Hasta Bilgi Broşürü. Kalp krizi. Bu konunun kısımları:

Transkript

1 Hasta Bilgi Broşürü Kalp krizi Bu konunun kısımları: Giriş Semptomlar Nedenler Tanı Tedavi Komplikasyonlar Hastalığın Önlenmesi Referanslar İlgili Bağlantılar Ses Klipleri Giriş Kalp krizi terimi yaygın olarak kalpteki bir atardamar tıkanıklığını tarif etmek için kullanılır. Daha doğru bir terim, miyokardiyal enfarktüs tür (Mİ). Mİ, kalp kaslarını oluşturan hücrelerden (miyokardiyum) bir kısmının, kalbin o kısmına giden kan damarlarındaki bir tıkanma (koroner arter trombozu) nedeniyle aniden ölmesidir. Bu, kalp kaslarını kanla besleyen iki kalp atardamarına ilişkin hastalığın sonucu olup, Birleşik Krallık ta en fazla ölüme yol açan hastalıklardan biridir. Kalbin atardamarlarının (koroner arterlerin) içinde kolesterol tabakaları (plakaları) birikir (ateroskleroz). Bu plakalar kopabilir ve kopan plaka üzerinde aniden oluşan kan pıhtısı nedeniyle atardamar tıkanabilir. Tıkanıklık bazen, kalp atardamarları kas duvarlarının kasılması sonucunda oluşabilir. Tıkanıklık ayrıca, anormal, çok hızlı kalp atışı nedeniyle kalp kasının, gelen kan tarafından sağlanan oksijenden daha fazlasını talep etmesi sonucunda da oluşabilir. Mİ, Birleşik Krallık ta her yıl her 1000 kişinin 5 inde meydana gelir. Erkeklerde kadınlardan daha fazla ve daha çok 40 yaşın üstündekilerde görülür. Enfartküs süreci şiddetli ağrıya yol açar ve kalp verimindeki ani azalma çeşitli başka semptomlara neden olur. Belli bir kriz sonucunda ölenlerin yarısı, başlangıçtan sonra 3 veya 4 saat içinde kalbin durması sonucunda ölür. Dolayısıyla, kalp krizi geçirdiğinden şüphelenilen kişinin acilen tıbbi yardım görmesi şarttır. Semptomlar Yaygın semptomlar şunlardır: Heart attack_tu_unclean Turkish Translated March 05 Page 1 of 7 NHS Direct 2005

2 Göğüs ortasında ezici ağrı. Bu ağrı çoğu kez boyun, çene, kulaklar, kollar ve bileklere yansır. Daha nadir olarak, kürek kemiklerinin ortasında ya da batın bölgesinde seyreder. Nefes darlığı Soğuk ter ve gri ten rengi! Baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma Genel halsizlik ve ölümün yakın olduğuna dair korku hissi Miyokardiyal enfarktüs geçirmekte olanların büyük bir çoğunluğu aşağıdakileri hisseder: Göğüs ortasında ezici ağrı Nefes darlığı Soğuk ter ve gri ten rengi Baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma Ölümün yakın olduğuna dair korku hissi Huzursuzluk. Ağrı çoğu kez göğüsten boyun, çene, kulaklar, kollar ve bileklere yansır. Daha nadir olarak, kürek kemiklerinin ortasında ya da batın bölgesinde seyreder. Anjin vakalarında görülenin aksine, bu ağrı istirahat etmekle geçmez. Her zaman şiddetli ağrı görülmez. Bazı ikincil derecede önemli olgularda ağrı olmayabilir. Hafif kalp krizlerinin yüzde 20 sine yakınında olayın kalp krizi olduğu, hatta ciddi bir hastalık olduğu kişi tarafından anlaşılmamaktadır. Bu da bazı kişilerin, daha önce meydana gelen kalp krizlerinin anlaşılmaması nedeniyle, kendilerinin ya da doktorlarının zannettiğinden daha fazla risk altında oldukları anlamına gelir. Bu tür kişilerde ilerleyen kalp kası hasarı olabilir. Nedenler Miyokardiyal enfarktüsün nedeni, arterioskleroz plakasının yol açtığı pıhtı (tromboz) nedeniyle oluşan tıkanıklıktır. Hastalığın bazı risk faktörleri vardır. Bunların tümü er geç Mİ riskini artırır. Erkek olmak Sigara içmek Fazla kilolu olmak Anormal yüksek tansiyon Kandaki kolesterol düzeyinin yüksek olması Doymuş yağ (hayvansal yağ) içeriği yüksek gıdalarla beslenme Şeker hastalığı Ailede kalp hastalığı bulunması Düzenli olarak egzersiz yapmama Hızlı kalp atışına yol açan şiddetli ve ani stres (genellikle, mevcut koroner arter hastalığı olanlarda) Bu tür hastalık, Mİ meydana gelene kadar çoğu kez hiç semptom göstermez. Heart attack_tu_unclean Turkish Translated March 05 Page 2 of 7 NHS Direct 2005

