Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri İle Özel İnşaat Ayrımı ve Muhasebeleştirme Boyutunun Analizinin Örnekli Anlatımı. Yasin DEMİR.

Transkript

1 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri İle Özel İnşaat Ayrımı ve Muhasebeleştirme Boyutunun Analizinin Örnekli Anlatımı Yasin DEMİR İnşaat

2 Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü yapım işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleri olarak ifade edilebilir. İnşaat Çeşitleri Menkul İnşaatlar : Temelli kalmak maksadı olmaksızın bazılarının arsasına yapılan kulübe, baraka gibi hafif inşaatlardır. Menkul Olmayan (Taşınmaz) İnşaatlar : Bu tür inşaatlar, insan eliyle toprağa bağlı olarak (arsa ve arazi üzerinde) sürekli kalmak üzere meydana getirilen, ekonomik değer taşıyan varlıklardır. Bu tür inşaatlara yolları, köprüleri, binaları örnek olarak gösterebiliriz. İnşaat Faaliyeti Özel (yap-sat) İnşaat Faaliyeti Daire, kat, dükkan, iş yeri şeklinde yapı üretip, bunları satmak üzere inşaat faaliyetinde bulunmaktır. Bu işletmeler ürettikleri yapıları kendi adlarına ve satmak üzere inşa ederler. Üretim işletmesi niteliği taşıması nedeniyle üretmiş oldukları mamuller Daire, kat, dükkân, iş yeridir. Taahhüt Şeklinde İnşaat Faaliyeti Başkası adına yapılan inşaat işleri taahhüt işidir ve uygulamada inşaat taahhüt ve onarım işleri olarak ifade edilmektedir. Taahhüt Şeklindeki İnşaat Faaliyetlerinin Ayrımı Yıllara Yaygın (Sari) İnşaat Taahhüt Ve Onarım İşleri: İnşaat - taahhüt ve onarım işinin süresi 1 yıldan fazla ise yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işi olarak ifade edilir. Sürenin belirlenmesinde ise taahhüt işi için yapılan sözleşmedeki süre dikkate alınır. Burada bahsedilen süre 12 aylık süre değil, hesap dönemidir. Örneğin tarihinde başlayıp, de biten bir inşaat işi için geçen süre 1 yıl olmasına rağmen iş yıllara yaygın inşaat işi değildir. Çünkü aynı hesap dönemi içerisinde başlamış ve bitmiştir. Ancak tarihinde başlayıp yılında tamamlanan bir inşaatın yapım süresi 7 ay olmasına rağmen 2 takvim yılını (hesap dönemini) kapsaması nedeniyle, Yıllara Yaygın İnşaat Taahhüt işi olarak ifade edilir. Gelir vergisi Kanunun maddelerinde düzenlenen özel bir vergilendirme sisteminin Yıllara Yaygın İnşaat taahhüt işlerinin vergilendirilmesinde uygulanması nedeni ile bu ayrım vergilendirme açısından önem taşımaktadır. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat - Taahhüt Ve Onarım İşleri: Aynı yıl içerisinde başlayıp biten inşaat taahhüt onarım işleri yıllara yaygın olmayan inşaat taahhüt işi olarak adlandırılır. Örneğin tarihinde başlayıp, tarihinde tamamlanan iş, aynı takvim yılında başlayıp tamamlandığı için Yıllara yaygın olmayan taahhüt işi olarak ifade edilir. Yıllara yaygın olamayan işler ise vergilendirme açısından genel hükümlere göre tabidir. Diğer bir ifade ile GVK madde yer alan özel vergilendirme sisteminin kapsamına girmez. 2

3 Yıllara Yaygın İnşaat Taahhüt Ve Onarım Faaliyetinde Özel Vergilendirme Sistemi G.V.K. Md. 42. Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir. Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannamenin işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının onbeşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar. (Kurumlar vergisi mükellefl gününde eri içinde geçerli olup işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Nisan ayının birinci n yirmibeşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar.) Özel Vergilendirme Sisteminin Uygulanabilmesi İçin; Yapılan iş İnşaat ve Onarım işi olmalıdır. Yapılan iş Taahhüde bağlı olarak yapılmalı. (sözleşme olmalıdır) İnşaat taahhüt ve onarım (dekapaj işleri dahil) işi Yıllara Yaygın olmalı. Yıllara Yaygın İnşaat - Taahhüt Ve Onarım İşlerinde İşe Başlama Tarihi Yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslimi öngörülmüş ise yerin teslim edildiği tarih, Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi, Sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise sözleşme tarihi, Yıllara Yaygın İnşaat - Taahhüt Ve Onarım İşlerinde İşin Bitiş Tarihi GVK. Md. 44 Geçici ve kesin kabule tabi olan işlerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın onaylandığı tarih, Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olmayan işlerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih, Gelir Vergisi Kanunundaki düzenleme dışında işin bitimi, - Ölüm - Fesih - Devir - İflas Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Faaliyetinden Elde Edilen Kazançların Beyanı. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazançlar işin tamamlandığı yılın kazancı sayılır ve vergilendirilir. Gerçek kişiler, kollektif şirket ortakları, komandit şirketlerin, komandite ortaklarının kazançları ticari kazanç olarak adlandırılması nedeniyle İnşaat faaliyetinden elde edilen bu kazanç, elde edildiği yılı takip eden yılın mart ayının onbeşinci günü akşamına kadar bağlı bulunan vergi dairesine yıllık gelir vergisi beyannamesi ile bildirilir ve Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenecektir. (GVK.Madde42) (GVK.92 maddede 5165 sayılı kanunla yapılan düzenlenme (yirmi beşinci günü akşamına kadar beyan) Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerini kapsamamaktadır. GVK 67 Nolu Sirküler ) 3

