Evrim ve Fosil Kanıtlar 7

Transkript

1 Evrim ve Fosil Kanıtlar 7 FOSİL ÖRNEKLER Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

2 Evrim Kanıtı içerir Fosil kayıtlar Yaşayan türlerin coğrafik dağılımı Homolog vücut yapıları Erken gelişiminde benzerlikler oluşmaktadır gösterir anlamına gelir anlamına gelir Organizmaların fiziksel kalıntıları Ortak ata tür Benzer genler Benzer genler

3 Üreme İzolasyonu Bunun sonucunda İzolasyon Mekanizmaları kriterler Davranış izolasyonu tarafından üretilen Davranış farklılıkları Coğrafik izolasyon tarafından üretilen Fiziksel ayrılma Geçici izolasyon tarafından üretilen Farklı çiftleşme zamanları sonucunda Bağımsız olarak popülasonların evrimi sonucunda Yeni türlerin oluşumu

4 Paleontolojik çalışmalarda fosil materyaller üzerinden elde edilen bilimsel veriler biyolojik özelliklere göre gruplandırılır. Gelişme serileri Coğrafi seriler Evrim serileri

5 Gelişme serileri Bugün yaşayan hayvansal organizmaların yumurtadan ergin birey haline gelinceye kadar adım adım geçirdiği büyüme aşamalarına «Gelişme Serileri» adı verilir. Herhangi bir canlı hayvanda yumurtadan olgun birey haline geçiş sürecinde gerçekleşen bu büyüme aşamalarının tümüne «Birey Gelişmesi veya Ontojenez» adı verilir.

6 Gelişme serileri Belirli bir organizma grubunun jeolojik çağlarda ilk çıkışından bugüne kadar geçirdiği gelişme sürecine ise «Soy gelişmesi veya Filojenez» denir.

7 Morfolojik Seriler Bir organizma grubunun veya belirli bir taksonun gerek anatomik yapısında gerek iskelet yapısında sistematik bir değişiklik geçirmesine «Morfolojik Seri» denir. Morfolojik seriler paleontolojide kullanılan ve önemli olan fosil türleridir.

8 Morfolojik Seriler «Morfolojik Seri» lerin belirlenmesinde fosillerin boyunun, şeklinin değişikliği, üzerinde diken olup olmaması, kavkının sarılması, süsleri veya kavkı üzerindeki kot, halka, loblanma gibi dış iskelete ait çeşitli özellikler esas alınır.

9 TRİLOBİTLER Alem: Bölüm: Sınıf: Animalia Arthropoda Trilobita

10

11 TRİLOBİT FOSİLİ

12 Trilobit: Ayrıntılı tanımlama Morfolojik Tanımlama: Cephalon/Baş Thorax/Göğüs Pygidium/Kuyruk Glabella (Başın orta kısmı) compound eyes/gözler facial suture/yüz çizgisi Spines/Dikenler shape of exoskeleton/iskelet şekli nature and position of legs, gills and mouth/ ağız, solungaç ve bacakların pozisyonu

13 Trilobit: Ayrıntılı tanımlama Morfolojiye ek olarak Paleoortam ve yaşam modeli. Nektonik Pelajik Bentonik ve infaunal yaşam modelleri

14 Paleozoyik te Trilobit Familya larının çeşitliliği

15 5-8 cm 5 mm - 70 cm

16 TRİLOBİTLERDE EVRİMSEL EĞİLİMLER 1. Glabella/baş bölgesinin şekilleri ve oluk/iz/karık örnekleri, gözün yeri ve şekli, göz kabartısı yaygın olarak değişmektedir. 2. Trilobit formlarında morfolojik çeşitliliğin analizi, Kambriyen den itibaren arttığını, Ordovisiyen de morfolojik çeşitliğin pik yaptığını (bütün trilobit familyalarında genel bir çeşitlilik), Geç Permiyen de yok oluşa doğru trilobit çeşitliliğinde azalma olduğunu göstermektedir.

17 TRİLOBİT BÖLÜMLERİNİN ŞEKİLLERİ uzun form enine form Artan segmentler Azalan segmentler Crotalocephalina Cheirurina Phacopida Harpillaenus Illaenina Corynexochida Balcoracania Emuelloidea Redlichiida Thoracocare Corynexochina Corynexochida

18 Asaphida Cyclopyge Corynexochida Bumastus Asaphida Nileus Agnostida Lejopyge Kendini çeken trilobites, anahtar karakterler olmadıklarından sınıflandırmada kullanılamazlar.

