MARMARİS TURİZM BİRLİĞİ KÖYLERİ KIRSAL TURİZM ENVANTERİ PROJESİ

Transkript

1 MARMARİS TURİZM BİRLİĞİ KÖYLERİ KIRSAL TURİZM ENVANTERİ PROJESİ PAZAR ANALİZİ RAPORU 28/06/2012 Hatipirimi Mah. İsmet İnönü Cad Sok. No:2, Marmaris Tel: (pbx) Fax: Elektronik posta: Bu rapor T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı nın desteklediği MARMARİS TURİZM BİRLİĞİ KÖYLERİ KIRSAL TURİZM ENVANTERİ projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerik ile ilgili tek sorumluluk Marmaris Turizm Birliği/Stratejipoll Araştırma ve Danışmanlık Ltd.Şti. ne aittir ve T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı nın görüşlerini yansıtmaz 1

2 İÇİNDEKİLER I - KIRSAL TURİZM KAVRAMI 1. Genel Olarak Kırsal Turizm 2. Kırsal Turizm ve Diğer Turizm Çeşitleri 3. Kırsal Turizmin Özellikleri II - DÜNYADA KIRSAL TURİZM 1. Genel Olarak 2. İngiltere 3. Fransa 4. Almanya 5. İtalya III TÜRKİYE DE KIRSAL TURİZM 1. Genel Olarak 2. TA-TU-TA (Tarım-Turizm-Takas) Projesi IV- ULUSAL VE ULUSLARARASI KIRSAL TURİZM ARAŞTIRMASI 1. Ulusal Turizm Araştırması 2. Uluslararası Turizm Araştırması V- SONUÇ VE ÖNERİLER VI YARARLANILAN KAYNAKLAR 2

3 ÇİZELGELER Çizelge I Birleşik Krallık a Gelen ve Birleşik Krallık tan Giden Turistlerin Geldikleri ve Gittikleri Ülkelere Göre Dağılımı ( ) Çizelge II İngilizlerin Bir Yıl İçinde Yaptıkları Tatil Sayısı ( ) Çizelge III İngiliz Vatandaşlarının En Çok Ziyaret Ettiği Ülkeler (1.000 Kişi) Çizelge IV İngiliz Vatandaşlarının Tatil Amaçlı Ziyaret Ettiği Ülkeler Çizelge V İngiltere den Türkiye ye Gelen Ziyaretçi Sayısı ( ) Çizelge VI Ülkemize Gelen İngilizlerin Aylara Göre Dağılımı, * Çizelge VII Türkiye ve Bazı Rakip Destinasyonların Dönemlerine Göre Aldığı Ziyaretler Çizelge VIII Türkiye ye Gelen İngilizlerin Dönemlerine Göre Harcamaları 2010 Çizelge IX Türkiye ye Gelen Turistlerin Harcama Türlerinin Dağılımı Çizelge X Birleşik Krallık ve Bağlaşıklarında Turistik Geceleme Sayısı ve Ortalama Geceleme Sayıları 2010 Çizelge XI Birleşik Krallık ve Bağlaşıklarının Nüfuslarıyla Yaptıkları Turistik Yolculuklar İlişkisi Çizelge XII Birleşik Krallık ve Bağlaşıklarında Seyahat / Tur ve Geceleme Başına Seyahat Harcamaları 2010 Çizelge XIII Geceleme Yapan Tatilcilerin Toplumsal Dağılımı ( ) Çizelge XIV Birleşik Krallık Ülkelerindeki İç Turizmin Yapısal Özellikleri Çizelge XV Yıldızlı ve Yıldızsız Otellerin Yerleşim Türlerine Göre Sayısal ve Oransal Dağılımı 2010 Çizelge XVI Yıldızlı ve Yıldızsız Otellerdeki Oda Sayılarının Yerleşim Türlerine Göre Sayısal ve Oransal Dağılımı 2010 Çizelge XVII Yıldızlı ve Yıldızsız Otellerdeki Ortalama Oda Sayılarının Yerleşim Türlerine Göre Sayısal ve Oransal Dağılımı 2010 Çizelge XVIII Otellerle odaların bölge ve yerleşim türlerine göre sayısal dağılımı 2010 Çizelge XIX Gecelemenin Konaklama Tesisleri Arasındaki Dağılımı 2010 Çizelge XX Farklı konaklama tesislerinde yapılan geceleme miktarları ( ) Çizelge XXI Gecelemenin Eyaletler ve Turist Grupları Arasındaki Dağılımı ( ) Çizelge XXII Bölgelere göre İtalya daki çiftlik sayıları ve oranları Çizelge XXIII Ta-Tu-Ta Projesi kapsamındaki çiftliklerin illere göre dağılımı Çizelge XXIV Üniversite Öğretim Üyeleri, Bilim İnsanları ve Akademisyenler Çizelge XXV Merkezi Yönetim Birimlerinin Üst ve Orta Düzey Yöneticileri Çizelge XXVI Yerel Yöneticiler Çizelge XXVII Turizm Sektörü İle İlgili Örgütlerin Yöneticileri Çizelge XXVIII Ulusal Tur Operatörlerinin Sahipleri Çizelge XXIX Turizm Acentesi Sahipleri ya da Turizm İşletmecileri Çizelge XXX Profesyonel Turist Rehberleri Çizelge XXXI Kırsal Turizmle İlgili Sivil Toplum Kuruluşlarının yönetici ve temsilcileri 3

4 Çizelge XXXII Çizelge XXXIII Çizelge XXXIV Çizelge XXXV Çizelge XXXVI Çizelge XXXVII Çizelge XXXVIII Kırsal Turizm Tesisi Sahipleri Türkiye nin Kültür ve Tanıtma Müşavirleri Yurtiçi Araştırma Evreninin Kategorilerine Göre Dağılımı Köyleri Ziyaret Nedenlerinin Köyler ölçeğindeki Dağılımı Marmaris Yakınındaki Köylerde Yapılacak Kırsal Turizm İçin Önerilen Hedef Ülkeler Yurtdışı Pazarlama Araştırması Kapsamında Soru Formu Gönderilen Kuruluşların ve Temsilcilerinin Ülkelere Göre Dağılımı Yurtdışı Pazarlama Araştırması Kapsamında Soru Formu Gönderilen Kurum ve Kuruluşların Ülkelere Göre Dağılımı GRAFİKLER Grafik 1 İngilizlerin Yurtdışına Çıkış Amacı Grafik II İngilizlerin Tatil Tercihleri Grafik III İngiliz Ziyaretçilerin Türkiye yi Ziyaret Dönemleri Grafik IV İngilizlerin Dünya Ölçeğinde Yurtdışına Çıkış Dönemleri 2010 Grafik V İngilizlerin Yurtdışına Çıkış Amacı 2010 Grafik VI İngilizlerin Tatil Tercihleri Grafik VII İngilizlerin Türkiye yi Ziyaret Amacı 2010 Grafik VIII İngilizlerin Türkiye de Tatil Tercihleri

5 I - KIRSAL TURİZM KAVRAMI 1. Genel Olarak Turizm ve Kırsal Turizm Dünyanın en hızlı büyüyen sektörlerinden biri olan turizm, günümüzde telekomünikasyon ve enformasyondan sonra 21. yüzyıla damgasını vuran, dünyanın üç temel hizmet sektörlerinden biri durumundadır. WTO (Dünya Turizm Örgütü) verilerine göre 2020 yılında uluslararası turizm hareketlerine katılan kişi sayısının 1,6 milyara ve turizm gelirlerinin de 2 trilyon dolara ulaşması beklenmektedir. Sonuçta, hızla büyüyen turizm pazarından en büyük payı almak isteyen ülkeler arasındaki rekabet buna paralel olarak artmakta, bu çerçevede politika ve stratejiler geliştirilmektedir. Döviz kazandırıcı etkisi yanında, işsizliğin önlenmesi, ihracat kapasitesinin genişletilmesi, kamu ve kişisel gelir yaratılmasında ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayan turizm, birçok gelişmekte olan ülke için de çok önemli bir hedef haline gelmiştir. Bu nedenle birçok ülke dünya piyasasındaki pazar payını genişleterek turizm gelirlerini artırmak amacıyla turizmi çeşitlendirme yoluna gitmektedir. Bugün tüm dünyada, turizmi tatil turizmi kimliğinden kurtarma çabası ile denizlerden içerilere doğru taşıyan, dört mevsime yayan ve doğayı ana malzeme olarak kullanarak tahrip etmeyen turizm türü arayışı ve bu türün hayata geçirilmesi çabaları mevcuttur. Kültür turizmi, golf turizmi, çiftlik turizmi, özel ilgi turizmi gibi çeşitleriyle turizm, zaman ve mekân bakımından yayılmaya çalışılmaktadır. Günümüz tüketicilerinin daha farklı ürünler ve hizmetler talep etmesi, bireylerin eğitim ve kültür düzeylerinin yükselmesi, sosyal ve demografik yapıdaki göze çarpan değişmeler turizm talebinde önemli değişikliklere neden olmaktadır. Eğitim düzeylerinin yükselmesiyle dünya görüşleri değişen, daha bilinçli ve çevre konusunda daha duyarlı hale gelen günümüzün modern turistleri tatillerini el değmemiş bir doğada, bozulmamış bir çevrede geçirmek istemektedirler. Bu durum, bireylerin turizm hareketlerine katılırken kırsal turizm gibi daha çevre dostu turizm türlerine önem vermelerine neden olmaktadır. Buna ek olarak, günümüz turistleri gittikleri destinasyonlarda yaşayan halkla daha fazla iletişim kurmak ve yöre ekonomisine daha fazla katkıda bulunmak istemektedirler. 5

