KALKINMA KURULU DİYARBAKIR KASIM 2015 TARIM VE KIRSAL KALKINMA KOMİSYONU TRC BÖLGE PLANI KOORDİNASYON VE İZLEME KOMİSYONLARI

Transkript

1 KASIM 2015 T. C. KALKINMA KURULU TRC BÖLGE PLANI KOORDİNASYON VE İZLEME KOMİSYONLARI DİYARBAKIR TARIM VE KIRSAL KALKINMA KOMİSYONU İLERLEME RAPORU 2016/1 stajyer [Şirket adını yazın] 1

2 TRC2 (Diyarbakır-Şanlıurfa) BÖLGE PLANI KOORDİNASYON VE İZLEME KOMİSYONLARI KURULUŞ YAPISI AMAÇ: Bölge Planı Koordinasyon ve İzleme ları, Bölge Planında yer alan gelişme eksenleri altındaki stratejiler ve yatırım kararlarının gerçekleşmesi konusunda koordinasyona destek vermek ve ilerlemelere ilişkin izleme görevi görmek amacıyla kurulmuştur. KOMİSYON YAPISI: lar Kalkınma Kurulunda yer alan üyelerden komisyonla ilgili konularda faaliyetlerine göre isteğe bağlı olarak oluşturulur, gerek görülmesi halinde kurul dışındaki ilgili kurum-kuruluşlardan üye davet edilebilir. ÇALIŞMA YÖNTEMİ: Koordinasyon ve İzleme larının sekretaryası Karacadağ Kalkınma Ajansı Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimince gerçekleştirilir. Ajans her komisyon için sorumlu bir uzman atar. Uzmanlar komisyonlarda kolaylaştırıcılık ve sekretarya görevini üstlenir. ilk toplantısında oy çokluğuyla bir başkan seçer. lar kurulun olağan toplantısından sonraki 3. ve 5. aylarda olmak üzere her 6 aylık dönemde 2 defa toplanır. İlk toplantıda Bölge Planının ilgili konu başlıkları altındaki gelişmeler değerlendirilir ve Ajansın sorumlu uzman personeli desteğiyle ikinci toplantıda (5. aydaki toplantı) değerlendirilmek üzere bir ilerleme raporu hazırlıkları yapılır. İkinci toplantıda ilerleme raporu komisyon tarafından değerlendirilerek Kalkınma Kuruluna sunulmak üzere son hali verilir. Hazırlanan ilerleme raporu Başkanı tarafından gündemin uygun olması halinde Kalkınma Kuruluna sunulur. Aşağıdaki çizelgede toplantı yapılacak aylara ilişkin bilgi verilmiştir. Mart Mayıs HAZİRAN Eylül Kasım ARALIK (I) (II) KALKINMA KURULU I. OLAĞAN TOPLANTISI (III) (IV) KALKINMA KURULU II. OLAĞAN TOPLANTISI Değerlendirme Hazırlığı Sunumu Değerlendirme Hazırlığı Sunumu 1

3 KOMİSYON İLERLEME RAPORU Adı: KOMİSYON TOPLANTI BİLGİLERİ Kalkınma Kurulu Diyarbakır Tarım ve Kırsal Kalkınma u Toplantı Tarihi: 21 Ekim 2015 Toplantının Yeri: Karacadağ Kalkınma Ajansı Yönetim Kurulu Salonu Katılımcılar: Sait GÜZEL (Gıda Tarım Ve Hayvancılık Müdürlüğü Şube Müdürü) M.Tahir DADAK (Kalkınma Merkezi Derneği, Başkan) Şehmus ATAKUL (GAPUTAEM Zir.Yük.Müh) Şilan ELMAS (DTSO Ziraat ) Bekir BÜKÜN (D.Ü. Ziraat Fak., Profesör) M. Ertan ATALAR (Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, İl Müdürü) Hikmet GÜNEŞ (TKDK İl Koord., İl Koordinatörü) Gülbahar BOZARSLAN TUNÇ (D.B.B Ziraat Müh.) Şirin GENCER (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Proje Uzmanı) Hüsnü PERVANE (DTSO, Yönetim Kurulu Üyesi) Şihat ŞENGAL (ZMO, Şube Başkanı) Hikmet DENİZ (Diyarbakır YDO Koordinatörlüğü, Uzman) Ajans Katılımcıları: Selman DELİL (PPKB Birim Başkanı), Adem AKGÜL (PPKB, Uzman) Karacadağ Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Diyarbakır Tarım ve Kırsal Kalkınma u nun 11 Mayıs 2016 Çarşamba günü yapılan ikinci toplantısı Karacadağ Kalkınma Ajansı ev sahipliğinde Ajans toplantı salonunda gerçekleştirilmiştir. Kamu Kurum ve Kuruluşlarından 14 kurum temsilcisinin katılımı ile gerçekleşen toplantı, Kalkınma Ajansı Planlama Programlama ve Koordinasyon Birim Başkanı Selman DELİL tarafından yapılan toplantı açılış bilgilendirmesi ve sunumu ile başlamıştır. Yapılan bilgilendirmede Bölgemizin kalkınma yol haritası olan onaylı TRC2 Bölgesi Bölge Planının ( ) hazırlanma ve onay süreci ile temel hedeflerine değinilmiş, komisyonun amacı ve görevlerine ilişkin bilgiler verilmiştir. Bölge Planının 1. Gelişme Ekseninin Tarımsal Üretimin Rekabetçi Bir Yapıya Kavuşturulması amacı altındaki hedef, strateji ve yatırım kararlarına ilişkin ilerlemeler komisyonun görüşlerine sunuldu. İlgili stratejiler yetkili ve ilgili kurumların yürüttüğü yatırımlar ve projeler bağlamında değerlendirildi. Bu kapsamda katılımcılar tarafından ifade edilen görüşler not edilerek ekteki toplantı notları dokümanında sunulmuştur. Toplantı sonucunda un Kalkınma Kuruluna sunulması yönünde karar aldığı konular aşağıda listelenmektedir; 2

