Grimm Kardeşler Elif Yemenici Kâmuran Şipal Öykü Roman İnceleme

Transkript

1 Külkedisi Grimm Kardeşler Jacob Grimm (Hanau, Berlin, 1863) ve Wilhelm Grimm (Hanau, Berlin, 1859) kardeşler Marburg Üniversitesi nde hukuk öğrenimi gördükten sonra, 1829 a kadar Kassel de yaşadılar da Göttingen Üniversitesi ne kütüphaneci ve profesör olarak atandılar de Hannover kralı olan Cumberland Dükü Ernest Augustus un fazla liberal bulduğu 1833 anayasasını yürürlükten kaldırmasını protesto etmeleri, görevden alınmaları ve Hannover Krallığı dışına çıkarılmalarıyla sonuçlandı. Üç yıl Kassel de sürgün yaşadıktan sonra Prusya Kralı IV. Friedrich Wilhelm in çağrısı üzerine 1840 ta gittikleri Berlin de Kraliyet Bilimler Akademisi üyeliğine atandılar ve Berlin Üniversitesi nde ders verdiler. Halk şarkıları ve özellikle halk masalları derlemeleriyle tanınan Grimm Kardeşler, özellikle tarihsel dilbilim alanında uzmanlaşmış dilcilerdi. Genel olarak Grimm Masalları adıyla bilinen ünlü masal derlemeleri Kinder und Hausmärchen ( ) ve Alman efsanelerini derledikleri Deutsche Sagen ( ) Kassel yıllarının ürünleridir de Göttingen den çıkarıldıktan sonra hazırlamaya başladıkları kapsamlı Almanca sözlük Deutsches Wörterbuch un ilk cildi 1854 te yayımlandı. Wilhelm öldüğünde D. Jacob öldüğünde F harfinde olan sözlük, birkaç kuşaktan araştırmacının katkılarıyla 1860 ta tamamlandı. Bu ortak çalışmalarının yanı sıra dilbilim konusunda yoğunlaşan Jacob Deutsche Grammatik ( , 4 cilt), Geschichte der deutschen Sprache (1848, 2 cilt); yazınsal yanı ağır basan Wilhelm Grâve Ruodolf (1828), Die deutsche Heldensage (1829) gibi yapıtlar verdiler. Elif Yemenici (1989, Eskişehir) Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi, ardından Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Baskı Sanatları Bölümü ve İletişim Fakültesi Sinema ve Televizyon bölümlerini okudu. Baskı Sanatları bölümünden 2012 de birincilikle mezun oldu. Yurtiçi ve yurtdışında sergilere katıldı, kitaplar resimledi, gazete ve dergilere yazıp çizdi. İstanbul daki atölyesinde kitap resimlemeye, dijital ve plastik sanatlar alanında bireysel çalışmalarına devam etmektedir. Kâmuran Şipal 1926 da Adana da doğdu. İÜEF Alman Dili ve Edebiyatı bölümünü bitirdi. TDK nın açtığı öykü yarışmasında aldığı ödülle adını duyurdu (1953). Çağdaş Alman edebiyatından ve Franz Kafka dan yaptığı önemli çevirilerle de tanındı; Alfred Adler, Ingeborg Bachmann, Wolfgang Borchert, Heinrich Böll, Alfred Brauchle, Bertolt Brecht, Max Brod, Elias Canetti, Sigmund Freud, Gustav Hans Graber, Günter Grass, C. G. Jung, Thomas Mann, R. M. Rilke, Robert Musil, Bernhard Zeller, Hans Zulliger ve Hermann Hesse den çeviriler yaptı. Halen İstanbul da yaşıyor. Öykü: Beyhan (1962), Elbiseciler Çarşısı (1964), Büyük Yolculuk (1969), Buhûrumeryem (1971), Köpek İstasyonu (1988), Gece Lambalarının Işığında (Toplu Öyküler, YKY, 2009). Roman: Demir Köprü (1998), Sırrımsın Sırdaşımsın (YKY, 2010). İnceleme: Çağdaş Alman Hikâyesi / 1945 ten Sonra (1962).

2 Yapı Kredi Yayınları Doğan Kardeş Külkedisi - Grimm Kardeşler Resimleyen: Elif Yemenici Çeviren: Kâmuran Şipal Kitap editörü: Filiz Özdem Grafik uygulama: Gülçin Erol Kemahlıoğlu Baskı: Levent Ofset Basım ve Ambalaj San A.Ş Merter Keresteciler Sit. Fatih Cad. Karadal Sok. No: 13 Merter / İstanbul Sertifika No: Çeviriye temel alınan baskı: Die Märchen Der Brüder Grimm, Wilkelm Goldmann Verlag Bu metin, Grimm Masalları ndan alınmıştır (YKY, Şubat 2006, 2. baskı, Çev: Kâmuran Şipal) 1. baskı: İstanbul, Mayıs 2016 ISBN Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş., 2015 Sertifika No: Bütün yayın hakları saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. Kemeraltı Caddesi Karaköy Palas No: 4 Kat: 2-3 Karaköy İstanbul Telefon: (0 212) (pbx) Faks: (0 212) e-posta: ykykultur@ykykultur.com.tr İnternet satış adresi: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık PEN International Publishers Circle üyesidir.

