TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Transkript

1 ADAYIN ÞÝFRESÝ DEVLET OLGUNLUK SINAVI TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BURAYA YAPIÞTIR Testin Çözüm Süresi: 240 dakika Haziran, 2011 yýlý BÝRÝNCÝ deðerlendiricinin þifresi Buraya yaz: ÝKÝNCÝ deðerlendiricinin þifresi BURAYA YAPIÞTIR ADAY ÝÇÝN AÇIKLAMALAR - YÖNERGE DEVLET SINAV MERKEZÝ Yönergeyi dikkatlice oku. Gözden hiçbir þeyi kaçýrmamaya dikkat et. Þifrenin birini testin iþaretlenen yerine ( Adayýn Þifresi ), diðer þifreyi de cevaplar listesinde ayrýlan yere yapýþtýr. Test sorumlusu izin vermeden sayfalarý izinsiz çevirme, sorulara cevap vermeye baþlama. Test ödevlerden oluþmaktadýr. Ödevleri cevaplandýrma biçimleri: - Çoklu cevap ödevlerinin önündeki doðru harfin çevrelenmesi; - Tamamlanması gereken tümcelerin verilen cevap seçenekleriyle tamamlanması, doldurulması; - Metinlerden alýnmýþ bölümlerin altlarýnýn çizilmesi/iþaretlenmesi (sözcük, sözcük grupları, tümceler, paragraflar). Sorularý cevaplarken kullanacaðýn dil ve imlâya dikkat etmelisin. Okunaklý yaz. Okunaklý olmayan cevaplar, düzeltmeler ve gereğinden çok cevap seçeneklerinden çevrelemiþ olursan, sýfýr (0) puanla deðerlendirilecektir. Testte ve cevaplar listesinde sadece ve sadece tükenmez kalem kullanabilirsin. Kurþun kalemle yazýlan cevaplar, sýfýr (0) puanla deðerlendirilecektir. Kopya çekmek yasaktýr. Ayný veya benzer metinler ve farklý elyazısıyla yazýlmýþ metinler, sýfýr (0) puanla deðerlendirilecektir. Her ödevin yanýnda tam cevabýn puanlarý verilmiþtir. Yazma bölümünde iki metin yazman öngörülmüştür. Test sorumlusu ek kağıt (liste) sana verecektir. Listede ödevlerin başlıkları ve yazacağın yazı için yönergeler yer alacak. Ödevler önce testte cevaplanýrlar. Testteki sorularý cevapladýktan sonra, ek olarak verilen Yönergeye göre ödevlerin cevaplarýný cevap listesine yaz. Baþarýlar dileriz! ДИЦ 2011

