayı harekete geçirirler. Bu safra tuzlarına bağımlı aktif sekresyondur. Daha sonra giderek büyüyen kanaliküllere dökülmek suretiyle hepatik kanalikül ve ortak safra kanalına ulaşır. Buradan safra ya duodenuma veya sistik kanal üzerinden safra kesesine yönelir. Şekil 3 te safra yolları gösterilmiştir. Safra tuzları kanaliküller içinde miçeller yapı arzeder. Bu yapı içinde yük olarak fosfolipid ve kolesterol içerirler. Bu yapılaşma ve ozmotik mekanizmanın bir sonucu olarak daha fazla su ve organik anyonun safra içine geçmesi sağlanır. Bu, safra tuzuna bağlı olmayan safra akımı komponentini oluşturur.bahsedilen mekanizma aktif Na + transportuna bağlıdır. Bu ise hepatositlerin bazolateral yüzeylerinde bulunan Sodyum-Potasyum-Adenintrifosfataz (Na-K-ATPase) bağımlıdır. Safra kanalları içinde yolu boyunca sekresyona ikinci bir salgı daha eklenir. Bu ilave salgı,kanal ve kanalcıkları örten epitel hücrelerinden salgılanan sodyum ( Na + ) ve bikarbonat (HCO 3 ) iyonlarından oluşan bir salgıdır. Bu düktüler salgı toplam safra miktarında %100 oranında artış yapabilir. Bu salgı sekretin ile uyarılır. Böylece bikarbonat iyon miktarı artarak mideden gelen asit nötralize edilmiş olur (51). Karaciğer tarafından sürekli salgılanan safra, duodenumda ihtiyaç olana kadar safra kesesinde depolanır. Safra kesesinin maksimum hacmi mililitredir (ml). 24 saatlik safra salgısı ise 450 ml yi bulmaktadır. Ancak depolama safra kesesinde yapılabilir. Çünkü su, Na +, klorür (Cl), ve diğer küçük elektrolitlerin birçoğu safra kesesi yüzeyinden sürekli 18

19 olarak emilmektedir. Böylece safra tuzları, lesitin ve bilirubin gibi safra içeriği konsantre edilmiş olur. Bu yolla safra 5 kat konsantre hale getirilir. Yağ içeren besin maddelerinin duodenuma girmesiyle beraber safra kesesi boşalmaya başlar. Safra kesesi kontraksiyonları kolesistokinin (CCK) tarafından kontrol edilir. CCK yanı sıra safra kesesi daha az güçlü olarak vagus ve enterik sinir sistemindeki asetilkolin (Ach) salgılayan sinir lifleri tarafından da uyarılır. Safra kesesi boşalmasından önce Oddi sfinkterinin gevşemesi gereklidir. Buna yardımcı olan üç etmen vardır: bunlar; CCK, safra kesesinin ritmik kasılması ve kasılmaların oluşturduğu peristaltik dalgaların hem bağırsak duvarında hem de Oddi sfinkteri üzerinde gevşemeye yol açmasıdır. Safra tuzlarının yaklaşık %94 ü ince bağırsaktan absorbe olur. Bunun yaklaşık yarısı ince bağırsağın başlangıç kısmından difüzyonla, geri kalanı ise distal ileumdan aktif transport ile gerçekleşir. Daha sonra portal kana geçerek karaciğere taşınırlar. Bu tuzların hepsi karaciğerden ilk geçişte hepatik hücrelerde emilirler ve tekrar safraya sekrete edilirler. Bu olaya enterohepatik dolaşım adı verilir. 19

20 4.Safra Taşı Oluşumunda Risk Faktörleri 4.1 Obezite Eskiden beri bilinen klinik gözlemlerden biri obez bireylerde safra taşı hastalığının daha sık olduğudur. Bu durum cerrahinin safra taşı oluşumunda kullanılan 4F kuralıyla uyumlu olarak karşımıza çıkmaktadır. Scragg ve arkadaşlarının yaptıkları bir çalışmada 50 yaş altındaki obez kadınlarda safra taşı oluşumu riskinin normal topluma göre daha fazla olduğu gösterilmiştir (7). Obezite özellikle kadınlar için bir risktir ve bu risk kilo ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Aşırı derecede obez olan kadınlarda safra taşı oluşma riski normal bireylere nazaran %70 nispetinde artmış olmakla beraber bir yıl içersinde safra taşı oluşma riski %2 dir. Erkeklerde ise obezite daha zayıf bir risk faktörüdür. Safra taşı için özellikle santral obezite daha önemli bir risk faktörüdür (49). Obez bireylerde karaciğerde safra tuzu ve lesitin yapımı azalırken diğer taraftan kolesterol sekresyonunda bir artış söz konusudur. Bu durumsa karşımıza safra taşı oluşumu olarak çıkmaktadır. Yine depo kolesterol bu bireylerde aşırı aktif olmakta ve açlık dönemlerinde safra, kolesterol ile aşırı derecede doymaktadır. Safranın kolesterol ile aşırı doyması ise safra taşı oluşumunu tetiklemektedir (8,9). 4.2 Diyet Safra taşı oluşumunda diyetin önemli bir rol aldığı değişik çalışmalarla gösterilmiştir. Doymamış yağ ve yüksek karbonhidratlı besin alan kişilerde taş oluşumunun nasıl olduğu tartışmalıdır. Posalı yiyeceklerin ise litojenik bir etkisi gösterilememiştir (8). Özellikle kolesterol safra taşlarının oluşumunda diyet önemli bir yer tutmaktadır. Uzakdoğu ülkelerinde daha sık görülen pigment taşlarının yerini kolesterol kökenli taşların alması, bu ülkelerdeki beslenme alışkanlıklarının değişmesinin bir sonucudur. Özellikle yüksek kalori ve rafine karbonhidratların alımı safra taşı oluşumunu etkilemektedir. Diyetteki yağın etkisi ise tartışmalıdır. Fakat yüksek oranlarda poliunsatüre ve monounsatüre yağların enerji açısından dengeli bir diyette safra taşı oluşumunu tetiklediği bilinmektedir. Yüksek kolesterol içeren diyetlerle beslenilmesi durumunda safra asitlerinin ve fosfolipidlerin tutamayacağı kadar fazla kolesterol ortaya çıkmasının safra taşı oluşumunda mekanizma olabileceği düşünülmektedir (49 51). Total Parenteral Beslenme (TPN) safra çamuru ve safra taşı oluşumunda olduğu kadar akalkülöz kolesistit için de önemli bir risk faktörüdür. Kritik derecede hasta olan bireylerde 20