3 KLASİK DÜNYA MASALLARI GRIMM KARDEŞLER Külkedisi Resimleyen Elif Yemenici Çeviren Kâmuran Şipal

4

5 Bir varmış bir yokmuş, evvel zaman içinde kalbur saman içinde, zen gin bir adam var mış; ka rı sı bir gün has ta lan mış, ece li nin yak laş tığı nı sez miş, bi ri cik kı zı nı ya nı na ça ğı rıp de miş ki: Sev gi li yav ru cu ğum! Ha yat ta her za man dü rüst ve iyi ol! O za man Tan rı sen den yar dımı nı esir ge mez, ben de gök yü zün den hep sa na ba kar, se nin ya nın da olu rum. Ka dın, böy le söy le ye rek göz le ri ni ka pa mış ve ru hu nu tes lim et miş. An ne si öl dük ten son ra kız her gü n evden çı kıp onun me za rı nı zi ya ret et miş, ağ la yıp göz ya şı dök müş, doğ ru luk ve iyi lik yo lun dan ay rıl ma mış hiç. Za man la kış bas tır mış; kar, beyaz bir tül gi bi ört müş me za rın üze ri ni, son ra ba har gel miş, gü neş be yaz ör tü yü yi ne çe kip al mış me za rın üze rin den, der ken adam bir başka ka dın la ev len miş.

6 A d am ı n e vle nd iğ i k ad ı n, i k i k ız ı yla g el ip e ve yerle şm i ş. K ı zlar ı n y ü zler i g üz el, te nler i a k p a km ı ş a ma k a lpler i çir kin mi çir kin, ka ra mı ka ray mış. Za val lı kız için böyle ce kö tü gün ler ge lip çat mış. Bu sa lak kız bi zim le böyle ot ur ac a k m ı? Yed iğ i ekmeğ i hak e tmel i i ns a n! H a yd i dışarı, mutfağa! diyerek kızı hep odadan kovup durmuş üvey kardeşleri. O güzelim giysileri sırtından çıka - r ıp a lm ı ş, b el ine t a kmas ı iç i n g r i b i r ö nlü k, a ya klar ına g eç i rmes i iç i n d e t a ht a a ya kk ab ıla r verm i şler. H ele ş u mağ rur pren se se de ba kın, ne de gü zel süs le nip püs lenmiş, gi yi nip ku şan mış ya! di ye rek gü lüp alay et miş ve k ız ı a l ıp mutfa kt a n iç er i s okmu şla r. Mutfa kt a s ab a ht a n ak şa ma ka dar en ağır iş le ri gör dür müş ler ken di si ne.

7 K ı zc ağ ı z ş afa k s ökmed e n k a lk ıyor, ç e şmed e n s u t aş ıyor, ate ş yak ıyor, yemek p iş ir iyor, ç amaş ı r y ık ıyormu ş. Bu yetmiyormuş gibi, üvey kız kardeşleri ona akla gelebile - c ek her t ü rlü köt ülüğ ü yapma kt a n g er i k a lm ıyorla rm ı ş. Onunla eğleniyor, külün içine bezelye ve mercimek serpip sonra da bunu bir bir toplamasını istiyorlarmış. Bü - tün gün çalışarak akşam yorgun düştüğünde gidip yata - ğ a yatmas ına d a i z i n verm iyor, k ız ı o c ağ ı n yan ı b aş ı nd a k ü ller iç i nd e u y uma k z or u nd a b ır ak ıyorla rm ı ş. K ı z d a t a - b i i toz topr a kt a n, k i r p a st a n b i r t ü rlü k u rt ulam ıyormu ş. Bu yüz den, ona Kül ke di si de me ye baş la mış lar.

8 G ü nlerd e n b i r g ü n k ız ı n b ab as ı p anay ır a g id ec ek olmu ş, ü ve y i k i k ız ına, D önü şte s iz e ne g et ir ey i m, ne i sters in i z? d iye s ormu ş. K ı zla rd a n b ir i g üz el g iys iler, ötek is i d e i nc iler, müc e vherler i stem i ş. S o nr a a d a m ke nd i öz k ız ına d öner ek, P ek i s e n ne i st iyors u n b ak ay ı m, Kü lked is i? d iye s ormu ş. K ı z d a, B ab ac ığ ı m! Eve d önerke n ş apk an ız a d ok unac a k ilk dal parçasını koparıp bana getirin! demiş. Adam, gitt iğ i yerd e n ü ve y k ı zlar ı iç i n g üz el g üz el g iys iler, i nc iler, müc e vherler a lm ı ş. D önü şte d e ye myeş i l b i r orma nd a n g e - ç iyormu ş, b i r f ı nd ı k d al ı ş apk as ına s ür üner ek o nu yer e d ü - şür müş, adam da da lı ko par dı ğı gi bi ya nı na al mış ve yoluna d eva m e tm i ş. Eve g el i nc e, i sted i kler i hed iyeler i ü ve y k ı zlar ına d ağ ıtm ı ş, öz k ız ı Kü lked is i ne d e f ı nd ı k d al ın ı verm i ş. Kü lked is i b ab as ına teş ekk ü r e d ip d o ğr u mez a rl ığ a koşmuş, annesinin mezarının başına dalı dikmiş ; bir ağ - lamış, bir ağlamış ki, gözlerinden dökülen yaşlar dal parç as ın ı n ü z er ine d üş üp ya ğmu r t aneler i g ib i ı slatm ı ş o nu. Dal parçası günden güne serpilip büyümüş, filizlenip ye - şer miş, so nun da gör kem li bir ağaç olup çık mış. Kül ke di si, her üç gün de bir gi dip ağa cın al tı na otu ru yor, ağ la yıp dua e d iyormu ş. H er d efas ı nd a d a t ü yler i b eya z b i r k u ş g el ip ağa ca ko nu yor, kız gön lün den ne di lek ge çi rir, Tanrı dan ne is ter se he men yu kar ıdan ona atı ve ri yor muş.