6 Diğer taraftan turistik yoğunlaşmanın yarattığı kalabalık, çevre tahribatı, taşıma kapasitesi yetersizliği gibi olumsuzlukların en aza indirebilmesi yine turizmin çeşitlendirilmesiyle mümkün olabilmektedir. Son yıllarda turizm endüstrisi içinde hızla gelişen kırsal turizm de bu yönelimlerin sonuçlarından birisi olarak ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla doğal bölgelere yapılan, doğal çevreyi korumayı, doğal çevre ile etkileşim içinde yaşayarak kendine has bir kültür yaratmış olan yöre insanını ve kültürünü tanımayı amaçlayan, sorumlu bir seyahat olarak tanımlanan kırsal turizm, bu yönüyle doğal ve kültürel alanlarda geliştirilebilecek en uygun turizm türü olarak görülmektedir. Çevrenin doğal ve kültürel tarihini anlamaya, ekosistemin bütünlüğünü korumaya, yerel halk için faydalı doğal kaynakların korunduğu ekonomik fırsatlar yaratmaya yönelik olarak doğal alanlara yapılan anlamlı seyahat olarak ifade edilen kırsal turizm kavramı, turizm ve çevre ilişkisinin önem kazanması ve sürdürülebilirlik tartışmaları ile birlikte gündeme gelmiş ve popülerlik kazanmış olup, son yıllarda sıkça kullanılmaya başlanmıştır. Kırsal turizm, turizm eyleminin kent ve kır ayrımında ele alındığı tarihsel ve toplumsal bir olgudur. Bu anlamda kır gezisi, taşraya seyahat ya da bugünkü kurumsal adı ve örgütlenmesiyle kırsal turizm, kentin kırdan ayrıldığı, ayrıştığı günden bu yana kentte yaşayan insanların değişik amaçlarla kent dışına çıktıkları durumları tanımlar. Kentte oturan, yaşayan ya da çalışan insanların tekdüze, sıkıcı kent yaşamından bıktıkları, değişiklik aradıkları, kırın ve doğanın nimetlerinden yararlanmak istedikleri durumlarda kırlara giderek dinlenmelerini, hoşça vakit geçirmelerini, rahatlayıp sıkıntılarından kurtulmalarını ve kendilerini doğaya yakın hissetmelerini ifade etmektedir. Diğer bir deyişle, kırlara giderek ya da açılarak her zaman yapılandan farklı şeyler yapılması, insanın kendi ya da aile geçmişindeki toprak bağını yeniden kurması, kentin kalabalık, gürültülü ve kirli ortamından kurtularak sakin, sessiz ve temiz bir doğaya çıkılması, kirlerden arınılması anlamına gelmektedir. Bu çerçevede, kırsal turizmin tüm turizm etkinliklerinin öncülü, anası olduğu söylenebilir. Turizm etkinliğinin örgütsel anlamda ilk kez ortaya çıktığı Avrupa daki soylu sınıfla sanayi ve ticaret burjuvazisinin dinlenme, tatil yapma ya da sağlık amaçlı ilk sayfiyelerle ilk kıra çıkışları, geleneksel kitle turizminin ortaya çıkıp güçlendiği yıllardan çok önce yaşanan toplumsal bir olaydır li yılların son diliminde maddi durumu iyi olanlar, ailecek kırlara, sayfiyeye giderdi. 6

7 Kimileri de, sırf toplumsal bir âdeti yerine getirmek için gelirlerdi buralara. Bu anlamda Avrupalı, kenti bırakıp kıra çıkışı, doğaya gidişi ilk keşfeden, ilk uygulayan insan olmuştur. Özellikle de soğuk, yağmurlu ya da sisli ülkelerin insanlarında ince keten giysiler içinde güneşi, sıcağı, sağlığı ve heyecanı duyumsatan İtalya, İspanya, Fransa ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinin kırsalı, edebiyata, şiire, sinemaya ve sanatın tüm dallarına yansımış bir özlem, bir arzu olarak algılanır. Kırsal turizm, yüzyıllar öncesinde Avrupalı tarafından keşfedilmiş ve bugün muazzam boyutlara ulaşan kitle turizmi olgusunun öncülü olarak genel anlamda turizmin gelişmesini sağlamıştır. Avrupa ülkelerinde kırsal turizm etkinlikleriyle kurulup güçlendirilen kent-kır ilişkisi, bu konumunu bugün de sürdürmekle birlikte; önce Avrupa ülkeleri arasında, daha sonra da Avrupa dışındaki diğer ülkelere yönelen dev boyutlu küresel turizm etkinliklerinin temelini oluşturmuştur. Ülke içinde kır-kent bağlamında gelişen iç turizm, bu anlamda küresel boyuttaki dış turizmi destekleyip tetikleyen, dünya ölçeğindeki turistik gezi ve turların ortaya çıkmasını sağlayan ve bunun ivmesini düzenli olarak arttıran bir durum yaratmıştır. Kırsal turizmin Avrupa ülkelerindeki tarihsel gelişimi içindeki ilk evrede turizm etkinliklerinin iç turizm boyutunda geliştiği, böylelikle her ülkedeki kırsal turizm etkinliğinin kendi ülkesindeki iç turizmin gelişmesini sağladığı, birinci evreyi izleyen ikinci evrede İngiltere, Almanya gibi Kuzey ülkelerinden İtalya, İspanya, Fransa ve Yunanistan gibi Avrupa içi Güney ülkelerine yönelen bir hareketin, üçüncü evresinde de Ekvator, Kolombiya, Uzakdoğu gibi egzotik bulunan ülkelerdeki dünyanın doğal mirası olan kırlara, ormanlara, steplere ve benzerlerine yönelik bir hareketin ortaya çıktığı söylenebilir. Kırsal turizmin gelişmediği ülkelerdeki kırsal turizm ise daha çok kırsal bölgelerin kalkınması amacıyla ele alınmış, kırsal turizm olgusu kırların gelişmesini sağlayacak bir yöntem olarak algılanmıştır. Ancak, kıra ve doğaya yönelik turizmin bir kalkınma aracı olarak kullanılmak istendiği bu tür ülkelerde, kırsal turizmi destekleyecek güçlü bir iç turizm sektörü olmadığı için, bu destek iç turizm yerine Amerika ve Avrupa kaynaklı dış turizm cephesinden aranmıştır. 7

8 2. Kırsal Turizm ve Diğer Turizm Çeşitleri Kırsal turizm olgusu, kendi içinde kırı kapsayan birçok alt / alternatif turizm türünü kapsamaktadır. Doğa turizmi, eko-turizm, kültür turizmi, sağlık turizmi, macera turizmi, agroturizm, tarımsal turizm, çiftlik turizmi, dağ turizmi, yayla turizmi ve spor turizmi gibi değişik adlarla tanımlanan birçok turizm türü, uygulandığı alan asıl olarak kent dışı kırsal alanlar olduğu için, bütün bu turizm türlerinin tümünü kapsayacak kavram kırsal turizm olarak kabul edilmektedir. Nitekim ulusal ve uluslararası birçok metin ve anlaşmada da kırsal turizm, hem kırsal kalkınma ile ilişkisini vurgulamak hem de çok sayıdaki turizm tanımından kaynaklanan sorunları aşmak amacıyla tercih edilmekte, uluslararası bir kabul görmektedir. 3. Kırsal Turizmin Özellikleri A) Kırsal turizm, her mevsim yapılabilen bir turizm türüdür: Kırsal turizm, dünyanın hangi ülkesinde ve ikliminde olursa olsun ya da tarımsal faaliyetlerin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın her mevsimde; karda kışta, güneşin, yağmurun ya da şiddetli rüzgârların altında yapılabilmekte; geleneksel kitle turizminden farklı olarak iklim bakımından herhangi bir konfor şartını aramamaktadır. Hatta kırsal turizmin macera turizmi ile bağlantısı içinde, olası risklerin denetlenebilmesi koşuluyla yaşanabilecek olağanüstü doğa olayları bu turizm çeşidinin cazibesini arttırabilmektedir. Amerika nın belli bölgelerinde sıklıkla görülen yıldırımların, Hindistan daki muson yağmurlarının ya da Güney Amerika daki yağmur ormanlarının bu tür bir turizm etkinliği içinde kullanılması örnek olarak verilebilir. Kırsal turizmin bu özelliği, güneş-deniz-kum üçgeninde mevsime göre çalışan geleneksel kitle turizminin sezonu uzatmak amacıyla kullanmak istediği ya da kullandığı bir özellik olarak da algılanmakta, tur operatörlerinin ve seyahat acentelerinin kırsal turizmin alternatif özelliklerini bilerek ya da bilmeyerek, sezonu uzatmak amacıyla değerlendirmek istediği bir etkinlik olarak kabul edilmektedir. 8

