HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 11 Şubat 2013/ 6 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat Sezgin - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Reel Efektif Döviz Kuru Nominal efektif döviz kuru (NEK), Türkiye nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, Türk Lirası (TL) nın ağırlıklı ortalama değeridir. Ağırlıklar ikili ticaret akımları kullanılarak belirlenmektedir. Reel efektif döviz kuru (REK) ise NEK deki nispi fiyat etkileri arındırılarak elde edilmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından hesaplanan reel efektif döviz kuru endeksleri ülkemiz fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığımız ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalaması alınarak hesaplanmaktadır. TCMB tarafından hesaplanan reel efektif kur endekslerinde Avrupa Merkez Bankası (European Central Bank- ECB) ve Uluslararası Ödemeler Bankası (Bank for International Settlements BIS) tarafından izlenen yöntem benimsenmiş olup, 36 ülke kapsanarak dönemi ticaret verileri kullanılmıştır. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtiçinde; enflasyon, sanayi üretimi ve reel efektif döviz kuru verileri yakından takip edildi. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, TÜFE Ocak ayında bir önceki aya göre %1,65 oranında artarken, ÜFE %0,18 oranında geriledi. Reuters anketine göre piyasa beklentisi TÜFE nin %1,14 artacağı yönündeydi. TCMB Beklenti Anketi ne göre ise, piyasalar TÜFE nin Ocak ayında %0,85 artış kaydetmesini beklemekteydi. Yıllık TÜFE artışı %7,31 düzeyine yükseldi. Böylece, 2012 yılının son çeyreğinde gerileme eğilimi sergileyen yıllık TÜFE artışı Ocak ayında yeniden yükselişe geçti. Ocak 2013 te, aylık bazda gerileyen ÜFE ise, %1,88 ile Kasım 2009 dan bu yana en düşük yıllık artışını gerçekleştirdi. Ocak ayında giyim ve ayakkabı ile haberleşme dışındaki TÜFE nin diğer tüm alt gruplarında fiyatların artış kaydettiği görülmektedir. Bu dönemde, TÜFE de en fazla ağırlığa sahip gıda ve alkolsüz içecekler grubunda kaydedilen %4 lük fiyat artışı 97 baz puan ile aylık TÜFE artışına en yüksek katkıyı sağladı. TÜFE alt gruplarındaki en belirgin artış ise yıl başında devreye giren vergi düzenlemeleri nedeniyle fiyatların yıllık bazda %14 yükseldiği alkollü içecekler ve tütün grubunda gözlendi. Mevsimsel faktörler nedeniyle gerileyen giyim ve ayakkabı grubu fiyatları ise TÜFE deki artışı sınırlandırdı yılında genel olarak düşüş eğilimi sergileyen TCMB tarafından yakından takip edilen özel kapsamlı TÜFE göstergelerindeki yıllık artışlar 2013 ün ilk ayında da yavaşlamayı sürdürerek Temmuz 2011 den bu yana en düşük seviyesinde gerçekleşti. Nitekim, H ve I endekslerindeki yıllık artışlar sırasıyla %6,29 ve %5,72 oldu. (Enflasyon gelişmeleri raporuna buradan ulaşabilirsiniz). TCMB tarafından açıklanan veriye göre TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi Ocak ayında 120,16'ya yükseldi. Endeks Ocak 2011'den bu yana ilk kez 120 değerini aşarken, TL'deki değerlenmenin seyri TCMB'nin önümüzdeki dönemde alabileceği para politikası kararları açısından önem arz ediyor. Nitekim, TCMB Başkanı Başçı 12 Kasım'da yaptığı açıklamada, TL'nin aşırı değerli olma noktasına geldiğini ve bundan sonrasının politika tepkisi vermelerine neden olabileceğini söyleyerek, reel efektif kur endeksinin arasında değer alması halinde kısa vadede ölçülü tepki verebileceklerini söylemişti. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, sanayi üretimi Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %3,8 gerilerken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endeks de Aralık ayında bir önceki aya göre %1,5 azaldı. Aralık ayında yatay bir seyir izlemesi beklenen endeksin sert bir düşüş kaydetmesi, 2012 yılının son çeyreğinde ekonomik aktivitenin öngörülenden daha zayıf bir görünüm sergilediğine işaret etti. Nitekim çeyreklik bazda sanayi üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %0,3 artış kaydetti. 2012'de toplam sanayi üretiminde yıllık ortalama artış %2,3 oldu. 2011'de artış %8,9 olarak gerçekleşmişti. KAPANIŞ VERİLERİ (08 Şubat) İMKB-100 : / $ : 1,3363 USD : 1,7705 $ / : 92,66 EURO : 2,3214 Petrol ($/varil) : 118,58 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %5,68 Altın ($/ons) : 1.666,89 Diğer çalışmalarımıza adresinden erişebilirsiniz.