4 1. Bölge Planının Hedef 1- Modern Tarım Yöntemleri Kullanılarak Üretim Kapasitesinin Artırılması ve Tarım Potansiyelinin En Üst Düzeyde Kullanılması ve Hedef 2- Tarımsal Üretimde Katma Değerin Artırılması ve Ürün Çeşitliliğinin Sağlanması hedefleri altındaki stratejilerde ilerleme sağlanmasının bölge tarımını önemli bir noktaya taşıyacağı ifade edilmiştir. 2. İlde Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ve TKDK nın oldukça büyük bütçelerle tarımsal üretimde destek programları yürüttükleri bunun bölgeye önemli katkısının olduğu değerlendirilmiştir. Desteklerin yerinde ve etkin uygulanması ve izlenmesi hususu için kurumlar arası koordinasyonun önemli olduğu vurgulanmıştır. İLERLEMELER: Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, AB kırsal kalkınma bileşeni kapsamında IPARD programına bağlı olarak kurulmuş, sektörel analizler sonucunda belirlenen 42 ilde, öncelikli stratejik alanlarda Avrupa standartlarında şeffaf değerlendirme ve denetleme yöntemlerine göre çalışan nitelikli bir kurum olduğu ifade edilmiştir. Desteklerin rastgele olmadığı, hayvancılık (besicilik ve süt), işleme ve pazarlama (paketleme ve soğuk hava) ve kırsala dönük yatırımlar olmak üzere 3 temel alanda, belirli şartlara göre gerçekleştirildiği belirtilmiştir. Ödemeler proje tamamlandıktan ve denetimler yapıldıktan sonra hesaba aktarılacak şekilde ayrıca vergilerden muaf olarak yapıldığı, fiziki kapanış gerçekleştikten sonra 5 yıl izlemeye alındığı sonra mali kapanış yapıldığı ifade edilmiştir. Destek tasarımları yapılırken özellikle destek programlarının ulusal ve bölgesel planlarla uyumunun gözetilmesi, başvuru sahipleri ve destek türlerinin bölgelerin ihtiyaçlarına göre belirlenmesi desteklerin etkinliğini artıracaktır. ÖNERİLER/KARARLAR: Program tasarım ve proje uygulama süreçlerinde akademik bir bakış açısının ağırlıklı olması önemli görülmektedir. Desteklemelerde tek tip yerine farklı ekonomik katmanlar için farklı destek mekanizmaları geliştirilmesi, aile işletmeleri için küçük ölçekli, daha az prosedür gerektiren modeller tasarlanması önerilmiştir. Konu ile alakalı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca uygulanan Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programınca uygulanan Projeler, GAP Süt Sığırcılığı, GAP, DAP, DOKAP ve KOP bölgelerinde Süt sığırcılığı projelerinde inşaat yatırımlarının desteklenmesi ve Genç Çiftçi Projesi kapsamında uygulanan projelerin örnek projeler olduğu değerlendirilmiştir. Bölgede Ajans, TKDK ve Bakanlıkça verilen desteklerden mükerrer yararlanmanın önüne geçmek için kurumlar arası proje havuzu ve fon havuzu oluşturulması, değerlendirme komisyonlarının kurumlar arası işletilmesi ve bu konuda yerel bir veritabanı oluşturulması önerilmiştir. Valilik İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğünün başlattığı İl Yatırım Bilgi Sistemi yazılımının bu amaçla kullanılabileceği önerilmiştir. 3. YENİ MADDE: Bölgede atıl istihdam yaratan ve düşük kapasite kullanım oranına sahip çırçır vb ruhsatlı/ruhsatsız işletmelerin yeni başvurularında yatırımcılardan 3