4 Kurumlar vergisi mükellefleri safi kazançlarını kurumlar vergisi beyannamesi ile hesap döneminin kapandığı dördüncü ayın yirmi beşinci günü akşamına beyan ederek ve verildiği ayın sonuna kadar öderler. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Faaliyetinin Devam Ettiği Dönemlerde Beyanname Verilmesi Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetinde bulunan gerek gelir vergisi ve gerekse kurumlar vergisi mükellefi olan işletmelerin başkada faaliyetlerinin olmaması durumunda, GVK 85 inci maddesi gereğince tüccarlar (tacirler) kazanç elde etmemiş olsalar bile yıllık beyanname vermek zorundadırlar. Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetinde bulunan işletmelerin 42 inci madde kapsamına girmeyen gelirlerinin bulunması ( Maddi Duran Varlık satış karları, kira gelirleri, faiz gelirleri, fazla gelen malzemelerin satışından elde edilen gelirler vb) durumunda, bu gelirlerin elde edildiği yılın kazancı olarak beyan edilmesi gerekmektedir. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Faaliyetinde Geçici Vergi 4369 sayılı kanunun 52. Maddesi ile gelir vergisi kanuna eklenen mükerrer 120. Maddeye göre yıllara yaygın inşaat faaliyetinde bulunan işletmeler geçici vergi kapsamına dahil edilmemiştir. Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetinde bulunan işletmelerin 42 inci madde kapsamına girmeyen ( Maddi Duran Varlık satış karları, kira gelirleri, faiz gelirleri, fazla gelen malzemelerin satışından elde edilen gelirler vb.) gelirlerinin bulunması durumunda, bu gelirlerin elde edildiği dönemlerde geçici vergi hesaplanması ve beyan edilmesi gerekmektedir. ( NOT: Sadece Yıllara Yaygın inşaat işinin olması durumumda Geçici Vergi Beyannamesi ve eki gelir tablosu boş olarak süresinde verilecek.) Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Faaliyetinde Vergi Kesintisi Gelir vergisi kanunu 94/3 maddesi ve 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi kanunun 15/a maddesi gereği, Hakediş Bedelleri üzerinden mükellefler; Nakden Hesaben (Ödemeyi yapacakları, hak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren kayıt ve işlem ) Avans olarak, yaptıkları ödemelerden % 3 vergi kesintisi yapmak zorundadırlar. Yapılan vergi kesintileri inşaatın tamamlanmasına 1 yıl kalana kadar 295-PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HS. İzlenir. İnşaatın tamamlanmasına 1 yıllık süre olması durumunda 193-PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR Hesabına devredilir. Vergi Kesintisinde Özellik Arzeden Durumlar İnşaat işinin yapılan sözleşmeye göre başladığı takvim yılı bitmesi gerekirken, herhangi bir sebeple bitmeyerek ertesi takvim yılına sirayet etmesi durumunda; 4

5 a.) Söz konusu inşaat ve onarma işinin izleyen takvim yılında da devam etmesi konusunda bir sözleşme varsa, bu sözleşme tarihinden itibaren,(örneğin 2008 tamamlanmak üzere bir inşaat sözleşmesi yapılmış ancak inşaat taahhüt işinin 2009 yılında devamı için kasım ayında sözleşme yapıldı ise kasım ayından itibaren. b.) Böyle bir sözleşme yoksa, ertesi takvim yılı başından itibaren ödenecek istihkak bedelleri üzerinden, önceden ödenmiş istihkaklarla ilgilendirilmeksizin tevkifat yapılır. Yabancı paralı işlerde, Hakediş bedelleri ne zaman tahsil edilir ise kur değerlemesi o tarih itibari ile yapılmalı ve buna göre hesaplanan tutar üzerinden vergisi kesintisi hesaplanmalıdır. Bedeli döviz cinsinden olan ve hakkedişlerden mahsup edilmek üzere avans alınması durumunda, avansın ödendiği tarihteki kur esas alınarak, gelir vergisi hesaplanır. Yıllara Yaygın İnşaat İşinin bir kısmı taşeronlara devredilmesi durumunda, taşeronun yapacağı iş aynı takvim yılında tamamlanacak ise tevkifat yapılmaz. Aynı yılda tamamlanmayacak ise müteahhit tarafından tevkifat yapılır. Konsorsiyumlar tarafından yapılan inşaat işlerinde, Konsorsiyum üyelerinin taahhüt ettikleri işle sınırlı olarak tevkifat yapılır. İşin kabulü yapıldıktan sonra, eksikliklerin tamamlanması için alınan hakedişler GVK.44.madde gereği o yılın kazancı sayılır ve vergi kesintisi yapılmaz. Vergi Kesintisinin Mahsubu İnşaat taahhüt ve onarım işi tamamlandığında vergi kesintileri ödenecek olan gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilir. Yapılan vergi kesintileri hangi taahhüt işine ait ise ancak o taahhüt işi için ödenecek gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilebilir. Bitmemiş işler için kesilmiş olan vergiler bitmiş işlerden veya başka işlerden elde edilen kazançlar dolayısıyla ödenecek gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilemez. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Faaliyetinde Damga Vergisi 1. Her ne konuda olursa olsun üzerinde belli para yazılı olan her türlü sözleşmelerin her bir nüshası binde 7,5 oranında damga vergisine tabi olacaktır. 2. Hakediş ödemesinin avans ödeme mahiyetinde olması halinde, hakediş bedeli binde 7,5 oranında damga vergisi kesintisine tabi tutulacaktır. 3. Resmi daireler tarafından mal ve hizmet alımı (ihale vb.) sebebiyle ve sırasında, düzenlenen hakedişlere istinaden yapılacak ödemeler istihkaktan kesinti suretiyle binde 7,5 oranında damga vergisine tabidir. 4. Hakediş ödemesinin hem avans, hem de resmi daireler tarafından mal ve hizmet alımı (ihale) sebebiyle düzenlenmiş olması halinde, sadece binde 7.5 oranında damga vergisi kesintisi yapılır. 5. Hakediş ödemesinin kesin ödeme niteliğinde olması halinde, (örneğin; özel sektörün taşeron firmaya iş yaptırması, sözleşmede hakediş düzenleneceğine ilişkin hükümler bulunması durumu) hakediş faturada yazılı işin içeriğini açıklar nitelikte bir belge olacağından damga vergisine tabi değildir. Diğer bir ifade ile resmi daireler dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerce yaptırılan inşaat ve 5