21 safra çamuru, açlık durumunu takip eden 5 10 gün içinde gerçekleşmektedir. TPN takip eden 3 4 ay sonrasında erişkin ve çocuklarda % 45 lik bir oranda safra taşı gelişmektedir (49). 4.3 Seks Hormonları ve Gebelik Bugün bilinen bir gerçek oral kontraseptif hap (OCP) kullanan kadınlarda östrojenin safra içerisindeki kolesterolün doymuşluğunu arttırarak litojenik etki yaptığı ve taş oluşumuna neden olduğudur. OCP, safra asitlerinin yanı sıra kenodeoksikolik asit salgısında azalmaya da neden olmaktadır (9). Yapılan çalışmalar postmenapozal kadınlarda östrojen içeren ilaç alımının safra taşı hastalığı riskini 2,5 kat arttırdığını ortaya koymaktadır. Yine safra taşı hastalığının sık görüldüğü ülkelerde yapılan toplum tabanlı çalışmalar, hastalığın kadınlarda erkeklere göre nispeten daha yüksek bir oranda görüldüğünü ortaya koymuştur. İki cinsiyet arasındaki bu farklılık puberteyle başlayıp menapoz dönemine kadar devam etmektedir. Bu durum östrojenlerin ve/veya progestinlerin litojenik bir etki yaptığını destekler niteliktedir (7, 8, 9). Gebelik döneminde kadınlarda kolesterol kristalleri, kalsiyum bilirubinat ve müsinden oluşan safra çamuru oluşması riski %30 iken taş oluşum riski %1 3 arasındadır. Doğumu takip eden dönemde 10 mm altındaki taşların %30 unun kaybolduğu gösterilmiştir (49). 4.4 Genetik Ailesel ve toplum temelli çalışmalar kolesterol kökenli safra taşı hastalığının %30 kadarının genetik faktörlere bağlı olduğunu göstermiştir (49).Ailevi çalışmalar ikiz veya ailesinde safra taşı olan bireylerde safra taşı sıklığının arttığını göstermektedir. Ancak genetik geçiş Mendel kaidelerine göre gerçekleşmemektedir. Güncel çalışmalar bilier lipid transportundan sorumlu kanalı ve apolipoprotein E4 gibi lipid metabolizmasında rol alan proteinleri kodlayan genlerde defektler olduğunu göstermiştir (50). 4.5 İleal hastalıklar ve rezeksiyon İleal hastalıklar ve bunlar nedeniyle yapılan ileal rezeksiyonlar, safra tuzlarının emilim bozukluğuna yol açmaktadır. Emilim bozukluğu enterohepatik dönüşümü sekteye uğratmaktadır. Freemann ve arkadaşlarının yapmış olduğu çalışmada; morbid obezite nedeniyle gastroenterostomi yapılan hastalarda, safra taşı oluşumu riski % 6,8 olarak 21