5 detaylı fizibilite raporları istenmeli ve izin ve ruhsat işlemlerine raporun onayından sonra geçilmelidir. ÖNERİLER/KARARLAR: Ruhsat ve benzeri süreçlerde sorun yaşanmaması ve kümelenme mantığıyla hareket edilebilmesi için İhtisas Sanayi Bölgelerinin oluşturulması önerilmiştir. 4. YENİ MADDE: İşbirliği kültürünün en önemli göstergelerinden olan kooperatifçilik faaliyetleri bölgede geliştirilmelidir. Bölgede üretici örgütleri gelişmeden katma değerli tarımsal üretimin sürdürülebilir olmayacağı belirtilmiştir. Tarımda üretim ve pazarlama arasındaki değer zincirini kuran kooperatifçiliğin bölgede işbirliği kültürü gelişmediği için yeterince kurumsallaşamadığı, kooperatifleri desteklemek amacıyla Bakanlıkça son 12 yılda 164 Milyon TL destek verildiği ve belli bir noktaya gelindiği, kurumsallaşma destekleri ile bu desteklerin etkinliğinin artırılması gerektiği önemli görülmektedir. ÖNERİLER/KARARLAR: Bölgede kooperatifçiliğin yönetim yapısı profesyonel, karşılıklı menfaat ve hak temelli sözleşmelere dayanan, ortaklar dışında hakem niteliğinde özel sektörden 3. tarafların rol alabileceği yerele özgü bir model geliştirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. 5. Bölgede GAPUTAEM öncülüğünde yapılan bitki/tohum ıslah çalışmalarıyla makarnalık buğday gibi birçok çeşit ıslah edilmiştir. Bu yönde yapılan Ar-Ge çalışmalarına daha fazla destek olunması gerektiği değerlendirilmiştir. Bölgede özel sektörden büyük yatırımcıların yer alabileceği tohum-gen teknolojileri vadisi oluşturulmasına yönelik çalışma yapılması önerilmiştir. İLERLEMELER: Biyo-teknoloji yatırımların artmasıyla ileri ıslah teknikleri kullanılarak ıslah süresinin çok kısaltılabileceği, laboratuarda 2-3 seneye kadar düşürülebildiği ifade edilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Tohum gen teknolojileri vadisi proje önerisinin IPA II Rekabetçilik ve Yenilik Sektör Operasyonel Programına başvurulmak üzere hazırlanabileceği önerilmiştir. Ayrıca tohum ıslahı ve sertifikasyonu dışında analiz laboratuarlarının da önemli olduğu Diyarbakır Ticaret Borsasınca bu konuda bir girişimde bulunulduğu belirtilmiş, bu girişimin desteklenmesi tavsiye edilmiştir. Islah çalışmalarının hayvancılık alanında da yapılması gerektiği, dayanıklı ve verimli yerli ırklar üzerine yapılacak araştırmaların desteklenmesi önerildi. 6. Büyükşehir yasasının uygulamaya girmesinden sonra Belediyenin kırsal alandaki yetkilerinin genişlemesiyle buralardaki altyapı hizmetlerinin sağlanması ve Belediyenin tarımsal kalkınmaya ilişkin faaliyetlerinin artması gerektiği değerlendirilmiştir. Belediyenin ilçelerdeki modern kesimhaneler kurması mevcut olanların altyapılarının iyileştirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Diyarbakır da işletme yetkisi Büyükşehir Belediyesinde olan, özelleştirmeyle Ticaret Borsasına verilen ancak işletilemeyen kent merkezi için yeterli büyüklükte atıl bir tesis bulunduğu, bu tesisin ya Belediye tarafından işletilerek 4