2 11 Şubat 2013 Neden Önemli Reel efektif kurun artışı TL nin reel olarak değer kazandığını, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden fiyatının arttığını göstermektedir. TÜİK Aylık Sanayi Üretim Endeksi TÜİK tarafından 2005=100 bazlı olarak yayımlanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi, NACE Rev. 2 de belirtilen enerji, imalat sanayi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerini kapsamaktadır. Her ay TÜİK bölge müdürlükleri tarafından 4851 iş yerinden toplanan anketlerle 1438 ürünün üretimine ilişkin veriler derlenmektedir. Üretim ve satış miktarları ile parasal değerleri, alt sektörlere ait endekslere dönüştürülmekte, bunun ardından baz yılı katma değerlerine göre ağırlıklandırılmak suretiyle toplam sanayi üretim endeksine ulaşılmaktadır. Sanayi kesiminde 20 den fazla çalışanla faaliyet gösteren şirketlerin toplam katma değerinin % 80 ini kapsayan bir örnekleme sahip olan endeks, geniş kapsamı ve içerdiği alt sektörlere ilişkin detaylar dolayısıyla Türk reel sektörüne ilişkin en önemli bilgi kaynaklarından biridir. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtdışında açıklanan veriler genel olarak ılımlı bir büyümeye işaret etti. ABD de Aralık ayında fabrika siparişleri, dayanıksız tüketim mallarındaki düşüşe bağlı olarak beklentilerin altında artış kaydetti. ABD'de dış ticaret açığı Aralık ayında %20,9 gerileyerek beklentilerin altında gerçekleşti. Açığın daralmasında son dönemde artan petrol ihracatının etkili olduğu gözlenirken, söz konusu dönemde ihracatın kaydettiği hızlı artış 2012 yılı son çeyreğinde daralmaya işaret eden GSYH verisinin yukarı yönlü revize edilebileceğine yönelik görüşleri destekledi. ABD de Cumhuriyetçilerin, Başkan Obama nın 1 Mart a kadar ötelenen bütçe planlamasına yönelik hazırladığı ve kalıcı vergi artırımlarını barındıran öneri paketini Salı günü reddetmelerinin ardından ülkede otomatik harcama kesintileri endişeleri yeniden gündemde ön sıralara yükseldi. ABD Savunma Bakanı Leon Panetta 1 Mart a kadar bütçe görüşmelerinde bir karara varılmazsa savunmada gerçekleşecek harcama kesintileriyle birlikte yaklaşık bakanlık çalışanının işinin tehlikeye gireceğini ve savunma programlarında gidilecek değişikliklerle ulusal güvenliğin de riske atılacağını belirtti. Euro Alanı nda açıklanan veriler bölge ekonomisinin baskı altında kalmaya devam ettiğine işaret etti. Perakende satışlar Aralık ayında %0,8 ile beklentilerin üzerinde düşüş kaydetti. Hizmet sektörü satın alma yöneticileri endeksi (PMI) ise, Ocak ayında 48,6 ile son on ayın en yüksek düzeyine ulaşmakla birlikte eşik değeri aşamayarak ekonomideki durgunluğu teyit etti. Öte yandan, Almanya'da ise hizmetler PMI Ocak'ta nihai 55,7 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Euro Alanı nın en büyük ekonomisinde hizmet sektöründe Ocak'taki büyümenin Haziran 2011'dekinden bu yana en yüksek hızda gerçekleşmesi Euro Alanı ekonomisine ilişkin endişeleri bir miktar hafifletti. Geçtiğimiz hafta, ECB tarafından gerçekleştirilen toplantıda politika faizleri beklentiler paralelinde değiştirilmeyerek %0,75 düzeyinde bırakılırken, toplantı sonrası ECB Başkanı Draghi nin yapmış olduğu açıklamalar piyasalar tarafından yakından takip edildi. Draghi, Euro Alanı ekonomisindeki zayıf seyrin 2013 ün ilk aylarında belirginleştiğini ifade ederken, önümüzdeki dönemde ise büyümenin tedrici bir şekilde hız kazanabileceğini dile getirdi. İspanya ve İtalya da yaşanan siyasi belirsizlikler küresel piyasalar üzerinde etkili olmaya devam ediyor. Ayrıca, açıklanan işsizlik verilerine göre İspanya da işsiz sayısının yeni rekor düzeye yükselmesi de Euro Alanı borç krizine yönelik endişeleri artırdı. İmalat sanayi alt sektörlerine ait endekslere, NACE Rev. 2 sınıflandırmasına göre çok geniş bir detay seviyesinde TÜİK veritabanlarından ulaşılabilmektedir. 2