9 B) Kırsal turizm, turizmin coğrafi dağılışında denge unsurudur: Kırsal turizm, diğer turizm türlerinin aksine kırın, doğanın olduğu her yerde yapılabildiği, kendi etkinlikleri için korunmuş, sürdürülebilir bir doğa dışında özel bir bölge koşulu aramadığı için geleneksel kitle turizmine göre daha az seçkincidir. Bu bağlamda da özellikle gelişmekte olan ülkelerde dikkate alınan bölgelerarası eşitsizliği dengeleyen bir özelliğe ve üstünlüğe de sahiptir. Hatta bu durum bazı durumlarda öylesine öne çıkmaktadır ki, kırsal turizm açısından doğanın, kırın bozulmadığı ekonomik yönden gelişmemiş bakir bölgeler ayrı bir çekicilik oluşturmakta, koşulların modernleşmediği mekânlar ve insan ilişkileri aranılır özellikler olmaktadır. C) Kırsal turizm, birçok turizm türüne eklemlenebilir: Kırsal turizm sahip olduğu özellikler nedeniyle birçok turizm türüne, özellikle de geleneksel kitle turizmine eklemlenebilmektedir. Kırsal turizmin alternatif özelliklerinin dikkate alındığı ya da alınmadığı birçok koşulda kırsal turizm, diğer turizm türlerinin tamamlayıcısı olabilmektedir. Kitle turizmi bağlamında beş yıldızlı otellerde kalanların doğada yapacakları yürüyüşlerle, bisiklet turlarıyla, sağlık turizmi kapsamında bir hastaneye gelenlerin astıma iyi gelen mağaraları ziyaret etmeleri, kültür turizmi çerçevesinde kırlara gidenlerin kır kültürünü araştırıp izlemeleri bunun en iyi örnekleridir. Her tür mekânın, olgunun ya da insani ilişkinin kolaylıkla metalaşıp bozulduğu günümüz koşullarında, kıra ait özgün özelliklerin diğer turizm türlerince vahşi, sağlıksız bir şekilde kullanılması mümkün olmakla birlikte; turizmin sürdürülebilirliği çerçevesinde kapasite kullanımlarının dikkate alınması ve titizlikle uygulanması, kırsal turizm olanaklarının kötüye kullanılması olasılığını azaltabilecektir. D) Kırsal turizmde rekreasyonel etkinlikler çok çeşitli ve özgündür: Kırsal turizmin yıldızlı oteller, lüks kruvaziyer gemileri, transatlantikler ve golf sahaları gibi en ince ayrıntısına kadar yeniden yapılandırılmış ve yalıtılmış mekânlar dışında yapılması nedeniyle, bu kapsamdaki çalışmalara birçok yaratıcı ve özgün rekreasyonel etkinliğin dahil edilmesi mümkündür. Birleşik Krallık taki St. Austell de tropiklere ve Akdeniz e gidemeyen insanlar için tropik iklimle Akdeniz ikliminin çelik ve poliüretan kullanılarak yapılan dev 9

10 boyuttaki küreler içinde yapay olarak üretildiği ve içinde türe ait bitkinin bulunduğu yaratıcı ve özgün Eden Projesi bu durumun en iyi örneğidir. E) Kırsal turizmin turist profili farklıdır: Ülkeler ve uluslararası alanda yapılmış birçok araştırma ile uygulama içindeki değerlendirmelere göre kırsal turizmin paydaşları, diğer turizm türlerinden farklıdır. Sözü edilen bu araştırmalar, kırsal turistin gelir düzeyi yüksek üst ve üst-orta sınıflardaki çocuklu ailelerden, gençlerden ve emeklilerden oluştuğunu, ortak paydalarının ise tarihi, doğal ve kültürel mirası öğrenip uygulamak olduğunu ortaya koymuştur. Kırsal turizm kapsamındaki turist, diğer turizm türlerine göre ne yapacağını bilerek gelmekte ve bilgiyi öğrenip uygulama konusunda daha entelektüel bir tavır göstermektedir. Hatta yer yer daha ayrıksı, muhalif, alternatif bir tavır koyarak bir farkındalık yaratmaktadır. Alternatif doğa çiftliği kolektifleri, ülkemizdeki TATUTA Projesi benzeri yaparak, yaşayarak üretmeye dayalı organizasyonlar bu tür çabaların en iyi örnekleridir. F) Kırsal turizm, doğal çevrenin ve kültürel mirasın korunmasına katkıda bulunur: Kırsal turizmin kullandığı malzeme, bozulmamış, kirlenmemiş doğal bir çevre ile ulusal ya da yerel bir kültürel miras olduğu için bu değerlerin gerçekliğini kaybetmeden, bozulmadan korunması gerekir. Geleneksel kitle turizmi gibi diğer turizm türleri, bu tür değerleri bozarak kendi kullanımları çerçevesinde değiştirip dönüştürdükleri için bu değerlerin sürdürülebilirlik boyutunda korunması kırsal turizm açısından yaşamsal bir öneme sahiptir. Bu tür değerler, kırsal turizm açısından turistin seyredeceği bir gösteri değil, kendi gerçekliği içinde varlığını koruyarak yaşatılması gereken, bilginin bu değerler üzerinden öğrenilip üretileceği toplumsal olgulardır. İşte bu anlamda, kırsal turizm ve paydaşları, doğal çevrenin ve kültürel mirasın bozulması konusunda diğer turizm türlerine göre daha muhalif, daha alternatif bir tutum geliştirirler. G) Kırsal turizm, sürdürülebilir turizm anlayışına hizmet eder: Kırsal turizm, bir turizm nesnesi olarak değerlendirdiği doğal çevre ve kültürel miras açısından farklılık yaratmayı hedeflediği için, elindeki bu değerleri her an kullanılabilecek şekilde korumak ister. Kırsal turizmin sürekliliği olarak da adlandırılabilecek bu olgu, bu sektörün paydaşları açısından yaşamsal bir öneme sahiptir. Kırsal turizm boyutunda değerlendirilen endemik bitki 10

11 türleriyle nesli tükenebilecek hayvanların yok olması bir anlamda, bu konularda uzmanlaşmış kırsal turizm kurum ve işletmecilerinin sonunu getireceğinden; kırsal turizmin iç paydaşı olan işletmecilerle dış paydaşları olan turistler, yürüttükleri ya da yararlandıkları bu tür bir turizm etkinliğinin özünü oluşturan doğal ve kültürel değerlerin korunması konusunda toplumsal bir ödevle yükümlüdürler. H) Kırsal turizm, bir ülkenin tanıtımında önemli bir araçtır: Kırsal turizm, geleneksel kitle turizmi gibi uluslararası standartlarla yapılanmış ve yalıtılmış mekânlarda öğretilmiş insan davranışlarıyla hizmet veren bir turizm çeşidi olmayıp; her şey, büyük ölçüde doğanın ve yerel toplulukların ritmine, olayların spontan akışına ve tesadüflere bırakıldığı bir ortamda yapıldığı için turistin gördüğü, öğrendiği her şey yeniden yaratılmış bir yanıltıcı bir gerçek olmayıp, sahici bir gerçekliktir. Bu nedenle de, ülke, bölge ve yörelerin kırsal turizm boyutunda gerçek yönleriyle tanıtılması mümkün olacak, önceden planlanmış, kurgulanmış yanılsamalarla insan algısının yanlış bir şekilde yönetilmesi söz konusu olmayacaktır. 11