3 Tanı Tanı, elektrokardiyografi (EKG) ile teyit edilmelidir. Bu cihaz, kalbin her atışında kalpte oluşan elektriksel değişikliklerin grafiğini çizer. Ayrıca, kalp kaslarının hangi kısmının hasar gördüğünü gösterir. Kalp krizi, benzer semptomlar üreten Anjin den ayrıt edilmelidir. Anjin hemen hemen her zaman istirahat ile geçer, kalp krizi ise geçmez. EKG, kalp krizine ilişkin kesin delil sağlar. Hastaneye gelindiğinde, anemi, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarını kontrol etmek için başka testler de yapılır. Yapılacak bir başka testte bazı kalp kası proteinlerine bakılır. Bu proteinlerin miktarı sadece bir kalp krizinden hemen sonra yüksek olur. Tanıyı teyit etmek açısından bunlar da önemlidir. Genellikle göğüs röntgeni çekilerek kalpte büyüme olup olmadığına bakılır. Eğer büyüme varsa, kalp krizi teşhisinde faydalı olmamakla birlikte, bilinmesi önemlidir. Tedavi Nefes alma, öksürme, hareket etme ya da uyarılara (konuşarak veya dokunarak) tepki yoksa, kardiyopulmoner canlandırma (CPR) ile yaşam kurtarma işlemlerine başlanmalıdır. CPR, ağızdan ağza verilen canlandırma nefesiyle birlikte kalbe masaj uygulamak için göğüs kompresyonu yapılmasından oluşur. Her iki nefese karşı 15 adet kompresyon yapılır. Kalbe ulaşan oksijen miktarını artırmak için, olay yerine gelen ambülans personeli ya da doktor tarafından maske ya da burun tüpleri aracılığı ile oksijen verilir. Ayrıca, ağrı kesici iğne yapılır. Bazen, akciğerde sıvı birikme sorunu varsa, bunu azaltmak için idrar söktürücü iğne yapılır. Eğer kalp durmuşsa, olay yerindeki ya da hastanedeki tıbbi ekip, defibrilatör adı verilen cihazla kalbi tekrar çalıştırmaya çalışır. Bu cihaz, göğüs boyunca bir elektrik şoku göndererek kalbin tekrar çalışmaya başlamasını sağlar. Kamuya açık yerlerde basit otomatik defibrilatörler bulundurulması gittikçe yaygınlaşmaktadır. Günümüzde hastanelerde rutin olarak pıhtı giderici iğneler kullanılmaktadır. Bunlar, kalp atardamarındaki pıhtıyı eriterek, hasar gören kalp kasının iyileşmesine olanak tanır. Bazen kalp kası tamamen iyileşebilmektedir. Bunlar en geç 24 saat içinde verilmelidir. Kalp kendine gelmeye başlarken ritmi geçici olarak anormal olabilir. Dolayısıyla, bu tedavinin, kalp ritminin sürekli olarak elektrokardiyografi (EKG) ile denetlenmesi mümkün olduğunda uygulanması tercih edilir. Bu, ambülansta ya da hastanede yapılabilir. Aspirin, kanın yapışkanlık derecesini azaltır. Tablet halinde 300 miligram aspirin, yeni pıhtılardan başka hasar oluşma riskini azaltır. Heart attack_tu_unclean Turkish Translated March 05 Page 3 of 7 NHS Direct 2005