6 ya da bir firmaya verilerek hijyenik koşullarda kesim ortamının sağlanması tavsiye edilmiştir. 7. Diyarbakır da Silvan barajı sulama kanallarının bitirilmesiyle sulamaya açılmış ve açılacak olan alanlarda modern yöntemlerle tarımsal sulamaya yönelik çiftçi eğitimlerinin yoğunlaştırılması gerektiği vurgulanmıştır. 8. Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünün % 50 hibe desteği ile kurduğu tarla içi basınçlı sulama sistemlerinin önemi vurgulanmıştır. Bu konuda Üniversiteler ve Araştırma Kurumları tarafından tarımsal alanlarda sulama yönteminin arazinin durumuna göre ve gerekli teknolojiler kullanılarak (sensör vb.) seçilmesi gerektiği konusunda iyi örneklerin gösterildiği demonstrasyon alanlarının kurulması önerilmiştir. (7 ve 8. Maddeler) İLERLEMELER: GAP Tarımsal Eğitim Yayım Projesi (TEYAP) tarafından Pamukçay havzasında demonstrasyon alanı oluşturulduğu ve burada çiftçilere uygulamalı eğitim çalışmaları verildiği belirtilmiştir. Sulamaya açılacak bölgelerde ürün seçimi büyük ölçüde çiftçilere kalacağı, ticari olarak kârlı bulunan ürünlerin ekiminin önüne geçilemeyeceği, büyük oranda mısır ve pamuk tercih edildiği ifade edilmiştir. (7 ve 8. Maddeler) ÖNERİLER/KARARLAR: Kuru tarımla sulu tarım arasında çok fark olduğu, bu konuda Belediye, Tarım İl Müdürlüğü, Sulama Birlikleri, Ziraat Odaları ve Ticaret Borsası işbirliğiyle eğitim çalışmalarının artırılması, eğitimlerin daha organize olarak yürütülmesi, tek bir bölgede kalmaması önerilmiştir. Bölgede sulamaya bağlı olarak ekolojik yapı değişince farklı böcek türlerinin gelişeceği, popülasyonun değişeceği, yeni bir ekolojik ortam oluşacağı ifade edilmiş, bu konularda Silvan barajının etkileyeceği havzada araştırmalar yapılması önerilmiştir. Silvan barajı sulama alanı için gerekli araştırmalara göre havza bazlı destekleme modeli uygulanması, bu bölgede sulu tarıma göre desteklenecek ürün deseni belirlenmesi önerilmiştir.konu ile ilgili Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca havza bazlı üretim modeline yeni oluşacak duruma göre ürün deseninin değiştirilmesi gerektiği önerildi. 9. Kalkınma Ajansının 2015 yılında GAP Bölge Kalkınma İdaresi işbirliğiyle Organik Tarım Değer Zinciri Mali Destek Programı teklif çağrısına çıkmış olması olumlu değerlendirilmiştir. Kalkınma Ajansının kırsal kalkınma alanında diğer kurumlarla eşgüdüm halinde desteklerini artırması önerilmiştir. İLERLEMELER: Karacadağ Kalkınma Ajansı ve GAP işbirliğiyle hazırlanan Organik Tarım Değer Zinciri Pilot Uygulamaları Mali Destek Programının teklif çağrısı 04 Nisan 2016 tarihi itibariyle ilan edilmiştir. Bu programla GAP Bölgesi ndeki organik tarımın gelişmesi ve daha çok sayıda üreticinin bu alanda faaliyet göstermesi hedeflendiği ifade edilmiştir.organik Tarım Konusunda Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl müdürlüğünce uygulanan projelerle dekar alanda organik tarım yapılması takdirle karşılanmıştır. 5

7 10. Bölgede son yıllarda Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü destekleriyle seralar kurulmuştur. Sayıları artan seracılık faaliyetlerinin olumlu karşılandığı ancak seraların ısı kayıplarının yüksek olduğu belirtilmiştir. Enerji maliyeti yüksek tarımsal faaliyetlerin fizibilitesinin daha iyi yapılması gerektiği, bölgede bu alanda yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesi çok önemli bir adım olarak değerlendirilmiştir. Yenilenebilir Enerji alanında TKDK nın ve Kalkınma Ajansının destekleri olumlu bulunmaktadır. Bunlara ilave olarak seraların modernizasyonu projelerine Kalkınma Ajansının destek sağlaması önem arz etmektedir. 11. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının tarım ve hayvancılık ile ilgili projelere hibe desteği sağlaması bölgemizde çok büyük bir kapasite oluşturmuştur. Büyükşehir yasasıyla kapanan İl Özel İdareleri tarafından sağlanan desteklerle yürütülen projeler bitmiştir. Bu nedenle Belediyeler ve Kalkınma Ajansının da Gıda, Tarım ve Hayvancılık konularında hazırlanan projelere hibe desteğini sağlamasının çok önem arz ettiği değerlendirilmiştir. 12. Bölgede yerel endemik türlerden coğrafi işaret olarak değerlendirilebilecek tarımsal ürünlerin tescilinin yapılması gerektiği, bu alanda markalaşma ve pazarlamanın teşvik edilmesi gerektiği önerilmiştir. 13. Tarım desteklerinde izin ve ruhsat işlemleri gibi gerekli prosedürlerin kurallara uygun olacak şekilde denetimlere tabi olması ancak bürokratik gecikmelere meydan verilmemesi gerektiği ifade edilmiştir. 14. Diyarbakır ilinde kırsal kalkınma alanında faaliyet gösteren ilgili kurum kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonun artırılması gerektiği değerlendirilmiştir. 6