12 II DÜNYADA KIRSAL TURİZM 1) Genel Olarak Seyahatin ve bunun özel bir türü olan kırlara yönelik seyahatin tarihsel kaynağı, genel olarak Avrupa, özel olarak da İngiltere, Almanya ve Fransa gibi Merkezi Avrupa ülkeleridir. İtalya, İspanya, Yunanistan gibi Güney Avrupa ülkeleri de, kırsal turizmin kaynağı olan bu ülkelerden etkilenen, onların etkisi ile kırsal turizme yönelen ülkelerdir. Amerika Birleşik Devletleri ile diğer ülkelerdeki kırsal turizm olgusu ise daha çok 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılda ortaya çıkan daha yeni toplumsal gelişmelerdir. Kutsal yerleri ziyaret, sağlık amacıyla seyahat, keşfetmek, bilmek ve öğrenmek amacıyla dünyayı dolaşmak gibi değişik nedenlerle yakınındaki ve uzağındaki dünyayı dolaşan Avrupalı, kentlerin geliştiği 18. yüzyıldan itibaren kırları yeniden keşfetmeye başlamıştır. Kentin sıkıcı, tekdüze yaşamından kurtulmak veya daha üst sınıflardakilerle bir araya gelerek saygınlık kazanmak ya da doğaya yönelmek, onu öğrenmek, bilmek ve anlatmak vb. gibi nedenlerle kırlara giden Avrupalı, şayet bir soylu ya da sanayiden, ticaretten beslenip sınıf atlamak isteyen bir burjuva ise toplumdaki konumunu sergileyip vurgulayan malikâneler, sayfiyeler yaptırarak; bir dükkân, işyeri ya da atölye sahibi orta sınıftan biriyse kırlardaki evleri kiralayarak veya yeni yeni açılan kırsal pansiyonlarda, kır evlerinde ailece kalarak kırın sessiz, sakin ve dingin ortamında kentte kaybettiklerini bulmaya, kaybolan sağlığını kazanmaya çalışmış ya da kendisiyle aynı sınıftan ya da daha üst sınıftan insanlarla bu ortamlarda yürüyerek, sohbetler ederek, balo ve eğlencelere katılarak ve yeni tanışıklıklar edinerek toplumsal konumunu güçlendirmeye, yükseltmeye çalışmıştır. İşte bu anlamda, kentlinin dinlenmek, tatil yapmak, sağlığını kazanmak, boş vakitlerini geçirmek, eğlenmek gibi amaçlarla sık ve düzenli olarak kırlara gitme alışkanlığı, bu dönemde; özellikle de 18. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmıştır. Böylelikle, gerek bireysel gerekse dernek, vakıf benzeri örgütsel girişimlerle köydeki, kırdaki konaklama, yeme-içme ve eğlence sektörü gelişmeye, güçlenmeye başlamış; kırlara yönelik iç turizm bir sektör olarak ortaya çıkmıştır. 12

13 Avrupa kapitalizminin 19. yüzyıldaki muazzam gelişmesi sonucunda birikip büyüyen sermayenin seyahat edenlerin ekonomik gücünü arttırdığı; ayrıca değişik ülkeler hakkındaki seyahat rehberlerinin yoğun bir şekilde basılıp satılması ile ortaya çıkan ülke tanıtımlarıyla seyahat anlayışına denizin, sahillerin ve güneşin dahil edilmesi sonucunda, kuzey ülkelerinden güneyin kır ve denizlerine yönelik ikinci bir dalga hareketi başlamıştır. Kuzeyin soğuk, sisli, yağmurlu ikliminden ve soğukkanlı, donuk insan coğrafyasından Akdeniz in güneşli, sıcak iklimine ve sıcakkanlı, canlı insan coğrafyasına yönelen bu hareketin Eski Yunan ve Roma uygarlıklarını anlatan seyahat rehberleriyle desteklenmesi sonucunda İspanya, İtalya, Yunanistan gibi ülkelerle Fransa nın güney sahillerine yönelen; ayrıca edebiyat, şiir, müzik, sinema, gibi entelektüel etkinliklerle de desteklenen bu kıtasal hareket, Avrupalının birbirini daha iyi tanımasına ve kuzey ülkeleri çalışılan, güney ülkeleri de tatil yapılan yerlerdir şeklindeki bir işbölümünün, algının ya da yanılsamanın ortaya çıkmasına yol açmıştır. Kırsal turizm bugün Avrupa da oldukça gelişmiş, güçlenmiş ve çeşitlenmiş bir sektördür. Kendi ülke halkının yanı sıra dünyanın birçok ülkesinden insanları çeken bir özelliğe ve farklılığa sahiptir. İtalya nın Toscana Vadisi, Almanya nın dağevleri, İspanya nın Pireneler i, İskandinav ülkelerinin göl evleri ve saunaları, İngiltere ve İrlanda nın geniş kırları ve tepeleri hem kendi ülke vatandaşlarını hem de dünyanın diğer halklarını kendine çeken bir cazibeye kavuşmuştur. Avrupalı, öncelikle kendi ülkesinde tatil yapmaktadır. Özellikle de kısa tatillerde ve hafta sonlarında en yakınındaki kıra, ailesiyle ya da arkadaşlarıyla birlikte gitmekte ve bu tatilinde dinlenmenin dışında kendisine sunulan çok farklı hizmetlerden yararlanarak eğlenmekte, bilgilenmekte, tatil için amaçladıklarına en kısa yoldan ulaşmaktadır. Kırsal turizm kapsamında bugün verilen hizmetler o kadar çok ve çeşitli bir hale gelmiştir ki; Avrupa daki bazı ülke, bölge ve yöreler sırf sundukları kırsal ya da doğal mal ve hizmetlerle anılır olmuş, adeta kırsal turizm içinde bir marka ve hizmet çeşitlenmesi yaşanır hale gelmiştir. Kırsal turizmin tarım, şarap, eğlence, doğa sporları, gastronomi, halk kültürü, tarih, arkeoloji ve mitoloji gibi birçok endüstri ve disiplinle kurduğu ilişki ve işbirliği, kıra gelen turisti fazlasıyla kendine çekip oyalayan bir niteliğe kavuşmuş ve bunun doğal bir sonucu olarak da bu tür turistlerin aynı amaçla Avrupa içindeki ya da dışındaki başka bir ülkeye gitme arzusu engellenir hale gelmiştir. Akdeniz ya da tropik bölgelerin havasını solumak isteyen bir İngiliz in kilometrelerce uzaktaki yerlere gitmek 13

14 yerine yakınında aynı iklim özelliklerini sunan Eden Project tesislerine gitmesi daha kolay hale gelmiştir. Doğal çevrenin sürdürülebilirlik boyutunda korunması, kırsal turizm açısından önemli olmakla birlikte; bugün kirleten teknolojilerin merkez ülkelerden alınarak periferideki gelişmiş ülkelere aktarılması; ayrıca Almanya, İngiltere gibi merkezi Avrupa ülkelerinin kendi topraklarını kirletecek enerji ve sanayi yatırımlarından vazgeçmeleri nedeniyle kırsal turizmin sürdürülebilirliği, Avrupa ülkeleri için artarken yeni yeni kırsal turizm yatırımlarına başlayan periferi ülkeleri bu konudaki şanslarını hızla kaybetmektedirler. Çünkü bu tür ülkeler, kırsal turizm olgusuna, doğal çevrenin korunmasından çok kırsal / bölgesel kalkınma boyutundan bakmakta, kırların ülke içindeki diğer bölgelere, özellikle de kentlerin yoğun olduğu bölgelere göre gelişmesini ve iç göçlerin bu şekilde önlenmesini arzuladıkları için, bölgesel ya da kırsal kalkınma için, doğal çevrenin gözden çıkarılması da dahil, her şeyi yapmaya hazır görünmektedirler. Avrupa Birliği, kendisine yeni üye olan eski Sovyet bağlaşıkları Bulgaristan, Romanya, Polonya gibi ülkelerin bu tür tehlikelerden uzak kalması ve olasılıkla, birlik içindeki kırsal niteliği daha ağır basan bu ülkelere, eskinin güney ülkelerini anımsatır şekilde kırsal turizm bağlamında yeni bir rol yüklediği için, bu ülkeler son yıllarda Avrupa Birliği nin kırsal kalkınma ve kırsal turizm boyutunda aldığı kararlar, geliştirdiği proje ve uygulamalar çerçevesinde desteklenmekte, Polonya, Hırvatistan ve Slovenya gibi ülkeler ulusal düzeyde kırsal turizm yapan kişisel ya da kurumsal girişimcileri biraraya getirmek amacıyla örgütler kurmakta, kırsal turizm fuarları düzenlemektedir. Bütün bu gelişmeler, kırsal ya da bölgesel kalkınma için kırsal turizm çalışmalarına önem veren ve Avrupa Birliği şemsiyesi dışında kalan diğer ülkelerin doğal çevrenin korunması boyutundaki sürdürülebilirlik çalışmalarına daha fazla önem vermesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Kırsal turizmin gelişmesi konusunda dikkate alınması gereken diğer bir olgu da, kendi gelişim süreci içinde turist sayısını arttırarak daha fazla kazanmak amacıyla eline geçen her şeyi kullanmaya ve tüketmeye alışmış olan geleneksel kitle turizminin tutumu olacaktır. 14

15 Dünyanın büyük tur operatörlerinin ve seyahat acentelerinin egemenliği altında gelişen ve yönetilen küresel kitle turizmi, özellikle de Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere dayattığı ucuz fiyat politikası sonucunda, o ülkenin ya da bölgenin sunduğu her türlü olanağı, bu ucuz fiyat politikası çerçevesinde kullanmaya, tüketmeye çalışmakta, o olanağın sürdürülebilirliği hususunu pek dikkate almamaktadır. Aynı durum, o tur operatörü ile işbirliği yapan yerel acente ve işletmeciler için de geçerlidir. Yaşanan büyük ve vahşi rekabet ortamında sezonun uzatılması, sunulan hizmetin çeşitlendirilip ucuzlatılması gibi politika ve uygulamalar, kırsal turizmin değerlendirebileceği birçok kaynağın hoyrat bir şekilde kullanılmasına yol açtığı gibi, kırsal turizmin alternatif bir turizm çeşidi olarak gelişmesini engellemekte; hatta bu bakış, onun kitle turizminin bir alt sektörü olarak algılanmasına kadar da gitmektedir. Bütün bu değerlendirmeler ışığında, şimdi kırsal turizmin ilk çıkış kaynağı olarak kabul ettiğimiz İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya daki turizmin ve kırsal turizmin gelişimine bakıp değerlendirmeler yapabiliriz. 15