6 onarım işlerine ilişkin ödemelerde sadece avans ödemeleri ile ilgili olarak düzenlenen makbuzların binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması, kesin hakediş ödemeleri üzerinden ise herhangi bir damga vergisi kesintisi yapılmaması gerekmektedir. Ancak makbuz karşılığı avans ödemesi söz konusu ise binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekir. Damga Vergisi 6. Geçici hakediş, kesin hakediş uygulamasında ise, geçici hakediş ödemeleri avans niteliğinde ödeme olduğundan dolayı damga vergisine tabidir. Geçici hakediş ödemeleri üzerinden yapılmış olan damga vergisi kesintilerinin kesin hakediş üzerinden yapılacak olan damga vergisi üzerinden mahsup edileceği tabiidir. 7. Hakediş bedelleri üzerinden istihkaktan kesinti suretiyle damga vergisi ödemelerinde, 30 Seri Numaralı Damga Vergisi Tebliği gereğince, kesilecek olan damga vergisi matrahına KDV dahil değildir. 8. Avans makbuzları binde 7,5 oranında damga vergisine tabidir 9. İhale kanunlarına tabi olan veya olmayan daire ve kurumların yetkili organlarınca verilen her türlü ihale kararları (Maliye Bakanlığının veya Sayıştayın vizesine tabi ihale kararlarının vize edilmemesi durumunda bu karara ilişkin vergi red ve iade olunur.) binde 4.5 oranında damga vergisine tabi olacaktır. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Faaliyetinde Katma Değer Vergisi Hakediş: Bir inşaat taahhüt ve onarım işinde işin başlamasından o ana kadar yapılan (gerçekleştirilen) kısmına ait işlemlerin parasal olarak ölçülmesine hakediş denir. Hakediş raporları, esas olarak yapılan işin karşılığının iş yapıldıkça müteahhide ödenmesi amacıyla düzenlenen belgeler olması, aynı zamanda işin belli bir kısmının yapıldığını da göstermesinden dolayı, inşaat ve taahhüt işlerinde Katma Değer Vergisinde vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir. Ancak hakediş belgeleri Vergi Usul Kanununda düzenlenen belgelerden sayılmamaktadır. Bu nedenle Hakediş belgelerinin onaylandığı (mutabakat sağlandığı) tarihten itibaren 7 gün içerisinde fatura kesilmesi ve KDV nin ve diğer kesintilerin faturada gösterilmesi gerekmektedir. Yıllara yaygın inşaat taahhüt işleri HİZMET işi olması nedeniyle KDV oranı % 18 dir. Ancak; - Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri, - Kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kuruluşları ve belediyelere yapılan sadece 150 m 2.ye kadar konutlara ilişkin inşaat taahhüt işleri, %1 oranında katma değer vergisine tabidir. Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işlerinin %1 oranında katma değer vergisine tabi olabilmesi için; 49 Nolu KDV Genel tebliği, KDV 5 Nolu sirkülerdeki işleri kapsaması gerekir İnşaat ruhsatının ve İnşaatın yapıldığı arsanın tapu sicilinde Konut yapı kooperatifi adına tescil edilmiş olması gerekmektedir. (KDV Gen.Teb.106) ( KDV 5 Nolu sirküler) Müteahhitlerin konut yapı kooperatiflerine karşı üstlendikleri inşaat taahhüt işlerinin bir kısmını taşeronlara yaptırmaları halinde, taşeronun müteahhide verdiği hizmet katma değer vergisine tabi olacak, müteahhidin kooperatife yaptığı inşaat taahhüt işi ise vergiden müstesna veya indirimli orana olacaktır. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Faaliyetinde Katma Değer Vergisi İstisnası 6

7 1. Limanlar ve Hava Meydanlarının İnşası, Yenilenmesi ve Genişletilmesi İşleri. 2. Serbest Bölgelerde Yapılan İnşaat Taahhüt İşleri tarihinden önce inşaat ruhsatı almış inşaatlara ilişkin olarak konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri. (inşaat ruhsatı ve tapusunun kooperatife ait olması gerekir.) Katma Değer Vergisi Tevkifatı Birbirleriyle yaptıkları işlemler hariç olmak üzere inşaat taahhüt işi yaptıran; Genel ve katma bütçeli daireler, İl özel idareleri, Belediyeler, Köyler, Bunların teşkil ettikleri birlikler, Vakıflar tarafından kurulanlar hariç, diğer tüm üniversiteler, Döner sermayeli kuruluşlar, Kanunla kurulmuş kamu kurum ve kuruluşları, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunla kurulan veya tüzelkişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, Bankalar, Sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya ait olan işletmeler, Özelleştirme kapsamında bulunan kuruluşlar. Hisse senetleri İMKB ye kote edilmiş şirketler, Yaptırdıkları inşaat taahhüt işleri nedeniyle ödeyecekleri hakediş bedeli üzerinden hesaplanan %18 KDV nin 1/6 sını tevkif ederek, sorumlu sıfatıyla 2 No lu KDV beyannamesi ile beyan edip ödeyeceklerdir. İş kısmen veya tamamen alt yüklenicilere (Taşeronlara) devredilmesi durumunda da devredilen kısım için müteahhitler tarafından kendilerine yapılan hizmete ait KDV üzerinden 1/6 oranında tevkifat yapacaklardır. 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliği gereğince katma değer vergisi tevkifata tabi bulunan işlerin Katma Değer Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde vergiden müstesna olması halinde, işlem bedelleri üzerinden KDV hesaplanmayacağı için herhangi bir tevkifat yapılmayacaktır. Ancak, vergiden istisna olan işlerin alt yüklenicilere devredilmesi ve alt yüklenicilerin yaptığı işlemin istisna kapsamına girmemesi halinde, alt yüklenicilerin gerçekleştirdikleri işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin genel esaslar çerçevesinde tevkifata tabi tutulması gerekmektedir. Örneğin Devlet Hava meydanları Genel müdürlüğünün yaptırdığı bir hava alanı inşaatı KDV den istisnadır. Bu işi yapan müteahhidin hava alanı inşaatının bir kısmını taşerona yaptırması durumunda, taşeronun yaptığı iş nedeniyle hesapladığı KDV için tevkifat uygulayacaktır. Tevkifat Yapılmayacak Durumlar Türkiye de ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi veya işyeri bulunmayan kişi ve kuruluşların Türkiye de yaptıkları işlerden doğan KDV nin tamamı tevkifata tabi değildir. Örneğin Türkiye de 7