22 bulunmuştur. Bu gruba giren hastalarda taş oluşumuna yol açan mekanizmalar obezite, morbid obezite sonrası aşırı kilo kaybı ve safra tuzlarının emiliminin yapıldığı ileumun mukoza yüzeyinin azalmasıdır (10). Chron Hastalığında safra taşı oluşma riski iki ila üç kat arasında artmaktadır (53). Bu durumun safra asitlerinin emiliminde olan bozulma sonrasında, karaciğerden daha fazla safranın salgılanması ve aşırı satüre olan safranın ise taş oluşumuna yol açması şeklinde açıklanmaktadır (49). İrritabl bağırsak hastalarının kolesistektomi operasyonu geçirmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Bu duruma sıklıkla safra taşı hastalığı ile IBS arasındaki tanısal karmaşanın yol açtığı düşünülmektedir (54). 4.6 Diyabet Diyabetin safra taşı oluşumu ile ilişkili olduğu düşünülmektedir ancak aşikâr ilişki, sıklıkla yaş, vücut kitle indeksi, aile öyküsü ve safra taşı hastalığı gibi kofaktörlerle gölgelenmektedir. Diyabetten ziyade insülin direnci ve metabolik sendromun safra taşı ile ilişkili olma ihtimali daha yüksektir (55,56). Değişik çalışmalarda değişik oranlar bildirilmiş olmakla beraber, 25 yaş üstü bireylerde diyabetik olanlarda diyabetik olmayanlara nispetle daha yüksek oranlarda (%50 ile %100 arası) safra taşı ile karşılaşıldığı gösterilmiştir (11, 12, 13). Feldman ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada diyabetik hastalarda safra taşı sıklığı %25 olarak saptanmışken, non diyabetik bireylerde safra taşı sıklığı otopsi çalışmalarında %8 olarak bulunmuştur (14). Safra taşlarının büyük çoğunluğu ( %70-90) kolesterol taşlarından oluşmaktadır. Benzer şekilde diyabetik bireylerde tespit edilen safra taşlarının büyük çoğunluğu da (%90) kolesterol taşıdır. Diyabette kolesterol safra taşlarının oluşumunda üç ana faktör rol almaktadır: bunlar; 1.Safranın kolesterol ile aşırı doymuş olması 2.Kolesterol monohidrat kristallerinin çekirdekleşmesi 3.Safra kesenin fonksiyonel bozukluklarıdır. Safra kesesinin hareket bozukluklarının safra taşı oluşumunu etkilediği bilinen bir gerçektir. Diyabetik bireylerin safra keseleri sıklıkla büyümüştür, bu da safra kesesinin motilitesinin azalmasına ve boşalmasının önemli oranda bozulmasına yol açmaktadır (15). Diyabette sık rastlanan komplikasyonlardan biri olan nöropatinin safra kesesi motilitesini etkilememiş olması düşünülemez. Chaudhuri ve arkadaşları tarafından yapılan bir 22

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel LİPOPROTEİNLER LİPOPROTEİNLER Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı olarak çözündüklerinden, taşınmaları için stabilize edilmeleri gerekir. Lipoproteinler; komplekslerdir. kanda lipidleri taşıyan

Detaylı

BİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi

BİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi BİY 471 Lipid Metabolizması-I Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Lipoproteinler Türev lipidler: Glikolipidler Lipoproteinler Lipoproteinler, lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir.

Detaylı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)

Detaylı

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) : Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak

Detaylı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)

Detaylı

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)

Detaylı

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar Prof.Dr.Mitat KOZ 1 İskelet Kasının Egzersize Yanıtı Kas kan akımındaki değişim Kas kuvveti ve dayanıklılığındaki

Detaylı

LAPAROSKOPİK SLEEVE GASTREKTOMİ SONRASI METBOLİK VE HORMONAL DEĞİŞİKLİKLER

LAPAROSKOPİK SLEEVE GASTREKTOMİ SONRASI METBOLİK VE HORMONAL DEĞİŞİKLİKLER LAPAROSKOPİK SLEEVE GASTREKTOMİ SONRASI METBOLİK VE HORMONAL DEĞİŞİKLİKLER Varlık Erol, Cengiz Aydın, Levent Uğurlu, Emre Turgut, Hülya Yalçın*, Fatma Demet İnce* T.C.S.B. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi,

Detaylı

Tip 1 diyabete giriş. Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü

Tip 1 diyabete giriş. Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü Tip 1 diyabete giriş Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü ENTERNASYONAL EKSPER KOMİTE TARAFINDAN HAZIRLANAN DİABETİN YENİ SINIFLAMASI 1 - Tip 1 Diabetes

Detaylı

DEÜ TIP FAKÜLTESĐ 2010-2011 EĞĐTĐM YILI DÖNEM 1/3. BLOK/UYGULAMA 9 UYGULAMA REHBERĐ

DEÜ TIP FAKÜLTESĐ 2010-2011 EĞĐTĐM YILI DÖNEM 1/3. BLOK/UYGULAMA 9 UYGULAMA REHBERĐ DEÜ TIP FAKÜLTESĐ 2010-2011 EĞĐTĐM YILI DÖNEM 1/3. BLOK/UYGULAMA 9 UYGULAMA REHBERĐ Uygulamanın Adı: Sindirim Biyokimyası: Safra tuzlarının lipid sindirimindeki rolü. Uygulamanın Sorumlusu: Doç. Dr. Halil

Detaylı

Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması

Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması 20 24 Mayıs 2009 tarihleri arasında Antalya da düzenlenen 45. Ulusal Diyabet Kongresinde

