Birkaç saniye ile birkaç dakika arasında süren yüksek şiddetli kas aktiviteleri için performans göstergesi

Transkript

1 1

2 Birkaç saniye ile birkaç dakika arasında süren yüksek şiddetli kas aktiviteleri için performans göstergesi Anaerobik Güç Maksimal bir egzersiz sırasında birim zamanda oluşturulabilen maksimal enerji miktarı Anaerobik Kapasite Bir işi gerçekleştirebilmek için var olan toplam anaerobik enerji miktarı 2

3 Kısa süreli yüksek şiddet içeren kas aktivitelerini tamamlayabilmek için acil ve çabuk enerji kaynağına ihtiyaç duyulur. Anaerobik enerji mekanizmaları ATP-PC sistemi (Fosfojen Sistemi) Anaerobik glikoliz (Laktik Asit)

4 4

5 Anaerobik Güç Kısa süreli yüksek şiddet kas aktivitelerinde bireyin fosfojen sistemini kullanma yeteneği Anaerobik Kapasite Anaerobik glikoliz ve fosfojen sisteminin kombinasyonundan elde edilen toplam enerji miktarı

6 Kısa sürede tamamlanan ve patlayıcı kuvvet gerektiren aktivitelerde baskın Tüm spor dalları Yüksek atlama + Cirit atma + Sürat koşuları +

7 Spor Branşı ATP/CP LA O2 Basketbol Buz Hokeyi Beyzbol Çim Hokeyi Hentbol Futbol Voleybol Su Topu

8 Spor Branşı ATP/CP LA O2 Atletizm 100m m m Atlamalar Atmalar Cimnastik Kayak (alp) Tenis Güreş

9 KALITIM Kişinin genetik özellikleri anaerobik performansta belirleyici bir etkendir. Kişinin aerobik veya anaerobik performanslardan hangisine daha yatkın olduğunu ve antrenmana ne kadar cevap vereceğini belirgin bir şekilde tayin eder Genetik ve anaerobik performansla ilgili çok fazla bilgi yoktur

10 10 saniyelik maksimal güç testinde genetik faktörlerin anaerobik performansta % 70 etkisi gözlenmiştir. Ancak uzun süreli anaerobik performansta genetik faktörlerin etkisi olmadığı görülmüştür. (Simoneau ve ark., 1986; Int J Sports Med)

11 Genetik faktörler kas fibril tipi iskelet kaslarındaki enzim aktivitelerinde etken

12 Çalışmalar erkeklerin anaerobik performansının mutlak değerler yönünden kadınlardan daha yüksek olduğunu göstermiştir. Relatif değerlerde cinsiyetler arası farklılıklar azalmakta Çalışmalar erkeklerin maksimum anaerobik güç ve kapasite değerlerinin kızlardan yaklaşık sırasıyla % 50 ve 47% daha yüksek olduğunu göstermiştir.

13 Cinsiyetler arasında anaerobik performans farklılığının sebebi; Fiziksel yapı (boy, ekstremite uzunluğu, pelvis yapısı) Yağsız vücut kitlesi Kas kitlesi Hormonal düzey Aktivite düzeyi

14 Anaerobik performans mutlak ve relatif değerler (vücut ağırlığı, uyluk kas kesit alanı,yağsız vücut ağırlığı) kız ve erkeklerde büyümeye ve gelişmeye paralel olarak artar. En yüksek performans değerlerine yaşları arasında ulaşır Daha sonra artan yaşla birlikte azalmaktadır Azalma oranı kadın ve erkeklerde benzerdir yaşlardan sonra her 10 yılda %6 oranında performansta azalma görülmektedir.

15 15

16 16

17 17

18 Yapılan çalışmalar doğrultusunda büyüme sırasında, Kas kitlesi Kas kuvveti Kuvvette devamlılık Kas-sinir ve reaksiyon süresinin gelişimi Kasın metabolik yapısı Vücut boyutlarının artması

19 Sporcular daha yüksek anaerobik performansa sahiptir Daha fazla TipII fibrillerine sahiptirler Kas Fibril Tipleri Tip I Yavaş oksidatif Yavaş kasılan Kırmızı Tip IIa Hızlı, oksidatif glikolitik Hızlı kasılan Beyaz Type IIb Hızlı glikolitik Beyaz