2

3 BOÞ SAYFA 3 0

4 1 6 puan Aşağıdaki alıntıyı dikkatle oku ve verilen soruları cevapla: YABAN Ve tepeler... Ve tepeler, birer urdur. Ve bütün ufkun çevrelediği âlem, ancak, bu ıstırap manzarası ile canlı görünür. Boş ve lüzumsuz fezâ içinde, hiçbir kuşun geçtiğini görmedim. (...) Bazı, çayın kıyısında tek başıma otururken, etrafımız bitmez tükenmez boşluğu beni o kdar ürkütüyordu ki, İmdat! İmdat! diye bağırmaktan kendimi güç zaptediyorum. Ve deniz tutmuş bir adam gibi, gözlerimi kapayıp, sendelye sendeleye köye dönüyorum. Lâkin, bu köy, bir çöl ortasında bir konak kadar bile yüreğime emniyet vermiyor. Bir konak, mesafe içinde bir hareket gösterir. Bugün burada iseniz, yarın bir vâhanın kenarına erişeceksinizdir, öbür gün bir büyük nehrin suları sizi karşılayacaktır. Halbuki, Orta Anadolu da bir köy, donmuş bir konaktır. Burada mesafe sizi yutmuştur. Siz, mesafe içinde, dehşetten donmuşsunuzdur. Hakikaten, bir eski Hitit harabesine benzeyen bu köyde insanların, toprak altından henüz çıkarılmış kırık dökük heykellerden farkı ne? (...) Salih Ağa, köyün en zengin adamlarından biridir. Lâkin, kılık kıyafeti itibariyle bir dilenciden hiç farkı oyktur. Kışın en soğuk günlerinde bile onun çorap giydiğini hatırlamıyorum. Ökçesi basık bir yemenin içinde, kara ve çatlak topuklu ayakları, ellerinden ziyade ortadadır,... Rahat mıdır? Sinirli midir? Bir arazi meselesinde, köylülerden birine bir oyun oynamak üzere midir? Bir işde kazanmış mıdır? Kaybı var mıdır? Sizin hakkınızda ne düşünüyor? Bunları anlamak için hemen ayaklarına bakınız. Eğer bunlardan birinin başparmağı ovulmakta ise, Salih Ağa nın canı mutlaka bir şeye sıkılmış demektir. Eğer bunlardan biri, ayakkabıyı, parmaklarının ucunda hafif hafif oynatmakta ise, biliniz ki, keyfi yerindedir. Çıplak tabanlarını sizin yüzünüze doğru uzatıyor ve hareketsiz duruyorsa, emin olunuz ki, yeni gasp ettiği bir lokmanın hazım devresini geçirmektedir. Fakat, sizin hakkınızda bir fesat kurmakla meşgulse, bu ayaklar, iki büklüm, onun altında saklıdır. (...) Buraya geldiğimin bilmem kaçıncı haftası idi, Mehmet Ali ye sordum: - Kadınlarınız niçin yalnız benden kaçıyorlar? - Yabansın da ondan, beyim. Bu yaban sıfatı beni önce çok kızdırdı. Fakat sonra anladım ki, Anadolu lular, Anadolu köylüleri, tıpkı kadîm Yunanlıların kendilerinden başkasına barbar lâkabını vermesi gibi, her yabancıya yaban diyorlar. Bir gün... bir gün onlara ispat edebilecek miyim ki, ben bir yaban değilim; benim damarlarımdaki kan onların damarlarında işleyen kandır; aynı dili söylemekteyiz, aynı tarihi ve coğrafi yollardan hep birlikte gelmişizdir. İspat edebilecek miyiz ki, aynı Allahın kuluyuz; aynı siyasi mukadderât, aynı içtimaî bağlar, bizi kardeşlik, evlâtlık, analık, babalık fevkinde bir yakınlıkla birbirimize bağlamıştır. (...) Gün geçtikçe daha iyi anlıyorum: Türk intellektüel i, Türk okumuşu, Türk ülkesi denilen bu engin ve ıssız dünya içinde bir garip münzevidir. (...) Her memleketin köylüsüyle okumuş yazmış zümresi arasında aynı derin uçurum mevcut mudur? Bilmiyorum. Fakat, mektep görmüş bir İstanbul çocuğu ile bir Anadolu köylüsü arasındaki fark, bir Londra lı İngiliz le bir Pençap Hintli arasındaki farktan daha büyüktür. Bunu yazarken elim titriyor. (...) Eserden alıntı 4 0

5 (1.1) Verilen romanın yazarı aşağıdakilerden hangisidir? A. Haldun Taner B. Yakup Kadri Karaosmanoğlu C. Yaşar Kemal (1.2) Romandaki olaylar hangi dönemde gerçekleşir? A. Cumhuriyet dönemi B. Osmanlı saltanatı dönemi C. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarını anlatan dönem (1.3) Romanda kullanılan dil nasıldır? A. sade B. Arapça ve Farsça kelimelerle yüklü bir dil C. halk dili (1.4) Köylüler, Ahmet Celâl e neden Yaban diyorlar? A. her yabancıya yaban diyorlar B. gazi olduğu için C. Türk olmadığı için (1.5) Yaban romanın yazarı hangi edebiyat akımına aittir? A. Fecr-i Âti B. Servet-i Fünun C. Tanzimat (1.6) Romanın kahramanı Ahmet Celal, kimin yaşadığı yere gider? A. okul arkadaşı olan Mehmet Ali ye B. akrabası olan Mehmet Ali ye C. hizmet eri olan Mehmet Ali ye 5 0

6 2 Aşağıdaki alıntıyı dikkatle oku ve verilen soruları cevapla: 5 puan MAKBER Eyvâh!... ne yer, ne yâr kaldı, Gönlüm dolu âh ü zâr kaldı. Şimdi buradaydı gitti elden. Gitti ebede gelip ezelden, Ben gittim o hâk-sâr kaldı, Bir gûşede târ-mâr kaldı, Bir gûşede târ-mâr kaldı; Bâkî o enîs-i dilden eyvâh!... Beyrut'ta bir mezâr kaldı. Nerde arayım o dil-rübâyı?... Kimden sorayım o bî-nevâyı?... Bildir bana nerde, yâ Rab? Derler ki: unut o âşnâyı, Gitti tutarak reh-î bekaayı... Sığsın mı hayâle bu hakîkat?... Görsün mü gözüm bu mâcerâyı?... Bilinmeyen kelimeler: zâr ağlayıp sızlayan, dermansız; Ebed Geleceğe doğru zamanın sonsuzluğu; Ezel Geçmişe doğru zamanın sonsuzluğu; Hâk-sâr Toz toprak içinde, perişan; Gûşe Köşe Târ-mâr Dağınık, perişan; Bâkî Yok olmayan; Enîs-i dil Gönül dostu; Dil-rübâ Gönlü çeken; Bî-nevâ Nasipsiz; Aşnâ Aşina, tanıdık, bildik; Reh-î beka Ölümsüzlük yolu; Abdülhak Hamit Tarhan 6 0