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

VÜCUT KOMPOSİZYONU 1

VÜCUT KOMPOSİZYONU 1 1 VÜCUT KOMPOSİZYONU VÜCUT KOMPOSİZYONU Vücuttaki tüm doku, hücre, molekül ve atom bileşenlerinin miktarını ifade eder Tıp, beslenme, egzersiz bilimleri, büyüme ve gelişme, yaşlanma, fiziksel iş kapasitesi,

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç

Detaylı

SAFRA KESESİ HASTALIKLARI

SAFRA KESESİ HASTALIKLARI SAFRA KESESİ HASTALIKLARI Oktay Eray EPİDEMİYOLOJİ Sıklıkla safra kesesi ve kanalındaki tıkanıklıklara bağlıdır. Safra kesesi taşları oldukça yaygın ve çoğu semptomsuzdur. Yılda %2 si, 10 yılda %15 i semptomatik

Detaylı

BİLİRUBİN METABOLİZMASI. Yrd. Doç. Dr. İlyas Yolbaş Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD

BİLİRUBİN METABOLİZMASI. Yrd. Doç. Dr. İlyas Yolbaş Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD BİLİRUBİN METABOLİZMASI Yrd. Doç. Dr. İlyas Yolbaş Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Dersin amaçı Bilirubin oluşumunu ve atılımını öğrenmek İndirek ve direk bilirubinin özelliklerini öğrenmek Arttığı ve

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III. Doç.Dr. Senem Güner

SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III. Doç.Dr. Senem Güner SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III Doç.Dr. Senem Güner MİDE Mide gıdaların depolandıgı, karıstırıldıgı ve sindirildigi organdır. Özefagustan gelen gıdalar midye altözefageal giristen girerler ve pilor pompası

Detaylı

YENİ DİYABET CHECK UP

YENİ DİYABET CHECK UP YENİ DİYABET CHECK UP Toplumda giderek artan sıklıkta görülmeye başlanan ve başlangıç yaşı genç yaşlara doğru kayan şeker hastalığının erken teşhisi için bir Check Up programı hazırladık. Diyabet Check

Detaylı

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (, yanlış olanlarının yanına (Y) koyunuz. Aşağıda verilen resimde sindirim sistemi organlarının

Detaylı

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI Dr. Vedat Evren Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Vücut sıvıları değişik kompartmanlarda dağılmış Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Bu kompartmanlarda iyonlar ve diğer çözünmüş

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) : Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak

Detaylı

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) : Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak

Detaylı

ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ

ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ İdrar oluşturmak... Üriner sistemin ana görevi vücutta oluşan metabolik artıkları idrar yoluyla vücuttan uzaklaştırmak ve sıvı elektrolit dengesini korumaktır. Üriner

Detaylı

1. İnsan vücudunun ölçülerini konu edinen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?

1. İnsan vücudunun ölçülerini konu edinen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir? VÜCUT BAKIMI 1. İnsan vücudunun ölçülerini konu edinen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Anatomi B) Fizyoloji C) Antropometri D) Antropoloji 2. Kemik, diş, kas, organlar, sıvılar ve adipoz dokunun

Detaylı

1. Farmakokinetik faz: İlaç alındığı andan sonra vücudun ilaç üzerinde oluşturduğu etkileri inceler.

1. Farmakokinetik faz: İlaç alındığı andan sonra vücudun ilaç üzerinde oluşturduğu etkileri inceler. 1. Farmakokinetik faz: İlaç alındığı andan sonra vücudun ilaç üzerinde oluşturduğu etkileri inceler. Bunlar; absorbsiyon, dağılım; metabolizma (biotransformasyon) ve eliminasyondur. 2. Farmakodinamik faz:

Detaylı

Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma. Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu

Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma. Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu Travma ve cerrahiye ilk yanıt Total vücut enerji harcaması artar Üriner nitrojen atılımı azalır Hastanın ilk resüsitasyonundan sonra Artmış

Detaylı

DİYABETES MELLİTUS. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC

DİYABETES MELLİTUS. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC DİYABETES MELLİTUS Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC İ NORMAL FİZYOLOJİ İnsan vücudu enerji olarak GLUKOZ kullanır Alınan her besin vücudumuzda glukoza parçalanır ve kana verilir Kandaki glukozun enerji kaynağı olarak

Detaylı

Kansız kişilerde görülebilecek belirtileri

Kansız kişilerde görülebilecek belirtileri Kansızlık (anemi) kandaki hemoglobin miktarının yaş ve cinsiyete göre kabul edilen değerlerin altında olmasıdır. Bu değerler erişkin erkeklerde 13.5 g/dl, kadınlarda 12 g/dl nin altı kabul edilir. Kansızlığın

Detaylı

İlaçların Etkilerini Değiştiren Faktörler, ve İlaç Etkileşimleri

İlaçların Etkilerini Değiştiren Faktörler, ve İlaç Etkileşimleri İlaçların Etkilerini Değiştiren Faktörler, ve İlaç Etkileşimleri Prof. Dr. Öner Süzer Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji Anabilim Dalı www.onersuzer.com Son güncelleme: 10.03.2009