8 bir Baraj inşaa eden bir şirketin Türkiye de işyeri, kanuni merkezi yoksa bu şirketin yaptığı iş üzerinden hesaplanacak KDV nin tamamı barajı yaptıran kurum veya kuruluş tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edileceğinden ayrıca tevkifata tabi tutulması söz konusu değildir. KDV tevkifatı yapma zorunluluğu bulunan kurum ve kuruluşların birbirlerine karşı yaptığı inşaat işleri tevkifata tabi değildir. Örneğin Toplu Konut İdaresinin X Bankasına yapmış olduğu inşaat işinde tevkifat uygulanmayacaktır. Fatura düzenleme sınırının altında olan işlemlerde tevkifat uygulanmayacaktır yılında bu sınır 600,00 YTL dir. Tevkifatlı Fatura OKUL İNŞAATI 2 NOLU HAKEDİŞ BEDELİ ,00 % 3 Stopaj 3.000,00 Binde7.5 DV 750,00 KESİNTİLER TOPLAMI ( 3.750,00) KESİNTİLERDEN SONRAKİ NET TUTAR ,00 HESAPLANAN (% 18) KDV ,00 1/6 KDV Tevkifatı ,00. TAHSİL EDİLECEK (5/6) KDV ,00 TOPLAM TUTAR ,00 Sözleşme Yapılması / HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. XXXX 10-Hastane inşaatı 03-Diğer Direkt giderler 414-Noter (sözleşme) giderleri 515.İhale Karar Damga Vergisi 191-İND KDV HS XXXX 100-KASA HS. Hastane inşaatı sözleşme gideri / XXXX Teminat İşlemleri Geçici Teminat Kamu kurum ve kuruluşlarının açmış olduğu İhalelere katılmak isteyen inşaat işletmeleri 4734 sayılı yasanın 33. maddesine göre teklif ettikleri bedelin % 3 nü geçici teminat olarak yatırmaları gerekmektedir. Kesin Teminat: ihale kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle %6 oranında alınan teminata kesin teminat denir. GEÇİÇİ TEMİNAT 126. VER.DEP.VE TEMİNATLAR HS. XXXXX 10- Teminatlar 8

9 01-Hastane inş.teminatı 100- KASA HS XXXXX KESİN TEMİNAT 226. VER.DEP.VE TEMİNATLAR HS. XXXXX 10- Teminatlar 01-Hastane inş.teminatı 100- KASA HS XXXXX Teminat Mektubu Verilmesi 910-TEMİNAT MEK.BORÇLULAR HS. XXXXX 01.Sağlık Bakanlığı 911-TEM. MEK.ALACAKLILAR HS. 01.İş Bankası Merkez Şube Teminat mektubu verilmesi 740- HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. XXXXX 10-Hastane inşaatı 03-Diğer Direkt giderler 80-Teminat mek.komisyonları XXXXX HS. XXXXX Teminat mektubu komisyonu ödemesi Maliyet Muhasebesi Sistemi İşletmede üretilen her bir mamul ya da siparişe ilişkin her bir maliyet unsurunu ayrı ayrı belirleyen ve mamulün yada sipariş maliyetini özel olarak hesaplamaya olanak sağlayan maliyet hesaplama sistemi sipariş maliyet sistemi dir. Bir Üretimde: - Üretilen her birimin ya da grup malların her biri ayrı nitelik taşıyorsa, - Bu nitelikler müşteriler tarafından belirleniyorsa, - Çoğu kez müşterilerin yaptıkları siparişe göre üretim yapılıyorsa sipariş maliyet yöntemi kullanılır. İnşaat işletmeleri işlerinin her birinde projelerin maliyetlerini ayrı ayrı izlemesi gerektiğinden, inşaat endüstrisinde maliyetlerin bulunmasında sipariş maliyet sistemi kullanılır. Sipariş maliyet sistemi uygulamasında her taahhüt veya inşaat ayrı ve farklı bir maliyet merkezi oluşturacağından her bir işle ilgili faaliyetlerin ve giderlerin izlenmesinde yarar vardır. Hem faaliyetler hem de kapsadıkları giderleri, inşaat işletmeleri maliyet kartları oluşturarak, inşaat tamamlanıncaya kadar maliyetlerini topluca izleyebilirler. İnşaat(Hizmet) Üretim Maliyeti Unsurları İlk Madde ve Malzeme Giderleri İşçilik Giderleri 9

10 Taşeron Giderleri Diğer Direkt Giderler( elektrik,su,sözleşme,teminat mekt..gid ) Endirekt (GÜG) Giderler (endirekt mlz,end.işçilik, amortisman vb) Malzeme Alımı 150- İLK MADDE VE MALZEME HS. XXXX 10- Genel Depo 05- Çimento 20- Hastane İnşaatı Deposu 05- Çimento: İND.K.D.V. HS. XXXX 100- KASA HS XXXX- Çimento alımı nedeniyle Malzeme Kullanımı 740- HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. XXXXXXX 10-HASTANE İNŞAATI. XXX 0-Direkt İ.M.M. Gid. 001-Çimento 20-BELEDİYE BİNASI İNŞAATI. XXX 0-Direkt İ.M.M. Gid. 001-Çimento 30-KÖPRÜ İNŞAATI. XXX 0-Direkt İ.M.M. Gid. 001-Çimento 150-İLK MADDE VE MALZ.HS XXXXXXX 1-İlk Madde ve Malzemler Çimento. Üretim Döneminde inşaat üretiminde kullanılan Çimento malzemesi Not: Bazı immler Hazır beton gibi doğrudan stoklanmadan maliyet hs kayıt yapılır. İşçilik Giderleri 740- HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS XXXXX 10- YOL İNŞAATI 1-İşçilik Giderleri 01- Direkt İşçilik 110- Normal ücret(brüt) 111- SSK İşveren Payları 112- İşsizlik Siğ. İşveren Payları 360 ÖDENECEK VERGİ VE FON.HS XXXX 01 Gelir Vergisi 02 Damga Vergisi 361 ÖDENECEK SOS.GÜV. KES. HS XXXX 01 S.S.K İşçi 02 S.S.K İşveren 10