7 (2.1) Şair, eserinde kimin ölümünden söz eder? A. Kızkardeşi B. Eşi Fatma Hanım D. Erkek kardeşi (2.2) Şair hangi edebiyat döneminin temsilcisidir? A. Tanzimat I. dönem B. Tanzimat II. dönem C. Servet-i Fünun (2.3) Şairin eserlerinde hangi Batı edebiyat akımlarının etkisi görülür? A. Klasisizm B. Romantizm C. Realizm (2.4) Sözü edilen kişinin mezarı nerede bulunmaktadır? A. İstanbul B. Ankara C. Beyrut (2.5) Yukarıdaki şiirin parçaları hangi nazım birimiyle yaratılmıştır? A. bent B. beyit C. mısra 7 0

8 3 6 puan Aşağıdaki alıntıyı dikkatle oku ve verilen soruları cevapla: KUTADGU BİLİG Negü tir eşitgil ey bilgi tengiz Bilig birle işlep kızartgıl mengiz Bu kün edgü bolsun tise sen kamug Özüng edgü bolgıl ay ilde ulug Kamug Bulganuknı süzeyin tise Özüng süzgü budnung süzülgey basa Bu begler baş ol kança barsa başı Udıla barır baç udmış kişi Budun artasa anı begler tüzer Kalı artasa beg anı kim süzer Eserden alıntı Türkiye Türkçesi ile: 1. Ey hükümdar bilgi denizi olan alim, bilgi ile hareket et yüzün et yüzün gülsün diyor dinle. 2. Bugün sen herkesin iyi olmasını istersen, ey memleketin büyüğü, sen kendin iyi ol. 3. Bütün bulanıklıkları durultmak istersen ey ulu kişi, kendi ruhunu temizle, sonra halk ister istemez durulur. 4. Bu beyler baştır. O baş nereye giderse, onu izleyen insanların hepsi ona uyarlar. 5. Millet bozulursa, beyler düzene koyar, eğer bey bozulursa onu kim düzeltir? 8 0

9 (3.1) Kutadgu Bilig eserinin yazarı kimdir? A. Kaşgarlı Mahmut B. Ahmet Yesevi C. Yusuf Has Hacib (3.2) Eser, hangi yüzyılda yazılmıştır? A. XI. yy B. XII. yy C. XIII. yy (3.3) Kutadgu Bilig eseri hangi vezinle (ölçüyle) yazılmıştır? A. Aruz vezni B. Hece vezni C. Serbest vezin (3.4) Eserin nazım birimini bul. A. Mısra B. Beyit C. Dörtlük (3.5) Kitap başlığının bugünkü anlamı nedir? A. Mutluluk veren bilgi B. Ölümsüz bilgisi C. Hayat bilgisi 9 0

10 4 6 puan Honoré de Balzac ın Goriot Baba eseriyle ilgili verilen soruları cevapla. Kızlarım benim günahımdı; onlar benim metreslerimdi, kısacası, her şeyimdi! Her ikisinin de bir şeye, bir süse ihtiyaçları oluyordu. Oda hizmetçileri hemen bana haber veriyordu, ben de evlerinde iyi karşılanmak, hoş tutulmak için, isterseniz onlara yaranmak için, deyin istediklerini alıyordum. Ama, onlar gene de, toplum içindeki davranışım konusunda bana bazı ufak tefek dersler verdiler. Yoo! Ertesi günü beklemediler. Önce benden utanıp kızarmaya başlıyorlardı. İşte çocuklarını iyi yetiştirmenin sonucu! Ben bu yaşımda okula gidemezdim ya. (Ah, Tanrı'm! Müthiş acı çekiyorum. Doktor! Doktor! Kafamı açsalar acım azalırdı.) Kızlarım, kızlarım, Anastasie, Delphine! Kızlarımı görmek istiyorum! Jandarma gönderin, kanun zoruyle onları getirtin! Adalet benden yana, doğa, medenî kanun, her şey benden yana. İtiraz ediyorum! Babalar ayak altında çiğnenirse, vatan mahvolur. Bundan daha açık bir şey olamaz. Bütün toplum, bütün dünya babalık müessesesi üzerine oturur. Evlâtlar, babalarını sevmezlerse, her şey yıkılır. Kontesin gelivermesi pek ağırbaşlı ve müthiş oldu. Bir tek mumun aydınlattığı ölüm yatağına baktı, hayatın son ürpertilerinin hâlâ kıpırdadığı babasının yüzünü görünce birkaç damla göz yaşı akıttı. Bianchon büyük bir saygı göstererek dışarı çıktı. Dizlerinin üzerine çöktü, çılgın bir ifadeyle o yıkıntıyı seyretti. Eugene'e bakarak: Felâketimin hiç bir eksiği yok, dedi, M. de Trailles burada muazzam borçlar bırakarak gitti, beni aldattığını da öğrendim. Kocam beni asla bağışlamaz, bütün servetimi ona bıraktım. Bütün pembe hayallerimi yitirdim. Ne yazık! Beni taparcasına seven (babasını gösterdi) tek yüreğe kimin uğruna ihanet etmişim! Onun kadrini bilemedim, onu teptim, horladım, bin bir kötülük, bin bir eziyet ettim ona, alçağın biriyim ben! Rastignac: Hepsini biliyordu, dedi. O sırada Goriot Baba, gözlerini açtı ama, bir çırpınmanın etkisiydi bu. Kontesin umudunu belirten hareketi görmek, ölünün gözünü görmekten hiç de daha az müthiş olmadı. Kontes: Sesimi duyuyor mu acaba? diye bağırdı. Onun yanına otururken kendi kendine: Hayır, dedi. Honoré de Balzac ın Goriot Baba adlı eserinden alıntı 10 0