Detaylı

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN

Detaylı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı Dr. Derda GÖKÇE¹, Prof. Dr. İlhan YETKİN², Prof. Dr. Mustafa CANKURTARAN³, Doç. Dr. Özlem GÜLBAHAR⁴, Uzm. Dr. Rana Tuna DOĞRUL³, Uzm. Dr. Cemal KIZILARSLANOĞLU³, Uzm. Dr. Muhittin YALÇIN² ¹GÜTF İç Hastalıkları

Detaylı

PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA AKIM ARACILI DİLATASYON VE ASİMETRİK DİMETİLARGİNİN MORTALİTEYİ BELİRLEMEZ

PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA AKIM ARACILI DİLATASYON VE ASİMETRİK DİMETİLARGİNİN MORTALİTEYİ BELİRLEMEZ PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA AKIM ARACILI DİLATASYON VE ASİMETRİK DİMETİLARGİNİN MORTALİTEYİ BELİRLEMEZ Sami Uzun 1, Serhat Karadag 1, Meltem Gursu 1, Metin Yegen 2, İdris Kurtulus 3, Zeki Aydin 4, Ahmet

Detaylı

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın

Detaylı

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN

Detaylı

KARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA!

KARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA! KARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA! Portal : www.takvim.com.tr İçeriği : Gündem Tarih : 09.03.2017 Adres : http://www.takvim.com.tr/yasam/2017/03/09/karacigerini-koru-sigortayi-attirma Karaciğerini koru

Detaylı

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011 Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını

Detaylı

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı.

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı. Fizyoloji Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri Dr. Deniz Balcı deniz.balci@neu.edu.tr Ders İçeriği 1 Vücut Sıvı Bölmeleri ve Hacimleri 2 Vücut Sıvı Bileşenleri 3 Sıvıların Bölmeler Arasındaki HarekeF Okuma

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Hastalıkların tedavisinde kat edilen yol, bulaşıcı hastalıklarla başarılı mücadele, yaşam koşullarında düzelme gibi

Detaylı

İLAÇLARIN VÜCUTTAKİ ETKİ MEKANİZMALARI. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

İLAÇLARIN VÜCUTTAKİ ETKİ MEKANİZMALARI. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL İLAÇLARIN VÜCUTTAKİ ETKİ MEKANİZMALARI Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Vücudun İlaçlara Etkisi (Farmakokinetik Etkiler) Farmakokinetik vücudun ilaca ne yaptığını inceler. İlaçlar etkilerini lokal veya sistematik

Detaylı

MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065

MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ

Detaylı

Beslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır.

Beslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır. Seçmeli Ders: Dokular ve Organlar Arası Metabolik İlişkiler 1.HAFTA Normal metabolizmada aktif olan günlük akış; Yaşamak için gerekli olan enerji akışı, dışardan alınan gıdalardan elde edilir. Kullanılan

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 4) Mide Tek gözlü torba şeklinde olan, kaburgaların ve diyaframın altında karın boşluğunun sol üst bölgesinde, yemek borusu ve ince

Detaylı

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT Prof.Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı Sempatik Sistem Adrenal Medulla Kas kan dolaşımı Kan basıncı Solunum sıklık ve derinliği Kalp kasılma gücü Kalp atım

Detaylı

Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar.

Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Vücutta küçük miktarda bakır varlığı olmaz ise demirin intestinal yolaktan emilimi ve kc de depolanması mümkün değildir. Bakır hemoglobin yapımı için de

Detaylı

Chapter 10. Summary (Turkish)-Özet

Chapter 10. Summary (Turkish)-Özet Chapter 10 Summary (Turkish)-Özet Özet Vücuda alınan enerjinin harcanandan fazla olması durumunda ortaya çıkan obezite, günümüzde tüm dünyada araştırılan sağlık sorunlarından birisidir. Obezitenin görülme

Detaylı

20-23 Mayıs 2009 da 45. Ulusal Diyabet Kongresi nde Poster olarak sunuldu.

20-23 Mayıs 2009 da 45. Ulusal Diyabet Kongresi nde Poster olarak sunuldu. Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması 20-23 Mayıs 2009 da 45. Ulusal Diyabet Kongresi nde Poster olarak sunuldu. Özlem Serenli,

Detaylı

Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor?

Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor? Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor? Diyabet Koordinatörü Görüşü Doç. Dr. Mustafa Altay Keçiören EAH Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları IV. Ulusal Diyabetik

Detaylı

LİPİD METABOLİZMASI TESTLERİ

LİPİD METABOLİZMASI TESTLERİ LİPİD METABOLİZMASI TESTLERİ Lipid bozuklukları-frederickson Sınıflandırması 1) Tip1: Hiperşilomikronemi Lipoprotein lipaz ya da ApoCII eksikliği 2) Tip 2: a Hipertrigliseridemi olmaksızın hiperkolesterolemi

Detaylı

Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Tarih boyunca; İnsan diyeti, Aktivite kalıpları, Beslenme durumu. Paleolithic dönemden beri: Diyet kalıpları, Fiziksel aktivite

Detaylı

Çocuklarda Antrenman Yaklaşımları Y.Doç.Dr.Sürhat Müniroğlu (3.sınıf seçmeli ders)