11 03 İşsizlik işçi 04 İşsizlik işveren 335 PERSONELE BORÇLAR XXXX 01- Net Ücret Yol İnşaatı Ücret Tahakkuku Taşeron Giderleri 740- HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. XXXXX 10-OKUL İNŞAATI 3-Dış.Sağ.Fayda ve Hiz. 325-Taşeron Giderleri 191- İND. K.D.V. HS. XXXXX 01- Mal ve Hiz.Alış K.D.V 360 ÖDENECEK VERGİ VE FON.HS XXXXX 01 Sorumlu Olarak Ödenecek Vergiler 09- Gelir Vergisi Tevkifatı (Stopajı) 10-1/6 KDV tevkifatı , 103- HS XXXXX Taşerona yapılan ödeme nedeniyle NOT: Taşerona yaptırılan iş yıllara yaygın değil ise Gelir / kurumlar Vergisi Tevkifatı (Stopajı) yapılmaz. Taşeronlara Avans Verilmesi 179-TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR HS. XXXX 10. Okul İnşaatı Avansları X inşaat Ltd.Şti. 360 ÖDENECEK VERGİ VE FON.HS XXXX 01 Sorumlu Olarak Ödenecek Vergiler 09-Gelir/Kurumlar Vergisi Tevkifatı (Stopajı) 20- Damga vergisi Kesintisi 100- KASA HESABI XXXX Taşerona yapılan avans ödemesi nedeniyle NOT: Avans makbuz karşılığı ödenirse Damga vergisi kesintisi yapılır. Makbuz düzenlenmez ise örneğin bankadan ödenirse Damga vergisi kesintisi yapılmaz. Taş.Ver. Avans.Mahsubu 740- HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. XXXXX 10-OKUL İNŞAATI 3-Dış.Sağ.Fayda ve Hiz. 325-Taşeron Giderleri 191-İND. K.D.V. HS. XXXXX 01- Mal ve Hiz.Alış K.D.V 179-TAŞERONLARA VER. AVANSLAR HS. 1O-Okul İnşaatı Avansları X inşaat Ltd.Şti. XXXXX 11

12 100- KASA HESABI XXXXX NOT: Taşerona yaptıralan işin kendisi KDV tevkifatına tabi ise mütahhitler de taşerona ödeme yaptıklarında tevkifat yapmak zorundadırlar Diğer Direkt Giderler Her bir inşaatla direkt ilişki kurulabilecek, inşaat maliyetine doğrudan yüklenebilecek olan maliyet giderlerine şu giderler örnek verilebilir. Sözleşme Giderleri (taahhütle ilgili) Vergi resim ve harçlar (taahhütle ilgili) Teminat mektubu faiz ve komisyonlar Proje giderleri Teknik danışmanlık ücretleri Makine ve teçhizat kiraları Elektrik gideri (şantiyede kullanılan ) Su giderleri (şantiyede kullanılan ) Geçici yapı (şantiye binası) giderleri ve amortismanı Teknik özelliği gereği sadece o projede kullanılan makine ve teçhizat amortismanları Belli bir projede görevlendirilen bekçi ücretleri. Belli bir projede kullanılan yardımcı madde ve malzemeler 740- HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. XXXX 10-Okul inşaatı 03-Diğer Direkt giderler 303-Elektrik gid 191-İND. K.D.V. HS. XXXX 01- Mal ve Hiz.Alış K.D.V 100-KASA HS. XXXX Elektrik gideri ödemesi Endirekt Giderler Üretilen mamuller veya hizmetlerle doğrudan doğruya ilişkilendirilemeyen ve birim maliyetlere dolaylı olarak yüklenebilen, her türlü üretim giderlerine Endirekt Giderler denir. İnşaat taahhüt faaliyetinde bulunan işletmelerde endirekt giderler den söz edebilmek için bu giderlerin belirli bir inşaat taahhüdü ile doğrudan ilişkisinin kurulamaması diğer bir ifade ile bu giderlere birden fazla inşaat taahhüt faaliyetinin sürdürülmesi için katlanılmış olması gerekir. Endirekt Madde Ve Malzemeler İnşaatın bünyesine girmemekle birlikte, ancak üretimin akışını sağlayan ve hangi inşaatlarda ne miktarlarda kullanıldığı doğrudan bilinemeyen madde ve malzemelerden meydana gelir. Endirekt malzemelere örnek olarak şunlar verilebilir: Kaynak ve lehim malzemeleri Patlayıcı malzemeler Araç yedek parçaları 12

13 Akaryakıt (mazot-yağ) Küçük el aletleri (çekiç-keser-mala vb.) Endirekt İşçilikler İnşaat maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyen, birden fazla inşaat (proje) için katlanılan işçilik giderleridir. Bu giderlere şunları örnek verebiliriz; Birden fazla inşaata hizmet sunan Kamyon şoförlerinin ücretleri İş makinası operatörlerinin ücretleri Yemekhane, yatakhane görevlilerinin ücretleri Şantiye şeflerinin maaşları(birden fazla inşaattan sorumlu olan) Kıdem tazminatları Sosyal yardımlar (yemek-yakacak, giyecek vb.) Eğitim ve staj giderleri Sağlık yardımları (ilaç, tedavi vb.) Tatil ve izin ücretleri. Endirekt İşçilikler İnşaat maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyen, birden fazla inşaat (proje) için katlanılan işçilik giderleridir. Bu giderlere şunları örnek verebiliriz; Birden fazla inşaata hizmet sunan Kamyon şoförlerinin ücretleri İş makinası operatörlerinin ücretleri Yemekhane, yatakhane görevlilerinin ücretleri Şantiye şeflerinin maaşları(birden fazla inşaattan sorumlu olan) Kıdem tazminatları Sosyal yardımlar (yemek-yakacak, giyecek vb.) Eğitim ve staj giderleri Sağlık yardımları (ilaç, tedavi vb.) Tatil ve izin ücretleri. Dışarıdan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler Üretimle ilgili olarak birden fazla inşaat (proje) için katlanılan, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler için katlanılan giderlerden meydana gelir. Bu giderlere şunları örnek verebiliriz: Tesis ve makine ve cihaz bakım onarım giderleri Danışmanlık ve Müşavirlik giderleri(birden fazla proje için ) Çeşitli Giderler İnşaat üretimiyle ilgili olarak ortaya çıkan ve birden fazla inşaat (proje) için katlanılan çeşitli giderlerden meydana gelir. Bu giderlere şunları örnek verebiliriz: Tesis makine ve cihazların sigorta giderleri Kamyon kira giderleri Tesis, makine ve alet kiraları Çalışanların(Özel) sigorta giderleri Vergi Resim Ve Harçlar İnşaat üretimiyle ilgili olarak ortaya çıkan ve birden fazla inşaat (proje) için katlanılan vergi resim ve harç giderlerinden meydana gelir. Bu giderlere şunları örnek verebiliriz: Damga vergileri Motorlu taşıtlar vergileri Amortisman Giderleri 13