11 (4.1) Verilen alıntı metnin ilk paragrafında yazar, hangi ifade biçimini kullanır? (4.2) Goriot Baba nın yanılgıları nasıl biter? (4.3) Eserin tüm olayları nerede gerçekleşir? (4.4) Goriot Baba nın iki kızının adlarını yaz. (4.5) Eserdeki karakterlerden hangisi son ana kadar Goriot Baba ya sadık kalır? (4.6) Goriot Baba eseri hangi edebi türe aittir? 11 0

12 5 Jan Batist Poklen Moliere in Tartuffe adlı eserinden aşağıdaki alıntıyı oku ve 6 puan verilen soruları cevapla. SAHNE VI Valere, Orgon, Madame Pernelle, Elmire, Cleante, Mariane, Damis, Dorine VALERE (Orgon a) Özür dilerim, Efendim, kötü haberler getirdiğim için; Fakat, acil tehlike beni buna zorladı. Sizi ilgilendiren şey konusunda benim hassasiyetimi bilen Yakın ve samimi bir arkadaşım, Devlet işleriyle ilgili gizliliği kırmak için Çok uzağa gitti, benim hatırım için, Size tek bir uygun ani hareketi bırakan Haberi bana gönderdi. Size o kadar uzun zaman güçlük çıkaran o kötü adam, Gizli suçlu olan bir devlet haini hakkında Yani siz, kendi sorumluluğunuzu yerine getiremediğinizi (O öyle diyor) içeren ve (Diğerlerinin arasında) sizi suçlamak için, Ellerine özel sağlam bir kutuyu vermek için, Zannedersem, bir saat önce, prensle buluştu. Size karşı, Efendim, verilen emrin, ve daha fala güvence için O namussuzun sizi hapsetmeye gelen memurla beraber Geldiğinden başka bilgim yok. CLEANTE Onun hakları silahlı; ve bu alçak adam istediği mülkiyeti Ancak böyle güvence altına almak istiyor. ORGON Bu adam kötü bir hayvan. Sahip olacağım! VALERE En küçük gecikme bile ölümcül olabilir, Efendim. Kapıda sizin yolculuğunuz için sağlanan, Arabam ve bin altınım var. Hadi vakit kaybetmeyelim, Ok atış için o kadar hazırdır ki, Sadece acil hareket sizi buradan kurtarabilir. Güvenli bir yer aramada ben sizin kılavuzunuz, Ve bunu buluncaya kadar yanınızda olacağım, Efendim. ORGON Sizin bu nazik dikkatiniz için ne kadar borçluyum! Başka zaman size uygunca teşekkür için hizmetim dokunacak; Tanrıya, bu hizmetinize karşılık verebilecek Bana o kadar lütuf vermesi için dua ediyorum. Görüşmek üzere; hepiniz buna bakın CLEANTE Acele edin; Gerekli olan her şeye bakarız, kardeşim. Molière in Tartuffe adlı eserinden alıntı 12 0