3 Oca.12 Şub Şubat 2013 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) İMKB ENDEKS 01.Şub 08.Şub Değişim İMKB %1,92 İMKB %2,14 Sınai %0,89 Hizmetler %0,57 Mali %2, Şub 04.Şub 05.Şub 06.Şub 07.Şub 08.Şub Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçen haftaya, küresel piyasalarda gerileyen risk iştahı ve yaygın bir satış baskısıyla başlandı. Yurtdışı piyasalardaki seyrin İMKB ye yansıması ile hafta ortasına kadar bir miktar değer kaybeden İMKB-100 endeksindeki düşüş, tahvil-bono piyasasında faizlerin gerilemesi ile birlikte TCMB nin faiz koridorunun alt bandında indirime gideceği ve zorunlu karşılıkları artırarak makroekonomik tedbirleri sürdüreceği beklentisinin fiyatlanmasıyla hız kazandı. Endeks, Perşembe günü bankacılık hisselerinde yaşanan kayıplarla %2,38 düştü. Haftanın son işlem gününde ise olumsuz sanayi üretimi verisinin TCMB nin kredi artışını kısıtlama yönündeki önlemlerini hafifletebileceği yönünde beklenti yaratmasının etkisiyle bir miktar toparlanan İMKB-100 endeksi, haftalık bazda %1,9 gerileyerek Cuma günü puandan kapandı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 01.Şub 08.Şub (Puan) ,72 5,56-0, ,84 5,68-0, ,30 6,22-0, ,63 6,69 0, ,79 6,88 0, ,80 6,86 0,06 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 124,04 124,04 0,00 Kaynak: İMKB 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% Gösterge Tahvil Faizi ve Beklenen Reel Faiz Gösterge Tahvil Faizi Beklenen Reel Faiz * * Gösterge tahvilin beklenen enflasyona göre hesaplanan reel faizidir. %5,7 -%0,4 Geçen haftanın ilk gününde açıklanan enflasyon verisinin beklentilerin üzerinde kalmasının etkisiyle tahvil-bono piyasalarında kısa vadeli kağıtlarda oluşan satış baskısı sonucu, Pazartesi günü gösterge tahvilin faizi spot kapanışta %5,84 seviyesine yükseldi. Ancak Ocak ayına ait Reel Efektif Döviz Kuru verisinin 120,2 ile TCMB nin kısa vadede ölçülü politika tepkisi vereceğini açıkladığı 120 seviyesini aşması, TCMB nin 19 Şubat ta faiz koridorunun alt bandında 25 baz puanlık indirime gideceği yönündeki beklentileri güçlendirdi ve gösterge tahvilin faizi hafta boyunca düşüş kaydetti. Uzun vadeli tahvil faizlerinde ise, ABD uzun vadeli tahvillerindeki satıcılı seyir ve enflasyondaki sürpriz yükselişe bağlı olarak yükseliş eğilimi hakimdi. Bu gelişmeler sonucunda Perşembe günü tarihi düşük seviye olan %5,63 e kadar düşen 7 Ocak 2015 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi, bir önceki haftaya göre 16 baz puan gerileyerek Cuma gününü %5,68 seviyesinden kapattı. Sermaye akımlarına bağlı olarak önümüzdeki günlerde TL nin izleyeceği seyrin, TCMB nin politika kararında etkili olması bekleniyor. 3

4 Şub.12 Şub Şubat 2013 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 01.Şub 08.Şub Değişim Dolar (¹) 1,7462 1,7705 %1,39 Euro (¹) 2,3828 2,3214 -%2,58 Sepet (²) 2,0645 2,0460 -%0,90 /$ Paritesi (³) 1,3639 1,3363 -%2,02 $/Yen Paritesi (³) 92,72 92,66 -%0,06 (¹) TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Euro, geçen hafta genel olarak Dolar ve Yen karşısında değer kaybetti. ECB Başkanı Mario Draghi nin Perşembe günü Euro nun değerinin büyüme ve fiyat istikrarı için önemli olduğu yönündeki açıklamalarına bağlı olarak Euro daki değer kaybı hızlandı. Japonya Maliye Bakanı Taro Aso nun Yen in Dolar karşısındaki değer kaybının hızlı olduğunu belirtmesinin ardından Dolar karşısında bir miktar değer kazanan Yen, Başbakan Shinzo Abe nin genişleyici para politikası yönündeki tavrına bağlı olarak Dolar karşısında son 6 ayda %18 civarında değer kaybetmiş durumda. Yen deki söz konusu değer kaybı, rakip ülkeler tarafından ihracat açısından önemli bir endişe kaynağı olarak değerlendiriliyor. TL deki değerlenme eğiliminin devam etmesinin TCMB'nin faiz koridorunun alt bandında indirime gidebileceği yönünde beklenti yaratmasının etkisiyle TL, geçen hafta diğer gelişmekte olan ülke para birimlerine kıyasla daha fazla değer kaybetti. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 01.Şub 08.