14 İnşaat üretimiyle ilgili olarak ortaya çıkan ve birden fazla inşaat (proje) Üretiminde kullanılan sabit varlıkların yıpranma payları amortisman giderlerini oluşturur. Üretimde kullanılan kamyonların tesis makine ve cihazların amortisman oranlarının belirlenmesi ve amortisman ayırma yöntemlerinden hangisinin seçileceği konusu önemlidir. Çünkü amortisman oranı veya yöntemlerine göre üretim maliyetine intikal ettirilecek olan amortisman giderleri değişmektedir. Ortak (Müşterek) Giderler Yıllara yaygın inşaat işletmelerinin aynı anda birden fazla inşaat işini yapmaları ya da yıllara yaygın inşaat işleri ile birlikte başka işleri de (örneğin inşaat malzemesi alım satımı, nakliye,arsa karşılığı inşaat,emlak,turizm,otomotiv vb) bir arada yapmaları durumunda, işletme faaliyetlerini sürdürmek üzere katlandıkları genel giderler ortak (müşterek) gider olarak adlandırabilir. Ancak bir genel giderin ortak(müşterek) gider olarak adlandırılabilmesi için; Genel gider niteliğinde bir gider olması, Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Faaliyeti ile ilgili olması, Birden fazla Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım işi veya inşaat ve onarma işi ile birlikte başka işler için de katlanılmış olması gerekmektedir. Üst düzey yönetici maaşları Keşif departmanı maaşları Büro çalışanlarının maaşları Yönetim binası vergi, sigorta ve Amortismanları Yönetim faaliyetinde kullanılan araçların yakıt ve tamir giderleri Büro demirbaş amortisman giderleri Kırtasiye, haberleşme, aydınlatma, seyahat, aidat giderleri İnşaat maliyetine dahil edilmeyen finansman giderleri İnşaat taahhüt işi ile doğrudan ilişkisi olmayan diğer giderler. Gelir Vergisi kanunu 43 maddesinde bahsi geçen bu ortak giderler, Yıllara yaygın inşaat işletmeleri için tekdüzen hesap planda yer alan, 750- Araştırma ve Geliştirme giderleri 760- Pazarlama ve Dağıtım Giderleri 770- Genel yönetim Giderleri 780-Finansman Giderleri hesaplarına kaydedilen kaydedilen harcamalardan meydana gelmektedir Ayrıca bu giderler 65 ve 68 grubunda yer alan hesaplarda da yer alabilir. Müşterek Giderlerin Dağıtımı GVK madde 43 Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır: 1. (5024 Sayılı Kanunun 7 inci maddesiyle değişen bent: Yürürlük; ) Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde; (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde; 2. (5024 Sayılı Kanunun 7 inci maddesiyle değişen bent: Yürürlük; ) Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve 14

15 hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde. dağıtımı yapılır. Müşterek Giderlerin İnşaatlar Arasında Dağıtımı 770. Genel Yönetim Gid. Hs ,00 İnşaat Adı İnş.Harcamalar Oran Müş.Gid. Payı YOL ,00 % 40 (14.000*0,40) 5.600,00 OKUL ,00 % 36 (14.000*0,36) 5.040,00 HAVUZ ,00 % 24 (14.000*0,24) 3.360,00 TOPLAM ,00 % , YIL.YAY YOL İNŞ.VE ONR. MLY.HS XXXX YILI MALİYETLERİ 11-Ortak Gider Payları 770- Genel Yön.Gid.Payı 171-YIL.YAY OKUL İNŞ.VEONR. MLY.HS XXXX YILI MALİYETLERİ 11-Ortak Gider Payları 770- Genel Yön.Gid.Payı 172-YIL.YAY HAVUZ İNŞ.ONR. MLY.HS XXXXX YILI MALİYETLERİ 11-Ortak Gider Payları 770- Genel Yön.Gid.Payı 771-GEN.YÖN.GİD.YANST. HS 2005 yılı Ortak genel giderlerin inşaatlara dağıtımı XXXXX Müş.Giderlerin İnşaat Ve Diğer İşler Arasında Dağıtımı 770. Genel Yönetim Gid. Hs ,00 İnşaat ve iş Adı İnş.Harcamalar ve hasılat Oran Müş. Gen Yön Gid. Payı Yol ,00 % 40 ( 5.000*0,40) 2.000,00 Okul ,00 % 20 (5.000*0,20) 1.000,00 Havuz ,00 % 10 (5.000*010) 500,00 Malzeme Alım.Satım ,00 % 25 (5.000*025 ) 1.250,00 Nakliye ,00 % 5 (5.000*005 ) 250,00 TOPLAM ,00 % , Finansman Gid. Hs ,00 İnşaat ve iş Adı İnş.Harcamalar ve hasılat Oran Müş. Gen Yön Gid. Payı Yol ,00 % 40 ( *0,40) 4.000,00 Okul ,00 % 20 (10.000*0,20) 2.000,00 Havuz ,00 % 10 (10.000*010) 1.000,00 Malzeme Alım.Satım ,00 % 25 (10.000*025 ) 2.500,00 Nakliye ,00 % 5 (10.000*005 ) 500,00 TOPLAM ,00 % , YIL.YAY OKUL İNŞ.ve ONR. MLY.HS XXXXX YILI MALİYETLERİ 11-Ortak Gider Payları 770- Genel Yön.Gid.Payı 15