20 Özellik Tip II a Tip II b Motor nöron hacmi Büyük Büyük Motor nöron uyarı eşiği Yüksek Yüksek Sinir ileti hızı Hızlı Hızlı Kas lif çapı Büyük Büyük SR gelişmişliği Çok Çok Mitokondri yoğunluğu Yüksek Az Kapiller yoğunluğu Orta Az Myoglobin sayısı Orta Az

21 Özellik Tip II a Tip II b Kreatin fosfat deposu Çok Çok Glikojen deposu Çok Çok Tyrigliserit deposu Orta Az Myozin ATP az aktiv. Yüksek Yüksek Glikolitik enzim aktiv. Yüksek Yüksek Oksidatif enzim aktiv. Yüksek Düşük Kasılma süresi Hızlı Hızlı Gevşeme süresi Hızlı Hızlı Kuvvet üretimi Yüksek Yüksek Enerji verimi Az Az Yorgunluk direnci Az Az

22 Fiziksel yapı bir sporcunun kuvvet, güç, esneklik, sürat, dayanıklılık ve çabukluk gibi diğer performans göstergeleriyle birleşerek yüksek düzeyde performans göstergelerinden sadece bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır ve sporcunun performansını olumlu yönde etkilemektedir 22

23 Antrenmanın anaerobik güç ve kapasite üzerine olan etkilerine bakıldığında ise, yapılan düzenli antrenmanların anaerobik güç ve kapasite artışına neden olduğu görülmektedir

24 Kısa Süreli Anaerobik Performans Orta Anaerobik Performans Uzun Süreli Anaerobik Performans

25 Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 10 s sürdürülebilen egzersizler ATP-PC sisteminin verimliliğini içerir Dikey sıçrama testleri 10m, 20m sprint 25

26 Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 30 s sürdürülebilen egzersizler ATP-PC ve anaerobik glikoliz Wingate anaerobik güç testi 26

27 Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık s sürdürülebilen egzersizler 60 sn Dikey Sıçrama Testi 27

28 Sargent Sıçrama Testi (Dikey Sıçrama Testi) Kısa süreli maksimal kas performansı ile ilgili bilgi veren ilk testtir. Kişi düz bir duvar ve baskın kolunu yukarı doğru kaldırarak maksimum erişebileceği yükseklik duvara işaretlenir. İki işaret arasındaki mesafe metre cinsinden sıçrama yüksekliği olarak kaydedilir. P= (sıçrama öncesi kol yukarıda)- (sıçrama sonrası mesafe) x vücut ağırlığı 28

29 Dikey Sıçrama-Kuvvet Platformu Dikey sıçrama testinin farklı protokolleri de üretilmiştir (Aktif ve Skuat Sıçrama Testleri) Sıçramanın başlangıcında vücut pozisyonunun farklılığı, sıçrama öncesi yapılan karşı hareket ellerin sallanması metodolojik Denekler kuvvet platformunda sıçrama hareketini gerçekleştirir. Sıçrama öncesi uygulanan dikey hızdan hesaplanan dikey kuvvet ile mekanik güç hesaplanır. Güç:( (2.21) x (va) x D 2.21= Sabit katsayı Va= vücut ağırlığı D=sıçrama yüksekliği 29

30 60 Saniye Dikey Sıçrama Testi 60 sn dikey sıçrama testi 60 saniye boyunca arka arkaya maksimal dikey sıçrama uygulamalarını içeren bir testtir. Test süresince platforma temas zamanı ve uçuş zamanı bu amaç için geliştirilmiş ergojump diye isimlendirilen elektrik aletle ölçülebilir. Her sıçramadaki uçuş zamanı kaydedilir ve 60 saniyelik periyot boyunca toplanır. Denekler yaklaşık 90 lik açılarla, ellerini belinde tutarak, yana kaymaları minimize edip dikey yer değiştirme hareketleriyle dizlerini bükerek, sürekli ve maksimal eforda sıçramalıdır. W= Mekanik güç (W.kg-1) 9.8= yer çekimi ivmesi (m.sn-2) Tf= tüm sıçrayışlara ait toplam uçuş zamanı N= 60 saniye boyunca sıçrama sayısıdır 30