13 (5.1) Yukarıdaki alıntı, dram türüne göre nedir? A. trajedi B. melodram C. komedi (5.2) Alıntı metnin konusu nedir? A. Orgon un ziyaretiyle ilgili haber B. Orgon un suçuyla ilgili haber C. Orgon un aşkıyla ilgili haber (5.3) Tartuffe nasıl bir karakterdir? A. namussuz adam B. sadık dost C. namuslu adam (5.4) Alıntıya göre, Valere Orgon a neyi gösteriyor? A. Tartuffe ün gerçek yüzünü B. kendi kaçış isteğini C. Tartuffe e olan saygısını (5.5) Tartuffe eserinde yazar hangi konuyu işler? A. mutlakiyet yönetimi B. cumhuriyetçilik düzeni C. demokratik düzeni (5.6) Esere dayanarak, Molière in Fransız toplumuna karşı olan tutumu nedir? A. Kayıtsızdır. B. Eleştirel tutumu vardır. C. Olumlu (destekleyici) tutumu vardır. 13 0

14 6 Aşağıdaki dillerden hangileri Altay dilleri arasında yer alır? A. Türkçe Moğolca Mançuca - Tunguzca B. Türkçe Moğolca Fince - Ugorca C. Moğolca Türkçe Macarca Fince 7 Aşağıdaki cümlelerin hangisi yalnızca özne ve yüklemden oluşmuştur? A. Orhan Pamuk romanlarıyla edebiyat dünyamızda en çok tartışılan romancı olmuştur. B. Sinemanın başlangıcından beri şairlerin şiirlerinde bu sanat dalıyla ilgi kurdukları görülmüştür. C. Karanlığa ve umutsuzluğa karşı çıkmak sanatın, edebiyatın doğasındadır. 8 Aşağıdakilerden hangisinde özne isim tamlamasından oluşmuştur? A. Heyecan uyandırmayı amaçlayan yazar, romanın polisiye havasını da hiç mi hiç ihmal etmez. B. Ağalardan alacağını köylüye dağıtmayı düşleyen bir ikinci İnce Memet değil mi Derviş Bey? C. Reşat Nuri nin romanları, yirminci yüzyılın değişen toplumsal koşullarının ortaya çıkardığı yeni insanı getirmiştir. 9 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü kullanılmamıştır? A. Evin yan duvarları ve balkonu kalın sarmaşıklarla örtülmüştü. B. Şehirde geceleyin başlayan yağmur, sabaha kadar sürdü. C. Bahçesinde rengarenk çiçekler vardı. 10 Gerçek insandan daha güzel bir şey yok yeryüzünde. cümlesinde yüklem olan sözcük aşağıdakilerden hangisidir? A. daha güzel B. yok C. yeryüzünde 14 0

15 11 Kitap sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne görevinde kullanılmıştır? A. Kitap okumayı çok severim. B. Kitaplar, sessiz öğretmenlerdir. C. Kitaptan yararlanmayı bilmeliyiz. 12 Aşağıdaki kelimelerden hangisine, ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde ses değişikliği olacaktır? A. Yurt B. Suç C. Çark 13 Aşağıdaki kelimelerin hangisinde ünsüz düşmesi yoktur? A. kısacık B. bebecik C. büyücek 14 Aşağıdaki tümcelerin hangisinde ayrı yazılması gereken de bitişik yazılmıştır? A. Az sonra hakemlerde sahaya çıkar. B. Seni gökte ararken yerde buldum. C. Otogarda iki saat misafirleri bekledim. 15 Aşağıda verilen birleşik sözcüklerden hangisi ses kaybına uğramıştır? A. Onlarla cumartesi günü buluşuyoruz. B. Buradaki basımevi dün kapatıldı. C. Beşiktaş yine şampiyonluğu kazandı. 15 0

16 16 Aşağıdaki sözcüklerin hangisi büyük ünlü uyumuna uyar? A. sonbahar B. haziran C. İstanbul 17 Aşağıdaki tümcelerin hangisinde /-ma/ eki, olumsuzluk eki olarak kullanılmıştır? A. Danışma bürosu hangi kata taşındı? B. Koruma görevlileri olaya el koydu. C. Konuşma, herkes sana bakıyor! 18 Aşağıdaki tümcelerde altı çizili isimlerden hangisi somut bir kavramı karşılar? A. Dışarıda hafif bir rüzgar vardı. B. Onda yükseklik korkusu var. C. Mutluluğu yüzünden okunuyor. 19 Aşağıdaki tümcelerin hangisinde belgisiz sıfat vardır? A. Bazıları bu düşünceyi hiç beğenmedi. B. Çocuklardan biri yarın gelecekmiş. C. Hiçbir öğrenci böyle davranmaz. 20 Aşağıda verilen tümcelerin hangisinde özne topluluk adı olarak kullanılmamıştır? A. Sınıf, bu söze kahkahayla güldü. B. Ustrumca, domatesleriyle ekonomik etkinliğe sahiptir. C. Takım, bu maçta da dağıldı. 16 0