19 Dikenlilik Leonaspis sp (Morocco)

20 Trilobit Ordolarının çoğunda spinler gelişmektedir. Phacopida Comura Asaphida Ampyx Corynexochida Oryctocephalus Proetida Phaetonellus

21 Minyatürleşme Ptychopariida Acanthopleurella Corynexochida Thoracocare Ptychopariida Shumardia Agnostida Pagetia Ptychopariida Schmalenseeia Karmaşık bir deniz ortamında, birçok niş (fiziksel ve ekolojik) küçük türler (1 mm) için de uygundur.

22 Morfolojide azalan özellik Ptychopariida Lermontovia Ptychopariida Conocoryphe Phacopida Trimerus Trilobitlerde, gözlerdeki azalma ve kayıp tartışılan bir konu olmuştur. Gözlerin sekonder azalma ve kaybının derin, kötü aydınlatılmış veya ışıksız habitatlarda yaşayan bentik türler arasında bir eğilim olduğu düşünülmektedir.

23 Pelajik Morfoloji Canlandırma Carolinites genacinaca Son derece büyük gözleri gelişmiş ve uzamış olan Trilobitlerin bir dizi, fotik su sütununda yüzme ile ilgili aerodinamik vücut şeklinin olduğu düşünülmektedir. Bu pelajik türlerin bazılarının paleocoğrafyası (örneğin, solda gösterilen Carolinites), onların yüzme yeteneklerinin küresel bir okyanus içine yayılmalarında yeterince iyi olduğunu gösteriyor.

24 Pelajik Trilobitler Proetida Telephinus Asaphida Remopleurides Proetida Carolinites Asaphida Novakella Proetida Opipeuterella Pelajik (okyanus ta serbest yüzme) trilobitler genellikle büyük gözleri ve uzun bir vücut formuna sahiptir.

25 YASSI FORMLAR/ Olenimorph İnce dış iskelet, göğüs bölmeleri sayısında artış ve genişlemiş yassı vücut formu olan trilobitler, düşük oksijen ve yüksek kükürt bileşim konsantrasyonları işaret eden bentik Wujiajiania sutherlandii habitatlar ile ilişkilidir.

26 Proetida Aulacopleura Ptychopariida Olenus Ptychopariida Balnibarbi Asaphida Seleneceme Ptychopariida Conocoryphe

27 BÜYÜME EVRELERİ Füsun Alkaya

28 KILIF DEĞİŞTİRME Füsun Alkaya

29 TRİLOBİTLERİN BUGÜNKÜ DAĞILIMI

30 Erken Kambriyen de Burgess Şeylleri

31 Erken Kambriyen de eskikıtaların pozisyonu ve ilk trilobit lokaliteleri.

32 Dünya da her bölgede Kambriyen sonrası trilobit sitlerin/yerlerin bir çoğunda tür örnekleri yukardaki gibi bulunmuştur. Birçok durumda, daha geniş yayılımlı taksonlar pelajik yaşam hikayesini ve dağılımı yansıtan derin sularda bulunurken, bölgesel endemik türler yakın kıyı ve karbonat yığışım habitatlarda/ortamlarda bulundular. such as shown in Carolinites (below).

33 Fosil Carolinites genacinaca nın bugünkü dağılımı. Carolinites genacinaca nın bugün bulunan yerler kuzey kutup bölgesi güney subtropik kuşağa kadar geniş bir alandır.

34 Carolinites genacinaca nın Paleozoyik biyocoğrafyası. Erken Ordovisiyen döneminde kıtaların dağılımına bakıldığında fosil sitler, tropikal ve ekvatoral kuşakta yeralmaktadır (her iki şekil McCormick & Fortey J. Paleontol. 73(2): )

35 TRİLOBİTLER

36 Burgess Shale biyolojik topluluğu (Sam Gon III and John Whorrall). Trilobites such as Olenoides serratus (1) were a minority among a diversity of arthropods such as Sidneyia (9), Waptia (17), Helmetia (13), Sanctacaris (18), Tegopelte (15), Naraoia (16), Leanchoilia (10), Canadaspis (12), Odaraia (19), Marrella (11), and Burgessia (14), as well as oddities such as Opabinia (24), Wiwaxia (26), Hallucigenia (20), and the giant predator, Anomalocaris (28).

37 Huntoniatonia oklahomae Haragan Oklahoma Odontochile hausmanni Hamar Laghdad Morocco Devoniyen döneminde benzer eski enlemlerde ve yeterince yakın farklı kıta sahanlığı sistemi üzerine geliştirilen ortak atalardan taksonların türemesi

38 Oklahoma ve Fas yaygın olarak bugün ayrılmış olmasına rağmen, onların trilobit toplulukları şaşırtıcı bir benzerlik taşımaktadır

39

40

41 KAYNAKLAR ites.ppt?forcedownload=1