31 Margaria Kalamen Basamak Testi Bireyin maksimal hızda merdiven çıkması sırasında maksimum mekanik gücü değerlendirir. Denek basamaklar ile oluşturulmuş düzenekten 6 m uzakta durur ve basamakları maksimal eforuyla, 3 basamağı bir adımda alacak şekilde çıkar. Her bir basamak 174 mm yüksekliğindedir ve 3. ile 9. basamaklara üzerine basıldığında çalışan ve ayak kaldırıldığında duran zaman ölçeği yerleştirilir. P= (kgm/s)= m(kg) x 9.81 x h(m)/t(s) m=vücut ağırlığı h= dikey yükseklik t= iki adım gerçekleştirmek için geçen süre 31

32 Margaria Kalamen Basamak Testi 32

33 Kasın maksimal gücü, dayanıklılığı ve yorgunluğunu belirler Uygulaması basit, ucuz ve kolay Özel becerili personel gerektirmeyen Toplumun her kesiminde kullanılabilir» Çocuklarda ve engellilerde Üst veya alt ekstremitelerde uygulanabilir 33

34 Wingate Anaerobik Güç Testi Wingate Test Protokolü Wingate testi 30 sn. süre ile en yüksek mekanik gücü sağlayacak şekilde önceden belirlenen sabit yüke karşı bisiklet ergometresinde maksimal pedal çevirmeyi içermektedir W iş yükü devir pedal hızı 4-8sn 2-3 Sprint 4-5dk ısınma 3-5dk pasif dinlenme

35 Wingate Anaerobik Güç Testi Uygulanan test süresince ölçümler otomatik olarak her beş saniyede bir altı eşit zaman aralığında yapılmaktadır. Anaerobik performans Maksimum Anaerobik Güç İlk beş saniyelik zaman dilimi içerisinde elde edilen en yüksek mekanik güç Maksimum Anaerobik Kapasite Test süresince meydana getirilen ortalama güç Minimum Güç Herhangi bir beş saniyelik zaman dilimi içerisinde elde edilen en düşük mekanik güç Yorgunluk İndeksi Test süresince meydana gelen güç azalmasının yüzde

36 Wingate Anaerobik Güç Testinin Test-Tekrar Test Güvenirlikleri Tablo 1. Wingate Anaerobik Güç Testinin Test-Retest Güvenirlikleri Denek r Kaynak Çocuk ve genç yetişkinler (Bar-Or., 1987) 18 yetişkin, kronik akçiğer hastaları aktif genç yetişkin beden eğitimi bölümü öğrencisi yaşlarından oluşan 28 kız ve erkek askeri personel yaşlarından oluşan 58 kas hastası yaşlarından oluşan 38 kas hastası 0.96 (Berman ve Bar-Or, 1980; Akt.Bar- Or., 1987) (Evans ve Quinney, 1981; Can J Appl Sport Sci) (Kaczkowski ark., 1982; Akt.Bar- Or., 1987) (Daton-Bar-Or, 1983; Eur J Appl Physi) (Patton ve ark., 1985; Int J Sports Med) (Tirosh ve ark., 1985; Akt.Bar-Or., 1987) (Tirosh ve ark., 1985; Akt.Bar-Or., 1987) yaşlarından oluşan 15 spor okulu öğrencisi (Koşar ve Hazır, 1994; Spor Bilimleri)

37 Özellikle takım sporları için çok önemli fitness bileşeni Süratte devamlılık antrenmanı ile Sprint türündeki aktivitelerde performansı enerjiyi anaerobik yolla üreterek koruma ve tekrarlayabilme becerisi Yüksek şiddetli aktiviteler sırasında toparlanmanın gelişimi arttırılmaktadır 37

38 Bisikle ve koşu olarak uygulanabilir Farklı çeşitleri var: En popüleri VA nın %10 nuna denk gelen yükte 5 x 6sn bisiklet testi Koşu için 30 saniye dinlenme aralığıyla 12x20m tekrarlı sprint testi 38

39 Bisiklet için Zirve güç Ortalama güç Performans düşüş yüzdesi Koşu için En iyi sprint zamanı Ortalama sprint zamanı Toplam sprint zamanı Performans düşüş yüzdesi 39

40 40

41 Relatif Zirve Güç (W/Kg) * *p<0.05 Erkek Kadın

42 Relatif Ortalama Güç (W/kg) *p<0.05 Erkek Kadın *