Çocuklarda Antrenman Yaklaşımları Y.Doç.Dr.Sürhat Müniroğlu (3.sınıf seçmeli ders) Çocuklarda Antrenman Yaklaşımları Y.Doç.Dr.Sürhat Müniroğlu (3.sınıf seçmeli ders) Büyüme ve Gelişme Çocuk organizmasını yetişkinden ayıran en önemli özellik, sürekli büyüme, gelişme ve değişme süreci

Detaylı

SAFRA KANAL SİSTEMİ VE SAFRA KESESİ. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker

SAFRA KANAL SİSTEMİ VE SAFRA KESESİ. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker SAFRA KANAL SİSTEMİ VE SAFRA KESESİ Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker Safra Kanal Sistemi; Safranın hepatositten safra kesesine Safra kesesinden bağırsağa aktığı Çapı giderek artan kanallar sistemi En küçük dalı,

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS

METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS Aerobik Antrenmanlar Sonucu Kasta Oluşan Adaptasyonlar Miyoglobin Miktarında oluşan Değişiklikler Hayvan deneylerinden elde edilen sonuçlar dayanıklılık antrenmanları

Detaylı

2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru yanıt hayır olabilir mi?

2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru yanıt hayır olabilir mi? ÇOCUKLARDA İLAÇ KULLANIMINDA FARMAKOKİNETİK VE FARMAKODİNAMİK FARKLILIKLAR 17.12.2004 ANKARA Prof.Dr. Aydın Erenmemişoğlu ÇOCUKLARDA İLAÇ KULLANIMINDA FARMAKOKİNETİK VE 2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

Pediatriye Özgü Farmakoterapi Sorunları

Pediatriye Özgü Farmakoterapi Sorunları [Çocuklarda Akılcı İlaç Kullanımı] Pediatriye Özgü Farmakoterapi Sorunları Ayşın Bakkaloğlu Hacettepe Üniversitesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Pediatrik Nefroloji Ünitesi İlaç Metabolizması Esas organ

Detaylı

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1 1 Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Süt sığırı işletmelerindeki en önemli sorunlarda birtanesi periparturient

Detaylı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu. Yaşlı Bakım-Ebelik. YB 205 Beslenme İkeleri

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu. Yaşlı Bakım-Ebelik. YB 205 Beslenme İkeleri Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik YB 205 Beslenme İkeleri Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr YAŞLANMA Amerika da yaşlı bireyler eskiye göre

Detaylı

DÖNEM II DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 24 ARALIK MART 2019)

DÖNEM II DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 24 ARALIK MART 2019) 2018-2019 DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 24 ARALIK 2018 01 MART 2019) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Anatomi 26 5X2 36 Fizyoloji 22 4X2 30 Histoloji ve Embriyoloji 12 6X2 24 Tıbbi Biyokimya

Detaylı

FARMAKOKİNETİK. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

FARMAKOKİNETİK. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN FARMAKOKİNETİK Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN 2 İlaç Vücuda giriş Oral Deri İnhalasyon Absorbsiyon ve Doku ve organlara Dağılım Toksisite İtrah Depolanma Metabolizma 3 4 İlaçların etkili olabilmesi için, uygulandıkları

Detaylı

DÖNEM II DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 25 ARALIK 02 MART 2018)

DÖNEM II DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 25 ARALIK 02 MART 2018) 2017-2018 DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 25 ARALIK 02 MART 2018) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Anatomi 26 5X2 31 Biyofizik 4-4 Fizyoloji 22 5X2 27 Histoloji ve Embriyoloji 12 6X2 18 Tıbbi

Detaylı

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır:

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır: Diyabet Nedir? Kan şekeri, glukoz vücut için gerekli olan enerjiyi sağlar. İhtiyaçtan fazla şeker, gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğer ve yağ hücrelerinde depolanır. Şekerin vücutta enerji olarak

Detaylı

VÜCUT SIVILARI. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN. Copyright 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

VÜCUT SIVILARI. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN. Copyright 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings VÜCUT SIVILARI Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Su Dengesi Vücudumuzun önemli bir bölümü sudan oluşur ve su dengesi vücudun en önemli sorunlarından birisidir. Günlük olarak alınan ve vücuttan atılan su miktarı

Detaylı

GOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM II IV. KURUL 2009 2010

GOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM II IV. KURUL 2009 2010 IV. Kurul Gastrointestinal Sistem ve Metabolizma IV. Kurul Süresi: 5 hafta IV. Kurul Başlangıç Tarihi: 17 Şubat 2010 IV. Kurul Bitiş ve Sınav Tarihi: 22 23 Mart 2010 Ders Kurulu Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

Diyabetin bir komplikasyonu : Yağlı karaciğer hastalığı. Prof. Dr. Kürşad Ünlühızarcı Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı

Diyabetin bir komplikasyonu : Yağlı karaciğer hastalığı. Prof. Dr. Kürşad Ünlühızarcı Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı Diyabetin bir komplikasyonu : Yağlı karaciğer hastalığı Prof. Dr. Kürşad Ünlühızarcı Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı Yağlı karaciğer Karaciğer ağırlığının %5 i veya hepatositlerin

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 ADIM ADIM YGS LYS 184. Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 2) Geri Emilim (Reabsorpsiyon) Bowman kapsülüne gelen süzüntü geri emilim olmadan dışarı atılsaydı zararlı maddelerle birlikte yararlı maddelerde kaybedilirdi.