4 Olağan iyileşme durumunda, bir haftada veya daha kısa bir süre içinde hasta evine gönderilebilir. Hasta Mİ geçirdikten sonra 4-12 hafta içinde çalışmaya başlayabilir. Bu süre, hastanın işinde sarf etmesi gereken fiziksel efora göre değişir. Bir ay sonra taşıt sürücülüğüne başlanabilir. Ancak, DVLA ve sigorta şirketi, en kısa zamanda Mİ vakasından haberdar edilmelidir. Egzersize dayalı kalp rehabilitasyon programları, gelecekte problem oluşma riskini azaltır ve normal yaşama dönüşe yardım eder. Bunlara genellikle Mİ vakasından 6 hafta sonra başlanır. Komplikasyonlar Miyakardiyal enfarktüsün komplikasyonları, hemen ve daha sonra oluşanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Hemen oluşan komplikasyonlar: Tehlikeli düzensiz kalp ritmleri ve çok hızlı ya da çok yavaş kalp atış hızları; Tansiyonda tehlikeli düşüşler; Akciğerlerin içinde ve etrafında sıvı birikimi (pulmoner ödem, plevral efüzyon); Bacakların ya da pelvisin derin toplardamarlarında pıhtılaşma (derin toplardamar trombozu); Kalp duvarında, kan ikmalindeki tıkanıklık nedeniyle hasar gören yerin yırtılması. Daha sonra oluşan komplikasyonlar: Hasarlı kalp duvarının incelerek zayıflaması nedeniyle balon gibi şişmesi (anevrizma). Gelecekte, artan Mİ riski; Kalbe giden oksijendeki azalma nedeniyle, efor sarf edildiğinde göğüs ağrısı (anjin); Kalbin verimsiz pompalaması (konjestif kalp yetmezliği) nedeniyle oluşan nefes darlığı ve ayak bileklerinde ve bacaklarda sıvı birikmesi (ödem); Depresyon, özgüven kaybı, cinsel istek kaybı ve cinsel ilişki korkusu (çok yaygın). Hastalığın Önlenmesi Koroner arter hastalığını önlemeye ilişkin bir strateji, 19 ülkeden uzmanlar arasındaki anlaşmaya dayanarak, The Lancet (Neşter) isimli tıp dergisinde yayınlanmıştır. Bu stratejinin ana noktaları, sigara içilmemesi, doymamış yağlar ve yüksek lif içeriği üzerinde durularak alınan kolesterol miktarının azaltılması ve egzersiz yapılmasının teşvik edilmesiydi. Bunların amacı obesiteyi, kandaki kolesterol düzeylerini ve kan basıncını düşürmekti. Sigara içmeye karşı sosyal baskıların teşvik edilmesi üzerinde özellikle duruldu. Genel sonuç olarak, Mİ riskini azaltmak için aşağıdakilerin yapılması gerektiği belirtildi: Heart attack_tu_unclean Turkish Translated March 05 Page 4 of 7 NHS Direct 2005

5 Sigara bırakılmalı Düzenli olarak aerobik egzersiz yapılmalı (örneğin, haftada üç kere 20 şer dakikalık sıkı yürüyüş). Bu, tansiyonu, kiloyu ve kandaki kolesterol düzeyini düşürür ve kalp kaslarının formunu yükseltir. Yediğiniz gıdalardaki hayvansal yağ miktarı azaltılmalı Rafine edilmemiş zeytinyağı ile domates ve biber gibi renkli sebzelerden oluşan Akdeniz tipi beslenmenin kalp hastalığı riskini azalttığı düşünülmektedir. Birçok erkek her gün rutin olarak küçük bir doz aspirin almaktadır. Halen, kalp krizini önlemeye yardım etmek üzere, kalp krizi risk faktörlerinden (Nedenler kısmına bakın) bir ya da ikisine sahip olup tansiyonu normal sınırlar içinde olanlara küçük bir doz aspirin (günde 80 ila 100 mg normal tabletin yarısından az) tavsiye edilmesi önerilmektedir. Ancak, aspirin alınması, egzersizin, sigarayı bırakmanın ve hayvansal yağlardan kaçınmanın yerini almaz. Aspirin, kanın normal pıhtılaşma eğilimini azaltarak kalp krizine karşı biraz koruyucu etki sağlar. Ancak, aspirin aynı zamanda hemorajik inme (beyin kanaması) riskini artırdığı için, bu tedavi sadece normal tansiyonlu kişiler tarafından kullanılmalıdır. Bu risk artışı sadece yüksek tansiyon nedeniyle inme riskine maruz olan kişiler için önemlidir. Referanslar Prior alcohol consumption and mortality following acute myocardial infarction. (Geçmişte alkol tüketimi ve akut miyokardiyal enfarktüsten sonra ölüm oranı.) Mukamal KJ et al. Journal of the American Medical Association 2001, sayı 285, sayfa Fish consumption and risk of sudden cardiac death. (Balık tüketimi ve kalple ilgili ani ölüm riski.) CM Albert et al. Journal of the American Medical Association 1998, sayı 279, sayfa Moderate alcohol consumption and risk of heart failure among older persons. (Yaşlılarda az miktarda alkol tüketimi ve kalp yetmezliği riski.) JL Abramson et al. Journal of the American Medical Association 2001, sayı 285, sayfa A meta-analysis of coffee, myocardial infarction, and coronary death. (Kahve, miyokardiyal enfarktüs ve koroner ölümün meta-analizi.) S Greenland. Epidemiology 1993, sayı 4, sayfa Primary prevention of coronary heart disease in women through diet and lifestyle. (Kadınlarda koroner kalp hastalığının diyet ve yaşam stili aracılığı ile birincil düzeyde önlenmesi.) MJ Stampfer et al. New England Journal of Medicine 2000, sayı 343, sayfa Prospective randomised study of intensive insulin treatment on long term survival after acute myocardial infarction in patients with diabetes mellitus. (Diabetes mellitus (şeker) hastalarında, yoğun insülin tedavisinin, akut miyokardiyal enfarktüsten sonra uzun süre Heart attack_tu_unclean Turkish Translated March 05 Page 5 of 7 NHS Direct 2005