16 2) İNGİLTERE Avrupa nın batısındaki Büyük Britanya Adası nda bulunan İngiltere, Birleşik Krallığı oluşturan dört ülkeden (diğerleri Kuzey İrlanda, İskoçya ve Galler) en büyük ve merkezî olanıdır km² lik bir alanı kapsayan ülkede 2010 yılı istatistiklerine göre toplam olarak kişi yaşamakta ve km² ye düşen nüfus, kişiyi bulmaktadır. Ülkenin Birleşik Krallık çatısı altındaki diğer bağlaşıkları olan Kuzey İrlanda nın nüfusu , İskoçya nın nüfusu , Galler in nüfusu ise dur.(¹) Ülkedeki Dokuz yönetsel bölgenin dağılımı şu şekildedir: Doğu Midlands, Doğu İngiltere, Büyük Londra, Kuzey Batı İngiltere, Kuzey Doğu İngiltere, Güney Doğu İngiltere, Güney Batı İngiltere, Batı Midlands ve Yorkshire ve Humber. İNGİLTERE VE TURİZM Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) verilerine göre İngiltere, % 5,3 oranındaki pay ve 48,6 milyar dolar dış turizm harcaması ile dünyanın en çok turizm harcaması yapan 4. ülkesidir. İngiliz İstatistik Bürosu nun 2010 yılı verilerine göre bu rakam 31 milyar Sterlin, yani 49 milyar doların üzerindedir.(²) (1) (2) - İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s.11 16

17 Kuzey Amerika Yüzde Avrupa Yüzde Diğer Ülkeler Yüzde Toplam Değişim Yüzdesi Kuzey Amerika Yüzde Avrupa Yüzde Diğer Ülkeler Yüzde Toplam Değişim Yüzdesi 2010 yılında İngiltere ye gelen ziyaretçi sayısı, % 68 i Avrupa Birliği ülkelerinden olmak üzere 29,6 milyondur. Söz konusu ziyaretçiler 16,7 milyar Sterlin tutarında harcama yapmışlardır. Toplam ziyaretlerin neredeyse yarısı Londra ya yöneliktir yılında Londra ya yönelik ziyaret sayısı 14,6 milyon, Londra da yapılan harcama miktarı 8,7 milyar Sterlindir. (³) Çizelge I - Birleşik Krallık a Gelen ve Birleşik Krallık tan Giden Turistlerin Geldikleri ve Gittikleri Ülkelere Göre Dağılımı ( ) BİRLEŞİK KRALLIK'A GELEN YABANCI TURİSTLERİN GELDİKLERİ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI BİRLEŞİK KRALLIK'TAN GİDEN TURİSTLERİN GİTTİKLERİ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI Bin , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 2011* , , , , , , , ,8 Kaynak: İngiliz İstatistik Bürosu (*) Tahmini Yukarıdaki rakamlardan anlaşılacağı üzere, Birleşik Krallık, ülkeden dış ülkelere gidenler ile gelenler açısından ve bunların yaptığı harcamalar açısından büyük ölçekte açık veren bir ülkedir yılı verilerine göre ülkeye adet seyahat yapıldığı halde ülkeden diğer denizaşırı ülkelere toplam adet seyahat gerçekleştirilmiş ve bunun doğal bir sonucu olarak ülke dışına çıkanların 31 milyar Sterlin tutarındaki harcamasına karşılık İngiltere ye gelenlerden 16,7 milyar Sterlin düzeyinde gelir elde edilmiştir. (⁴) (3) United Kingdom National Statistics (q42011referencetables_tcm ) (4) United Kingdom National Statistics - Latest Quarterly Data - Regions_2011p_tcm

18 İngiliz İstatistik Bürosu verilerine göre, İngiliz vatandaşlarının yurtdışına yaptığı seyahatlerin sayısı 2002 yılında iken bu sayı 2010 yılında düzeyine gerilemiştir. Mintel araştırma kuruluşunun Broader Market Environment raporuna göre bu düşüş eğiliminin temel nedeni son yıllarda yaşanan ekonomik krizdir in ilk çeyreğinde % 0,5 büyüyen İngiliz ekonomisi ufak çaplı bir toparlanma göstermiş gibi görünse de büyüme oranı enflasyon oranının altında olduğu için reel bir büyüme söz konusu değildir. Bunun yanında, 2010 yılının Eylül ayından beri İngiliz ekonomisinin negatif büyüme gösterdiği ve 2010 yılının son çeyreğinde 30 yıl aradan sonra ilk defa hane başına harcanabilir gelirin (disposable income) düşüş gösterdiği unutulmamalıdır. İngiliz pazarının bu gelişmelerden oldukça olumsuz etkilendiği hem yurtdışına seyahatlerin azalmasından hem de son yıllardaki tüketici güven endeksindeki gerilemeden anlaşılabilmektedir. (⁵) 2010 yılında İngilizler tarafından yurtdışına gerçekleştirilen seyahatin adedi (% 76,61) Avrupa Birliği üyesi ülkelere, adedi (% 4,77)Kuzey Amerika ya, adedi (% 18,62) diğer ülkelere yapılmış olup, döneminde Avrupa ya ve Kuzey Amerika ya yapılan seyahatlerin az da olsa azaldığı, diğer ülkelere yapılan seyahatlerin de aynı oranlarda arttığı gözlenmektedir. (⁶) 2010 yılında İngiltere den yurt dışına gerçekleşen adet seyahatin % 64,88 İ tatil amaçlıdır. Tatil amaçlı seyahatlerin ise % 39 u paket tur şeklinde gerçekleşmiştir. Grafik 1 İngilizlerin Yurtdışına Çıkış Amacı Grafik II İngilizlerin Tatil Tercihleri (5) - İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s.11 (6) - United Kingdom National Statistics - Latest Quarterly Data - Regions_2011p_tcm ; İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s.12, 18

19 İngiltere pazarında yurt dışına gerçekleştirilen tatil amaçlı seyahatler içinde münferit tatillerin bir artış trendi içinde olduğu gözlenmiştir yılında gerçekleşen tatillerin % 53 ü paket tur kanalıyla gerçekleşirken, bu oran 2010 yılında % 39 a düşmüştür. Münferit tatil pazarındaki bu büyümede, Easyjet, Ryanair gibi düşük maliyetli havayolu şirketlerinin etkili olduğu bilinmektedir. (⁷) Çizelge II İngilizlerin Bir Yıl İçinde Yaptıkları Tatil Sayısı ( ) 2001 (%) 2010 (%) (% Değişim) 1 Kez Kez ve daha fazla Kaynak: İngiliz İstatistik Bürosu Yukarıdaki tablo döneminde bir yıl içinde yapılan (yurt içi dahil) tatillerin sayısındaki değişimi göstermektedir. Araştırma kuruluşu Mintel in verilerine göre İngilizler bir yıl içerisinde eskiye göre daha fazla sayıda tatil yapmaktadırlar yılında birden fazla tatil yapanların oranı % 60 seviyesine ulaşmıştır. (⁸) Ziyaret Edilen Ülkeler 2010 yılında İngilizlerin en çok ziyaret ettiği ülkeler aşağıda çizelgede gösterilmiştir. İspanya, halen İngiliz tatilciler için en popüler destinasyon olmayı sürdürmektedir. İspanya ve ikinci sıradaki Fransa, yaklaşık olarak milyon İngiliz ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Üçüncü en popüler destinasyon ise ABD dir. İngiliz İstatistik Bürosu verilerine göre İngiltere den Türkiye ye giden ziyaretçiler 2010 yılında % 11,1 oranında artış göstermiş ve Türkiye, Hollanda ve Yunanistan ı geride bırakarak en popüler 8. destinasyon olmuştur. TÜİK in Türkiye sınır kapısı istatistiklerine göre ise 2010 yılında Türkiye ye giriş yapan İngiliz vatandaşlarının sayısının 2,6 milyonu aştığı bilinmektedir. TUİK in rakamları esas alındığında ise Türkiye nin en çok ziyaret edilen 5. ülke konumunda olduğu görülmektedir. (⁹) (7) - (8)- İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s.12, - United Kingdom National Statistics - Latest Quarterly Data - Regions_2011p_tcm (9) - İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s.13-14, - United Kingdom National Statistics - Latest Quarterly Data - Regions_2011p_tcm ; 19