Detaylı

EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ

EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ İçerik Dolaşım sisteminin kısa anatomi ve fizyolojisi Egzersizde periferal dolaşımın düzenlenmesi-etkili mekanizmalar Damar endotelinin ve Nitrik Oksitin (NO) periferal

Detaylı

Nedenleri tablo halinde sıralayacak olursak: 1. Eksojen şişmanlık (mutad şişmanlık) (Bütün şişmanların %90'ı) - Kalıtsal faktörler:

Nedenleri tablo halinde sıralayacak olursak: 1. Eksojen şişmanlık (mutad şişmanlık) (Bütün şişmanların %90'ı) - Kalıtsal faktörler: Obezite alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olmasıyla oluşur. Bunu genetik faktörler, metabolizma hızı, iştah, gıdaya ulaşabilme, davranışsal faktörler, fiziksel aktivite durumu, kültürel faktörler

Detaylı

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden

Detaylı

Hemodiyaliz Hastalarında Serum Visfatin Düzeyi İle Kardiyovasküler Hastalık Ve Serum Biyokimyasal Parametreleri Arasındaki İlişki

Hemodiyaliz Hastalarında Serum Visfatin Düzeyi İle Kardiyovasküler Hastalık Ve Serum Biyokimyasal Parametreleri Arasındaki İlişki Hemodiyaliz Hastalarında Serum Visfatin Düzeyi İle Kardiyovasküler Hastalık Ve Serum Biyokimyasal Parametreleri Arasındaki İlişki Nimet Aktaş*, Mustafa Güllülü, Abdülmecit Yıldız, Ayşegül Oruç, Cuma Bülent

Detaylı

ÖZEL BİR HASTANEDE YENİDOĞAN ÜNİTESİNE YATIRILAN İNDİREKT HİPERBİLİRUBİNEMİLİ OLGULARIN RETROSPEKTİF DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZEL BİR HASTANEDE YENİDOĞAN ÜNİTESİNE YATIRILAN İNDİREKT HİPERBİLİRUBİNEMİLİ OLGULARIN RETROSPEKTİF DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZEL BİR HASTANEDE YENİDOĞAN ÜNİTESİNE YATIRILAN İNDİREKT HİPERBİLİRUBİNEMİLİ OLGULARIN RETROSPEKTİF DEĞERLENDİRİLMESİ *Aysun Çakır, *Hanife Köse,*Songül Ovalı Güral, *Acıbadem Kadıköy Hastanesi GİRİŞ

Detaylı

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler Diyabet nedir? Diyabet hastalığı, şekerin vücudumuzda kullanımını düzenleyen insülin olarak adlandırdığımız hormonun salınımındaki eksiklik veya kullanımındaki yetersizlikten

Detaylı

BMM307-H02. Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK

BMM307-H02. Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK BMM307-H02 Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK ziynetpamuk@gmail.com 1 BİYOELEKTRİK NEDİR? Biyoelektrik, canlıların üretmiş olduğu elektriktir. Ancak bu derste anlatılacak olan insan vücudundan elektrotlar vasıtasıyla

Detaylı

DİYET POSASI VE SAĞLIK İLİŞKİSİ. Duygu PELİSTER

DİYET POSASI VE SAĞLIK İLİŞKİSİ. Duygu PELİSTER DİYET POSASI VE SAĞLIK İLİŞKİSİ Duygu PELİSTER Lif yönünden zengin diyet, sağlıklı beslenmenin olmazsa olmazlarındandır. Diyet lifinin, sadece gastrointestinal mukozadan sindirilmeden ya da herhangi bir

Detaylı

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı

Detaylı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı Kolesterol Metabolizması Prof. Dr. Fidancı Kolesterol oldukça önemli bir biyolojik moleküldür. Membran yapısında önemli rol oynar. Steroid hormonların ve safra asitlerinin sentezinde öncül maddedir. Diyet

Detaylı

DETAYLI KADIN CHECK- UP

DETAYLI KADIN CHECK- UP DETAYLI KADIN CHECK- UP Detaylı kadın check-up programında : tam kan sayımı anemi ( kansızlık ), enfeksiyon hastalıklarının taraması, tam idrar tahlili, açlık kan şekeri, 3 aylık kan şekeri bilançosu,

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI Canlılar hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ATP ye ihtiyaç duyarlar. ATP yi ise besinlerden sağlarlar. Bu nedenle

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

DR BEHİCE KURTARAN Ç.Ü.T.F. ENFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ AD

DR BEHİCE KURTARAN Ç.Ü.T.F. ENFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ AD DR BEHİCE KURTARAN Ç.Ü.T.F. ENFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ AD ANTİBİYOTİK DOZLAMA HİPOALBUMİNEMİ Kritik hastalarda hipoalbuminemi sık %40-50 Yüksek oranda protein bağlayan antimikrobiyallerin,

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) 11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı

Detaylı

KOLELİTİAZİSLİ HASTALARIN BESLENME DURUMLARI VE BAZI BİYOKİMYASAL BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

KOLELİTİAZİSLİ HASTALARIN BESLENME DURUMLARI VE BAZI BİYOKİMYASAL BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ T.C HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KOLELİTİAZİSLİ HASTALARIN BESLENME DURUMLARI VE BAZI BİYOKİMYASAL BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Dyt. E. Büşra YALÇINTAŞ Diyetetik Programı YÜKSEK LİSANS

Detaylı

Dağılımı belirleyen primer parametre plazma proteinlerine bağlanma oranıdır.