16 780-Finasman Gid. Payı 171-YIL.YAY YOL İNŞ.veONR. MLY.HS YILI MALİYETLERİ 11-Ortak Gider Payları 770- Genel Yön.Gid.Payı 780-Finasman Gid. Payı 632-GEN.YÖNETİM GİDERLERİ HS 01.Malz.alım satım Gider payı 02. Nakliye işi Gider payı 660-KISA VADELİ BORÇLANMA GİD. HS 01.Malz.alım satım Gid payı =4.400, Nakliye işi Gider payı = 600,00 XXXXX XXXXX XXXXX 771-GEN.YÖN.GİD.YANST. HS 781-FİNANSMAN GİD.YANSIT. HS 2005 yılı Ortak giderlerin Dağıtımı XXXXXX XXXXXX Ortak (Müşterek) Amortismanların Dağıtımı Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ortak amortismanların dağıtımının ne şekilde yapılması gerektiğine ilişkin düzenleme yine gelir vergisi kanununun 43. maddesinde yapılmıştır. GVK madde 43 e göre Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makina ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre. dağıtımı yapılır. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Dağıtımı Vergi yasalarınca indirimi kabul edilmeyen bu giderler, 750- Araştırma Ve Geliştirme Giderleri, 760- Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri, 770- Genel Yönetim Giderleri, 780- Finansman Giderleri hesaplarında izlenmiş ise zaten bu hesapların dağıtımı sırasında, dağıtılmış olacağından ayrıca dağıtıma gerek yoktur. Ancak bu dağıtım sırasında hangi inşaat ya da işlere ne kadar kanunen kabul edilmeyen gider payı düştüğü belirlenmedir. Kanunen kabul edilmeyen giderler, 750, 760, 770, 780 hesaplar dışındaki hesaplarda izleniyor ise bu durumda GVK 43 üncü maddedeki düzenlemeye göre dağıtımının ayrıca yapılması gerekir. Her bir yıllara yaygın inşaat ve onarım işi farklı zamanlarda tamamlanacağı için, kanunen kabul edilmeyen giderlerde bu dönemlerde ticari kâra ilave edilerek mali kar belirlenecektir. Bu nedenle her bir inşaata ait kanunen kabul edilmeyen giderler Nazım hesaplarda her bir inşaat için açılacak hesaplarda, her bir gider türü izlenerek takip edilebilir. Örneğin bu hesap şu şekilde bölümlendirilebilir; 977. KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER HESABI 01. YIL.YAYGIN YOL İNŞAATI K.K.E. GİDERLERİ Özel İletişim Vergisi Belgesiz Giderler Ödenmemiş SSK primleri Gecikme Zamları Tazminatlar Sayım ve Tesellüm Noksanları Dönem İnşaat Üretim Malyetleri 16

17 Dönem sonlarında, Tamamlanmayan inşaatlarla ilgili maliyetler taahhüt işi tamamlanıncaya kadar YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ HS. larda biriktirilir ve tamamlandığı yıl hizmet üretim maliyetine intikal ettirilir. 170-YIL.YAY KÖPRÜ İNŞ.ve ONR. MLY.HS xxxxx YILI MALİYETLERİ 10-İnşaat Üretim Maliyetleri XX 01.İMM giderleri 02.İşçilik giderleri 03.Diğer Direkt Giderler 04.Endirekt Giderler 11-Ortak Gider Payları XX 770- Genel Yön.Gid.Payı 741-HİZ. ÜRETİM MALİYETİ YANS.HS 771-GEN.YÖN.GİD.YANST. HS xxxxxx xxxxxx İnşaat Taahhüt Ve Onarım İşinin Tamamlanması 622.SATILAN HİZMET MALİYETİ HS xxxxx 01.Köprü İnşaatı Maliyeti. 632.GENEL YÖNETİM.GİD HES. xxxxx 01.Köprü İnş.Gider payı 170-Y.Y. KÖPRÜ İNŞ.ONR. MLY.HS xxxxx YILI MALİYETLERİ 10-İnşaat Ür.Maliyetleri 11-Ortak Gider Payları YILI MALİYETLERİ 10-İnşaat Ür. Maly. 11-Ortak Gider Payları Tamamlanan köprü inşaatının biriktirilen İnşaat maliyetinin ve ortak giderlerinin, Gelir tablosu hesaplarına aktarılması. Hakediş Bir inşaat taahhüt ve onarım işinde işin başlamasından o ana kadar yapılan (gerçekleştirilen) kısmına ait işlemlerin parasal olarak ölçülmesine hakediş denir. Hakedişler, müteahhitlerce iş programına uygun olarak yapılan işin ve işte kullanmak üzere işyerine getirilen malzemenin miktarını, birim fiyatını, tutarını, hak kazandığı fiyat farkının hesaplanma biçimini ve tutarını, sözleşme ve yasaların öngördüğü kesintileri gösteren raporlardır. Hakediş alımlarında 7 gün içerisinde faturası düzenlenmelidir. Yıllara yaygın inşaat taahhüt faaliyetinde bulunan işletmeler bu işlere ait almış oldukları hakediş bedelleri, bu işlerin hasılatını oluşturması nedeniyle işin bitimine kadar YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ HESABINDA izlenir. İşin tamamlandığı yıl 600.YURTİÇİ SATIŞLAR HESABINA devredilir. Tevkifata Tabi İşlerden Hakediş Alımı 17