6 hayatta kalma üzerindeki etkisine ilişkin prospektif randomize çalışma.) K Malmberg. British Medical Journal 1997, sayı 314, sayfa Stent or PTCA for acute myocardial infarction? (Akut miyokardiyal enfarktüste stent mi yoksa PTCA mı kullanılmalı?) Bandolier 2001, yayın 92, sayfa 7. Burayı Tıklayın!! Primary angioplasty versus intravenous thrombolysis for acute myocardial infarction (Cochrane Review). (Akut miyokardiyal enfarktüste primer anjiyoplasti ve intravenöz tromboliz karşılaştırması.) Cucherat M et al. The Cochrane Library, Yayın 1, Burayı Tıklayın!! Collaborative overview of randomised trials of antiplatelet therapy 1: prevention of death, myocardial infarction and stroke by prolonged antiplatelet therapy in various categories of people. Antiplatelet Trialists Collaboration. (Antiplatelet tedavilerine ilişkin randomize çalışmaların işbirliği halinde incelenmesi 1: uzun süreli antiplatelet tedavisi sayesinde çeşitli kategorilerdeki insanlarda ölüm, miyokardiyal enfarktüs ve inmenin önlenmesi. Antiplatelet Araştırmacıları Arasında İşbirliği.) British Medical Journal 1994, sayı 308, sayfa Simplified CPR guidelines for lay people. (Uzman olmayanlar için basitleştirilmiş CPR ilkeleri.) McCarthy M. The Lancet 2000, sayı 356, sayfa 741. Low-dose aspirin and vitamin E in people at cardiovascular risk: a randomised trial in general practice. Collaborative Group of the Primary Prevention Project (PPP).(Kardiyovasküler riskli insanlarda düşük dozlu aspirin ve E vitamini : genel pratikte randomize bir çalışma. Birincil Önleme Projesi İşbirliği Grubu.) The Lancet 2001, sayı 357, sayfa 89. Estimation of contribution of changes in coronary care to improving survival, event rates, and coronary heart disease mortality across the WHO MONICA Project populations. (WHO MONICA Projesi topluluklarında koroner bakım değişikliklerinin, hayatta kalma, olay oranları ve koroner kalp hastalığı yüzünden ölüm oranlarını iyileştirme üzerindeki tahmini katkıları.) Tunstall-Pedoe H et al for the WHO MONICA Project. The Lancet 2000, sayı 355, sayfa 688. Lifetime risk of developing coronary heart disease. (Koroner kalp hastalığına yakalanmaya ilişkin yaşam boyu risk.) Lloyd-Jones DM et al. The Lancet 1999, sayı 353, sayı 89. İlgili Bağlantılar Heart attack (Kalp Krizi) (BMJ BestTreatments) Troponin test (Troponin testi) (Lab Tests Online UK) Cholesterol test (Kolesterol testi) (Lab Tests Online UK) Creatine kinase (CK) test (Kreatin kinaz (CK) testi) (Lab Tests Online UK) Heart attack_tu_unclean Turkish Translated March 05 Page 6 of 7 NHS Direct 2005

7 CK-MB test (CK MB testi) (Lab Tests Online UK) Myoglobin test (Miyoglobin testi) (Lab Tests UK Online) LD (Lab Tests Online UK) LDH (Lab Tests Online UK) Homocysteine (Homosistein) (Lab Tests Online UK) Lipid profile (Lipid profili) (Lab Tests Online UK) Ses Klipleri Kalp Krizi (İngilizce) Uzunluk: 09:54 Kalp Krizi (Gujerati) Uzunluk: 10:53 Kalp Krizi (Hintçe) Uzunluk: 11:42 Kalp Krizi (Pencabi) Uzunluk: 08:26 Kalp Krizi (Urdu) Uzunluk: 10:35 Heart attack_tu_unclean Turkish Translated March 05 Page 7 of 7 NHS Direct 2005