Dağılımı belirleyen primer parametre plazma proteinlerine bağlanma oranıdır. DAĞILIM AŞAMASINI ETKİLEYEN ÖNEMLİ FAKTÖRLER Dağılımı belirleyen primer parametre plazma proteinlerine bağlanma oranıdır. Bu bağlanma en fazla albüminle olur. Bağlanmanın en önemli özelliği nonselektif

Detaylı

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER A) BİYOLOJİK ETMENLER KALITIM İÇ SALGI BEZLERİ B) ÇEVRE A) BİYOLOJİK ETMENLER 1. KALITIM Anne ve babadan genler yoluyla bebeğe geçen özelliklerdir.

Detaylı

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Prof.Dr. ARZU SEVEN İ.Ü.CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI DİSMETABOLİK SENDROM DİYABESİTİ SENDROM X İNSÜLİN DİRENCİ SENDROMU METABOLİK

Detaylı

İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ

İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ Dr. Sema ÖZBAŞ Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanı Sağlık Bakanlığı Teşkilat Şeması Türkiye Halk

Detaylı

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık ÖZEL FORMÜLASYON DAHA İYİ Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALİYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA İÇİN AGRALYX

Detaylı

Obezite Nedir? Harun AKTAŞ - Trabzon

Obezite Nedir? Harun AKTAŞ - Trabzon Obezite Nedir? Obezite günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması

Detaylı

FAZ II Enzimlerine bağlı genetik polimorfizmler - 1

FAZ II Enzimlerine bağlı genetik polimorfizmler - 1 FAZ II Enzimlerine bağlı genetik polimorfizmler - 1 1 İlaçların,öncelikle yararlı etkileri için kullanılmaktadır. Ancak bazen ilaç kullanımı yan etkiler gösterebilmektedir. Bazı hastalarda aynı ilaç için

Detaylı

[embeddoc url= /10/VÜCUT-SIVILARI.docx download= all viewer= microsoft ]

[embeddoc url=  /10/VÜCUT-SIVILARI.docx download= all viewer= microsoft ] VÜCUT SIVILARI [embeddoc url= http://enfeksiyonhastaliklari.com/wp-content/uploads/2015 /10/VÜCUT-SIVILARI.docx download= all viewer= microsoft ] SODYUM ( Na+) Na+; Sodyum klor ile birlikte serumun en

Detaylı

Gestasyonel Diyabette Nötrofil- Lenfosit Oranı, Ortalama Platelet Hacmi ve Solubıl İnterlökin 2 Reseptör Düzeyi

Gestasyonel Diyabette Nötrofil- Lenfosit Oranı, Ortalama Platelet Hacmi ve Solubıl İnterlökin 2 Reseptör Düzeyi Gestasyonel Diyabette Nötrofil- Lenfosit Oranı, Ortalama Platelet Hacmi ve Solubıl İnterlökin 2 Reseptör Düzeyi Yrd. Doç. Dr. Cuma MERTOĞLU Erzincan Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Gestasyonel

Detaylı

HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ

HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ Hücre içi ve hücre dışı sıvılar bileşimleri yönünden oldukça farklıdır. Hücre içi sıvı intraselüler sıvı, hücre dışı sıvı ise ekstraselüler sıvı adını alır.

Detaylı

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir.

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir. GENEL KİMYA 1 LABORATUARI ÇALIŞMA NOTLARI DENEY: 8 ÇÖZELTİLER Dr. Bahadır KESKİN, 2011 @ YTÜ Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir

Detaylı

Hastalarda insulin direncini ölçmek klinik pratiğimizde tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek açısından yararlı ve önemlidir.

Hastalarda insulin direncini ölçmek klinik pratiğimizde tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek açısından yararlı ve önemlidir. Hastalarda insulin direncini ölçmek klinik pratiğimizde tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek açısından yararlı ve önemlidir. Dr. Sibel Güldiken Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma

Detaylı

Bilindiği üzere beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır

Bilindiği üzere beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır OBEZİTE Obezite günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu

Detaylı

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.

Detaylı

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNDİRİM VE METABOLİZMA SİSTEMLERİ

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNDİRİM VE METABOLİZMA SİSTEMLERİ T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNDİRİM VE METABOLİZMA SİSTEMLERİ III. DERS KURULU (15 ARALIK 2014 17 OCAK 2015) DERS PROGRAMI DEKAN BAŞKOORDİNATÖR

Detaylı