17 21 Test sorumlusu, iki konuyu içeren bir ek sayfa verecektir. Bir konu seç ve şunlara dikkat et: sözcüğü içeren bir yazı yaz. - Metin kompozisyonu kurallarına dikkat et (giriş, gelişme ve sonuç). - Standart dilin kurallarına dikkat et. - Görüşlerini savlar (argümanlar) ve kanıtlar kullanarak, açık ve birbirine bağlı olarak yaz. - Yazacağın metnin türüne göre, uygun söz varlığı ve anlatım stilini kullan. 13 puan Ü 17 0

18 Ü 18 0

19 19 0

20 Ü 20 0

21 dil metnin kompozisyonu konunun içerigi 21 0

22 22 8 puan Aşağıdaki alıntıyı dikkatle oku ve verilen soruları cevapla: 102 YILLIK SIR ÇÖZÜLDÜ Bilim adamları, Sibirya da Baykal Gölü nün kuzeyindeki Tunguska ırmağı yakınlarında bir gök cisminin düşmesinden yüz iki yıl sonra, patlamanın meteordan (gök taşından) değil de kuyruklu yıldızdan meydana geldiğini ispat ettiler. Bilim adamları, düşen gök cisminin tüm ayrıntılarını, 100 metreye kadar derinlikteki nesneleri bulan özel bir radarla analiz ettiler. Aracı Suslov kraterine doğru yönelttiler. Araştırmalar, düşen gök cisminin yüzeyinde daimi buzun (ebedi buzun) olduğunu gösterdi. Böylece bilim adamları, bunun kuyruklu bir yıldızın çekirdeğinden kırılan bir büyük buz parçasının olduğu sonucuna vardılar. Diğer sözlerle, kuyruklu yıldızların çekirdeği çoğu kez birkaç milyar ton ağırlığındadır. Bunlar su, metan ve diğer gaz ile toz parçacıklarından oluşan tuhaf biçimlenmelerden yapılıdırlar. Güneşe yanaştıklarında, su ve gazlar buharlaşıp, yüzlerce kilometreye kadar ulaşan uzun kuyruklar oluşur. Şüphesiz 1908 yılında Sibirya da kuyruklu yıldızın buz çekirdeği patlamıştır ve Dünya nın atmosferine girdiğinde yol olmuştur. Bazı parçalar yeryüzüne düşerek, kraterler oluşturmuştur. Kuyruklu yıldızın kuyruğu atmosferde dağılmıştır. Atmosfere kuyruğun girmesiyle, gökte görgü tanıklarının (olayı görenlerin) da tanıklık ettiği tuhaf ışık belirmiştir. Rus bilim adamları, patlamanın meydana geldiği alanda büyüyen ağaçlarda dünya dışı kökenli nesne izlerine rastlamıştır. Analizlerde bu izlerin, kuyruklu yıldızların da yapılı olduğu uzay tozuna çok benzer olduğu görülmüştür. Olay şöyle meydana gelmiştir: 30 Haziran 1908 yılında Sibirya da, Hiroşima patlamasından çok daha güçlü olan korkunç bir patlama meydana geldi. Bu patlama km2 alanda 60 milyon ağacı yok etti. Görgü tanıkları, sabah saat 7 de Sibirya göğünde bir ateşli parlak topun görüldüğü ve çok güçlü gürültünün işitildiğini iddia etti. Bu olay, birçok Avrupa ülkesinin sismik merkezlerinde kaydedilmiştir. Sonraki gecede Asya ve Avrupa göğü o kadar ışıklıymış ki Londra da insanlar ışıkları yakmadan bile gazete okuyabilirlermiş. Tunguska patlamasının sırrı, bilim adamları ve medyanın ilgisini on yıllarca çekmiştir. Patlama nedeniyle ilgili yorumlar, bilimsel olanlardan bilim-kurguya kadar değişmiştir. Bazılarına göre patlamanın nedeni meteoritin (gök taşının) düşmesi, diğerlerine göre dünya dışı bir uzay gemisi anti-maddedendi. Patlamanın, Nikola Tesla nın bir gizli deneyinden de olabileceğine inananlar bile vardır. Olayın son analizinde, patlamadan hemen sonra sunulan ilk teorilerden bazıları ispat edildi. Yine de, olayın resmi yorumuna kadar gelinmesi için, bilim adamlarının bir yüz yıldan çok zamana ihtiyacı oldukları ilginçtir. 22 0