20 Çizelge III - İngiliz Vatandaşlarının En Çok Ziyaret Ettiği Ülkeler (1.000 Kişi) ÜLKELER % DEĞİŞİM 1 İspanya Fransa ,041-7,4 3 ABD ,6 4 İrlanda Cumhuriyeti ,2 5 İtalya ,8 6 Almanya ,2 7 Portekiz ,3 8 Türkiye ,1 9 Hollanda ,8 10 Yunanistan ,9 Kaynak: İngiliz İstatistik Bürosu İngiliz İstatistik Bürosunun verilerine göre Türkiye, sadece tatil amaçlı yapılan ziyaretlerde Almanya, İtalya ve İrlanda nın da önünde 5. sırada yer almaktadır. Türkiye ye yapılan ziyaretlerin % 90 ının tatil amaçlı yapılmasına karşın, Almanya ve İrlanda ya yapılan ziyaretlerin sadece % 33 ü tatil amaçlıdır. Almanya ya giden İngilizlerin % 39 u iş amaçlı, İrlanda yı ziyaret edenlerin % 43 ü arkadaş ve aile ziyareti amaçlı seyahat etmektedir. (¹⁰) Çizelge IV İngiliz Vatandaşlarının Tatil Amaçlı Ziyaret Ettiği Ülkeler ÜLKELER İspanya Fransa ABD Portekiz Türkiye İtalya Yunanistan İrlanda Cumhuriyeti Hollanda Almanya Kaynak: İngiliz İstatistik Bürosu (10) - İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s

21 Türkiye ye Gelen İngilizlerle İlgili İstatistik Veriler Aşağıda, yıllar itibariyle Türkiye yi ziyaret eden İngilizlerin sayıları gösterilmiştir. Türkiye son yirmi yılda ülkemize gelen İngiliz ziyaretçi sayısını 13 katına çıkarmayı başarmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, 1991 deki ziyaretçi sayısı 2010 yılının sonu itibariyle , 2011 yılının geçici verilerine göre de % 3,42 azalışla kişiye ulaşmıştır. Çizelge V İngiltere den Türkiye ye Gelen Ziyaretçi Sayısı ( ) YILLAR VARIŞ SAYISI % DEĞİŞİM * ,42 Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı - (*) Geçici veriler Aşağıdaki çizelge İngilizlerin döneminde Türkiye ye varışlarının aylara göre dağılımını ve bu dağılımdaki değişimleri göstermektedir. Aylara göre varışlara dikkat edilirse, Mayıs ayında büyük bir sıçrama ve Kasım ayında ani bir düşüş gerçekleştiği görülmektedir. Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül en çok tercih edilen aylardır. (10) - İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s.13-14; T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sınır Giriş - Çıkış İstatistikleri 21

22 Çizelge VI Ülkemize Gelen İngilizlerin Aylara Göre Dağılımı, * AYLAR * 2009/ / /2010 Ocak 1,24 1,13 0,86 1,01 1,7% -16% +14,21 Şubat 1,54 1,46 1,17 1,32 6,5% -12% +8,68 Mart 2,55 2,04 1,84 1,75-10,5% -0,8% -8,05 Nisan 4,16 4,68 4,04 6,04 25,8% -4,9% +44,40 Mayıs 12,03 11,91 13,96 13,16 10,7% 29,2% -8,98 Haziran 13,76 13,98 15,70 14,16 13,6% 23,7% -12,90 Temmuz 17,40 17,44 17,64 16,85 12,1% 11,5% -7,76 Ağustos 17,15 17,56 16,90 16,48 14,5% 6% -5,83 Eylül 15,63 15,23 14,46 14,85 9,0% 4,5% -0,77 Ekim 10,68 10,90 10,40 10,60 14,1% 5,1% -1,59 Kasım 1,98 2,08 1,80 2,50 17,6% -4,9% +34,25 Aralık 1,88 1,59 1,23 1,28-6,1% -14,1% +0,13 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 100,00 11,8% -10,2% -3,42 Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı - (*) Geçici veriler İngilizlerin Türkiye ye varışları ile genel olarak yurt dışına çıkışları, dönemlere göre aşağıda grafiklerde gösterilmiştir. Grafik III İngiliz Ziyaretçilerin Türkiye yi Ziyaret Dönemleri İngilizlerin dünya ölçeğinde yurt dışına yaptıkların seyahatler dönemlere göre (1, 2, 3 ve 4. dönemler) dengeli bir dağılım göstermektedir. Yurtdışı seyahatlerinin yarısını 6 aylık kış döneminde gerçekleştiren İngilizler, kış aylarında Türkiye ye az sayıda seyahat gerçekleştirmektedir. Grafik IV İngilizlerin Dünya Ölçeğinde Yurtdışına Çıkış Dönemleri Bu durum Türkiye nin önünde değerlendirilmesi gereken bir potansiyel olduğunu ortaya koymaktadır. İngiliz İstatistik Bürosu verilerine göre kış aylarındaki seyahatler sıcak ülkeler ile Avrupa daki kısa tatil destinasyonlarına (shortbreak, city-break) yöneliktir. 1. Dönem: Ocak-Şubat Mart 2. Dönem: Nisan-Mayıs-Haziran 3. Dönem: Temmuz-Ağustos-Eylül 4. Dönem: Ekim-Kasım-Aralık 22

23 İngiliz İstatistik Bürosu verilerine göre Türkiye, Yunanistan, İspanya ve Güney Kıbrıs a yapılan ziyaretlerin en büyük bölümü Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan 3. dönemde gerçekleşmekte; buna karşılık sıcak ülke olarak algılanan Mısır a yapılan ziyaretler her dört döneme dengeli olarak dağılmaktadır: Çizelge VII Türkiye ve Bazı Rakip Destinasyonların Dönemlerine Göre Aldığı Ziyaretler Ocak-Mart 2010 Nisan-Haziran 2010 Temmuz-Eylül 2010 Ekim-Aralık 2010 Türkiye % 5 % 27 % 53 % 15 Mısır % 28 % 24 % 20 % 28 İspanya % 15 % 28 % 38 % 19 Yunanistan % 2 % 28 % 61 % 9 Güney Kıbrıs % 9 % 31 % 40 % 20 Kaynak: İngiliz İstatistik Bürosu, Quarterly Overseas Travel and Tourism Report Aşağıdaki tablodan anlaşılacağı gibi Türkiye İngiliz ziyaretçilerden elde ettiği turizm gelirlerinin büyük bir bölümünü 3. çeyrekte elde etmektedir yılının 3. çeyreğinde Türkiye ye gelen İngiliz vatandaşlarının kişi başına harcamaları diğer dönemlere göre daha fazladır. Çizelge VIII Türkiye ye Gelen İngilizlerin Dönemlerine Göre Harcamaları 2010 Konaklama Süresi Harcama Dönemlere Göre Harcama Dağılımı Kişi Başına Ortalama Harcama Ocak-Şubat-Mart 10, % Nisan-Mayıs-Haziran 9, % Temmuz-Ağustos-Eylül 12, % Ekim-Kasım-Aralık 11, % Kaynak: İngiliz İstatistik Bürosu, Quarterly Overseas Travel and Tourism Report İngilizlerin Türkiye ye Geliş Amaçları ve Yöntemleri İngiliz İstatistik Bürosu verilerine göre Türkiye yi ziyaret eden her 10 İngiliz vatandaşından 9 u Türkiye yi tatil amaçlı ziyaret etmektedir. İngilizler yurtdışına düzenledikleri seyahatlerin sadece % 39 unu paket turlar ile gerçekleştirirken bu sayı Türkiye seyahatlerinde % 65 e yükselmektedir. Bu veriler göstermektedir ki, Türkiye, buraya yapılacak bağımsız seyahatlerin geliştirilmesi bağlamında üzerine odaklanılması gereken önemli bir potansiyel pazardır. (11) United Kingdom National Statistics Office for National Statistics Quarterly Overseas Travel and Tourism Report; İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s

24 Grafik V - İngilizlerin Yurtdışına Çıkış Amacı 2010 Grafik VI İngilizlerin Tatil Tercihleri Grafik VII - İngilizlerin Türkiye yi Ziyaret Amacı 2010 Grafik VIII İngilizlerin Türkiye de Tatil Tercihleri İngiliz İstatistik Bürosu verilerine göre Türkiye ye yönelik bağımsız tatillerin sayısı 2005 den bu yana % 14 oranında artmıştır. Bağımsız tatiller, Türkiye de olduğu gibi dünya genelinde de son yıllarda popülerliğini oldukça arttırmıştır. Bu sebeple bağımsız tatilciler Türkiye için önemli bir Pazar konumuna gelebilir. Ancak, bağımsız tatillerdeki artış eğilimine karşın toplam tatillerin % 65 ini oluşturan paket tatiller Türkiye için hala önemli bir payı oluşturmaktadır. Mintel Group Ltd. araştırma şirketinin Package vs Independent Holidays raporuna göre İngiliz tatilcilerin % 60 ı paket tatiller sayesinde birçok zorluktan kurtulduklarını ve zamandan tasarruf yaptıklarını, böylece tatillerinin keyfini çıkarabildiklerini belirtmiştir. Bunun yanında, İngiliz tatilcilerin % 43 ü iflas eden şirketler (otel veya havayolu) ve tatil ülkelerindeki politik huzursuzluklardan dolayı paket tatillerin güvenli ve garanti bir tatil yolu olduğu görüşündedir. Bunun sebebi, tur operatörlerinin büyük ATOL (Air Travel Organizers Lincencing) üyesi olması ve ATOL un İngiliz tatilcilerin haklarını güvence altına almasıdır. ATOL sisteminde, tatilci paket turu satın aldıktan sonra tur operatörünün iflas etmesi halinde bile, ATOL bu kişilerin mağduriyetini gidermektedir. (¹²) (12) - İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s