Şub (Puan) EMBI+ Endeks 696,23 698,04 0,26 Spread Türkiye Endeks 468,55 463,69-1,04 Spread VIX Endeksi 13,02 Kaynak: JP Morgan Geçen hafta başında, İtalya da yaklaşan seçimlerin ve İspanya da Başbakan Rajoy hakkındaki iddiaların yarattığı siyasi belirsizlikler piyasalarda risk iştahını olumsuz yönde etkiledi. İzleyen günlerde küresel piyasalarda açıklanan olumlu verilerin ardından risk iştahının bir miktar arttığı gözlendi. Türk eurotahvillerinin ise, ABD tahvil piyasasındaki satıcılı seyre paralel olarak, uzun vadelerde daha belirgin olmak üzere satış baskısı altında kaldığı izleniyor. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi haftalık bazda 2 baz puan artışla 258 seviyesine, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 19 baz puan yükselişle 201 seviyesine çıktı. 4

5 Şub.12 Şub Şubat 2013 Emtia Piyasaları $/ons Altın 1.666, $/varil Petrol 118,58 Altın fiyatları, hafta başında küresel piyasalara hakim olan olumsuz hava ile ECB toplantısı öncesinde yaşanan belirsizliğin etkisiyle hafif yükseldi. Toplantı sonrası ECB den faiz değişikliği kararı çıkmazken, Başkan Draghi nin bölgedeki zayıf ekonomik aktiviteye işaret etmesi dikkat çekti. Çin de güçlü bir performans sergileyen dış ticaret verisi piyasalara umut verse de, ABD de harcama kesintilerinin yeniden gündeme gelmesiyle oluşan kaygılar ve Euro Alanı ekonomilerine ilişkin olumsuz öngörüler altın fiyatlarının aşağı yönlü hareketini engelledi. Düşük seviyelerden gelen alımlar da fiyatların bulunduğu seviyelerde tutunmasına destek verdi. Dar bir bantta yatay seyreden altın fiyatları geçtiğimiz haftayı $/ons 1.666,9 seviyesinden kapattı. Hafta başında küresel piyasalarda etkili olan olumsuz havanın etkisiyle petrol fiyatları haftaya gerileyerek başladı. İşsizlik oranının rekor seviyelere ulaştığı ve Başbakan hakkında yolsuzluk iddiaları ortaya atıldığı İspanya nın yanı sıra, önemli siyasi riskler taşıyan İtalya ekonomilerine ilişkin kaygılar moralleri bozdu. ABD de fabrika siparişlerindeki artışın Aralık ta beklenin altında kalması ile bütçe görüşmelerinde uzlaşma sağlanamaması da risk iştahını olumsuz etkiledi. Diğer taraftan, Euro Alanı nda öngörülerden hızlı gerileyen Aralık ayı perakende satışlar verisi ile zayıf ekonomik aktiviteye dikkat çeken Draghi nin konuşmalarına rağmen Almanya daki olumlu veri açıklamalarının etkisiyle hafta ortasında piyasalar bir miktar toparlandı. Ocak ta ihracat ve ithalatın oldukça hızlı arttığı Çin de ekonomik aktivitenin güçlendiği algısının yanı sıra İran ile ABD arasında yaşanan gerginlik petrol fiyatlarındaki yükselişe destek verdi. Cuma günü 9 ayın zirvesini gören Brent türü petrolün spot fiyatı, haftayı %0,9 luk artışla $/varil 118,6 seviyesinden tamamladı. Bu Haftanın Gündemi 12 Şubat Hazine 9 Nisan 2014 itfa tarihli Kuponsuz Devlet Tahvili nin yeniden ihracı 13 Şubat TCMB Aralık ayı Ödemeler Dengesi İstatistikleri TÜİK Aralık ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri Hazine İç Borç Ödemesi (TL832 milyon) ABD Ocak ayı Perakende Satışlar Verisi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,1 artış) Euro Alanı Aralık ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,2 artış, yıllık %2,3 gerileme) Japonya Çeyrek GSYH Verisi (Piyasa Beklentisi: çeyreklik %0,1) 14 Şubat Japonya Merkez Bankası toplantısı ve para politikası kararı Euro Alanı Çeyrek GSYH Verisi (Piyasa Beklentisi: çeyreklik -%0,4, yıllık -%0,6) Almanya Çeyrek GSYH Verisi (Piyasa Beklentisi: çeyreklik %0,5, yıllık %0,5) 15 Şubat TÜİK Kasım ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri TCMB Şubat ayı Beklenti Anketi ABD Şubat ayı Empire State İmalat Endeksi (Piyasa Beklentisi: -1,75) ABD Ocak ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,3 artış) ABD Şubat ayı 1. dönem Reuters/Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 75,0) Japonya Aralık ayı Sanayi Üretimi 5

6 11 Şubat 2013 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6