23 (22.1) Yüz yıldan fazla bir zaman önce meydana gelen korkunç patlama, nerede meydana gelmiştir: A. Orta Asya da B. Sibirya da C. Himalaya Dağları nda (22.2) Patlama sırasında, göğü ne kaplamıştır? A. tamamen karanlık B. yarım karanlık C. tuhaf ışık (22.3) Hiroşima patlamasıyla kıyaslandığında, Sibirya patlaması nasıldı? A. Hiroşima patlamasından daha büyük B. Hiroşima patlamasından daha küçük C. az çok, Hiroşima patlamasıyla aynı (22.4) Rus bilim adamları, patlama alanında büyüyen ağaçlarda ne bulmuşlardır? A. metal parçaları B. meteor (gök taşı) buz parçacıkları C. dünya dışı kökenli nesne izleri (22.5) Kuyruklu yıldızların birkaç milyar ton ağırlığında olan çekirdeği, diğerlerinin yanısıra, neyden ibarettir? A. helyumdan B. azottan C. su, metan ve diğer gazlardan Ü 23 0

24 (22.6) Meydana gelen patlamada: A. hiç hasar yoktu. B. çok az hasar vardı. C. milyonlarca ağaç yok oldu. (22.7) Görgü tanıkları Sibirya göğünde: A. hiçbir şey görmemişlerdir. B. bir ateşli parlak top görmüşlerdir. C. tanımlanmayan uçan nesneler (UFO lar) görmüşlerdir. (22.8) Bilim adamları, Sibirya da bir gök cisminin düşmesinden yüz yıl sonra, patlamanın neyden meydana geldiğini ispat etmişlerdir? A. kuyruklu yıldızdan B. meteordan (gök taşından) C. aktifleşmiş yanar dağdan 24 0

25 23 8 puan Aşağıdaki alıntıyı dikkatle oku ve verilen soruları cevapla: AĞAÇLAR ARASINDA BİR DEV İnsan için en faydalı ağaçların listesi yapılırsa, şüphesiz baobab ağacı en üst sıralarda yer alır. Bu ağaç sadece besin ve ilâç kaynağı olarak değil, başka amaçlar için de kullanılır. Birçok Afrika kabilesi bu ağacı tanrı olarak da kabul ederler. Baobab (Adansonia digitata), Afrika savanalarında yetişen dev bir bitkidir ve adını, bu ağacı ilk defa 1718 yılında gören Fransız araştırmacı-doğa bilimcisi Michel Adanson dan almıştır. Bugün bile bu bitki kendi gizemliğiyle birçok Avrupalıları çeker. Buna, büyüklüğüyle ilgili bu bitkiye önemli özellikler veren bizzat Adanson un da katkısı vardır. Diğerlerinin arasında, birinci yılında bu ağacın kalınlığı sadece 2,5 santimetre, yüksekliği de 12,5 santimetre olduğu ve 4000 in üzerinde yıl yaşayabileceğini söylemiştir. Bu yaşlılıkta bitkinin genişliği 9 metre, yüksekliği de 24 metre olacaktır. Çağdaş doğa bilimcileri onun uzun yaşamına ilişkin teoriyi reddederler, ancak gövdesinde yıllık halkaları olmadığı için, baobabın yaşam süresi tam olarak tespit edilemez. Bu ağaçlar, Adanson un gördüğünden daha da yüksek büyüyebilirler. Tanzanya da bir baobabın genişliği 39 metredir! Bazılarını insanlar oyarak, içine yerleşmişlerdir. Bazı yerlerde oyulan baobab gövdeleri, otobüs garı veya kahvehane olarak da kullanılır. Baobabın gövdesi, gerçekten de çok farklı amaçlarla kullanılır. Bazı Afrika kabileleri, yasa ve kabile göreneklerini ihlâl eden ölülerini diğer kabile ölüleriyle aynı yerde değil de baobabın gövdesinde oyulan mezarlara gömerler. Kabile hekimleri için baobab, her tür hastalık için önemli ilâç kaynağıdır. Diş ağrısını baobabın köküyle, dizanteri veya ateşi olan hastaları ise baobabın yapraklarıyla tedavi ederler. Kabuğuyla, Afrika nın en çok ihtiyacı olan ve sıtmanın tedavi edildiği ilâcı kinin giderilir. Bir de baoba ağacının nasıl öldüğü bilinirse, kabilelerin ona karşı var olan hayranlık ve korku duygusu daha kolay anlaşılabilir. Diğer ağaçlardan farklı olarak baobab, hayatını yavaşça çürüyen ağaç kütlesi olarak değil de, rüzgârın uçurduğu toza dönüşür ve böylece onun varlığından iz bile kalmaz. Dnevnik, 1990, sayfa 23 Ü 25 0