25 Bunun yanında, aşağıdaki çizelgede de gösterildiği gibi, 2010 yılında bağımsız olarak Türkiye ye tatile gelen İngilizler, paket tur ile gelenlere göre ortalama 2,4 gün daha fazla konaklamıştır ve tatil süreleri boyunca kişi başına 25 Sterlin daha fazla harcama yapmıştır. Çizelge IX Türkiye ye Gelen Turistlerin Harcama Türlerinin Dağılımı TÜRKİYE Toplam Tatil İçindeki Payı Ortalama Konaklama Süresi Kişi Başına Harcama Günlük Harcama Paket Tatil % 65 10, Bağımsız Tatil % 35 12, Toplam Tatil % , Kaynak: İngiliz İstatistik Bürosu İngilizlerin Turizm Harcamaları İngiliz İstatistik Bürosu verilerine göre, 2010 yılında tatil amaçlı yurt dışına çıkan İngilizler ortalama 10 geceleme yapmış olup ziyaret başına ortalama 591 Sterlin harcama yapmışlardır. Avrupa ya yönelik tatil amaçlı seyahatlerde ziyaret başına en çok Avusturya da (898 ), en az Belçika da (230 ) harcama yapılmıştır. Tatil amaçlı seyahatlerde Türkiye de ziyaret başına ortalama kalış süresi 11 gün, ortalama harcama 537 Sterlin ve günlük harcama 49 Sterlindir. Ülkemizde ziyaret başına yapılan ortalama harcama İspanya, Portekiz ve Malta dan daha yüksek, Yunanistan ve G. Kıbrıs Kesimi nden daha düşüktür. Ancak söz konusu ülkelerde ortalama kalış süreleri birbirinden farklıdır. Bu nedenle günlük ortalama harcama miktarlarına göre yapılacak kıyaslama daha sağlıklı olacaktır. Aşağıdaki tabloda, İngilizlerin Avrupa ülkelerindeki ortalama kalış ve harcama miktarları, toplam tatiller, toplam tatiller içinde yer alan paket tur tatilleri ve iş seyahatleri ayrımına göre gösterilmektedir. Günlük kişi başı ortalama harcamalar, Türkiye için 49 Sterlin, Güney Kıbrıs Kesimi için 52 Sterlin, Yunanistan ve Portekiz için 58 Sterlin, İspanya için 50 Sterlin ve Malta için 48 Sterlindir. Tablodan anlaşılacağı üzere, Türkiye yi iş amaçlı ziyaret eden İngilizlerin günlük kişi başı ortalama harcamaları 127 Sterlin olup, ortalama kalış süreleri 5 gündür. İş amaçlı Türkiye ye gelenlerin tatil amaçlı gelenlere göre daha kısa süreli kalmalarına rağmen daha fazla harcama yaptıkları kaydedilmiştir. (¹³) (13) - İngiltere Pazar Raporu, 32. World Travel Market, 10/07/2011, T.C. Londra Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, s

26 İngiltere Posta İdaresi tarafından hazırlanan ve tatilde en çok kullanılan 8 ana ürünün ülkeler bazındaki fiyat karşılaştırmasının yapıldığı Seyahat Maliyetleri Barometresi 2011 çalışmasına göre İngilizler için en ucuz ülke Portekiz iken en pahalı ülke Avustralya dır. İngiliz tatilciler için yurt dışı seyahatlerde sıklıkla kullanılan kahve, bira, kola, soda, güneş kremi (15 faktör), sinek kovucu, sigara gibi ürünlerle, 2 kişilik akşam yemeğinin (3 çeşit+ bir şişe sofra şarabı) ülkeler bazındaki maliyetlerini karşılaştıran araştırmada, Türkiye 36 ülke arasında en ucuz 16. ülke olmuştur. Türkiye de fiyatlar İspanya, Yunanistan ve G. Kıbrıs a göre daha pahalı iken Fransa, Mısır ve Malta ya göre daha ucuzdur. Ülke İNGİLTERE DE KIRSAL TURİZM İngiltere, kırsal turizm kapsamındaki eko-turizm, agroturizm, kültür turizmi, doğa turizmi vb. için üzerinde düşünülüp çalışılmış çok geniş olanaklara sahiptir: Kuzey Batı İngiltere deki Lake District Ulusal Parkı, Orta ve Kuzey İngiltere deki Peak District, Devon daki bataklıkları içeren Dartmoor ve Exmoor milli parkları, Güney İngiltere deki (Hampshire) New Forest Kırsal Orman Parkı, Dünya Mirası Listesi nde yer alan Devon ve Dorset teki Jura Sahilleri, Leicestershire, Derbyshire ve Statordshire deki ulusal ormanlara ilave olarak tarihinde işletmeye açılan Eden Projesi de İngiltere de olmayan birçok şeyi bir araya getirip İngiltere kırlarına gelen yerli ve yabancı birçok ziyaretçiye değişik, farklı, eğlenceli ve dinlendirici zevkler sunmaktadır. Bütün bunların dışında, İskoç Denizkuşları Merkezi, dev akvaryumlar, Scottish Higlands deki yunus ve kürklü fokların izlendiği tekne turları, büyük hayvanat bahçeleri, Longleat Safari Parkı, Donna Nook Rezervi, Galler deki Llanelli Sulak Alanı, vahşi kuşların izlenebildiği Gigrin Çiftliği, Kew, Drummond, The Lost Gardens of Heligan, Logan Botanik, National Botanic Garden of Wales gibi büyük İngiliz bahçeleri, uzun, zorlu tarihi yürüyüş rotaları ve her yıl düzenlenen yürüyüş festivalleri, ülkeyi bir uçtan diğer uca kat eden su kanalları ve benzerleri ülkenin kırsal turizm zenginliğine zenginlik katmaktadır. (¹⁴) Avrupa daki tüm tatil köyleri arasında bir ağ kuran Center Parcs ( Center Parcs Birleşik Krallık ve Center Parcs Avrupa olarak toplam 26 tatil köyüne sahip olup bunların 18 i Center Parcs Parkı, 8 i de Sunparks Parkı dır. (14) Welsh Goverment Northern Ireland Tourist Board 26

27 Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi nin 2010 yılı verilerine göre İngiltere, Kuzey İrlanda, İskoçya ve Galler den oluşan bütünde gerçekleşen toplam turistik geceleme sayısı , ortalama geceleme sayısı ise 3,13 olup; bu sayıların her bir bölge itibariyle dağılımı aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. (¹⁵) Çizelge X Birleşik Krallık ve Bağlaşıklarında Turistik Geceleme Sayısı ve Ortalama Geceleme Sayıları 2010 Toplam Geceleme Sayısı Dağılım (%) Yolculuk Başına Geceleme Birleşik Krallık (UK) ,13 İngiltere ,99 Kuzey İrlanda ,99 İskoçya ,60 Galler ,78 Kaynak: The UK Tourist Statistics 2010 Yukarıdaki çizelgenin (Çizelge I) incelenmesinden görüleceği gibi, en fazla geceleme yapılan bölgeler sırasıyla İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda olup seyahat / tur başına düşen ortalama geceleme sayısında ise Galler ve İskoçya nın daha fazla bir değere sahip olduğu belirlenmiştir. (¹⁶) Ülke nüfusunun yaptığı yolculukların tüm ülke ve bölgeler itibariyle dağılımını gösteren aşağıdaki çizelgede ise İskoçların ve Galler Bölgesi halkının diğer bölgelere göre daha fazla yolculuk yaptığını göstermektedir: Çizelge XI Birleşik Krallık ve Bağlaşıklarının Nüfuslarıyla Yaptıkları Turistik Yolculuklar İlişkisi 2010 Ülke Nüfusu Oransal Dağılımı Yapılan Yolculuk Sayısı Oransal Dağılımı Birleşik Krallık (UK) İngiltere Kuzey İrlanda İskoçya Galler Kaynak: The UK Tourist Statistics 2010 (15) - The UK Tourist Statistics 2010, UK Occupancy Survey for Serviced Accommodation - Annual Summary 2010, Latest Quarterly Data - Regions_2011p_tcm (16) - The UK Tourist Statistics 2010, UK Occupancy Survey for Serviced Accommodation - Annual Summary 2010, Latest Quarterly Data - Regions_2011p_tcm