18 1.NOLU HAKEDİŞ BEDELİ ,00 % 3 Stopaj 600,00 Binde7.5 DV 150,00 KESİNTİLER TOPLAMI 750,00 NET TUTAR ,00 % 18 KDV 3.600,00 1/6 KDV Tevkifatı. 600,00. HESAPLANAN. KDV.(5/6) 3.000,00 TOPLAM TUTAR , KASA HESABI , PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HS 600,00 01-Okul İnşaatı Gv stop.600, HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. 150,00 10-OKUL İNŞAATI 5-Vergi Resim ve Harçlar 501-Damga Vergisi 150, YIL.YAY.OKUL İNŞAATI HAKEDİŞ BED. HS , HESAPLANAN KDV. HS ,00 01.Mal ve Hiz.Tes.KDV 04.% 18(5/6) Hes.KDV Okul inşaatı 1 nolu hakediş alımı Tevkifata Tabi Olmayan İşlerden Hakediş Alımı 1.NOLU HAKEDİŞ BEDELİ ,00 % 3 Stopaj 900,00 KESİNTİLER TOPLAMI 900,00 NET TUTAR ,00 HESAPLANAN. KDV. (%18) 5.400,00 TOPLAM TUTAR ,00 Burada yapılan iş kamu kurum ve kuruluşlarına ait bir iş olmaması (özel sektöre ait olması) nedeniyle hem damga vergisi kesintisi, hem de kdv tevkifatı yapılmamıştır KASA HESABI , PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HS 900,00 04-Saray Kimya İnşaatı Gv stop.900, YIL.YAY. X KİMYA İNŞ. HAKEDİŞ BED. HS , HESAPLANAN KDV. HS ,00 01.Mal ve Hiz.Tes.KDV 04.% 18 Hes.KDV x Şirketi inşaatı 1 nolu hakediş alımı Yabancı Para (Döviz) Olarak Hakediş Alımı Yıllara yaygın inşaat taahhüt faaliyetinde bulunan işletmeler gerek özel sektöre ve gerekse kamu kurum ve kuruluşlarına karşı yapımını üstlendikleri inşaat işlerinin yapım antlaşmalarını yabancı para üzerinden yapabilirler. Bu durumda hak edişler yabancı para (dolar vb) olarak tahsil edilmektedir. 18

19 Hakkedişlerin döviz cinsinden ödenmesi nedeniyle müteahhitler lehine veya genellikle lehte kur farkları doğmaktadır. Bilindiği üzere VUK 262 maddede maliyet bedeli ifade edilmiştir. Bir iktisadi kıymetin edinilmesi nedeniyle borçlanılan bedelin geç ödenmesinden kaynaklanan vade farkları ile, edinim sırasında kullanılan kredi faizlerinin maliyete eklenmesi gerekmektedir. Aynı şekilde edinme bedelinin döviz olarak belirlendiği durumlarda, fatura tarihi ile ödeme tarihi arasındaki kur farklarının maliyete eklenmesi veya maliyetten çıkarılması gerekmektedir Hakediş Avansı Alımı Yıllara yaygın inşaat faaliyeti ile ilgili hakedişlerden mahsup edilmek üzere avans alındığında, alınan avanslar uzun vadeli bir iş karşılığı alınması nedeniyle 440- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI hesabına kaydedilir. Hakediş belgesi düzenlenip işlem kısa vadeli hale geldiğinde 440 no lu hesabın borçlanması karşılığında 340 no lu hesaba alacak kaydedilir. Hakediş alındığında 340 no lu hesap hesap ile karşılaştırılarak kapatılır. Avans işlemlerinde hakediş de olduğu gibi vergi kesintileri aynen yapılır. yapılır. Avans alındığındaki kesintiler; Avans tutarı = 8.000,00 Stopaj (% 3) : 240,00 Damga vergisi : 60,00 Kesintiler Toplamı = (300,00) İşletmenin eline geçen net tutar = 7.700,00 NOT: Özel sektörde avans ödemesi makbuz karşılığınsa yapılırsa Damga vergisi kesintisi 100- KASA HESABI xxxxx 295-PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FON.HS xxxxx 04- Otogar İnşaatı Gv stop HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. xxxxx 10-OKUL İNŞAATI 5-Vergi Resim ve Harçlar 501-Damga Vergisi 440- ALINAN SİP. AVANSLARI HS. xxxxx 01-Otogar İnşaatı Hakediş Avansı Otogar inşaatı avans alımı Hakediş Avansı Mahsubu 440- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HS. XXXXX 01-Otogar İnşaatı Hakediş Avansı 340- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HS. XXXXX 01-Otogar İnşaatı Hakediş Avansı 100- KASA HESABI XXXXX 295-PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HS XXXXX 04- Otogar İnşaatı Gv stop.660, HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. XXXXX 10-OTOGAR İNŞAATI 19

20 5-Vergi Resim ve Harçlar 501-Damga Vergisi 340- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HS. XXXXX 01-Otogar İnşaatı Hakediş Avansı 355- YIL.YAY.OTAGAR İNŞAATI HAKEDİŞ BED.HS XXXXX 391.HESAPLANAN KDV. HS. XXXXX 01.Mal ve Hiz.Tes.KDV 04.% 18 (5/6 Tevkifata tabi) Hes.KDV OTOGAR inşaatı hakediş alımı ve avans mahsubu İnşaatın Tamamlanması Nedeniyle Hakedişlerin Devri 350- YIL.YAY.OKUL İNŞ HAKEDİŞ BED. HS. XXXXX 600- Y.İÇİ SATIŞLAR HS. XXXXX 01.Okul inşaatı hakediş bed. İnşaat hasılatının ilgili gelir tablosu Hesabına devri. İnşaat Teslimlerinden Sonra Ortaya Çıkan Gider Ve Gelirler Yıllara yaygın inşaat faaliyetinde bazen işin tamamlandığı dönem haricinde gelir ve giderler ortaya çıkabilmektedir. Bu giderlerin hangi dönem gelir ve giderleri içerisinde gösterilmesi gerektiği ile ilgili yasal düzenleme GVK md. 44 de düzenlenmiştir. Bu maddeye göre (Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınır. Yasa maddesinde de belirtildiği üzere işin bitim tarihinden sonra ortaya çıkan gelir ve giderler vergilendirme açısından giderin ve gelirin ortaya çıktığı dönem kazancı ile ilişkilendirilir. Bu nedenle inşaat teslimlerinden sonra ortaya çıkan giderler 681-Önceki Dönem Gider ve Zararları hesabında, Gelirler ise 671-Önceki Dönem Gelir ve Karları hesabında izlenmelidir. NOT. İlgili dönemin geliri sayılması nedeniyle Gelir/ Kurumlar vergisi stopajı yapılmaz. Nazım Hesaplar Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin uzun bir süreyi kapsaması nedeniyle bazı yükümlülük, sorumluluk ve işlemlerin de uzun süre izlenmesi gerekir. Bu işlemler nazım hesaplarda izlenebilir. Sözleşme yükümlülükleri Teminat mektupları KDV tevkifatları Kanunen Kabul edilmeyen Giderler. Vergiye tabi olmayan gelirler Vergi matrahından indirilecek Unsurlar Aynı Takvim Yılında Başlayıp Tamamlanan (Yıllara Yaygın Olmayan) İnşaat Ve Onarım İşleri 20