26 (23.1) Baobab ağacının özelliği nedir? A. Büyülü güzelliği. B. Büyük boyutu. C. Büyük ürünleri. (23.2) Baobab ağacının yaşı nasıl tespit edilebilir? A. Yıllık halkaları sayılarak, çok kolay. B. Büyüklüğünden dolayı, zor. C. Yıllık halkaları olmadığından, tespit edilemez. (23.3) Baobab ağacının hangi kısmıyla kabile hekimleri diş ağrısını tedavi eder? A. Ağacın yapraklarıyla. B. Ağacın köküyle. C. Ağacın kütlesiyle (23.4) Baobab ağacı hayatını nasıl bitirir? A. Tuhaf sesler çıkararak. B. Toza dönüşerek. C. Ağaç kütlesine dönüşerek. (23.5) Kimler baobab ağacını tanrı olarak sayarlar? A. Afrika kabileleri. B. Fransızlar. C. İngilizler. (23.6) Bu ağaç, Afrika kabilelerinin hangi mensupları için mezar olarak kullanılabilir? A. Yanlış yapanlar için. B. En çok saygı görenler için. C. Çok cesur olanlar için. 26 0

27 (23.7) Baobab ağacının kabuğu hangi hastalığın tedavisinde kullanılır? A. Dizanteri. B. Sıtma. C. Diş ağrısı. (23.8) Baobab ağacı ne kadar yaşayabilir? A. Binlerce yıl. B. Yüzlerce yıl. C. Onlarca yıl. 27 0

28 24 Aşağıdaki alıntıyı dikkatle oku ve verilen soruları cevapla: 8 puan TEKNOLOJİSİZ YAŞAM GENÇLERİ STRESE SOKTU Bilim adamlarının teknolojinin gençler üzerindeki etkisini incelemek için yaptığı deney, gönüllü üniversite öğrencilerinde sıkıntıya yol açtı. Bournemouth Üniversitesi nin çok sayıdaki üniversiteyle eş zamanlı olarak Afrika, Asya, Avrupa, Güney ve Kuzey Amerika kıtalarında gerçekleştirdiği deneye katılan 530 üniversite öğrencisine internet, cep telefonu, televizyon ve radyo kullanmaları yasaklandı. 24 saat süren deney boyunca yalnızca kitap okumalarına ve sabit hatla telefonda konuşmalarına izin verilen gençler daha gün bitmeden stres belirtileri göstermeye başladı. Kendilerini toplumdan soyutlanmış olarak hissettiklerini söyleyen öğrenciler, günlük yaşam alışkanlıklarını uygulamakta zorluk çekti. Arka planda müzik dinlemeye alışık olan öğrenciler, müziksiz kalınca ortamı ürkütücü bulduklarını söyledi. Öğrenciler en çok Facebook a girmeyi özledi. İçlerinden biri 24 saati teknolojisiz geçirmenin imkânsız olacağını düşünerek zaman geçirmek için uzakta yaşayan ailesini davet etti. Araştırmayı yöneten Doktor Roman Gerodimos, öğrencilerin gösterdiği tepkilerin alkolü ya da uyuşturucuyu bırakan bağımlılarınkiyle aynı olduğunu söyledi. Bir maniniz yoksa akşam chat leşelim Kentte yaşayan yetişkinler artık dışarı çıkmak yerine evde oturup arkadaşlarıyla internet ve cep telefonu üzerinden görüşmeyi tercih ediyor. İngiltere deki Online Casino Yazino şirketinin yaptığı araştırmada katılımcıların yüzde 26 sı dostlarıyla yüz yüze görüşmek yerine internet üzerinden konuşmayı tercih ettiğini söyledi. Her 10 yetişkinden biri, dostlarıyla hafta sonu dışarı çıkmak yerine evde oturup chat yapıyor. Katılımcılar arkadaşlarıyla görüşmek için e-posta, sms, chat, Twitter, Skype, facebook gibi kanalları tercih ediyor

29 (24.1) Bournemouth Üniversitesi nin araştırmasında, halkın hangi kesimi ele alınmıştır? (Cümle tamamlanmalı) (24.2) Deney ne kadar uzun sürmüştür? (24.3) Araştırmada katılımcılara neye izin verilmiştir? (24.4) Katılımcılara neler yasak edilmiştir? (24.5) Katılımcılar en çok neyi özlemiştir? (24.6) Öğrencilerin gösterdiği tepkiler nasıl değerlendirilmiştir? (24.7) Online Casino Yazino şirketinin yetişkinlerle ilgili yaptığı araştırma neyi göstermiştir? (24.8) Yetişkinler, diğerlerinin arasında, arkadaşlarla görüşmek için neleri tercih ederler? 29 0

30 BOÞ SAYFA 30 0

31 BOÞ SAYFA 31 0

32 BOÞ SAYFA 32 0