28 Turistlerin harcadıkları tutarla bu tutarın seyahat / tur ve geceleme başına düşen miktarları ise aşağıdaki çizelgede gösterilmiş olup; İskoçya ya ve İrlanda ya yapılan seyahatlerde daha fazla para harcandığı, Kuzey İrlanda ya yapılan seyahatlerin gecelemelerinde de daha fazla para harcandığı belirlenmiştir: Çizelge XII Birleşik Krallık ve Bağlaşıklarında Seyahat / Tur ve Geceleme Başına Seyahat Harcamaları 2010 Harcama ( ) Oransal Dağılımı Seyahat / Tur Başına Harcama Geceleme Başına Harcama Birleşik Krallık (UK) İngiltere Kuzey İrlanda İskoçya Galler Kaynak: The UK Tourist Statistics 2010 Birleşik Krallık genelindeki turizm istatistikleri üzerinde yapılan ayrıntılı bir analiz sonucunda; dönemindeki beş yıllık süre itibariyle; 2006 yılında olan seyahat / tur sayısının, 2010 yılında % -1,27 oranındaki bir azalışla düzeyine, 2006 yılında olan geceleme sayısının, 2010 yılında % -1,62 oranındaki bir azalışla düzeyine, 2006 yılında olan harcama tutarının, 2010 yılında % -0,11 oranındaki azalışla düzeyine, 2006 yılında 3,17 olan geceleme sayısının, 2010 yılında % -0,33 oranındaki azalışla 3,13 gece düzeyine indiği; 2006 yılında olan seyahat / tur seyahat başına harcama tutarının, 2010 yılında % +1,29 oranındaki bir artışla düzeyine, 28

29 2006 yılında 52.- olan geceleme başına harcama tutarının, 2010 yılında % +1,61 oranındaki bir artışla 56.- düzeyine yükseldiği görülmüştür. Birleşik Krallık ta seyahat yapan tatilcilerin toplumsal yapılanması, 2006 ve 2010 yılları itibariyle şu şekilde ortaya çıkmıştır: Çizelge XIII Geceleme Yapan Tatilcilerin Toplumsal Dağılımı ( ) 2006 Yılı Gecelemesi Yüzde 2010 Yılı Gecelemesi Yüzde Artış / Azalış Tüm tatilciler , ,00 + 1,90 35 Yaş altı çocuksuzlar , ,84-0,40 Aileler , ,88 + 1,44 Yaşlılar , ,84 + 2,87 İşsizler , ,44 + 3,52 Kaynak: The UK Tourist Statistics 2010 Bu çizelgenin incelenmesinden de anlaşılacağı üzere, Birleşik Krallık ta tatil yapanların çoğunluğunu % 37 oranıyla aileler oluşturmakta ve bu grubu % 28 oranıyla işsizler, % 18 oranıyla yaşlılar ve % oranıyla 35 yaş altındaki çocuksuz bireyler oluşturmaktadır. Çizelge XIV Birleşik Krallık Ülkelerindeki İç Turizmin Yapısal Özellikleri BÜTÜN BİRLEŞİK KRALLIK TUR / SEYAHAT (Milyon) GECELEME (Milyon) HARCAMA ( Milyon) YILLIK TOPLAM ,835 AMACINA GÖRE TUR / SEYAHAT (Milyon) GECELEME (Milyon) HARCAMA ( Milyon) Tatil / Seyahat benim işimdir Harcamalarımı ödüyorum ,522 Okul gezisi Diğer nedenle KONAKLAMA TÜRLERİNE GÖRE TUR / SEYAHAT (Milyon) GECELEME (Milyon) HARCAMA ( Milyon) Ticari Konaklama (Hotel/motel, GHBB, Servisli tatil yöyü/kampı, Hostel, ,969 karavan, self catering, kamping (Statik sahipli olanlar dahil), Servis kiralayarak konaklama (Hotel/motel, GHBB, Servisli tatil kampı/köyü) ,018 Hotel / Motel / Konukevi ,742 Çiftlik evinde kalarak / Yatak ve Kahvaltı ,206 Tüm servislerin kiralandığı konaklama & kamp & karavan (Daire, apartman, ev, şale, villa, bungalow, kulübe, tatil köyü, köy, kamping, touring ,643 kamping, sahipsiz sabit tesisler) Servislerin kiralandığı konaklama (Daire, apartman, ev, şale, villa, bungalow, tatil kampı, sayfiye evi, köy) ,633 Karavan, kamping ,343 Touring karavan Sahipsiz statik karavan Sahipli statik karavan Kamping Hostel

30 SEYAHAT ETTİĞİ ARACA GÖRE TUR / SEYAHAT (Milyon) GECELEME (Milyon) HARCAMA ( Milyon) Kendi evi / arkadaş evi ,076 Kamusal araçlar ,150 Tren ,858 Düzenli otobüs Deniz / Hava ,346 Uçak ,202 Gemi / Tekne / Arabalı vapur Özel araçlar ,099 KALINAN LOKASYONA GÖRE Araba ,831 Benim-arkadaşımın-firmanın arabası ,411 Kiralık araba Organize tur Diğer Denizkenarı 24,11 94,9 4,584 Büyük şehir ve kasabalar 47,31 113,2 8,440 Küçük kasabalar 28,20 86,7 4,190 Kırsal ve köy alanları 22,32 78,0 3,559 Kaynak: Birleşik Krallık kapsamındaki İngiltere, Kuzey İrlanda, İskoçya ve Galler bölgesindeki iç turizmin 2010 yılı itibariyle yapısal durumunu sergileyen Çizelge XIV ün incelenmesinden de anlaşılacağı üzere; Birleşik Krallık ta çiftlik evinde kalarak ve oda + kahvaltı hizmeti alarak tatil yapanların toplam seyahat / tur sayısı (toplamın % 4,55 i), geceleme sayısı (toplamın 4,02 si), harcamaları ise düzeyindedir. Daire, apartman, ev, şale, villa, bungalow, kulübe, tatil köyü, köy, kamping, touring kamping, sahipsiz sabit tesisler gibi tüm hizmetlerin sunulduğu kamp ve karavan gibi konaklama tesislerinde tatil yapanların toplam seyahat / tur sayısı (toplamın % 18,19 u), geceleme sayısı (toplamın % 27,38 i), harcamaları ise düzeyindedir. Servislerin kiralandığı konaklama daire, apartman, ev, şale, villa, bungalow, tatil kampı, sayfiye evi, köy gibi yerlerde bazı hizmetlerin sunulduğu konaklama tesislerinde tatil yapanların toplam seyahat / tur sayısı (toplamın % 7,12 si), geceleme sayısı (toplamın % 12,16 sı), harcamaları ise düzeyindedir 30

31 Karavan ve kamping alanlarında tatil yapanların toplam seyahat / tur sayısı (toplamın % 13,92 si), geceleme sayısı (toplamın % 18,99 u), harcamaları ise düzeyindedir. Küçük kasabalarda tatil yapanların toplam seyahat / tur sayısı (toplamın % 23,61 i), geceleme sayısı (toplamın % 23,22 si), harcamaları ise düzeyindedir. Kırsal alanlarda ve köylerde tatil yapanların toplam seyahat / tur sayısı (toplamın % 18,69 u), geceleme sayısı (toplamın % 20,89 u), harcamaları ise düzeyindedir. (¹⁷) İngiltere deki kırsal turizm tesislerinin satış ve pazarlaması çok fazla sayıdaki internet tabanlı web sayfası ve portali ile yapılmakta olup, tesisler bu ortamlarda tatil yapmak isteyenlere büyük kolaylık sağlayacak şekilde adları, adresleri, özellikleri, resimleri ve ilişki kurulacak kişilerin iletişim bilgileri yer almaktadır. (17) - The UK Tourist Statistics 2010, UK Occupancy Survey for Serviced Accommodation - Annual Summary 2010, Latest Quarterly Data - Regions_2011p_tcm , Welsh Goverment Northern Ireland Tourist Board 31

32 3) FRANSA km² lik bir coğrafyada, 2012 yılı tahminlerine göre toplam kişinin yaşadığı Fransa ya da resmî adıyla Fransa Cumhuriyeti, anakara toprakları Batı Avrupa da bulunan ve dünyanın pek çok bölgesinde denizaşırı toprakları olan bir ülkedir. Kıta Fransası, güneyde Akdeniz den kuzeyde Manş Denizi ve Kuzey Denizi'ne, doğuda Ren Nehri'nden batıda Atlas Okyanusu'na kadar yayılan topraklarda yer alır. Fransızlar, ülkelerini topraklarının biçiminden ötürü Altıgen (L'Hexagone) olarak adlandırırlar. Fransa, yönetimde yarıbaşkanlık sisteminin uygulandığı üniter bir devlettir. Ülkenin başlıca ilke ve ülküleri İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi'nde açıklanmıştır. Fransa nın Avrupa kıtasındaki komşuları Belçika, Lüksemburg, Almanya, İsviçre, İspanya, Monako ve Andorra dır. Akdeniz'de İtalya ya ait Sardinya Adası'ndan sadece 12 km uzaktaki Korsika Adası da Fransa'ya aittir. Fransa, Manş Denizi'nde deniz yüzeyinin altından geçen Manş Tüneli'yle Birleşik Krallık'a bağlanmaktadır. 32